starten is mooi, groeien is beter

nummer 7 | juli 2011

Coaching voor jonge bedrijven:

starten is mooi, groeien is beter Met je webshop de hele wereld over De goedkoopste of de

beste willen zijn? Games veroveren het bedrijfsleven

Vloeiende honing. Honderd procent puur. Dat vinden we mooi. Kan heel culinair zijn. Lekker ook. Vloeiend zoals uw evenement moet lopen. Dat verzorgen wij voor u, van voorbereiding tot uitvoering, met passie en gevoel voor stijl. T 050 525 33 26

www.boscatering.nl

voorwoord

jongeren hebben de toekomst, of ze willen of niet

Met de babyboomers verdwijnt een schat aan ervaring uit het bedrijfsleven

Een of twee keer per jaar lunch ik met de mannen die mij ondernemer hebben gemaakt, nu dertig jaar geleden. Duizelingwekkend hoe de tijd vliegt. Ik had nooit bedacht dat ik zelfstandig ondernemer zou worden: het gebeurde gewoon, vooral dankzij mijn vriend en uiteindelijk zakenpartner Kees van der Bas, die mij net dat duwtje gaf dat je in het begin nodig hebt. Ik was toen 29 jaar en omdat Kees en ik ook vrienden waren, leek het ons verstandig een paar ervaren outsiders aan boord te halen om ons te helpen, mochten bijvoorbeeld de stemmen staken. Als commissarissen traden aan Ernst van den Biggelaar en Pieter den Hollander. Ik vond hen wijs en ervaren, maar vooral oud: ze waren al 54 en 55 jaar! Nu ben ikzelf bijna 60 en blij dat ik nog steeds regelmatig kan aanschuiven met Ernst en Pieter, die inmiddels dus halverwege de tachtig zijn. Onze gesprekken verlopen nog altijd op een hoog abstractieniveau en ik blijf hen zien als de oudere, wijzere mannen. Niet in de gaten hebbend dat ik inmiddels zelf door anderen ook word gezien als een ... nou ja, in ieder geval als een oudere man. Pieter en Ernst zijn voor mij hét voorbeeld dat ouderen onmisbaar zijn in het bedrijfsleven. Steeds vaker gebruik ik het begrip senior excellence, wanneer er wordt gepraat over de vergrijzing in het land. We worden gemiddeld steeds ouder. En deze vergrijzing gaat ertoe leiden dat we binnenkort heel veel kennis en knowhow uit het bedrijfsleven zien vertrekken. Jongeren hebben de toekomst, of ze nu willen of niet. In Business Busters Noord besteden we altijd veel aandacht aan de jonge ondernemers van het Noorden. In dit nummer komt u weer een paar opmerkelijke voorbeelden tegen van hun enthousiasme en dynamiek. Met en voor hen moeten we ervoor waken dat binnenkort samen met het vertrek van de babyboomers te veel essentiële kennis wegstroomt, die niet op harde schijven is opgeslagen. Doordat we gemiddeld ouder worden, kunnen veel zogenaamde ouderen van nu best wat langer aan het arbeidsproces meedoen. Op een of andere manier. Ik denk aan een positieve mix van de snelle, anders denkende jonge ondernemers met de senior excellence: veel leden van de laatste groep willen ongetwijfeld hun kwaliteiten blijven inzetten, zonder op wat voor manier de competitie te zoeken met de jongeren. Nu al zijn er fantastische voorbeelden van coaching en ondersteuning te vinden in onze regio. Misschien preek ik voor eigen parochie, maar dan wel met oprechte overtuiging, dat de jeugd sámen met de oude garde de toekomst heeft. Mijn Pieter en mijn Ernst hebben dat al vele malen bewezen. Ed Behrens | uitgever en directeur bij Open Mind [email protected] 06 53 176 670

2 | BUSINESS BUSTERS NOORD

BUSINESS BUSTERS NOORD | 1

colofon

inhoud

12 Gedrukte oplage 8.000 exemplaren Verspreidingsoplage Gepersonaliseerde verspreiding van 7.500 exemplaren naar: MKB bedrijven in Noord-Nederland Zakelijke beïnvloeders in Noord-Nederland Gemeenten en (overheids)-instellingen in Noord-Nederland Alternatieve verspreiding 900 exemplaren Redactie en administratie Business Busters Noord Venesluis 20 7991 TH Dwingeloo T. 06 53 43 13 74 [email protected] www.businessbustersnoord.nl www.twitter.com/businessbusters

Business Busters Noord verschijnt 4x per jaar

Uitgever April Management Consultancy BV Dwingeloo Bladmanagement Paula Behrens Art direction en vormgeving Marjon van den Berg | helderwerkt

01 | Jongeren hebben de toekomst, of ze willen of niet

Voorwoord van uitgever Ed Behrens 04 | Kunstenares Lea Laarakker aan de zijde van Thaise weefsters

Hoe deze vrouwen moeten knokken voor een goede marge 08 | Kip Caravans weer op de rit dankzij Boedelbak B.V.

En het personeelsbestand in Hoogeveen groeit alweer gestaag 12 | ’Het Noorden moet nu echt eens doorbreken’

Jacques Tichelaar volgt Max van den Berg op als SNN-voorzitter Hoofdredactie Ed Behrens

16 | Watter in Emmen claimt revolutie in desinfectieland:

Redactie Marjan Brouwers, Egbert van der Lugt en Christine Pietersen

20 | ‘Ondernemers willen net als kunstenaars verwarren en verrassen’

Eindredactie Renate van der Bas

24 | Ineke de Boer bouwt aan een eigen horecaconcern

Aan dit nummer werkten mee Ed Nissink en André Staas Coverfoto Henk Marks Fotografie Gerrit Boer, Gerrit Das en Simon van der Woude Drukwerk Bal Media

24

goedkoop en hygiënisch reinigen zonder chemicaliën Interview met directeur Kees van Twist van het Groninger Museum ‘Wij zijn liever de beste, dan de goedkoopste’ 28 | THEMA Jonge ondernemers op de carrièreladder

Initiatieven om beginnende zakenmensen een groeispurt te geven 36 | 3TGO legt organisatiekarakter van bedrijven bloot

Waarom een dure consultant betalen, als een spel je kan helpen? 40 | MoParts Webshop groeit zonder grenzen, vanuit de woonkamer

28

Hoe een jonge knul met zijn webshop de wereld verovert 43 | Het belangrijkste social medium is ...: je lichaam

Column over lichaamstaal van gedragsdeskundige Ed Nissink 44 | Evenementenhal trekt vanuit Hardenberg verder Nederland in

Concept van Herman van der Most nu ook in Gorinchem en Venray

44

48 | ‘En dan te bedenken dat ik zelf kleurenblind ben’

Halbe Boersma over het succes van de CanvasCompany 52 | Is hij een kookfilosoof of natuurgoeroe?

Albert Kooy vecht voor GOED eten, waar hij maar kan

Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden

CONTACT!

56 | De Innovatiespotter legt interessante contacten en dwarsverbanden

overgenomen of vermenigvuldigd zonder

Business Busters Noord zoekt nog meer lezers. Kent u iemand die ons magazine niet heeft ontvangen, maar dat wel zou willen? Geef ons zijn of haar adres- en bedrijfsgegevens door en we maken het in orde.

Nieuwe ‘datingsite’ voor innoverende bedrijven en instituten

schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, dat het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die

Heeft u naar aanleiding van dit nummer een vraag of een reactie? Schrijf aan [email protected] of bel Paula Behrens op 06 53 43 13 74.

gebaseerd zijn op de informatie uit dit magazine. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld.


Bedankt! Business Busters Noord

60 | Met games kun je sneller je doel bereiken. En leuker!

Gameship in Leeuwarden bedenkt zakelijke toepassingen met gametechnieken 64 | Uitvinding: het beeldhorloge helpt mensen zelfstandig te leven

Niet iedereen kan klokkijken of heeft gevoel voor tijd 68 | Vijfhonderd koeien werken mee aan een betere melkveehouderij

56

De hele agribusiness gaat profiteren van de Dairy Campus


Lea Laarakker |

Kunstenares aan de zijde van Thaise weefsters

‘Mijn vakvrouwen verdienen meer respect. En meer geld’

Zo nodig trok ik de ambtenaren gewoon over hun bureau


Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks

Een armoedig dorp in een vergeten gebied. Dat trof textielkunstenares Lea Laarakker aan, toen ze haar fosterkind in Thailand bezocht, nu 25 jaar geleden. Lea kwam in actie en tegenwoordig is Ban Reng Khai het hart van de traditionele zijdeproductie in het grensgebied met Cambodja. Portret van een mooi project.


lea silk

Kleurrijk, nuchter en bevlogen. Dat is de van oorsprong Limburgse Lea Laarakker ten voeten uit. Met haar man Henk Kooi woont en werkt ze sinds een paar jaar in een prachtige oude woonboerderij tussen Aduard en Dorkwerd. ‘Limburgers en Groningers gaan heel goed samen’, lacht ze, terwijl ze prachtig gekleurde zijden stoffen van haar merk Léa Silk laat zien. ‘Recht voor zijn raap, je weet meteen wat je aan elkaar hebt.’ Voor niemand bang

Van huis uit is Lea ontwerpster van kant. Ruim 25 jaar geleden verhuisde ze met haar toenmalige echtgenoot naar Thailand. Ze had geen zin zich te beperken tot activiteiten binnen de Nederlandse enclave, maar leerde vloeiend Thais spreken, lezen en schrijven en werd lid van de Thais-Nederlands-Belgische Kamer van Koophandel. ‘Omdat ik een heel andere input dan anderen gaf, was ik al snel de eerste vrouw in het bestuur’, vertelt ze. Ze werd gevraagd als vrouwenafgevaardigde bij de Verenigde Naties en was actief in de Rotary en de twee invloedrijke vrouwennetwerken: de Soroptimisten en Zonta. Haar vele contacten kwamen goed van pas toen ze besloot de traditionele zijdeproductie in Ban Reng Khai weer op poten te zetten. ‘Ik ging overal op af en liet me door niemand tegenhouden. Zo nodig trok ik de ambtenaren gewoon over hun bureau. Bijvoorbeeld toen ik er na tien jaar achter kwam dat er almaar geen elektriciteit naar ons gebied werd aangelegd omdat de kabels waren gestolen.’

lea silk

gelukkig iemand die de technieken nog beheerste en lerares wilde zijn. We begonnen met de productie van eenvoudige effen zijde. Al snel kwamen er meer vrouwen bij en konden we de productie uitbreiden.’ Lea ontdekte dat de aanvoer van zijdegaren onvoorspelbaar was en ging in gesprek met de mannen van het dorp over het planten van eigen moerbeibomen. Zijderupsen leven van de bladeren van deze bomen. ‘We werken nu met meer dan negenhonderd boeren en zijn niet meer afhankelijk van de aanvoer van garen via handelaren.’ Gordijnen die niet kunnen verschieten

Lea experimenteerde met verschillende productieprocessen. Het lukte haar om een methode te ontwikkelen waarbij de zijde wordt geverfd met behulp van zonnewarmte. ‘De ruwe zijde wordt ‘s ochtends vroeg onder spanning buiten in de zon gezet en dan bewerkt met milieuvriendelijke verf waaraan een fixeermiddel is toegevoegd. Af en toe trekken de wevers even aan de draden zodat de verf zich goed verspreidt. Dat fixeermiddel reageert op het zonlicht en daardoor ontstaat een prachtig changeant effect. Het mooie is dat de stof

die je er later mee weeft niet meer verkleurt. Gordijnen van deze zijde verschieten niet: de zon heeft zijn werk al gedaan.’ Hutje versus fabriek

Door de jaren heen sloten steeds meer dorpen zich bij de zijdeproductie aan en ging de kwaliteit van het ruwe product en de weefsels in rap tempo omhoog. Lea: ‘We maken zijde die zowel geschikt is voor gordijnen en meubelstoffering als voor kleding. Het is een mooi, stabiel product dat volledig milieuvriendelijk is en met de hand wordt gemaakt. Kwaliteit vind ik belangrijk. Het is onzin dat een product dat wordt gemaakt in een hutje met bananenbladeren op het dak niet net zo goed zou kunnen zijn als een product dat uit een fabriek komt. Onze zijde is prachtig en kan zich absoluut meten met de duurste Italiaanse stoffen. Ik wil dan ook dat het wordt gezien en betaald als een gelijkwaardig product.’ Op weefgetouwen die met de hand worden bediend kunnen lappen van maximaal veertig meter worden gemaakt. Om te concurreren met fabrieksmatig geproduceerde zijden stoffen van vijfhonderd meter lang, heeft Lea weefgroepen samengesteld van vrouwen die qua karakter en kracht op elkaar lijken. ‘Die vrouwen gaan als groep aan het werk op een aantal weefgetouwen die achter elkaar staan. Samen lukt het ze dan toch om langere stukken zijde te maken die gelijkmatig zijn van structuur.’ Opbrengst deels naar studiefonds

Voor ieder meisje dreigt de prostitutie

Haar belangstelling voor zijde ontstond tijdens een bezoek aan haar fosterkind. ‘Ik kreeg een prachtige sarong in mijn handen geduwd en dacht eerst dat deze van linnen was gemaakt. Het bleek dus heel mooie, stevige zijde te zijn van het soort dat vroeger door de vrouwen van het dorp werd geweven. Het voordeel van honderd procent zijde is dat het niet kreukt.’ Ze schrok van de armoede en uitzichtloosheid van het bestaan in Ban Reng Khai. ‘De jongens trokken weg om in de bouw te gaan werken en de meisjes werden geronseld om in bars in Bangkok te werken en verdwenen vaak in de prostitutie. De oude mensen bleven achter om voor de kinderen te zorgen. Daar kon pas verandering in komen als de vrouwen bij huis konden werken, zodat ze toch bij de kinderen konden zijn en voor het eten konden zorgen. Aangezien ik gespecialiseerd in textiel ben, bedacht ik meteen dat ik iets met de zijde wilde gaan doen.’ Oude technieken gered

Het lukte haar om een paar duizend gulden te krijgen van de ambassade en ze ging aan de slag om samen met de vrouwen uit het dorp de productie weer op gang te brengen. Dat viel aanvankelijk nog niet mee. ‘De vrouwen wilden graag meewerken, maar de traditie van het weven was zo goed als verdwenen uit de streek. Ik vond


De opbrengst van de zijde komt deels ten goede aan een studiefonds. Lea: ‘Deze vrouwen verdienen nu hun geld, maar dat is niet genoeg om hun kinderen te laten leren. We zijn begonnen met een studiefonds voor de basisschool en hebben inmiddels ook verschillende jongeren naar de universiteit kunnen laten gaan. Onderwijs is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, dus betalen de ouders de helft van de kosten. Dankzij hun opleiding, kunnen de jongeren zelf kiezen hoe ze willen leven. Ze kunnen als weefster of boerin in het dorp blijven of doorleren en vertrekken om ergens anders een baan te zoeken. En zo op afstand voor hun familie zorgen.’ Het ronselen van meisjes in de dorpen is inmiddels verleden tijd en de levensstandaard is net als in de rest van Azië flink gestegen. Respectloze handelaren

Lea had jarenlang een zijdewinkel in Bangkok, maar stopte daarmee na de politieke onrust in die stad. Ze verhuisde terug naar Nederland en richt zich nu vanuit Groningen op de internationale verkoop. Lea: ‘Ik ben nu de internationale agent van de wevers, niet meer als vrijwilliger, maar als zzp’er. Verder blijf ik betrokken bij het beschilderen van de stoffen en ga ik er een paar keer per jaar naartoe om samen patronen en kleuren uit te zoeken.’ De internationale verkoop loopt nog niet fantastisch, vooral omdat

het idee leeft dat zijde uit de binnenlanden goedkoop zou moeten zijn. ‘Ik was laatst bij een winkelier die drie euro per meter wilde betalen voor deze zijde, terwijl hij aan zijn klanten bijna negentig euro per meter vroeg. “Dat hoeven die mensen daar toch niet te weten?”, zei hij. Ik ben boos weggegaan. Ook hoor ik wel dat het label Léa Silk niet exclusief genoeg is. Mensen willen kunnen zeggen dat ze gordijnen hebben van dat en dat merk. Dat vind ik dan erg jammer, want de kwaliteit en de kleuren zijn het geld namelijk echt waard. Dat blijkt wel uit de erkenning en prijzen die we van onder andere de Unesco hebben gekregen. Wat ook opvalt is dat mensen best bereid zijn om twee maanden te wachten op een bank, maar dat ik als leverancier van de stoffen binnen veertien dagen moet leveren. Dat kan dus niet, want dan moet ik hier enorme voorraden op gaan slaan.’ Het is Lea inmiddels wel gelukt om de zijde te leveren aan

Drie euro voor de weefster, negentig voor de winkelier? No way verschillende kledingontwerpers, zoals een bedrijf uit Amsterdam dat prachtige kleding op maat maakt. Kenniscentrum over Thailand

Het beschilderen van de zijde, de reizen naar Thailand en haar werk als agent zijn Lea’s belangrijkste taken op dit moment. Daarnaast is ze volop bezig zich in Noord-Nederland te profileren als kenner van Thailand. Ze wil graag een steunpunt voor informatie over Thailand opzetten in Noord-Nederland en is hierover al volop in gesprek met de Kamer van Koophandel. ‘Ik weet zeker dat hier in het noorden mensen en bedrijven zijn die graag zaken doen met Thailand. Voor informatie en advies moet je daarvoor nu naar de Randstad. Dat hoeft helemaal niet, natuurlijk. Dat kan hier ook.’ Ook is Lea actief binnen Zonta, een internationaal netwerk voor zakenvrouwen. ‘Het leuke aan Zonta is dat er niet wordt gezeurd over emancipatie, maar er concreet aan wordt gewerkt. Dat spreekt me aan!’ www.banrengkhai.com www.lea-silk.com


Kip Caravans

kip caravans

Een van de fanclubs heet ‘Kompakt die Kip’

Hoogeveens personeelsbestand alweer verviervoudigd

Kip Caravans weer op de rit dankzij Boedelbak Tekst André Staas | Beeld Gerrit Boer

Jan Kip begon in 1934 in Hoogeveen een carrosseriebedrijf. Natuurlijk kon hij niet weten dat bijna tachtig jaar later zijn ‘kleinkind’ Kip Caravans failliet zou gaan. Dat het bedrijf weer op de rit zou komen door Boedelbak, had hem vast goed gedaan. Wat een trekhaak al niet bij elkaar brengt ...

Ooit geweten dat Nederland de grootste trekhaakdichtheid van Europa heeft? Het verklaart voor een deel het succes van Boedelbak, de verhuurder van aanhangwagens. Of Nederlanders nu met goederen of met mensen op pad willen, ze regelen dat graag zelf. Aanhangwagens of caravans, koppel maar aan. In Hoogeveen worden sinds september 2010 in een en dezelfde fabriek aanhangwagens en caravans gebouwd. Een gevolg van de overname van het failliete Kip Caravans door Boedelbak. Inmiddels herbergt de voormalige Kip-fabriek ook een servicecentrum en een verkooppunt voor tweedehands aanhangwagens. Er zijn plannen voor een opslagfaciliteit voor caravans. Henk Gunnink |

Aanvullend: caravan en aanhangwagen

Kip Caravans is overgenomen door Boedelbak-eigenaar Henk Gunnink en een producent van aanhangwagens in Thailand. Boedelbak, de bekende verhuurder van aanhangwagens startte in


Kip in Hoogeveen telt vijfenveertig medewerkers. Het doel is om in de toekomst jaarlijks een kleine duizend caravans in het hoge kwaliteitssegment te produceren en verkopen.

