ZO MOOI. is onze achtertuin. natuur agenda. Met. Landgoed terug in oude glorie. Plezier bij De Tapuit. Geniet van weidevogels

NeemIS GRATe me

ZO MOOI is onze achtertuin

Met

r u u t na nda age 3 201

Landgoed terug in oude glorie

Plezier bij De Tapuit

Geniet van weidevogels

V Verras Verrassingen assingen ssingen in Nieuwkoop

LANDGOED PICKNICK KOM OOK! HUYS TE WARMONT Op za t 14 se erdag ptem ber

Pak je picknickkleed en kom genieten op Landgoed Huys te Warmont van muziek, theater, geocaching, streekproducten, geschiedenis en natuur. Of steek je handen uit de mouwen en help ons met het beheer van dit mooie landgoed. Moe geworden? Op de Droomweide of tussen de bomen is er genoeg plek voor een gezellige picknick!

Op naar die mooie achtertuin Het zonnetje op je vel, de wind door je haren, de lucht van bloemen of vochtig bos in je neus. Een uitstapje in de natuur is altijd een belevenis. Wie hier in de regio woont, heeft geluk. Zonder uren in de auto te hoeven zitten, is er een ruime keus aan plekken waar je even een frisse neus kunt halen. De duinen, het bos, de weilanden in de polder of de bijzondere natuur rond de plassen. Na een fietstochtje of desnoods na een autorit van een half uurtje, sta je midden in het groen. Heerlijk om uit te waaien en heerlijk voor de kinderen om te ravotten. In veel natuurgebieden is er juist voor hen veel te beleven: het ontdekken van bijzondere dieren en planten, het bouwen van een boomhut of het klauteren in een boom. Een achtertuin waar veel te beleven valt en waar iedereen van kan genieten. Het is tegelijkertijd ook een achtertuin waarvoor heel goed wordt gezorgd door verschillende natuurorganisaties. Staatsbosbeheer bijvoorbeeld heeft veel natuurgebieden in het Groene Hart maar natuurlijk ook in de duinen rond Noordwijk en Katwijk. Dunea wint ons drinkwater in de duinen bij Wassenaar maar zorgt tegelijkertijd voor de

natuur in dat uitgestrekte duingebied waar je eindeloos kunt wandelen en zelfs verdwalen. Natuurmonumenten ontfermt zich over de Nieuwkoopse Plassen, een door turfwinning ontstaan plassengebied waar ooievaars, reigers maar ook vleesetende planten zich thuisvoelen. Het ZuidHollands Landschap beheert veel historische landgoedbossen waar je kunt dwalen door oude lanen en bij schemering de vleermuizen door de lucht ziet scheren. Sinds begin dit jaar zorgt deze organisatie ook voor de Oostvlietpolder bij Leiden waar je eindeloos weidevogels kunt spotten, pal aan de rand van de stad. Waar de verschillende natuurgebieden zich bevinden, is te zien op een kaart in het hart van deze krant. De pagina’s 9 en 12 geven een overzicht van alle evenementen in 2013 die door de vier natuurorganisaties worden georganiseerd. Of je nu wilt genieten van het nachtegalengezang, van vleermuizen in de avondschemering, op watersafari wil of met de boswachter op pad, er is altijd wat te beleven in de komende weken en maanden. Avonturiers komen aan hun trekken doordat speciaal voor deze uitgave een aantal bijzondere ‘schatten’ in de verschillende natuurgebieden

werden verstopt. Dus wandelschoenen aan en eventueel een jas mee en lekker naar buiten. Op naar die mooie achtertuin. Roza van der Veer

INHOUD te Warmont 4 Huys terug in oude glorie

De organisatoren van dit bijzondere evenement heten u van harte welkom!

Kijk voor meer informatie op www.zhl.nl/landgoedpicknick

13 Zoektocht naar ‘schatten’ in natuur

wat te beleven 14 Altijd rond Nieuwkoopse Plassen

16 Vrijwilligers over bijzondere waternatuur

in deze regio 10 Natuur in kaart gebracht

Zuid-Hollands Landschap Het Zuid-Hollands Landschap heeft ruim 52.000 donateurs en beheert bijna 4.000 hectare in de provincie Zuid-Holland, verdeeld over ruim 100 natuurgebieden. De stichting streeft naar een duurzaam evenwicht tussen mens en natuur, door voor beide rust en ruimte te creëren. De terreinen maken nu al deel uit van de groene longen van de provincie Zuid-Holland. Het Zuid-Hollands Landschap realiseert natuur dichtbij huis zoals in Warmond, Voorschoten, Leiden, Lisse, Noordwijk en Noordwijkerhout. www.zuidhollandslandschap.nl

Staatsbosbeheer Het beheren van een groot deel van het Nederlandse landschap is één van de kerntaken van Staatsbosbeheer. Doel is het afwisselende, rijke Nederlandse landschap voor nu én de toekomst te behouden. Daarbij wordt zorgvuldig gekeken naar de cultuurhistorische en ecologische waarden. Staatsbosbeheer zorgt voor duingebieden bij Noordwijk en Katwijk, eilandjes in de Kagerplassen maar ook polders en bossen in het Groene Hart. www.staatsbosbeheer.nl

Tapuit 6 De interactief vermaak, vogel en tappunt

8 Weidevogels in het Groene Hart stap in de natuur: 9 Op agenda voor 2013

VOORWOORD

17 Dwalen in waterwingebied 18 Oostvlietpolder: het laatste weideland rond Leiden Pechtold: 19 Alexander ‘Verleid je kinderen’

