Mijn portefeuille is fantastisch mooi

Rood Ledenblad van de Partij van de Arbeid • 4e jaargang • nummer 2 • april 2007

Dagboek van een formatie: een kijkje in de keuken Jan Pronk over 40 jaar EVS ‘Sport moet vooral leuk zijn’

Ronald Plasterk:

‘Mijn portefeuille is fantastisch mooi’ Ronald Plasterk (49), Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Sterk en sociaal

Tekst Daniëlle van der Wekken Foto Mark van den Brink

Vier jaar geleden ontmoette ze PvdA’er in spe Coen Bruurmijn (19). Drie jaar later waren ze bij een PvdA-project voor starters op de woningmarkt. Toen was ze om. Mayke werd actief vrijwilliger, ging de fractie volgen en woonde alle gemeenteraadsvergaderingen bij. Inmiddels is Coen raadslid, en Mayke zelf campagnecoördinator, secretaris én webmaster van de PvdA-afdeling Waalwijk. Mayke doet mbo verpleegkunde. Door een op drie plaatsen gebroken pols kon ze geen stage lopen. Dus had ze alle tijd om campagne te voeren voor Provinciale Staten. ‘Campagnevoeren is heerlijk! De PvdA hoog krijgen, lekker onder de mensen zijn, daar voel ik me prettig bij. Ik kan mensen goed enthousiasmeren. In campagnetijd staan we met onze PvdA-kraam met de andere partijen in een smal straatje in het centrum. Heeft het CDA vier mensen, wij hebben er tien. We kleuren de straat en het plein lekker rood. Het onderling ‘vechten’ met de andere partijen om wie welke persoon krijgt is echt leuk. Wij vangen natuurlijk de meeste mensen. En die zeggen dan fijn tegen de andere partijen: sorry, maar wij hebben al een foldertje! (lacht) Vorig jaar wilden we actievoeren tijdens koopzondag maar toen bleek het opeens geen koopzondag te zijn. Hebben we tijdens de Sinterklaasintocht rode ballonnen uitgedeeld aan alle kinderen! De hemel kleurde prachtig rood. We hebben 1500 ballonnen opgeblazen! De ouders kregen natuurlijk allemaal een flyertje mee. Een succesvolle actie! Onze campagnecoördinator stopte vorig jaar. Omdat ik de fractie trouw volg, alle gemeenteraadsvergaderingen bijwoon en ook op alle uitjes en feestjes te vinden ben, dachten ze meteen aan mij. Ik dacht: waarom niet. Maar ik ben wel in het diepe gegooid! Want ik was ook meteen secretaris en webmaster. En ik maak Nota Bene, onze maandelijkse nieuwsbrief. Puur een uitdaging! Als ik via de landelijke PvdA nieuwe leden doorkrijg, stuur ik ze meteen een enthousiast mailtje. Je moet ze er vanaf het begin bijtrekken, anders zie je ze nooit meer. Vroeger toen ik jong was, was ik nooit geïnteresseerd in politiek. Toen ik op mijn zestiende met de PvdA in aanraking kwam, heb ik eerst alle andere partijprogramma’s bestudeerd. Ik werd PvdA-lid zodra ik achttien was. En een jaar later lid van de JS. Ik wil in Waalwijk een JS-afdeling starten. Dat lukt vast. We hebben al vijf reacties en aan drie bestuursleden en twee leden genoeg!’

2 ROOD april 2007

de rode loper

De Rode Loper wordt uitgerold voor PvdA’ers die normaal gesproken achter de schermen werken. Meestal willen ze dat ook graag. Voor een portret in Rood wordt deze keer een uitzondering gemaakt door Mayke Kikstra (20), campagnecoördinator in Waalwijk.

Campagnevoeren is heerlijk

redactioneel

inhoud Inhoud 5 6 11 12 14 16 18 20 26

Dialoog

FORUM Wat vindt u van het regeerakkoord? INTERVIEW RONALD PLASTERK ‘Eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs in Nederland. Dat is toch fantastisch?’ VIJF VRAGEN AAN Jacques Tichelaar, PvdA-fractievoorzitter in de Tweede Kamer PLATFORM Rookvrije horeca in 2008. Te vroeg? DIALOOG MET DE SAMENLEVING Wat vinden maatschappelijke organisaties van het regeerakkoord? PVDA CONGRES De kogel is door de kerk: we gaan regeren DAGBOEK VAN EEN FORMATIE Wouter Bos over drop, pizza’s en spitsvondige woordgrapjes POLITIEK & SPORT Paul Depla en Marcel Sturkeboom: ‘Sport moet vooral leuk zijn’

De PvdA kreeg na de verkiezingen voor Provinciale Staten opnieuw een klap te verwerken. Michiel van Hulten, Wouter Bos en enkele statenleden geven in dit nieuwste nummer van Rood hun visie op de opgave waar de partij de komende tijd voor staat. Na vijf jaar oppositievoeren zit de PvdA gelukkig wel weer in de regering. Een prachtkans, én een hele verantwoordelijkheid. Voordat het nieuwe kabinet op 22 februari jl. kon worden beëdigd, moest er in alle stilte eerst worden onderhandeld. Een formatie onder strikte geheimhouding. Toen alles na een week of vijf besloten was, werd alles keurig uit de doeken gedaan. Maar de heren Bos, Balkenende en Rouvoet bleven formeel en inhoudelijk. Met af en toe een grijns, en hier en daar een schouderklopje. Hoe ging het werkelijk? Wat hadden we gezien als de deuren op een kiertje hadden gestaan? Wat gebeurt er sowieso als drie heren met verschillende ideeën en ieder een eigen, dwingende achterban vijf weken lang op elkaars lip zitten? Rood biedt u een kijkje in de keuken: Wouter Bos hield exclusief voor u een dagboek bij. Alles wat niet publiek gemaakt is, u leest het hier! Ook betrokken bij de formatieonderhandelingen was wetenschapper en columnist Ronald Plasterk. Hij schreef op verzoek van mede-onderhandelaar Jacques Tichelaar een analyse van de samenleving. Nog geen week na afronding van de onderhandelingen werd hij de nieuwe minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Rood stelt hem aan u voor, evenals de rest van onze bewindslieden. Twaalf in totaal. De eerste honderd dagen gaan ze ‘een dialoog aan met de samenleving’. Veelbelovend, vindt diezelfde samenleving. Maar wat vinden maatschappelijke organisaties eigenlijk van het regeerakkoord? Rood vroeg het ze. Ondertussen moest de Tweede-Kamerfractie, met Wouter Bos op Financiën, met spoed een nieuwe voorzitter kiezen. Het is Jacques Tichelaar geworden. Met hem kan ook de fractie weer op volle kracht vooruit. Veel leesplezier!

De redactie, [email protected]

40 JAAR EVS In gesprek met erevoorzitter Jan Pronk

Regeren is vooruitzien Regeren is vooruitzien. Dat geldt niet alleen voor het nieuwe kabinet, maar ook voor de PvdA. De PvdA regeert weer, en dat betekent dat we veel van de plannen uit ons verkiezingsprogramma kunnen omzetten in beleid. Met het nieuwe regeerakkoord wordt Nederland de komend jaren sterker, groener en socialer. Maar met een regeerakkoord zijn we er nog niet. Dat zagen we bij de Provinciale Statenverkiezingen. Met uitzondering van Friesland (gefeliciteerd, lijsttrekker Anita Andriesen!) moest de PvdA in alle provincies een forse nederlaaag incasseren. Tijdens de campagne ging de aandacht vooral uit naar de punten die we niet hadden binnengehaald, en te weinig naar de 90 procent van het regeerakkoord waar de kiezer zich wel in kon vinden. De opdracht voor de komende jaren is tweeledig. Eén: resultaten boeken. ‘De PvdA maakt WERK van uw stem’ luidde onze leus tijdens de Statenverkiezingen. Die leus moeten onze ministers, staatssecretarissen en Kamerleden nu waar maken. In gesprek met de samen-

leving, en met steun van de partij. Twee: plannen maken voor de toekomst. De organisatorische en inhoudelijke vernieuwing van de partij moet doorgaan. De komende maanden en jaren zal veel werk moeten worden verzet om de PvdA weer aantrekkelijk te maken voor kiezers die zijn overgestapt naar andere partijen. Op veel plekken in het land verkeert de PvdA in een zorgwekkende toestand. Veel afdelingen en gewesten worden draaiend gehouden door een kleine kern van vrijwilligers. Met name op het platteland leiden veel afdelingen een kwijnend bestaan. Toch vormen de afdelingen en gewesten de ruggengraat van de vereniging. Daar zullen we de komende jaren dus fors in moeten investeren. Professionalisering van scouting en opleiding van (kandidaat-)volksvertegenwoordigers en bestuurders; verdere democratisering van de vereniging met meer inspraak voor leden, vooral via internet; en meer armslag voor (samenwerkende) afdelingen en gewesten om (naar Fries voorbeeld) een sterker eigen profiel te ontwikkelen. Dat zijn prioriteiten

voor het komende jaar. En daarnaast: een eigen, herkenbaar geluid, waarmee we ons duidelijk onderscheiden van andere linkse partijen (dat maakt samenwerken met die partijen ook weer makkelijker). Een vrijzinnige, internationaal georiënteerde partij die werkt aan een duurzame samenleving, waarin de overheid als voornaamste taak heeft mensen in staat te stellen het beste uit zichzelf te halen.

Michiel van Hulten [email protected]

april 2007 ROOD 3

brieven De christelijke meetlat

Stuur uw brief naar: Partij van de Arbeid, Redactie Rood, postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail naar: [email protected]. (De redactie behoudt zich het recht voor brieven in te korten.)

waardig te zijn, gerechtvaardigd is. Dat er christenen zijn, die menen dat mensen over die keuze uiteindelijk zelf mogen beslissen en die ervan overtuigd zijn dat die keuze veelal na veel wikken en wegen niet lichtvaardig wordt gemaakt. Daarom zullen sommige christenen het regeerakkoord zelfs met enige argwaan bekijken. Blijft het zelfbeschikkingsrecht van mensen in voldoende mate gehandhaafd? Het is treurig dat de mate waarin iemand christen is, nog steeds vooral geassocieerd wordt met conservatieve opvattingen over geboortebeperking, abortus en euthanasie. Christenen die die opvattingen niet delen, zouden geen kans voorbij moeten laten gaan om duidelijk te maken wat voor hen op de christelijke meetlat staat. Dan kom je eerder terecht bij de inzet voor een menswaardig bestaan voor allen die op aarde leven, voor werken aan gerechtigheid en vrede dan bij

Cartoon Floris Oudshoorn

De inkt van het regeerakkoord was nog niet droog of het regende opmerkingen over het al of niet christelijke karakter ervan. Niet geheel onbegrijpelijk, want tenslotte hadden twee christelijke partijen er hun aandeel aan geleverd. Dus moest het stuk langs de christelijke meetlat. Opmerkelijk is wat je dan hoort. Op die meetlat is kennelijk uitsluitend plaats voor de bekende hete hangijzers van Urk, Staphorst en de paus van Rome. Zie je wel, ze doen een stapje terug op het gebied van abortus en euthanasie. Wetten worden wel gehandhaafd, maar in de uitvoering wordt het net een beetje ingewikkelder. En er moet naar alternatieven worden gezocht. En ze gaan onderzoek doen naar wat abortus met vrouwen ‘doet’… Al deze maatnemers met de christelijke meetlat weten kennelijk niet dat vele christenen zich goed kunnen vinden in de huidige praktijk van abortus en euthanasie. Dat er ook onder christenen begrip voor bestaat dat er zich in mensenlevens omstandigheden kunnen voordoen, waardoor de keuze voor beëindiging van nog ongeboren leven of van leven dat dreigt niet meer mens-

Heeft u Rood iets te melden?

Het failliet van gewone Nederlanders Het lijkt erop dat AZ zich een plekje aan het veroveren is tussen de grote jongens in de Eredivisie. Dit dankt de club aan de gulle gaven van Dirk Scheringa, met meer dan een half miljard nummer 33 van de Quote 500. Maar zijn bedrijven, zoals Becam en lenen.nl, dragen bij aan het failliet van honderden gewone Nederlanders. Ik heb mij zeer geërgerd aan het spotje waarin een man trots met zijn voet4 ROOD april 2007

balvrienden wegrijdt in een gloednieuwe van geleend geld gekochte stationcar. Je ziet niet hoe diezelfde man een paar jaar later in de schuldhulpverlening zit. Het aanmoedigen van onverantwoord leengedrag is schadelijk voor de maatschappij. Het zou dit soort bedrijven daarom verboden moeten worden zichzelf nog langer aan te prijzen in tv-reclames. Muis van Rijken

de zorgen over wat er gebeurt rond geboorte en dood. De meetlat van deze christenen brengt ze meestal bij ‘links’ en niet bij christelijke partijen. Het is hoog tijd dat er een meer genuanceerd beeld ontstaat van wat christen zijn betekent. Christenen die merken dat zij langs een meetlat worden gelegd waarin zij zich niet herkennen, zouden van zich moeten laten horen. Jammer genoeg zijn zij meestal niet de eersten die hun mond roeren. En naar ‘de laatsten’ wordt in een debat vaak nauwelijks meer geluisterd. Mijnke Bosman-Huizinga

We vertrouwen niemand meer Na een regeerperiode onder de bezielende leiding van een christelijke en een liberale partij, zijn we ons gevoel van verbondenheid kwijtgeraakt. Iedere passant wordt nu alleen nog maar beoordeeld op zijn al of niet ‘allochtone’ uiterlijk en kwalificaties die daar bij zouden passen. We vertrouwen niemand meer. Daar maak ik me zorgen over. En er zijn meer mensen die dat doen. Dat werd tijdens de verkiezingen duidelijk. Er was voor het eerst een meerderheid voor een generaal pardon en het leek er even op of de roep om meer sociabiliteit een gezicht zou gaan krijgen. Samen werken, samen leven werd het devies onder Balkenende IV. En dat leek nog handen en voeten te krijgen ook toen Aboutaleb en Albayrak toetraden tot het kabinet. Aboutaleb had zelfs minister kunnen worden, daar waren veel mensen het over eens. En nu krijgen we opeens te maken met het volgens de Volkskrant ‘retorische aplomb’ van Geert Wilders. In plaats van dat we allemaal onze zegeningen tellen en blij zijn dat er nog mensen met een Marokkaanse of Turkse achtergrond zijn die in dit xenofobische land bestuurder willen worden, en die de discussie nog willen aangaan met iemand die helemaal geen discussie wil, gedragen we ons ‘retorisch’ ten aanzien van Wilders. In plaats van dat we de ‘integratie’ van Aboutaleb en Albayrak bejubelen en dolblij zijn dat er in ieder geval twee door het glazen plafond heen zijn gebroken, gaan we in de krant en op tv Wilders en zijn haatcampagne breed uitmeten. Eén ding is zeker: Aboutaleb en Albayrak zijn beiden mensen die zich altijd hebben ingezet voor onze democratie. Zij verdienen onze oprechte steun en ons oprecht vertrouwen. En misschien ook onze trots: voor wie ze zijn en voor hun doorzettingsvermogen. Joyce Hes, Amsterdammer

PvdA forum

Tekst Michiel Reijnen Foto’s De Beeldredaktie

In het PvdA Forum drie opmerkelijke meningen van PvdA-leden over een actueel en relevant onderwerp. Dit keer het regeerakkoord. Wij vroegen u:

‘Wat vindt u van het regeerakkoord?’ Karin Vondeling (34) is financieel medewerker en woont in Assen

Je kunt niet alles hebben ‘Voor de verkiezingen had ik grote bezwaren tegen het CDA, ik zou zelfs nog liever een kabinet vormen met de VVD. Inmiddels ben ik echter helemaal bijgedraaid. Het is een prima regeerakkoord waarin veel punten van de PvdA te herkennen zijn. Natuurlijk had ik liever gezien dat de aftrek van de hypotheekrente zou worden beperkt, maar je kunt nu eenmaal niet alles hebben. Ik denk dat dit wel eens een kabinet kan zijn dat het de volle vier jaar volhoudt en dat hebben we toch lang niet meer meegemaakt.’

Tijs Boeke (30) werkt voor de Britse Commissie Gelijke Behandeling en woont in Londen

Weigeren? ‘Je kon het ver van tevoren zien aankomen toen de ChristenUnie in beeld kwam: de kwestie van weigerende trouwambtenaren wordt een probleem voor de nieuwe coalitie. Achteraf lijkt de ‘overwinning’ van de ChristenUnie het tegenovergestelde te hebben bereikt: Amsterdam besloot trouwambtenaren alleen te benoemen als zij bereid zijn homostellen in de echt te verbinden. De ene na de andere gemeente volgde en het PvdA Congres in Zwolle herbevestigde het verkiezingsstandpunt dat trouwambtenaren homo’s niet mogen weigeren te trouwen. Wouter Bos verklaarde dat er geen enkele druk was om de bestaande praktijk wettelijk te regelen en dat de passage alleen gaat over zittende ambtenaren. Maar waar maken homo’s zich nu druk over? Niemand wil toch getrouwd worden door een ambtenaar die dat niet wil? Het is echter een principieel punt, het gaat hier om discriminatie. En zoals Marcouch (stadsdeelvoorzitter van het Amsterdamse Slotervaart, nvdr) zegt: met dit kabinetsvoorstel maken we dat legaal.’

Alet van Leeuwen (54) is mbo-docent en woont in Ede

Irak ingerommeld ‘Mijn eerste reactie op het regeerakkoord: prima, groener, socialer, en eindelijk een generaal pardon voor vluchtelingen die onder de ‘oude’ wet vielen. Daarnaast is het heel goed dat er weer naar sociale cohesie gestreefd wordt, na jaren van steeds verdergaande individualisering. Hopelijk een echte trendbreuk. Het nieuwe kabinet wil de dialoog met de burger aangaan. Dat is ook helemaal goed. Maar het kabinet moet dan ook de dialoog aangaan over de manier waarop wij de oorlog in Irak ‘ingerommeld’ zijn. Een sociaal beleid met een sociaal kabinet snoert niet op voorhand het parlement de mond!’

