zo mooi is onze achtertuin

zo mooi is onze achtertuin Neem gratis mee! Met natuuragenda 2012.

Verrassing in Hollands duin

Duinen als natuurlijk filter

Op avontuur in Wassergeest

Kraamkamer Nieuwkoop

e d n Va redactie

BELEEF LANDGOED NIEUW LEEUWENHORST

Ook in dichtbevolkt Zuid-Holland is de natuur dichtbij

K

om, we gaan even frisse lucht halen. Waar zullen we naar toe gaan? Naar het duingebied in Meijendel, weidevogelreservaat De Wilck, houthakbos Wassergeest of de Nieuwkoopse Plassen? Je staat er niet altijd bij stil, maar hier, in dit stukje Nederland zijn we geluksvogels. Want de natuur ligt binnen handbereik en voelt als onze eigen achtertuin. Dunea, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Zuid-Hollands Landschap zijn de eigenaars van een groot deel van onze achtertuin. Deze natuurorganisaties zet-

Zuid-Holland is met ruim 3,5 miljoen inwoners de meest dichtbevolkte provincie van Nederland. Wat er aan rust, ruimte, natuur en cultuur is, moeten we dan ook koesteren. Het eeuwenoude Landgoed Nieuw Leeuwenhorst is zo’n gebied.

Helpt u mee? Er moet veel gebeuren om het Landgoed Nieuw Leeuwenhorst in volle glorie te herstellen. De plannen zijn er. Onze medewerkers en vrijwilligers zijn er klaar voor. Nu nog voldoende geld inzamelen om echt aan de slag te kunnen. Steun onze plannen voor dit speciale project en kijk op:

Mede mogelijk gemaakt door:

4

Ò WWW.BELEEFLEEUWENHORST.NL

ten zich ieder op hun eigen manier in voor de bescherming van (cultuur)landschap, flora en fauna. Ze beschermen hun gebieden niet alleen met kennis en kunde maar ook met passie. Ze sluiten de terreinen niet af. Integendeel, ze zetten het tuinhek wijd open. In deze speciale bijlage staat beschreven wat er allemaal te ontdekken en te beleven valt achter de tuinhek. De journalisten die aan deze natuurbijlage mochten meewerken, hebben daarvan genoten. Het gebeurt niet elke dag dat je urenlang met een boswachter over de plassen

e j f e e l e b

2012 8 september

Kunstige verrassingen in de natuur

De natuurkaart

Op stap met kinderen

meehelpen

Doe mee! Ruim 20 activite

iten

trekpaarddemonstratie

markt

Open Monumentendag wordt op het landgoed van Kasteel Keukenhof een dag vol belevenissen, met allerlei activiteiten: rondleidingen door GR ATIS het kasteel, geo-cache routes door het Keukenhofbosch, maar ook demonstraties met roofvogels, ganzen, schapen en paarden, of meehelpen in het bos. Altijd al de handen uit de mouwen willen steken voor de natuur? Op 8 september kan het! Geniet ook van prachtige voorstellingen met muziek en historie: Willem van Oranje en Spinoza komen langs. De film ‘Buitenhuizen’ wordt vertoond, en voor liefhebbers van natuur en landschap zijn er workshops. 8 september gebeurt het!

.nu www.groenerfgoed

geocache

de poorten zijn geopend van 10 tot 17 uur

ganzenhoeden

12 13

Vervolg agenda

Op bezoek bij...

Op avontuur in Wassergeest

16/17 18 19

Welkom op de Nieuwkoopse Plassen

Boswachters over hun favoriete plek

Kijk nou eens wat een bijzonder dier!

Aan dit nummer werkten verder mee: Willem Buijteweg, Nadine Mussert, Pauline Snel en Tessa de Wekker

Fotografie:

Dick Hogewoning, Taco van der Eb, foto’s HDCMedia, Natuurmonumenten, Zuid-Hollands Landschap, Staatsbosbeheer en Dunea

Natuurmonumenten is een vereniging met meer dan 750.000 leden. Die hebben een gezamenlijk doel: zorgen voor de natuur in Nederland. Natuurmonumenten verwerft en beheert al sinds het jaar 1905 natuurgebieden. Dit zijn er inmiddels 355 met een gezamenlijke oppervlakte van ruim 100.000 hectare. Natuurmonumenten komt op voor natuur in Nederland en doet dat met hart en ziel. Dat is en blijft hard nodig, meent de organisatie. ’Voor een leefbare toekomst van mens en natuur’. www.natuurmonumenten.nl

Zuid-Hollands Landschap

‘Zo mooi is onze achtertuin’ is een speciale uitgave van het Leidsch Dagblad. De natuurkrant werd in opdracht van Dunea, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Zuid-Hollands Landschap gemaakt. Het blad verschijnt op 24 april 2012 als bijlage in het Leidsch Dagblad en op 25 april in alphen.cc. Daarnaast worden 25.000 exemplaren los verspreid.

Regie en eindredactie:

Natuurmonumenten

Voor natuur en voor mensen. Daar zet Staatsbosbeheer zich voor in. In opdracht van de rijksoverheid beheert de organisatie 260.000 hectare natuur. ,,We kiezen voor duurzaam beheer van natuur die meerdere functies vervult.’’ Dat betekent dat Staatsbosbeheer ook aandacht heeft recreatie, landschap en cultuurhistorische waarden. De achterban van Staatsbosbeheer bestaat uit 16 miljoen mensen. In tweeënnegentig procent van de natuurgebieden van kunnen die terecht voor recreatie, sporten natuuractiviteiten. In de andere acht procent is de natuur te kwetsbaar. Daarom zijn die gebieden niet of beperkt toegankelijk. www.staatsbosbeheer.nl

colofon Nancy Ubert en Roza van der Veer ([email protected])

Dunea produceert in de duinen tussen Monster en Katwijk drinkwater en levert dat vervolgens aan ongeveer 1,2 miljoen klanten. Schoon drinkwater, rust en ruimte in de Randstad vormen de basis voor een goed leven, is de overtuiging van Dunea, die de prachtige natuur en drinkwaterwinning al 135 jaar beschermt. www.dunea.nl

Staatsbosbeheer

Agenda

5

6/7 8

rondleidingen

Nancy Ubert en Roza van der Veer

9 10/11 14/15

Voorbij het bord Verboden Toegang

schapenhoeden

In het redactielokaal, waar deze krant is geproduceerd, werden we niet alleen blij van de mooie foto’s en uitnodigende verhalen, maar ook van de samenwerking met onze ‘partners’. In het huidige politieke klimaat wordt fors beknibbeld op de natuur. (Bastiaan Ragas zegt daar overigens ook iets over op de volgende bladzijde.) Het is prijzenswaardig dat je ondanks die donkere wolken als vier natuurorganisaties tóch in staat bent om uiterst gemo-

tiveerd samen te werken. Samen willen ze graag laten ze zien hoe mooi en interessant de natuur is. Op een kaart in het hart van deze uitgave staat welke de vier natuurorganisaties allemaal verzorgen. Maak gebruik van hun uitnodiging en ga eens bij ze op bezoek. Ga wandelen, fietsen, sporten of ‘buitenkunst’ ontdekken. Misschien heb je een doel nodig. Kijk dan eens in de natuuragenda die in deze krant staat. Er is zoveel te doen en te beleven. En dat in onze eigen achtertuin!

… n e k ij k n e v e s n Ee

Bastiaan Ragas, praktisch natuurliefhebber Shoppen in de natuur

GROEN ERFGOED

vaart of een exclusieve rondleiding van de duinwachter krijgt.

Dunea

Vormgeving: Romy Schouten

Stichting het Zuid-Hollands Landschap beheert ruim 100 natuurgebieden met een totale oppervlakte van meer dan 4.000 hectare. Ook beheert zij negen landgoederen (waaronder buitenplaats Berbice in Voorschoten) en meer dan 50 gebouwen, waarvan een gedeelte officieel monument is. De terreinen vormen de basis en inspiratiebron voor voorlichting en belangenbehartiging voor natuur en landschap in Zuid-Holland. Dat doet de stichting al sinds 1934. www.zuidhollandslandschap.nl

bastiaan ragas Praktisch natuurliefhebber

Kunstige verrassingen in Hollandse duinen

O

p een rustige doordeweekse dag zie je herten en eekhoorns tussen het loofhout van het Hollands Duin wegschieten. Het duingebied met de lijsterbessen en duindoorns maar ook het gemengde bos

rond Duindamseslag in Noordwijk heeft echter meer verrassingen dan bijzondere dieren en planten. Totempalen, zeemeerminnen en vrouwentorso’s duiken op tijdens een wandeling door het gebied van Staatsbosbeheer.

’Ik ben geen wichelroedeloper die een dansje doet in een hoelahoeprokje’

,,De natuur vraagt niets van je. Ze is er gewoon. Durf daarvan te genieten.’’ Woorden van Bastiaan Ragas. Acteur, zanger, producent en schrijver. ,,De natuur geeft ons zoveel, daarom moeten we op onze beurt ook voor haar willen zorgen.’’

A

ls het even kan, trekt hij met zijn vrouw Tooske en de kinderen een natuurgebied in. ,,Na twintig jaar in de stad te hebben gewoond, fiets ik tegenwoordig vanaf mijn huis zo naar de duinen. Heerlijk! De lucht die je daar opsnuift, is heel anders dan in de stad. Maar ook weer totaal verschillend van de geur in het bos. Ik ben in Lisse opgegroeid en weet nog heel goed hoe heerlijk ik het vroeger vond om naar het Keukenhofbos te gaan. Zeker toen ik eenmaal vriendinnetjes had. Een wandeling over een bospad kan zo romantisch zijn.’’ ,,Ik ben gek op bomen. Maar ik ga ze niet staan knuffelen, of zo. Ik ben geen wichelroedeloper die een dansje doet in een hoelahoeprokje. Begrijp me goed, ik wil de mensen die op zoek gaan naar de spiritualiteit in de natuur echt niet belachelijk maken. Ik begrijp dat een boom die al honderden jaren op zijn plek staat een symbool kan zijn en zelfs een bron van kracht. Ik ontmoet liever een boomknuffelaar dan een projectontwikkelaar die het zoveelste bedrijvenpark uit de grond wil stampen.’’ Bastiaan Ragas is vooral een praktisch natuurliefhebber, zo blijkt uit zijn verhaal. ,,Het mensenhoofd zit vol indrukken. Zodra je de natuur intrekt, krijg je ruimte tussen je oren. En dat biedt uiteindelijk weer nieuwe mogelijkheden. Laatst zag ik een groene specht.