COLOFON Deze natuurkrant is gemaakt door de redactie Speciale Producties van het Leidsch Dagblad in samenwerking met Natuurmonumenten, Dunea, Zuid-Hollands Landschap en Staatsbosbeheer. De uitgave wordt verspreid bij het Leidsch Dagblad en bij Alphen cc. Daarnaast worden er nog eens 25.000 gratis exemplaren verspreid in de regio. Coördinatie en planning: Roza van der Veer. Teksten: Willem Buijteweg, Jiery van Roon, Roza van der Veer en Tessa de Wekker. Eindredactie: Annemiek Ruygrok. Fotografie: Natuurmonumenten, Bezoekerscentrum DigiDaan, Zuid-Hollands Landschap, Dick Hogewoning, Taco van der Eb, Martin van Reep, Hielco Kuipers, Leidsch Dagblad/HDCMedia. Kaart: Simon Elenbaas. Vormgeving: HDC Media, Ingrid Beltman.

Natuurmonumenten Natuurmonumenten is een vereniging die zorgt voor de natuur in Nederland. De vereniging, opgericht in 1905, doet dit met steun van vrienden, bijna 3800 vaste vrijwilligers, ruim 730.000 leden en een groot aantal bedrijven. Overal in Nederland. Voor iedereen. Daarom zijn bijna alle natuurgebieden en waardevolle landschappen vrij toegankelijk. Er lopen wandelroutes, fietsroutes of kanoroutes door en er worden veel activiteiten georganiseerd. Zo wil Natuurmonumenten mensen actief bij de natuur betrekken en laten zien hoe belangrijk het is om onze natuur voor de toekomst te behouden. www.natuurmonumenten.nl

Dunea Dunea produceert en levert aan circa 1,2 miljoen klanten drinkwater in het westelijk deel van ZuidHolland. Voor deze productie wordt gebruik gemaakt van de duinen tussen Monster en Katwijk. In dat duingebied waar Meijendel en Berkheide onderdeel van uitmaken, komen jaarlijks één miljoen recreanten voor de rust en de ruimte. Dunea beheert de duingebieden al 135 jaar en zorgt zo voor schoon drinkwater maar ook natuur in de Randstad. www.dunea.nl

4

5

Vrijwilligers en Zuid-Hollands Landschap werken samen

Landgoed ‘t Huys te Warm ont terug in oude glorie Een bonte specht slaat een roffel tegen boom. De vogel is onzichtbaar maar duidelijk hoorbaar, ondanks de ruziënde kauwen in een dode boomkruin. Twee jonge ransuilen kijken, verscholen in het groen, doodstil toe. Het wapperen van de veren in de wind verraadt dat het geen stenen exemplaren zijn. Een doodgewoon tafereeltje op landgoed Huys te Warmont. Het 23 hectare grote terrein, eigendom van het Zuid-Hollands Landschap, ligt aan de rand van Warmond. Aan de Herenweg is een kleine parkeerplaats waar je auto en fiets kunt achterlaten om via een slingerend pad te voet het landgoed te betreden. In het midden van het park prijkt het, nog steeds bewoonde, kasteel met de omringende kasteelgracht. Statige lanen met soms meer dan honderd jaar oude beuken en zomereiken doorkruisen het terrein. Kronkelende paadjes langs kleine weitjes met in het

voorjaar bloeiende azalea’s en rododendrons zorgen voor dwarsverbindingen. Geen enkel laantje is gelijk, de één wordt omzoomd door grillig gevormde beuken met hun gladde basten maar er is ook een donker laantje vol taxusbomen. Een plek voor verliefde koppeltjes om ongezien te zoenen. Langs de oostkant van het bos liggen kleine stukje grasland met bankjes. Perfecte plekjes om rustig over het water van de Hoflee te turen naar het weiland vol vogels en hazen die tussen de traag grazende koeien door huppelen. En overal is water, rond het landgoed, in de vijver maar ook in de vele greppels die zorgen voor een eigen waterpeil op het landgoed. Veel fantasie heb je niet nodig om de dames en heren uit voorbije eeuwen hier hun lome zomerdagen te zien doorbrengen. De dames onbespied in het kabinet, een vierkant terrein omzoomd door beuken, of de heren met flinke sigaren en een goed glas port in het koetshuis na de

maaltijd op het kasteel. Weliswaar stamt de oudste bekende bebouwing van het gebied uit de middeleeuwen maar de meeste lanen en weitjes zijn ruim twee eeuwen geleden aangelegd, tegelijk met de verbouwing van het toenmalige huis tot het huidige pand in 18e eeuwse stijl. Veel bomen en struiken die er nu nog staan, zijn in de 19e eeuw geplant toen het landgoed in handen was van de familie Van Limburg Stirum. Sinds 1961 is het landgoed eigendom van het ZuidHollands Landschap. De laatste jaren wordt hard gewerkt aan het herstel van de oude lanen en het opknappen van de oranjerie, ooit de hobbyplek én moestuin van de landeigenaren. Vrijwilligers spelen daar een belangrijke rol bij. Zij maaien het gras, snoeien de struiken, spitten de woekerende bramenstruiken en bamboebossen weg en zetten de drie bruggen netjes in de verf. Ook de ingenieuze afwatering op het landgoed waarbij het water via greppels

en duikers vanuit de boezem het landgoed opkomt en ook weer verlaat, wordt door de vrijwilligers schoongehouden. Zwaar werk zoals het ruimen van omgevallen beuken en het planten van nieuwe bomen, veel beuken zijn aan het einde van hun leven, gebeurt door het Zuid-Hollands Landschap. Het werk van de afgelopen jaren heeft effect. De wandelpaden zijn ruim, de graslandjes goed onderhouden. De 150 jaar oude moerascypres staat weer helemaal vrij, net zoals de oude ceder. Langs de vijver zie je de knoestige luchtwortels van de moerascypres als houten fantasiebeeldjes op een rij. Op het ontoegankelijke vogeleiland is het kleine vijvertje vrij gemaakt van het weerbarstige bamboe. De enorme rode beuk domineert de westkant van de vijver waar snaterende eenden elkaar na zitten.

dige vrijwilligers, het Zuid-Hollands Landschap, maar ook al hun voorgangers uit de voorgaande eeuwen. Bezoekers kunnen hier dagelijks van het bos genieten. Even weg uit de drukte en terugstaren naar de ransuil of luisteren naar de roffelende specht.