1984 en veertien jaar later werd Gunnink via een managementbuyout eigenaar. Gunnink: ‘We zochten al een tijd naar een bedrijf dat aanhangwagens kan bouwen. We besteedden dat bouwen altijd uit, maar wilden de productie graag in eigen hand nemen. Op kleine schaal deden we dat al, maar we hadden eigenlijk geen fatsoenlijke ruimte en bovendien moesten we investeren in machines. Alpen Kreuzer ging een paar jaar geleden aan onze neus voorbij, maar toen de beroemde caravanbouwer uit Hoogeveen failliet ging, waren we er als de kippen bij. Ik kwam net terug uit Thailand voor de presen-


Kip Caravans

tatie van onze nieuwe hard top boedelbak en bij thuiskomst vertelde mijn vrouw me dat Kip failliet was. Na wat gesprekken heen en weer met de curator heb ik Kip samen met de aanhangwagenbouwer uit Thailand gekocht. Caravans en aanhangwagens vullen elkaar in de productie heel goed aan. Caravans zijn seizoengevoelig, aanhangwagens niet. Je kunt dus personeel, ruimte en machines heel efficiënt inzetten. En door Kip en Boedelbak in elkaar te schuiven, ontstaat een doelgroep van autorijders die allemaal een trekhaak hebben. Een interessant gegeven als je erover nadenkt.’ Berg op, berg af

Kip Caravans is ontstaan uit de carrosseriefabriek van Jan Kip. In de jaren dertig van de vorige eeuw verschenen de eerste caravans op de Nederlandse wegen. Kip zag er wel brood in en startte na de oorlog met de bouw van caravans. De productie ontwikkelde zich van twee stuks in 1947 naar twintig caravans in 1948 en honderd caravans in 1954. Daarna ging het snel: in 1965 bouwde Kip er meer dan duizend en in het topjaar 1971 rolden bijna tienduizend caravans van de roodgloeiende Hoogeveense band. Daarna ging het even snel weer bergafwaarts vanwege zwaarder economisch tij en een moordende concurrentie. In 1975 werden er geen drieduizend meer gemaakt, in 1979 geen tweeduizend stuks meer. Na een korte opleving in 1986-1988 daalde de jaarlijkse productie tot gemiddeld veertienhonderd caravans aan het begin van dit millennium. In 2007 ging het bedrijf failliet. De doorstart na de overname door Boedelbak vond plaats onder ongunstig economisch gesternte en vorig jaar bleef de teller steken op vijfhonderd stuks. Gunnink: ‘In de wetenschap dat er in Europa jaarlijks 85 duizend caravans worden verkocht, geloof ik in een markt voor een kleine duizend Kips. Allemaal in het hoge kwaliteitssegment. Mooier, luxer en dus ook duurder dan de gemiddelde caravan.’ Trouwe klanten

Gunnink mikt op de bovenkant van de markt. ‘Kip is een ijzersterk merk, een ware beleving. De eigenaren van een Kipcaravan zijn apentrots op hun mobiele optrekje. Er bestaat zelfs een actieve Kip Caravan Club en voor de liefhebbers van de compacte Kipcaravan de ‘Kompakt die Kip’-Club. De merkenliefde en merkentrouw zijn ongeëvenaard en daarop willen we voortborduren.’ De ruimte is er in Hoogeveen, waar ooit meer dan tienduizend caravans per jaar werden geproduceerd. Er is zelfs zo veel ruimte dat Gunnink

Boedelbak is gevestigd in Hoofddorp en zorgt met twintig medewerkers voor de verhuur van ruim tweeduizend aanhangwagens via 350 tankstations in het hele land.

van plan is om er een stalling voor caravans te beginnen. Naast de ruimte, was de aanwezigheid van een moderne panelenperswals ook een belangrijke overweging voor Gunnink om Kip over te nemen. Gunnink: ‘Met deze machine kunnen we uit ruw plaatmateriaal pasklare onderdelen persen. Die pers is nu hooguit een kwart van de tijd bezet, daarom willen we hem ook gaan gebruiken voor productie in opdracht van derden. We zijn druk bezig met het schrijven van ons businessplan voor de caravans en voor de locatie. We willen ons wat de caravans betreft focussen op het hoge segment. In ieder geval met het merk Kip. Zo het er nu voor staat zal Chateau in januari 2012 met een aangepaste versie op de markt komen. Of de merken Beijerland, Avento en HomeStar blijven, kan ik nog niet zeggen.’

Nederland heeft grootste trekhaakdichtheid van Europa b e e l d m an i p u l ati e

Medewerkers met rugnummers

Wat Gunnink in Hoogeveen opviel, was de mentaliteit van de medewerkers. ‘Bij de start zijn we doorgegaan met twaalf personeelsleden. Nu staan we alweer op vijfenveertig. Ze zijn allemaal sterk betrokken bij het bedrijf en werken hard. Daar komen we beslist mee verder. De moeite waard om in te investeren. Dat doen we dan ook. We vinden gezelligheid en plezier belangrijk en doen er alles aan om goed lopende teams te vormen.’ Dat gebeurt écht letterlijk: Kipmedewerkers herken je aan een wit sportshirt met achterop een rugnummer en naam. Net als sporters. ‘Dat staat voor hygiëne. We realiseren ons dat we iets belangrijks onder handen hebben: een tijdelijke woning op wielen. Dan is een schone werkomgeving echt belangrijk. Een topcaravan vraagt om een passende behandeling.’ Reinheid is dan ook te zien in de hele productiehal: inrichting, proces en opstelling hebben een complete metamorfose ondergaan. De komende jaren wil Gunnink ook trailers bouwen en verkopen onder het merk Kip. Trailers voor paarden, boten, noem maar op. Gunnink: ‘Ook hiervoor geldt dat Kip staat voor degelijkheid, veiligheid en comfort. Uitgangspunt blijft de trekhaak: alles wat daarmee kan worden voortgetrokken, is in beginsel interessant voor Boedelbak en Kip.’ www.kipnederland.nl


webbouw

w e b d esi g n

dtp

creati e

f otografi e

strategi e

Geef uw persoonlijkheid de ruimte

room show es advi rp e ontw tie lla insta

Als geen ander weet Sanidrõme design, comfort en techniek met elkaar te combineren. Tot in het kleinste detail spelen wij in op uw wensen en behoeften. Onze ervaring en ons vakmanschap staan bovendien garant voor een gedegen advies, creatief ontwerp en vakkundige installatie van uw nieuwe badkamer. www.sanidrome.nl/bruins Kanaalstraat 56-58, Roden, (050) 501 93 07 Osloweg 39, Groningen, (050) 318 08 84

SNN

snn

Jacques Tichelaar volgt Max van den Berg op als SNN-voorzitter:

‘Het Noorden moet nu eens echt doorbreken’

Jacques Tichelaar |

Tekst André Staas | Beeld Henk Marks en Gerrit Boer

Ooit had Noord-Nederland het imago van zwakke, achtergestelde provincies, aan het subsidieinfuus van Den Haag en Brussel. Het waren de jaren van hand ophouden, ISP, Langman, Kompas. De achterstandspositie is weggewerkt: Noord-Nederland gaat verder op eigen kracht. Met innoverende ondernemers en faciliterende overheden. De regio, niet de provincie is voortaan de schaal.

Samenwerkingsverband Noord-Nederland krijgt een nieuwe voorzitter Via het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) laat de faciliterende overheid zich van zijn beste kant zien. Dit bestuursorgaan, een zogenoemde ‘gemeenschappelijke regeling’, werd opgericht in 1992 met als doel de versterking en verbetering van de concurrentiepositie van Noord-Nederland. De drie provincies vormen samen het bestuur in de personen van ‘de drie musketiers’, zoals de commissarissen van de koningin wel worden genoemd. De burgemeesters van Leeuwarden, Groningen, Assen en Emmen staan hen als adviseur bij.Het SNN is een strategisch overlegplatform en aanspreekpunt voor Den Haag en Brussel. Door samen te werken en met één mond te spreken, staat het Noordelijke landsdeel veel sterker. De compensatiegelden die zijn geclaimd en gekregen toen de Zuiderzeelijn werd afgeblazen, zijn hiervan een voorbeeld. Het operationele apparaat van het SNN is gevestigd in Groningen; het bestuurscentrum rouleert iedere twee jaar met het voorzitterschap. 21 juni was wisseldag. We blikken met Max van den Berg (de cvdk in Groningen) terug op twee dynamische jaren en kijken met de nieuwe voorzitter Jacques Tichelaar (Drenthe) vooruit.


Een belangrijke slag maken. Dat was het doel van Max van den Berg bij zijn aantreden in 2009. ‘Het succes van de Noordelijke samenwerking rook naar meer. Toen ik begon, realiseerde ik me dat we ons weliswaar erg richten op Den Haag en Brussel, maar dat we daar nooit gezamenlijk waren geweest. Natuurlijk was er de lobby van de clusters, de provincies, de vier grote steden. Maar van gestructureerd en georganiseerd samen optrekken was geen sprake. Terwijl die gemeenschappelijke visie juist nodig was en is om gehoor te krijgen. Daarom hebben we veel energie gestoken in het stroomlijnen van de samenwerking en zijn we samen in de bus gestapt om onze plannen en ambities voor het Haagse en Brusselse voetlicht te brengen.’

Werken met thema’s gaat de versnippering tegen

De overheid vermaatschappelijkt

Max van den Berg heeft zich sterk gemaakt om de rol van de ondernemers en de kennisinstellingen in de Noordelijke samenwerking te


SNN

Een Noordelijk landsdeel is niet zo relevant versterken. ‘We zijn meer vraaggestuurd geworden, het overheidsvehikel is aan het vermaatschappelijken. De rolverdeling tussen publieke en private partners wordt aangescherpt: het initiatief gaat in de richting van ondernemers en kennisinstellingen, terwijl de overheid meer faciliteert en regisseert.’ Kiezen en excelleren

De afgelopen jaren spitste het regionale beleid zich steeds meer toe op thema’s. Max van den Berg: ‘We hebben gekozen voor drie hoofdthema’s: Energy Valley, watercluster en sensortechnologie. Daarnaast werden agribusiness, life sciences, versterking van het MKB, de scheepsbouw en toerisme benoemd tot speerpunt. Onze hoofdthema’s werden erkend en herkend, we merkten dat het aansloeg. Kijk maar eens naar de Eemshaven met een bouwput van 25 miljard euro, een van de grootste van ons land. Veel mensen realiseren zich niet dat daar het grootste windmolenpark van ons land staat. Ook de initiatieven op het gebied van biogas mogen er zijn. Door in te zetten op thema’s kiezen we profiel en gaan we versnippering tegen. Je kunt niet over de volle breedte goed zijn. Je moet kiezen en vervolgens excelleren. We stimuleren ondernemers en kennisinstellingen om elkaar op te zoeken in ketens en clusters. Zo krijg je krachtige en concurrerende spelers die hun partij mee kunnen spelen op de internationale bühne.’ Loon naar werken

Hoe duidelijker rollen en taken worden ingevuld, hoe slagvaardiger het SNN is. Max van den Berg: ‘We hebben voorwaarden gecreëerd voor ondernemers en kennisinstellingen om zich te ontwikkelen op de Noordelijke kernthema’s. De samenwerking gebeurt heel eigentijds: niet hiërarchisch van boven naar beneden, maar juist door elkaar snel te vinden en er heel hard aan te trekken. Zo krijgt Noord-Nederland loon naar werken.’ Er wordt ingezet op elkaars kennis en kracht. Zo is het SNN vooral bestuurlijk actief in Den Haag en Brussel, maar ook in Duitsland, Scandinavië en de Baltische staten. De NOM “doet” China en de


Kamer van Koophandel richt zich op de andere Europese landen. De agenda’s zijn altijd op elkaar afgestemd en het doel is helder. Ook binnen het SNN worden de taken pragmatisch verdeeld. Zo doet John Jorritsma het defensiedossier, heeft Peter Rehwinkel justitie onder zijn aandacht en ligt Ferd Crone wakker van water en energie. Max van den Berg richt zich op Europa, terwijl Jacques Tichelaar zijn focus op Den Haag heeft. SNN-voertuig wordt kleiner

Max van den Berg ziet een overheid die zich terugtrekt en een regionaal beleid dat ten grave is gedragen. Grote bedrijven zien graag een kleinere overheid omdat dat goed zou zijn voor de economie. Maar Scandinavische inzichten en cijfers laten zien dat groei en welvaart ook heel goed mogelijk zijn met een relatief grote collectieve sector. Max van den Berg: ‘Ons MKB is gebaat bij een stevige publieke sector, simpelweg omdat er veel werk uit voortkomt. Bureaucratie bestrijden is prima, maar dat betekent nog niet dat je als overheid moet worden afgebouwd. In ons landsdeel werken overheden, ondernemers en kennisinstellingen intensief samen. Zo kunnen we op eigen kracht de economische ontwikkeling van de afgelopen jaren voortzetten en onze kernthema’s aanbieden aan de BV Nederland. Dat kan met een kleinere overheid, maar we moeten wel voldoende publiek geld beschikbaar houden om die ontwikkeling financieel te ondersteunen. Ongeveer 95 procent van ons bedrijfsleven is MKB en dat heeft recht op een faciliterende overheid!’ Bezuinigen betekent een kleinere overheid en dus minder SNN-projecten. ‘We moeten keuzes maken, het SNN-voertuig wordt kleiner en dus moeten ondernemers en kennisinstellingen nóg meer op eigen kracht doen.’ Trampoline

Vorig jaar zijn er nieuwe wethouders benoemd en recentelijk nieuwe gedeputeerden. De nieuwe bestuurders van het SNN gaan er met fris elan tegenaan. Max van den Berg: ‘Samenwerking slaagt alleen als je veel in elkaar investeert en als je serieus met elkaar verder wilt. Die wil is er zeker, al zitten bestuurders soms vast in de specifieke context van hun eigen provincie. Maar wat we de afgelopen jaren met elkaar hebben gepresteerd, werkt als een trampoline, daar ben ik van overtuigd!’ Energie is de kapstok

Het SNN heeft een enorme marktwaarde, is de ervaring van de nieuwe voorzitter Jacques Tichelaar, commissaris van de koningin in Drenthe: ‘Het SNN is echt een begrip in politiek Den Haag. Een fantastisch vehikel om mee door te gaan. Maar het moet wel anders. Simpelweg omdat het script drastisch is veranderd. Nog even los van de bezuinigingen in Den Haag, heeft de regering gekozen voor een nationaal speerpuntenbeleid en besloten om het beleid voor

regionale economische ontwikkeling stop te zetten. Daarnaast wil zij minder afdragen aan Europa en als je er minder in stopt, komt er ook minder weer uit. We zullen het SNN op een andere leest moeten schoeien. De geldophaalmachine moet een brengmachine worden: we moeten laten zien wat we in huis hebben, hoe onze topsectoren het doen. Naast de overheden moeten voortaan ook de ondernemers en de kennisinstellingen hun verantwoordelijkheid nemen, en dat is meer dan betrokkenheid.’ Noord-Nederland gaat de komende jaren nóg sterker focussen. ‘We gaan alles ophangen aan de kapstok van energie. Of je het nu hebt over sensortechnologie of agribusiness, healthy ageing of watertechnologie, we hangen het op aan energie. Alleen zo kunnen we aanhaken bij de topsectoren. We moeten ook veel meer in ketens denken.’

Max van den Berg |

Doen wat we zeggen

Natuurlijk lobbyen ook de andere landsdelen in Den Haag en Brussel. De concurrentie is volop aan de gang. Binnen Nederland, maar zeker tussen Nederlandse projecten en projecten in delen van Europa waar nog écht sprake is van achterstand. Door de handen ineen te slaan binnen Noord-Nederland en met andere landsdelen wordt Noord-Nederland sterker. Bijvoorbeeld met Twente op het gebied van healthy ageing en met Eindhoven op het gebied van sensortechnologie. Daarnaast met Niedersachsen, waar kansen liggen op het gebied van gezondheidszorg, energie en food. Een volgende uitdaging is volgens Jacques Tichelaar dat NoordNederland nóg beter met één mond moet leren praten. ‘En niet alleen praten of een eensluidend standpunt innemen, maar ook doen wat we zeggen. Bereid zijn om met elkaar mooie dingen te doen. We moeten duidelijk zijn en niet met meel in de mond praten. En dus kiezen: we pakken alleen samen op wat we samen op willen pakken en laten al het andere door de provincies apart doen. Daarbij moeten we in Brussel en Den Haag gelijk op lopen. Je komt alleen in Brussel via Den Haag.’ De calimeromentaliteit ombuigen

Provinciaal denken maakt plaats voor ketendenken. Of het ooit komt tot een Noordelijk landsdeel, zoals VNO-NCW wil, is voor Jacques Tichelaar niet zo relevant: ‘Het gaat niet om een grenspaaltje bij Marum, niet om de structuur, maar om de inhoud. Er is zo veel samen te doen. We moeten het bedenken, thuis overleggen en vervolgens gewoon doen. Ik ben benieuwd tot waar de polsstok van de samenwerking springt. Als het aan mij ligt, heel ver. Ik zal er alles aan doen om de calimeromentaliteit om te buigen. Er moet eens een échte doorbraak plaatsvinden. Er gebeurt hier zo veel moois, alleen vergeten we het te vertellen.’

Het MKB heeft recht op een faciliterende overheid

www.snn.eu


Watter

watter

Goedkoop en hygiënisch reinigen zonder chemicaliën:

Watter in Emmen claimt revolutie in desinfectieland

Tekst André Staas | Beeld Simon van der Woude

‘Een revolutie die vergelijkbaar is met de introductie van penicilline.’ Zo omschrijven de oprichters van Watter hun methode voor duurzame desinfectie: niet op basis van formaline of chloor, maar gewoon met water, elektriciteit en zout. Wordt in Emmen geschiedenis geschreven?

Arjan en Alfred Koop doen hun gedurfde claim in een tijd waarin bacteriologen en virologen zich ernstig zorgen maken over de groeiende resistentie van bacteriën en virussen tegen antibiotica. Maar Nontox, het desinfectiesysteem van Watter, maakt ook volgens TNO-rapporten waar wat de gebroeders Koop beweren: zonder giftige chemicaliën zorgt het product voor schone, hygiënische omstandigheden, goedkoop en milieuvriendelijk. Oude Russische ruimtevaarttechniek

Alfred Koop |

Arjan Koop |

De methode is eigenlijk simpel: een bestaande desinfecteringstechniek uit de SovjetRussische ruimtevaart werd verfijnd op basis van hedendaagse inzichten en mogelijkheden. Met als resultaat een apparaat dat via een elektrochemisch proces een desinfectiemiddel produceert met behulp van slechts water, elektriciteit en zout. Het begon bijna tien jaar geleden, toen de 31 jaar oude tweelingbroers Alfred en Arjan hun HEAO-studie aan Stenden hogeschool in Emmen afrondden. Arjan deed logistiek en economie, Alfred marketing en internationaal management. Na Emmen kwamen de paden van beide broers samen in Tallinn, Estland. Daar had Alfred zijn afstudeerscriptie bij Unilever afgerond. Arjan kwam met de boot over vanuit Finland, waar hij na zijn studie met zijn vriendin was neergestreken. Simpel is goed. Te simpel niet

De gebroeders Koop kwamen in Tallinn terecht bij een bedrijf dat machines produceerde voor het opwekken van gedesinfecteerd


water. De technologie was gebaseerd op een reactor waarin water en zout elektrisch worden geactiveerd. ‘Dat waren echte Sovjetmachines’, aldus Alfred. ‘Degelijke dingen, gebaseerd op een uitstekende technologie, maar lomp en zeer beperkt in mogelijkheden. Wij zagen er brood in om het apparaat te innoveren en te vermarkten. We schreven

Water, zout en stroom. Meer is niet nodig om schoon te maken een plan, maar de andere aandeelhouders vonden het maar niks. Die gingen ervan uit dat de vraag vanzelf wel zou komen en wilde er niet al te veel poespas omheen.’ Alfred en Arjan besloten om uit het bedrijf te stappen en in eigen land hun ideeën verder uit te werken. ‘We waren onder de indruk van de Russische insteek van “hou het simpel”, maar dat apparaat daar was ons toch iets té simpel, omdat het alleen maar water en zout kon mengen’, vertelt Alfred. ‘Wij wilden er meer mee doen en hebben toen onze ziel en zaligheid gelegd in de ontwikkeling van een geavanceerde reactor, met dose-

ringsmotortjes en sensoren, noem maar op. We wilden per se een TNO-getest product hebben met CE-goedkeuring. En hebben hierop een wereldwijd patent aangevraagd.’ En de subisidies kwamen

De banken durfden er niet in te investeren, maar bij het Innovatie Actieprogramma Drenthe was het meteen raak: er kwamen twee subsidies van in totaal 200.000 euro, op basis van ‘slechts’ het plan. Het was dan ook een goed doortimmerd plan, met support van TNO. Van de gemeente Emmen kwam 40.000 euro subsidie; de Noordelijke Innovatie Ondersteuningsfaciliteit (NIOF) was goed voor nog eens 20.000 euro. Arjan: ‘Ook al ons eigen geld stopten we in het project. We leefden heel karig, maar geloofden in waar we mee bezig waren.’ Watter werd in 2008 opgericht en produceerde in 2010 de eerste machines: een serie van 75 stuks, die hun weg hebben gevonden naar China, India en naar enkele Nederlandse afnemers in de agrarische en medische sector. Een tweede serie van 45 machines staat op stapel. Van Q-koorts tot MRSA

Met deze machines produceert een afnemer zelf op simpele wijze het milieuvriendelijke desinfectiemiddel Nontox. Dit kan overal worden gebruikt waar bacteriën en virussen niet welkom zijn. Bijvoorbeeld in de agrarische sector. ‘Met Nontox neemt de bron van besmetting drastisch af ’, stelt Arjan. ‘Boeren kunnen hun stallen schoonspuiten, Nontox in het drinkwater van de dieren doen of het vernevelen in ruimten om kruisbesmetting


watter

Business Class tegen Economy prijzen De bank durfde niet mee te doen, de overheid wel

OVERNACHTEN

VERGADEREN

ONTSPANNEN

GENIETEN

Ben Helle, uw Accountmanager Bel of mail mij voor een afspraak [email protected] 06 - 290 827 19

De overheid gelooft in Watter

Watter is winnaar van de Shell Young Business Award 2009

tussen dieren te voorkomen. Of het nu gaat om mond- en klauwzeer, Q-koorts, varkenspest of vogelgriep, Nontox helpt preventief.’ Het product is ook geschikt voor de gezondheidszorg en de horeca, omdat het succesvol is getest op de veroorzakers van bacteriële ziektes (cholera, diarree, legionella, salmonella, tuberculose) en op diverse virale ziektes, zoals buikgriep, griep, hepatitis en polio. Nontox kan worden gebruikt in ruimten en op oppervlakten, maar ook bij het schoonmaken van groente en fruit en voor het reinigen van handen en medische instrumenten.

