STARTEN NA EEN BLESSURE: WANNEER, WAT, HOE? TJITTE KAMMINGA Datum 10-11-2012
TJITTE KAMMINGA • • • •
DOCENT FYSIOTHERAPIE HS LEIDEN FYSIOTHERAPEUT/MANUEEL THERAPEUT EX- TRAINER HARDLOPER
• WWW.TJITTEKAMMINGA.NL
Atletiekunie
2
PROGRAMMA • • • • • • • •
INLEIDING BLESSURE WEEFSELHERSTELPROCES VERSCHILLENDE FASERINGEN ACTIVITEITEN TIJDENS DE FASERINGEN TESTEN PEESBLESSURE GEWRICHTSBLESSURE: LETSEL AAN KAPSEL EN BANDEN • SPIERBLESSURE • VRAGEN E.D. Atletiekunie
3
SPORTBLESSURE ONTSTAAN T.G.V. SPORTBEOEFENING: – PLOTSELINGE GEBEURTENIS – GELEIDELIJK ONTSTAAN – 3,7 MILJOEN PER JAAR – HL: 400.000 P.J. IN GEORGANISEERD VERBAND – 33% HERHALING VAN OUDE BLESSURE
Atletiekunie
4
VRAAGSTELLING ATLEET
Hoe kom ik zo snel en zo verantwoord als mogelijk weer terug op mijn oude niveau?
Atletiekunie
5
VRAGEN • • • • •
WAT GEBEURT ER? HOE HERSTELT HET WEEFSEL ZICH? WANNEER MAG IK WEER WAT DOEN? HOE MOET IK HET DOEN? KAN IK TESTEN HOEVER IK BEN?
Atletiekunie
6
WAT GEBEURT ER? WEEFSELSCHADE: -
KAPSELS EN BANDEN, SPIEREN, PEZEN, GEWRICHTSKRAAKBEEN.
Atletiekunie
7
LEIDRAAD
Wondgenezingsproces –Kenmerken per fase. –Beleid per fase.
Atletiekunie
8
Letsel Weefselschade Herstelreactie’s Herstel
Atletiekunie
9
WONDGENEZINGSPROCES
(Bloedingsfase) 1. Ontstekingsfase 2. Reparatiefase: • proliferatiefase • productiefase • remodelleringsfase Atletiekunie
10
FASERING WONDGENEZING
Atletiekunie
11
BLOEDINGSFASE
Kenmerken: –Pijn –Bloeding (niet altijd) –Duur: max. 20-30 minuten
Atletiekunie
12
BLOEDINGSFASE
Beleid: –Ontzien –Rust –Compressie –Koelen –Elevatie Atletiekunie
13
ONTSTEKINGSFASE
Kenmerken: –Rubor –Calor –Dolor –Tumor –Functio laesa Atletiekunie
14
ONTSTEKINGSFASE
Functie: –Puinruimen –Aanvoer herstelproducten Duur: 1 tot meerdere dagen
Atletiekunie
15
ONTSTEKINGSFASE
Beleid: –Rust –Compressie –Elevatie –Immobilisatie –NB: Koelen! Atletiekunie
16
OVERGANG NAAR REPARATIEFASE Kenmerken: Afname van:
–Rubor –Calor –Tumor –Dolor (in rust) –Dolor (in bewegen) Atletiekunie
17
REPARATIEFASE
- Proliferatiefase - Productiefase - Remodelleringsfase
Atletiekunie
18
FASERING WONDGENEZING
Atletiekunie
19
PROLIFERATIEFASE
Kenmerken: –Opvullen beschadigde gebied –Kleiner maken wond –Sluiten wond –Duur: 2-4 dagen 6 dagen na het trauma Atletiekunie
20
PROLIFERATIEFASE Beleid: Wond dichter aanbieden vervorming: BEWEGEN! •Binnen de pijngrens •Onbelast •Zo groot mogelijke vervorming / bewegingstraject •Evt. ondersteuning tape/ brace Atletiekunie
21
PRODUCTIEFASE
Kenmerken: –Weefselherstel neemt toe –Treksterkte neemt toe –LAGE TREKSTERKTE!!!! –Duur: 4 tot 21 dagen
Atletiekunie
22
Atletiekunie
23
PRODUCTIEFASE Beleid: – – – – – – –
Functioneel oefenen/ trainen Nabootsen loopbeweging Vergroten bewegingsomvang Onbelast belast Langzaam opvoeren kracht Langzaam opvoeren snelheid van bewegen Op niveau sporter
Atletiekunie
24
REMODELLERINGSFASE
Toename treksterkte door functievraag: –Thuissituatie –Werksituatie –Sportspecifiek
Atletiekunie
25
REMODELLERINGSFASE
• Sportspecifieke training • Kracht • Snelheid • Uithoudingsvermogen • Proprioscepsis • Coördinatie Atletiekunie
26
HERSTELBEINVLOEDENDE FACTOREN
Interne factoren: •Aan- of afwezigheid van functiestoringen •Loopstijl •Schokdempende eigenschappen lichaam
Atletiekunie
27
HERSTELBEINVLOEDENDE FACTOREN
Externe factoren: •Snelheid van hardlopen •Versnellen •Tijdsduur loopactiviteit •Ondergrond •Hardloopschoen •Warming-up/ cooling-down Atletiekunie
28
TESTEN • DOEL TESTEN: – BEPALEN VAN HET NIVEAU: • LENIGHEID • KRACHT • BELASTBAARHEID
– ONDER DE PIJNGRENS!