V1-lanceerplaats Het landgoed heeft een rijke historie. Bijzonder is de betonnen fundering van de V1-installatie waarvandaan de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog hun raketten richting Londen wilden afschieten. De uit begin februari 1945 daterende installatie is nooit gebruikt en de fundering is jarenlang verstopt geweest onder het groen. Met de opknapwerkzaamheden is de plek teruggevonden en inmiddels goed zichtbaar.

Dieren en planten floreren door het vele werk van de hui-

Tweets

uit het bos

Boswachters luisteren niet alleen naar twietende vo gels. Ze twitte ren zelf ook. van Wetten d Ron oet dat voor het Zuid-Hol Landschap. O lands ver zijn werk en de natuur . @ ... Vandaag een mooie vr acht stenen ve derd uit de w rwijeilanden van het Vogelhof @ ... De oranje rie huystewar mont wordt va morgen al in nhet zonnetje gezet @ ... Deze eik is een keer m et een storm gewaaid. De omvrijwilligers di nsdag storten op deze moo zich ie opruimklus . @ ... Om weide vogels te besc hermen van prefatoren zi jn de speelto estellen voor van antistrips. zien Meer? Lees ze lf op https://tw itter.com/ @Boswachter Ron

Werk met de zeis

Werk met de bosmaaier

Werk met de sloothaak

Werk met de hand

Wie: Arthur van Wesenbeeck (67) Komt uit: Leiden Vrijwilliger: sinds 2011 Werk: ,,Ik heb als rechter in Den Haag gewerkt maar deed altijd al vrijwilligerswerk in de natuur. Na mijn pensionering ben ik hier elke woensdag aan de slag.’’ Leukste klus: ,,Ik ben goed met de zeis. Vorig jaar ben ik dagen bezig geweest om manshoge brandnetels met de zeis weg te halen zodat je de lage begroeiing weer ziet. Dat wil ik dit jaar weer doen. Het is zwaar werk. Je voelt je spieren na een dag maar ik ben ook echt fanatiek.’’ Favoriete plek: ,,Het vogeleiland waar we vorig jaar veel hebben gewerkt. Het is een overzichtelijk gebied en je ziet gelijk resultaat.’’

Wie: Peter Jansen (73) Komt uit: Leiderdorp Vrijwilliger: sinds 2005 Werk: ,,Ik had een eigen administratiekantoor.’’ Leukste klus: ,,Ik vind alles leuk behalve bramen weghalen. Kijk maar wat een lelijke schrammen je oploopt bij het wegsteken. Verder ben ik graag in de weer met de bosmaaier. Daar kun je heel goed op moeilijke plekken en rond bomen mee maaien.’’ Favoriete plek: ,,Helemaal in de noordoostpunt, langs de Hoflee. Daar zie je in de weilanden hazen rennen en weidevogels hippen. In de zomer varen de bootjes voorbij. Het landschap is prachtig, helemaal zonder bebouwing als je niet in de richting van Leiden kijkt.’’

Wie: Eric Kanngiesser (61) Woonplaats: Oegstgeest Vrijwilliger: sinds 2005 Werk: ,,Ik had een communicatie-marketing bedrijf.’’ Leukste klus: ,,Met de sloothaak blad en blubber uit het 200 jaar oude watersysteem halen. Het landgoed heeft een eigen waterpeil zodat de grond niet te zompig wordt. Duikers maak ik schoon met een zelfbedacht apparaat, een enorme tuitenrager. Na elke flinke regenbui is dat weer nodig. Ik heb alleen een hekel aan bamboe snoeien en weghalen.’’ Favoriete plek: ,,De fundering van de V1-raketinstallatie want die hebben wij zelf ontdekt. We wisten dat er iets moest zijn want soms vroegen oude mensen er ook naar. Op een gegeven moment stootte iemand erop met een schoffel. Nu is het beton blootgelegd en goed te zien.’’

Wie: Gertjan Bosman (45) Woonplaats: Oegstgeest Vrijwilliger: sinds 2007 Werk: Ooit bij bloemenbedrijf, nu vrijwilliger Leukste klus: ,,Die heb ik niet, als ik maar met de handen kan werken. Zo kan ik mij lekker uitleven. Verder doe ik ook de huishouding: maak de koffiekopjes schoon en veeg de oranjerie aan.’’ Favoriete plek: ,,Langs de Hoflee want daar heb je prachtig uitzicht. Maar ook bij de oude tulpenboom ben ik graag.’’

6

OP BEZOEK Marije, Adam (7) en Boele (5) Marije: ,,We komen het hele jaar door in Meijendel.’’ We fietsen vaak en de kinderen spelen graag in de speeltuin en tussen de bomen.’’ Adam: ,,Ik hou van in bomen klimmen.’’ Boele: ,,Ik vind in het zand spelen het leukst.’’ Marije: ,,Soms komen we meerdere keren per week. We wonen in Oegstgeest, dus dat is niet zo ver. Meijendel is vlak bij dichtbevolkt gebied, maar hier is het uitgestrekt en rustig. Het is hier het hele jaar mooi. Van de winter hebben we gesleed, in de zomer gaan we ook naar het strand.’’