Preventief schoner werken, minder antibiotica, daar staat Watter voor. De overheid gelooft in het idee: het systeem staat op de Milieulijst 2011 en dat betekent dat gebruikers fiscale korting krijgen bij aanschaf van een Wattersysteem. Alfred droomt ervan dat het Watterlogo wereldwijd als pictogram voor schoon en hygiënisch wordt ingezet. Arjan zoekt partners met wie hij zijn revolutionaire machines aan de man kan brengen in de verschillende toepassingsgebieden. Al met al lijkt Watter een schoolvoorbeeld te zijn van inventief en innovatief ondernemerschap, dat naadloos past in de economische speerpuntenstrategie van Noord-Nederland, waar watertechnologie deel van uitmaakt.

CONTACT

Als u op zoek bent naar een locatie in een inspirerende omgeving, met een uitstekende bereikbaarheid en persoonlijke service voor een scherpe prijs, dan bent u bij Fletcher Hotels aan het juiste adres! Al onze 47 01

drie- en viersterren hotels zijn gelegen in een natuurlijke en inspirerende omgeving, zodat uw bijeenkomst verzekerd is van succes. Gastvrijheid en persoonlijke service staan bij ons hoog in het vaandel en

06

ontzorgen is ons motto! Bij Fletcher heeft u één contactpersoon, één prijs en één goede deal.

02 03 05 04

De zakelijke voordelen voor u op een rij: • 47 uniek gelegen hotels

• Moderne vergaderfaciliteiten

• Voortreffelijke keuken

• Op maat gemaakte bijeenkomsten

• Exclusief af te huren voor uw gezelschap

• Outdoor- en teambuildingactiviteiten

• Gratis parkeergelegenheid

• Gratis WIFI

• Geschikt voor grote en kleine groepen POPULAIRSTE HOTELKETEN

FLETCHER

1

2

3

www.watter.nl Hollum • Ameland • www.hotelamelanderkaap.nl

Het Wattersysteem is gebaseerd op het principe van anodische oxidatie of electrodiafragmalyse, dat is ontwikkeld in het Sovjet ruimtevaartprogramma. Anodische oxidatie is een effectieve techniek om van twee simpele ingrediënten, water en zout, een krachtig desinfecterend middel te maken dat biologisch afbreekbaar is en minstens zo effectief is als bijvoorbeeld bleekmiddel. Het duurzame desinfectiemiddel geproduceerd met het Wattersysteem is getest door TNO en het RIVM. Bij alle testen die zijn uitgevoerd zijn de internationale EN protocollen gehanteerd. De conclusie is dat Watter toegepast kan worden voor de desinfectie van groente en fruit, handen, medische instrumenten, ruimtes, oppervlakte en water.

4

Roden • Drenthe • www.hotellangewold.nl

5

Exloo • Drenthe • www.hoteldehunzebergen.nl

Paterswolde • Groningen • www.familiehotelpaterswolde.nl

6

Zeegse • Drenthe • www.hoteldezeegserduinen.nl

Leeuwarden • Friesland • www.hotelstadhouderlijkhof.nl

Meer informatie? Bel: +31(0)347-750495 of mail naar zakelijk@ﬂetcher.nl WWW.FLETCHER.NL/ZAKELIJK 18 | BUSINESS BUSTERS NOORD

HOTELS

kees van twist

Kunst mag mensen niet onverschillig laten

Groninger Museum werkt graag samen met bedrijfsleven:

Kees van Twist |

‘Ondernemers willen net als kunstenaars verwarren en verrassen’

Tekst André Staas | Beeld Henk Marks

De GM-Collector: uniek in museumland Bezoekers van het Groninger Museum kunnen sinds kort hun eigen digitale catalogus aanleggen. Met een sleutelhanger wijzen ze hun favoriete werken aan, die vervolgens op hun persoonlijke website komen te staan, aangevuld met achtergrondinformatie. De unieke dienst heeft het museum zelf ontwikkeld in samenwerking met IJsfontein uit Amsterdam. Hoofd Educatie en Publieksinformatie Steven Kolsteren: ‘Bij de verbouwing hebben we een nieuw informatiecentrum opgezet. We wilden onze gasten iets nieuws bieden en de collecties nóg toegankelijker maken. Zo kwamen we op de GM-Collector: ingewikkeld onder de motorkap, maar simpel voor de bezoeker Gewoon even scannen, e-mailadres achter laten en klaar is Kees.’ De digitale catalogus op de website is geen vervanger van de gedrukte catalogus, wel een aanvulling erop. ‘Het is de bedoeling dat de bezoekers op een gemakkelijke wijze kunnen nagenieten en hun omgeving attent kunnen maken op wat voor moois ze hebben gezien. Daarnaast dat het ze prikkelt om nog een keer terug te komen. We bieden steeds nieuwe tentoonstellingen en steeds nieuwe informatie aan.’


Kees van Twist, de flamboyante directeur van het Groninger Museum staat nu negen jaar aan het roer van een van Groningens markantste piketpalen, een uitstapje van een jaar in New York daargelaten. En hij blijft verrassen. Met de stichting Fonds Kunst & Economie, zijn inbreng in het Groninger Forum en een wereldprimeur: de GM-Collector. Trots toont Kees van Twist zijn nieuwste speeltje, de GM-Collector: een chip, waarop je je persoonlijke digitale catalogus samenstelt met afbeeldingen van en informatie over je favoriete werken. ‘We zijn wereldwijd het eerste museum met deze service. Van de ruim honderdduizend bezoekers, die we sinds de heropening in december mochten verwelkomen, heeft bijna de helft er gebruik van gemaakt. Een minister van de Verenigde Arabische Emiraten had zelfs meer oog voor de chip dan voor de kunst.’


kees van twist

kees van twist

Verbouwing doet personeel goed

Als een circusdirecteur

Toen Kees van Twist in 2009 weer op zijn Groningse nest terugkwam, zag hij hoe sleets het museum was geworden. ‘De glans en de kleur waren verdwenen. Het museum was uitgewoond. Eigenlijk heel logisch voor een gebouw dat ooit was ontworpen voor ruim honderdduizend bezoekers per jaar, maar in werkelijkheid het dubbele aantal over de vloer krijgt. Vorig jaar zijn we meteen na Pasen begonnen met een ingrijpende verbouwing. Alles ziet er weer piekfijn uit. We hebben nieuwe toiletten, een nieuw informatiecentrum en ruime mogelijkheden voor ontvangsten en seminars. Ik merk het effect op het personeel. De passieve baliemedewerker is een proactieve steward geworden; de uiterlijke verandering heeft onze mensen innerlijk veranderd.’

Kees van Twist kwam na zijn studie geschiedenis terecht in de journalistiek. ‘Ik ben begonnen bij Ikon. Daar maakte ik documentaires, bijvoorbeeld De andere wereld van zondagmorgen. Ook heb ik de actie Een voor Afrika gedaan.’ Na Ikon verhuisde Van Twist naar NOS en Vara, waar hij werkte voor Achter het nieuws en het radioprogramma Twistgesprekken. Ook was hij verantwoordelijk voor Vara Matinee en verschillende kinderprogramma’s. De liefde voor de kunst ontstond toen hij samen met Henk van Os het programma Beeldenstorm maakte. ‘Dat klikte en ik begon de kunst te waarderen als middel om mensen tot nadenken te zetten. Henk en ik gingen naar de Avro, waar we volop de ruimte kregen. Een fantastische tijd. We verfilmden boeken van Annie M.G. Schmidt en gaven het Concertgebouworkest een podium op de zondagochtend.’ Na negen jaar vroeg de gemeente Groningen of Kees van Twist het Groninger Museum bij de hand wilde nemen. Een hele stap? ‘Het onderscheid is kleiner dan je denkt. Want of je nu een programma maakt of een tentoonstelling organiseert, het draait in beide gevallen om de vraag: waarom en voor wie doe je het? Ik zie mezelf als een circusdirecteur die voor de mensen om zich heen de voorwaarden schept om hun dingen te doen. Meer is het niet.’

Relatief lage subsidiebehoefte

Het museum kan zo weer een paar jaar vooruit. Eigenlijk wil Kees van Twist het binnenpiazza nog overkappen, maar hij vindt het niet verantwoord om nu nog meer te investeren. ‘Dat zou de exploitatie te zeer onder druk zetten; ik besteed mijn geld liever aan de kunst zelf. Daarbij komt dat als iedereen de broekriem moet aanhalen, wij ook niet op al te grote voet willen leven. Het is al een hele toer om de programmering kwalitatief op niveau en betaalbaar te houden. We beseffen dat we niet zonder subsidie kunnen, al moet worden opgemerkt dat het Groninger Museum voor 45 procent op eigen geld draait, waar de meeste musea niet verder komen dan 15, hooguit 20 procent.’ N.B. Inmiddels is bekend geworden dat de revitalisatie met hoge kosten gepaard is gegaan en het museum acuut 1,1 miljoen gulden tekortkomt. Van Twist hoopt dit probleem in overleg met de gemeente en de provincie op te kunnen lossen.

Bij elke tentoonstelling neem ik een standpunt in


De essentie van kunst

‘Een tentoonstelling moet mensen beroeren, hen in staat stellen zich een mening te vormen’, aldus de directeur. ‘Kunst mag mensen niet onverschillig laten. Bij een tentoonstelling neem ik altijd een standpunt in. De werken zelf, de manier waarop je ze tentoonstelt, de volgorde, de teksten erbij: in het hele verhaal zit een stellingname, die het voor de bezoeker spannend maakt en hem meeneemt en dwingt een mening te vormen.’ Kees van Twist ziet in de recente bezuinigingen op kunst meer dan geldbesparing alleen: ‘Bezuinigen, daar is niets mis mee. Maar ik zie een bijltjesdag, ik proef rancune. Er wordt afgerekend, wraak genomen. En alleen maar omdat de kunst schijnbare zekerheden op losse schroeven zet. Dat maakt bepaalde mensen bang en nerveus. Heel eng.’ Hij betreurt het dat kunst niet op waarde wordt geschat. ‘Kunst en cultuur maken mensen mondig en nieuwsgierig naar andere culturen en verre horizonten. Dat is nodig om vooruit te komen als samenleving’.

Wij draaien voor 45 procent op eigen middelen

en Brussel het Huis deBuren. Op die manier zou ons land zich een volwaardige politieke en economische positie kunnen verwerven, een volwaardige speler in het wereldgebeuren kunnen zijn.’ Het viel allemaal tegen. Geplet tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vroeg Kees van Twist zich af: is internationaal cultuurbeleid nu de culturele invulling van buitenlands beleid of de internationale dimensie van nationaal cultuurbeleid? Na een jaar pakte hij de draad weer op in het Groninger Museum. Newseum

Volgens Kees van Twist hebben ondernemers meer oog voor de vergezichten die kunst en cultuur onze samenleving bieden, dan politici. ‘Bedrijven komen graag naar ons museum voor brainstormsessies. Verwarren, verrassen, dat spreekt ondernemers aan. Ze willen immers hun concurrenten ook verwarren en verrassen.’ Grote

Groningse tentoonstellingen zijn alleen mogelijk dankzij gulle gevers. Om het jaar geeft Gasunie/Gasterra een flinke som geld; het andere jaar wordt ingevuld door de stichting Fonds Kunst & Economie, die het Groninger Museum samen met VNO-NCW Noord heeft opgezet. Deze stichting draait op sponsoring door bedrijven. Recente tentoonstellingen die met behulp van het Fonds Kunst & Economie mogelijk zijn gemaakt, waren De magie van Finland (94.000 bezoekers) en Bernhard Willhelm en Jutta Kraus in (75.000 bezoekers). Het Groninger Museum is een publiekstrekker van formaat, die de stedelijke en de regionale economie flink stimuleert. Met de bouw van het Groninger Forum krijgt het culturele klimaat een nieuwe impuls. Kees van Twist is bestuurslid: ‘Het Forum wordt een huis van verhalen over actualiteit, geschiedenis en toekomst. Een huis waar burgers en ondernemers elkaar ontmoeten. De programmering richt zich op beeld en beeldcultuur, gedrukte en digitale informatie, stadsgesprekken, debatten, tentoonstellingen en presentaties. Ik zie ook mogelijkheden voor een Newseum, naar het voorbeeld in New York waar wisselende tentoonstellingen worden georganiseerd over actuele thema’s in de nieuwssfeer.’ En zo wil de directeur blijven vernieuwen en verrassen met nieuwe ideeën en initiatieven. Met als doel het versterken van het culturele klimaat, waarin ook ondernemers goed gedijen. www.groningermuseum.nl

Grootse perspectieven

Ook in zijn New Yorkse jaar heeft Kees van Twist die erkenning gemist. ‘Ik werd drie jaar geleden naar New York gehaald om ambassaderaad te worden voor culturele aangelegenheden. Dat leek me wel wat, een echte wereldbaan in een wereldstad, met op de achtergrond de bijzondere band tussen Holland en Amerika. Ik wilde een onafhankelijk cultureel centrum opzetten, een Holland House. Net als in Parijs het Institut Néerlandais heeft, Jakarta het Erasmushuis

Het Fonds Kunst & Economie is in de loop van de tijd door meerdere deelnemers gevuld, waaronder het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, de provincie en de gemeente Groningen en verschillende bedrijven. De sponsors krijgen goldcards waarmee tijdens openingsuren toegang tot het museum is gegarandeerd. Er zijn gratis rondleidingen voor groepen, uitnodigingen voor de openingen en de mogelijkheid om gratis voor een dagdeel gebruik te maken van een ruimte in het museum. Jaarlijks worden de sponsors uitgenodigd deel te nemen aan een netwerkdiner en een culturele zakenreis.


‘s amuse

‘s amuse

Ineke de Boer bouwt haar eigen horecaconcern

‘We gaan niet mee in de prijsoorlog: we zijn liever de beste’


‘Ik wil mijn gasten altijd een huiskamergevoel geven, of ze nu aanzitten aan een diner voor tweeduizend man in de Eemshaven of gewoon de daghap komen eten in De Sleutel.’ Aldus Ineke de Boer, gepokt en gemazeld in het Van der Valk-concern, maar inmiddels een van de meest aansprekende zelfstandige horecaondernemers van het Noorden.

Tammo van der Molen |


Op dertienjarige leeftijd staarde ze vanaf haar schoolbankje op het Heerenveense gymnasium vaak uit het raam, naar het tegenovergelegen Postiljon Hotel. Ineke de Boer wist toen al dat ze de horeca in wilde. Dat ze zou trouwen met een Van der Valk-telg en ruim een kwart eeuw deel zou uitmaken van een heus horecaimperium kon ze toen nog niet bedenken. Haar leven als een Van der Valk is nu verleden tijd. Met alle kennis en ervaring die ze in die jaren heeft opgedaan, bouwt ze vanaf 2000 aan haar eigen horecaconcern, dat inmiddels bestaat uit cateringbedrijf s’Amuse, de stadskroeg De Sleutel, de catering van de monumentale Hanze Sociëteit en de uitbating van de prachtig gelegen BuitenSociëteit Paterswoldsemeer.


Ineke de Boer |

It’s a family affair Pancetta met bloedworstmousse

Het hoeven toch niet altijd maar gevulde eieren en bitterballen te zijn? Met die gedachte nam Ineke de Boer elf jaar geleden het cateringbedrijf s’Amuse over, het hart van haar onderneming. Met haar kleine team van eigenwijze koks maakt ze naam als cateraar voor klanten die weleens wat anders willen. ‘We bieden de zakelijke en particuliere markt een pakket dat bepaald niet doorsnee is. Zo zat ik vanochtend met de koks te brainstormen over de receptie van een architect die om Groningse hapjes heeft gevraagd. Een van onze koks is echt een culinair brein en bedacht een rouleau van pancetta met bloedworstmousse. Heel bijzonder, echt Gronings en lekker.’ Eten wat de pot schaft

Bij een eigenzinnige cateraar past een bijzondere locatie. ‘We caterden al regelmatig voor De Sleutel, dus toen ik hoorde dat de eigenaar het café wilde verkopen, ben ik het gesprek aangegaan. Sinds 2007 is het ons bedrijf en twee jaar later werden we ook eigenaar van het pand. Dat beschouw ik nog altijd als een cadeautje. We hebben nu twee keukens van waaruit we kunnen werken en deze locatie is in feite onze huiskamer geworden. Dat had wel wat voeten in aarde: zowel wat betreft de inrichting als de reactie van de vaste gasten.’ Ze maakte er weer een levendige kroeg van, richtte boven een kookstudio in en heeft twee prachtige zalen gecreëerd. In het café serveert ze dagelijks een bijzondere daghap. ‘Voor een tientje eet je wat de pot schaft. Geen standaard eetcafé-hap maar een no-nonsense maaltijd die iets eigens en puurs heeft. Elke week stemmen we de gerechten af op het weer en het seizoen. We willen niet een van de velen zijn.’ Mensen die iets met bootjes hebben

Dat geldt ook voor de BuitenSociëteit Paterswoldsemeer aan het Paterswoldse Meer. Twee jaar geleden greep ze met beide handen de kans aan om de eerste etage te pachten. ‘Die etage is zeven jaar geleden prachtig verbouwd en weer in de oude glorie hersteld. En de locatie aan het meer is natuurlijk uniek. Oorspronkelijk was dit de sociëteit van de notabelen van de provincie. Het is een officiële trouwlocatie en wij exploiteren de ruimte als locatie voor partijen, bruiloften en diners. Ook worden hier regelmatig brainstormsessies, borrels en recepties georganiseerd. Vooral mensen die iets met bootjes hebben vinden het hier geweldig. Als we het terras overkappen is er ruimte voor in ieder geval driehonderd personen.’ Picknicken op het eiland

De locatie is met name geliefd in de lente en de zomer, wanneer veel groepen het meer weten te vinden. Ineke: ‘Er is hier zoveel mogelijk. Laatst hadden we een groep die de hele dag aan het brainstormen was. Tussen de middag gingen ze in een paar boten naar het eiland, waar wij een vrolijke picknicktafel hadden gedekt. ‘s Avonds volgden ze een kookworkshop in onze buitenkeuken.’


Ineke heeft grootse plannen met de locatie en is dan blij met de extra publiciteit die het honderdjarig bestaan van de VWDTP, de zeilvereniging op de begane grond, oplevert. ‘Het is alleen jammer dat hier in de winter zo weinig gebeurt. Dit is bijvoorbeeld een heel geschikte plek voor kleinschalige bedrijfsevenementen en beurzen, zoals een kerstfair of een trouwbeurs. Ik ga de komende tijd kijken of ik meer van dat soort boekingen kan regelen voor de stille winterperiode.’ Consequent blijven

Het horecabestaan bevalt haar nog steeds prima en ondanks de crisis gaat het haar bedrijf goed. ‘Er zijn de laatste vijf jaar veel cateraars bijgekomen, kleinschalige bedrijven en koks die zich als zzp’er verhuren. De afgelopen tijd werden we verschrikkelijk op prijs afgerekend. Daarin zijn we niet meegegaan. Je kunt het niet maken om

Voor een tientje eten wat de pot schaft op maandag een tientje te rekenen voor hapjes en de week erop het dubbele. We hebben ons consequent vastgehouden aan onze eigen lijn, prijsstelling en kwaliteit. En het mooie is dat we daar dus geen last van hebben gehad. Integendeel, we hebben in 2010 juist een enorme groei meegemaakt.’ Mensen houden van kwaliteit, merkt ze dagelijks. ‘Onze gasten houden van lekker eten en weten er ook steeds meer vanaf. Ze proeven echt. Dat vind ik mooi.’ Het mooiste en het beste

Ze kan niet voorspellen of ze haar onderneming zal uitbreiden met nog een locatie. ‘Ik heb geen specifieke plannen. Als locaties als de Buitensociëteit of de Sleutel op je pad komen, is dat te gek. Wij gaan voor het mooiste en het beste. Dat is altijd onze kracht geweest.’ Het moet klikken. Met een pand, maar ook met medewerkers, is Ineke’s ervaring. ‘Ik vind het belangrijk dat mensen zich ontwikkelen in het leven. Daaraan draag ik graag bij. De medewerkers met wie het echt klikt, werken hier dan ook al jaren. De sfeer is goed en dat merken onze gasten ook. Daarom vinden ze het prettig om bij ons te zijn.’