• UITVOERING: – ‘WANDEL’TEST MET OPLOPENDE SNELHEID – VARIATIE MET HARDHEID ONDERGROND – OPLOPENDE TIJDSDUUR Atletiekunie
29
GEWRICHTSBLESSURE • ENKEL: LATERALE ENKELBAND • 7 DAGEN GELEDEN
Atletiekunie
30
OORZAAK BLESSURE • VERSTUIKING • FUNCTIESTORING – KNIEGEWRICHT – ENKEL – HEUP/ BEKKEN
Atletiekunie
31
INVERSIETRAUMA
Atletiekunie
32
Atletiekunie
33
GEWRICHTSBLESSURE KLACHTEN: – – – – –
PIJN BIJ BELASTEN / LOPEN PIJN BIJ AFZET / LANDEN / DOORSTAPPEN PIJN BI J PALPATIE (ROODHEID) ( ZWELLING)
Atletiekunie
34
GEWRICHTSBLESSURE FUNCTIE ENKEL: – AFWIKKELEN VAN DE VOET – STUREN ONDERBEEN OVER DE VOET
Atletiekunie
35
GEWRICHTSBLESSURE 7 DAGEN WEEFSELHERSTEL: – – – – –
BLOEDINGSFASE ONTSTEKINGSFASE PROLIFERATIEFASE PRODUCTIEFASE REMODELLERINGSFASE
Atletiekunie
20’ – 30’ 1 - 1,5 DAG 2 – 4 DAGEN 4 – 21 DAGEN 21 - 100 DAGEN
36
PRODUCTIEFASE • ‘WOND’ IS GESLOTEN • LAGE TREKSTERKTE
Atletiekunie
37
TRAININGSOPBOUW – – – – – – – –
Opheffen functiestoringen Functioneel oefenen/ trainen Nabootsen loopbeweging Vergroten bewegingsomvang Onbelast belast Langzaam opvoeren kracht Langzaam opvoeren snelheid van bewegen Op niveau sporter
Atletiekunie
38
HERSTELBEINVLOEDENDE FACTOREN • • • •
BEWEGINGSVERLEDEN FUNCTIESTORING IN HET GEWRICHT (en / of heup, knie) LICHAAMSGEWICHT SNELHEID VAN LOPEN: • • • •
• • • • •
PASLENGTE ZWEEFFASE VERSNELLING STUWKRACHT
ONDERGROND GEACCIDENTEERDHEID VAN HET TERREIN WIJZE VAN LANDEN SCHOEISEL: CORRECTIES! GEBRUIK VAN TAPE / BANDAGES / BRACES
Atletiekunie
39
TRAININGSOPBOUW • OEFENINGEN • LOOPPROGRAMMA: – – – – – –
AFHANKELIJK VAN LOOPTEST! GEEN PIJN AFHANKELIJK VAN GETRAINDHEID INTERVAL: 2-3 MINUTEN PAUZE 5 KEER 3 MINUTEN MET 3 MINUTEN PAUZE WANDELEN : PASLENGTE! NB: GEEN EXPLOSIEVE VERSNELLING!!!!!!
Atletiekunie
40
WARMING-UP
Atletiekunie
41
Atletiekunie
42
PEESBLESSURE EEN ATLEET MET EEN JUMPER’S KNEE T.G.V. EEN SPRONGTRAUMA 2 WEKEN GELEDEN.