U

Kijk voor meer reacties op www.pvda.nl > forum april 2007 ROOD 5

interview

Tekst Daniëlle van der Wekken Foto’s Tessa Posthuma de Boer

Toen Wouter Bos hem polste, zijn er verschillende posten voorbij gekomen. De ‘Al Gore-agenda’ op VROM had hij als bioloog ook wel wat gevonden. Maar eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs in Nederland, vindt hij echt fantastisch. Ronald Plasterk (49), wetenschapper, columnist en PvdA-er in hart en nieren, werd anderhalve maand geleden minister van OC&W. Een vierluik.

‘Toen koos ik voor de wetenschap. Nu voor de politiek’ 1. DE PVDA’ER

D

e interesse voor politiek zat er al vroeg in. Toen hij als vijftienjarige gymnasiast hoofdredacteur van het schoolblad was, interviewde Ronald Plasterk al politieke kopstukken, zoals Norbert Schmelzer – fractievoorzitter van de Katholieke Volkspartij in de jaren ’60 – en freule Wttewaall van Stoetwegen (Tweede-Kamerlid van 1945 tot 1971 voor de Christelijk-Historische Unie). In 1981 werd hij lid van de PvdA. ‘Toen in 1977 de 209 dagen durende formatie van Ed van Thijn (formateur bij het tweede kabinet den Uyl, nvdr) mislukte, was ik zo boos dat ik lid van de PvdA ben geworden.’ Hij was toen een jaar of twintig. En kennelijk net iets actiever dan het gemiddelde partijlid, want een jaar later belandde hij al in het afdelingsbestuur in Leiden. ‘Later ben ik zelfs nog even campagneleider geworden en van 1982 tot 1984 was ik zowel raadslid als afdelingssecretaris.’

Zoeken naar de partijlijn De ligging en de geschiedenis van de stad leidden ertoe dat deze veel intellectuele input had, aldus Plasterk. Maar Leiden had als voormalige industriestad ook een grote arbeidersachtergrond. Arbeidsethos en intellect kwamen vrijdagavond samen in het clubhuis. ‘Dat heb ik vanaf het begin af aan mooi gevonden aan de PvdA. Leven op de grens tussen die twee werelden. Het was de tijd van de Rooie Vrouwen. Ik kan me nog herinneren dat er op zo’n avond iemand opstond en met grote opgeheven vuist zei: ik ben er trots op dat ik genoeg verdien dat mijn vrouw niet hoeft te werken! De anderen voelden een lichte gêne en dachten: eh, dit is geloof ik niet meer echt de partijlijn… Die moet je binnen de PvdA continu zoeken. Het spanningsveld is altijd geweest en gebleven: het welbegrepen eigenbelang van de arbeidersklasse – zoals dat 50 jaar geleden heette, en tegelijkertijd het feit dat mensen vanuit allerlei verschillende motivaties – of dat nou derdewereldinteresse is of het milieu – bij diezelfde sociaal-democratie uitkwamen.’

Geen zwaai gemaakt Ronald Plasterk schreef mee aan het laatste PvdA-verkiezingsprogramma 6 ROOD april 2007

en was betrokken bij de totstandkoming van het uiteindelijke coalitieakkoord van PvdA, CDA en ChristenUnie. Hij vindt dat de PvdA het goed gedaan heeft. ‘De PvdA heeft geen zwaai hoeven maken ten opzichte van voor de verkiezingen. Er zijn echt grote verschillen gemaakt ten opzichte van het vorige kabinet.’ Waar hij minder gelukkig mee is, is ‘die rare klem op de Irakoorlog’. Plasterk: ‘Wat ik nooit gewild zou hebben, is dat ik niet meer vrijuit zou mogen zeggen wat ik van die oorlog vind. Wij hadden ook graag een grondig onderzoek gehad naar de besluitvorming. Het belangrijkste is echter dat we nooit meer op een dergelijke manier een oorlog inlopen. Verder houden we onze eigen opvattingen over hoe het toen gegaan is. Ik denk dat het een heel grote fout was.’

2. DE WETENSCHAPPER

O

mdat Ronald Plasterk als echte bèta destijds de discussie niet kon volgen tussen Alberda (ARP) en Den Uyl (PvdA) over de vraag Moeten de overheidsuitgaven nu omhoog of omlaag als je de werkloosheid wilt bestrijden, besloot hij na zijn studie biologie economie te gaan studeren. ‘Daar moet de economie toch het antwoord op hebben, dacht ik toen als echte bèta.’ Nadat hij zijn propedeuse had behaald, stopte hij. Het antwoord op de vraag bleek niet eenduidig. ‘Het hing er maar vanaf wie de vraag beantwoordde: een econoom van het CDA, of een econoom van de PvdA. Dat viel me wel tegen.’ Maar zijn belangstelling voor economische kwesties bleef. De economie werd een brug tussen zijn exacte achtergrond en politieke interesse.

Wetenschapper, hoogleraar, directeur Professor Doctor Ronald Plasterk heeft een indrukwekkend cv. Hij was onder meer groepsleider bij het Nederlands Kankerinstituut in Amsterdam, bijzonder hoogleraar Moleculaire Microbiologie aan de VU in Amsterdam, hoogleraar Moleculaire Genetica aan de UvA, directeur van een onderzoeksinstituut van de KNAW en hoogleraar in de ontwikkelingsgenetica aan de Universiteit van Utrecht. Ronald Plasterk won tijdens zijn wetenschappelijke carrière verschillende prijzen, waaronder de Spinozapremie

‘Onze grootste ambitie is dat het onderwijs beter wordt’

en de Prix Louis D. van het Institut de France (Franse academie van wetenschappen).

Gefascineerd bioloog ‘Ik ben gespecialiseerd in de moleculaire biologie. Geen biologie over konijnen die door de duinen rennen,’ legt Ronald Plasterk uit, ‘maar biologie over moleculen, en dan met name DNA, het erfelijk materiaal. Wat voor informatie zit daarin, hoe komt het eruit, hoe werkt dat precies. Dat was ook mijn fascinatie als student: dat je een genetische code hebt. Dat de hele taal van het leven in vier letters staat gespeld en dat je dat gewoon kunt áflezen. Dat was toen, in de 70’er jaren nog maar vrij recent beschikbaar. Ik vond het fantastisch.’ De wetenschap zit Plasterk in het bloed. Toch, na een bijzonder succesvolle carrière van 25 jaar, stapt hij er zonder problemen uit. ‘Het leven heeft nu deze wending genomen. Ik heb me nooit emotioneel afhankelijk gemaakt van de wetenschap. Nu kies ik voor de politiek.’

3. DE COLUMNIST

T

oen hij in 1993 bij aanvang van zijn eerste hoogleraarschap zijn oratie bij de VU hield, werd Ronald Plasterk benaderd door een redacteur van het blad van het VU Academisch Ziekenhuis. Of hij niet één keer per kwartaal een column wilde schrijven. Hij deed het uiteindelijk vier jaar. ‘Zestien van die stukjes. Nu lijkt dat niks, maar ik ben er echt járen mee bezig geweest.’ In 1995 werd hij opgemerkt en gevraagd door het weekblad Intermediair. Maandelijkse columns werden wekelijkse columns en toen ging het snel: in 1999 stapte hij over naar de Volkskrant en ging hij in het wekelijkse discussieprogramma Buitenhof met zijn columns voor de camera staan.

Auteur en product zijn één ‘Door die televisie kreeg het allemaal meer impact. Want mensen voelen zich heel direct aangesproken. Omdat je ze aankijkt als je tegen ze praat, hebben mensen het gevoel dat ze je privé kennen. Dat heeft me enorm verbaasd. Ik kreeg ineens heel veel brieven. Later dacht ik: het ís ook anders. Bij een tekst op papier kun je de auteur en het product scheiden. Bij beeld is dat één en hetzelfde.’

Zeggen wat je wil Een columnist kan alles zeggen. Een minister moet elk woord zorgvuldig wegen. Toch vindt Ronald Plasterk dat minister en columnist een en dezelfde persoon kunnen blijven. ‘Iedereen die een verantwoordelijkheid heeft, moet binnen kaders functioneren. Ook ik. Ik merk dat ik als minister wel de neiging hou zo uitgesproken mogelijk te zijn. Dat hoop ik ook vast te houden. Maar ik zal niet gauw een interview geven om te zeggen dat het allemaal vies en voos is in Den Haag. ‘Dat je niet de hele dag overal tegen iedereen alles maar kunt roepen, is voor mij heel vanzelfsprekend. Als wetenschapper leidde ik een onderzoeksgroep en een instituut. Als je daarin de hele dag zegt wat je overal precies van vindt, maak je grote brokken. Als columnist is het juist je taak de zaak in beroering te brengen. Dat vond ik fantastisch. Het paste wel bij mijn karakter, en het vulde mijn functie als wetenschapper goed aan.’ Als columnist kon Ronald Plasterk een bijdrage leveren aan het publieke debat. Heel waardevol, zo zegt hij. Maar hij gebruikte zijn columns niet als uitlaatklep. ‘Dan is het net of ik een dwingende behoefte zou hebben voortdurend van alles te willen kraken. Dat is niet zo.’

april 2007 ROOD 7

‘Je bent vanaf dag één aanspreekbaar op al je beslissingen’ 4. DE MINISTER

H

ij was twee jaar gemeenteraadslid, schreef mee aan het PvdA-verkiezingsprogramma en leverde op verzoek van PvdA-onderhandelaar Jacques Tichelaar een analyse van de toestand van de samenleving voor het huidige coalitieakkoord van PvdA, CDA en ChristenUnie. Genoeg bagage om minister te worden? Voor Ronald Plasterk was het in ieder geval geen jongensdroom. ‘Je denkt als gemeenteraadslid niet: dan kan ik ook minister worden.’ Terugkijkend heeft hij zich wel gerealiseerd dat hij op een tweesprong stond. ‘Ik zat in de gemeenteraad en was tegelijkertijd bezig met mijn promotieonderzoek. Ik kon misschien wethouder worden en verder de politiek in gaan, maar ik kon ook kiezen voor de wetenschap. Toen ik na m’n promotie de vraag kreeg of ik in Californië wilde komen werken, koos ik heel duidelijk voor de wetenschap. Daarna is die keuze nooit meer actueel geworden. Tot nu.’

De agenda van Al Gore Toen Wouter Bos hem polste voor een ministerspost, was onderwijs niet de enige optie voor Ronald Plasterk. ‘Ik had meer dingen interessant kunnen vinden. Wat Woody Allen zegt: het hart is een flexibele spier. De ‘Al Goreagenda’, Jacqueline Cramer haar portefeuille, is een prachtige idealistische agenda die praktisch moet worden uitgewerkt. Dat zou ik als bioloog ook een uitdaging hebben gevonden.’ Uiteindelijk werd hij gevraagd voor Onderwijs. ‘Ik heb inmiddels het gevoel dat dit pakket bij uitstek past, omdat het onderwijs – en vooral het hoger onderwijs – echt mijn terrein is. Daarnaast heb ik de cultuurportefeuille onder mijn hoede. Cultuur sluit heel erg aan bij mij privé: ik ben altijd, zodra ik klaar ben met werken, met kunst en cultuur aan de gang. En dan behoor ik ook tot het gezelschap van zes ministers die het bredere sociaaleconomische beleid van het kabinet mogen uitstippelen. Deze portefeuille is fantastisch mooi bedacht.’

Het eerste besluit als minister Het werk van een minister is concreter dan je zou vermoeden. Hij neemt de hele dag door besluiten. Plasterk: ‘Dat is ook mooi aan deze plek. Je levert echt een bijdrage aan de samenleving.’ Maar het fenomeen ‘beslui-

De PvdA in het kabinet van Economische Zaken), Sharon Dijksma (Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Nebahat Albayrak (Staatssecretaris van Justitie), Guusje ter Horst (Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), Ella Vogelaar (Minister voor Wonen, Wijken en Integratie), Jet Bussemaker (Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Jacqueline Cramer (Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) Staand v.l.n.r.: Ronald Plasterk (Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), Frans Timmermans (Staatssecretaris van Europese Zaken), Wouter Bos (Vice-premier en Minister van Financiën), Bert Koenders (Minister voor Ontwikkelingssamenwerking) en Ahmed Aboutaleb (Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid)

8 ROOD april 2007

Foto Roel Rozenburg

Zittend v.l.n.r.: Frank Heemskerk (Staatssecretaris

ten nemen’ is niet altijd even indrukwekkend. ‘Ambtenaren bereiden alles fantastisch voor, dus je accordeert een hoop. Dat voelt niet als besluiten nemen. Het wordt anders als je iets terugstuurt. Dan heb je echt de loop der dingen veranderd.’ Ronald Plasterk noemt als voorbeeld dat één van zijn directies onlangs een regel wilde instellen voor iets wat vrijwillig toch al gebeurde. ‘Dat voorstel heb ik teruggestuurd met in de kantlijn de opmerking: als iedereen zich er toch al aan houdt, waarom gaan we het dan opleggen? En als sommige mensen zich er niet aan houden, waarom is dat dan? Dat wil ik eerst weten voor ik een nieuwe regel invoer. Is er wel een probleem wat we ermee oplossen? We kunnen mooi praten over dereguleren en 25% minder regels, maar dan moet er bij jezelf telkens weer een rode lamp gaan branden.’

Lege tas Elke dag krijgt hij een dikke tas mee vol met stukken waarover hij een besluit moet nemen. ‘Daar zit een heel circuit achter; dat wist ik ook niet. En om vier uur wordt alles van tafel geveegd. Dan gaat ie dicht. Dat betekent dat het hele ministerie moet zorgen dat alles wat ze nog die avond besloten willen hebben, in die tas moet zitten. Tot nu toe heb ik de tas elke ochtend nog leeg gekregen!’

Nederland kennisland Zijn grootste ambitie voor de komende regeerperiode: Nederland wordt hét kennisland van Europa. Behoorlijk ambitieus. Ronald Plasterk: ‘Ja, nogal. Ik zou liever zeggen dat onze grootste ambitie is dat het onderwijs beter wordt. Dat de kwaliteit van het onderwijs omhoog gaat. Van het laagste tot het hoogste, en voor de jongste tot de oudste groepen. Dat is het in brede strekking. Ik denk dat dat heel goed aansluit bij wat de mensen nu verwachten. Er zijn een aantal dingen niet in orde in het onderwijs, het moet beter. De massaliteit van onderwijsinstellingen is te ver doorgeschoten. Onderwijsgevenden hebben niet meer het gevoel dat zij de baas zijn over hun eigen werk. Managers stelen de show. Dat moet omgekeerd. Mensen hebben nu het gevoel dat als ze promotie willen maken, ze moeten ophouden met hun vak. Dat ze dan het bedrijfsleven in moeten, of manager moeten worden op hun school. Toch een rare prikkel.’

PLASTERK PRIVÉ De mentaliteit van deze tijd Volgens Plasterk moet het beroep van leraar in ere worden hersteld. Dat kan door de kwaliteit van de opleidingen te verbeteren en het honoreringssysteem aantrekkelijker te maken. ‘Toch, als je het breder trekt: het is een probleem van deze tijd dat het niet meer gewaardeerd wordt als een professional veertig jaar lang één beroep uitoefent. Die snelle mentaliteit, dat werken voor een dynamisch cv. Neem Johann Sebastian Bach. Er zat totaal geen progressie in die man z’n carrière! Die had gewoon een koortje en elke week schreef ie een moppie muziek. Dat studeerde hij in voor de zondag erna. Aan het eind van z’n leven had hij heel wat moppies muziek gemaakt en that was it.’

Oppassen voor nostalgie Ronald Plasterk wil ook kritisch kijken naar het nieuwe leren, het competentiegericht leren. ‘Ik hoor toch wel veel dat mensen niet meer kunnen lezen, schrijven en rekenen. Dat gaat te ver. Dat je het allemaal kunt vinden via Google is niet genoeg.’ Maar de leraar weer voor de klas, terug naar die ‘goeie ouwe tijd’ ziet hij niet zitten. ‘Je moet oppassen voor nostalgie. Ik heb zelf een vijftien- en zestienjarige zoon, die zijn gewend aan multi-tasking, aan het tempo van elke tien minuten iets anders. Als je hen drie kwartier alleen naar een leraar voor de klas laat luisteren, gaan ze zich absoluut vervelen. Je moet op zoek naar nieuwe vormen.’

Schooluitval is kapitaalvernietiging Het eerste waar hij als minister van Onderwijs aan wil werken is de schooluitval. ‘Elk jaar vallen er 60.000 leerlingen uit het onderwijs. Geen diploma behaald. Daar kunnen ze later in hun loopbaan last van krijgen, dat is aangetoond. Een kapitaalvernietiging waar je u tegen zegt. Daar móeten we wat aan doen.’ Er zijn goede maatregelen waar nu al mee wordt geëxperimenteerd. Plasterk: ‘Teams opzetten die in een vroeg stadium signaleren, de kinderen bij de lurven pakken en samen met hen uitzoeken hoe het allemaal gekomen is en wat ze eraan kunnen doen. Dat blijkt gewoon te werken. Een ander voorbeeld is zorgen dat er stages voorhanden zijn. Waardoor kinderen die meer met hun handen dan met rekenpapier willen werken, echte praktijkervaring op kunnen doen.’

Het vmbo verlengen Het probleem van de schooluitval onstaat vooral na het vmbo, wanneer leerlingen naar het mbo gaan en het daar niet redden. ‘Wat ik heel interessant vind, zijn experimenten waarbij men kijkt of je in plaats van die overstap van vmbo naar mbo dwingend te maken, het vmbo niet wat zou kunnen verlengen,’ zegt Plasterk. ‘Daardoor kunnen leerlingen op dezelfde school blijven en hoeven ze niet opeens naar een hele grote, nieuwe gemeenschap in een andere omgeving of gemeente. Dan kunnen ze in hetzelfde gebouw hun mbo-diploma halen.’