De vogel staat in ons land op de rode lijst. Ik werd gewoon gepakt door dat beestje. Die intense kleur groen, die bewegingen. Het overrompelde me. Ik werd er stil van. Ik kan trouwens net zo onder de indruk zijn van de lucht. Zeker boven de Nieuwkoopse plassen kun je soms een adembenemend schouwspel van wolken zien.’’ Volgens Bastiaan Ragas is het essentieel dat er organisaties bestaan die vechten voor het behoud van de natuur. ,,Zonder de duinen zouden we heel wat minder leefruimte hebben. Als de rietlanden niet onderhouden worden, verliezen we een stuk cultuurhistorie. Dat de natuur zo belangrijk voor ons is, wordt zwaar onderschat. De afgelopen zestig jaar is ons land enorm verstedelijkt. Mijn generatie weet niet beter dan dat we in een betonnen wereld leven. Wat denk je wat dat met onze kinderen doet. Met elkaar debatteren we hoeveel vierkante centimeter leefruimte een varken nodig heeft. Een afschuwelijke realiteit. Natuurlijk wordt tegengas gegeven. Ik troost me met de gedachte dat uiteindelijk een kritische massa is bereikt en we het roer omgooien. Helaas zijn we daar nog lang niet. Sterker nog, er wordt in Den Haag juist drastisch bezuinigd op natuurbeleid. Terwijl wij in één van de dichtstbevolkte landen wonen. Jaren achtereen is gewerkt aan de verbinding van

Foto: Natuurmonumenten / Mark Prins. ecologische zones. Een ingenieus plan dat stap voor stap wordt uitgevoerd. Vanwege de economische malaise wordt plots een stolp over dit proces gezet. Niet te bevatten. Zo onbeschaafd, zo onfatsoenlijk. Over het verlies van de cultuursubsidies hoor je iedereen klagen. Maar dat er met meer

Natuurlijk gaan we ook G

ewoon een kamerjuweel, die massieve bijzettafel. Het robuuste meubel is gemaakt uit één stuk hout. Van een douglasspar uit de bossen van Staatsbosbeheer. Bij een natuurorganisatie denk je niet snel aan winkelen. Toch wordt in de bezoekerscentra of via internet van alles verkocht. Van knuffels tot meubelen. De redactie van deze krant maakte haar eigen selectie:

4

E

dan 70 procent op natuur wordt beknibbeld, geeft amper reuring. Ik wil mijn stem wel graag gebruiken. En goed ook. Daarom ben ik ambassadeur van Natuurmonumenten geworden. Op die manier hoop ik mensen wakker te schudden. En ze te stimuleren om naar buiten te gaan. Naar het bos, de

duinen, de heide of de rietlanden. De verscheidenheid van ons natuurlandschap is groot. Het wordt tijd dat iedereen de natuurgebieden gaat zien als de allermooiste pretparken van ons land. En je mag nog gratis naar binnen, ook.’’

shoppen...

Hij viel meteen op, de stoere knuffel van Staatsbosbeheer in de vorm van een boom. Bomen worden ook omarmd en gezoend. Daarom introduceerde Staatsbosbeheer de knuffelboom. En nu we het toch over knuffels hebben; op de vleermuis van Natuurmonumenten raak je verliefd. Heel apart is het kartonnen krukje dat Natuurmonumenten aanbiedt. Ook te gebruiken als

Tekst: Nancy Ubert

nachtkastje of bijzettafeltje. De Dutch Design Chair is van karton maar echt heel erg sterk. In de webshop van het ZuidHollands Landschap is net als bij Natuurmonumenten veel te koop. Wie gek op spelletjes is moet eens kijken naar De spellendoos met een A3 puzzel, een memospel, een dominospel en een legbord voor boter, kaas en eieren. Een andere uitdaging is het bouwpakket voor

een Pimpelmeesnestkast. Hebben pa en moe eenmaal jouw nestkast gevonden, brengen ze samen 9 tot 12 jongen per broedsel groot. ’Drie decennia duinen’ heet de film die in Meijendel, in het bezoekerscentrum van Dunea is te zien. De film is ook op dvd verkrijgbaar. Interessant! Zo waren grondbroeders rond 1980, voordat de vos zijn entree in de duinen maakte, nog heel gewoon.

Groeiend Bentwoud

en jaar of tien geleden werden de eerste boomgroepen aangeplant van het Bentwoud. Een nieuw natuur- en recreatiegebied in het Groene Hart aan de rand van Zoetermeer, omringd door tuindersdorpen Hazerswoude, Benthuizen en Boskoop. Over ruim vijftien jaar kan iedereen hier zijn hart ophalen in een

S

En wie weet komen er dit jaar weer nieuwe kunstwerken bij. Staatsbosbeheer heeft langs de kust een uitgebreide strook natuur onder haar beheer. Duinen met natte valleien waar bijzondere orchideeën groeien maar ook bos rond Duindamseslag. In de jaren dertig werd dit dennenbos aangeplant als werkverschaffing én om de verstuiving tegen te gaan. Nu wordt het bos langzaam maar zeker omgevormd tot een veel natuurlijker loofbos. ,,De natuur in een loofbos is interessanter dan in een naaldbos’’, vertelt boswachter Mark Kras. ,,Onder naaldbomen groeit alleen maar gras, onder loofbomen krijgen allerlei struiken en planten een kans. Loofbomen vragen niet het hele jaar door water zoals naaldbomen’’ Dit najaar worden opnieuw naaldbomen weggehaald. Het hout wordt verkocht want Staatsbosbeheer produceert ook nog steeds hout. ,,Uiteindelijk gebruikt elke Nederlander jaarlijks een kuub hout aan papier en bankjes. Dat oogsten we eigen land’’, licht hij toe. ,,We kijken wel heel goed welke bomen we wegha-

echt bos. Spelen in het speelbos, fietsen langs het water en struinen tussen de grote grazers. Dat zijn toekomstplannen. Maar ook nu is er al een hoop te zien en te doen in de nieuwe natuur. Door regelmatig terug te keren, kun je zien hoe snel het bos steeds groener en groter wordt. Het Bentwoud heeft een vrucht-

bare bodem waardoor de meeste bomen hier hard zullen groeien. Kom genieten van de vele roofvogels, de hazen die rennen tussen het gras en de kluten langs de waterkant. Wandelen over het pad of speuren door het gras, met je neus in de wind. Het kan allemaal in het Bentwoud.

len. Een mooie klimboom laten we staan en we zorgen er ook voor dat de zeewind niet te veel schade kan aanrichten.’’ In het najaar wordt er naast de naaldbomen nog meer gehakt in het Staatsbosbeheergebied. In september gaan kunstenaars aan de slag tijdens Kunst in Duin, een tweejaarlijks evenement dat in 2012 voor de derde keer wordt gehouden. In het Piet Florisdal (bij Duindamseslag) wordt een lading boomstammen van landgoed Elswout uit Overveen gelost waar verschillende kunstenaars mee aan de slag gaan. De kunstenaars die de meeste herrie maken met hun motorzagen, krijgen een plekje op het grote veld in een hoek. Op de andere velden komen de kunstenaars die hout beschilderen, restaureren of besnijden. Veel ruimte is er dit keer voor het kinderkunstdorp waarvoor de basisscholen uit de omgeving al zijn uitgenodigd om kunstwerken te maken met materiaal uit de natuur. Kunstenaars gaan daarover in gesprek met de kin-

deren. Ook voor volwassenen komen er workshops. ,,Er is veel te doen op Kunst in Duin dit jaar’’, vertelt Mark Kras. ,,We willen mensen op verschillende manieren de natuur laten beleven. Dat kan door te sporten of te wandelen, door plantjes en dieren te bekijken maar ook door kunst te maken en te kijken.’’ De vorige edities van Kunst in Duin hebben geresulteerd in meerdere kunstwerken in de duinen. Tussen de bomen vlak bij het Piet Florisdal staan twee totempalen met de titels Greed kills it all en Power of Nature van Willem van Vugt. Tussen de naaldbomen staat de vrouwentorso Hamdryade van Liane van Tol, in het open duin de reïncarnatie van een zeemeermin van Jan Carel Koster en langs een voetpad een bankje met totempaal met de titel De Ontmoeting Roel van Wijlick. Dit jaar heeft het evenement het thema De Verbeelding meegekregen. Of er straks nog meer kunstwerken in de duinen komen, weet boswachter Mark Kras nog niet. Dat hangt af of er voldoende geld is. ,,Maar het wordt in ieder geval wel weer een prachtig evenement.’’

Kunst in Duin begint op woensdag 29 augustus en duurt tot en met zondag 2 september. De kunstenaars werken veelal van 10 tot 20 uur, alleen op zondag 2 september wordt om 17 uur gestopt met werken. Toegang kost voor volwassenen vijf euro. Kijk voor het complete programma op www.kunstinduin.nl.

Wie wil genieten van de kunstwerken in de duinen kan de Kunstinduinroute lopen. Een routebeschrijving met alle kunstwerken (en nog meer leuke natuuropdrachten) is te koop voor 1,50 euro bij de restaurant De Duinrand en strandpaviljoen De Zeespiegel, allemaal bij Duindamseslag.

De Wilck rustplaats voor kleine zwanen

taatsbosbeheer heeft veel meer gebieden dan alleen de duinen. Bijzonder is bijvoorbeeld De Wilck, tussen Leiden en Alphen aan den Rijn. Daar zijn in de winter veel kleine zwanen te vinden. In groepen van soms meer dan honderd sneeuwwitte vogels verblijven ze ‘s nachts op de plas om te rusten. Na hun verblijf in De Wilck trekken ze voor het broedseizoen weer terug naar de arctische toendra’s langs de Barentszee en verder naar het oosten. Elke kleine zwaan is anders, hoewel dat op het eerste gezicht niet zo lijkt. Het patroon op de snavel is bij ieder individu verschillend. Kleine zwanen zijn

echte planteneters, die zich in de winter te goed doen aan het malse Nederlandse gras. Speciaal voor de Kleine zwaan (en ook voor de andere bijzondere wintergast de smient) is De Wilck aangewezen tot Natura 2000 gebied. Half januari was het het drukst met kleine zwanen. Er overnachtten toen wel 112 kleine zwanen tegelijkertijd op de plas. Als de laatste wintergasten nog net niet allemaal weer naar het noorden zijn vertrokken, verschijnen de eerste weidevogels alweer. Ze bevinden zich eerst bij de plas om aan te vetten, een partner te vinden om vervolgens in het open veld te broeden. Tekst: Nadine Mussert en Roza van der Veer

5

Voorbij het bord

Verboden toegang

r e t l i f r e t a w k j i l r u u t a n s l a n e Duin Dunea bouwt aan een gloednieuw bezoekerscentrum. Vanaf half juli kunnen bezoekers van Meijendel hier terecht voor informatie over het natuurgebied, de bijzondere planten en dieren, de cultuurhistorie en de waterwinning. Het oude bezoekerscentrum wordt ingericht als activiteitencentrum.

winning te beschermen. Want koste wat kost moet Dunea er voor zorgen dat er geen vervuiling in het drinkwater komt.

Terwijl de natuur nog uitslaapt, wordt er dag en nacht hard gewerkt in natuurgebied Meijendel. Als bezoeker merk je daar weinig van. In het vroege voorjaar, wanneer de bomen en struiken nog in de knop zitten, hoor je tijdens een wandeling alleen de zee en de vele vogels. Maar wie goed kijkt, ziet weldegelijk tekenen van het werk van de duinen, want het zijn de duinen die hier de zware arbeid verrichten.