Handgebouwde klasse uit nederland De legendarische Koga Kimera Track was goed voor Goud op de wielerbaan in Beijing. De unieke Kimera Technology leeft voort in de nieuwe generatie Koga racefietsen: met state-of-the-art frametechniek en een verrassende stijfheids-gewichtsverhouding, voor optimale controle en snelheid. De Kimera Road serie is verkrijgbaar in onze collectie 2011, of kan ‘custom built’ worden samengesteld via ‘Koga Signature’.

PROFESSIONAL CYCLING TEAM

www.samuse.nl

www.koga.com | www.koga-signature.com

Jonge ondernemers

Jonge ondernemers

Martine Blok |

Een been op school en een been in de eigen zaak:

de toekomst van ondernemend Nederland

Frans Donders |

social media. Voortdurend sparrend met collega-ondernemers. Ambitieus op zoek naar nieuwe

ondersteuning en begeleiding krijgen. Zo’n zestig jonge bedrijven hebben inmiddels van deze incubator en haar voorgangers gebruik gemaakt. Cube050 is een van de manieren waarop het Kenniscentrum werkt aan het stimuleren van ondernemerschap. Frans: ‘Wij werken samen met alle opleidingen binnen het Groninger Model voor Onderwijs en Ondernemerschap. Dit model streeft ernaar om ondernemerschap en ondernemend gedrag bij alle studenten te bevorderen. Cube050 maakt hiervan deel uit.’

ideeën en kansen. Energie te over, maar hoe breekt een ondernemer in de dop echt door?

Hoe krijgt een idee economische waarde?

Tekst Marjan Brouwers | Beeld Henk Marks en Gerrit Boer

Briljante ideeën, grootse plannen. Vergroeid met laptop en smartphone, 24/7 online en actief met

Ieder mens is ondernemend, is de overtuiging van Frans Donders (52), lector van het Kenniscentrum Ondernemerschap van de Hanzehogeschool Groningen. ‘Als dat niet zo was, zou je ‘s ochtends je bed niet uitkomen. Het is jammer als de ontwikkeling van dat ondernemerschap niet voldoende wordt gestimuleerd door het onderwijs. Gelukkig zijn er goede initiatieven te melden. Zo is een

aantal VO-scholen gestart met een Entreprenasium voor leerlingen met ondernemerstalent. Zelf zou ik graag zien, dat we op de Hanzehogeschool in alle opleidingen al in het eerste jaar beginnen met onder-nemerschap en ondernemend gedrag en niet pas in het derde jaar.’ Cube050 doet wat het kan

Idee: shuttle met ledlampje, voor badminton in het donker 28 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Frans is een voorstander van de mogelijkheid om studenten te laten studeren terwijl ze al een eigen bedrijf runnen, op een eigen locatie. ‘Dat is nu nog niet goed geregeld en dat is zonde. Maar het onderwijs zit in een klem. We moeten mensen afleveren met een competentieprofiel op een bepaald niveau, zodat een goede professionele basis is gegarandeerd. Dat is best lastig te combineren met het runnen van een eigen onderneming.’ Voor jonge ondernemers die tijdens of na hun studie een onderneming willen starten, is er wel Cube050, de incubator van de RUG en de Hanzehogeschool. Cube050 biedt ondernemersfaciliteiten aan maximaal 25 ondernemingen: ze kunnen er twee tot drie jaar kantoorruimte huren, faciliteiten delen en

Hij is opgetogen over de plannen van jonge ondernemers. ‘Die ideeën variëren van een ledlampje in een shuttle zodat je ‘s avonds door kunt badmintonnen op de camping, tot en met complete concepten hoe je havens kunt bouwen. Waar het aan schort is het omzetten van die ideeën in economische waarde. Daar zijn de Aziaten veel beter in. Wat je vaak ziet is dat de beste ideeën ontstaan op het snijvlak van disciplines en daar liggen voor Nederland echt prachtige kansen. Een ingenieur praat met een horecaman en samen komen ze tot een innovatieve toepassing. Om dergelijke ideeën te kunnen valoriseren, werken we met een groot aantal andere partijen samen in het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap. Het gaat erom dat je goede ideeën scout en verder brengt.’ We mogen nu nog fouten maken

Een van de jonge ondernemers van Cube050 is Martine Blok (21). In haar eerste jaar was ze betrokken bij het op de markt brengen van de Boerendochterkalender, een product waarmee haar groep veel publiciteit kreeg. Inmiddels is ze vierdejaars student Small Business en Retail Management op de Hanzehogeschool en heeft ze vorig jaar haar bedrijf Social Media Hulp opgericht. Ze werkt samen

Meiden spelen op safe: eerst afstuderen, dan pas ondernemen met drie andere jonge ondernemers. ‘Wij helpen MKB’ers bij het opbouwen en onderhouden van een sociaal online netwerk. Wij hebben de ervaring en kennis van social media en daarmee kunnen we voor de ondernemers tijd en geld besparen door online ‘mondtot-mond-reclame’ te organiseren.’ Het bedrijf is piepjong, maar loopt als een tierelier. Martine kan bijna niet wachten om fulltime aan de slag te gaan. ‘We zijn nog aan het aftasten wie voor welke rol het meest geschikt is. Nu mogen we daarin nog fouten maken.’ Eerst aan het werk in een bedrijf wil ze niet. ‘Dat heb ik gemerkt tijdens mijn stage. Ik wil echt 200 procent gaan voor een bedrijf en dat lukt het beste voor je eigen onderneming.’ Ze vindt het jammer dat de incubator niet meer vrouwen telt. ‘Ik denk dat meiden meer voor safe gaan. Liever eerst afstuderen en dan pas ondernemen. Ik wil nu al knallen. Ondernemen is doen, win-winsituaties creëren en daar heb ik de energie en ideeën voor. Van ondernemen word ik oprecht gelukkig.’ www.hanze.nl www.cube050.nl www.socialmediahulp.nl


Jonge ondernemers

Jonge ondernemers

Koen Atema |

Niek Huizenga |

YEAH brengt jonge honden samen

Beginnende ondernemers: leert van elkander! Een combinatie van een incubator en een flexibel kantoorcomplex. Dat wil YEAH realiseren in een voormalig bankgebouw aan de Groningse Herebinnensingel. Veel jonge ondernemers hebben geen behoefte aan een eigen kantoor, maar willen soms wel even ergens rustig hun laptop kunnen openklappen. Helaas kunnen ze in Groningen nog niet terecht in flexibele concepten als Seats2meat en Spaces. Met dit pand speelt YEAH in op die behoefte.


Het Nieuwe Werken heeft heel wat mensen bureauloos gemaakt YEAH staat voor Young Entrepreneurs Are Here en werd in 2005 opgericht door Niek Huizenga (29). ‘Vrienden en studiegenoten van mij hadden net als ik een IT-bedrijf en wilden graag bij elkaar zitten met andere jonge ondernemers in een incubator. Die had je toen nog niet in Groningen en dus stapten we op de eigenaar van de Mediacentrale af met de vraag of we twee verdiepingen mochten huren. Zo is YEAH begonnen.’ Naast de incubator in de Media Centrale in Groningen, zijn er inmiddels ook incubators in Assen (sensortechnologie) en Emmen (IT). YEAH begeleidt de jonge ondernemers, werkt voor het onderwijs in Noord-Nederland, voert consultancy-klussen en onderzoeksopdrachten uit en werkt aan internationalisering. All-inclusive concept

Mede-eigenaar Koen Atema (25) somt op wat YEAH met het nieuwe project aan de Herebinnensingel voor ogen heeft: een netwerkcafé waar je kunt werken, koffie drinken en anderen ontmoeten, een smart workcenter met rustige werkplekken, vergaderruimtes, een bibliotheek, een ontvangstruimte en op de eerste verdieping kantoorruimtes voor ondernemers die daar wel behoefte aan hebben. ‘We bieden een all-inclusive abonnement aan: je betaalt voor de periode dat je er zit niet voor de faciliteiten zoals vergaderruimtes, internet en koffie. Wil je extra faciliteiten, dan kan dat.’ Niek zit zelf regelmatig in Seats2meet in Utrecht, maar wil het in Groningen net even anders doen. ‘We willen hier werken met een stamgastenconcept: een vaste kern jonge ondernemers die hier regelmatig komt. Die community bepaalt de sfeer waardoor anderen graag aanschuiven.’ Hij verwacht dat het concept niet alleen interessant is voor mobiele jonge ondernemers en zzp’ers, maar ook voor mede-werkers die geen eigen werkplek meer hebben bij hun baas. Niek: ‘Steeds meer bedrijven hebben het Nieuwe Werken ingevoerd en hebben medewerkers die zonder eigen werkplek door het hele land zwerven. Die kunnen hier dus ook terecht.’

Binnen vijf jaar 100 miljoen omzet

Het netwerk van YEAH telt ruim duizend ambitieuze ondernemers, waarvan er zeventig daadwerkelijk gebruik hebben gemaakt van een van de incubators. Koen noemt bedrijven als Paylogic en Voys. Niek benadrukt het belang om te groeien. ‘Nederland is koploper wat betreft het aantal starters, maar loopt - op Japan na - achteraan als het gaat om het aantal groeiende bedrijven. En juist daar komt de echte productinnovatie en banengroei uit voort.’ Binnenkort gaan Koen en Niek met een groep jonge ondernemers naar Sillicon Valley om daarvan te leren. Niek: ‘Nederlandse jonge ondernemers groeien organischer dan die in Sillicon Valley. Als je daar in een incubator zit, ga je ervan uit dat je binnen vijf jaar een omzet van 100 miljoen euro hebt. Nederlandse ondernemers vinden het lastiger om aan genoeg startkapitaal te komen voor productontwikkeling. Wij helpen bij het bijeensprokkelen van geld, onder andere door te verwijzen naar allerlei subsidietrajecten. Daarbij werken we ook samen met de Rabobank. Wat betreft de financiering van jonge, innovatieve ondernemers met potentie valt er in Nederland nog een wereld te winnen.’

Starten lukt vaak wel, groeien is moeilijker Twitteren

Sinds mei biedt YEAH online een Business Designer aan. Koen: ‘Dat is een gratis applicatie waarmee je je eigen businessmodel kunt uitwerken. Alle vragen die ondernemers ons door de jaren heen hebben gesteld, zijn erin verwerkt.’ Voor de lancering van deze applicatie maken ze vooral gebruik van de social media. Koen: ‘In feite is twitteren de nieuwe mond-totmondreclame geworden.’

www.yeahincubator.nl


Jonge ondernemers

Jonge ondernemers

Lieuwe Boskma |

VVH bedacht de ‘Business Challenge’:

Een competitie voor jonge bedrijven met potentie Starters zijn er in overvloed, maar welk jong bedrijf heeft echt de potentie om door te groeien en verdient een steuntje in de rug? De Vereeniging van Handelaren (VVH) bedacht een nieuwe competitie: de Business Challenge. In 2010 was Anome Projects uit Noordlaren de eerste winnaar. In 2012 volgt de tweede editie.

‘Anome Projects is een zeer terechte eerste winnaar. Een jong bedrijf, met een aansprekend verhaal en de potentie om heel groot te worden’, aldus VVH-voorzitter Sieger Dijkstra (42), in het dagelijks leven directeur-eigenaar van de Dijkstra Groep in Leek. De Vereeniging van Handelaren stamt uit 1847 en is opgericht door het Noordelijke bedrijfsleven. Sieger: ‘Je had toen nog geen VNO, NCW of NOM om gemeenschappelijke belangen te behartigen.’ De VVH richt zich op drie onderwerpen om het Noordelijke ondernemersklimaat te bevorderen: ‘Naast de Business Challenge hebben we de Handelarenacademie en werken we samen met onderwijsinstellingen om techniek beter in te bedden in het onderwijs.’ Ontbijt met de minister

Met de Challenge wil de VVH jonge bedrijven de kans geven zich te profileren bij de leden van het netwerk en daarbuiten. Sieger: ‘Onze leden hebben contacten in alle branches en dat is voor starters zeer waardevol.’ In 2010 werden acht bedrijven uit de kweek-vijver van Flinc, het onlangs opgeheven startersproject van de NOM,


Wie feedback wil, moet zijn ideeën delen geselecteerd voor de Challenge. Ze mochten zich presenteren tijdens een korte pitch. ‘Verrassend hoeveel ze konden vertellen in die paar minuten.’ Drie deelnemers gingen door naar de finale: Anome Projects, Metsen en My Order: Electronic Purse. De finale op 23 september werd gewonnen door Anome Projects. Namens zijn bedrijf woont ondernemer Lieuwe Boskma (54) nu twee jaar lang de VVH-bijeenkomsten bij, stellen de leden hun netwerk voor hem open en wordt het bedrijf begeleid door mentor Pieter Hofstra, voormalig Tweede Kamerlid voor de VVD. Sieger: ‘Dat begon goed: we hadden een ontbijtsessie met Melanie Schultz, minister van Infrastructuur en Milieu.’

Sieger Dijkstra |

Intrigerend product

Anome Projects is in 2008 opgericht door Lieuwe Boskma, Joop Niezen en Alfred Boskma en produceert ground consolidators (GC’s), een uitvinding van Jos Hoebe. GC’s zijn hoekige stortelementen die door hun vorm heel gemakkelijk aan elkaar vasthaken en hun toepassing vinden in de grond-, wegen waterbouw. Lieuwe: ‘Met onze GC’s kun je dijken versterken, oevers beschermen en riffen bouwen. De elementen vormen met elkaar een luchtige, sterke structuur - een soort mat - die je kunt opvullen met lucht, zand, asfalt of water. Uit testen van TNO, de TU Delft, een aantal ingenieursbureaus en aannemers blijkt dat het verhaal rond de GC’s technisch en financieel haalbaar is. We voeren nu pilotprojecten uit, zoals een proefvak op de Maasvlakte voor bescherming van een talud tegen erosie door golfslag en een proefterp in Nieuweschans voor versterking van een dijklichaam.’ Composteerbare elementen

Met de idee van biologisch degradeerbare GC’s voor natuurlijk oeverbescherming was Anome Projects finalist van “De Vernufteling 2010” en won het bedrijf de VVH Challenge. Lieuwe: ‘Natuurlijke oevers zakken vaak in of worden weggespoeld voordat ze sterk genoeg zijn om zichzelf in stand te houden. Als je een oever versterkt met een mat van composteerbare GC’s krijgen de oeverplanten de tijd om beschermd te groeien. Op het moment dat de planten sterk genoeg zijn, is de GC-mat gecomposteerd.’ Op zoek naar partners

Het netwerk van de VVH komt nu goed van pas, want Anome Projects heeft partners nodig om van de GC een echt succes te maken.

Lieuwe: ‘Het gaat om grote projecten waarvoor Europese aanbestedingsprocedures gelden. Dit soort trajecten zijn te groot voor een klein bedrijf. Het is dus mooi dat minister Schultz onze haken heeft meegenomen naar Den Haag. Verder zijn we in gesprek met bedrijven in de wegen waterbouw en geven we zoveel mogelijk presentaties. Hier in het Noorden helpt de VVH via haar netwerk met het openen van deuren, bijvoorbeeld naar havenbedrijven en waterschappen.’ Onderdeel van de prijs is de begeleiding van mentor Pieter Hofstra. Lieuwe: ‘Die begeleiding begon al tijdens de presentatie in de finaleronde: Pieter nam een paar keer het woord over om als coach de kracht van onze business case te bevestigen. Hofstra is iemand voor wie veel deuren opengaan en hij heeft goede contacten in de politiek en de wegen waterbouw. Voor ons is dat heel waardevol.’ Liever een halve taart

VVH-voorzitter Sieger Dijkstra benadrukt graag nog eens hoe belangrijk het is dat startende ondernemers aansluiting zoeken bij bedrijven met ervaring. ‘Ze realiseren zich vaak onvoldoende wat er bij komt kijken om een goed bedrijf op te zetten. Er is hier in het Noorden zoveel kennis en ervaring waar je gebruik van kunt maken. Maar dan moet je wel bereid zijn om de deur uit te gaan en die kennis op te zoeken. Ondernemers hebben er soms moeite mee anderen te betrekken, maar als je je ideeën niet wilt delen, krijg je ook geen feedback. En dat is jammer, want beter een halve taart dan een mooi gebakje.’ www.vvhgroningen.nl www.dijkstra-groep.nl www.anomeprojects.com


De klant

is koning Over de devaluatie van het koningschap De klant staat centraal. Oh ja? Hoe komt het dan dat grote banken hun vestigingen in kleine steden en dorpen sluiten? Dat telecomaanbieders hun serviceafdelingen verstoppen in een telefonisch labyrint vol onmogelijke keuzemogelijkheden? Dat de gemiddelde zorginstelling je zorgeloos rustig een uur in de wachtkamer laat zitten? Dat je om een Amsterdams parkeerkaartje te kopen over heel veel geduld en ICT-kennis moet beschikken? Is klantgerichtheid wellicht een relatief begrip? Misschien heb je het als organisatie al heel goed gedaan als de klant ‘maar’ een kwartier dwaalt in het doolhof, omdat het bij de concurrent nog erger is ... Open Mind weigert zich neer te leggen bij de devaluatie van het koningschap. Wij zijn er ten diepste van overtuigd dat succesvol ondernemen nog immer zijn fundament heeft in begrip voor de klant, kennis van de klant en communicatie met de klant. Wie wil meer weten over beproefde methodes om de klant terug op de troon te zetten (en een beslissende voorsprong op de concurrentie te nemen) belt met Ed Behrens 06 53 17 66 70 of Loek Hogenhout 06 53 79 31 83 voor een

Open Mind is een adviesbureau op het snijvlak van business, sales en marketing, gerund door ervaren ondernemer-marketeers. Wij ondersteunen bedrijven en ondernemers bij het versterken van hun commerciële organisatie. Noem ons de loods naast de kapitein, de vertrouwenspersoon van de familie, de hofnar naast de koning (vergeet niet dat vaak de nar de enige adviseur was die de waarheid mocht zeggen ...). Uw klant is het startpunt van ons werk. Wij baseren onze adviezen op zijn denkwijze, op wat hij belangrijk vindt en op de factoren die zijn loyaliteit bepalen. Objectieve kennis over uw klant is snel en eenvoudig op te diepen met onze Open Mind KlantScan. Probeer het maar eens.

vrijblijvend kennismakingsgesprek.

Open Mind, Venesluis 20, 7991 TH Dwingeloo. T 0521 - 593 764 [email protected] www.methodeopenmind.nl

3tlogic

Gerard Dekker |

3TGO legt organisatiekarakter van bedrijven bloot

Waarom een dure consultant betalen, als een spel je kan helpen? Tekst Christine Pietersen | Beeld Henk Marks

Het ene kind gedijt wel bij de lesstructuur van een bepaalde leraar, het andere kind niet. Hetzelfde geldt voor werknemers en de bedrijfsstructuur waarin ze moeten werken. Maar de kennis hierover is gering. Gerard Dekker ontwikkelde een variant op het oude go-spel, om directies bewust te maken van

Soms giert de adrenaline de deelnemers door de aderen

het karakter van hun organisatie.

Gerard Dekker werkte als ergonomie- en organisatieadviseur - eerst bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij en daarna bij Shell - toen hij ontdekte bij zijn kinderen, dat hun behoefte aan structuur en sturing verschilde. Dekker: ‘Mijn jongste zoon Jeroen had in groep zes een enthousiaste leraar, die zijn lessen van a tot z uitstippelde en elk leeg uurtje vulde met extra biologielessen. De man was hobbybioloog en zat dicht tegen zijn pensioen. We merkten dat zijn lesmethode een averechts effect had op de motivatie en leerprestaties van Jeroen, terwijl onze oudste zoon Lex nooit een probleem had gehad met de werkwijze van deze leraar. Lex voegt zich makkelijk naar de structuur die geboden wordt. Voor Jeroen was het een opgave en het beperkte hem in zijn vrijheid en creativiteit. Gelukkig boden de leraren in groep zeven en acht Jeroen wel ruimte, wat zijn motivatie en resultaten optimaliseerde. In het moderne onderwijs kijken docenten naar de structuurbehoefte van een kind, passen de leermethoden daar op aan en geven het kind ruimte voor ontwikkeling.’