Verantwoordelijk vanaf dag één Een minister moet continu schakelen. Elk half uur een ander onderwerp. Schakelen is één. Maar van alles iets afweten is twee. ‘Ik denk dat het beter is soms te zeggen dat je iets niet weet dan om fouten te maken,’ zegt Ronald Plasterk. Hij is druk bezig zich in te werken op alle mogelijke onderwerpen. Gelukkig is er op het ministerie een goed inwerkprogramma opgezet met alle directies. ‘Ik krijg veel mooie PowerPointpresentaties. En ze weten dat ze niet met een stuk van 30 kantjes aan moeten komen. Alleen: tijdens de verbouwing van de winkel gaat de verkoop gewoon door. Dus je kunt je wel inwerken, maar ondertussen moet je vanaf dag één beslissingen nemen waarop je volledig

Ontroerd door: de Matthäus Passion; ik zing ‘m zelf ook Trots op: mijn kinderen, twee zonen van 15 en 16 Spijt: heb ik niet zoveel Beste vriend: hou ik voor mezelf Leermeester: Jan Buisman, mijn leraar aardrijkskunde in de brugklas; hij heeft al vroeg mijn interesse voor de natuurwetenschappen gewekt Drijfveer: enthousiasme Hekel aan: competentiegevechten Boos over: ik zit niet in een boos stadium in mijn leven Lekker: patat met saté, dat eet ik nu al drie dagen (campagnetijd, nvdr)

Mooiste moment: laatst, in een korte schorsing in de Trêveszaal (vergaderzaal van de ministerraad, nvdr), keek ik uit over de Hofvijver en dacht: goh, ben ik híer terechtgekomen..! Schrijver: Nescio Mooiste boek: Nader tot U van Gerard Reve Acteur/ Actrice: Linda van Dyck, een goede vriendin van mij Mooiste film: Betrayal, met Ben Kingsley; ooit op een hotelkamer blijven hangen in scène één, nu wil ik ‘m af zien Beste tv: Buitenhof Slechtste tv: teveel om op te noemen Mooiste stad: vooruit, Amsterdam PvdA’er: Joop den Uyl, maar wel in zijn eigen tijd Held: Charles Darwin Mooiste plek: het gebied rond het Naardermeer; als ik daar rennend uit de bebossing ineens in het groen kom, voel ik me zo vrij! Mooiste reis: vorig jaar met het gezin op safari in Kenia Als de PvdA niet bestond, stemde ik: … (somt afkeurend de andere partijen op)… ik ben een echte PvdA’er!

aanspreekbaar bent. En als de Tweede Kamer zegt: hoe hebt u dat nou kunnen doen, dan kun je niet zeggen: o, maar die directie had mij nog niet ingewerkt. ‘Ik heb in de wetenschap altijd erg mijn best gedaan, maar zo erg als ik nú m’n best moet doen, dat is wel ’t voorgaande in het kwadraat. Ik zet alle zeilen bij. Maar het doel is er ook naar dat je denkt: eigenlijk is er niks mooiers! Gisteren hebben we Bernard Haitink in het Concertgebouw geëerd voor zijn bijdrage aan de Nederlandse muziek. Een voorrecht om als minister ineens met die man te mogen praten, aan tafel te zitten en hem toe te spreken! Nog helemaal onder de indruk stapte ik na afloop in de auto. Dan staat die tas daar weer. Het eerste wat je denkt is: toedeledoki. Maar als je dan leest waar de stukken over gaan, denk je: ja, dat is toch ook wel weer belangrijk. Het pakt je en kost uiteindelijk weinig moeite.’ Plasterk is krap anderhalve maand in functie maar nu al overtuigd minister. ‘Dit is het. Ik vind het een fantastische functie. Juist ook op onderwijs. Eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs in dit land; dat is toch fantastisch! Onderwijs is wat alle mensen tussen de 0 en de 20 of 25 bezighoudt. Ik vind dat een grote verantwoordelijkheid.’

april 2007 ROOD 9

opinie Vrijwel alle energie- en klimaatambities uit het PvdA verkiezingsprogramma zijn in het regeerakkoord overgenomen. Dat is prachtig. Maar: hoe realistisch zijn deze ambities? Wat moet er concreet gebeuren om ze echt waar te maken?

Blinde ambitie is niet genoeg S inds de datum waarop het regeerakkoord publiek werd gemaakt is het duidelijk: de PvdA heeft op energie- en klimaatgebied een knap punt binnengehaald. Leg je het verkiezingsprogramma naast het regeerakkoord, dan zijn de ambities van de PvdA bijna zonder uitzondering in het regeerakkoord terechtgekomen. Dat was allerminst triviaal. Dat de ChristenUnie er niet van overtuigd hoefde te worden wat rentmeesterschap inhoudt was wel bekend, maar dat het CDA nu ook om blijkt, is met recht een overwinning te noemen. De vraag is nu: hoe zorgen we ervoor dat het geen Pyrrusoverwinning wordt?

Nu hebben het MNP en zelfs het ECN de wijsheid natuurlijk niet in pacht. En we weten één ding zeker over voorspellingen van scenariostudies: ze komen nooit uit. Toch bieden ze zicht op de uitdagingen die in het verschiet liggen, en zijn er lessen te trekken uit dergelijke rapporten. Die les is volgens mij niet dat de ambitie naar beneden moet. Zonder ambitie komt er nooit verandering. De les is echter wél dat er een regeringsbreed besef komt dat de uitdagingen niet het hoofd kunnen worden geboden zonder onvoorwaardelijke toewijding. Die toewijding moet zich mijns inziens op drie gebieden manifesteren.

Want het gevaar dat het kabinet zich stukbijt op de eigen ambitie ligt levensgroot op de loer. De broeikasgasuitstoot moet in 2020 met 30% ten opzichte van 1990 verminderd zijn. Dat is niet mis; ondanks een scala aan beleidsmaatregelen wilde de CO2-uitstoot de afgelopen jaren maar niet naar beneden.

Ten eerste moet de overheid een intern consistent plan hebben. Als je klimaatverandering serieus neemt, hoe kun je dan verantwoorden dat Schiphol mag doorgroeien? Hoe kun je het toelaten dat er steeds zwaardere auto’s op de markt komen, die meer brandstof gebruiken en meer CO2 uitstoten? Elk kabinetsbesluit moet nauwkeurig worden getoetst aan milieudoelstellingen, en als er een nadelig effect is, moet het kunnen worden afgeschoten.

Het Milieu- en Natuurplanbureau (MNP) reageerde dan ook een beetje zuur in een analyse van de energie- en klimaatparagraaf, uitgevoerd in samenwerking met mijn eigen Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN). De doelstelling van 30% broeikasgasreductie gaat nog wel, als je tenminste toelaat dat een gedeelte daarvan in het buitenland wordt gerealiseerd. Dat kan bijvoorbeeld door projecten te doen die de broeikasgasuitstoot in ontwikkelingslanden reduceren. Als je dat goed aanpakt, exporteert de EU daarbij technologie, en profiteert ons eigen bedrijfsleven. Het zou ook nog eens bij kunnen dragen aan duurzame ontwikkeling in landen die hard op weg zijn net zo vervuilend te worden als wij, zoals China. Voor het klimaat maakt het niet uit waar er CO2-uitstoot wordt verminderd, dus als je in Nederland geloofwaardige duurzaamheidsnormen hanteert voor dat soort projecten, snijdt het mes aan twee kanten: het is goedkoper voor ons en beter voor hen. Dus: broeikasgasuitstoot verminderen gaat nog wel. Het realiseren van een energiebesparing van 2% per jaar en 20% duurzame energie in de gehele energievoorziening van 2020, volgens het regeerakkoord belangrijke voorwaarden voor minder broeikasgasuitstoot, wordt écht heel moeilijk. Met een zuinig mondje verklaart het MNP dat eerder gedane verkenningen naar de mogelijkheden voor besparing en hernieuwbare energie in Nederland ternauwernood de gewenste resultaten opleveren, en ook nog eens gruwelijk duur zijn (wel 8 tot 9 miljard per jaar in 2020). Vooral de laatste 0,4% jaarlijkse besparing en 4% duurzame energie doen pijn; zonder die laatste beetjes zouden de kosten slechts ongeveer de helft bedragen, een slordige 4 miljard per jaar. Het rapport geeft een duidelijke hint: waarom doen we het niet wat rustiger aan?

Ten tweede moet er niet geschrokken worden van de bedragen die nodig zullen zijn om dit alles op de rails te krijgen. Forse budgetten moeten worden toegewezen, want wie doet alsof we het klimaatprobleem kunnen aanpakken zonder fors in de buidel te tasten, zal erop uitkomen dat ons klimaat nog meer verandert en de zeespiegel verder stijgt. Gelukkig zitten er PvdA’ers op zowel milieu als financiën, dus ik voorzie een harmonieuze samenwerking. Als laatste moet het thema energie en klimaat veel breder gedragen worden door de Nederlandse samenleving. Het zou een natuurlijk onderdeel van ‘fatsoenlijk met elkaar omgaan’ moeten zijn om elkaars energievoorziening en leefomgeving te sparen. De regering moet hierin inspirerend en leidend zijn, maar zal er niet voor kunnen terugdeinzen om het bedrijfsleven en de consument gedrag op te leggen. Er is maar één energiebron waar niet op bespaard mag worden, en dat is ambitie. Maar blinde ambitie is niet genoeg. Het kabinet moet geloofwaardig te werk gaan bij het realiseren van haar doelstellingen. Pas dan hebben we het gereedschap in handen om deze overwinning van de PvdA te verzilveren. Heleen de Conink is wetenschappelijk medewerker bij ECN Beleidsstudies op het gebied van internationaal klimaatbeleid, en medeauteur van het WBS-rapport Energieopties voor de 21e eeuw. Dit artikel is op persoonlijke titel geschreven.

Rood heeft ruimte voor een goed betoog. Rood stelt graag iets aan de kaak. In de rubriek Opinie kunt u uw ei kwijt. Heeft u een uitgesproken mening, of iets anders te zeggen dan wat al gezegd is over een maatschappelijk of politiek thema? Zet uw betoog op papier en stuur het ons: Redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam, of per e-mail: [email protected].

10 ROOD april 2007

5 vragen aan… Tekst Ottolien van Rossem Foto Mark van den Brink

JACQUES TICHELAAR (54) werd twee maanden geleden door zijn collega Tweede-Kamerleden verkozen tot PvdA-fractievoorzitter. Tichelaar is sinds 2002 lid van de Tweede Kamer waar hij woordvoerder hoger onderwijs was. Daarvoor werkte hij als adjunct-directeur op een basisschool en was hij voorzitter van de Algemene Onderwijsbond. Jacques Tichelaar was mede-onderhandelaar bij de formatie.

1 Typisch Jacques?

‘Rustig, humorvol, flexibel, maar als het moet ook hard. Ik sta voor mijn eigen idealen en die van de PvdA. Als de grenzen bereikt zijn, dan is het afgelopen met de compromissen.’

2komenWaarbinnen moet meer aandacht voor de politiek? ‘Ik vind het heel belangrijk dat als er zich dingen voordoen in de samenleving, we die zaken echt inhoudelijk bespreken in de Tweede Kamer. Zoals nu met de discussie over de dubbele nationaliteit. Dat gaat te veel over beeldvorming, sfeer en onderbuikgevoelens. We moeten er juist op basis van inhoud over debatteren. Er geen taboe van maken en er niet voor weglopen.’

3 Hoe beïnvloedt de politiek je privéleven?

‘Ik probeer zo veel mogelijk mijn werk gedaan te hebben voordat ik thuis kom. Ik probeer ook zoveel mogelijk mijn reistijd te gebruiken om werk af te maken (Jacques Tichelaar woont in Friesland, nvdr). Natuurlijk moet je wel bereikbaar blijven, maar ik creëer bewust dagen in de week dat ik even afstand van mijn werk neem en daar houd ik me dan ook aan. Bovendien heb ik al snel geleerd dat als je acht dagen in de week zou werken, de kwaliteit er niet beter van wordt.’

4 Waar heb je slapeloze nachten van?

‘Van de angsten en onzekerheid bij burgers over hun eigen toekomst en de toekomst van hun kinderen. Dat het idee bij mensen leeft dat de toekomst er slechter uit zal zien. Daar maak ik me zorgen over en ik voel me ook verantwoordelijk om de balans tussen zekerheid en dynamiek in de samenleving terug te brengen. Om mensen het gevoel te geven dat ze er niet alleen voor staan. Dat was ook echt de opzet van dit regeerakkoord.’

5 Wat zijn je ambities?

‘Ik hoop dat we over vier jaar de ambities van dit regeerakkoord voor een groot deel hebben waargemaakt. Dat we een trendbreuk met de afgelopen jaren realiseren. Verder wil ik dat Tweede-Kamerleden voor hun professionaliteit worden gewaardeerd en dat ze de ruimte zoeken in de uitvoering van hun werk. Maar dat wij desondanks heel loyaal blijven aan het kabinet en dat we de concurrentie met de andere partijen ten volle aankunnen.’

april 2007 ROOD 11

MEDIA

OP PVDA PLATFORM KOMEN PARTIJDEBAT,

Rookafzuigers in de horeca De discussie over een rookverbod in de horeca is niet nieuw. In 2003 werd er in de Tweede kamer al fel gediscussieerd over een (gedeeltelijk) rookvrije horeca, zo blijkt uit onderstaand bericht uit Trouw van 20 november 2003. Minister Hoogervorst (VVD, volksgezondheid) wil toch bekijken of afzuigers en luchtverversers tijdelijk uitkomst kunnen bieden bij het rookvrij maken van horecagelegenheden. Eerder wees de bewindsman die oplossing nog af, omdat de rook weliswaar verdwijnt, maar schadelijke stoffen in de lucht achterblijven. Kamerleden van CDA, VVD, LPF en SP vielen gisteren in een gedachtewisseling met de minister over diens ‘rigide’ opstel-

ling. ‘Te spastisch’ vond CDA-Kamerlid Buijs. En VVD-Kamerlid Schippers verweet haar partijgenoot dat hij trekjes vertoonde van een ‘levensstijlinquisitie’. (…) ‘Als ventilatie een goed middel is, wil ik bekijken of dat in een overgangssituatie in de horeca uitkomst kan bieden,’ zei de minister. Maar over zijn uiteindelijke doel liet hij geen twijfel bestaan: een rookvrije horeca.

In tegenstelling tot in een aantal andere Europese landen, mag in Nederland nog steeds worden gerookt in de horeca. De vraag is hoe lang nog. Tot 2008 of tot 2009? Rood sprak hierover met PvdA TweedeKamerlid Lea Bouwmeester en met Ben Trooster, café-eigenaar, raadslid in Vlaardingen en regiovoorzitter Horeca Nederland (Zuid-Holland).

T

NRC Handelsblad van 3 augustus 2006 maakt melding van ondernemingen die de regelgeving niet afwachten en zelf kiezen voor een rookvrije onderneming.

Eerste grote hotels Amsterdam rookvrij Twee grote hotels in Amsterdam hebben een rookverbod ingesteld. Sinds 1 augustus kunnen gasten in het Ibis Hotel naast het Centraal Station in Amsterdam niet meer roken in de kamers, de lobby, de bar of het restaurant. Ook in het Mövenpick Hotel, dat op 8 september opent in Amsterdam, is in geen enkele ruimte roken toegestaan. 12 ROOD april 2007

Uit enquêtes van het Ibis Hotel, dat claimt het eerste rookvrije ketenhotel van Nederland te zijn, bleek dat zowel rokende als niet-rokende gasten positief staan tegen een rookverbod. De helft van de ondervraagden gaf aan dat een rookvrij hotel een extra reden is er te boeken.

ien jaar geleden was het nog normaal om tegenover je collega een sigaret op te steken. Inmiddels is dat ondenkbaar. Behalve in de horeca. Hoewel iedereen in Nederland sinds 2004 recht heeft op een rookvrije werkplek, mag hier nog steeds worden gerookt. De horeca heeft met toenmalig minister van Volksgezondheid Hans Hoogervorst afspraken gemaakt in de vorm van een stappenplan. Hierin is afgesproken dat de horeca tot 2009 de tijd krijgt om het roken terug te dringen. Zo moeten steeds meer cafés een rookvrije ruimte krijgen en moet duidelijk zijn of en waar in een café een rookvrije ruimte is. In het regeerakkoord staat dat ‘In samenspraak met de branche zal worden toegewerkt naar een rookvrije horeca in deze kabinetsperiode’. Minister Klink van Volksgezondheid heeft echter aangegeven al in 2008 een rookverbod te willen, geschrokken van onderzoekscijfers waaruit blijkt dat roken nog grotere gevaren oplevert voor personeel en bezoekers van de horeca dan verwacht.

ZELFREGULERING De belangrijkste reden om de horeca rookvrij te maken, is dat werknemers recht hebben op een rookvrije werkplek. ‘En ook al is het niet de primaire reden van een rookverbod, roken is natuurlijk erg ongezond voor rokers en mensen in hun omgeving en is het alleen maar goed als mensen gezonder leven,’ zegt PvdA Tweede-Kamerlid Lea Bouwmeester. Trooster begrijpt deze argumenten, maar is het niet eens met de plannen voor een eer-

platform

INTERNET EN REGULIERE MEDIA BIJ ELKAAR. DEZE KEER: ROOKVRIJE HORECA

Tekst Michiel Reijnen Foto’s Michiel Wijnbergh/Jan Lankveld/HH

goede afzuiginstallatie. Als er vanaf 2008 al een rookverbod is, is dat wel een erg dure investering geweest. Dan was ik er niet aan begonnen.’ Bouwmeester heeft begrip voor deze situatie, maar wijst erop dat het café van Trooster eerder de uitzondering vormt dan de regel: ‘Het stappenplan is gebaseerd op zelfregulering. Uit eerdere evaluaties blijkt dat het merendeel van de horecaondernemingen helemaal niets heeft gedaan. Als de evaluatie dit jaar weer niet goed is, mag wat mij betreft dat verbod er komen. Hoe eerder hoe beter.’