Water in Meijendel: goed voor de natuur en straks lekker uit de kraan. Archieffoto: Taco van der Eb.

L

angs een kaarsrechte lijn liggen door de duinen verspreid verschillende putten. Ze stellen voor het zicht niet veel voor, slechts een plastic deksel in het zand. Maar onder die deksel gaat er veel techniek verborgen. De putten zijn onderdeel van de

waterzuiveringsinstallatie van Dunea, het duinwaterbedrijf dat drinkwater levert aan ongeveer 1,2 miljoen mensen in het westelijk deel van Zuid-Holland. Al die liters water moeten natuurlijk wel schoon zijn. En daar komen de duinen bij kijken. Het

Wil je achter dit bordje kijken dan moet je mee met een excursie.

6

water is afkomstig uit de Afgedamde Maas en wordt door leidingen de plassen in de duinen in gepompt, waar het zuiveren begint. Het zand van de duinen werkt als een grote filter, die alles wat niet in het water thuis hoort eruit haalt. Via de putten en leidingen onder de duinen komt het uiteindelijk als schoon drinkwater uit de kraan. En daar kun je het natuurlijk als duinwaterbedrijf bij laten. De duinen al het werk laten doen en daar mooi van profiteren. De mensen van Dunea niet, die zien kansen. Kansen voor het gebied, kansen voor mensen en ook zeker kansen voor de natuur. Ondanks dat grote delen van Meijendel vrij toegankelijk zijn, staan er ook veel Verboden toegang-bordjes door de duinen verspreid. Die zijn in de eerste plaats neergezet om de water-

Tekst: Pauline Snel

Lekker wandelen Midden in Meijendel heeft Dunea drie vaste wandelroutes uitgezet. Het gaat om de blauwe, gele en rode paaltjesroute. Allemaal routes waarbij veel te zien en te genieten is.

Blauwe route (lengte 3 kilometer) Vanuit het bezoekerscentrum voert deze route u via het uitkijkpunt de Abelentop langs enkele infiltratieplassen. Neemt u hier vooral eens de tijd bij de vogelkijkwand om te zien welke soorten vogels er leven rond en in het water. Ziet u het verschil tussen een kuifeend en een krakeend? Of wat dacht u van de karekiet? Misschien scheert er wel een buizerd over de plas. Dan voert de wandeling u door het Meijenbos en het Grote Bos. Typische duinbossen die zijn gevormd door weer en wind! Rode route (lengte 3 kilometer) Vanaf het parkeerterrein Kievietsduin brengt de route u van het bos naar de binnenduinrand. Vanaf het uitzichtpunt de Piek ziet u Wassenaar liggen en heeft u een mooi zicht op zee. Langs het Hoge Pad komt u terug in het bosrijke gedeelte. Het Grote Bos is de woonplaats van ree en eekhoorn. Bij de oude bomen gedijen zwammen en paddenstoelen volop. Vooral in de vochtige jaargetijden kunt u ze overal tegenkomen. Een judasoor zoekt zijn heil

op een vlier. Elfenbankjes groeien op dood hout. In de holtes van de grote oude bomen nestelen spechten en vleermuizen. Gele route (lengte 5 kilometer) Bij het bezoekerscentrum gaat u richting zee het open duin in. Het duin is gevormd door zout en wind. Dat is te zien aan de kleine lage struikjes en bloemrijke duingraslanden. Geel walstro en stalkruid zorgen in juni en juli voor een geel en roze bloemkleed met een heerlijke geur van tijm. Halverwege de Meijendelse Slag ziet u aan uw rechterhand de Libellenvallei liggen, een vochtige duinvallei. Allerlei soorten orchideeën, ogentroost, watermunt een duizendguldenkruid groeien er talrijk. Ook de bijzondere rugstreeppad geniet van zijn leven in dit vochtige gebied. Na een prachtige blik op de Noordzee, kunt u terugwandelen via de infiltratieplassen langs de Oude Slag naar boerderij Meijendel.

En ook nog dit Ook het Visserspad loopt dwars door Meijendel. Dit pad is onderdeel van het Lange-Afstand-Wandelpad Hoek van Holland - Haarlem. De NS-route, die vanaf het Centraal Station in Den Haag bij de Kieviet in Wassenaar uitkomt, loopt voor een deel over dezelfde paden. Van het provinciale groene netwerk voeren ook enkele routes door Meijendel.

Later bleken de bordjes ook de natuur te helpen. Dankzij de Verboden toegang-bordjes kregen de dieren de rust en de ruimte. Een kleine groene oase midden in het dichtstbevolkte gebied van Nederland. Meijendel biedt nu ruimte aan honderden reeën, vossen, konijnen en een heleboel bijzondere vogels. Van de buizerd en de torenvalk, tot de boomleeuwerik en de nachtegaal, allemaal voelen ze zich thuis in de duinen. Het gebied heeft niet alleen een sterke aantrekkingskracht op de dieren, maar trekt jaarlijks ook duizenden bezoekers (1 miljoen) die de stad willen ontvluchten. Om lekker te fietsen of te wandelen, uit te waaien op het strand, of met een verrekijker op zoek te gaan naar bijzondere vogels. Met kilometers aan wandel- en fietspaden zijn er mogelijkheden genoeg. Om bezoekers toch de kans te bieden een kijkje te nemen voorbij de Verboden toegang-bordjes zijn er het hele jaar door excursies onder begeleiding van de duinwachters. Natuurliefhebbers gaan in kleine groepjes de duinen in en luisteren naar de avondzang van de nachtegaal of spotten reeën tussen de bomen en struiken.

Tekst: Pauline Snel

Langs het pad ligt altijd wel wat moois.

Ook fietsen kan prima door Meijendel.

7

Uit met

takken een hut maken, in een boom klimmen, van een hoge duintop afglijden of met een schepnetje kijken wat voor beestjes allemaal in het water leven. In de natuur hoef je je als kind nooit te vervelen. Gewoon stoere kleren aan en spelen maar. Honger? Picknicken

neus halen is altijd goed. Wil je wat beleven, kijk dan

natuur kan overal. Alleen wel je rommel meenemen

eens in deze agenda. Zuid-Hollands Landschap, Staats-

natuurlijk. Maar er zijn ook bijzondere routes of evene-

bosbeheer, Natuurmonumenten en Dunea organiseren

menten. Een paar tips.

allerlei activiteiten in en over de natuur, voor jong en oud. Met de boot het water op, met een boswachter

E

Ontmoet de ridders van Balije

Op naar De Balij, achter de stadsboerderij De Balijhoeve in Zoetermeer, voor wat avontuur! In het Speelbos staat een kasteel

O

Springen, speuren en klimmen

S

pring met je schoenen door de modder, speur vanaf de uitkijktoren naar roofvogels en beklim de 25 hekken van het Oudshoornpad. De Nieuwkoopse Plassen plus de wandelroutes er omheen bieden veel uitdagingen voor kinderen en hun ouders. Het bezoekerscentrum in Nieuwkoop is een goed startpunt voor een dagje uit. Hier kun je zien welke dieren er wonen in de Nieuwkoopse Plassen. Speel met

met daaromheen een slotgracht en houten stadsmuren. Ontmoet hier de ridders van Balije die de poort bewaken. Kom hier verstoppertje spelen, slootje springen, klimmen, struinen of een hut bouwen. Met de pomp in het midden van het plein kun je zelf de slotgracht vullen. Er zijn picknickbankjes bij het speelbossen, dus neem je boterhammen mee.

Lekker buiten spelen

D

het waterpijl in vogelparadijs de Groene Jonker en maak zelf beslissingen alsof je een echte boswachter bent. Daarnaast kun je een duik nemen in de Nieuwkoopse Plassen. In vijf aquaria zwemmen de vissen die leven in de slootjes rondom de Nieuwkoopse Plassen. Vanaf het bezoekerscentrum vertrekt ook iedere woensdagmiddag een watersafari. Schippers nemen je mee de plassen op. Met schepnetjes speur naar de vissen

en insecten die onder water leven en met een verrekijker om je nek gluur je over de rietvelden. Misschien zie je wel een lepelaar met zijn rare snavel of een kiekendief die op jacht is naar een lekkere maaltijd. Uiteindelijk stap je uit op een onbewoond eiland om een speurtocht te maken. Iedere vakantie zijn er tal van jeugdactiviteiten te doen. Kijk daarvoor op www.natuurmonumenten.nl.

p 15 september is er de Natuurfeestdag van Dunea. Er kan in bomen geklommen worden en er mogen hutten worden gebouwd. Er zijn allerlei leuke waterspelletjes en -proefjes te doen. Ook kun je knutselen, schilderen of geschminkt worden. Kortom, een dag om niet te missen. Kijk voor meer informatie op www.dunea.nl Buiten de natuurspeeldag is het voor kinderen ook goed toeven in de duinen. In het hart van Meijendel in Wassenaar is van alles te beleven. Naast dat je lekker kunt wandelen, paardrijden of fietsen, kun je ook een bezoek brengen aan het nieuwe interactieve bezoekerscentrum. Rondom

het bezoekerscentrum van Dunea is een speelweide, een waterspeelplaats en een speelbos waar je kunt klauteren in de bomen, hutten bouwen of verstoppertje spelen tussen de bomen.

N 8

puntmutsjes en andere kabouterspulletjes wordt een wandeling van ongeveer een kilometer gemaakt. De kinderen krijgen opdrachtjes en als ze aan het eind hun opdrachtenboekje terugbrengen, krijgen ze een certificaat. De kabouterroute begint bij Nederzandt aan de Langevelderslag in Noordwijk. Daar kan ook de route, het boekje, de puntmuts en een versnapering worden gehaald.

de duinen of de bossen in, lekker klussen in de natuur of haardhout halen voor de winter. Op pagina 12 staat nog veel meer. In de natuur is altijd wat te beleven. Jeugdmuziektheater De Speelkring voert bij Landgoed Huys te Warmont de klassieker Midzomernachtsdroom op. Het spel van de jeugdige acteurs wordt begeleid door muziek van Felix Mendelssohn. Te zien op 29 en 30 juni én op 1 juli. Ingang Herenweg 139 in Warmond. Foto Suzanne Wansink

APRIL

Zondag 29 april NIEUWKOOP – Beeldhouwen voor kinderen tussen 8 en 12 jr. Maak zelf van speksteen een kunstwerk en neem het mee naar huis. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 13.30 u. WOERDENSE VERLAAT – Knapzakwandeling (2 uur) voor het hele gezin. Met een gids wandelen over het Pietersenpad. Verzamelen op de parkeerplaats aan Uitweg 27, 14.00 u.