Atletiekunie
43
Atletiekunie
44
PEESBLESSURE OORZAAK IRRITATIE: • FUNCTIESTORING IN: • KNIEGEWRICHT • ENKEL • HEUP/ BEKKEN
• OVERBELASTING: • TE VEEL SPRONGEN PER TIJDSEENHEID • AFHANKELIJK VAN GETRAINDHEID • AFHANKELIJK VAN ONDERGROND
• SCHOEISEL: • STIJVE SCHOEN • AFWIKKELING DOOR CENTRUM V. D. VOET • CORRECTIES IN EN AAN DE SCHOEN
Atletiekunie
45
PEESBLESSURE KLACHTEN TIJDENS: • AFZET / LANDING
KLACHTEN: • PIJN BIJ KRACHTZETTEN • PIJN BI J PALPATIE • (ROODHEID) • ( ZWELLING)
Atletiekunie
46
PEESBLESSURE FUNCTIE M. QUADRICEPS FEMORIS: – AFZETTEN / STUWKRACHT – LANDEN / SPRONGOPVANG – SCHOKDEMPING
Atletiekunie
47
PEESBLESSURE 14 DAGEN WEEFSELHERSTEL: – – – – –
BLOEDINGSFASE ONTSTEKINGSFASE PROLIFERATIEFASE PRODUCTIEFASE REMODELLERINGSFASE
Atletiekunie
20’ – 30’ 1 - 1,5 DAG 2 – 4 DAGEN 4 – 21 DAGEN 21 - 100 DAGEN
48
PRODUCTIEFASE • WOND IS GESLOTEN • LAGE TREKSTERKTE
Atletiekunie
49
TRAININGSOPBOUW – – – – – – – –
Opheffen functiestoringen Functioneel oefenen/ trainen Nabootsen loopbeweging Vergroten bewegingsomvang Onbelast belast Langzaam opvoeren kracht Langzaam opvoeren snelheid van bewegen Op niveau sporter
Atletiekunie
50
HERSTELBEINVLOEDENDE FACTOREN • • • •
BEWEGINGSVERLEDEN FUNCTIESTORING IN HET GEWRICHT LICHAAMSGEWICHT / PLAATS VAN DE MASSA SNELHEID VAN LOPEN: • • • •
• • • • •
PASLENGTE ZWEEFFASE VERSNELLING STUWKRACHT
ONDERGROND GEACCIDENTEERDHEID VAN HET TERREIN WIJZE VAN LANDEN SCHOEISEL: CORRECTIES! GEBRUIK VAN TAPE / BANDAGES / BRACES
Atletiekunie
51
TRAININGSOPBOUW • OPHEFFEN FUNCTIESTORINGEN • SCHOEISEL E.D. • WARMING-UP: – – – – –
GROTE TEEN VOET / ENKEL HEUP BEKKEN KNIE
• LOOPPROGRAMMA: – – – –
ONDERGROND: GRAS PASLENGTE: KLEIN SNELHEID: LAAG BINNEN DE PIJNGRENS!
Atletiekunie
52
TRAININGSOPBOUW • OEFENINGEN • WANDELEN -----> BRISKWALKEN -----> HARDER LOPEN NB: VERSNELLING!!!!!! • LOOPPROGRAMMA: – – – – –
AFHANKELIJK VAN LOOPTEST GEEN PIJN AFHANKELIJK VAN GETRAINDHEID INTERVAL: 2-3 MINUTEN PAUZE ZIE LOOPSCHEMA HERSTELTRAINING / TEST
Atletiekunie
53
VOLGENDE LOOPACTIVITEIT • • • •
AFHANKELIJK VAN REACTIE SPIERPIJN MAG NA EVENTUELE ONTSTEKINGSFASE WO / ZA / WO / ZA /
Atletiekunie
54
SPIERBLESSURE ANNE, DIRECTIESECRETARESSE, LOOPT DE HELE DAG OP HOGE HAKKEN. I.H. KADER VAN HAAR GEZONDHEID LEEK HET HAAR ZINVOL OM TE GAAN SPORTEN. ZE MELDT ZICH BIJ U, ALS BEWEGINGSDESKUNDIGE, OM EEN LOOPPROGRAMMA VOOR HAAR OP TE STELLEN, AANGEZIEN HET TIJDENS DE EERSTE KEER HARDLOPEN IN HAAR RECHTER KUIT SCHOOT: EEN ZWEEPSLAG, NU 18 DAGEN GELEDEN.