Coby en Dick Jos Coby: ,,We komen hier elke dag met onze hond Beauty en elke dag is het anders.’’ Dick: ,,We wandelen zo’n drie kwartier en daarna drinken we een cappuccino bij de Boerderij.’’ Coby: ,,Altijd buiten op het terras, want ik heb astma. Daarom komen we hier graag. De lucht is goed voor mijn longen. Ook voor Beauty is het fijn want er zijn hier geen grote honden die loslopen. Op het strand vindt zij het niet leuk. Het nieuwe bezoekerscentrum is trouwens erg mooi geworden. We zijn benieuwd hoe het nieuwe restaurant eruit komt te zien. Het oude gaat na de zomer plat.’’

Catja Kloet en Ina van der Ent Catja: ,,We komen hier een paar keer per jaar. Meijendel is een heerlijk natuurgebied. Ik kom van oorsprong uit Den Haag en ging hier altijd met mijn ouders wandelen. Nu doe ik voor de sportiviteit Nordic Walking.’’ Ina: ,,We zijn samen met onze hond Sara.’’ Catja: ,,We wandelen veel, ook bij ons huis rond de Zevenhuizer Plas. Hier is het in alle seizoenen heerlijk, maar we houden het meest van het voor- en najaar. In de zomer is het erg druk.’’

7

Interactief vermaak in Meijendel

Tapuit

Op bezoek bij De Tapuit

De Tapuit is ook nog op een andere manier te vinden in het natuurgebied Meijendel. De duinen worden voor drinkwaterwinning gebruikt en Dunea heeft ervoor gezorgd dat je dat drinkwater ook in de duinen kunt tappen. Neem een flesje mee en tappen maar. Het water is gratis. Er staat een Tap-uit (openbare tapkraan) bij het begin van de fiets/wandelroute aan Wassenaarse Slag, eentje halverwege de Meijendelseweg, één bij de parkeergelegenheid op weg naar de Waalsdorpervlakte, één voor De Tapuit en één ín De Tapuit.

Een piepklein vogeltje. Niet heel erg opvallend maar wel zeldzaam. Toch vind je de tapuit in het natuur- en recreatiegebied Meijendel. Als je heel veel geluk hebt live in de duinen maar heel makkelijk in het bezoekerscentrum. Dat draagt namelijk de naam van het duinvogeltje.

Op bezoek

Het is het begin - en het eindpunt van drie wandelingen door het natuurgebied Meijendel. Gevestigd in een uit 1840 stammende boerderij is De Tapuit dé plek om informatie op te doen over de natuur en de waterwinning, voor of na de wandeling, uit te rusten aan de leestafel of een dagkaartje (en routekaart) te kopen voor een wandeling door het beschermde Kijfhoek en Bierlap. Elke dag tussen 10 en 17 uur is het centrum open. Gratis toegankelijk.

Het bezoekerscentrum De Tapuit is goed bereikbaar. Er zijn drie parkeerplaatsen langs de Meijendelseweg waar het op zondag en bij mooi weer druk kan zijn. Er loopt een fietspad dwars door het duingebied van Katwijk naar Den Haag en verschillende fietsroutes van en naar Wassenaar. Ook de bus brengt je naar De Tapuit maar dan moet je nog wel een eindje lopen. Buslijn 43 van Leiden - Den Haag komt het dichtstbij. (bij de Tapuit zijn ook fietsen te huur.) Stap uit bij halte De Kieviet en loop via het Wilhelminaplein, Wilhelminalaan, Berkenlaan naar de Meijendelseweg 40. Wie met een paard naar Meijendel gaat, is ook welkom. Er staat een speciale paardenstal met achttien boxen waar je gratis je paard kunt stallen. Er zijn ’mestboys’ beschikbaar want je moet de box wel schoon achterlaten.

Beheerder Adrie Kloos is hier bijna altijd te vinden. Hij toont het waterzuiveringspel waarmee je moet uitpuzzelen hoe de duinen van rivierwater zuiver drinkwater maken. Tegen de buitenmuur worden grote natuurfoto’s uitgelicht waar je kunt zien welke paddenstoelen (zoals de groene knolamaniet, eekhoorntjesbrood en de braakrussula) er groeien op en rond een oude boomstam, er staat een ’aquarium’ met levende woelmuisjes, een vos ligt met zijn jonkies te slapen, reeën kijken wakker rond en via koptelefoons kun je vogelgeluiden leren herkennen. ,,Kinderen zijn gek op deze interactieve spelletjes. Ouders kijken ondertussen rustig mee’’, vertelt Adrie die op zondag honderden bezoekers voorbij ziet komen. De tapuit is de blikvanger in de fraai opgeknapte boerderij die vorig jaar door de koninklijke familie werd geopend. Het kleine vogeltje nestelt graag in oude konijnenholletjes. Dat is ook het eerste wat je ziet als je het bezoekerscentrum binnenloopt. ,,Vooral kinderen worden nieuwsgierig als ze dit konijnenholletje zien. Je ziet dat ze dan verder het centrum inlopen en naar de spelletjes en vitrines gaan voor meer informatie over de dieren en planten én de waterwin-