MEI

Donderdag 3 mei NIEUWKOOP – Kikkermiddag voor kleuters (4-6 jr). Met spelletjes, verhalen en knutselen leer je alles over deze rare springers. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 13.30 en 15.00 u. Zondag 6 mei NIEUWKOOP – Wilde Buitendag, leer overleven! Vaar naar de survivaleilanden en loop het parcours dat de boswachters hebben uitgezet. Reserveren aanbevolen! Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 11.00 -14.00 u. Vertrek elke 20 minuten. WASSENAAR – ‘Voorjaar in de Zwarte Pan Berkheide’, HotelRestaurant Duinoord, Wassenaarseslag 26, 10.00-12.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl) Vrijdag 11 mei WASSENAAR – Excursie: Nachtegalenzang in Meijendel, 20.30 u. (www.dunea.nl) KATWIJK – Excursie: Nachtegalen in Berkheide, Zuidduinseweg, Katwijk. 20.00 – 22.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl)) Zondag 13 mei NIEUWKOOP – Moeder Verwen Vaartocht. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.30 u.

Hoor je een kabouter?

iemand precies hoe een kabouter eruit ziet. De kleine mannetjes houden zich namelijk graag verborgen. Maar wie weet lopen ze toch vaak door de duinen. Als je heel stil bent, kun je ze misschien horen. Speciaal voor de kabouterspeurders is door het gebied van Staatsbosbeheer een kabouterroute uitgezet. Gemarkeerd door twaalf vrolijke paaltjes met

Lekker naar buiten. Bij mooi en slecht weer, een frisse

op een kleedje of op een van de vele bankjes in de

en moerasbos met daar doorheen een zestig meter lange loopvlonder. Een laarzenpad dwars door de bosvakken en een natuurbos met open plekken waar gallowayrunderen grazen. Klinkt spannend, toch?

unea wil dat iedereen kan meegenieten van het verse drinkwater uit de duinen. Het waterbedrijf is bezig met het plaatsen van openbare tapkranen. Er staat er al één in Wassenaar en heel veel in Den Haag maar er komen er nog veel meer. Dus vul je flesje water straks gewoon onderweg. Gratis, goed voor gezondheid en milieu maar vooral ook heel erg lekker.

Agenda2012

Wat is er lekkerder dan ravotten in de natuur. Met

kids Tappen maar

Natuur

Kom naar buiten

E

Slapen in het bos

en nachtje slapen in het bos? Dat kan op Nieuw Leeuwenhorst in Noordwijk. ’s Avonds zie je vleesmuizen door de lucht scheren en je hoort de nachtvogels. Voor kampeerders is er een mooi veldje waar je heerlijk kunt spelen, net zoals in

Tekst: Roza van der Veer, Nancy Ubert en Nadine Mussert

het bos waar veel imposante eiken en beuken staan. Een zwembad is niet maar je fietst zo naar de zee. Een voorwaarde: je moet wel kampeerbeschermer zijn (dat kan bij het Zuid-Hollands Landschap) en een nachtje van tevoren bellen (010-2722222) dat je wilt slapen.

Woensdag 16 mei WASSENAAR – Feestelijke ingebruikname nieuwe paardenstal, Vallei Meijendel, 16.00 u. Toegang gratis. Donderdag 17 mei (Hemelvaartsdag) Zandmotor excursie, 19.3021.30 u. (www.zhl.nl) NIEUWKOOP – Dauwpeddelen, sportieve natuurtocht, zelf kanoën in een Canadese kano, ervaring niet nodig. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 08.00 u. Zaterdag 18 mei NIEUWKOOP – Dagtocht Nieuwkoopse Plassen. Vaartocht inclusief

picknick, met wandeltocht op de veenmosheide en uitstapje trilveen. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.00 u. NIEUWKOOP – Sterrenkijken met deskundige gidsen op de Nieuwkoopse Plassen. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 21.00 u. Vrijdag 18 mei ZOETERMEER – Vogelexcursie in natuurgebied De Balij. Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, 18.30 – 20.00 uur. ([email protected] Zaterdag 19 mei WASSENAAR – Excursie: Kinderen beleven de lente in Meijendel, 9.30 u. (www.dunea.nl) BENTHUIZEN – Dauwtrappen in het Bentwoud. Parkeerplaats Hoogeveenseweg, 8.00 – 10.00 uur. www.groenehartcentrum.nl Zondag 20 mei WASSENAAR – ‘Vroege vogels op Lentevreugd’, Parkeerplaats nabij rotonde/Katwijkseweg 19, 07.0010.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl) Woensdag 23 mei WASSENAAR – Excursie: Nachtegalenzang in Meijendel, 20.30 u. (www.dunea.nl) Vrijdag 25 mei TEYLINGEN - Vleermuisexcursie Ruïne van Teylingen (www.zhl.nl) Maandag 28 mei NIEUWKOOP – Puur Natuurdag. 11.00- 17.00 u. Evenemententerrein op De Kievit met natuurtestjes, boswachterspreekuur, streekproductenproeverij, Knapzaktocht over Oudshoornpad, Natuurbelevingstocht bij De Haeck, elk uur een korte kanotocht vanaf Malta, Picknicken langs Pietersenpad, vaarexcursies van een uur, kindertocht naar geitenkamp, lezing en fotopresentatie en vogelspeurtocht met telescopen met Groene Jonker.

JUNI

Vrijdag 1 juni WASSENAAR – Excursie: Nachtegalenzang in Meijendel, 20.30 u. (www.dunea.nl) KATWIJK – Excursie: Nachtegalen in Berkheide, Zuidduinseweg, Katwijk. 20.00 – 22.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl) Donderdag 7 juni WASSENAAR – Excursie: Bijzondere vogels kijken langs de plassen in Meijendel, 20.00 u. (www.dunea.nl) Vrijdag 8 juni WASSENAAR – Excursie: Avond-

wandeling door Meijendel, 20.00 u. (www.dunea.nl) Zaterdag 9 juni WASSENAAR – Excursie: Zwerftocht door Meijendel, 9.00 u. (www.dunea.nl) Zondag 10 juni BENTHUIZEN – Picknicken, margrieten plukken en activiteiten, inclusief knapzak met lunch in kinderbomenbos. Parkeerplaats Hoogeveense weg, 12.00 - 14.00 uur. (www.groenehartcentrum.nl) Vrijdag 15 juni WASSENAAR – Excursie: Meijendel tussen schemer en middernacht, 22.00 u. (www.dunea.nl) KATWIJK – Excursie: Mens en dier in Katwijks duin. Berkheide, Zuidduinseweg 1, Katwijk. 20.00 – 22.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl) Zaterdag 16 juni WASSENAAR – Excursie: Bloeiers langs de waterkant, 9.30 u. (www.dunea.nl) Zondag 17 juni NIEUWKOOP – Kanotocht op de Nieuwkoopse Plassen, Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.00 u. Half uur voor aanvang aanwezig zijn voor instructies. Ervaring niet nodig, kano aanwezig. Woensdag 20 juni ZOETERMEER – Zomerwandelexcursie door De Balij. Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, 19.30 – 21.00 uur. ([email protected]) Vrijdag 22 juni KATWIJK – Excursie: Mens en dier in het Katwijkse duin. Berkheide, Zuidduinseweg 1, 20.00 - 22.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl) Zondag 24 juni WASSENAAR – Opendag Kikkervalleien (normaal gesloten voor publiek), Meijendel, 11.00 – 15.00 u. (www.dunea.nl) Vrijdag 29 juni, zaterdag 30 juni, zondag 1 juli WARMOND - Midzomernachtsdroom van William Shakespeare door Jeugdmuziektheater De Speelkring in Landgoed Huys te Warmont. 29 juni om 21.00 u., 30 juni om 16.00 en 21. u. en 1 juli om 14.30 u. Korting voor beschermers ZHL (kaarten bij [email protected]). Zaterdag 30 juni WASSENAAR – Excursie: Grazers in het duin, 9.30 u. (www.dunea.nl)

JULI

Zondag 1 juli LEIDSCHENDAM – Op zoek naar vlinders in Duivenvoordse- Veen-

Agenda: Antoinette Vonk

zijdse Polder. Ingang Achterbos, 14.00 – 16.00 uur. ([email protected]) Vrijdag 13 juli NIEUWKOOP – Schemervaarkanotocht. Peddel mee met de natuurgids, zelf kanoën in een Canadese kano, ervaring niet nodig. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 20.00 u.

AUGUSTUS

Zaterdag 4 augustus NIEUWKOOP – Schemervaarkanotocht. Peddel mee met de natuurgids, zelf kanoën in een Canadese kano, ervaring niet nodig. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 20.00 u. Zondag 5 augustus WASSENAAR – ‘Zomer in de Zwarte Pan Berkheide’, HotelRestaurant Duinoord, Wassenaarseslag 26, 10.00-12.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl) Zaterdag 18 augustus WASSENAAR – Excursie: Wat vliegt daar in Meijendel? (Over vogels, vlinders, etc.), 13.00 u. (www.dunea.nl) Donderdag 23 augustus Zandmotor excursie, 18.3020.30 u. (www.zhl.nl) ZOETERMEER – Workshop vlinders herkennen. Start bij Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, ([email protected]) Woensdag 29 augustus tot en met zondag 2 september NOORDWIJK – Kunst in duin, Piet Florisdal, Randweg/Duindamseslag, 12.00 – 18.00 u. (www.staatsbosbeheer.nl)

SEPTEMBER

Zaterdag 8 september LISSE – Groen Erfgoed beleef je! Organisatie: Stichting het Zuidhollands Landschap, Landschapsbeheer Zuid-Holland en Erfgoedhuis Zuid-Holland. Dag met live muziek, rondleidingen, demonstratie houtzagen, schaapherder, ganzenhoeden, stiltewandeling, huifkartocht, Keukenhof. www.groenerfgoed.nu Zondag 9 september NIEUWKOOP – Dagtocht Nieuwkoopse Plassen. Vaartocht inclusief picknick, met wandeling op veenmosheide en uitstapje trilveen. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.00 u. Zaterdag 15 september OEGSTGEEST – Vogelexcursie Polders Poelgeest onder leiding van een gids, met bezoek aan en uitleg over de ‘historische scheepswerf Klaas Hennewerf’. ( www.zhl.nl) Woensdag 19 september ZOETERMEER- Kinderspeurtocht

naar paddenstoelen met gids Staatsbosbeheer en zoekkaarten. Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, 14.00 – 15.30 uur. WASSENAAR – NatuurfeestdagOpening nieuw Bezoekerscentrum Dunea, 11.00 u. Toegang gratis. (www.dunea.nl)

Zondag 16 september NIEUWKOOP – Kanotocht óf excursietocht op de Nieuwkoopse Plassen voor mensen met een visuele beperking, er wordt gevaren in tweepersoons Canadese kano’s, neem een begeleider mee. Wilt u niet zelf kanoën, stap dan op excursieboot Blauw Jantje die op dezelfde tijd vertrekt. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.00 u. WASSENAAR – ‘Parnasia en de kwel op Lentevreugd’, Parkeerplaats nabij rotonde/Katwijkseweg 19, 10.0012.30 u.(www.staatsbosbeheer.nl) Vrijdag 21 september WASSENAAR – Excursie: Avondwandeling in Meijendel, 19.00 u. (www.dunea.nl) Zaterdag 29 september WASSENAAR – Excursie: Trekvogels en bezoek vogelringstation Vinkenbaan, 9.00 u. (www.dunea.nl) Zondag 30 september ZOETERMEER- Blote voeten excursie door speelbos De Balij met Staatsbosbeheer. Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, 14.00 – 15.30 uur. ([email protected]).