TOEKOMST

Rookvrije horeca in 2008. Te vroeg? dere invoering: ‘We hebben als horeca afspraken gemaakt met minister Hoogervorst over een geleidelijke invoering van een rookverbod. Nu komt er ineens een nieuwe minister die het verbod al volgend jaar wil invoeren. Dat vind ik

Start

Zoek

op zijn zachtst gezegd een beetje raar.’ Trooster vervolgt: ‘We hebben afspraken voor de geleidelijke weg. Zo verdwijnen volgend jaar de sigarettenautomaten al uit cafés en restaurants. Ik heb veel geld geïnvesteerd in een

Bouwmeester en Trooster zien beiden dat de trend tegenwoordig is dat steeds meer mensen stoppen met roken. Een rookvrije horeca zal dat alleen maar verder stimuleren. En wie wil roken, kan dat buiten doen. ‘Als het even kan onder een mooi afdak,’ stelt Trooster. Bouwmeester en Trooster zijn het er ook over eens dat een rookvrije horeca niet tot een omzetdaling hoeft te leiden: het kan zelfs nieuwe klandizie aanboren, omdat er nu mensen zijn die het liefst wegblijven uit een rokerige kroeg. Maar over het tijdstip dat de horeca volledig rookvrij moet zijn, blijven ze het oneens.

Contact

FORUM Het forum op pvda.nl heeft een stelling gewijd aan een rookverbod in de horeca: De horeca in Nederland moet verplicht rookvrij worden. De bezoekers van pvda.nl reageerden massaal en bleken het voor het grootste deel eens met de stelling. Een meerderheid van de honderden mensen die reageerden is voorstander van een rookverbod in de horeca. Voornamelijk omdat roken erg schadelijk is voor de gezondheid van werknemers en bezoekers. Bas Boekhoudt snapt zelfs niet dat er nog discussie nodig is: ‘Als er per dag twee bussen vol passagiers dodelijk verongelukken staat de wereld op z’n kop. Maar als net zoveel mensen dagelijks door roken (vroegtijdig) overlijden gaan we discussiëren.’ Daarnaast wijzen velen er op dat bijvoorbeeld mensen met astma ook weer eens een avondje uit kunnen als de horeca rookvrij is. Nina Huygen ziet een rookverbod wel zitten: ‘Denk je eens in: na een avond naar de kroeg, uit eten of stappen kom je thuis zonder dat je haar en kleren doortrokken zijn van die smerige sigarettenlucht. Geen last meer van luchtwegen of prikkende ogen.’ Anderen zien graag goed gescheiden en geventileerde ruimtes, zodat zowel rokers als niet-rokers een avondje op stap kunnen. Maar dit idee stuit op weerstand. Mark Ligtenstein: ‘De overheid heeft inmiddels lang

genoeg gewacht op maatregelen en afspraken van de horecasector zelf.’ Een oplossing die volgens velen wél kans van slagen heeft, is het opsplitsen van de horeca in cafés of restaurants waar exclusief wel, of juist niet gerookt wordt. Rob Bertrams: ‘Roken in de horeca kan prima aan de marktwerking overgelaten worden: er zijn zowel voldoende overtuigd rokers als niet-rokers, en nog een veel grotere groep mensen die het niet uitmaakt. Er kan dus best voor iedereen specifieke horeca bestaan.’ John van der Pauw tenslotte, heeft een heel andere oplossing: ‘Ik ben zelf in 1976 gestopt met roken. Mijn militaire dienstplicht bood zoveel ruimte – elke vijf minuten – om een peuk te draaien, dat mijn volleybalprestaties eronder leden. Na drie maanden ‘actieve’ militaire dienst ben ik dan ook gestopt. Ik ben daarom een groot voorstander van de herinvoering van de dienstplicht!’

U

Discussieer mee op www.pvda.nl > forum april 2007 ROOD 13

Kabinet in gesprek met maatschappelijke organisaties Maatschappelijke organisaties hebben overwegend positief gereageerd op het regeerakkoord van CDA, PvdA en ChristenUnie. De dialoog met de samenleving die het kabinet heeft aangekondigd wordt op prijs gesteld. Vakbonden, werkgeversorganisaties, natuurorganisaties en belangengroeperingen zijn benieuwd wat dit zal opleveren.

Dialoog met de H

et motto van het nieuwe kabinet is ‘Samen werken, samen leven’. De kernwoorden voor de regeringsverklaring zijn groei, duurzaamheid, respect en solidariteit. Tijdens de eerste honderd dagen zullen de plannen en voornemens van de regering worden besproken met vertegenwoordigers van organisaties en instellingen, met lagere overheden en sociale partners. Die laatste, de werkgevers en werknemersorganisaties, hebben voorzichtig positief gereageerd op de regeringsverklaring. René Paas, voorzitter van de CNV is blij met de participatietop: ‘Het is een maatschappelijk schandaal dat ongeveer een miljoen mensen werk nodig heeft, terwijl werkgevers kreunen dat ze niemand kunnen vinden. Het lijkt eenvoudig, maar in de praktijk is dit een van de moeilijkste onderwerpen: vind werk en bied perspectief. Aan mensen met een lage opleiding, met een moeilijke geschiedenis, mensen die lang werkloos zijn geweest, mensen die voor een deel arbeidsongeschikt zijn of mensen met een achternaam die Nederlanders moeilijk kunnen uitspreken. Dat vergt de inzet van werknemers, werkgevers en de overheid. Daarom is de participatietop een prima idee.’ Paas vervolgt: ‘Het CNV is blij dat ‘de te liberale kleur’ van de eerdere kabinetten Balkenende is

vervangen door een meer christelijksociale. Er lijkt een betere balans te zijn gevonden tussen de persoonlijke verantwoordelijkheid van iedere burger en een overheid die mensen niet in de steek laat.’

CNV: POSITIEF EN KRITISCH Het CNV is positief over de verlaging van de herkeuringsleeftijd – met terugwerkende kracht – voor WAO’ers. Dat geldt ook voor de verhoging van de uitkering voor alle volledig arbeidsongeschikten. In de ogen van het CNV wordt daarmee één grote ongelijkheid in het systeem gecorrigeerd. ‘Dat de keuringseisen in de praktijk te vaak tot problemen leiden blijft voor ons een onderwerp van gesprek. Dat geldt ook voor het onderwijs en de zorg,’ zegt René Paas. ‘En het zal nog behoorlijk ingewikkeld worden om het elegante politieke compromis over de AOW om te zetten in wetgeving die goed en rechtvaardig werkt. Deze onderwerpen staan het motto ‘Samen werken, samen leven’ nu nog in de weg.’ De voorzitter van het CNV heeft ook scherpe kritiek op de plannen van het kabinet, bijvoorbeeld op het plan om het aantal ambtenaren met 15.000 te verminderen. Paas: ‘Ik vind de afbraak van het ambtenarenapparaat onverantwoord. Ambtenaren worden hierdoor afgeserveerd. Onterecht, omdat het aan hun creativi-

‘De te liberale kleur is vervangen door een meer christelijk-sociale’ 14 ROOD april 2007

teit en inzet te danken is dat een heleboel dingen blijven draaien.’

FNV BONDGENOTEN: BLIJ MET TRENDBREUK Henk van der Kolk, voorzitter van FNV Bondgenoten, de grootste bond van de FNV en voornamelijk actief in de marktsector is blij met de trendbreuk van het beleid in vergelijking met de vorige regering. Henk van der Kolk: ‘Het nieuwe kabinet lijkt een socialere koers te gaan varen. Twee pijlers uit het regeerakkoord hebben direct betrekking op de vakbond. De pijler innovatieve, concurrerende en ondernemende economie spreekt over een participerende maatschappij. Dit sluit aan bij het beleid dat FNV Bondgenoten al een aantal jaren uitdraagt; mensen opleiden, stimuleren en activeren om de Nederlandse economie op een hoog niveau te houden.’ Het tweede element wat van groot belang is voor FNV Bondgenoten is de pijler sociale samenhang. Henk van der Kolk: ‘De afgelopen jaren zijn pijnlijke beslissingen genomen op het gebied van sociale zekerheid en gezondheidszorg. Soms is dit te ver doorgeschoten. Wij zijn blij dat op een aantal van deze veranderingen wordt teruggekomen in het regeerakkoord. Overigens is de aanpak die het kabinet voorstelt om de toenemende AOW-last te financieren zeer ongelukkig en niet werkbaar. FNV Bondgenoten is voor echte fiscalisering.’

BEZORGD OVER DOORGESCHOTEN MARKTWERKING In de komende periode ziet Van der Kolk als belangrijkste opdracht voor werkge-

actueel

Tekst Jan Schuurman Hess

samenleving vers en werknemers de zorg om de sociale welvaart overeind te houden. Om dit te bereiken zijn goede afspraken nodig tussen werkgevers, werknemers en de overheid over het opleiden van personeel en het aan het werk houden van personeel. Henk van der Kolk: ‘Voor iedere doelgroep moeten afspraken op maat worden gemaakt. Teveel mensen die in de WIA/WAO belanden, vinden geen werk. Zij moeten aan het werk geholpen worden. Een belangrijke oorzaak van het niet vinden van werk is de beoordeling van WIA’ers. Het percentage waarvoor zij worden afgekeurd is veelal lager dan zou moeten. Dit zogenaamde ‘schattingsbesluit’ moet worden aangepast.’ Een grote zorg voor FNV Bondgenoten is de marktwerking, die in bepaalde sectoren is doorgeschoten, meent Henk van der Kolk. ‘Het openbaar vervoer is hier het sprekende voorbeeld van. Reizigers en werknemers worden door de marktwerking ernstig gedupeerd. Het kabinet moet zich afvragen of het huidige niveau van dienstverlening wel de juiste is. Continuïteit van werkgelegenheid in Nederland wordt door iedereen belangrijk gevonden. De continuïteit komt helaas in gevaar door de almaar toenemende macht van aandeelhouders die vooral op de korte termijn denken. Dit moet een halt worden toegeroepen door maatregelen op het gebied van ondernemingsbestuur. Ook de topsalarissen in het bedrijfsleven moeten worden aangepakt. Op dat terrein mag het nieuwe kabinet wel voortvarender te werk gaan.’

NATUURORGANISATIES: HET KAN GROENER Een van de ambities van het kabinet is Nederland groener te maken. De stichting Natuur en Milieu is blij dat de kilometerheffing versneld wordt ingevoerd en dat er geen nieuwe kerncentrales bij komen. Ook Greenpeace reageert positief op de inzet van het kabinet voor duurzaamheid en de aandacht voor klimaatverandering. Maar net als Natuur en Milieu is Greenpeace ook benieuwd naar de concrete maatregelen van het kabinet. Jan Jaap de Graeff, directeur van Natuurmonumenten, is blij dat de regering de dialoog wil aan gaan, maar echt tevreden over het regeerakkoord is hij niet. Jan Jaap de Graeff: ‘Het is opmerkelijk dat de ministers en coalitiepartijen spreken van een groen regeerakkoord, want de ambities en middelen voor groen zijn mager. De betekenis van natuur en landschap bij de welvaart en het welzijn van onze samenleving, blijft in het akkoord zo goed als onbenoemd. Wij pleiten ervoor een groene uitwerking van het regeerakkoord te maken: er liggen kansen die niet gemist mogen worden!’ Jan Jaap de Graeff wil dat er snel uitvoering wordt gegeven aan de ontwikkeling van de Ecologische Hoofdstructuur, die de beleidsmatige ruggengraat vormt van de natuur in Nederland. Hij wil dat er een verbinding wordt gelegd tussen natuur en steden en er een einde komt aan het gerotzooi op het gebied van ruimtelijke ordening. ‘In en rond veel dorpen en steden ontbreekt het daarnaast té vaak aan aantrekkelijke groene ruimte. Ruimte om te wandelen, te

sporten en gewoonweg te zíjn. Een plek waar kinderen buiten kunnen spelen, uitgedaagd worden, bewegen. Zo’n uitwerking sluit naadloos aan bij de wens van het nieuwe kabinet meer te doen aan preventieve gezondheidszorg. Investeren in groen is investeren in gezonde mensen,’ aldus De Graeff.

HET LAKS: VERPLICHTE STAGES NIET REALISTISCH De maatschappelijke stages voor jongeren worden alom verwelkomd. Werkgevers en werknemersorganisaties zijn er blij mee. Zowel René Paas als Henk van der Kolk zeggen namens de grote vakbonden medewerking op dit terrein toe. Ook het VNO NCW is er blij mee. Het Landelijk Actie Komitee Scholieren, het LAKS, is ook positief over maatschappelijke stages voor scholieren, maar acht het een weinig realistische ambitie. ‘Verplichte stages zijn onhaalbaar en onwenselijk,’ meent het LAKS. ‘Onhaalbaar omdat een uitdagende stage voor drie maanden niet te vinden is voor 900.000 scholieren. Onwenselijk omdat een verplichting tegenzin oproept. Als het vrijwillig wordt aangeboden zal een groot deel van de scholieren zelf wel kiezen voor de stage.’

Start

Zoek

Contact

Wat vindt ú van het regeerakkoord? Discussieer mee op www.pvda.nl>forum

april 2007 ROOD 15

Het PvdA Congres stemde er op 17 februari 2007 mee in:

We gaan regeren De PvdA is na vijf jaar oppositie weer toegetreden tot het kabinet. Het congres gaf op 17 februari jl. haar goedkeuring aan het onderhandelingsresultaat van de formatie.

D

e Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle barstte bijna uit zijn voegen. Liefst 1300 leden van de partij waren naar het jaarlijkse congres toe gekomen om de discussie over de toetreding tot het kabinet en de kandidatenlijst voor de Eerste-Kamerverkiezingen te volgen. Vele anderen volgden het congresprogramma thuis: live via internet. Voor een metersgroot panoramazicht van een typisch stukje groen en provinciaals Nederland, opende Carry Abbenhues, lijsttrekker voor de Provinciale Statenverkiezingen in Overijssel, het PvdA Congres. De zaal zat al helemaal vol. Congresgangers die er niet meer in pasten, konden in een van de vele bijzalen het congres op grote schermen volgen. Congreservaren partijgenoten gaven daar een toelichting op het gebeuren in de zaal.

het partijbestuur de beslissing geheel aan de wijsheid van het congres overliet. En het congres zette Klaas op drie, met 1056 stemmen voor en 107 tegen. De rest van de lijst werd ongewijzigd overgenomen.

HET OM-EN-OM-BEGINSEL In de media was voorafgaand aan het congres veel aandacht besteed aan het om-en-om plaatsen van mannen en vrouwen op de kandidatenlijst. Het partijbestuur zou te dogmatisch omgaan met dit streven en zo de kwaliteit uit het oog verliezen, meenden sommige PvdA’ers. Zoals een congresafgevaardigde het formuleerde: ‘Je hebt meisjes en je hebt jongetjes, en je hebt Klaas.’ Partijvoorzitter Michiel van Hulten riep in zijn toespraak op tot een zorgvuldige discussie hierover de komende maanden. Volgens Van Hulten hoeven we niet te kiezen tussen kwaliteit of het man/vrouw-beginsel. ‘Het om-en-om-beginsel gaat alleen ten koste van kwaliteit als er onvoldoende geschikte vrouwen én mannen zijn. En dat is binnen onze partij zeker niet het geval.’

EINDRESULTAAT FORMATIEONDERHANDELINGEN DE VRIES OP DRIE Over de lijst voor de Eerste Kamer was al veel gesproken in de aanloop naar het congres. Het partijbestuur had Klaas de Vries aanvankelijk op plaats 23 gezet, waarop De Vries zich terugtrok van de lijst. Vervolgens kwam er in de partij een actie op gang om De Vries op drie te zetten. Michiel van Hulten liet weten dat 16 ROOD april 2007

In de middag discussieerde het congres over het eindresultaat van de formatieonderhandelingen. Het partijbestuur adviseerde het congres positief te oordelen. Michiel van Hulten: ‘Wij zijn erg enthousiast over het bereikte resultaat. Het roer in Nederland gaat echt om, Nederland wordt socialer en dat was onze inzet bij de verkiezingen. Natuurlijk zijn er punten die we

Tekst Lianne Raap Foto’s Roel Rozenburg

PvdA congres

niet hebben binnengehaald, maar bij het bestuur overheerst een gevoel van tevredenheid over wat er allemaal wél is gelukt.’ Het partijbestuur sprak van een duidelijk PvdA-profiel in het coalitieakkoord. ‘Er wordt geïnvesteerd in de probleemwijken, de onderkant van de arbeidsmarkt en een duurzame energievoorziening. Er komt een meer evenwichtige inkomensontwikkeling en de positie die Nederland internationaal inneemt wordt versterkt. Ook is er een koerswijziging in bestuursstijl. De confrontatiegerichte stijl van de laatste jaren maakt plaats voor het zoeken naar oplossingen in gesprek met burgers, professionals, maatschappelijke partners, lokale bestuurders en anderen.’

HET CONGRES AAN HET WOORD Met luid applaus stemde het congres in met de toetreding tot het kabinet. Maar niet voordat er eerst een kritische discussie was gevoerd over het coalitieakkoord. Het congres nam vijftien moties aan die niet in strijd waren met het regeerakkoord, maar waarmee het congres opvattingen tot uiting bracht en de fracties en partij opriep bepaalde zaken goed in de gaten te houden. Zo betreurde het congres in een ‘motie van verdriet’ het uitblijven van een onderzoek naar de besluitvorming rond de politieke steun aan de militaire interventie in Irak. Het congres is en blijft van mening dat er geen volkenrechtelijk mandaat was (de Verenigde Naties hadden de militaire interventie niet goedgekeurd) en dat het debat over Irak door de PvdA geïnitieerd moet blijven worden. Hoewel er in strikte zin niet in het coalitieakkoord staat dat er geen onderzoek naar de besluitvorming rond Irak zal komen, is het volstrekt duidelijk dat het CDA geen onderzoek accepteert. Deze regeerperiode kan de PvdA dus helaas niet meewerken aan een onderzoek naar de besluitvorming rond Irak, schreef het partijbestuur in haar advies aan het congres. Maar ook zonder onderzoek is de belangrijkste politieke les geleerd. Want in het coalitieakkoord is wél vastgelegd dat Nederland nooit meer op deze manier betrokken zal zijn. Toekomstige missies kunnen namelijk alleen op basis van een adequaat volkenrechtelijk mandaat doorgang vinden.