Wandelen Vanuit De Tapuit starten drie gemarkeerde wandelingen: een gele, een blauwe en een witte. De gele route leidt naar het strand, de witte route gaat meer door het beschutte bos van het binnenduin. De blauwe route combineert bos en het wat opener middenduin. Hoe hoger de begroeiing hoe verder weg de zee is, is als regel aan te houden. De verschillende wandelingen (ook de rode route die aan het begin van de Meijendelseweg begint) zijn ook prima met elkaar te combineren. Daarvoor is het wel handig om een routekaart mee te nemen. Deze recreatiekaart is te koop in De Tapuit.

ning. Daar worden de duinen uiteindelijk ook voor gebruikt.’’ Zelf is de geboren Katwijker een liefhebber van de duinflora. ,,Ik kom mijn hele leven al in de duinen en ik werk al 26 jaar

bij Dunea en haar voorgangers. Ik ben geen bioloog maar ik herken best wat planten en dieren. Voor mij bestaat er geen onkruid. Als ik een parnassia of het duizendguldenkruid zie bloeien, word

ik daar blij van. Maar ook in de zomer als de teunisbloemen bloeien, is het hier zo prachtig. Daar kan voor mij niets tegenop.’’

Tweets

uit het bos

Boswachters luisteren niet alleen naar tw tende vogels ie. Ze twitteren zelf ook. Dui ter Leo Loije nwachnga twittert voor Dunea. werk en de na Over zijn tuur in Meije ndel. @ ... Goeiemor gen, we gaan weer reeën te Fijne dag. llen. @ ... Reebok (b astbok) en re egeit in de vr ochtend #Ber oege kheide #Dun ea @ ... Vandaag mag ik mijn 40 0-ste volger be groeten! Dat een ieder zich hier maar mag voelen. thuis @ ... Prachtig e dag! #Solle veld #Dunea Geldige jaarka . Let op! art verplicht. Er wordt vand gecontroleer aag d. @ ... Tijdelijke kudde schape n #Solleveld plaatst. Kunn is veren de meiden weer naar ha grazen. rtelust @ ... Net meldi ng over bezo ekers met ho Niet aangetro nden. ffen. Op #Sol leveld geldig kaart verplicht e jaar. Honden niet toegestaan. Meer? Lees ze lf op https://tw itter.com/ @Duinwacht erleo

Honger Naast De Tapuit staat de pannenkoekenboerderij Meijendel. Een ideale plek om nog even wat te drinken of een pannenkoek te eten. De boerderij wordt eind dit jaar vervangen door nieuwbouw maar de bruine knusse sfeer én de grote ronde open haard komen terug. Tijdens de verbouwing blijft het restaurant gewoon open.

Spelen In de duinen loop je op de paden maar er is ruimte genoeg om lekker te rennen en te spelen. Naast De Tapuit ligt een groot speelveld waar je heerlijk kunt rennen of met het hele gezin picknicken, er is een waterspeelplaats én een speelbos waar je een eigen hut kunt bouwen of in een boom kunt klimmen. Zo ontdek je vanzelf hoe leuk en spannend de natuur is.

Natuur

8

Genieten van weidevogels in Groene Hart In het Groene Hart zijn nog volop gebieden waar je overal om je heen de kreten van grutto’s, kieviten, tureluurs, scholeksters en veldleeuweriken hoort. De Wilck, vlakbij Hazerswoude-dorp, is zo’n gebied. Daar werden vorig jaar zelfs recordaantallen grutto’s geteld. Landelijk gaat het niet goed met de weidevogels: al jarenlang nemen de aantallen af. In De Wilck van Staatsbosbeheer broedden er meer dan honderd paartjes grutto’s. Ook de aantallen kleine zwanen stemmen positief: voor deze sierlijke maar zeldzame zwanensoort is De Wilck een van de belangrijkste pleisterplaatsen in Nederland. In de zomer is De Wilck een grote bloemenzee. Bloemen zorgen voor insecten, en insecten zijn weer ideaal voedsel voor weidevogelkuikens. Verscholen tussen de kruiden vinden de jonge vogels een veilige plek om op te groeien en te leren vliegen. Vanaf het vogelkijkscherm in De Wilck kun je de roepende grutto’s, buitelende kieviten en langsscherende tureluurs haast niet missen. Of speur de lucht af op zoek naar de zeldzame veldleeuwerik. Niet voor niets is De Wilck door de Europese Unie aangewezen als Natura 2000-ge-

LEIDSCHENDAM – Wandelexcursie met gids door het Achterbos, Duivenvoordse-Veenzijdsepolder, 14.30-16.30 u. ([email protected]). WASSENAAR – Struinen door de duinen, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9 u. Zondag 12 mei NIEUWKOOP – Moeder Verwen Vaartocht. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10.30 u.

bied, wat bewijst dat De Wilck internationale topnatuur is. Ook in andere Staatsbosbeheergebieden in het Groene Hart gaat het goed met de weidevogels. In het Zaanse

gebied op het laagveen. Staatsbosbeheer zoekt naar mogelijkheden om de populatie weidevogels hier te versterken. Doel is meer overlevingskansen te creëren voor grutto, kievit, tureluur, scholekster en de gele en witte kwikstaart. Beheer van de hakhoutbosjes is een middel. In deze verwilderde bosschages nestelen immers roofvogels die in het voorjaar eieren en kuikens van weidevogels als ideale prooi zien. Er is een groep vrijwilligers geformeerd, die wordt gecoördineerd door Ed de Meijer. ,,We zijn vorig jaar in december begonnen met een groep van ongeveer 35 personen. We snoeien de bomen en struiken terug tot op kniehoogte. Er kan nu nieuwe groei ontstaan, maar bovenal hebben broedende weidevogels nu minder gevaar te duchten.’’ Gereedschap De hakboutbosjes hadden vroeger een functie om hout te winnen voor het maken van gereedschap voor boeren en tuinders. In het midden van de vorige eeuw verloren de bosjes hun doel. Onderhoud geeft andere planten maar ook de weidevogels meer kans. Ed: ,, Komend najaar gaan we met zijn allen weer aan de slag. Hulp kunnen we nog gebruiken, dus meld je aan.’’