OKTOBER

Donderdag 4 oktober Zandmotor excursie, 15.0017.00 u. (www.zhl.nl) Zaterdag 6 oktober WASSENAAR – Excursie: Cultuursporen in het duin, 9.30 u. (www.dunea.nl) Zaterdag 20 oktober WASSENAAR – Excursie: Herfstkleuren en paddenstoelen in Meijendel, 9.30 u. (www.dunea.nl) Woensdag 24 oktober WASSENAAR – Excursie: Beleef de herfst in Meijendel, 14.00 u. (www.dunea.nl) Zaterdag 27 oktober WASSENAAR – Excursie: Herfstwandeling met appeltaart toe, 9.30 u. (www.dunea.nl)

NOVEMBER

Zaterdag 3 november DIVERSE LOCATIES - Natuurwerkdag. Geef het landschap een flinke opknapbeurt. Voor kinderen zijn er aangepaste activiteiten. (www.natuurwerkdag.nl) Zondag 4 november ZOETERMEER – Herfstexcursie in De Balij. Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, 14.00 uur. Zondag 11 november BENTHUIZEN – Wandelen met gids en na afloop warme chocomelk. Parkeerplaats Bentwoud, Hogeveenseweg 71, 14.00 – 16.00 uur. (www.groenehartcentrum.nl)

DECEMBER

Zaterdag 8 december NOORDWIJKERHOUT – Het ZuidHollands Landschap verkoopt haardhout op landgoed Nieuw Leeuwenhorst, Westeinde t.h.v. no. 79, 10.00-12.00 u. (www.zhl.nl)

9

1. Meijendel, Dunea Meijendel is een duingebied bij Wassenaar waar drinkwater wordt gemaakt. Er zijn ook drie prachtige wandelroutes, variërend van 3 tot 5 kilometer. Lees meer op pagina 6 en 7.

2. Berkheide, Staatsbosbeheer/ Dunea Kleine valleien en paraboolduinen zijn kenmerkend hier. Berkheide bestaat voornamelijk uit duingraslanden. Er liggen verschillende wandelroutes. Lees meer op pagina 19.

3. Boswachterij Noordwijk, Staatsbosbeheer Van Wassenaar tot de grens met Noord-Holland strekt zich een smalle maar afwisselende duinstrook uit: Hollands Duin. In de beschutte bossen zie je eekhoorns en hoor je spechten roffelen. Lees meer op pagina 5.

4. De Wilck, Staatsbosbeheer De Wilck is een typisch veenweidegebied. De Slingerwetering die daar loopt maakte vroeger deel uit van een uit het hoogveen ontspringend veenstroompje. Lees meer op pagina 5.

5. Bentwoud, Staatsbosbeheer Het Bentwoud bij Zoetermeer is nog jong en klein, maar wordt elk jaar groener en groter. Lees meer op pagina 5.

6. Nieuw Leeuwenhorst, ZuidHollands Landschap Het bos van Nieuw Leeuwenhorst, op de strandwal tussen Noordwijk en Noordwijkerhout, bestaat voornamelijk uit landgoedbos met parkbos, lanen en voormalig eikenhakhout. Lees meer op pagina 14 en 15.

7. Wassergeest, Zuid-Hollands Landschap Het terrein Wassergeest ligt in de Lageveense Polder ten westen van Lisse. De hakhoutbossen zijn uitgegroeid tot ondoordringbaar oerwoud met een wirwar van braam, kamperfoelie en hop. Lees meer op pagina 14 en 15.

8. Oostvlietpolder, ZuidHollands Landschap Beschermde weidevogels als de grutto, tureluur en zomertaling huizen in deze bijzondere Leidse polder die sinds kort in beheer is bij het Zuid-Hollands Landschap. Lees meer op pagina 14.

9. Nieuwkoopse Plassen, Natuurmonumenten Dit is een waterrijk natuurgebied met een horizon zonder gebouwen of torens. Het is een plek waar veel beschermde planten en dieren wonen en waar mensen tot rust komen. Lees meer op pagina 16 en 17.

10. De Groene Jonker, Natuurmonumenten De Groene Jonker bij Zevenhoven is een waterrijk natuurgebied met een grote plas, ruisende rietkragen en natte graslanden. Weide- en moerasvogels zijn elk jaargetijde in grote aantallen te bewonderen. Lees meer op pagina 17.

Nog meer actie

op bezoek bij...

in de natuur

Dunea, Zuid-Hollands Landschap, Natuurmonumenten

Knutselen, kanoën, wandelen of op safari. In de natuurgebieden van Dunea, Natuurmonumenten, Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer kan er heel veel. Zoek maar uit, voor jong en oud is wel iets leuks te vinden. En kijk ook eens op pagina 9 want ook daar staan veel activiteiten in de natuur. Kanotocht Zondag 29 april, zaterdag 2 juni, zondag 15 juli, zaterdag 28 juli, zondag 19 augustus, zaterdag 29 september, vrijdag 19 oktober NIEUWKOOP – Kanotocht op de Nieuwkoopse Plassen, Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.00 u. Half uur voor aanvang aanwezig zijn voor instructies. Ervaring niet nodig, voor kano wordt gezorgd. Meer informatie www.natuurmonumenten.nl Creatief Dinsdag 1 mei, vrijdag 10 augustus, donderdag 16 augustus, donderdag 18 oktober NIEUWKOOP – Insectenhotel maken (7-10 jr) voor in je tuin of op het balkon. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 11.00 en 14.00 u. Excursie Woensdag 2 mei, zaterdag 12 mei en woensdag 27 juni ALPHEN AAN DEN RIJN – Met een verrekijker op zoek naar diverse soorten plevieren, watervogels en andere planten en dieren in Zaanse Rietveld, Rietveldsepad 4b,. 2 mei en 27 juni van 19.00 – 21.00 u., 12 mei 10.00 – 12.00 u. ([email protected]) Jeugdexcursie Woensdag 2 mei, 9 mei, 16 mei, 23 mei, 30 mei NIEUWKOOP – ‘Veenlijken en turfmonsters gezocht’. Excursie (met varen) voor kinderen waarbij je zelf turf gaat maken en een turfblok mee naar huis

mag nemen. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14.00 u. Meer informatie www.natuurmonumenten.nl. Varen Zondag 6 mei, 17 juni, 22 juli, 5 augustus, 19 augustus, 2 september NIEUWKOOP – Goede morgentocht met ontbijt. Varen met de Blauwjantje door het ontwakende plassengebied, ontbijt ter afsluiting. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 07.00 u. Wandelen Zondag 20 mei, 2 juni, 15 juli, 19 augustus, 16 september NIEUWKOOP – Vogelwandeling in de Groene Jonker, een waterrijk natuurgebied met grote aantallen weide- en moerasvogels, onder leiding van een deskundige gids. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.00 u. Safari Donderdag 5 juli, vrijdag 6 juli, vrijdag 13 juli, zaterdag 21 juli, zondag 22 juli, zondag 29 juli, maandag 30 juli, donderdag 2 augustus, dinsdag 7 augustus, woensdag 15 augustus, donderdag 23 augustus. NOORDWIJK – Reeën safari in Hollands Duin. Tocht van ca. 3 uur in een grote legertruck. Start bij Strandplaats Nederzandt met uitleg door de boswachter. Langevelderslag 36-56, info www.scoordegrotevijf.nl, juli: 19.30, augustus: 18.30. Pluizen Vrijdag 4 mei, donderdag 12 juli,

Erfgoed bij kasteel

keukenhof

L

ivemuziek, een tocht met een huifkar, workshops, een rondleiding door kasteel Keukenhof, een demonstratie houtzagen, demonstraties met ganzen, schapen, paard en roofvogels. Meer dan twintig activiteiten zijn er zaterdag 8 september op

het Landgoed Keukenhof in Lisse tijdens ‘Groen Erfgoed beleef je’, mede georganiseerd door het Zuid-Hollands Landschap. De toegang is gratis. Aanvang 10 uur tot 17 uur. Veel meer informatie is te vinden op www.groenerfgoed.nu.

Kasteel Keukenhof. Foto: Erfgoedhuis.

12

vrijdag 3 augustus, dinsdag 16 oktober, vrijdag 28 december NIEUWKOOP – Uilenballen pluizen. In het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten kun je pluizen door de braakballen van een uil. Wat vind je terug van een opgepeuzelde muis? Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 13.30 en 15.00 u. Triathlon Zondag 10 juni, vrijdag 6 juli, vrijdag 2 augustus, zaterdag 8 september, donderdag 4 oktober NIEUWKOOP – Natuurtriathlon. Fietsen over het Meijepad, door de plassen naar de Hollandse kade, wandelen in ‘Lusthof de Haeck’, varen over de Nieuwkoopse Plassen, terug naar het Bezoekerscentrum. Begeleiding door ervaren gidsen, tocht duurt ca. 3 uur. Start: Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 13.30 u. Zoet Dinsdag 3 juli, 17 juli, 31 juli,14 augustus, 28 augustus NOORDWIJK – ‘Zoet heen en zoet weer terug’, Boswachterij Noordwijk, Strandplaats Nederzandt, Duindamseweg 17, info www. staatsbosbeheer.nl, 19.00 u (17 juli & 14 augustus 10.00 u). Bos en Duin Dinsdag 10 juli, 24 juli, 7 augustus, 21 augustus NOORDWIJK – ‘Dwars door bos en duin’, Boswachterij Noordwijk, Restaurant De Duinrand, Langevelderslag 36-56, info www. staatsbosbeheer.nl, 19.00-21.00 u.

Natuurmonumenten, het Zuid-Hollands Landschap, Staatsbosbeheer en Dunea ontvangen graag bezoek. Om te wandelen, te fietsen, om je laten informeren in een bezoekerscentrum of door op zoek te gaan naar een echte schat. Een paar tips.

Op safari. Foto: Natuurmonumenten.

er ov n re Va Nieuwkoopse

V

Plassen

anaf 1 mei t/m eind oktober kun je elke dinsdag t/m zondag een vaartocht over de Nieuwkoopse Plassen maken. Afhankelijk van de natuur in het seizoen wordt de vaartocht aangepast. Vertrek vanaf het

bezoekerscentrum van Natuurmonumenten aan de Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116. Vanaf juni vaart op woensdagmiddag de watersafari kinderboot uit. Vertrek om 14 uur. Meer informatie www.natuurmonumenten.nl

Varen naar de lakerpolder

S

taatsbosbeheer beheert in De Kagerplassen twee eilanden: de Lakerpolder en Kogjespolder. Buiten het broedseizoen (1 maart-1 juli) mag je naar de Lakerpolder varen en een rondwandeling over de dijk maken. Geniet in het voorjaar van de zee aan gele dotters. Het eiland Kogjespolder is woon- en rustgebied voor vogels en is

Kijken in

Kikker valleien Meestal mag je er niet in maar op zondag 24 juni (vanaf 11 uur) is het afgesloten duingebied De Kikkervalleien wel toegankelijk. Het duingebied staat vol met bijzondere planten als parnassia, orchideeën en stijve ogentroost. In de poeltjes leven volop rugstreepschildpadjes. De kikkervalleien liggen aan beide zijden van de Ganzenhoekweg, het fietspad door de Duneaduinen bij Wassenaar. Meer informatie www.dunea.nl

A

Dotters in bloei. Foto: Joost Bouwmeester niet toegankelijk. Maar met een verrekijker vanaf een bootje zie je ook al veel. Meer informatie www.staatsbosbeheer.nl

Op de Nieuwkoopse Plassen met Natuurmonumenten

S

choon en helder water bevordert de plantengroei. Waterplanten vormen een prima leefgebied voor allerhande vissen. En de vogels? Juist! Die hebben de vissen weer op hun menu staan. De cirkel van het leven wordt zichtbaar in het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten aan de Nieuwkoopse Plassen. Gevestigd aan de Dorpsstraat in Nieuwkoop, aangrenzend aan Restaurant Tijsterman, kunnen natuurliefhebbers, wandelaars en fietsers hun hart ophalen. We zijn nog geen tien minuten binnen en hebben nu al een aantal dieren ontdekt die we in het wild nog nooit gespot hadden.