SOCIAAL BELEID EN EEN STERKE ECONOMIE Partijleider en vice-premier Wouter Bos sloot het congres af. ‘De vraag was vandaag niet of we alles hebben binnengehaald. Want wie 100% wil, loopt het risico met 0% achter te blijven. Nee, de vraag was of wij nu voor elkaar gekregen hebben dat we een periode van confrontatie en polarisatie achter ons kunnen laten, en kunnen laten zien wat bindend leiderschap in de praktijk betekent. Vandaag gaat het erom of wij de komende jaren kunnen laten zien dat een goed sociaal beleid wél te combineren valt met een sterke economie, dat je kunt hervormen zonder dat kwetsbare mensen daar het slachtoffer van worden. Maar ook of wij de komende jaren kunnen laten zien dat probleemwijken prachtwijken worden, dat milieubeleid ook economische kansen biedt en dat mensen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt beter met een zetje in de rug aan het werk geholpen kunnen worden dan dat we ze aan hun lot overlaten achter de geraniums.’ Daar kan de PvdA – op basis van dit akkoord, met coalitiepartners CDA en ChristenUnie, en met onze bewindspersonen – de komende jaren aan werken.

U

Lees de tekst van het regeerakkoord op www.pvda.nl/rood april 2007 ROOD 17

De formatie: een kijkje in de keuken

Wouters Dagboek 22 november 2006 We zitten in de Escape op verkiezingsavond. Ik heb twee uur om de tegenvallende verkiezingsuitslag te verwerken, mijn ‘plan-B speech’ te houden, en te proberen mensen nog een hart onder de riem te steken. Van het Rembrandtplein in Amsterdam brengt chauffeur Ben me naar Den Haag voor het lijsttrekkersdebat. In de auto moet ik me alweer over de teleurstelling heen zetten. Want dit debat is het begin van de formatie. Positie innemen, vooruit kijken. Er wordt al gespeculeerd over een kabinet met de ChristenUnie, maar mijns inziens onterecht: er moet geprobeerd worden om de SP in de regering te betrekken.

25 november De kranten staan vol met analyses. Soms erger ik me aan de gemakzucht van de auteurs – bijvoorbeeld Jos de Beus – die allerlei veronderstellingen poneren zonder een moment bij de campagne betrokken te zijn geweest. Maar veel tijd om me druk te maken heb ik niet, want de eerste gesprekken met informateur Rein Jan Hoekstra komen eraan.

11 december Nadat Jan Peter Balkenende, Jan Marijnissen en ik de afgelopen twee weken tweegesprekken met Hoekstra hebben gehad, is dit de eerste dag dat we met z’n drieën aan tafel zitten. Het blijft de enige. In de week hiervoor heb ik Jan op al zijn nummers geprobeerd te bellen, maar zonder resultaat. En helaas blijk ik de enige te zijn die wil dooronderhandelen. Jan en Jan Peter hebben te weinig vertrouwen overgehouden aan hun onderlinge gesprek. Daarom is er eigenlijk weinig te bespreken.

die is dan gedwongen om alle partijen tevreden te stellen en compromissen te sluiten. Niet drie, die zich elk op hun eigen partij richten. Wijffels is lid van het CDA, maar zit politiekinhoudelijk dichter bij de PvdA. De juiste man voor deze klus. Natuurlijk heb ik de bedoeling om het te laten slagen. Maar niet ten koste van alles. Op medisch-ethisch gebied zullen we geen stappen terug aanvaarden. En zowel wij als het CDA hebben in de campagne al een aantal breekpunten geformuleerd. Wij willen bijvoorbeeld de huurliberalisering terugdraaien, het CDA is tegen afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. Makkelijk zal het allemaal niet worden. We zullen zien. Ik besluit om Sjaak (Jacques Tichelaar – nvdr) mee te nemen. Hij was in campagnetijd al onze ‘CDA-watcher’, dus als er iemand goed op de hoogte is, is hij het wel. En als oud-vakbondsleider kent hij de fijne kneepjes van het onderhandelen.

Wester ons niet op de hielen zit. Nee, geen achtervolgers. Toch is de pers er al snel bij die dag. Nieuwsgierige voorbijgangers volgen en de eerste demonstranten melden zich al aan de poort. Wie heeft er gelekt? De bakker die de taarten brengt, de dropleverancier…? Verdachten genoeg.

3 t/m 5 januari 2007 Landgoed Beetsterzwaag. Na de mislukte formatie van 2003 hebben we besloten om weg te gaan van het Binnenhof, en de zaak potdicht te houden tot we eruit zijn. We willen geen lekken, want die leiden alleen maar tot nieuwe lekken, en uiteindelijk springt de dijk dan. ’s Ochtends spring ik voor dag en dauw in de auto, en we reizen naar Beetsterzwaag. Het heeft iets jongensboekachtigs, deze complete geheimhouding. Ik kijk stiekem achterom of Frits

We beginnen het overleg in een ‘gemengde opstelling’ en ik kom naast André Rouvoet terecht. André en ik eten de grootste hoeveelheden snoep, waarbij ik vooral de drop voor mijn rekening neem. We beginnen met het formuleren van een missie. Waar willen we heen met Nederland? Gelukkig blijkt, ook uit de meegebrachte notities van Plasterk (PvdA), Donner (CDA) en Kuijper (CU), dat we het op grote lijnen eens zijn. Het onderhandelen kan beginnen. Elke dag is er taart: de eerste dag om de verjaardag van mijn dochter Jula Roos te vieren – het is nu precies een jaar geleden dat ze geboren werd. Er is sinds die tijd veel gebeurd! De tweede en derde dag vieren Sjaak en André dat ze respectievelijk 54 en 45 jaar zijn geworden. Na thuiskomst bewust maar even niet op de weegschaal gaan staan…

19 december Hoekstra levert zijn opdracht weer in. Alle partijen, ook de SP en GroenLinks, adviseren om onderzoek te gaan doen naar een coalitie met de ChristenUnie.

20 december Wijffels wordt aangesteld als informateur, een suggestie van ons. We willen één informateur: 18 ROOD april 2007

10 t/m 12 januari In het Catshuis in Den Haag praten we verder. De vergadertafel reist mee, dat voelt al vertrouwd. Er is ook een kamer met stoelen en een open haard, een ruimte waar we met computers aan de slag kunnen, en een ruimte waar de ambtenaren zitten, om zaken na te rekenen en als vraagbaak.

Tekst Wouter Bos (m.m.v. Bas den Herder) Illustraties Pieter M. Dorrenboom

exclusief 5 februari

17 t/m 19 januari Landgoed Zwaluwenberg, Hilversum. Sjaak komt nogal ontsteld naar beneden op de eerste dag en deelt ons mede dat er een poster van de Joint Strike Fighter boven zijn bed hangt. De straaljager waar de PvdA tegen is. Een militaire grap? We zijn hier immers op militair terrein. Het landgoed is nog hermetischer afgesloten dan in Beetsterzwaag, en daar komt nog bij dat we niet naar buiten kunnen. Nederland wordt geteisterd door een storm, en er moet natuurlijk voorkomen worden dat de onderhandelaars getroffen worden door een vallende tak van een van de eeuwenoude eiken op het landgoed. Vooral voor Arie Slob, de secondant van André en fervent hardloper, een hard gelag. Door de storm kunnen we na de af en toe erg felle discussies, niet bij elkaar weg lopen. Althans, niet heel ver. ’s Avonds is er tijd voor een drankje. Jan Peter is een bierdrinker, en André zie ik met een jenevertje zitten. De CU-voorman is van de spitsvondige woordgrapjes, terwijl Tichelaar en Verhagen af en toe met een botte grap uit de hoek komen. Als het aan tafel misloopt, kunnen die twee er altijd nog op de gang uit proberen te komen. Zo heb je altijd een ‘informeel kanaal’, waar je zonder verplichtingen of verwachtingen nog even rustig door kan praten. Ik noem Sjaak dan ook ‘het oliemannetje’, die de boel altijd weer kan smeren. We lachen om een voetnoot in een rapport van Wijn. De katholieke Wijn noemt hierin het ‘gereformeerde model: alles wat leuk is, moet je duurder maken.’ Alcohol, tabak, kermissen, auto’s… De provocerende voetnoot haalt het regeerakkoord uiteindelijk niet, maar leidt wel tot hilariteit.

Balkenende werkt op basis van vertrouwen. Als hij geen vertrouwen in je heeft, sluit hij zich als een oester. In 2003 hebben we die basis niet kunnen leggen. Maar nu is het gevoel er wel, mede dankzij de storm. Natuurlijk blijven er verschillen, maar we hebben, ook met André, het voornemen om vier jaar stabiel beleid te voeren.

24 t/m 26 januari De mooie woorden uit onze ontwerpen voor het regeerakkoord moeten natuurlijk ook doorgerekend worden naar cijfers. Dat is af en toe nog een hoop gepuzzel. En hoewel de grote lijnen duidelijk zijn, moeten we nog een hoop knopen doorhakken. Op de persconferentie kunnen we eindelijk wat concreter worden. Tot nog toe moesten we het houden bij platitudes: ‘Het gaat goed’, ‘De sfeer is goed’, ‘We zijn het over een aantal zaken eens, en over andere zaken praten we volgende week verder’, en dat op verschillende manieren geformuleerd. Dat was natuurlijk onze keuze, maar we wisten niet of de pers het zou pikken. Het had volgens mij niet veel langer moeten duren, anders was er wat venijn in gekropen. Nu is er nog wel begrip. En kunnen we in ieder geval aankondigen dat we er binnen twee weken uit zullen zijn.

Een stapel van 30 pizza’s staat voor de deur. Het zal een soort van ‘pizza-overleg’ worden vandaag. Ik pak een quattro formaggi, vegetarisch. De stenciltjes worden uitgedeeld. Het is spannend: als de fractie wil, kunnen ze het regeerakkoord torpederen en me met lege handen terugsturen. En omdat ik tijdens het overleg alleen de specialisten uit de fractie heb geraadpleegd, is het voor de meesten de eerste keer dat ze het document te zien krijgen. Het is voor hen de eerste, en meteen ook laatste kans om met wijzigingen te komen. Jacques Wallage, die ik de afgelopen weken af en toe heb gebeld voor advies, zei: ‘Het is beter dat je CDA en CU nog eventjes chagrijnig krijgt dan dat je de hele fractie tegenover je hebt.’ Het overleg duurt langer dan verwacht. Er worden wat harde noten gekraakt, vooral over de punten die we niet binnen hebben weten te slepen. Maar vooral Sjaak weet iedereen te overtuigen dat een goed onderhandelingsresultaat is geboekt. Uiteindelijk is men redelijk tevreden, maar we worden nog wel met een aantal onderwerpen teruggestuurd naar de onderhandelingstafel.

1 februari In het Catshuis worden de laatste knopen doorgehakt. Hierbij besluiten we soms tot een uitruil: het CDA krijgt haar zin wat betreft hypotheekrenteaftrek, wij wat betreft de huurliberalisatie. Of soms tot een compromis: de beslissing of er één landelijke politieorganisatie komt, wordt aan voorwaarden verbonden. Daarmee wordt de allerlaatste ronde van de onderhandelingen tot een goed einde gebracht. Althans, Sjaak en ik moeten nog langs de fractie met het regeerakkoord…

7 februari Het zit erop! Tijd voor de presentatie van het regeerakkoord. Nu moeten we nog de juiste mensen uitzoeken. Mijn lijstje: Plasterk, Cramer, Aboutaleb... dat moet toch wat kunnen worden! april 2007 ROOD 19

Paul Depla en Marcel Sturkeboom (noc*nsf) over het belang van sport

PvdA’ers Paul Depla en Marcel Sturkenboom zijn sporters in hart en nieren. Ex-topvolleyballer Sturkenboom is directeur Sport van het NOC*NSF. Depla is sportwethouder in Nijmegen en heeft in die rol veel betekend voor de sport in zijn stad. Rood sprak met hen over het belang van sport, en de rol die de politiek hierin kan spelen.

‘Sporten moet vooral leuk zijn’ S port is goed voor de gezondheid, zorgt voor sociale contacten en kan integratie bevorderen. Toch is dit volgens Depla en Sturkenboom niet het belangrijkste: sporten is bovenal leuk en uitdagend. Het stoort hen dat de politiek hier soms weinig oog voor lijkt te hebben. Depla: ‘De politiek had nogal eens de neiging om sport te negeren en alleen maar belangstelling te tonen wanneer er iets mis ging rondom het voetbal, of als er iets te feesten viel. Inmiddels worden er allerlei politieke doelstellingen gekoppeld aan sport. Prima, maar je moet niet vergeten waarom mensen sporten. Als ik op een zaterdagmiddag driehonderd mennekes zie voetballen bij mijn clubje, dan lopen daar ook heel wat elftalleiders rond. Die doen dat niet omdat ze dat hun maatschappelijke verantwoordelijkheid vinden, maar gewoon omdat ze er plezier in hebben.’ Ook Sturkenboom stelt plezier centraal: ‘We moeten vooral kijken naar de werkelijke betekenis van sport. Dat is dat je leert bewegen, presteren en omgaan met elkaar. En je moet plezier hebben.’

Marcel Sturkenboom

20 ROOD april 2007

Paul Depla

Kinderen worden door te sporten gevormd. ‘Sporten betekent dat je de competitie aangaat, dat je je met anderen meet, iedereen op zijn eigen niveau. Dat competitie-element is de basis van sport. We moeten de sport niet positioneren als de oplossing van al onze problemen,’ aldus Sturkenboom. Depla vult aan: ‘Sport draagt bij aan respect voor elkaar. Maar ook een sporter kan wel eens een keer flink naar iemand uithalen. Je moet er dus voor oppassen dat je een te grote claim op de sport legt.’

MAATSCHAPPELIJK NUT Hoewel plezier centraal moet staan, hebben Depla en Sturkenboom wel oog voor de nuttige maatschappelijke effecten die sport kan hebben. ‘Sport is één van de weinige plekken die nog functioneert als dorpsplein in een grote stad. Mensen ontlenen daar identiteit aan. Ook kan (gratis) sporten een prima instrument zijn voor bijvoorbeeld de integratie van bepaalde achtergestelde groepen,’ aldus de wethouder. Hij wijst er wel op dat de politiek sport best als middel mag gebruiken, maar dat het benodigde geld hiervoor niet ten koste mag gaan van het sportbudget van rijk of gemeente. Beide prijzen op dit gebied Rita Verdonk. Zij erkende dat sport een middel kan zijn om integratie te bevorderen en stelde daar vanuit haar portefeuille budget voor beschikbaar. Helaas lijdt het budget voor sportbeoefening toch vaak onder maatschappelijke of economische doelen. Sturkenboom: ‘We hebben in Nederland de neiging alles wat maatschappelijke of economisch betekenis heeft, voor te laten gaan op de sport zelf. Drente investeert in de Vuelta (de Spaanse wielerronde start in 2009 in Assen, nvdr), dat gaat primair om economisch rendement. Op zich is daar niks mis mee, maar dit evenement wordt betaald uit een enorm budget, terwijl er niet in sport wordt geïnvesteerd.’ Depla reageert: ‘Daarom sluit Nijmegen alleen nog maar grote evenementen in de armen als deze de sport in de stad kunnen versterken. Zo hebben we het NK judo voor teams in januari. Dat is nu onze judomaand: in samenwerking met de judobond worden dan

Tekst Michiel Reijnen Foto’s Tessa Posthuma de Boer, NOC*NSF

achtergrond SPORT IN CIJFERS

‘Het budget voor sportbeoefening lijdt vaak onder maatschappelijke of economische doelen’ clinics gehouden op scholen en in de wijken zijn er verschillende judo-activiteiten.’

SPORT IN DEN HAAG Om te zorgen dat mensen gaan en blijven sporten, is het allereerst belangrijk dat kinderen met sport in aanraking komen. Sturkenboom: ‘Daarom moet de duale leerkracht weer worden ingevoerd om kinderen te leren bewegen, sporten en presteren. Dus de trainer werkt ook in het basisonderwijs en de gymleraar ook in de vereniging. Wat mij betreft is dat het eerste wat de minister of staatssecretaris van sport in zijn of haar eerste honderd dagen moet regelen.’ Depla is enthousiast: ‘Sluit een verbond met de minister van onderwijs. Zorg ervoor dat er niemand meer is die bij het verlaten van de basisschool niet fatsoenlijk kan bewegen.’ Beide mannen hopen bovendien dat de bewindspersoon iets doet aan de te hoge regeldruk voor vrijwilligerswerk en dat sportverenigingen geen successierechten over een erfenis meer hoeven te betalen. Depla en Sturkenboom hebben meer aanbevelingen voor het sportbeleid: sportverenigingen moeten niet naar de randen van wijken worden verbannen, maar horen thuis in het centrum van iedere buurt. Depla: ‘Het nieuwe kabinet wil ‘van probleemwijken naar prachtwijken’. Het zou heel mooi zijn als er wordt nagedacht hoe de sportvoorzieningen bij deze ambitie passen.’

TOPSPORT Naast maatregelen vanuit de politiek dragen goede accommodaties en sterke verenigingen eraan bij dat mensen gaan en blijven sporten. En, zo betoogt Depla, je hebt topsport nodig als voorbeeldwerking en om de sportstructuur te versterken. Ook Sturkenboom onderschrijft het belang van topsport: talent de gelegenheid geven zich te ontwikkelen, en zich internationaal te manifesteren. Hij ziet zelfs graag de Olympische Spelen naar Nederland komen: ‘Als we in Nederland keihard werken en echt gaan voor een prachtig sportklimaat, met mooie sport en prima accommodaties en voorzieningen, dan komt vanzelf het moment dat we voor de Olympische Spelen gaan.’ Hij vervolgt: ‘Dat past ook goed in het regeerakkoord, waarin staat dat Nederland zich internationaal moet positioneren. Reken maar dat topsport een belangrijke bouwsteen kan zijn van die internationale positionering.’ Depla beaamt dit: ‘Je moet eens naar het buitenland gaan en vragen naar bekende Nederlanders.’ Sturkenboom: ‘Bij de eerste vijf staan zeker drie sporters. En de prins.’