De spannende geschiedenis van Rijksdorp bestond de communicatie nog uit telexen en gecodeerde telefoonlijnen! De geschiedenis van dit stukje Wassenaar gaat ook verder terug. Rijksdorp is een restant van het oude landgoed Rijksdorp. Ook hiervan zijn sporen in het landschap te vinden. Nu zijn de bunkers als communicatiecentrum in gebruik genomen door de natuur, maar sporen van alle belangrijke perioden uit de geschiedenis van Rijksdorp zijn nog zichtbaar. Een bezoek aan het bunkercomplex Rijksdorp is alleen mogelijk met een gids. Iedere zaterdag tussen 18 mei en 24 september kun je tussen 11-13 en tussen 13.15-15.15 uur in de bunkers kijken. Zo kom je alles te weten over dit geheimzinnige complex. Informatie en aanmelden bij www.staatsbosbeheer.nl.

APRIL

Varen

Zaterdag 6 april WASSENAAR – Excursie: Reeën kijken in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 8.00 u.

NIEUWKOOP – Vanaf 15 mei tot en met oktober vaart iedere woensdag om 14 uur de watersafari kinderboot uit. De schippers van Natuurmonumenten vertellen over het ontstaan van de plassen en gaan met de kinderen op zoek naar de dieren die rondom en in de plassen wonen. Met een verrekijker speur je naar vogels, zoals de buizerd en de aalscholver. Gewapend met een schepnet speur je de sloten af op zoek naar waterdiertjes. Bekijk ze met een zoekkaart en vergrootglas. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116.

Zaterdag 13 april WASSENAAR – Excursie: Grazers in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u.

Grutto’s hoor en zie je in het Groene Hart nog overal om je heen.

Vrijwilligers zetten bijl in verwilderd hakhout

Verscholen tussen de villa’s van de Wassenaarse wijk Rijksdorp ligt een enorm bunkercomplex. Door het bladerdek van de majestueuze eiken, beuken en kastanjes is vanuit de lucht nauwelijks zichtbaar dat hier een heel bunkerdorp verborgen ligt. Reden voor de Duitse bezetter om in 1942 juist hier een commandopost te bouwen. De muren en daken van de bunkers zijn metersdikke constructies, waar infanteristen gelegerd waren die de kust verdedigden. De bunkers van Rijksdorp zijn onderdeel van de Atlantikwall, een verdedigingslinie die de Duitsers langs de hele Nederlandse kust aanlegden. Na de Tweede Wereldoorlog werden de bunkers in gebruik genomen door het Nederlandse leger. In de Koude Oorlog werd vanuit Rijksdorp in NAVO-verband de luchtmachtcommunicatie op poten gezet. In die tijd

Wie nog meer wil weten of voor aanmelden, kan ook altijd terecht op de volgende sites: - Voor evenementen op de Nieuwkoopse Plassen: www.natuurmonumenten.nl/bcnieuwkoopseplassen. - Voor evenementen in Wassenaarse Berkheide, de Katwijkse Zuidduinen, Bentwoud in Benthuizen, Balij bij Zoetermeer, Hollands Duin in Noordwijk, Lentevreugd in Wassenaar, Bieslandse Bos bij Nootdorp, Zaanse Rietveld in Alphen aan den Rijn, Duinvoordse en Veenzijdse Polder bij Leidschendam: www.staatsbosbeheer.nl. - Voor evenementen bij Nieuw Leeuwenhorst in Noordwijkerhout, Huys te Warmont in Warmond, Landgoed Keukenhof, Landgoed Beresteijn in Voorschoten of Oostvlietpolder in Leiden: www.zhl.nl. - Voor evenementen in het Wassenaarse Meijendel altijd op: www.dunea.nl.

Wandelen, joggen, vogels kijken of gewoon lekker luieren in de natuur kan altijd. Weer of geen weer. Wie wat wil beleven moet eens gaan kijken bij de vele activiteiten die door Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Dunea en het Zuid-Hollands Landschap worden georganiseerd in de natuurgebieden in de regio. Op deze pagina’s heel veel suggesties voor het komende jaar.

Voor andere informatieadressen zie agenda.

Duivenvoordse- Veenzijdse polder is een ideaal wandelgebied Ingeklemd door de bebouwing van Den Haag, Wassenaar, Leidschendam en Voorschoten ligt de beschermde DuivenvoordseVeenzijdse Polder. Omringd door boerderijen en landgoederen, waaronder het koninklijke landgoed De Horsten, is de polder heerlijk om te wandelen. Er zijn hakhoutbossen uit de verre middeleeuwen, maar ook enkele van recentere datum. Ook is er veel vlak, open weide-