Atletiekunie
55
KUITSPIER
Atletiekunie
56
SPIERBLESSURE KLACHTEN TIJDENS: • AFZET/ LANDING
KLACHTEN: • PIJN BIJ KRACHTZETTEN: STUWKRACHT • PIJN BI J PALPATIE • (ROODHEID) • ( ZWELLING)
Atletiekunie
57
SPIERBLESSURE FUNCTIE M. TRICEPS SURAE: • AFZETTEN/ STUWKRACHT • LANDEN/ SPRONGOPVANG (REMMEN V.D. TIBIABEWEGING) • SCHOKDEMPING (IDEM)
Atletiekunie
58
SPIERBLESSURE 18 DAGEN WEEFSELHERSTEL: – – – – –
BLOEDINGSFASE ONTSTEKINGSFASE PROLIFERATIEFASE PRODUCTIEFASE REMODELLERINGSFASE
Atletiekunie
20’ – 30 ‘ 1 - 1,5 DAG 2 – 4 DAGEN 4 – 21 DAGEN 21 - 100 DAGEN
59
SPIERBLESSURE OORZAAK IRRITATIE: • FUNCTIESTORING IN: • ENKEL • KNIEGEWRICHT • HEUP/ BEKKEN
• OVERBELASTING: • TE VEEL SPRONGEN PER TIJDSEENHEID • AFHANKELIJK VAN GETRAINDHEID • AFHANKELIJK VAN ONDERGROND
• SCHOEISEL: • TE STIJVE SCHOEN • AFWIKKELING DOOR CENTRUM V. D. VOET • CORRECTIES IN EN AAN DE SCHOEN
Atletiekunie
60
PRODUCTIEFASE Beleid: – – – – – – –
Functioneel oefenen/ trainen Nabootsen loopbeweging Vergroten bewegingsomvang Onbelast belast Langzaam opvoeren kracht Langzaam opvoeren snelheid van bewegen Op niveau sporter
Atletiekunie
61
REMODELLERINGSFASE
• Sportspecifieke training • Kracht • Snelheid • Uithoudingsvermogen • Proprioscepsis • Coördinatie Atletiekunie
62
TRAININGSOPBOUW • OPHEFFEN FUNCTIESTORINGEN • SCHOEISEL E.D. • WARMING-UP: – – – – –
GROTE TEEN VOET / ENKEL HEUP BEKKEN KNIE
• LOOPPROGRAMMA: – – – – – –
AFHANKELIJK VAN LOOPTEST GEEN PIJN AFHANKELIJK VAN GETRAINDHEID ONDERGROND: GRAS PASLENGTE: KLEIN SNELHEID: LAAG: KORTE ZWEEFFASE
• COOLING-DOWN Atletiekunie
63
HERSTELBEINVLOEDENDE FACTOREN • BEWEGINGSVERLEDEN • FUNCTIESTORING IN HET GEWRICHT • LICHAAMSGEWICHT • SNELHEID VAN LOPEN: – – – –
• • • • •
PASLENGTE ZWEEFFASE VERSNELLING STUWKRACHT
ONDERGROND GEACCIDENTEERDHEID VAN HET TERREIN WIJZE VAN LANDEN SCHOEISEL: CORRECTIES! GEBRUIK VAN BANDAGES / BRACES
Atletiekunie
64
TRAININGSOPBOUW • OEFENINGEN • WANDELEN. -----> BRISKWALKEN-----> HARDER LOPEN NB: VERSNELLING!!!!!! •
LOOPPROGRAMMA: – AFHANKELIJK VAN LOOPTEST – GEEN PIJN – AFHANKELIJK VAN GETRAINDHEID – INTERVAL: 2-3 MINUTEN PAUZE – ZIE LOOPSCHEMA HERSTELTRAINING / TEST
Atletiekunie
65
HARDLOPEN: • RUSTIG TEMPOBINNEN DE PIJNGRENS • KLEINE PASLENGTE • KORTE ZWEEFFASE
Atletiekunie
66
ONDERGROND VOORVOETLANDING: – KUITSPIER IS SCHOKDEMPER GEEN HARDE ONDERGROND – AFZETKRACHT TE GROOT GEEN ZACHTE ONDERGROND – DEMPENDE ONDERGROND: GRAS
HIELLANDING: – DEMPENDE ONDERGROND
Atletiekunie
67
VOLGENDE LOOPACTIVITEIT • • • •
AFHANKELIJK VAN REACTIE SPIERPIJN MAG NA EVENTUELE ONTSTEKINGSFASE WO / ZA / WO / ZA
Atletiekunie
68
DANK VOOR UW AANDACHT! 69 Atletiekunie
WWW.TJITTEKAMMINGA.NL
VRAGEN?
Atletiekunie
70
OVERIGE INFORMATIE
Atletiekunie
71