64% van de bevolking deed in 2005 aan sport De meest beoefende sporten zijn zwemmen, fitness, fietsen, hardlopen en wandelen. In 2006 deed tussen de 17% en 20% van de bevolking aan fitness of aerobics Nederland telt ongeveer 30.000 sportverenigingen en ruim 4,7 miljoen georganiseerde sporters De meest beoefende teamsport is voetbal. De voetbalbond KNVB heeft zo’n 1,1 miljoen leden Na de voetbalbond volgen de tennisbond (700.000 leden) en de gymnastiekunie (bijna 300.000 leden). Golf wordt steeds populairder: meer dan 200.000 leden in 2004 In de Top 25 van de best bekeken programma’s van 2006 staan 24 sportevenementen. Best bekeken is de WK-voetbalwedstrijd Portugal-Nederland: 8,3 miljoen kijkers Tussen 2000 en 2003 stegen de totale bestedingen van huishoudens aan sport met 36% naar 3,4 miljard euro in 2003 In Nederland is 0,8% van de ruimte (31.000 hectare) in gebruik ten behoeve van sportterreinen In Nederland deden zich in de periode 2000-2004 jaarlijks gemiddeld 1,5 miljoen sportblessures voor, waarvan 51% medisch behandeld Sportende werknemers zijn over 4 jaar tijd gemiddeld 25 tot 50 dagen inder ziek dan hun niet-sportende collega’s 40% van de basisscholen heeft een vakleerkracht lichamelijke opvoeding in dienst Bronnen: Centraal Bureau voor de

1) Nederlands Olympisch Comité*Nederlandse Sport Federatie is de bundeling van de georganiseerde sport in Nederland met negentig aangesloten sportbonden

Statistiek, Sociaal en Cultureel Planbureau, NOC*NSF, Stichting Kijkonderzoek

april 2007 ROOD 21

rood in de regio

Tekst Jan Schuurman Hess Foto De Beeldredaktie

In de dagen na de verkiezingen sprak Rood met de vrouwen die in het vorige nummer hun ambities voor de provinciale verkiezingen formuleerden. Bijna allen waren teleurgesteld over de resultaten, maar in Friesland realiseerde de Partij van de Arbeid ‘een historische uitslag’, aldus lijsttrekker Anita Andriesen. Op een paar honderd stemmen na wist zij de PvdA tot de grootste partij te maken.

Teleurstelling na verkiezingen voor Provinciale Staten De verkiezingen voor provinciale staten zijn voor de PvdA teleurstellend verlopen. Ten opzichte van de Tweede-Kamerverkiezingen is het verlies niet groter geworden en bleef de SP, ondanks hun enorme winst, op een afstand. Maar de uitslagen zijn in de provincies evenwel hard aangekomen.

NOORD-BRABANT Ingrid van Breda, fractievoorzitter van de PvdA in de Staten van Noord-Brabant: ‘De SP heeft ons ingehaald in alle grote Brabantse steden en twaalf zetels gehaald. De PvdA heeft nu acht zetels en we zijn de vierde partij. Dat betekent dat wij enige bescheidenheid aan de dag moeten leggen en goed moeten nadenken wat er is mis gegaan en hoe we dat moeten corrigeren.’ Volgens Ingrid van Breda moet dat onderzoek verder gaan dan een snelle eenvoudige analyse en dan weer overgaan tot de orde van de dag. ‘Het gaat nu wel degelijk om de Partij van de Arbeid in de regio’s, in de provincies en lokale afdelingen op de lange termijn. Vanuit dat perspectief moet er nagedacht worden. Zijn we nog wel de volkspartij waarvoor we zijn opgericht? Zijn we als bestuurders niet te ver verwijderd van de kiezers?’

OVERIJSSEL In Overijssel stond Attya Tunc uit Oldenzaal hoog op de lijst van de Partij van de Arbeid. Zij haalde haar zetel ruim maar was ook onmiddellijk na de uitslag aangeslagen. ‘Met een aanzienlijk verlies zijn we natuurlijk niet tevreden. We hebben hier in Overijssel een korte campagne gevoerd, met veel activiteiten maar hadden we wel een voldoende heldere boodschap? Inhoudelijk heeft de SP weinig gepresteerd in de voorbije vier jaren en wij hadden twee heel goede gedeputeerden in het college. Maar is onze boodschap wel goed overgebracht? Is de kiezers duidelijk wat we in het college en als grote fractie hebben gedaan? Ik vrees van niet.’

Annemarie Moons, lijsttrekker in NoordBrabant op campagne

datenlijst werd met veel voorkeursstemmen in de Staten herkozen. ‘We moeten de tijd nemen om de betekenis van deze uitslag te doorgronden. Het spreekt vanzelf dat de politieke situatie in Limburg fundamenteel veranderd is. Mensen die denken dat alles wel bij het oude zal blijven, vergissen zich. Bestuurlijke posities zijn nooit vanzelfsprekend. De boodschap van de kiezer is dat wij te ver van hen af staan. Dat zegt dus iets over de bestuurstijl, de manier van politiek bedrijven en over de organisatie van de partij.’

ZEELAND In Zeeland geeft Maria le Roy dezelfde boodschap als Tans. Ook in het zuidwesten en met name in traditionele rode bolwerken als Vlissingen en Middelburg heeft de PvdA flink verloren. Maria le Roy: ‘In 2003 speelde het ‘Wouter Bos-effect’, dat is nu weggevallen. We zullen ons hier in Zeeland moeten bezinnen en er voor zorgen dat we de partij weer helemaal van onderaf opnieuw opbouwen.’

FRIESLAND LIMBURG In Limburg heeft de SP de PvdA links gepasseerd en in het Gouvernement een zetel meer dan de sociaal-democraten. Els Tans, vierde op de kandi22 ROOD april 2007

Die boodschap is in Friesland al veel eerder gezien. Onder de vaste leiding van Anita Andriesen is jaren geleden begonnen om de identiteit en de politiek van de Partij van de

Arbeid aan elkaar te verbinden, eigenlijk op een manier zoals in Vlaanderen de zusterpartij SP.a dat doet, en zo in Antwerpen, met burgemeester Patrick Janssen, het Vlaams Belang kon verslaan. Anita Andriesen: ‘Ik heb vanuit het noorden wat minder zicht op Vlaanderen maar natuurlijk kunnen wij terugkomen. Wij hebben echt een geweldige uitslag behaald, met een historische betekenis. Normaal gesproken lift je voor 70 tot 80 procent mee op de landelijke politiek. Dat is nu in Friesland niet het geval. Wij zijn al jaren geleden begonnen met dichtbij de mensen te staan, een eind te maken aan megalomane industriële projecten maar aan te sluiten bij de cultuur en samenleving hier in Friesland. We zijn herkenbaar, open en op resultaat gericht. We hebben de Rode Droom geformuleerd en zetten elke dag een nieuwe stap vooruit met een authentiek en menselijk verhaal.’ Aafke Postma uit het Friese Buitenpost bevestigt dat de campagne niet iets was van de laatste weken, maar in Friesland een permanent karakter heeft gekregen. ‘Op Valentijnsdag zoeken we hier de oude partijgenoten op en dan drinken we een kopje koffie. Dat wijgevoel, daar gaat het de mensen om. Met elkaar hebben we de campagne gedaan, met vrijwilligers, en lokale politici. Anita begrijpt dat zo goed. Zij hield ons bij elkaar; zij heeft het zo goed gedaan.’

kort

M.m.v. Michiel Reijnen, Paul Hoogland, Daniëlle van der Wekken

Koenders en Rawlings op Afrikadag De Afrikadag, dé dag over Afrika en ontwikkelingssamenwerking, vindt dit jaar plaats op zaterdag 14 april aanstaande in de Haagse Hogeschool in Den Haag. Het veelzijdige keuzeprogramma biedt een unieke combinatie van politieke debatten, interessante sprekers en Afrikaanse muziek en dans. Op het hoofdpodium dit jaar de nieuwe Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert Koenders en oud-president van Ghana Jerry Rawlings over vijftig jaar Ghanese onafhankelijkheid. Maar ook ‘de Bill Gates van Afrika’:

U

Dr. Mo Ibrahim, oprichter van Celtel en één van de meest succesvolle Afrikaanse ondernemers ter wereld. De Afrikadag wordt mogelijk gemaakt door de bijdrage van ruim dertig partnerorganisaties en heeft gasten uit Ghana, Zuid-Afrika, Kenia, Zimbabwe, Uganda, Liberia en Benin. U vindt het volledige programma van de Afrikadag 2007 op de website www.afrikadag.nl. Komt allen! Datum: zaterdag 14 april 2007 Tijd: 10.00 - 17.00 uur Locatie: Haagse Hogeschool, Den Haag

Rood wordt groener

Kijk voor meer info op www.afrikadag.nl

Bedankt! In tegenstelling tot andere politieke partijen neemt de PvdA geen bijdragen aan van het bedrijfsleven. De PvdA is voor campagnes afhankelijk van de steun van haar leden en andere sympathisanten. Ook de afgelopen verkiezingen – voor de Tweede Kamer en voor Provinciale Staten – zagen we weer hoe vele kleine bijdragen samen een groot bedrag kunnen worden. De PvdA vroeg haar leden via een brief bij te dragen aan de campagne. De laatste dagen voor 22 november deden we een extra oproep aan u om mee te betalen aan onze ‘laatste-dag-advertenties’. De respons was enorm: u heeft met zijn allen in totaal meer dan € 700.000,- bijeengebracht! Door deze extra inkomsten kon de PvdA tijdens beide campagnes gratis campagnemateriaal uitdelen aan de verschillende PvdA-afdelingen in het land. De afdelingen hadden door de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen vaak geen geld meer voor extra materiaal, maar konden nu toch volop campagnevoeren. Heel hartelijk bedankt daarvoor!

Met ingang van dit jaar wordt Rood gedrukt bij een FSC-gecertificeerde drukkerij. Bossen zijn onmisbaar voor mens en dier. Toch worden de bossen wereldwijd nog steeds bedreigd. Om dat proces te stoppen heeft FSC een certificeringsysteem voor ‘goed bosbeheer’ opgezet. FSC staat voor Forest Stewardship Council (Raad voor Goed Bosbeheer). Het is een wereldwijde, onafhankelijke organisatie zonder winstoogmerk. FSC werd in 1993 opgericht door uiteenlopende partijen als natuur- en milieuorganisaties, boseigenaren, mensenrechtenorganisaties, vertegenwoordigers van lokale bevolkingsgroepen en vooruitstrevende houthandelaren. Volgens FSC betekent goed bosbeheer dat moet worden voldaan aan de hoogste eisen op sociaal, milieuvriendelijk en economisch gebied. De principes zijn algemeen van aard en wereldwijd van toepassing. Ze zijn per regio ‘vertaald’ naar de lokale omstandigheden. Ze gelden dus voor zowel tropische-, als niet-tropische bossen. Ook voor de Nederlandse bossen is een standaard opgesteld. Rood wordt al enige jaren gedrukt op papier met de papierkwaliteit ‘Reprint’. Reprint bestaat uit 50% gerecycled papier en minimaal 17,5% nieuwe FSC-vezels. Door nu over te gaan op een FSC-gecertificeerde drukkerij dragen we met Rood weer een beetje extra bij aan een beter milieu.

De PvdA in de Tweede Kamer Nebahat Albayrak, Wouter Bos, Jet Bussemaker, Sharon Dijksma, Bert Koenders en Frans Timmermans hebben hun zetel in de Tweede kamer verruild voor een plaats in het kabinet. Hierdoor kwamen er zes plaatsen vrij in de Tweede-Kamerfractie van de Partij van de Arbeid. Deze zijn inmiddels ingenomen. Twee door Khadija Arib en Marjo van Dijken, die al eerder namens de PvdA in de Kamer zaten. Ook Margot Kraneveldt is niet nieuw: zij vertegenwoordigde eerder de LPF. Pierre Heijnen, Paul Tang en Mei Li Vos zijn alledrie nieuw in de Kamer. Bij het ter perse gaan van dit nummer van Rood was nog niet bekend op welke terreinen de zes Kamerleden namens de PvdA het woord zullen gaan voeren.

Een nieuwe Kamerfractie betekent daarnaast een nieuw fractiebestuur. Tijdens de fractievergadering op 13 maart jl. koos de Kamerfractie een nieuw fractiebestuur. Naast fractievoorzitter Jacques Tichelaar bestaat het bestuur uit vice-fractievoorzitter Mariëtte Hamer, secretaris Kamerwerk Jeroen Dijsselbloem en secretaris personeel en organisatie Martijn van Dam. De fractie stelde tenslotte ook de nieuwe clustercoördinatoren aan: Roos Vermeij (Binnenlands Bestuur), Diederik Samsom (Buitenland), Staf Depla (Ruimte), Aleid Wolfsen (Zorg en Sociaal, Economisch, Financieel) en Angelien Eijsink (Onderwijs, Jeugd, Wonen, Wijken en Integratie). april 2007 ROOD 23

30 jaar Jonge Socialisten in de PvdA

Dit jaar bestaat de JS dertig jaar. Rood sprak met JS-voorzitter Peter Scheffer en oud-JS-voorzitters Margo Vliegenthart, voormalig vice-fractievoorzitter en staatssecretaris voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en Rob van Gijzel, oud-Tweede-Kamerlid. Drie decennia Jonge Socialisten in de PvdA.

‘Bij de JS word je een wakker mens’ Margo Vliegenthart en Rob van Gijzel

H

oewel ze bijna dertig jaar schelen in leeftijd, lijkt het verhaal van Van Gijzel over lid worden van de JS erg op dat van Scheffer. Van Gijzel: ‘In 1970 werd ik lid van de PvdA, maar na mijn eerste ledenvergadering dacht ik: hier ga ik nooit meer naartoe. Het ging alleen maar over interne dingen, daar knapte ik enorm op af. Ik was lid geworden omdat ik iets met politiek wilde doen. Toen vroeg iemand me lid te worden van de FJG (voorloper van de JS, nvdr). Ik had mijn twijfels, maar heb het toch gedaan. Binnen een jaar hebben we de afdeling Eindhoven opgezet en een jaar later was het de grootste afdeling. Er bleek dus een enorme behoefte bij jongeren te zijn om iets te doen.’ Ook Scheffer was politiek geïnteresseerd en wilde iets doen. En ook zijn eerste kennismaking met de PvdA viel tegen: ‘Ik had gelezen dat Kok zou komen op een partijbijeenkomst en die wilde ik wel eens zien. Ik vond het enorm saai en ik schrok van de gemiddelde leeftijd. Gelukkig gaf de JS daar toen een workshop Jongeren in de PvdA. Daar ben ik heengegaan en zij hebben me direct lid gemaakt. Binnen een jaar heb ik toen samen met een aantal anderen een enorm succesvolle JS-afdeling in Den Haag opgezet.’

TIJD VAN POLITIEK ENGAGEMENT Vliegenthart: ‘Ik denk dat de maatschappelijke ontwikkelingen zich de afgelopen dertig jaar wel vertaald hebben in hoe de JS functioneert en waar de JS uit rekruteert. De interesse in maatschappelijke vraagstukken was toen veel meer verbonden met actief zijn in partijen. Nu is de belangstelling voor die thema’s in mijn ogen niet minder, maar de politiek is niet meer de verbindende institutie. In mijn tijd, begin jaren ‘80, waren er 350.000 jongeren onder de 23 werkloos, waarvan de helft langer dan een jaar, dat zijn ongekende aantallen. Nu zijn dat er misschien 70.000. Het was een tijd van politiek engagement, op alle fronten.’ Scheffer beaamt dat de samenstelling van de JS is veranderd: ‘De JS is nu toch vooral een club van studenten die geïnteresseerd zijn in politiek, drievierde van onze leden volgt hoger onderwijs. We proberen ook andere jongeren aan te spreken, maar we doen dat eerlijk gezegd nog te weinig. We zouden van een vereniging voor studentenbelangen meer een organisatie voor jongerenbelangen moeten worden, minder aandacht besteden aan het Hoger Onderwijs en meer aan bijvoorbeeld jonge starters die aan het werk gaan na het vmbo. Ook zouden we meer actiegericht kunnen zijn. Meer een doeclub, in plaats van een praatclub. Ik denk ook zeker dat daar behoefte aan is, want we worden ingehaald door de concurrentie, die wel werkende jongeren aanspreekt.’ 24 ROOD april 2007

achtergrond

Tekst Ottolien van Rossem Foto’s De Beeldredaktie, archief

30 jaar JS Jubileumfeest!

Peter Scheffer

De JS bestaat dit jaar 30 jaar en dat wordt gevierd! Op zaterdag 26 mei a.s. van 15:00 tot 02.00 uur zal worden teruggeblikt op de afgelopen 30 jaar, met onder meer een fotogalerie, een kennisquiz (wie weet de meeste grappige en politieke feitjes) en ’s avonds is er een ’70, ’80, ’90’s-feest. Alle JS-ers van de afgelopen 30 jaar zijn van harte welkom!

Margo Vliegenthart en Rob van Gijzel in 1981

Het gehele programma, inclusief diner, zal plaatsvinden in de Badcuyp, Eerste Sweelinckstraat 10, Amsterdam. Voor meer informatie en voor aanmelding

voor het jubileumfeest, kunt u contact opnemen met Jouke Krabbenborg: [email protected]. Zie ook www.js.nl

JONGERENPLATFORM EN LEERSCHOOL

DISCUSSIE MET BIER EN PINDA’S

Toen zij voorzitter waren, bouwden Van Gijzel en Vliegenthart zeer bewust aan de organisatie. Ook daarin is veel veranderd, vinden zij. Van Gijzel: ‘Op een gegeven moment, begin jaren negentig, ontstond het idee dat politieke partijen waren verouderd. Het moest allemaal anders; de partijraden werden afgeschaft, de Rooie Vrouwen en de JS telden niet meer mee.’ Vliegenthart: ‘Wij waren actief bezig met het betrekken van jongeren bij de partij, we waren een leerschool. Maar dat verwaterde toen de organisatie op zijn kop moest. Dat maakt het voor de huidige JS veel moeilijker om als jongerenplatform te functioneren.’ Scheffer herkent de problemen: ‘Ik probeer sinds ik in het JS-bestuur zit aan het partijbestuur duidelijk te maken dat we moeten investeren in de kwaliteit van de vereniging, dat de leden actief bij de partij betrokken moeten worden. Dat is deels de verantwoordelijkheid van de JS zelf, maar ook zeker van het partijbestuur. Natuurlijk kost investeren in de vereniging veel tijd en moeite, maar er is een wereld te winnen.’