A D N E G A 2013

9

Rietveld heb je kans om een kemphaan, lepelaar of porseleinhoen te spotten. De zeldzame kemphaan strijkt hier soms met tientallen tegelijk neer, vooral in juli. En dat is bijzonder: nog niet zo lang geleden was het Zaanse Rietveld een landbouwgebied. Door sloten en poelen te graven, de waterstand te verhogen en de natuur verder zijn gang te laten gaan, ontstond een paradijs voor maar liefst 150 vogelsoorten. Ook libellen en kleine zoogdieren voelen zich er goed thuis. Het Zaanse Rietveld is een jong natuurgebied, dat naarmate het ouder wordt weer andere soorten aan zal trekken. Naast De Wilck en het Zaanse Rietveld liggen in het afwisselende landschap van het Groene Hart nog veel meer kleine natuurpareltjes. Net buiten de stad vind je hier rust en ruimte. Kom er lekker struinen met de kinderen of in alle rust wandelen en fietsen. In dit oerhollandse landschap met weilanden en sloten, knotwilgen en rietkragen, molens en boerderijen lijkt het soms alsof de weidevogels de enige zijn die zich druk maken. Ieder natuurgebiedje heeft een eigen karakter en biedt weer andere ontdekkingen. Om u niets te laten missen heeft Staatsbosbeheer een fietsroute uitgezet tussen Alphen aan den Rijn en Leiden. De route staat in de folder ‘Op pad in het Groene Hart’, die gratis te downloaden is op de website van Staatsbosbeheer (zoek op natuurgebied Groene Hart – Rijnstreek > Meer info > Gebiedsfolder). Tip: trek wandelschoenen aan en neem even de tijd om de prachtige natuurgebiedjes waarlangs de route leidt te voet te verkennen. Onderweg komt u genoeg horeca tegen om honger en dorst te stillen.

Tweets

uit het bos

Boswachters luisteren niet alleen naar twietende vogels. Ze twitte ren zelf ook. Mark Kras, Linda Groeneveld en Jen ny van Leeuwen doen dat voor Staatsbosbehe er. Over hun werk en de natuur. @ ... Bijzondere fotoserie met cameraval in #HollandsDuin op dood ree eindigt met raadsel. #dooddoetleven @staa tsbosbeheer http://hollandsduin.wordpress.co m/2013/03/27/levenen-dood/ @ ... Deelnemers aan exc ursie #HaagseBos hadden het ‘best koud’, maar gingen toch met zonnige gezichten weer naa r huis. #missiegeslaagd @ ... Fantastisch uitzicht vanaf bankje in #Balij. Op de achtergrond roff elende spechten en miauwende buizerds. Meer? Lees zelf op https: //twitter.com/ @GroeneLinda of @Bosw achterJenny of @BoswachterMark

GPS WASSENAAR – Met het hele gezin met een GPS op pad. Dat kan op zondag 21 april, 19 mei, 30 juni, 28 juli, 25 augustus en 22 september door de duinen van Meijendel. Vertrek tussen 10-13 uur vanaf bezoekerscentrum De Tapuit.

Zondag 21 april WASSENAAR – Excursie: Op zoek naar sporen van dieren en planten. Hotel Duinoord, 10-12 u. (www.staatsbosbeheer.nl). Zondag 28 april WARMOND - Vroege vogel excursie met 2 gidsen van het ZuidHollands Landschap, 1 speciaal voor kinderen, buitenplaats Huys te Warmont, 6.30-8 u. WASSENAAR – Excursie: Lentevreugd. Vertrek P-plaats nabij rotonde Katwijkseweg, 10 u. NIEUWKOOP – Wilde Buiten Dag. Leer overleven bij Bezoekerscentrum, Nieuwkoop.

Zandmotor KIJKDUIN - De Zandmotor is een innovatieve manier van kustbescherming en kustonderhoud. Voor de kust tussen Ter Heijde en Kijkduin ligt een schiereiland van 128 hectare, even groot als 256 voetbalvelden. Door wind, golven en stroming verspreidt het zand zich langs de kust als bescherming tegen de zeespiegelstijging en als extra ruimte voor natuur en recreatie. Het Zuid-Hollands Landschap organiseert excursies naar deze zandmotor. Op zaterdag 4 en 18 mei, 1 juni met een gids, op 8 en 24 mei (’s avonds) en 8 juni (om 6.00 uur ’s morgens) met een boswachter. Vertrek altijd bij strandpaviljoen Klein Ockenburgh.

Woensdag 15 mei WASSENAAR – Excursie: Kinderen beleven de lente in Meijendel (6-10 jr), Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 14 u. Vrijdag 17 mei KATWIJK – Excursie: Nachtegalenzang in Berkheide, Start P-Lindenberg, 20.30 u. (www.dunea.nl) Woensdag 22 mei

Creatief WASSENAAR – Fotograferen en tekenen in het natuur. Dat kun je leren. Op zaterdag 18 mei is er in Meijendel een natuurfotoworkshop (alle leeftijden) van 9 tot 13 uur. Aanmelden bij joostenjoost. wordpress.com/contact. Tekenen in het wild voor kinderen van 6 tot 12 jaar is er vanaf zondag 26 mei op zes zondagen tussen 10.45-12.45 uur, eveneens in Meijendel. Meer informatie voor beide activiteiten bij www.dunea.nl.

WASSENAAR – Excursie: Nachtegalenzang in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 20.30 u. Vrijdag 24 mei KATWIJK – Nachtegalen in zuidduinen (Berkheide), groen-witte slagboom nabij Soefitempel, 19-21 u. NOORDWIJK – Drie excursies op Langeveld: damherten, planten of vogel excursie, olv gidsen en boswachter, 20 u. (www.zhl.nl) WASSENAAR – Excursie: Nachtegalenzang in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 20.30 u. Zaterdag 25 mei NIEUWKOOP – Orchideeënvaartocht. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14-16 u. Vrijdag 31 mei KATWIJK – Nachtegalen in de zuidduinen (Berkheide), groen-witte slagboom nabij Soefitempel, 19-21 u. . NIEUWKOOP – Wandeling langs rivier en veenplassen met natuurgids. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 13.30-16.30 u.