De drie T’s

Gerard Dekker vond het opmerkelijk dat daar in het onderwijs wel aandacht aan wordt besteed, terwijl er in het arbeidzame bestaan van mensen niet meer naar wordt gekeken. Hij verdiepte zich in de materie en ging op zoek naar het thema ‘structuurbehoefte’ in de literatuur. ‘Ik vond geen enkele publicatie over het onderwerp. Het kwam wel aan bod in de onderwijskunde, maar niet in de organisatiewetenschappen. Voor mijn masteropleiding organisatiekunde besloot ik de thema’s structuur en sturing te vertalen naar een management- en organisatiemodel en bedacht, samen met twee medecursisten het 3T Model, met de drie T’s van Trein, Tennis en Tapir.’

ven of callcenters. Bij Tennis is structuur niet de leidende factor, maar interactie. Er is ruimte voor flexibiliteit binnen een bepaald kader. Deze structuur zie je vooral bij mensgerichte organisaties zoals de zorg of het onderwijs. De tapir weet zich al miljoenen jaren te redden in de jungle. De dieren zijn solitair en zelfsturend. Deze structuur zie je bij organisaties waar veel ruimte is voor creativiteit en innovatie.’ Met deze metaforen ontwikkelde hij een methodiek, waarmee de kenmerken van de businessomgeving, strategie, primair proces, management, functies en personeel van een organisatie in kaart konden worden gebracht en waarmee inzicht werd verkregen over hoe ze op elkaar waren afgestemd. Met die informatie werd duidelijk of de strategie in de organisatie zou moeten of kunnen veranderen.

Metaforen voor organisatiestructuur

Bij een trein denk je aan spoorrails, spoorboekjes en een geoliede machine. ‘De trein is een metafoor voor een sterk gereguleerde organisatie, met veel procedures en protocollen. De business eromheen is ook sterk gereguleerd. Die structuur zie je vaak bij nutsbedrij-

Bordspel liet het kwartje vallen

Gerard Dekker richtte in 2009 zijn bedrijf 3TLogic op en ontwikkelde een complete methodiek. ‘Met vragenlijsten en spreadsheets ging ik met mijn methodiek aan de slag. Dat was natuurlijk niet

echt spannend en ik dacht na hoe ik mijn methodiek speelser kon toepassen. Toen ik na mijn vakantie terugkeerde naar mijn bureau, dat is gevestigd in een kantoorvleugel van het Hampshire Plaza Hotel, wist ik niet wat ik zag! Het was er bomvol, in elk hoekje van het conferentieoord zaten Japanners, Koreanen, Chinezen en Europeanen een spel te spelen op houten borden met witte en zwarte stenen. Ik was beland in het Europees Kampioenschap Go, een spel dat al duizenden jaren wordt beoefend. Het fascineerde me ontzettend en ik heb gelijk een boek en een spelbord gekocht. Na een tijdje viel het kwartje. Ik heb me zes weken opgesloten om te bedenken hoe ik mijn methodiek kon omzetten in een spel. Ik bedacht concepten, formules en boog me over de logica. Uiteindelijk heb ik een bordspel gefabriceerd, waarmee ik aan de slag kon. Bij toeval liep ik met het bord onder mijn arm een docent strategisch management tegen het lijf en zo had ik mijn eerste workshop te pakken.’

Het lijkt wel of organisaties de kop in het zand steken De directie speelt met wit

Na een aantal succesvolle sessies liet Gerard het bord in een professi-


3tlogic

oneel jasje steken. Zes fraai uitgevoerde borden staan in zijn kantoor. Het spelbord kent drie verticale kolommen: trein, tennis en tapir en zes horizontale kolommen, die elk een essentieel onderdeel van de organisatie vertegenwoordigen. Het spel wordt gespeeld door twee personen of groepen. Het strategisch management, bestaande uit de directie en het senior management, speelt met witte stenen. Het operationeel management speelt met zwarte stenen. Beide teams krijgen 54 vragen en 161 stellingen voorgelegd. Op iedere vraag leggen beide partijen een steen in een hokje dat voor hen het meest van toepassing is. Tijdens het spel mag er niet gedebatteerd worden over het antwoord. Na een uur zijn alle vragen beantwoord en is aan de hand van de stenenverdeling op het bord te zien hoe beide partijen tegen de organisatie aan kijken. Geen waardeoordeel

Gerard Dekker: ‘Als eerste kijk je of er sprake is van consensus of dat er een verschil in denkbeelden is. Dan kijk je waar de dominantie zit. Als er veel stenen in de kolom met de trein zijn neergelegd, dan weet je dat het organisatiemodel een leidend systeem is. Zitten er veel stenen in de kolom met de tapir, dan weet je dat het een vernieuwende organisatie is. Vervolgens kijk je hoe de stenen verdeeld

We verwachten een doorbraak in de consultancywereld zijn over de drie T’s. Als laatste kijk je hoe de zes niveaus van organiseren op elkaar afgestemd zijn. Na deze analyse wordt duidelijk of er mogelijkheden zijn voor optimalisatie of dat er een noodzaak is om te veranderen. Het mooie van dit systeem is dat het geen waardeoordeel uitspreekt over de strategie of het leiderschap bijvoorbeeld. Een directeur hoeft niet bang te zijn voor gezichtsverlies. Het spel is niet bedreigend, maar het geeft een reflectie van de organisatie en het faciliteert de communicatie over lastige onderwerpen.’

moment dat zwart teveel uit de pas loopt. Gerard Dekker: ‘Het wordt nog interessanter als je het bottom-up speelt. Zwart oftewel het operationeel management begint, de vragen gaan in omgekeerde volgorde en zwart heeft het recht om een veto uit te roepen en de directie te overrulen. Bij traditionele bedrijven zie je bij sommige mensen dan wel eens wat adrenalinevlekken in de hals verschijnen.’ Vooraf wordt afgesproken hoe het spel zal worden gespeeld. ‘Bottom-up speel je als de directie de creativiteit van het management wil benutten. Als de directie een strategie heeft bepaald en wil weten of het kan landen in de organisatie, wordt het spel top-down gespeeld. Het zou ook niet fair zijn als je het andersom zou doen.’ Gevarieerd inzetbaar

Het spel kan worden ingezet bij alle vraagstukken die in een organisatie spelen. ‘Je kunt het inzetten voor troubleshooting, als de processen niet goed lopen, de cashflow stagneert of de klanten ontevreden zijn. Vaker wordt het toegepast als een bedrijf een bepaalde ambitie heeft. Als ze willen innoveren of groeien. En je kunt het ook toepassen bij fusies of splitsingen. Als je twee bedrijven samenvoegt, kan het commercieel heel aantrekkelijk lijken, maar als er grote verschillen zijn op het gebied van cultuur of samenwerking, zijn er nog wel wat slagen te maken.’ Joint Venture

Het spel zit zo goed in elkaar, dat Gerard Dekker het presenteerde aan een groot consultancybureau. ‘Daar werd het met groot enthousiasme ontvangen. Deze consultants werken over de hele wereld en het zou interessant worden, als ze het spel online zouden kunnen spelen. Ik zocht contact met MAD Multimedia in Groningen. Zij wilden een overstap maken van educatieve gaming naar business gaming. We besloten een joint venture op te richten onder de naam Madlogic en het spel digitaal te ontwikkelen onder de merknaam 3TGO. Madlogic is het eerste bedrijf in Nederland, waar sprake is van een joint venture tussen een multimedia- en een consultancybedrijf en daar zijn we best trots op.’ Prima hulpmiddel

De directie mag worden overruled

Een flitsende trailer van het spel is klaar. In juni gaat de testversie van 3TGO draaien. De lancering is gepland in september. Gerard Dekker: ‘We verwachten dat het een standaard wordt en een doorbraak betekent in de consultancywereld. Bedrijven betalen doorgaans veel geld aan consultancy, terwijl zij veel problemen zelf kunnen oplossen. 3TGO is daar een prima hulpmiddel bij.’

Meestal wordt het spel top-down gespeeld. Wit oftewel het strategisch management begint. Er wordt gestart met vragen over de businessomgeving en de laatste vragen gaan over de interne organisatie. Wit heeft het recht om een veto uit te roepen, op het

www.3tlogic.nl www.madmultimedia.nl www.3GTO.com


moparts webshop

MoParts Webshop groeit zonder grenzen:

Internationaal opereren vanuit de woonkamer

Frederick van der Lugt |


Voor een paar tientjes heb je een webshop online

Als jongen van 14 runde hij met schoolvriendjes de distributie van reclamefolders in vijf wijken in de stad Groningen. Een paar jaar later stortte hij zich op de in- en verkoop van remkabels via internet. In 2009 schreef de inmiddels 21-jarige Frederick van der Lugt zijn bedrijf MoParts Webshop in bij de KvK. Hij verhandelt wereldwijd brommeronderdelen: ‘Met een eenvoudige webshop kun je vanuit huis echt alles verkopen.’

‘MoParts Webshop is in feite een uit de hand gelopen hobby’, vertelt Frederick vanuit de ruime huiskamer van zijn ouders in de Groningse wijk Wijert-Zuid. Alle buren kunnen vertellen hoe hij en zijn vrienden iedere dag aan brommers sleutelden. ‘Altijd was ik bezig met het opknappen van brommers en snorfietsen en ik kocht daarvoor onderdelen via internet. Via een Amerikaans forum kwam ik erachter dat de prijzen voor remkabels en gaskabels in Amerika echt gigantisch hoog waren. Een kabel kostte daar toen zeventien dollar per stuk, terwijl ik ze kon inkopen voor vijftig cent. Die marge was zo groot dat ik ben begonnen met


het inkopen en doorverkopen van kabels. Dat was het begin van MoParts.’ Op de fiets naar het postkantoor

Met leverancier JMPB Onderdelen in Dedemsvaart maakte hij scherpe inkoopafspraken. ‘Als mijn klanten via mijn webshop een aankoop doen, plaats ik meteen een bestelling bij JMPB en heb ik de spullen de volgende dag in huis. Daardoor heb ik geen opslagruimte of personeel nodig. Als alles binnen is, verpak ik het goed en stuur ik het pakketje op. Vroeger moest ik dan op de fiets naar het postkantoor, maar tegenwoordig komt DPD Verzendservice de pakketten

bij mij ophalen.’ Al snel liep de handel zo goed, dat Frederick in 2009 naar de Kamer van Koophandel ging om zich officieel in te schrijven. ‘Daar heb ik alle ondersteuning gekregen die ik nodig had. Omdat mijn klanten in het buitenland zitten, heb ik bijvoorbeeld informatie gekregen over verzendkosten en internationale belastingen.’ Bovenaan in de zoekmachines

Frederick verkoopt onderdelen van vier merken: Puch, Vesta, Kreidler en Zundapp. Zijn klanten zitten over de hele wereld, behalve in Nederland. ‘Dat laatste is een afspraak met mijn leverancier die wel in


column

Ik heb geen opslagruimte of personeel nodig

Nederland levert.’ Vanwege zijn achtergrond - de familie Van der Lugt woonde jarenlang in het buitenland waardoor alle kinderen vloeiend Engels, Nederlands en Duits spreken - heeft Frederick gekozen voor een internationale aanpak. ‘Ik heb een Engelstalige site en heb klanten in onder andere Amerika, Slovenië, Japan, Duitsland. Ik zorg ervoor dat ik in de zoekmachines bovenaan kom te staan, doe veel met Google Ad-Words en ben actief op allerlei internationale fora. Het mooie daarvan is dat ik feedback kan vragen en daar weer actief mee aan de slag kan gaan.’ Brommers bouwen op maat

Zijn klanten komen niet bij hem langs. ‘Ik doe alles digitaal. Dat is volgens mij ook de toekomst. Klanten weten niet dat ik alleen een webshop heb en geen eigen pand. Dat hoeven ze ook niet te weten. Als ze hun onderdelen maar op tijd binnen hebben voor de juiste prijs. Ik let er wel op dat ik klachten goed afhandel.’ Frederick beperkt zich niet volledig tot internetcontacten. ‘Ik bouw ook brommers op maat, de zogenaamde custom brommers en die stel ik tentoon bij speciale shows in Nederland en Duitsland. Zo ben ik al twee keer naar de vierdaagse Intermot Show geweest, waar ruim 250.000 mensen op af komen. Dat is voor mij geweldige reclame.’


De concurrentie slaapt niet

Concurrenten heeft Frederick ook. Zijn eigen leverancier bijvoorbeeld, die zijn site nu ook laat vertalen. ‘Ook in het buitenland zijn er diverse webshops die onderdelen verhandelen. Daar moet ik wel alert op zijn. Daarom heb ik mijn site net geüpdatet en zorg ik dat ik nog beter te vinden ben via Google. Een goede vriend van mij is ICT’er en die helpt mij daarbij. Op mijn beurt heb ik zijn site in het Engels vertaald. Zo helpen we elkaar als jonge ondernemers.’ Student-ondernemer

Hij combineert zijn bedrijf met zijn studie aan de Rijksuniversiteit Groningen waar hij International Business doet. ‘Dat is echt een win-winsituatie: wat ik in mijn studie opsteek, pas ik toe in mijn bedrijf. Dat je al een bedrijf hebt tijdens je studie is niet altijd even handig. Ik heb gevraagd om een extra jaar en dat is dus niet mogelijk. De combinatie is best zwaar. Ik vind het jammer dat de RUG studenten niet stimuleert om tijdens hun studie al een onderneming te beginnen.’ Frederick heeft overwogen om over te stappen naar Enschede, om mee te draaien in het VentureLab Twente, waar student-ondernemers zeer gerichte begeleiding krijgen. ‘Maar dat was me toch te ver reizen.’ Hij ziet wel uit naar de laatste zes maanden van zijn

studie, die hij in Thailand gaat doen. Frederick: ‘Het gaat niet om een stage bij een bedrijf, maar ik ga gewoon een deel van mijn studie daar op de universiteit doen. Dat wordt vast heel leerzaam.’ Hij is niet bang dat hij MoParts in die periode stil moet leggen. ‘Ik kan alles online volgen. En mijn broertje gaat dan de onderdelen verpakken en versturen. Tegen een vergoeding uiteraard.’ Digitaal ondernemen is de toekomst

Webshops zijn voor jonge ondernemers als Frederick de toekomst, stelt hij. ‘Je kunt alles op deze manier verkopen. Het in elkaar zetten van een webshop is niet zo ingewikkeld. Voor een paar tientjes ben je klaar en kun je aan de gang. Het voordeel is dat je niet meteen hoeft te investeren in een pand en personeel.’ Hij verwacht zelf ook in de toekomst door te gaan met ondernemen. ‘Ik wil mijn eigen tijd indelen en zelf bepalen wat ik wanneer doe. Als het fout gaat, vang ik zelf de consequenties op. Ik wil mijn eigen keuzes maken en kunnen zeggen: dit is van mij. Dankzij internet is de drempel om te gaan ondernemen veel lager geworden. Je kunt nu overal op de wereld aan de slag en dat zie ik dus helemaal zitten.’

... en dan nu het belangrijkste social medium: je lichaam

Sommige mensen springen eruit als gesprekspartner; we vinden het prettig om met ze te spreken en verkeren graag in hun gezelschap. Voor een deel heeft dat te maken met de persoonlijkheid, maar een belangrijk aspect in gesprekken is lichaamstaal. Succesvolle mensen weten – bewust of onbewust – hun lichaamstaal te gebruiken om hun doelen te bereiken. Spiegelen, oftewel dezelfde gespreksstijl kiezen als je partner, is hierbij een belangrijke techniek. Als ik het tijdens een training te berde breng, knikken er altijd wel een paar deelnemers: ‘Ja, dat kennen we al.’ Toch zie je bijzonder weinig mensen het spiegelen daadwerkelijk toepassen. En dat is jammer, want je bereikt er veel mee. Hoe werkt het? Je kunt je gesprekspartner in de eerste plaats spiegelen met je stem: zoek dezelfde toonhoogte, snelheid van spreken, hetzelfde ritme en volume. Pas je ook aan aan de lichaamshouding van de ander: de wijze van zitten of staan, zijn of haar bewegingen en gebaren, de stand van hoofd, voeten, schouders, enzovoort. Kies eenzelfde soort taalgebruik: herhaal zo nu en dan woorden en uitdrukkingen die de ander bezigt. Ga mee in zijn of haar onderwerpkeuze. Parafraseer een paar keer: vat samen wat je gesprekspartner zei, in eigen bewoordingen. Bijvoorbeeld: ‘Dus als ik het goed begrijp, heb je een goed contact met je leverancier?’ Doseren is uiteraard het belangrijkste bij spiegelen. Wie klakkeloos alle gebaren, geluiden, woorden en houdingen van een gesprekspartner overneemt, is niet aan het spiegelen, maar aan het papegaaien. Dat vindt niemand leuk: je voelt je dan voor schut gezet. Maar wie de kunst van het spiegelen subtiel toepast, wordt al gauw gezien

als een prettige en begripvolle gesprekspartner. Het spiegelen van je gesprekspartner is vrij eenvoudig aan te leren en werkt goed, zolang je het niet te nadrukkelijk doet. Spiegel bijvoorbeeld alleen de zithouding van de ander en zijn of haar snelheid van spreken. Twee kleine wijzigingen, die een gesprek al een geheel andere (en diepgaander) werking kunnen geven. Door te spiegelen laat je zien dat je betrokken bent bij je gesprekspartner en bij wat hij of zij vertelt. Onbewust registreert de ander jouw houding, gebaren, bewegingen en stemgebruik en zal zich plezieriger en meer begrepen voelen. Bij geliefden, intieme vrienden of familieleden

Maar weinig mensen spiegelen hun gesprekspartners gebeurt het spiegelen vrijwel automatisch. De wens om op elkaar afgestemd te zijn, levert het onderbewuste precies de juiste signalen - en meestal in de juiste dosering- en het spiegelen gaat vanzelf. Gebruik deze techniek de komende dagen ook eens in zakelijke situaties, liefst als het gesprek al een tijdje gaande is en let op de veranderingen in het gesprek en de reacties van je gesprekspartner. Succes! Ed Nissink schreef elf boeken over gedrag en communicatie en is tekstschrijver voor AdviesDigitaal www.adviesdigitaal.nl http://wij.bedrijvencommunicatie.nl

www.moparts-webshop.com


herman van der most

Herman van der Most breidt Hardenbergs concept uit:

Evenementenhal nu ook in Gorinchem en Venray Tekst André Staas | Beeld Gerrit Boer

Bij de naam ‘Van der Most’ zullen veel mensen meteen denken aan de tijdens zijn leven al

Herman van der Most |

Een plan voor 200 hotelkamers blijft nog even in de ijskast

legendarische Hennie van der Most uit het Overijsselse Slagharen. Maar ook zijn oudere broer Herman - en nog twee zusters en twee broers - zijn ondernemer. Is Hennie beroemd vanwege bijvoorbeeld de Bonte Wever, de Koperen Hoogte en Kernwasser Wunderland, Herman is inmiddels de grote man achter Evenementenhal.

Aan de rand van Hardenberg staat een enorm hallencomplex van in totaal veertigduizend vierkante meter, met een parkeerterrein voor achtduizend auto’s. Hennie van der Most kocht het pand en het terrein in 1993 van een voormalig overslagbedrijf. Zijn plan was om Joop van den Ende’s Aalsmeerse studio’s na te bootsen, maar dat project kwam niet van de grond. Niet getreurd; ideeën genoeg. Hennie begon met een ondernemersbeurs. Dat sloeg aan: de ene na de andere branche kreeg in Hardenberg zijn eigen beurs, van bouw en bloemenhandel tot de installatiebranche en de transportwereld. Toen broer Herman met het idee kwam om ook een landbouwbeurs te organiseren, was Hennie meteen enthousiast. Herman vertelt: ‘Dat was in 1996. De eerste editie was direct een groot succes. Zo rolde ik van mijn bedrijf met varkens, koeien en akkers in de beursorganisatie. Het agrarisch bedrijf heb ik nog steeds, maar sinds drie jaar ben ik ook directeur en medeaandeelhouder van Evenementenhal.’