De JS is op vele fronten actief en probeert op verschillende manieren invloed uit te oefenen. Ze zijn bij de wekelijkse vergaderingen van het partijbestuur en de Tweede-Kamerfractie en ze zijn vaak erg actief op het congres. Scheffer: ‘We hebben al in een vroeg stadium geprobeerd het verkiezingsprogramma te beïnvloeden. Dat heeft zijn uitwerking gehad, bijvoorbeeld in de passage over het internet. En op het congres hebben we de 14e ambitie (in samenwerking met de EVS, over de internationale oriëntatie van de PvdA, nvdr) er doorheen gekregen. Bovendien zijn er veel JS’ers actief in lokale PvdA-afdelingen, zo kun je ook invloed uitoefenen. Verder doen we veel internationaal, voeren we actie en zijn we actief in campagnetijd.’ Ook in de tijd van Van Gijzel en Vliegenthart werden er successen geboekt, zo werd er veel bereikt op het gebied van het jongerenminimumloon, huisvesting voor jongeren en medezeggenschap op scholen. En er wordt natuurlijk veel gediscussieerd, net als in de tijd van Viegenthart: ‘We discussieerden tot diep, diep in de nacht. We hadden elke donderdag bestuursvergaderingen aan de Witsenkade. Om een uur of twaalf werden we er dan uitgezet. Op de gang ontstond er opnieuw discussie en vervolgens gingen we naar de Huyschkamer in de Utrechtsestraat. Daar gingen we verder met de discussie, met bier, pinda’s en een flipperkast. En dan zaten we daar tot sluitingstijd.’

GEWETENSVOLLE ONZIN Vliegenthart en Van Gijzel vinden beiden dat de relatie tussen de JS en de PvdA te omschrijven is als ‘luis in de pels’. Over het algemeen waren de verhoudingen goed, maar af en toe vond er wel confrontatie plaats. Van Gijzel: ‘Ze hebben wel eens gedreigd ons uit het pand te zetten. Het ging om de eerste Europese verkiezingen. Het standpunt van de JS was dat het eigenlijk een nepparlement was. Dus als je wilt stemmen, stem PvdA, maar eigenlijk heeft het niet veel zin. Als internationaal secretaris van de JS moest ik ons standpunt komen uitleggen aan het partijbestuur. Iedereen zat er, Joop den Uyl, Ien van Den Heuvel, Maarten van Traa en een aantal anderen. Na mijn betoog zei Den Uyl: ‘Mevrouw de voorzitter, zou ik hier iets over mogen zeggen? Wat deze jongeman hier zegt is de meest gewetensvolle onzin die ik ooit gehoord heb.’ Ze wilden echt dat we een oproep zouden doen om op de PvdA te stemmen, anders kregen we geen geld voor de campagne. Gelukkig hadden we dat ook niet nodig want we hadden Europese subsidie aangevraagd en gekregen, vrij veel, 62.000 gulden, die de PvdA zelf vergeten had aan te vragen, dus wij hadden geld en zij niet.’ Volgens Scheffer heeft de JS voor een jongerenorganisatie een unieke plek als luis in de pels van de PvdA. ‘Wij zijn regelmatig zeer kritisch over de plannen van de PvdA. Dat wordt geaccepteerd en er wordt naar geluisterd. Daar kunnen andere jongerenorganisaties iets van leren.’

LES VAN DEN UYL Alle drie de oud-voorzitters hebben veel geleerd van hun tijd bij de JS. Vliegenthart: ‘Je leert besturen en te zeggen wat je denkt. En je leert conflicten op te lossen. Wij hebben ons hele leven geteerd op wat we daar hebben geleerd.’ Van Gijzel: ‘Mijn vader zei vaak: ‘maak je studie nu eens af’, dan antwoordde ik altijd: ‘maar ik leer meer in de politiek.’ Als lid van het partijbestuur kreeg je, min of meer, college van Joop den Uyl, dan hoorde je dingen die op geen universiteit aan de orde kwamen. Je leerde breder te kijken, te opereren in een politieke omgeving en strategisch te denken. De JSperiode was een hele belangrijke periode in mijn leven in politiekmaatschappelijk opzicht. Dat is, denk ik, een herkenning die veel JS’ers hebben, je leert op een bepaalde manier naar de samenleving te kijken.’ Volgens Scheffer hebben JS’ers een hele eigen manier van dingen benaderen: ‘Het is een bijna filosofische manier van politiek denken. Maar je leert ook kritisch te zijn, je wordt er een wakker mens van.’

april 2007 ROOD 25

40 jaar EVS; in gesprek met erevoorzitter Jan Pronk De Evert Vermeer Stichting (EVS) bestaat in 2007 veertig jaar. Ter gelegenheid daarvan gaven zij op 1 februari jl. de aanzet tot een nieuwe traditie: de Evert Vermeer Lezing. De eerste spreker, tevens erevoorzitter van de EVS, is iemand met een grote internationale bagage. Rood sprak met Jan Pronk, viervoudig minister en ex-VN-gezant in Soedan.

‘Ik zou zo weer op vredesmissie gaan’

O

ntwikkelingshulp is de rode draad door Pronks leven. Dat begon tijdens zijn studie Economie aan de Universiteit van Rotterdam (nu Erasmusuniversiteit). ‘Eigenlijk was dat toeval. Ik wilde colleges van Tinbergen. Dat was immers de beste. De eerste econoom die de Nobelprijs won, iemand die grensverleggend was in zijn onderzoek. Maar ook één van de weinige socialisten op de Erasmusuniversiteit. En, zo bleek mij, een sociaal bewogen mens. Iemand die zich intensief bezighield met de derde wereld.’ Na zijn studie ging Pronk aan de slag als wetenschappelijk medewerker bij Tinbergens Nederlands Economisch Instituut. In 1967 kwam hij voor het eerst in een ‘derdewereldland’: India. Hij werd er door Tinbergen heengestuurd, voor een conferentie. ‘Het was daar toen nog een poel van ellende. Ik was 27, en nog niet veel verder van huis geweest dan Oostenrijk en Italië. Maar na die reis naar India werd ik gepakt, gegrepen, en dat bracht me uiteindelijk tot de conclusie: van dit terrein wil ik niet meer weg.’

DOORBRAAK Wat drijft Pronk? Een sterk gevoel voor rechtvaardigheid? Het calvinisme van de naoorlogse generatie? ‘Het is moeilijk om daarover te psychologiseren. Ik kom zelf uit een Nederlands Hervormd gezin in Scheveningen, mijn ouders stemden CHU

40 jaar internationale bewustwording De Evert Vermeer Stichting (EVS) is voortgekomen uit, en nog altijd verbonden aan, de PvdA. Zij zet zich in voor internationale solidariteit in de politiek. Om dat te bereiken, organiseert ze debatten en bijeenkomsten. De EVS pleit daarbij onder andere voor aanpassing van het oneerlijke Europese landbouwbeleid in het Coherentieprogramma. Verder organiseert zij jaarlijks de Afrikadag – dit jaar op 14 april: het grootste nationale publieksevenement over Afrika, met ruim honderd gastsprekers uit binnen- en buitenland. En de Krachttour, een debattentournee waarbij studenten met politici in discussie gaan. Haar naam dankt de stichting aan Evert Vermeer, partijvoorzitter van 1955 tot 1960.

26 ROOD april 2007

(Christelijk-Historische Unie, nvdr). Maar als scholier en student, in de jaren ’50, werd ik al sterk geboeid door de PvdA. Je had in die tijd de ‘doorbraak’. De partij koos er bewust voor om zich niet meer alleen bezig te houden met de arbeidersbelangen, maar zich te richten op de hele samenleving.’ De combinatie van geloof en sociale bewogenheid bij de PvdA sprak Pronk aan. ‘Buskes, de ‘rooie predikant’, was een groot spreker die je echt kon grijpen. Dankzij zijn preken kwamen sociale onderwerpen zelfs in de kerk aan de orde.’

GENERATIES Dat noemt Pronk als de twee kanten van zijn motivatie: aan de ene kant de christelijk-sociale ethiek van Buskes en onder anderen Willem Banning, en aan de andere kant de betrokken wetenschap, verpersoonlijkt door Tinbergen. Maar in zijn studententijd werd hij geen lid van de PvdA. ‘Ik was voorzichtig met mijn keuze. Ik wilde pas een beslissing nemen na mijn afstuderen.’ Op 1 januari 1965 werd hij lid, en sindsdien heeft hij verschillende generaties zien komen en gaan. Zelf is hij van ‘nieuw links’, dat in het boekje Tien over Rood (1966) onder meer pleitte voor het verhogen van het budget voor ontwikkelingshulp tot 2% van het nationaal inkomen. En terwijl Pronk linkser is geworden in zijn analyses, is de PvdA naar zijn idee ‘verrechtst’. Maar de gedachte om de partij te verlaten heeft nooit gespeeld. ‘Als je al zo lang lid bent, dan blijf je wel bij de PvdA. Ook wanneer die verandert.’

STERKE BASIS Pronk is erevoorzitter van de Evert Vermeer Stichting (zie kader). Zijn betrokkenheid bij de EVS gaat terug tot begin jaren ’70. ‘De eerste contacten ontstonden toen ik in 1971 Kamerlid werd. Een van mijn collega-Kamerleden, Ko Wierenga, was toen voorzitter. Daarna, toen ik minister werd, werd ook het contact intensiever.’ De EVS is nu een organisatie die ervoor strijdt om internationale problemen op de kaart te zetten. In de jaren ’70 richtte de EVS zich vooral nog op het inzamelen van geld door projecten. ‘De focus lag daarbij op Zuidelijk Afrika. Later werden die activiteiten breder. Daarbij was hun kracht dat ze bestaan uit heel veel lokale groepen.

profiel

Tekst Bas den Herder Foto’s Evert Vermeer Stichting, Spaarnestad Photo

Het is een club met een sterke basis, die nooit is verworden tot een elite van staffunctionarissen. Als het partijbestuur in die tijd suggesties kreeg, wist het dat die niet van een collega uit een andere kamer in hetzelfde kantoor kwamen, maar vanuit de PvdA zelf, vanuit de leden. Een voorstel werd dan ook meteen serieus genomen. En nog steeds, als de EVS op een congres iets wil veranderen aan het verkiezingsprogramma, lukt dat ze vrijwel altijd.’

moedeloos van? ‘Moedeloos word je als je geen resultaat ziet. Als de hulp uitblijft, of op een verkeerde manier gegeven wordt.’ Maar er is wel degelijk verbetering te zien. ‘Er is gigantische vooruitgang geboekt op het gebied van kindersterfte, het primair onderwijs, en de voedselzekerheid. In de jaren ’50 en ’60 lag de gemiddelde levensverwachting in de derde wereldlanden zo rond de 41, 42 jaar. Op het ogenblik ligt die dik boven de 60.’

EVENVEEL ARMEN

DUURZAME VERBETERINGEN

Pronk vindt het goed dat de EVS dynamisch blijft. ‘In het verleden werd er wel eens wat al te strak georganiseerd. Over een probleem werd eerst lang nagedacht, dan een boekje gepubliceerd, vervolgens vergaderd en dan duurde het soms drie jaar voordat er eindelijk iets gebeurde. Met nieuwe ideeën, zoals de Krachttour, en natuurlijk de Afrikadag, is daar gelukkig verandering in gebracht.’ Voor de toekomst raadt Pronk de EVS aan om zich internationaal te oriënteren. ‘De nadruk ligt nu wel heel sterk op Afrika. De EVS zou er goed aan doen om ook de problematiek in het Midden-Oosten en de armoede in Azië aan te kaarten. In absolute zin zijn er evenveel armen in Azië als in Afrika.’

Tel je zegeningen, wil Pronk maar zeggen. ‘Door de bank genomen is het niet verkeerd gegaan in Afrika. Sommige landen zijn er nu echt beter aan toe. Een voorbeeld: Tanzania. Daar zijn, ondanks een heterogene populatie, geen tribale, religieuze of etnische conflicten. Er is goed leiderschap, en rust. Stabiliteit en democratie zijn tot stand gebracht. Een model, bijna.’ Pronk noemt het ‘jammer’ dat landen waar het goed gaat, automatisch uit de belangstelling verdwijnen. ‘In Mozambique woedde een burgeroorlog van 1975 tot 1990. Nu is daar, mirabile dictu, een stabiele vrede. Ook in Kaapverdië en Mali zijn duurzame verbeteringen tot stand gebracht. Dat is mede een gevolg van internationale inspanningen.’

VOORUITGANG GEBOEKT Als minister en als VN-gezant kwam en komt Pronk de meest schrijnende situaties tegen. De invloed van Nederland is beperkt. ‘Natuurlijk stellen onze inspanningen op internationaal niveau weinig voor. De verhoudingen tussen Oost en West, geopolitieke belangen, de Chinese overname van Afrika in politiek opzicht, dat zijn allemaal factoren waar je geen invloed op hebt en waarvan het effect wel veel groter is dan dat van onze ontwikkelingshulp.’ Wordt hij daar nooit eens

RISICO’S NEMEN De nieuwe Minister voor Ontwikkelingssamenwerking is Bert Koenders. Pronk drukt hem op het hart te zorgen voor een goede samenwerking met de andere ministers. ‘Een nieuwe minister is al snel defensief, en alleen bezig om de eigen positie en het eigen budget te beschermen. Maar je zult bereid moeten zijn om risico’s te nemen, en daarbij te accepteren dat je budget ook voor andere zaken gebruikt april 2007 ROOD 27

PRONK PRIVÉ kan worden,’ aldus Pronk. ‘Erken dat ook een stabiele vredespolitiek en een goed schuldenmanagement belangrijk zijn. Je kunt bijvoorbeeld goed samenwerken in vredesoperaties.’ Dat valt goed te rijmen met het pleidooi van de EVS voor ‘coherentie’: meer samenwerking met de ministers van Defensie, Landbouw, en Buitenlandse Zaken.

PAPAVER EN COCA Pronk wijst verder op de samenhang tussen de verschillende problemen in de wereld. ‘Er zijn vaak interessante parallellen te trekken. Je kunt daarbij leren van je eerdere ervaringen. Zoals nu, met de papaverteelt in Afghanistan. Vijftien jaar geleden zagen we datzelfde probleem al in Bolivia en Colombia met de cocaplantages. Het is de enige bron van inkomsten voor de boeren daar, maar er wordt wel cocaïne of heroïne geproduceerd. Hoe los je dat op een duurzame manier op?’

MAAK VUILE HANDEN De te grote nadruk die nu wordt gelegd op ‘good governance’ leidt tot verstarring, zegt Pronk. ‘De wereld verandert zeer sterk, en daar moet je op inspelen. Je moet je daarbij juist richten op landen die niet stabiel zijn.’ Pronk pleit ervoor om ‘vuile handen te maken’. ‘Het is een verkeerde gedachte dat stappen vooruit alleen mogelijk zijn in een stabiel land. In veel ontwikkelingslanden is het conflict structureel. Hoe kan zo’n conflict beheerst worden? Daarbij moet niet gewacht worden tot er in een land een goed bestuur is gevestigd, of tot de oorlog voorbij is. Het gaat dan júist om landen die half in oorlog verkeren.’ De overheid moet daar inspringen waar particuliere organisaties en het bedrijfsleven het niet kunnen bolwerken.

WATER NAAR DE ZEE In stabiele landen is er altijd commercieel kapitaal voorhanden, zegt Pronk. Publieke hulp aan die landen kan dus grotendeels aan de markt worden overgelaten. ‘Je kunt daar wel helpen, maar dan gericht op thema’s, zoals armoede of AIDS, en op een heel directe manier. En niet via de regering of

Ontroerd door: spelende kinderen, zonder perspectief, in vluchtelingenkampen Trots op: inzet van jonge Europeanen en Amerikanen als humanitaire hulpverleners in oorlogssituaties Beste vriend: Ad Schouten (ARPKamerlid), helaas te vroeg overleden Leermeester: Jan Tinbergen, Joop den Uyl Drijfveer: het sociaal-democratisch gedachtegoed Hekel aan: provinciale arrogantie tegenover mensen uit andere culturen Boos over: de bejegening van asielzoekers en vluchtelingen in Nederland Mooiste moment: de geboorte van mijn eerste kind Schrijver: Voskuil, in Soedan heb ik Het bureau wegens mijn plotse vertrek helaas niet uit kunnen

lezen, ben daar tot deel 5 gekomen Mooiste boek: Max Havelaar Acteur: Nicolas Cage Actrice: Meryl Streep Mooiste film: De Klompenboom (Ermanno Olmi) Beste televisie: C-Span, het politieke kanaal van de VS, dat zouden ze ook in Nederland moeten hebben Slechtste televisie: Big Brother Thuis: Scheveningen Internet: dagelijks toch al snel zo’n 5 tot 6 uur online Mooiste stad: Rome PvdA’er: Jaap Lagerwaard uit Krimpen aan de Lek, verdrietig genoeg omgekomen bij een autoongeluk. Iemand die politiek echt vanuit de basis bedreef Held: Mandela Mooiste plek: de kust van Namibië, ‘Skeleton coast’ Mooiste reis: India, 1967 Als de PvdA niet bestond, stemde ik: GroenLinks

via grote projecten.’ China is een voorbeeld van zo’n land, aldus Pronk. ‘Uit concurrentieoverwegingen wordt daar het bedrijfsleven gesteund. Maar dat is water naar de zee dragen. Je hoeft dat land niet te helpen met milieu-investeringen. Dat horen ze zelf te doen, ze horen zelf in te zien dat dat noodzakelijk is. Stop geen belastinggeld in joint ventures tussen het bedrijfsleven en de Chinese overheid. Wat je wel zou moeten doen: de minderheidsgroepen bijstaan die in China worden onderdrukt.’ Maar dat durven we niet, zegt Pronk: mensenrechten worden niet meer aan de orde gesteld en de economische belangen winnen het van ideële overwegingen.