Wel eens de purperreiger zien overvliegen, bijvoorbeeld? Of misschien nóg mooier: de roerdomp in het riet zien staan? In het bezoekerscentrum zie je ze stuk voor stuk. Ook het donkergroene onderwaterleven kent met de grote zoetwater aquaria geen geheimen meer. Of stap even in de laarzen van de boswachter en beheer de Nieuwkoopse Plassen. Het bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen ligt aan de Dorpsstraat 116, Nieuwkoop. Het is geopend van april tot en met oktober, dinsdag tot en met zondag van 10 uur tot 17 uur. Van november tot en met maart op woensdag, vrijdag tot en met zondag van 12 uur tot 17 uur.

In de duinen met Dunea

an de Meijendelseweg, middenin de duinen van Wassenaar, ligt een historische, bijzondere plek. Wat vroeger een boerenbedrijf was is nu een oase van rust. De rijksmonumentale gebouwen zijn nu van Dunea Duin & Water, net als de naastgelegen drukbezochte pannenkoekenboerderij. De oude paardenstal wordt gerenoveerd tot het nieuwe bezoekerscentrum van Dunea. ,,Het oude bezoekerscentrum was te klein geworden. En we kunnen zoveel meer laten zien en vertellen’’, vertelt Bart van Engeldorp Gastelaars, beleidsadviseur en bioloog bij Dunea. Het oude bezoekerscentrum wordt een activiteitencentrum en de

paarden krijgen een nieuwe stal terug op het braakliggende parkeerterrein. Zo kunnen ruiters even hun paard stallen om een kopje koffie te drinken. Het bezoekerscentrum in Meijendel vertelt over de waterwinning, maar ook vooral over de prachtige natuur in de duinen. ,,We willen bezoekers graag op een interactieve manier kennis laten maken met de natuur en de dieren die hier leven.’’ Meijendel is een uniek natuurgebied. Middenin de Randstad vind je hier rust en nog heel veel ruimte. ,,Je kunt hier geweldig recreëren en we hebben plannen om dat nog meer te verbeteren met bijvoorbeeld een speelbos voor kinderen, waar

de natuur het speelterrein is.’’ Op 15 september 2012 wordt het nieuwe bezoekerscentrum officieel geopend tijdens de jaarlijkse natuurfeestdag, een dag speciaal voor kinderen, met een boomklimcursus, speurtochten en educatie. ,,Het centrum wordt een plek waar men Dunea kan ontmoeten en ontdekken. Want waar veel mensen ons kennen van ons drinkwater, houden we ons ook intensief bezig met natuurbeheer. Kom dus vooral een keer langs, iedereen is welkom.’’ Het bezoekerscentrum Dunea Duin & Water Meijendel is te vinden aan de Meijendelseweg 40 in Wassenaar. Vanaf september dus helemaal nieuw.

Speuren naar ‘schatten’ in Zuid-Hollands Landschap Een bezoekerscentrum heeft het Zuid-Hollands Landschap niet. Ze hebben wel iets anders namelijk een speurtocht naar echte ‘schatten’. Over de hele wereld liggen vijf miljoen ‘caches’, kleine schatten verstopt op bepaalde coördinaten. Op www.geocaching. com zijn de routes, soms met

cryptische aanwijzingen, te vinden. Alles wat je nodig hebt is een gps lezer, die tegenwoordig ook vaak op smartphones zitten. Op Landgoed Nieuw Leeuwenhorst in Noordwijk ligt bijvoorbeeld ook een cache verstopt. Op www.geocaching.com staan de coördinaten rondom het spannende verhaal van Het Volk van Jacoba.

,,Trotseer de uitdagingen en vindt de schat, haal er iets uit en stop weer iets terug, dan zal na verloop van tijd het volk van Jacoba weer vrij zijn.’’ Ga op avontuur en ontdek de natuur (en de cache) bij het Zuid-Hollands Landschap.

Gevangen. Archieffoto: Taco van der Eb.

Agenda: Antoinette Vonk

Schrijver: Nadine Mussert

13

op avontuur in wassergeest : t s r o h n e w u e e L Nieuw d e o g d n a l t e h n a v al ure In het bos van Nieuw Leeuwenhorst hoor je in de vroege ochtend het concert van de spechten. De groene en bonte specht hameren, beurtelings maar onophoudelijk naar torretjes in boomstammen. Dan vliegt de bonte specht luid lachend naar een volgende stam en hoor je het ritselen van een konijn. Of is het een eekhoorn. Boswachters Maarten Laming en Ron van Wetten zien onverwacht een boomklevertje langs de stam klauteren.

,

,Nu komen hier al veel bezoekers. Maar als we onze plannen met Nieuw Leeuwenhorst hebben uitgevoerd, krijgt dit parkbos weer de allure van een landgoed. Dan is het er statig en voornaam en hoor je behalve de spechten in de verte ook het gekraak van de wielen van een koets.’’ Aan de Gooweg in Noordwijkerhout werd in de negentiende eeuw het landgoed Nieuw Leeuwenhorst ingericht rond het landhuis dat de familie Gevers er in 1880 liet bouwen. Het bosrijke landgoed was van oorsprong een duinlandschap op de strandwal voor de kust tussen Noordwijk en Noordwijkerhout. Een laatste stuk bos temidden van de bollenvelden. De familie legde rond het landhuis een schitterend parkbos aan met eiken- en beukenlanen. De Tweede Wereldoorlog maakte een eind aan het landgoed. Het landhuis werd gesloopt om plaats te maken voor een tankwal en een belangrijk deel van het park werd gekapt om een vrij schoots-

veld te krijgen. Na de oorlog werd dit braakliggende terrein gebruikt als stortplaats voor huisvuil van de gemeente Noordwijkerhout. In 1953 kwam het landgoed in handen van de stichting het Zuid-Hollands Landschap en werd begonnen met reconstructie. Van de tankgracht in het laatste deel van het bos dat nog behouden was, werd een grote vijver gemaakt en van het vrijkomende zand herrees een heuvel die de Paulinaberg werd genoemd. De stortplaats werd zoveel mogelijk geruimd en opnieuw beplant. Van het eeuwenoude landgoed is alleen het Koetshuis overgebleven, evenals twee hekpijlers met de tekst ‘Leeuwen’ en ‘Horst’, die een oude oprijlaan markeren. De 38 hectare van Nieuw Leeuwenhorst vormen nu een parkbos met een oud en nieuw gedeelte. Je vindt er eiken en beuken met een ondergroei van braam, kamperfoelie en lijsterbes. Aan de Gooweg is bij het koetshuis een ingang met parkeerplaatsen.

Spiegelvijver In de afgelopen jaren zijn de oude boskaarten van het landgoed teruggevonden. Dat was aanleiding om het parkbos zoveel mogelijk zijn oude karakter en status terug te geven. ,,We willen de lanen weer zichtbaar maken door de paden te verleggen naar het vroegere ontwerp. In het oude bos kun je ze nog herkennen; ze zijn net breed genoeg om een koets te laten passeren. Die vaste elementen brengen we terug, zodat de bezoeker straks herkent dat hij op een statig landgoed wandelt. Ook krijgt de spiegelvijver een opknapbeurt en nemen we de boomgaard onder handen. Die spiegelvijver is gegroeid tot een unieke rustplaats voor tal van vogelsoorten. Je herkent er het ijsvogeltje, de kuifeend, wintertaling en veel bijzondere, schuwe eendensoorten. Met vrijwilligers hebben we bij de vijver een kijkmuur gemaakt, waar je door de gaten dit unieke schouwspel kunt gadeslaan’’, zegt Maarten Laming.

Wassergeest Nieuw bij ZHL: de Leidse Oostvlietpolder De Leidse Oostvlietpolder is sinds april nieuw bij de Stichting Zuid-Hollands Landschap. Het betreft een terrein van 63 hectare ruwweg tussen de Vlietweg en de rijksweg A 4 en wordt begrensd door het volkstuincomplex Vlietpark en de Vlietlanden. Het is de bedoeling dat het gebied straks beheerd wordt als rustgebied voor vogels dat buiten het broedseizoen toegankelijk is voor het publiek. Het fraaie terrein wordt doorsneden door een kerkpad dat je kunt fietsen met aan weerskanten zogeheten struinpaden.

Nieuw Leeuwenhorst kent een begroeiing die thuishoort op de zandgrond van een eeuwenoude strandwal. Heel anders is dat op het Landgoed Wassergeest. Dit landgoed ligt dichtbij kasteel Keukenhof in Lisse en is prima bereikbaar via de begraafplaats Duinhof op de hoek van de Spekkelaan en de Van Lydenweg. De 53 hectare van Wassergeest liggen

Blaarkoppen in Wassergeest. Foto’s: Idde Lammers.

Help mee U kunt het Zuid-Hollands Landschap helpen de ruim 100 natuurgebieden in deze provincie te beheren. Voor 20 euro per gezin per jaar wordt u beschermer van het Zuid-Hollands Landschap.

in de polder tussen twee vroegere strandwallen en hebben grasland afgewisseld door hakhoutbosjes die lange tijd niet zijn gekapt. De bosjes zijn daardoor tot een nagenoeg ondoordringbaar ‘oerwoud’ uitgegroeid met een wirwar van braam, moerasmuur en moeraswalstro en zeldzaam sterrenkroos.

Laarzenpad Het natuurgebied heeft een schitterend laarzenpad, waarvan de naam genoeg zegt over het schoeisel dat nodig is om een

avontuurlijke wandeling te maken. Als je dat doet, dan passeer je onder meer de grazende blaarkoppen van boer Warmerdam. ,,Het is een uitstervend ras, maar ik hou van deze dieren’’, zegt de veehouder over zijn koeien die al sinds de middeleeuwen het weiland tussen Leiden en Utrecht begrazen. Ze passen met hun witte koppen voortreffelijk op dit fraaie natuurgebied, dat sinds dit jaar betere en uitgebreidere wandelmogelijkheden kent en daardoor meer dan de moeite waard is. Een avontuurlijk hek in het laarzenpad van Wassergeest.