De exposant hoeft alleen maar op te draven

De fullservice formule in Hardenberg sloeg aan. Herman: ‘Voor een vaste prijs krijgt de exposant een compleet opgebouwde stand, inclusief vloerbedekking, verlichting en naamsvermelding. Het versturen van de uitnodigingen naar de bezoekers en het serveren van hapjes en drankjes zijn ook bij de prijs inbegrepen. Hiermee ontzorgen we de exposant compleet. Dat is de grote kracht van ons concept.’ In 2003 probeerde Herman de succesformule uit op een andere locatie: er werd getest in Rijswijk, waar de Darling Markt te koop stond. Herman: ‘We huurden het complex en organiseerden in de weekenden rommel- en snuffelmarkten voor particulieren en door de week vakbeurzen volgens het Hardenberg-concept. Maar de locatie was niet ideaal.’ Toen in 2006 in Gorinchem het voormalige distributiecentrum van Compact Computer te koop werd aangeboden, hapte Van der Most echter zonder aarzeling toe. Het complex is goed bereikbaar vanaf de autosnelweg en heeft volop

parkeergelegenheid. Er is zo’n slordige zes miljoen euro aan verspijkerd, met als resultaat een stijlvolle grote zaal, enkele kleinere zalen en diverse restaurants. Herman: ‘In totaal hebben we in Gorinchem zo’n 33 duizend vierkante meter beschikbaar voor congressen, vergaderingen, consumentenbeurzen en natuurlijk vakbeurzen naar het Hardenbergse concept.’

tijdens grote beurzen kunnen er gemakkelijk vijfhonderd kamers volgeboekt worden.’ Voorlopig blijft het hotelplan nog op de plank liggen. Herman: ‘De economie zit bepaald niet mee en in de hotelbranche is sprake van een behoorlijke overcapaciteit. We gaan nu even niet investeren. Het bedrijf is gezond en dat wil ik graag zo houden.’

Plan voor een hotel in Hardenberg

Ondertussen breidde Hardenberg uit, hal voor hal. Vorig jaar zijn de grond en de gebouwen van buurman Transportbedrijf Veurink overgenomen en is de achtste hal tot stand gekomen: ruim zevenduizend vierkante meter groot en twaalf meter hoog. ‘Daar kunnen grootse consumentenevenementen plaatsvinden, ik denk aan paardensport en motorcross. We hebben nu vijftien vergaderzalen en een congreszaal voor achthonderd bezoekers. Ook is er een plan voor een hotel met ruim tweehonderd kamers. Dat lijkt veel, maar

Evenementenhal telt op drie locaties in totaal 460 medewerkers, onder wie 65 beursmanagers. Op piekmomenten komen daar tussen honderd en driehonderd tijdelijke krachten bij, vooral in de catering en de technische dienst. De organisatie zet jaarlijks circa honderdvijftig evenementen neer.


herman van der most

Typisch Van der Most

De familie Van der Most: niet lullen maar poetsen

Volgens Herman van der Most was hij het die zijn jongere broer Hennie de kneepjes van het ondernemersvak heeft bijgebracht. Hun ouders en voorouders waren agrarisch ondernemers, net zoals de twee zussen en twee andere broers dat zijn. Allemaal met dezelfde filosofie: niet lullen, maar poetsen. Evenementenhal is een van de vele opzienbarende initiatieven van Hennie van der Most. Die reeks begon met een voormalige weverij in Slagharen, waar hij een sportief- recreatief uitgaanscentrum van maakte: De Bonte Wever. In Oranje toverde hij de leegstaande aardappelmeelfabriek om tot een overdekte speelstad. In Almelo bouwde hij een voormalig ziekenhuis om tot Preston Palace. In Lichtmis bij Zwolle werd een watertoren veranderd in een vijfsterrenhotel met vergaderruimten, winkels en helemaal bovenin een ronddraaiend restaurant De Koperen Hoogte. Het kan nog spectaculairder: Kernwasser Wunderland, het attractiepark in de nooit in gebruik genomen kerncentrale in het Duitse Kalkar. Of Itterbeck, net over de grens bij Coevorden, waar Hennie een voormalige legerbasis omtoverde tot een grote overdekte camping met zwemparadijs, strand, golfparcours en nog veel meer. Even verderop ligt Funpark Meppen, met spectaculaire outdoorattracties en een groot wellnescomplex in de voormalige energiekrachtcentrale van RWE.

En in Venray staat Evenementenhal nummer 3

Maar succes smaakt naar meer: de derde loot aan de stam is Evenementenhal Venray. Herman: ‘We hebben daar een enorme discotheek gekocht. Er staat al een hal naast en we bouwen er nog twee hallen bij. Zo ontstaat een complex van in totaal 35 duizend vierkante meter. De discotheek verbouwen we tot congrescentrum en de hallen gebruiken we voor beurzen. De eerste reacties zijn overweldigend; de eerste vakbeurzen hebben al plaatsgevonden en de inschrijvingen voor de volgende edities zijn al binnen.’ Herman concentreert zich de laatste anderhalf jaar voor zijn pensioen op het consolideren van het bedrijf. ‘Het is een leuke, gemoedelijke club. Iedereen kent elkaar. Ik rij iedere dag in mijn Audi mijn rondje Hardenberg-Venray-Gorinchem-Hardenberg. Zo houd ik feeling met de medewerkers en de standhouders.’ Met de voltooiing van Venray heeft het concept Evenementenhal straks zijn verzadigingspunt bereikt, denkt Van der Most. Althans in ons land. ‘Maar expansieplannen voor Evenementenhal over de grens laat ik graag over aan mijn opvolgers …’ www.evenementenhal.nl


Meer verMogen voor de zaak

Betrouwbaar, flexibel en duurzaam Dat is waar Century Autolease voor staat. Betrouwbaar zijn we omdat we al sinds de jaren 60 actief zijn, Pon als moederorganisatie achter ons hebben staan en onderdeel zijn van Century Autogroep, de grootste totaalaanbieder op het gebied van automobiliteit van Noord Nederland. Omdat we niet te groot en niet te klein zijn, zijn we zéér flexibel. U rijdt precies in de auto die bij uw situatie past en verder is zo’n beetje alles mogelijk! En op het gebied van duurzaamheid zijn wij een uitstekende partner. De spannende ontwikkelingen die voor vermindering van de CO2 uitstoot zullen zorgen volgen wij op de voet. Binnen Century hebben we Account Managers Duurzaamheid benoemd. Specialisten die u uitgebreid kunnen informeren over de combinatie van duurzaamheid en mobiliteit. Kortom, redenen genoeg om eens bij ons aan te schuiven en uw wagenbeheer door te spreken!

century AUTOLEASE

Century Autolease Handelsweg 16b 9482 WE Tynaarlo T 050-853 7200 www.centuryautolease.nl

canvascompany

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das

Halbe Boersma |

Welke ondernemer is er zo gek om zijn kantoordeur te beplakken met een poster van zijn vrouw in bikini op een ligbed? Halbe Boersma van de CanvasCompany vindt het geen probleem. Zijn vrouw ook niet, alleen zijn schoonmoeder vond het wel een heikel punt ...

Sinds die prijs onderhandelt het een stuk prettiger met de bank De boomlange Halbe Boersma (37) is groot geworden met CanvasCompany: een bedrijf dat inmiddels meer dan honderdduizend foto’s op canvasdoek heeft afgedrukt en hoog scoort in de testen van de Consumentenbond. Met een spin-off als ‘Pimp je Deur’ lijkt het dezelfde goede kant op te gaan. En dat voor iemand die zelf kleurenblind is.

Halbe Boersma draait nog steeds volle werkweken:

‘Mijn passie is niet zozeer doeken maken, maar ondernemen’ 48 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Driehoog achter

Halbe startte in 2004 op een slaapkamertje ergens driehoog achter in Amsterdam. Na zijn studie economie aan de Universiteit van Amsterdam kon Halbe Boersma aan de slag bij de Landmacht. ‘Ik heb het daar twee jaar volgehouden, maar werd gek van de ambtenarencultuur en de geldsmijterij. Ik werd inkoper bij Telfort en dat beviel al een stuk beter. Leuke spirit, veel jonge mensen. Het voelde alsof je naar school ging en toch geld verdiende.’ Toch nam hij ook daar ontslag, want hij wilde met zijn vriendin Klaske op reis. Ze trokken zes maanden door Australië en Azië. Bij terugkeer wilde Halbe weer aan de slag bij Telfort, maar een reorganisatie belette dat. Twee dagen later fietste hij naar de Kamer van Koophandel en schreef zich in als ondernemer. De gouden tip

Halbe Boersma: ‘Ik begon met het digitaliseren van oud beeldmateriaal, zoals dia’s, negatieven en 8mm-filmpjes en mocht gebruik maken van de machines van een vriend. Maar het was niet echt rendabel en ook niet mijn ding.’ Toen iemand hem vertelde dat het

afdrukken van foto’s op canvas helemaal hot was, startte hij met de CanvasCompany. ‘Ik had nog nooit met fotoshop gewerkt. Op mijn slaapkamer stond een printer van 6000 euro en in een klein kamertje stond mijn computer. Ik kon maximaal 2.20 meter printen. Als een doek vol was, legde ik het op mijn bed. De grote doeken sneed ik op de grond uit met een stanleymes, de kleinere op de eettafel. Omdat ik geen ruimte had voor een voorraad latten, leidde ik mijn vader op om doeken te spannen. Ik printte het canvas, maakte een factuur, stopte alles in een koker en verzond het zo naar mijn vader in Burum. Hij spande de doeken op, pakte ze in en bracht ze naar het postkantoor.’ Benauwde momenten

Toen bedacht een oud-collega, die inmiddels bij International Card Services werkte, een actie: alle houders van een Visa-creditcard moesten met korting een foto op doek bij de CanvasCompany kunnen bestellen. Halbe: ‘Het ging om 1,7 miljoen creditcardhouders. Ik had wel eens van een ondernemer gehoord, dat je nooit nee moet zeggen, maar ik kreeg het wel een beetje benauwd.’ Een dame van ICS wilde met een collega langskomen. Halbe: ‘Ik kon hen natuurlijk niet in mijn slaapkamer ontvangen, dus huurde ik de atelierruimte van een architect in Burum, leende zijn beamer en maakte een presentatie op de laptop van een vriend. Alle apparatuur verhuisde naar Burum. Mijn vader en een vriend waren aanwezig, zodat het leek alsof ik personeel had en mijn schoonmoeder zorgde voor een Friese lunch. De Amsterdamse dames waren zo onder de

Ik ben nota bene zelf kleurenblind BUSINESS BUSTERS NOORD | 49

canvascompany

indruk, dat ik de opdracht kreeg. Het werd een gekkenhuis, maar we hebben de klus wel geklaard.’ Jonge Ondernemers Prijs

In 2006 ontving Halbe Boersma de Jonge Ondernemers Prijs. Zowel van het publiek als de jury kreeg hij de hoogste waardering. ‘Dat was een geweldige boost voor ons team. Het leverde veel publiciteit op en ik word nog steeds gezien als die jongen die ooit die prijs won. Het onderhandelt sindsdien ook een stuk prettiger met de bank.’ Pimp je deur

De CanvasCompany is gevestigd in een groot pand in Kollum, waar zes mensen vast in dienst zijn en veertig studenten drie keer in de week doeken spannen en inpakken. Intussen heeft Halbe ook de concepten voor Pimp je deur, Tuinposter op Maat, Foto op Glas en Joepiedepoepie bedacht. Een tijdje geleden werd hij benaderd door twee jonge werknemers van het UWV, die jonge werklozen via een stage aan het werk wilden krijgen. ‘Ik hoorde hun verhaal aan en vroeg waarom ze niet iets gingen doen wat ze echt leuk vonden. Ik deed hen het voorstel om de business van Pimp je Deur deels over te nemen en gaf ze de opdracht om na te den-

Op de fiets naar de Kamer van Koophandel ken hoe ze dit bedrijf wilden inrichten. Een week later kwamen ze laaiend enthousiast terug. Inmiddels zijn ze allebei voor 33 procent eigenaar van Pimp je Deur en van Tuinposter op Maat. Als jonge honden hebben ze zich er op gestort en de samenwerking bevalt uitstekend.’ Joepiedepoepie

Met het concept ‘Joepiedepoepie’ loopt het iets minder voortvarend. Halbe: ‘Mijn passie is niet zozeer doeken maken, mijn passie is on-


dernemen. Op een kinderbeurs zag ik een bedrijf dat bedrukte kinderkleding verkocht en het leek wel alsof ze alles gratis uitdeelden, zo druk was het daar. Ik dacht, dat wil ik ook en ik ga het nog beter doen. Ik vond Joepiedepoepie een leuke naam en ik ging in gesprek met Ome Willem, want hij heeft het merk geclaimd. We hebben een contract afgesloten en het in de markt gezet. Dat hebben we iets te vroeg gedaan, want het bestelsysteem deugt niet. We werken nu aan een nieuw bestelsysteem voor de CanvasCompany en als dat klaar is, zetten we dat ook onder de site van Joepiedepoepie. Ik ga daar dan zelf weer energie in steken, want ik wil er uiteraard wel een succes van maken.’ Het ondernemerschap biedt Halbe Boersma ruimte voor creativiteit en veel vrijheid. ‘Natuurlijk zijn er weken dat ik tachtig uur werk, maar ik heb ook om de twee weken een papadag.’ Aan de wand hangt een metershoog canvasportret van zijn twee jongens. De derde telg is op komst.

www.canvascompany.nl www.pimpjedeur.nl www.tuinposteropmaat.nl www.fotoopglas.nl www.joepiedepoepie.nl

albert kooy

ALbert kooy

Kookfilosoof of natuurgoeroe?

Albert Kooy vecht voor GOED eten

Eigen signatuur

Een imposante carrière volgde. Na een leerzame tijd als kok aan boord van het marineschip Van Speijk, werkte Albert Kooy bij gerenommeerde zaken als De Hoefslag in Bosch en Duin, het Okura Hotel, De Swaen in Oisterwijk, het Palace Hotel in Montreux, driesterrenrestaurant Moulin de Mougins bij Cannes en De Duinrand in Drunen. Wulf Engel leerde hem creatief om te gaan met de klassieke Franse keuken. Cas Spijkers bracht hem zijn passie voor producten van eigen bodem bij. In de tussentijd bekwaamde hij zich in de Japanse en de Chinese keuken en ontwikkelde zijn eigen signatuur. Die is voornamelijk gebaseerd op ‘zuiverheid’: in de keus

en combinatie van ingrediënten, in de beste producten van het seizoen en in de bereiding. ‘De natuur geeft je elk seizoen alles wat je op je bord wilt: geur, smaak en kleur. Houd de bereidingen – net als de Japanners doen – minimaal, maar streef naar perfectie. Elke hap moet een feestje zijn.’ Omslagpunt

Albert Kooy noemde zijn filosofie ‘de Nieuwe Nederlandse Keuken’ en publiceerde zijn visie in een imposant boek in 2007. Dit boek werd het nieuwe onderwijsconcept voor het middelbaar beroepson-

Tekst André Staas | Beeld Gerrit Das

‘Niet rotzooien met de natuur’. Dat is het credo van Albert Kooy, SVH Meesterkok en verbonden aan Stenden hogeschool. De initiator van de Nieuwe Nederlandse Keuken predikt zijn filosofie over duurzaam, diervriendelijk, gezond en eigentijds koken waar hij maar kan. Zelfs vrienden krijgen te horen wat er mis is met de inhoud van hun koelkast.

Ik probeer koks te bereiken met wetenschappelijke feiten


Met gezwinde spoed zeilt Albert Kooy de keuken uit van Stenden hogeschool, waar hij food- en beveragemanager is. Tussen de bedrijven door is er even tijd voor een gesprek. Hij leert een groep eerstejaarsstudenten koekjes bakken. Albert Kooy denkt sneller dan hij praat. En zelfs dat doet hij in een rap tempo. Deze man heeft een missie en is gedreven tot op het bot.

Albert Kooy |

Draadjesvlees

De wieg van Albert Kooy stond in het Brabantse Heeze. Zijn moeder toverde altijd bijzondere maaltijden op tafel, vaak gebaseerd op de buitenlandse keuken. ‘Mijn ouders hadden tien jaar in Afrika gewoond en moeders vond de Hollandse pot niet meer spannend. Ik vond het altijd heerlijk als ik bij vrienden at, waar aardappelen, groenten en draadjesvlees werden geserveerd.’ Op zijn vijftiende twijfelde hij of hij zilversmid, reclametekenaar of kok wilde worden. Toen de vader van zijn vriendinnetje hem rondleidde door het Promenade Hotel in Den Haag, waar hij chef-kok was, was Albert verkocht.

Xu Yanneng |


albert kooy

ALbert kooy

derwijs. ‘Ik heb altijd gezegd dat ik op mijn veertigste zou stoppen met werken. Op die leeftijd ben ik overgestapt naar het onderwijs. Natuurlijk is dat ook werk, maar het is niet te vergelijken met het bedrijfsleven. Ik heb altijd de behoefte gehad om mijn kennis op wat voor manier dan ook uit te dragen.’ Hij ging aan de slag bij de hotelschool ’s-Hertogenbosch. ‘Opeens ging ik op mijn fietsje en met een tasje naar mijn werk. Om half vijf sloot de campus en moest ik naar huis. Dat was wel een omslag, ja.’ In 2007 werd Albert gevraagd om zijn concept uit te dragen op de internationale hogere hotelschool Stenden in Leeuwarden. ‘Ik heb mijn concept gepresenteerd aan het college van bestuur, het docententeam en het praktijkteam. Van iedereen wilde ik een volmondig ja horen, anders begon ik niet aan een samenwerking. In Den Bosch had ik geleerd dat onderwijsmensen anders schakelen dan horecamensen en ik heb daarom mijn drive en snelheid van handelen aangepast. Dat kwam me in Leeuwarden goed van pas.’ Zware tak van sport

‘Ik ken veel mensen uit de horeca die voor het onderwijs kiezen. Negentig procent doet dat omdat ze geen zin meer hebben of omdat ze geen succes behalen. Ze gaan voor de lange vakanties en de nineto-fivejob. Dat is een verkeerde keus. Het onderwijs is een zware tak van sport, maar als je het vanuit je hart doet en echt iets te vertellen hebt, geeft het veel plezier. Formeel heb ik nooit de status van docent gehad. Ik maak de concepten, ben visionair, zet de lijnen uit en stuur van daaruit mensen aan.’ Alles zat in plastic

Gekweekte zalm mag bij mij weer de keuken in 54 | BUSINESS BUSTERS NOORD

‘In Den Bosch liep ik met een container door de magazijnen en kieperde alles wat in pakjes of zakjes zat weg. Ook roompoeder, dat door vele Franse patissiers als basisproduct wordt beschouwd, ging de container in. Room maak je gewoon zelf. In Leeuwarden zat ook alles in zakjes en pakjes, in de vergaderzalen lagen overal koekjes in monoverpakkingen. Werkelijk alles zat in plastic. Dus ik ging met mijn studenten - waarvan het merendeel nog nooit een keuken van binnen heeft gezien - de keuken in om zelf koekjes te bakken. Ze vonden het waanzinnig!’ Zelf mayonaise maken

Albert Kooy herinnert zich de bekentenis van een leerlinge uit Azië, dat ze nog nooit een ei had gebakken. ‘De Aziatische studenten komen uit welgestelde families en hebben een hulp voor iedere huishoudelijke taak. Ik mag van die studenten niet verwachten, dat wat voor mij vanzelfsprekend is, voor hen ook geldt. Ik leer ze gewoon hoe dat moet. Ouders zijn altijd erg nieuwsgierig naar wat hun kinderen in de praktijklessen leren. Als een student thuis de keuken ingaat om mayonaise en frites te maken, dan is dat voor mij een

Ik ga het liefst naar een no-nonsense tent overwinning. Hij of zij weet dan dat frites en mayonaise niet uit een snackbar komen, maar uit een keuken. Ik leid mijn studenten niet op tot kok, maar ik wil hen wel mijn filosofie meegeven.’ Kilo’s pesto per week

Het concept van Stendens schoolkantine Canteen ging volledig op de schop. Albert: ‘Boterhammen, plakjes kaas en ham, alles zat afzonderlijk verpakt in plastic. Absurd. Ik heb niks tegen een kroket of frikandel, maar maak ze wel zelf alstublieft. Iedere week gingen er hier kilo’s fabriekspesto doorheen. Ik wilde een zelfgemaakte puree van olijfolie, basilicum, knoflook en brood. Zonder pecorino of pijnboompitjes. In Drenthe vond ik een biologische kwekerij en die man heb ik het recept gegeven. Hij levert me nu kilo’s pesto per week. Alles is hier nu honderd procent natuurlijk en zoveel mogelijk biologisch. En we koken met seizoensproducten. Aardbeien of kropsla komen er bij mij ‘s winters echt niet in.’ Ook de favoriete studentensnack onderging een metamorfose. ‘Studenten eten het liefst tosti’s van smakeloos casinobrood, smakeloze kaas en ham met een flinke dosis ketchup. In Canteen serveren we nu een tosti van biologisch brood, met kaas en vlees van De Lindenhoff in Baambrugge en zelfgemaakte ketchup. Hoe ik het in mijn hoofd haalde om zulke vieze tosti’s te maken! Ik was mijn leven niet zeker. Onze buren van de Noordelijke Hogeschool weten het echter wel te waarderen; die lunchen hier elke dag.’ Nederlandse truttigheid

De filosofie van Albert Kooy beperkt zich niet tot de school. ‘Ik draag mijn ideeën ook uit aan koks en leveranciers. En als ik bij vrienden ben schrik ik soms van wat er in hun koelkast ligt. In de supermarkt ben ik een voyeur en verbaas me over wat mensen in hun winkelmandje doen. Voor mezelf kook ik altijd Japans, Chinees of Indonesisch. Weinig vis of vlees en veel groenten. Als ik uit eten ga, ga ik het liefst naar een no-nonsense tent. Waar het druk is en waar het eten goed is bereid. Goed eten heeft niets met de prijs te maken. Nederland is overwoekerd met tenten waar je een driegangenmenu krijgt voor 25 euro. Je kunt toch ook een fantastische, moderne

jachtschotel maken voor een tientje? En ik haal liever een glas wijn aan de bar, dan dat ik moet wachten tot een ober mij bijschenkt. Dat vind ik zo truttig. Zet gewoon een fles op tafel. Klaar.’ Koks lezen geen rapporten

Inmiddels werkt Albert aan een nieuw boek, waarin hij veel wetenschappelijke kennis kwijt wil. ‘Koks lezen geen wetenschappelijke rapporten, maar wel kookboeken en boeken over Alain Ducasse of El Bulli. Door mijn boek kan ik ze hopelijk bereiken met nieuwe feiten. Wereldwijd wordt onderzocht hoe wij de natuur vernietigen en wat we daar tegen kunnen doen. Je weet niet altijd door wie die onderzoeken gefinancierd worden, maar van sommige ontdekkingen word ik erg blij. Voorheen had je bijvoorbeeld 3,5 kilo visproteïne nodig om een zalm van een kilo te kweken. In Noorwegen hebben ze uitgedokterd dat het kan met minder dan een kilo. Ik heb dit verhaal gecheckt bij het Wereld Natuur Fonds en het klopte; die zalm mag daarom weer mijn keuken in.’ Gemiste kans

Voor de EO werkt Albert Kooy mee aan Melk & Honing, een tvprogramma over duurzaam leven en genieten. Iedere maandagavond heeft het programma 200.000 kijkers, voornamelijk vijftigplussers. ‘Ik krijg volop tijd en ruimte om mijn filosofie toe te lichten. In elke uitzending maak ik van Nederlandse producten, met technieken die wereldwijd worden toegepast, moderne en hippe gerechten. Ik laat zien wat ik doe en leg vooral uit waarom ik het doe. De échte kennis van de bekende tv-koks komt vaak nauwelijks aan bod en dat vind ik een gemiste kans.’ www.nieuwenederlandsekeuken.nl www.stendenhotel.com www.melkenhoning.nl


innovatiespotter

innovatiespotter

Hoe vinden innovatieve bedrijven en instituten elkaar?