JEUKENDE HANDEN Momenteel is Jan Pronk verbonden aan het ISS, als professor Theory and Practice of International Development, zoals ook reeds tussen 2002 en 2004. Ons interview vindt plaats in een nog niet geheel ingerichte werkkamer aan de Mauritskade in Den Haag. Het raam kijkt uit in de richting van de plek waar Pronks wortels liggen: Scheveningen. Maar hij kan niet garanderen dat hij er altijd zal blijven. ‘Natuurlijk heb ik af en toe jeukende handen. Ik begrijp zeer wel dat er vernieuwing nodig is in de politiek. Toen ik zelf 31 was, als Kamerlid, had ik precies hetzelfde. Maar aan de andere kant, ik voel me nog jong. Ik ben pas 66. Het liefst zou ik zo weer teruggaan op een vredesmissie. Mijn hart ligt daar toch.’

U

Kijk voor meer info over de EVS en Jan Pronk op www.pvda.nl > rood

Jan Pronk met Tinbergen (Nobelprijswinnend econoom) en het echtpaar Thomassen. Wim Thomassen (1909-2001) was betrokken bij de oprichting van de PvdA in 1946, en was voormalig PvdA Tweede-Kamerlid, Eerste-Kamerlid en burgemeester. 28 ROOD april 2007

binnenkort

Tekst Jord Schaap, Lianne Raap Illustratie CoverMechanics

Dit voorjaar staat Europa weer op de agenda. Na het Franse en Nederlandse ‘nee’ tegen de Europese Grondwet wil EU-voorzitter Duitsland de discussie over de toekomst van de Europese samenwerking weer vlot trekken.

Denk mee over de toekomst van Europa

D

e periode van reflectie die de Europese landen afspraken na de afwijzing van de grondwet in Frankrijk en Nederland, loopt in juni af. In mei zijn er daarnaast in Frankrijk presidentsverkiezingen, die, afhankelijk van de winnaar, het Europese debat zullen beïnvloeden. De rechtse Sarkozy pleit voor een miniverdrag terwijl de sociaal-democratische Segolene Royal juist een sociale aanvulling wil waarbij werknemers beter beschermd worden. Het verkiezingsprogramma van de PvdA sprak van een ander, beter Europa: een Europa dat zichzelf hervormt en duurzaamheid centraal stelt. Een Europa ook dat haar grenzen, van binnen en van buiten, duidelijker stelt: Europa waar het moet, Nederland waar het kan.

MET EUROPA AAN DE SLAG Het nieuwe kabinet gaat met Europa aan de slag. Het zal een antwoord moeten formuleren op de vraag hoe de toekomst van de Europese Unie vormgegeven moet worden. Het kabinet heeft internationale samenwerking weer hoog in het vaandel staan. De titel van het eerste hoofdstuk van het coalitieakkoord luidt: ‘Eén actieve internationale en Europese rol’. Het kabinet wil de bestaande verdragen van de Europese Unie wijzigen en eventueel bundelen. Een goede democratische controle moet daarin gegarandeerd zijn. Ook wil het kabinet zeker stellen dat Europa niet meer doet dan nodig. Het nieuwe verdrag moet zich verder overtuigend onderscheiden van het eerder verworpen grondwettelijk verdrag.

PVDA EUROPAFESTIVAL OP 12 MEI Hoe stellen we ons op in de onderhandelingen over een nieuw Europees verdrag, die Duitsland wil beginnen? Die vraag staat centraal tijdens een groot PvdA Europafestival, dat de PvdA-fractie uit het Europees Parlement op zaterdag 12 mei aanstaande organiseert in het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam. Onder het motto ‘Circus Europa is in de stad!’ worden een dag lang inhoudelijke debatten, voorstellingen, kennis- en cultuurworkshops georganiseerd over Europese politiek, geschiedenis, kunst en cultuur. Politici en prominenten uit de samenleving geven hun visie op het Europa van de toekomst, en blikken terug op de wortels van de Europese samenwerking. Op de verdieping ‘denkwerk’ worden workshops gegeven over actuele Europese politiek. Bijgestaan door prominente sidekicks van buiten de politiek wisselen PvdA-politici kennis en ervaring uit met de workshopdeelnemers. Hoe werkt Europa eigenlijk? Wie zijn de buren van de EU? Hoe maken we van Europa een crime fighter? Is Europa reclame? Hoe kijken ze in India en China naar de EU? Hoe redden we het Europese klimaat? En: hoe moet het nu verder met de Europese Grondwet?

HET EUROPESE GEVOEL Maar Europa is meer dan politiek. Op de verdieping ‘kunst- en vliegwerk’ buigen filmmakers, fotografen, cabaretiers, acteurs en kunstenaars zich op

creatieve wijze over de Europese cultuur. Beleef het Europese gevoel in boeken, theater, poëzie en met films als l’Auberge espagnol; laat je Europese gezicht fotograferen of volg een mediatraining voor Europeanen-inwording. Alles kan in deze cultuurworkshops. Rond de Europese informatiemarkt en in de grote debatzaal is ook van alles te doen: van een popquiz à go-go over Europese populaire cultuur tot de Europese PvdA-resultaten Top Tien, een Ideeëntrein en twee stevige inhoudelijke debatten over het Europese verkiezingsprogramma van de PvdA en Europese ontwikkelingssamenwerking. Aan het begin van de dag zal een prominente keynote speaker zich uitspreken over het Europese vooroudergevoel. PvdA-leden en belangstellenden zijn van harte uitgenodigd. Komt allen, de toegang is gratis!

U

Meer informatie over programma en aanmelding vindt u in het programmaboekje dat als bijlage bij deze editie van Rood is bijgesloten. Kijk ook op de website van de PvdA in het Europees Parlement, www.pesdelegatie.nl.

april 2007 ROOD 29

Rood

agenda

Uitgesproken

April

DE VUILE HANDEN VAN JEAN-PAUL SARTRE

Zaterdag 14 Afrikadag, Den Haag

Ledenblad van de Partij van de Arbeid 4e jaargang • nummer 2 • april 2007

Mei

Colofon

Zaterdag 12

Rood is het positief/kritische ledenblad van de Partij van de Arbeid waarin leden van de partij centraal staan. Leden worden van harte uitgenodigd te reageren op de inhoud van Rood en de redactie van ideeën, suggesties of kopij te voorzien. Rood verschijnt achtmaal per jaar en wordt gratis verspreid onder de leden van de PvdA in een oplage van 63.000 exemplaren. Niet-leden kunnen een abonnement aanvragen via de ledenadministratie ([email protected] of 020-5512290). Rood verschijnt ook in gesproken vorm voor mensen met een leeshandicap. Info: FNB, tel.: (0486) 486486. Partij van de Arbeid Herengracht 54 / Postbus 1310 1000 BH Amsterdam 020-5512155 / www.pvda.nl Redactieadres: Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam [email protected] Redactie: Lianne Raap (hoofd communicatie), Michiel Reijnen, Ottolien van Rossem, Daniëlle van der Wekken Eindredactie: Daniëlle van der Wekken Art direction en vormgeving: Studio Pollmann, Amsterdam Medewerkers aan dit nummer: Wouter Bos (column), Bas den Herder, Paul Hoogland, Michiel van Hulten (column), Michael Juffermans, Lianne Raap, Jord Schaap, Jan Schuurman Hess Fotografie: De Beeldredaktie, Mark van den Brink, de Evert Vermeer Stichting, Hollandse Hoogte, NOC*NSF, Tessa Posthuma de Boer, Roel Rozenburg, Spaarnestad Photo Cartoon: Floris Oudshoorn, Amsterdam Illustraties: CoverMechanics, Amsterdam Pieter M. Dorrenboom, Rotterdam Lithografie: Grafimedia Amsterdam

Rood verschijnt onder verantwoordelijkheid van het partijbestuur. Overname van (delen van) artikelen, foto’s of illustraties alleen na uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Zie voor locaties, tijden en overige informatie www.pvda.nl/agenda

De PvdA heet ook uw buren van harte welkom! Lid zijn van de PvdA is zinvol. De PvdA verwelkomt graag mensen met ervaring. Ervaring op allerlei gebieden. Of het nu gaat om het opvoeden van kinderen, het leiden van een bedrijf of het trainen van een voetbalelftal. Kennis en ervaring zijn voor ons onmisbaar en voor leden een kans om verantwoordelijkheid te nemen voor de toekomst.

De PvdA is een open partij. Er is voor iedereen met energie, goede wil en eventueel wat vrije tijd een plek: in de lokale afdeling, de landelijke werkgroep ouderen, het vrouwennetwerk en nog veel meer. Iedereen bepaalt z’n eigen inzet, alleen steunen kan ook. Al vanaf twee euro per maand. Vraag een informatiepakket via www.pvda.nl of bel 020-5512295 en verras uw vrienden, familieleden of buren!

2 voor de prijs van 1 Samen voordelig naar

VUILE HANDEN in het Compagnietheater, Amsterdam

SCS-COC-00812

ISSN 1574-2733 30 ROOD april 2007

BON

Drukwerk: vdBJ/Print Support, Bloemendaal

Europafestival, Amsterdam

Van 24 april tot en met 12 mei speelt theatergezelschap ThEAter EA in het Compagnietheater te Amsterdam het stuk Vuile Handen van Jean-Paul Sartre, geregisseerd door Tarkan Körog˘lu. ‘Wat ben jij er op uit om zuiver te blijven, mijn jongen! Wat ben je bang je handen vuil te maken. Mijn handen zijn vuil. Tot aan de ellebogen. Ik heb ze gestoken in drek en bloed. En wat dan nog? Verbeeld jij je dat je onschuldig kan regeren?’ (partijleider Hoederer) Vuile Handen is een relatief onbekende en weinig gespeelde tekst van Jean-Paul Sartre uit 1948. Het vertelt het verhaal van de 23-jarige zelfbenoemde idealist Hugo Barine, actief lid van een partij. Hij besluit dat een moord op de kersverse partijleider Hoederer de ultieme kans is om trouw te bewijzen aan zijn idealen en om en passant als held de geschiedenis in te gaan. Makkelijker gezegd dan gedaan. Hoederer blijkt een vriendelijke man met wie hij meer overeenkomsten heeft dan hij dacht en ook op zijn vrouw Jessica maakt Hoederer grote indruk. Tóch is er iets dat Hugo ertoe drijft Hoederer te vermoorden. Wat is er die dag gebeurd? En waarom zit de partij twee jaar later achter hem aan? Regisseur Tarkan Körog˘lu werkt al een aantal jaren als autonoom theatermaker in Nederland. Hij studeerde oorspronkelijk Bouwkunde aan de Izmir Universiteit in Turkije. Omdat zijn affiniteit voor theater groter bleek dan die voor techniek, kwam hij naar Nederland en studeerde aan de Faculteit Theater van de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. In 2002 richtte hij zijn eigen gezelschap ThEAter EA op. Leden van de PvdA kunnen van 1 tot en met 5 mei a.s. met korting naar Vuile Handen. Op vertoon van onderstaande bon, kunt u met z’n tweeën voor de prijs van één naar het stuk gaan kijken (maximaal twee bezoekers per bon). Om gebruik te maken van de bon, dient u te reserveren bij het Compagnietheater te Amsterdam, tel. 020-5205320. (OvR)

Alleen geldig van 1 t/m 5 mei 2007

varia 1

2

6

3

4

5

7 8

10

11

13 14 15

16

17

18 19

20

21

15

HORIZONTAAL: 3. Staat in de tuin van een bekende voetballer (8); 6. Vogel van PvdA huize (9); 8. Kolonel wordt gehuldigd bij de NS (8); 10. Tekeningen van salarisstrookjes (16); 12. Opnieuw geld storten? (9); 13. Houd ze strak tegen de borst (1+1); 14. Wat een luchtige Engelse houding (3); 15. Verblijfplaats van Henk van der Meijden (10); 17. Spiegel van de ziel (3); 19. Deze Brouwer stapte over naar de PvdA (3); 20. Cynici zegen dat het voor scherven zorgt als vrouwen er doorheen breken (6+7); 23. ‘Nee’ zei de Franse zuster weer (3); 25. Tennis spelende Segolone Royal op campagne (3+2+6+4) VERTICAAL: 1. Bilbeweging (9); 2. Speelgoed bijdragen (13); 3. Tegenvaller voor je nek (5); 4. Heeft de bodyguard zijn laatste versnoept? (6); 5. Wijze les van de bijeengekomen excellenties (12); 7. Opmerkelijke wijze van campagnevoeren door Gerda Verburg (2+4+2+4); 9. Riem van Amsterdams water (14); 11. Dubbele mono (5); 16. Cafeïnevrije arrogante tand? (8); 18. Deze Bert heeft een manier gevonden (6); 20. Een op de honderd gaat het halen (4); 21. Wie zonder is gooit maar een steen (5); 22. Staat bij Van Duin in de gang (5); 24. Ikke ikke ikke, zei de Latijnse gek (3)

9

12

Breinbreker

22

23 24 25

OPLOSSINGEN BREINBREKER 14: Horizontaal: 1. Lik op stuk beleid; 7. Minister; 8. Actie; 10. Open bestel; 12. Trip; 14. West Wing; 16. Nato; 19. Slip; 20. Gat in de hand; 21. E.R.; 22. Cafe; 24. Verdedigen; 27. Aal; 29. Aftrek; 31. Verbeet; 32. Pardonregeling Verticaal: 1. Lijmpoging; 2. Kinderwetje; 3. Postbus; 4. Toets; 5. Zie 9 verticaal; 6. Initiatief; 9+5. Slag in de lucht; 11. Tuighuis; 15. Tijd rekken; 16. NS; 17. Al; 18. Op rechts; 23. Alleen; 25. Nar; 26. Kamp; 28. Ab; 30. TBR; 31. VNG

Foto Roel Rozenburg

Stuur uw oplossing vóór 23 april a.s. naar PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. De winnaar ontvangt de dvd van de veelbesproken documentaire Met Kok van Ireen van Ditshuyzen. DE PRIJSWINNAAR VAN DE BREINBREKER IN HET VORIGE NUMMER IS: Paul Manak uit Groningen. Het nieuwste

WBS-jaarboek over Vier jaar Balkenende is onderweg.

Bedenkt u puzzels ? Mail ons: [email protected]!

Prijsvraag Wat gebeurt hier?

Heeft u een idee of scherpe associatie bij deze foto of wéét u gewoon welk politiek moment hier wordt verbeeld?

Schrijf dan een origineel, krachtig onderschrift dat de foto verduidelijkt. De winnaar ontvangt het fraaie, rijk geïllustreerde boek De Hollandse metamorfose, voorheen het poldermodel. Stuur uw oplossing vóór 23 april naar:

PvdA, redactie Rood, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam of mail uw oplossing naar [email protected].

In de volgende editie van Rood wordt het werkelijke onderschrift bij de foto prijsgegeven. De winnaar van de prijsvraag uit Rood nr.1 is D. Wiersma uit Grou. Het onderschrift ‘Was ik maar kok geworden!’ werd door de redactie als meest origineel bestempeld. Het werkelijke onderschrift luidde: Fractievoorzitter van de PvdA Wim Kok in oktober 1988. Het fietspakket (een PvdA-lampje, een PvdA-sjaal en PvdA-pleisters) is onderweg.

april 2007 ROOD 31

Foto Evelyne Jacq/Hollandse Hoogte

En nu… aan de slag! Het was niet echt een verrassing maar het was wel vervelend: ook de Provinciale Statenverkiezingen hebben we verloren, fors verloren. Eigenlijk kregen we dezelfde klap die we in november hadden gekregen nog een keer. Het verlies was niet erger dan in november. We scoren net als nu meestal iets lager bij de Provinciale Staten dan bij de Tweede Kamer, onder andere door de lagere opkomst. Maar, daar kunnen we lang of kort over zijn, feit blijft dat we flink verloren. En nu? Hopelijk gaan we nu een periode in waarin we enige rust krijgen. In ieder geval even geen campagnes meer… Rust om twee zaken goed op orde te krijgen. Allereerst, met behulp van de commissie-Vreeman, het leren van de lessen uit de verkiezingsnederlaag in november. Ik kan me goed voorstellen dat daar een enorme agenda uit voort zal vloeien met grote opdrachten voor de partij op het gebied van het organiseren en professionaliseren van onze campagneorganisatie, ons scouting- en rekruteringsbeleid en onze verdere inhoudelijke positionering. Maar daarnaast vooral ook rust om aan het werk te gaan met het coalitieakkoord. Ik interpreteer de uitslag van maart ook als een neutrale ontvangst van het kabinet. Bij een negatieve ontvangst zouden de trends van november zijn doorgezet; dat is niet gebeurd. Bij een positieve ontvangst zouden de trends zijn gekeerd; ook dat is niet gebeurd. De uitslag laat denk ik vooral zien dat de mensen eerst nog maar eens willen zien dat we waar gaan maken wat we beloven: een Nederland dat sterker, groener en socialer wordt. Gelijk hebben ze. Een akkoord is één ding, resultaten boeken iets heel anders. Met onze mensen in het kabinet zijn we daar al mee begonnen. Wij zullen de komende jaren moeten laten zien dat het voor de mensen voor wie we het doen, echt wat uitmaakt dat de PvdA in de regering is gaan zitten. De fracties zullen moeten laten zien dat ze compromissen durven te verdedigen zonder dat ze hun PvdA-profiel kwijtraken. En als dat allemaal lukt, staan we er bij de volgende verkiezingen weer beter voor. Dus: aan de slag!

Wouter Bos, Fractievoorzitter

De volgende Rood verschijnt eind mei

column