14

Tekst: Willem Buijteweg

Laarzenpad in Lisse.

Tekst: Willem Buijteweg

Kijken naar dieren op en rond de spiegelvijver in Nieuw Leeuwenhorst.

15

Welkom op de

Over een schitterende duikvlucht en meer…

D

e Groene Jonker in Zevenhoven (Nieuwkoop) is een plek waar recreanten en verwoede vogelaars elkaar prima kunnen vinden. In het plas- en drasgebied kun je avontuurlijk wandelen of naar zeldzame vogels spotten. Zo zijn daar steltkluten gesignaleerd. Dat is echt bijzonder, want die soort wordt in ons land zelden waar genomen. De Groene Jonker, door de vaste bezoekers kortweg GJ genoemd, is een gebied met zogenoemde nieuwe natte natuur. Een paar jaar geleden was het nog ‘gewoon’ landbouwgrond. Nu ontdek je daar prachtige rietkragen. Als je geluk hebt, word je er ook getrakteerd op een schitterende duikvlucht van een slechtvalk die op jacht is. Als de slechtvalk op zoek gaat naar een prooi vliegen grote groepen vogels vliegen vanuit de plas op. Dat is dan een adembenemend gezicht. Dit stuk natuurgebied is overigens

Nieuwkoopse plassen Een palingvisser steekt vriendelijk zijn hand op. Hij is overduidelijk blij met zijn vangst. Een rietsnijder heeft vandaag een groot stuk land kaalgeschoren en laat tientallen bossen riet langs de waterkant drogen. Nog even en de purperreigers gaan weer broeden…

Over een lusthof en een beschermd broedgebied…

W

elkom op de Nieuwkoopse Plassen, een prachtig moerasgebied vol rust en ruimte voor plant, dier en mens. Hier voelt boswachter John Pietersen zich als een vis in het water. ,,Ik ben uit veen opgetrokken en woon al mijn hele leven al hier.’’ Hij kan je de mooiste verhalen vertellen, wat hij ook graag doet. ,,Ik vind het namelijk belangrijk dat mensen zich bewust worden van de waarde van dit gebied. Het is hier zo bijzonder.’’ Bij de Nieuwkoopse Plassen denk je al snel aan vaartochten. De fluiterboten die je kunt huren om door het stiltegebied te glijden en te genieten van de ongepolijste natuur, zijn enorm populair. Ook wordt het natuurgebied door menig bezoeker graag per kano verkend. Niets is leuker dan peddelen in een smal slootje tussen de rietkragen. Vanuit het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten worden uiteenlopende vaartochten georganiseerd. Dat je delen van het gebied ook per voet kunt verkennen, is minder bekend bij het grote publiek. Neem Lusthof De Haeck, een fraai wandelgebied dat zo’n zestig jaar geleden is aangelegd door een natuurliefhebber. De beschermde polder is te bereiken via de Meije, de Oude Meije of de Bosweg. Bochtige paadjes leiden je langs bos, rietlanden, water en velden vol kruiden, gele lissen, dotterbloemen, orchideeën. ,,Wat bloeit en groeit, is natuurlijk afhankelijk van de tijd van het jaar’’, aldus de boswachter. ,,Maar je moet de dingen ook willen zien. Zo kan ik in de winter genieten van het veenmos. Elk seizoen heeft iets. Welk jaargetijde ook je voorkeur heeft, hier is altijd iets te ontdekken en te beleven.’’ Naast De Haeck is nog een aantal wandelroutes uitgestippeld. In het bezoekerscentrum van Natuurmonumenten staan enthousiaste vrijwilligers klaar om je daarmee verder op weg te helpen. Ze zijn de onmisbare, onbetaalde ambas-

16

elk jaargetijde leuk. In de koude maanden ontdek je uiteenlopende soorten ganzen en eenden die er overwinteren. De smient en de pijlstaarteend, bijvoorbeeld. Dankzij de Groene Jonker is de lepelaar terug in de Nieuwkoopse Plassen. De natte natuur is namelijk een perfecte voedselbron voor lepelaars die met hun kenmerkende snavel graag in het ondiepe water naar kleine visjes en kikkers zoeken. In het broedseizoen heeft de lepelaar absolute rust nodig. Het afgesloten gedeelte van het naastgelegen plassengebied is dan ook een aantrekkelijke broedplaats. Het is absoluut de moeite waard om de Groene Jonker, een belangrijke schakel tussen meerdere natuurgebieden in de omgeving, eens te verkennen. Er wacht een onverhard wandelpad van drie kilometer met op verschillende plekken een bankje of een uitkijkpunt. Trek na een heftige regenbui wel laarzen aan.

Met de kano mag je in gebieden komen waar het voor een motorboot absoluut verboden is. Foto: Natuurmonumenten sadeurs van het natuurgebied. ,,We werken graag en veel met vrijwilligers’’, vertelt John. ,,Ook buiten in de natuur. Elke donderdag trek ik met een paar groepen het gebied in. Dan wordt er gezaagd en geknot, gestrooid en geruimd. Ook de wandelpaden worden door vrijwilligers onderhouden. Dankzij hen kunnen we dit gebied met al zijn facetten in stand houden. Ik overdrijf echt niet als ik dat zeg. Dankzij al die belangeloze inzet, kun jij nu genieten van de gagel die je zo lekker vind ruiken.’’ Verpulver je blaadjes gagel tussen duim en wijsvinger, dan komt er een kruidige geur vrij. ,,Gagel is een beschermde struik die het goed doet op de moerasgrond van de Nieuwkoopse plassen. Vroeger werd hij betiteld als toverplant. Kiespijn ging er mee weg. Tegenwoordig wordt gagel door bierbrouwerijen als vervanger van de hop gebruikt. Denk

maar aan het Belgische Gageleer, een bekend biologisch streekbier.’’ Wat je ook ziet, waar je in het gebied ook komt, John Pieterse heeft wel een verhaal voor je. ,,Ik heb nooit gedacht dat ik het leuk zou vinden, maar tegenwoordig twitter ik zelfs. Onder de naam @boswachterjohn. Ook op die manier kan ik mijn verwondering en ervaring delen.’’ Het natuurgebied De Nieuwkoopse Plassen is zo’n 1400 hectare groot. Niet overal mag je komen. Een relatief klein gedeelte is beschermd (broed)gebied. John Pietersen: ,,Zelf kom ik daar ook niet als ik daar niets te zoeken heb. Toch krijg ik wel eens verongelijkte reacties van mensen die het raar vinden dat bepaalde stukken zijn afgesloten voor publiek. ’Hoe zou jij het vinden dat er elke avond mensen voor je raam staan die bij jou naar binnen willen gluren’, zeg ik dan. Plots begrijpen ze het een stuk beter.’’

Tekst: Nancy Ubert

Blauw Jantje Met regelmaat vaart Blauw Jantje door het plassengebied van Nieuwkoop. Afhankelijk van de tijd van het jaar, glijd je langs de pas gemaaide rietvelden of kom je bij de kraamkamer van de zwarte stern. ´s Zomers tieren de planten van het schrale hooiland zo welig, dat je er nederig van wordt. Vanuit het bezoekerscentrum in Nieuwkoop worden telkens vaarexcursies met Blauw Jantje georganiseerd. Zo kun je veel te weten komen over de Nieuwkoopse Plassen. De boot is ook af te huren voor een compleet gezelschap. Meer informatie: www.natuurmonumenten. nl/bcnieuwkoopseplassen

Avontuurlijk wandelen door de Groene Jonker. Foto: Natuurmonumenten

Grootste stuk moerasheide Natuurgebied de Nieuwkoopse Plassen staat bekend om zijn grote diversiteit aan planten en dieren. Naast de uitgestrekte rietlanden met uiteenlopende rietvogels zijn er waardevolle hooilandjes die in de zomermaanden vol staan met bijzondere bloemensoorten. Het gebied herbergt de één na grootste kolonie purperreigers van ons land. ,,En’’, meldt boswachter John Pieterse met enige trots, ,,Wij hebben hier het grootste stuk moerasheide van West-Europa. Dat zegt dus wel wat.’’ Blauw Jantje vaart langs de natte, malse veenweiden. Foto: Natuurmonumenten

Tekst: Nancy Ubert

17

Favoriet bij de kenners

) s e j t ( r e d n o w r u Zingende zomergast u t Na

Dat het jachtluipaard het snelste dier op aarde is, weten we allemaal wel. En dat de reuzenschildpad het dier is dat het langst blijft leven, is ook bekend. Het dier houdt het zelfs langer vol dan de mens. Bij bijzondere flora, denken we natuurlijk meteen aan de mammoetboom als de dikste op aarde. Zulke indrukwekkende staaltjes van de natuur vinden we niet naast de deur. Maar niet getreurd, in de natuurgebieden van Dunea, Zuid-Hollands Landschap, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten zijn genoeg andere grote en kleine wonderen te vinden.

Een wachter houdt bossen en natuurgebieden in de gaten. Bijna niemand weet meer van de flora en fauna in dat gebied dan hij (of zij). En vrijwel elke centimeter in het werkgebied heeft hij (of zij) verkend. Ben je op zoek naar de allermooiste plek? Dan moet je aan de bos- of duinwachter vragen waar je moet zijn. Speciaal voor deze bijlage vertellen zij over hun favoriete plekje in de natuur.

Duinwachter Marco de Groot houdt van klimmen in Meijendel

E

en hele klim is het naar het favoriete plekje van Marco de Groot. Voorbij de Verboden toegang-bordjes leidt een smal pad stijl een duin op. Al moest Marco wel even goed nadenken voordat hij zijn mooiste stukje Meijendel gekozen had. ,,Eigenlijk is het hele duingebied van Meijendel mooi.

Maar ik hier kom ik wel graag.’’ Maar het klimmen wordt zeker beloond. Bovenop een duin middenin het natuurgebied heb je een prachtig uitzicht. ,,Er liggen bijna altijd wel boten voor de kust, van die grote tankers. En tussen de bomen door zie je de flats van Scheveningen/Den Haag. Je zit hier nog geen 10 minuten van de drukke binnenstad van Den Haag, met al het verkeer. En dan zit ik hier in stilte tussen al dit groen.’’ En met een beetje geduld, ontdek

je dat je niet alleen bent. De kans om konijnen, vossen of zelfs reeën te zien is groot. ,,Maar dan zul je altijd net zien, neem je iemand mee, is er geen wild te bekennen,’’ lacht Marco. Wil je ook de favoriete stek van Marco bezoeken, zul je eerst een afspraak moeten maken in het bezoekerscentrum van Dunea in Wassenaar. Er zijn regelmatig excursies door de duinen die ook het verboden gebied in gaan.