De Innovatiespotter levert onverwachte combinaties op Tekst André Staas | Beeld Henk Marks

In de vorige eeuw zeiden we: gaat het goed met Philips, dan gaat het goed met Eindhoven. Tegenwoordig, en dichter bij huis, denken we: hoe meer Noordelijke bedrijven innoveren, hoe sterker de concurrentiepositie van Noord-Nederland wordt. Daarom is er nu de Innovatiespotter.

Innovatiespotter is een digitaal platform waarop uitgebreide profielen staan van innovatieve, kennisintensieve en specialistische bedrijven. In één oogopslag zie je welke innovatieve bedrijven waar gevestigd zijn en wat ze precies doen. De gegevens

zijn gemakkelijk en snel te vinden via steekwoorden en een kaart die is gekoppeld aan Google Maps. Een nieuwe schwung

Initiatiefnemer van Innovatiespotter is het

Groningse Q-modus, een bureau met zeven medewerkers dat innovatieprojecten faciliteert in Noord- en Oost-Nederland. Directeur Gea Vellinga: ‘Deze specifieke zoekmachine voor innoverende bedrijven hebben we samen met de Universiteit

Twente ontwikkeld. Als launching partner participeert de regio Groningen-Assen: we zijn begonnen om voor deze economische ontwikkelingszone de meest innovatieve bedrijven in kaart te brengen. We maken het hen gemakkelijker om elkaar te vinden. Dat geeft het innovatieproces schwung en vergroot de concurrentiekracht van de regio.’ Vellinga startte Q-modus in 2003 vanuit een sterke overtuiging dat innovatie de motor van de Noordelijke economie is. ‘Onze kenniseconomie ontwikkelt zich razendsnel. Bedrijven moeten innoveren en dat kan door de kennis te benutten die aanwezig is in het eigen bedrijf en in andere bedrijven, maar ook in kennisinstellingen. Je ziet dat samenwerken in ketens en clusters leidt tot toonzettende vernieuwing, zowel bij hooggespecialiseerde organisaties als bij traditionele bedrijven. Of het nu gaat om trendy clusters als Energy Valley en watertechnologie, of om agrarische bedrijven die aan precisielandbouw doen en bouwbedrijven die energieneutraal bouwen: innoveren is het sleutelwoord. Ondernemers hoef ik in ieder

geval niet te overtuigen van de noodzaak om te innoveren. Dat hebben ze donders goed in de gaten. Maar waar vind je de juiste partners?’ Hoe maak je de gouden match

In de praktijk zag Vellinga hoe lastig het voor bedrijven is om andere innoveerders te vinden met wie ze de gouden match kunnen maken. En bij universiteiten blijft veel kennis ongebruikt op de planken liggen. Kennis koppelen werd haar missie. Een recent project was Talentproject, een soort meester-gezelconstructie waar studenten en bedrijven samen aan een innovatie werken. Bij de Universiteit Twente raakte Gea on-

der de indruk van VentureLab Twente, een business support programma voor high tech high growth ondernemingen met een internationale ambitie. Q-modus doet voor dit project de werving in Noord-Nederland. Vellinga besloot via Q-modus ook een regionaal overzicht van innoverende bedrijven op te zetten, met inzicht in kennis, ervaring, innovatieve ideeën enzovoorts. ‘Ons idee sloeg aan bij de regio Groningen-Assen. Die wilde meteen als launching partner participeren vanuit de acute behoefte om kennis bij innoverende bedrijven in kaart te brengen voor kansrijke clusters als Energy Valley en Healthy Ageing. We zijn aan de slag gegaan

Anton Jongsma |

Karsten Westra |

Willem Scherphof | Nynke Kooi | Ruud Raaijmakers |

Gea Vellinga |


Vinden of gevonden worden: that’s the question Op BUSINESS de foto BUSTERS ontbreekt NOORD Sarah Broersma | 57

innovatiespotter

en kwamen tot een lijst van zo’n achthonderd bedrijven.’

Andries Telgenhof (programmaleider Bedrijven & Economie Regio

Onverwachte koppelingen

Groningen-Assen):

Hoe komt zo’n lijst tot stand? Vellinga: ‘Daar was aanvankelijk geen methodiek voor. Het is in feite een kwestie van lerend werken. We gebruiken verschillende openbare bronnen. Eerst pak je het laaghangende fruit en dan ga je verfijnen. Inmiddels hebben we uitgebreide databestanden waaruit we met speciale software profielen kunnen componeren. We kunnen de profielen actueel houden; bedrijven kunnen dit zelf ook doen. Inmiddels hebben we inzicht in de profielen van duizenden bedrijven, en ook in clusters en ketens. Het interessante is dat die clusters tegen alle huidige, branchegerichte benaderingen ingaan. Zo zien we een Healthy Ageing cluster met organisaties uit vrijwel alle bran-

‘Met de Innovatiespotter zijn bedrijven beter in staat om elkaars kernkwaliteiten te ontdekken en zo onderlinge verbanden te leggen en samen nieuwe innovaties aan te gaan.’

Evert Wind (directeur regio-stimulering Kamer van Koophandel NoordNederland):

‘Door objectieve basisgegevens uit onze bestanden te verrijken met subjectieve informatie voegt Innovatiespotter waarde toe.’

ches. Een IT-bedrijf dat software ontwikkelt voor ziekenhuizen, is interessant voor het Healthy Ageing cluster, maar een IT-bedrijf vinden we niet in de zorgbranche. En zo valt ook op dat het energiecluster voor maar liefst tachtig procent uit branchevreemde bedrijven bestaat.’ Deze manier van denken haalt volgens Gea de traditionele denkwijze van duidelijk onderscheidende branches overhoop. Marktgegevens zijn bijvoorbeeld gebaseerd op branchegegevens. Alle adressenbestanden die je kunt kopen gaan uit van deze verouderde indeling. Gea: ‘Geen wonder dat bedrijven op die manier elkaar en de markt niet kunnen vinden. Binnen een branche zijn de verschillen tussen de innovatieve en niet-innovatie-


ve bedrijven vaak groter dan tussen branches onderling. Maar voor de regionale economie vormt juist de innovatieve bovenlaag van álle branches de toekomst.’ Iedereen wordt er beter van

Op dit moment is Q-modus bezig om Innovatiespotter op te schalen, eerst naar NoordNederland en daarna naar landelijk niveau.

Gea: ‘Het leuke van Innovatiespotter is dat iedereen er beter van wordt. Op de eerste plaats de innoverende ondernemers die beter zichtbaar zijn en zelf ook veel zicht hebben op potentiële samenwerkingspartners: matches ontstaan door vinden en gevonden worden. Daarnaast de kennisinstellingen, die sneller en gemakkelijker hun kennis te gelde kunnen maken in clusters en ketens met bedrijven. Ook studenten hebben er wat aan. Die weten vaak niet bij welke bedrijven ze terecht kunnen met hun specifieke opleiding en trekken dan maar naar andere regio’s. In het Noordelijke MKB kunnen ze echter veel sneller tot het management of de directie doordringen dan bij een groot bedrijf in de Randstad en dat is aantrekkelijk voor hun carrière.’ www.innovatiespotter.nl

Bent u innovatief?

Wie aan minimaal drie van deze tien criteria voldoet, maakt volgens Gea Vellinga grote kans in de Innovatiespotter te worden opgenomen. 1. heeft u de laatste drie jaar nieuwe diensten of producten op de markt gebracht 2. de laatste drie jaar één of meer patenten geregistreerd; 3. de laatste drie jaar een merk gedeponeerd; 4. strekt uw afzetmarkt zich uit tot buiten de regio; 5. heeft u samenwerkingsverbanden met andere bedrijven of kennisinstellingen; 6. maakt u deel uit van een cluster; 7. heeft u wel eens een ondernemersprijs gewonnen; 8. krijgt u regelmatig aandacht van de pers; 9. is meer dan de helft van uw personeel hoogopgeleid; 10. maakt u soms gebruik van subsidies.

gameship

gameship

Gameship past speltechnieken breed toe

Thijs Helfrich |

Met games sneller en leuker je doel bereiken Tekst Christine Pietersen | Beeld Simon van der Woude

In het tv-programma Pavlov – Waarom ben ik zo? werd onderzocht waarom topturner Epke Zonderland succesvoller is dan zijn broer Herre. De mythe dat Epke geen angst zou kennen werd ontkracht: hij kent wel angst, maar kan dat sneller wegdrukken dan Herre. Gameship legde hun rekstokoefeningen vast in 3D.

Het is hier echt een snoepwinkel


Achter de gevel van een monumentaal grachtenpand aan de Willemskade in Leeuwarden, is een van de grootste en hypermodernste game- en animatiestudio’s van Nederland gevestigd: Gameship. Hoewel de naam Gameship doet vermoeden dat er alleen spelletjes worden gemaakt, is dat niet het geval. De naam is voortgevloeid uit het woord spaceship, dat verwijst naar een nieuwe wereld en toekomst. Beweging combineren met spel

‘Net als bij de invoering van internet destijds, moeten ook wij vaak uitleggen waarvoor en hoe je games kunt gebruiken’, vertelt algemeen directeur Thijs Helfrich. ‘Bijvoorbeeld: veel mensen hebben thuis een fitnessapparaat, vaak in de slaapkamer. Bij het sporten blijven de gordijnen dicht, want het ziet er natuurlijk belachelijk uit.

Het zijn vaak dodelijk saaie apparaten. Maar als ze zijn voorzien van uitgebreide displays, waarop je je prestaties kunt bijhouden, wordt het een stuk interessanter. De volgende dag heb je niet per se zin in de training, maar wil je wel kijken of je je prestatie kunt verbeteren. Dat is het belangrijkste element van gaming en waarom zou je dat niet toepassen in de zorg bijvoorbeeld? Recent hebben we mensen in een verzorgingstehuis laten oefenen met een apparaat dat preventief werkt tegen vallen. Uit dat apparaat komen allerlei slangen, die je met de voet moet aantikken. Als dat lukt, dan verdwijnt de slang en bouw je een score op. De mensen vonden de combinatie van beweging en spel fantastisch. In feite is Gameship een snoepwinkel, want er kan hier van alles. We hebben een motion capture studio, waarin we bewegingen vastleggen en omzetten in realistische 3D-modellen, met behulp van meer dan twintig Vicon T160 en T40 camera’s. We


gameship

gebruiken de techniek van motion capture niet alleen voor animaties, maar ook voor wetenschappelijke vraagstukken in de biometrie en de ergonomie.’ Finish halen

In een andere ruimte is het high-tech revalidatiesysteem CAREN ondergebracht. CAREN staat voor computer assisted rehabilitation environment en maakt gebruik van een virtuele omgeving om patiënten te helpen bij hun revalidatie. Midden in de ruimte bevindt zich een rechthoekig platform, dat in zes richtingen kan bewegen. De patiënt wordt voorzien van allerlei markers, die licht van ver-

gameship

schillende lichtbronnen kunnen reflecteren. Vervolgens wordt op een groot projectiescherm een spel gestart. Je staat bijvoorbeeld op de boeg van een schip en moet via diverse boeien de finish zien te halen. Door je voeten te bewegen op het platform kun je het schip langzamer of sneller doen varen en om de boeien laten draaien. De sensoren vangen het weerkaatste licht op en sturen de gegevens naar een computer, die vervolgens een weergave van de bewegingen maakt. Deze toepassing wordt veel gebruikt bij revalidatie en bij mensen die moeten wennen aan beenprotheses. Vijftig iMacs

Voor de liefhebbers: Gameship beschikt over een videostudio met zes full-HD-camera’s en over een hightech soundstudio met volledig computergestuurde Protools HD8 en een D-control. Er is een Render Farm: een cluster van computers dat ingezet wordt voor de computer generated images (CGI) van films, animaties en video. De computers rekenen uit hoe driedimensionale beelden, teksten, geluid en licht optimaal kunnen worden samengevoegd. En dan is er ook nog een ruimte met vijftig iMacs, waar studenten gebruik kunnen maken van alle aanwezige en hypermoderne software, zoals Maya en 3ds Max. Virtuele reis in 180 graden

Thijs Helfrich: ‘Met deze apparatuur maken we diverse producties. En we bedenken ook zelf apparaten. Zo hebben we een iDome ontworpen voor de presentatie van Fryslân Marketing op de vakantiebeurs in Utrecht, samen met een moskeeënbouwer en theFactor.e. Die iDome was een enorme, staande iglo zeg maar, waarin een video werd geprojecteerd, die de bezoekers meenam op een virtuele reis in 180 graden door Friesland.’

Gameship

We moeten een centrum hebben waar studenten en bedrijven samen kunnen werken aan multimedia-, animatie- en simulatie-technieken, zo bedacht in 2008 een aantal docenten van de opleiding Communicatie en Multimedia Design van de Noordelijke Hogeschool in Leeuwarden. De NHL vond participanten in de Provincie Fryslân, de gemeente Leeuwarden, de NOM, theFactor.e en Motek BV. Gezamenlijk dienden ze een subsidieaanvraag in bij het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN). Met een subsidie uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) werd Gameship BV opgericht en kon gestart worden met de ingrijpende verbouwing van het pand. Oprichter en creatief directeur Thijs Helfrich van theFactor.e werd in augustus 2010 aangesteld als algemeen directeur. Sinds oktober 2010 is het gebouw volledig operationeel.


Geen tijd meer voor onderzoek

Thijs Helfrich organiseert workshops en seminaars in het pand van Gameship om bedrijven kennis te laten maken met de nieuwe technologieën en multimedia. ‘Er is nog veel onbekendheid over de materie. Bovendien is het voor sommigen angstaanjagend om te zien hoe snel de ontwikkelingen gaan. Tegenwoordig is er geen tijd meer voor onderzoek. Vooral in de zorg en het onderwijs zie je een omslag. Daar was het de tendens om nieuwe ontwikkelingen eerst uitvoerig te onderzoeken en daarna te implementeren. Nu kun je wel jaren nadenken over hoe je de boekenlast bij brugklassers kunt verminderen, maar je kunt ze ook gewoon een iPad geven en kijken wat er gebeurt.’ Mee in de consumentenflow

‘Ik kom uit de internetbranche en dat is een soort wereldwijde chaos, waarin steeds nieuwe richtingen worden bedacht. Als zo’n richting

Laat kinderen je website beoordelen

een fantastisch goed idee is, werkt het. Facebook is niet ontwikkeld omdat iemand daar opdracht toe gaf. Het is gewoon ontstaan en als zoiets krachtig is, is er een markt voor. Er wordt nu meer gekeken hoe je bestaande consumentenproducten, zoals iPad, iPhone of Android kunt uitbreiden met nieuwe software. Op die manier ga je mee in de consumentenflow en hoef je niet steeds miljoenen nieuwe apparaten op de markt te brengen.’ Jongeren hebben een andere kijk

Thijs Helfrich is van mening dat Gameship bedrijven veel kan bieden. ‘Iedere directeur zou eens aan zijn kinderen moeten vragen hoe hij een bepaald issue zou moeten aanpakken. Niet dat kinderen een compleet plan kunnen afleveren, maar ze zijn wel bikkelhard in hun oordeel. Laat hen de website van je bedrijf zien en ze zijn er waarschijnlijk na drie pagina’s klaar mee. De jongeren van nu kijken anders. Het is voor hen meer beleving en ze kunnen veel en snel tegelijk. Als je vroeger iemand een auto wilde verkopen voor 50.000 euro, kon je een verhaal beginnen over de goede motor. Tegenwoordig moet er een aansluiting inzitten voor een iPod, anders verkoop je die auto niet. Het is een nieuwe markt. Wij laten ondernemers nadenken over de sterke punten van hun bedrijf en kunnen er met gaming-elementen voor zorgen dat een potentiële klant langer op hun website blijft.’ Geen salarisstappenplan

‘We hebben hier een prachtige kweekvijver voor talent. We selecteren wel enigszins aan de poort, want als je hier komt om te kijken of je een camera kunt vasthouden, dan ben je aan het verkeerde adres. We zoeken naar mensen die er voor gaan en die beseffen met wat voor fantastisch materiaal ze hier kunnen werken. De mentaliteit is

wel veranderd. Ik ben ooit begonnen als freelancer en mocht een kleine opdracht doen voor het grote reclamebureau Ogilvy. Toen ik daar binnenkwam, zat ik gewoon te stuiteren, zo spannend vond ik dat. Hier lopen ze soms met een camera van duizenden euro’s rond, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is, zonder besef van de waarde. We zoeken naar ondernemerstalent en dat is best wel eens een speurtocht. Maar, ik ben enthousiast over deze generatie. De jonge mensen van nu kijken wat ze leuk en interessant vinden en hebben geen salarisstappenplan. In deze business maak je nu eenmaal op een andere manier carrière dan op een advocatenkantoor. Het is net als in de muziek of in de kunst. Vaak is het een lange weg.’ Wiskunde en muziek: een pot nat

Thijs Helfrich kan daar over meepraten. Tot zijn 28e studeerde hij geschiedenis en in de tussentijd was hij zanger in de band Weekend at Waikiki. ‘Ik vind dat ik de perfecte studie gevolgd heb, om dit soort werk te doen. Geschiedenis leert je dat grote hoeveelheden data iets tot stand brengen, wat weer tot nieuwe inzichten leidt. Muziek geeft veel ruimte aan creativiteit, maar het is ook een exacte wetenschap. In de middeleeuwen waren wiskunde en muziek een pot nat. Net als wiskunde is muziek te beredeneren en uit te schrijven. In de muziekwereld is het niet alleen seks, drugs en rock-’n-roll. Als muzikant kun je over de hele wereld reizen en voor grote groepen mensen staan. Kunde, kwaliteit, beleving en hartstocht kun je heel makkelijk overbrengen aan mensen. Tenminste, als je het werkelijk meent. Dat heb ik in die tijd geleerd en voor mij is het vanzelfsprekend dat ik dat nu nog steeds doe.’ www.gameship.nl


beeldhorloge

beeldhorloge

Dé oplossing voor een wereldwijd probleem?

Het beeldhorloge helpt mensen zelfstandig te leven

Nanko Brattinga |

Kinderen luisteren beter naar het beeldhorloge dan naar hun ouders

Tekst Christine Pietersen | Beeld Gerrit Das

Hoe moet je je afspraken nakomen, als je niet kunt klokkijken? Of niet aanvoelt hoeveel tijd er is verstreken? Vanuit Sneek komt de oplossing voor mensen die lijden aan dyschronie: het beeldhorloge. Piepjes, trillingen en pictogrammen waarschuwen de drager wanneer hij in actie moet komen.

Het idee is afkomstig van Ben Bunt, vader van de verstandelijk gehandicapte Nienke. Dochterlief verhuisde een paar jaar geleden vanuit het ouderlijk huis naar een beschermde woonvorm. Thuis vertelden haar ouders altijd wat ze op een bepaald tijdstip moest doen, maar dat gebeurde in haar nieuwe woonomgeving niet. Nienke belde regelmatig met haar ouders, om te vragen wat ze moest doen. Zelfs ’s nachts wilde ze wel eens weten of ze al moest opstaan om naar haar werk te gaan.

mogelijk om pictogrammen in een soort horloge te stoppen. Ben zocht iemand die het idee wilde oppakken en het commercieel haalbaar maken. Ik kende de wereld van de verstandelijke beperkingen niet van dichtbij, maar vond het idee ontzettend gaaf.’ Ze richtten Timer BV op, samen met Snakeware New Media, Tom Kok, de NOM en de - aan zorginstelling Talant gelieerde Stichting Friesland Bedrijven. Nanko Brattinga werd directeur: ‘In januari 2009 gaven we de opdracht om de eerste prototypes te ontwikkelen.’

Tijd anders vormgegeven

Ben Bunt zocht naar een manier om het fenomeen tijd op een andere manier te presenteren. Niet via cijfers en letters, maar met plaatjes en geluid. In 2008 ontmoette hij Nanko Brattinga, een mediastrateeg. Nanko: ‘Toen ik Ben Bunt tegenkwam, was het inmiddels technisch


Op afstand instelbaar

‘Het systeem is heel simpel. De ouders of begeleiders van iemand met dyschronie kunnen via de website met een wachtwoord inloggen, waarna ze de agenda van die persoon kunnen invullen en


beeldhorloge

maar het beeldhorloge geeft duidelijkheid en biedt structuur aan hun dagelijks bestaan. Een moeder zei dat het thuis een stuk rustiger is geworden, omdat ze niet meer dagelijks met haar zoon in discussie hoeft. De opdrachten van het beeldhorloge voert hij klakkeloos uit, omdat hij het beeldhorloge als iets van hem zelf beschouwt.’ Noord-Nederlands product

bijwerken. De activiteiten voorzien ze van pictogrammen. In het beeldhorloge zit een mobiele internetverbinding, die regelmatig contact zoekt met de agenda en alle informatie ophaalt. Het beeldhorloge is dus totaal niet plaatsgebonden en dat is natuurlijk reuze praktisch als ouders of begeleiders niet in de buurt zijn.’ Het beeldhorloge is uitgerust met een standaardset pictogrammen die kan worden aangevuld met andere afbeeldingen en foto’s. Nanko: ‘We hebben daar bewust voor gekozen omdat we niet sturend willen zijn in hoe mensen ermee om moeten gaan. We waarschuwden ouders en begeleiders in het begin wel dat ze de agenda niet meteen helemaal vol moeten proppen. Het is beter om rustig te beginnen met die activiteiten, waarvan de dragers blij worden.’ Onder de douche alles vergeten

Veertig cliënten van Talant probeerden het beeldhorloge acht weken uit. De resultaten waren zoals gehoopt. Nanko Brattinga: ‘We zagen hoe mensen ineens een stuk zelfstandiger werden, omdat ze taken konden doen zonder hulp van buitenaf. Het beeldhorloge levert echt maatwerk. Een van de draagsters heeft bijvoorbeeld een beeldhorloge dat vooral tussen acht en negen ’s ochtends bol staat van de activiteiten. Ze wist wel dat ze om negen uur de deur uit moest, maar besefte nooit goed wat ze voor die tijd allemaal moest doen. Ze stond rustig een half uur onder de douche. Met het beeldhorloge kan ze haar ochtendritueel nu beter plannen.’ Beeldhorloge geeft rust in huis

Het beeldhorloge werd niet alleen uitgetest onder verstandelijk gehandicapten, maar ook bij volwassenen en kinderen die leiden aan schizofrenie, dementie, PDD-Nos, het syndroom van Korsakov en het syndroom van Asperger. ‘Die mensen kunnen wel klokkijken,

Totaal is er een bedrag van 1,5 miljoen euro nodig om het beeldhorloge te produceren. ‘De Rabobank Sneek ZuidwestFriesland zag er een uitdaging in om het geheel bancair te financieren. Daarnaast hebben we ook gekeken naar andere financieringsmogelijkheden, zoals een staatsgarantie. In 2009 zijn we genomineerd voor de Herman Wijffels Innovatieprijs. Dat heeft er vast aan bij gedragen, dat de financiering nu rond is. Timer BV is de opdrachtgever, Dog Back Design Solutions uit Emmen ontwerpt het horloge, Snakeware uit Sneek ontwikkelt de bijbehorende internetsoftware en we zijn in gesprek met een Noord-Nederlands bedrijf dat het beeldhorloge gaat fabriceren.’ In het najaar van 2011 worden de beeldhorloges op de Nederlandse markt geïntroduceerd. Nanko Brattinga: ‘Het gaat uiteraard om een nichemarkt, maar we hopen in Nederland tienduizenden beeldhorloges te verkopen. Wat het eventueel op de buitenlandse markt gaat doen, daar durven we nog niet eens aan te denken. Misschien worden we positief verrast. De website is eenvoudig te vertalen en het horloge zelf is taalonafhankelijk. Als je een goede ingang hebt bij een buitenlandse zorgverzekeraar bijvoorbeeld, dan is het niet zo moeilijk om het beeldhorloge daar te distribueren. Het is tenslotte geen rocketscience, waar we ons mee bezig houden.’ Productinnovatie is noodzakelijk

Helaas was het niet mogelijk om er patent op aan te vragen. Nanko Brattinga: ‘Het tonen van plaatjes op een pols is niet te beschermen, omdat er al genoeg apparaten zijn die dat doen. Onze strategie is dat we de kennis van de markt gebruiken en dat we aan productinnovatie gaan doen. Want het is niet meer dan logisch, dat we het beeldhorloge later gaan uitbreiden met belopties, alarmering, medicijndiscipline of sensoren.’

verbinding tussen vraag en kennis

VROUWEN BLOOT – HANDEL DOOD? NL academie helpt zzp’ers in de zomerperiode met opdrachten verwerven De zomerperiode is voor adviseurs, managers en andere professionals die als zelfstandig ondernemer in de markt opereren een moeilijke periode waarin meestal weinig verdiend wordt. Juist als het rustig wordt, kun je als ondernemer een vakantie plannen, maar je kunt ook met acquisitie aan de gang! Helaas vinden de meeste zzp’ers acquisitie heel lastig… De NL kenniscoöperatie deed onderzoek onder 100 hoog opgeleide zzp’ers en kwam uit op een top drie van zaken die deze zelfstandige professionals lastig vinden: 1 2

Acquisitie: hoe pak ik dat aan en hoe kom ik aan voldoende en goede opdrachten? Eigen professionele ontwikkeling: hoe zorg ik er voor dat ik als professional voldoende

3

Collegiale contacten: het bestaan als zzp’er is soms toch wel eenzaam. Even bij een

blijf investeren in mijn eigen professionele ontwikkeling?

collega binnenlopen om in een paar minuten even te overleggen of stoom af te blazen is er niet bij. Bovendien: hoe onderhoud ik collegiale contacten met mensen die soms ook mijn concurrenten zijn?

Deze drie kernvragen zijn door de NL academie verwerkt in een praktijk leergang ‘Opdrachten verwerven’ voor zelfstandige professionals/managers/adviseurs. Het vraaggestuurd vermarkten van eigen (kennis)diensten staat hierin centraal. Hoe doe je acquisitie als je eigenlijk jezelf moet verkopen? Welke methoden kun je daarbij toepassen? Hoe kun je beter gebruik maken van je eigen netwerk en dat van anderen? Hoe voer je een acquisitiegesprek dat echt resultaat op gaat leveren?

In deze leergang trekken individuele ondernemers hun eigen acquisitieplan en gaan er daadwerkelijk mee aan de slag – gesteund door collega’s en onder (bege)leiding van een marketing en acquisitie expert: drs Alice Hilbers.

www.beeldhorloge.nl

Nanko Brattinga richtte in 1995, samen met studiegenoot Frans de Vries, het mediabedrijf Advance in Hilversum op. Advance groeide uit tot marktleider in interactieve concepten en crossmedia platforms, door de platforms te koppelen aan televisieformats, zoals Je echte Leeftijd, Stay or Go, Planetrace en Zes Minuten. In 2007 werkten er negentig mensen bij het bedrijf en vond Nanko Brattinga het tijd om wat anders te gaan doen. Hij liet zich uitkopen en keerde terug naar Sneek.

De start is op 24 juni in Loon (Assen) en de leergang wordt in oktober afgesloten met tenminste één (en liefst meer) zelf verworven opdrachten in de zak. Het gaat om vier cursusdagen en drie intervisiebijeenkomsten gespreid over de periode juni-oktober. Kosten €1685,- ex btw (voor leden van de NLkenniscoöperatie 8 NL vouchers). Voor meer informatie kunt u terecht op www.nlacademie.nl of bij Alice Hilbers, [email protected]

66 | BUSINESS BUSTERS NOORD Businessbusters NLA juni[NIEUW].indd 1

24-05-11 16:27

diary campus

dairy campus

Tekst Christine Pietersen | Beeld Simon van der Woude

De voormalige proefboerderij Nij Bosma Zathe in Leeuwarden krijgt een nieuwe bestemming. Het wordt een kennis- en opleidingscentrum met een internationale uitstraling: de Dairy Campus. Op de bouwtekeningen is te zien dat het complex flink wordt uitgebreid. Zo komt er een stal voor Kees de Koning |

vijfhonderd koeien en in het toekomstige bedrijfsverzamelgebouw kunnen onderzoekers, ondernemers en studenten hun krachten bundelen om de Nederlandse agribusiness te versterken.

De Nederlandse melkveesector en zuivelindustrie staan voor een aantal fundamentele keuzes. De eisen en wensen van de consument en de overheid op het gebied van duurzaamheid, voedselveiligheid en dierenwelzijn spelen een steeds grotere rol. De afbouw van het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid, een toenemende internationale concurrentie, druk op de opbrengstprijzen, maar ook schaalvergroting en concentratie zijn van invloed op de ontwikkelingen van de sector. De melkveesector en de zuivelindustrie beseffen dat, als ze hun marktpositie willen behouden en versterken, een andere strategie noodzakelijk is. Maar welke?

Het ideaalbeeld van Kees de Koning wordt gerealiseerd:

Educatie en innovatie smelten samen op de Dairy Campus 68 | BUSINESS BUSTERS NOORD

Landbouw Hans Könst en met de Leeuwarder burgemeester Ferd Crone. Allen reageerden enthousiast en waren meteen bereid om mee te werken aan de ambities van Dairy Campus.’ Wageningen UR Livestock Research, LTO Nederland, AOC Friesland, Hogeschool Van Hall Larenstein werken samen aan de ontwikkeling van Dairy Campus met financiële ondersteuning van Provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden. Die investering is

Kennis- en opleidingscentrum

Wageningen UR (university & research centre) liet zich inspireren door Silicon Valley, waar creativiteit, innovatie en samenwerking tussen universiteiten en bedrijfsleven de succesbepalende factoren zijn. Het leidde tot de oprichting van de Dairy Campus: een (inter) nationaal kennis- en opleidingscentrum, waar onderzoek, innovatie en onderwijs gebundeld worden. Samen met stakeholders als LTO Nederland, Hogeschool Van Hall Larenstein, provincie Fryslân, gemeente Leeuwarden en het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie werd een plan opgesteld. Koeien horen bij Friesland

De keuze om de Dairy Campus in Friesland te vestigen, was geen lastige. Manager Kees de Koning van de Dairy Campus: ‘De hoofdvestiging van Wageningen UR Livestock Research zit in Lelystad, maar daar hebben we geen hogere agrarische opleidingen. De hogeschool Van Hall Larenstein is gevestigd in Leeuwarden. En in Leeuwarden hadden we al een proefboerderij: Nij Bosma Zathe. Bovendien, als mensen in Nederland en het buitenland aan koeien denken, denken ze toch vaak aan Friesland. De Frisian Cows zijn immers wereldberoemd. Wageningen UR ging in gesprek met de commissaris van de Koningin, John Jorritsma, met gedeputeerde

Silicon Valley als inspiratiebron voor de synergie

nodig voor het ontwikkelen van een innovatie- en educatieprogramma en voor de uitbreiding van de huidige locatie. Wageningen UR Livestock Research gaat aan de slag met het innovatieprogramma. Van Hall Larenstein en AOC Friesland buigen zich over het educatieprogramma en het praktijkleren.


dairy campus

Studenten zijn een bron van inspiratie

Kees de Koning, die al een jaar trekker was van het project, werd in april benoemd tot manager. ‘Momenteel ben ik bezig met het programma van eisen voor de infrastructuur. We willen de huidige locatie uitbreiden met een bedrijfsverzamelgebouw, waar alle partijen kantoorruimte hebben en gebruik kunnen maken van onze faciliteiten. Daarnaast komt er een onderzoeks- en leerboerderij waar vijfhonderd koeien ondergebracht moeten worden. Studenten van Van Hall Larenstein, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en van Stenden hogeschool laten we nadenken over hoe we ons centrum bijvoorbeeld duurzaam kunnen inrichten. Ik ben tien jaar lang gastdocent geweest op Wageningen UR en het is altijd inspirerend om met studenten te werken. Het is interessant om te zien hoe frank en vrij zij vragen stellen en ons adviseren. Ze komen soms met hele verrassende ideeën.’

dairy campus

Leeuwarden was een logische keuze voor de Dairy Campus

tisering, mestverwerking en logistiek kunnen bij de Dairy Campus terecht en kunnen zich hier, als het om lichte industrie gaat, ook vestigen. We merken nu al dat daar interesse voor is. En het is natuurlijk geweldig dat zo’n mooi bedrijf als CSK Food Enrichment besluit om haar hoofdvestiging in Leeuwarden te houden, mede omdat wij hier nu zitten.’ Directies bepaalden de hoofdthema’s

Het afgelopen half jaar is Kees de Koning in gesprek geweest met directies van diverse bedrijven in de omgeving. ‘Ik heb hen gevraagd welke thema’s zij belangrijk vinden voor de komende vijf jaar. Zij verdienen immers hun business in de melkveehouderij en hun ideeën zijn van groot belang voor het voortbestaan van de Dairy Campus. Gekozen is voor de thema’s duurzaamheid en dierenwelzijn, huisvestingssystemen, ketenefficiency en de toepassing van sensortechnologie.’

Iedereen is welkom

Het industrieterrein Newton IV, dat aan de Dairy Campus grenst, is door de gemeente Leeuwarden aangewezen voor bedrijven die actief zijn in de agribusiness. Kees de Koning: ‘Alles wat te maken heeft met de melkveesector, zoals de melkverwerkende industrie, stallenbouwers, veevoederbedrijven, medicijnenfabrikanten, of bedrijven die zich bezighouden met melkrobots, klimaatbeheersing, automa-

Een stal met 2500 koeien? Heel normaal in Oost-Duitsland

Meer body

‘Met het concept dat we hier voor ogen hebben, willen we de hele agribusiness versterken. De Dairy Campus staat weliswaar in Friesland, maar we willen het uiteraard nationaal en internationaal positioneren. Het Europese netwerk van agrarische onderzoeksbedrijven kunnen we meer body geven. Daarom hebben we al contacten gelegd met de collega-instituten in Frankrijk, Duitsland en Denemarken. In de landbouw zijn we ook op die manier bezig. Wageningen UR Livestock Research doet natuurlijk al jaren mee aan Europese projecten, maar nu is er een centrum, waar we de koppeling hebben met het onderwijs en het bedrijfsleven en dat maakt het een stuk interessanter.’ Ideale testruimte

Het ideaalbeeld van Kees de Koning is dat studenten, docenten, onderzoekers en bedrijven samen aan het ontwikkelen en innoveren gaan op de Dairy Campus. ‘Je hebt elkaar nu eenmaal nodig als je tot nieuwe concepten en ideeën wilt komen. Door onderzoek, onderwijs en ondernemers bij elkaar onder een dak uit te dagen met elkaar samen te werken, ontstaan synergie, innovaties en nieuwe verbindingen. Het concept van Silicon Valley heeft bewezen, dat het werkt. Als je dicht bij elkaar zit, kun je sneller overleggen, elkaar stimuleren en versterken en gebruik maken van elkaars expertise. Bovendien hebben we hier de ideale ruimte om ideeën te testen.’ Hoe assertief is de koe

De eerste lichting stagiaires is inmiddels afgezwaaid. Momenteel werken de Nederlandse Tamara Wind en de Schotse Jill MacKay samen aan een onderzoek. Jill MacKay ontwikkelt, als onderdeel van haar PhD, methoden om met sensoren het gedrag van koeien


te monitoren. Tamara Wind, vierdejaars studente Bedrijfskunde en Agribusiness aan de Christelijke Agrarische Hogeschool Dronten, onderzoekt in hoeverre het karakter, met name de assertiviteit van een koe, invloed heeft op de bedrijfsvoering. Honderd koeien zijn voorzien van IceQubes-sensoren, waarmee hun activiteiten worden geregistreerd. Maatwerk is lastig

Kees de Koning: ‘De dames verrichten een prachtig onderzoek, maar het echte grote werk moet nog beginnen. Ik ga er van uit dat het lukt om het onderwijs, de onderzoeksinstituten en de ondernemers echt bij elkaar te kunnen brengen. Er zijn heel veel maatschappelijke stages, maar die blijven meestal op een bepaald niveau hangen. Ik hoor van veel net afgestudeerde studenten, dat ze behoorlijk moeten schakelen voordat ze echt in een bedrijf aan de slag kunnen. Soms moeten ze zelfs een bedrijfsspecifieke opleiding volgen om maatwerk te kunnen leveren. Het is nog geen automatisme om te investeren in elkaars werelden. Ik hoop dat de Dairy Campus daar een goede rol in kan spelen.’ Megastal in opspraak

De enige spelbreker in het verhaal zou voormalig commissaris van de Koningin in Groningen, Hans Alders kunnen zijn. Hij leidt de maatschappelijke discussie over megastallen en gaf het startschot voor de publiekscampagne met de website www.dialoogmegastallen.nl. Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren is van mening dat een stal met vijfhonderd koeien aangemerkt moet worden als een megastal. Kees de Koning:

‘Natuurlijk nemen wij die discussie serieus. Wij vormen echter geen unicum, want er zijn in Nederland meerdere stallen met vijfhonderd koeien. Belangrijk is de vraag hoe we met onze dieren willen omgaan. Duurzaamheid, dierwelzijn, milieu en voedselveiligheid zijn voor ons belangrijke randvoorwaarden. Als ik mijn taken met minder koeien zou kunnen uitvoeren, deed ik dat. Maar voor sommige onderzoeken moet ik binnen een jaar voldoende gegevens produceren om het onderzoek het predicaat ‘wetenschappelijk verantwoord’ te kunnen geven. Daarnaast heb je ook koeien nodig voor het praktijkleren. Koeien zijn voor mij een middel om de hoofdfuncties van de Dairy Campus te kunnen uitvoeren. Met vijfhonderd melkgevende koeien kom ik een eind in die richting.’ Hoort de koe in de wei?

‘Natuurlijk streven wij er naar om onze koeien buiten te laten lopen. De Nederlandse consument vraagt daar ook om. Maar in Zuid- en Oost-Europa denken ze daar heel anders over. In Oost-Duitsland heb je stallen met 2500 koeien, die nooit buiten komen. De omstandigheden zijn ideaal; de boerderij is goed geïsoleerd en geventileerd, de koeien hebben comfortabele ligbedden en ze lopen er super relaxed bij. Mensen willen graag meedenken over wat er in het landschap gebeurt en vinden het zielig als koeien, varkens en kippen niet naar buiten kunnen. Een koe is een grazer en die hoort in de wei. De zuivelindustrie benadrukt dat ook specifiek. Op ieder zuivelproduct zie je wel een plaatje met een dier in de wei.’

www.dairycampus.wur.nl


Meppel - Amersfoort [T] 0800 333 222 0 [E] [email protected] [I] www.greenearthproducts.eu

starten is mooi, groeien is beter

Recommend Documents