Boswachter Ron van Zetten prijst de Zandhagedisroute in Langeveld aan

H

et Langeveld, het gebied aan de route richting Langevelderslag in Noordwijk is de favoriete stek van boswachter Ron van Wetten. ,,Je kunt het gebied prima ontdekken aan de hand van de Zandhagedis Route van de Stichting het Zuid-Hollands Landschap.’’ Langeveld heeft een grote diversiteit aan flora en fauna te bieden. De zandhagedis route gaat door acht verschillende type terreinen. ,,Ik houd persoonlijk erg van die afwisseling. Én de prachtige vergezichten over de duinen en zee.’’ Rondom de poelen en de 1200 meter lange duinbeek die door het gebied loopt, groeien prachtige planten. Op de omliggende vochtige, schrale hooilanden vind

je duizendguldenkruid, zeggesoorten en diverse mossen die in voedselrijke gronden niet voorkomen. Verder zitten er vooral veel damherten. Reeën zijn er niet zoveel, maar des te bijzonder is het als je er wel een tegen komt. Die onverwachte momenten zijn de mooiste, vindt de boswachter. ,,Ik was op een doordeweekse dag met een lawaaierige machine aan het werk in het bos van het Langveld en dacht: ‘dit wordt geen wild spotten vandaag’. Staat er plotseling, als vanuit het niets een damhert voor mijn neus op tien meter afstand. Een nieuwsgierige, tweejarige spitser kwam even van dichtbij mijn werk beoordelen. Hij heeft mij zeker wel een kwartier gevolgd.’’

Een van de geliefde zomergasten in de duinen van Dunea is de nachtegaal. Na overwintering in het verre zuiden komt deze vogelsoort naar Meijendel en Berkheide om er te broeden. De nachtegaal is een onopvallende vogel die zich veelal verscholen houdt in de begroeiing van het duin. En dan het liefst op de plekken waar meidoornstruwelen en brandnetels voorkomen. Aangezien er in Meijendel heel veel meidoornstruweel is, heeft dit gebied mogelijk de hoogste dichtheid van Nederland als het om de nachtegaal gaat. Je ziet hem niet maar je hoort hem wel. Overdag in de schemer en ’s nachts, vanaf april tot diep in de zomer.

Kleurige ijsvogel Maarten Laming, boswachter van het Zuid-Hollands Landschap, heeft hem de laatste tijd zelf nog niet gezien,. Maar de ijsvogel is wel een bijzondere gast in de gebieden van het Zuid-Hollands Landschap. ,,Je zou het niet denken, maar met de ijsvogel gaat het na een winter met zoveel ijs als in de afgelopen winter, helemaal niet zo goed. Als er ijs ligt, kan de vogel namelijk niet vissen en daar leeft het mooie, opvallend gekleurde diertje van. Er is een tijd geweest dat het weer heel goed ging met de ijsvogel. Tegenwoordig is het weer een zeldzame verschijning. Des te bijzonder als je ‘m een keertje voorbij ziet schieten.’’

Verhuizende haas

Boswachter John Pietersen beklimt graag de uitkijktoren

Boswachter Jenny van Leeuwen houdt van het achterbos in de Duivenvoordse - Veenzijdse Polder

M

idden in de open Duivenvoordse- Veenzijdse Polder liggen her en der kleine bosjes verspreid. De oorsprong van die bosjes gaat ver terug. ,,Dit zijn hakhoutbosjes, vroeger aangelegd door de boeren die er hout produceerden om de boerderij warm te stoken’’, vertelt boswachter Jenny van Leeuwen. Zij komt het liefst

18

in Het Achterbos, één van de hakhoutbosjes in de polder die voor publiek is opengesteld door een laarzenpad. ,,We laten in dit bos de natuur z'n gang gaan, waardoor een heel mystieke sfeer is ontstaan. Omgevallen dode bomen zorgen hier voor de komst van vele schimmels en insecten en daardoor zijn er ook veel vogels. Bovendien biedt de stronk van een omgevallen boom broedmogelijkheden voor de ijsvogel.’’ Elders in de Leidschendamse polder gaat Staatsbosbeheer hakhoutbosjes in ere herstellen met een groep vrijwilligers. ,,Zo hebben we een

heleboel variatie in het gebied: open landschap waar de weidevogels en hazen zitten, bos met reeën, typische bosvogels en roofvogels en ook een plas met bijbehorende watervogels. Helemaal achterin Het Achterbos komt Jenny het liefst. ,,Daar heb je een prachtig uitzicht over het veenweidelandschap, maar je zit nog wel in het bos.'' Trek wel laarzen aan als je het Achterbos in gaat. Tijdens het broedseizoen kun je een rondje lopen door het Achterbos; buiten het broedseizoen kan dit rondje worden uitgebreid met een lus door de weilanden.

D

e mooiste plek? Boswachter John Pietersen hoeft daar niet lang over na te denken. Hij nodigt je graag uit om op de uitkijktoren bij de Nieuwkoopse Plassen te gaan staan. Kijk je vooruit dan zie je in het broedseizoen verschillende kolonies van purperreigers, zwarte sterns, aalscholvers, kokmeeuwen en lepelaars. ,,Ook ontdek je de diversiteit van dit natuurgebied. Je ziet de plassen, de watergangen, de rietvelden en in de verte ligt het dorp Noorden, waar ik ben opgegroeid en nu nog woon. Dat weidse karakter geeft me rust.’’ In de winter trekt het gebied grote aantallen ganzen en talrijke soor-

Tekst: Schrijvers Pauline Snel, Nancy Ubert en Nadine Mussert

ten eenden en futen. ,,Ook heerlijk om naar te kijken. En in het najaar sta ik hier om de visarend te spotten.’’ De uitkijktoren is 4 meter hoog en staat langs het fietspad aan de Hollandse kade. Voor vogelaars biedt de toren natuurlijk de uitgelezen kans om de telescoop te richten op de vele verschillende vogels in het gebied. Maar je hoeft geen ornitholoog te zijn om de trappen op te gaan. Iedereen mag de toren beklimmen en genieten van het uitzicht. Zoals het kleine meisje dat naar beneden roept: ,,Mama, papa! Moet je hier eens komen kijken. Dit vind ik mooi!’’

Wandelend door het groeiende Bentwoud kom je hazen tegen. Prachtige beesten met hun lange oren en poten. In grote sprongen rennen ze door het gras. Ze leven in een eigen territorium met een aantal vaste slaapplaatsen (legers). In januari start het rammelen, de paartijd. Mannetjes ‘boksen’ met elkaar om de vrouwtjes. Een prachtig schouwspel dat in Bentwoud steeds zeldzamer wordt. Hazen leven voornamelijk in open gebied met grasland. In een bos vol bomen voelen zij zich minder thuis. Daar komen weer heel andere planten en dieren voor terug. En de haas houdt nog weilanden genoeg over.

Zompige woelmuis Natte pootjes? De Noordse woelmuis voelt zich daar juist lekker bij. Hij houdt van drassige veengrond. In de volksmond wordt hij ook wel eens rottekop of zeemol genoemd. In ons land leeft een aparte ondersoort die nergens anders voorkomt. In de Nieuwkoopse Plassen is deze muis ruim vertegenwoordigd want doordat de Noordse woelmuis geen watervrees heeft, en goed kan duiken en zwemmen, weet hij de verschillende eilandjes in het gebied makkelijk te bereiken. De Noordse woelmuis lijkt veel op de aardmuis en de veldmuis. Hij wordt iets groter, heeft een langere staart en zijn vacht is doorgaans iets donkerder.

Vleesetende zonnedauw Bromvliegen pas op. Haar naam klinkt zo lief maar Zonnedauw eet jullie met vleugel en al op. Ze is namelijk een vleesetende plant die kleine insecten vangt. Voornamelijk vliegen, maar een spin gaat er ook wel in. De bladeren zijn voorzien van klierharen waarop aan het uiteinde een druppeltje kleverige afscheiding zit (de ’dauw’). Als een vliegje op het blad landt, blijft het insect kleven. Het blaadje rolt zich vervolgens langzaam op om de prooi te verteren. Zoals veel vleesetende planten groeit de zeldzame Zonnedauw in moerasgebieden. Bijvoorbeeld in de natte omgeving van de Nieuwkoopse Plassen.

Duizendguldenkruid vult beurs Duinen staan niet stil. Wind, water en zon zorgen ervoor dat zand vast wordt gelegd, begroeid raakt en weer in beweging komt. Bijzonder zijn de natte duinvalleien. Juist daar is ruimte voor zeldzame planten als parnassia, hondskruid, rietorchissen en moeraswespenorchis. Een van de kleurrijkste planten is het Duizendguldenkruid. Volksgeloof zegt dat dit kruid in je beurs ervoor zorgt dat hij nooit leeg raakt. De bitterstoffen in het kruid worden gebruikt in medicijnen bij Anorexia nervosa om eetlust op te wekken. De zachtroze bloemetjes bloeien in juni tot en met september langs het laarzenpad in Berkheide.

Rozenkransje tegen bliksem Het rozenkransje groeit in het Duneagebied Meijendel, op een vrij hoog liggende noordhelling in een soortenrijk duingrasland. In 2006 dook het zeer zeldzame plantje op rond het Parnassiapad. Het plantje heeft de naam rozenkransje te danken omdat het werd gebruikt om kransjes van te vlechten. Deze kransjes werden in huis opgehangen, want men dacht dat ze tegen blikseminslag zouden beschermen. Het plantje wordt 5 tot 15 cm. hoog. In de regel hebben mannelijke planten vrijwel witte bloemetjes en vrouwelijke planten rozerode. Bijzonder is dat in Meijendel, mannelijke en vrouwelijke plantjes dicht bij elkaar groeien.

Oude laanbomen Heel kenmerkend voor de landgoederen van het Zuid-Hollands Landschap zijn de honderden jaren oude bomen die ooit langs de lanen zijn aangeplant door de families die de buitenverblijven van oorsprong in eigendom hadden. Boswachter Maarten Laming noemt ze laanbomen. ,,Je ziet heel duidelijk het verschil tussen het jonge gedeelte van het landschap en het oude. Daar staan de grillig gevormde, oude laanbomen, meestal eiken en beuken. Deze oude bomen zijn in trek bij bijvoorbeeld spechten en vleermuizen. Spechten nestelen in de gaten in de bomen, in dode exemplaren vinden ze voedsel.

19

Dag Water! De spliksplinternieuwe schoolreis voor groep 3 t/m 8

Tryouts in oktober 2012!

Schoolreisbestemmingen Natuurschool

Start mei 2013

Loevestein

7 locaties in Nederland en één op een Duits Waddeneiland

Vanaf mei 2013 start, vanaf het nieuwe bezoekerscentrum van Dunea in Meijendel bij Wassenaar, de spetterende schoolreis Dag Water! van de Natuurschool. Dag Water! wordt een actieve schoolreis voor groep 3 t/m 8 die zich afspeelt in de duinen van Meijendel en op het strand. Op waterblauwe stepjes bewegen de kinderen zich watervlug van de ene speelse activiteit naar de andere. Zoetwater, zoutwater, drinkwater, waterdieren, watervogels, waterplanten: het draait tijdens Dag Water! vijf uur lang om

water!

Dag Water! wordt mede mogelijk gemaakt door Dunea Duin & Water

www.natuurschool.nl

050 - 527 4993