MEI

JUNI

Woensdag 1 mei NOORDWIJKERHOUT – Kabouterwandeling door Nieuw-Leeuwenhorstbos, olv gids van Zuid-Hollands Landschap, 13.00 u. Aanmelden 0252-372096. WASSENAAR – Excursie: Kinderen beleven de lente in Meijendel (6-10 jr), vertrek Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 14 u.

Zaterdag 1 juni VOORSCHOTEN – Excursie: Landgoed Beresteijn olv boswachter, 9.30 u., (www.zhl.nl)

Woensdag 8 mei NOORDWIJKERHOUT – Kabouterwandeling, gezinswandeling door Nieuw-Leeuwenhorstbos olv gids van Zuid-Hollands Landschap, 13 u. Aanmelden 0252-372096. WASSENAAR – Excursie: Kinderen beleven de lente in Meijendel (6-10 jr), vertrek Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 14 u. Zaterdag 11 mei ALPHEN AAN DEN RIJN – Excursie: Zaanse Rietveld met gids, 14-15.30 u.. BENTHUIZEN – Dauwtrappen met boswachter in Bentwoud, 8-10 u.

Zaterdag 8 juni WASSENAAR – Excursie: Cultuursporen in Meijendel, 9.30 u..

Donderdag 13 juni WASSENAAR – Excursie: Vogels kijken langs de plassen, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 19.30 u. Vrijdag 14 juni KATWIJK – Natuur en Katwijkers in de zuidduinen, groen-witte slagboom nabij Soefitempel, 19-21 u. Zondag 16 juni NIEUWKOOP – Boottocht met ontbijt. Varen met Blauwjantje door het ontwakende plassengebied, ontbijt ter afsluiting. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 7 u. NIEUWKOOP – Kanotocht op de Nieuwkoopse Plassen. Bezoekerscentrum, 10 u. (Vooraf aanmelden www.natuurmonumenten.nl) NIEUWKOOP – Boottocht langs bloeiende hooilandjes. Bezoekerscentrum, 14-16 u. Donderdag 20 juni WASSENAAR – Excursie: Avondwandeling door Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 19.30 u. Vrijdag 21 juni KATWIJK – Nachtegalen in de duinen van Katwijk, Berkheide, 19-21 u. NIEUWKOOP – Schilder Workshop midzomer, Bezoekerscentrum, Dorpsstraat 116. WASSENAAR - Excursie: Op zoek naar vleermuizen en nachtvlinders in Lentevreugd, P-plaats bij rotonde Katwijkseweg, 21.30-23.30 u. Zaterdag 22 juni ALPHEN AAN DEN RIJN – Excursie: Zaanse Rietveld met gids, 14-15.30 u.

Verwonderzondag NIEUWKOOP - Elke tweede zondag van de maand is bij de Nieuwkoopse Plassen verwonderzondag. Een wandeling voor het hele gezin waarbij je op zoek gaat naar de wonderen van de natuur. De wandeling is van 14 tot 16 uur. Start bij het bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116.

Vrijdag 28 juni KATWIJK – Natuur en Katwijkers in de zuidduinen, groen-witte slagboom nabij Soefitempel, 19-21 u. NIEUWKOOP – Wandeling over zeebodem en bovenlanden, cultuurhistorische wandeling o.l.v. een natuurgids, 14-16 u., P-De Roerdomp, Hogedijk, Zevenhoven. WASSENAAR – Excursie: Meijendel tussen schemer en middernacht, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 22 u. Zondag 30 juni NIEUWKOOP – Kano dagtocht, met natuurgids, zelf kanoën in een Canadese kano en een wandeling in de Haeck. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10-17 u. WASSENAAR – Open dag Kikkervalleien in Meijendel, 11-15 u.

Safari NOORDWIJK – ‘De Grote Vijf’ Duinsafari, met een stoere legertruck op zoek naar het ree. Kan het nog spannender? Vertrek is steeds vanaf Strandplaats Nederzandt in juli op donderdag en vrijdag vertrek 19.30 u. In augustus op vrijdag vertrek 18.30 uur. Informatie en aanmelden bij www.degrotevijf.nl en www.staatsbosbeheer.nl.

Kijk ook op pagina 12 voor nog meer agenda-items.

Kikkervalleien WASSENAAR – De Kikkervalleien is een heel bijzonder duingebied in Meijendel. Het is maar één dag gratis open voor publiek namelijk op zondag 30 juni van 11 tot 15 uur. Speciaal voor deze dag is een wandelroute uitgezet. Bezoekers kunnen hun weg zoeken langs informatiebordjes maar er zijn ook Dunea-medewerkers aanwezig. Bezoekers zien met eigen ogen hoe het duin zich heeft ontwikkeld. Aanmelden is niet nodig. Honden zijn niet toegestaan en het terrein is onverhard en soms moeilijk begaanbaar. Meer informatie op www.dunea.nl.

10

11

1 DeZilk

P

Natuur- en recreatiegebieden in beheer bij: Hillegom

Langeveld De Blink Boswachterij Noordwijk

Staatsbosbeheer

P

Zuid-Hollands Landschap

P

P

Oplaadpunten fiets

Lisse

Nieuw HaarlemmerLeeuwenhorst trekvaart

2

Natuurmonumenten

Keukenhofbos Noordwijker- Wassergeest hout

P

Noordwijk aan Zee

Dunea

N206

Bezoekerscentrum

De Engel

3

or No

N

20

6

Huys te Warmont

Buitenkaag

Eendenkooi

Ke v

E1 9 A4

Klinkenbergerplas

P

Rijnsburg

Braassemermeer

A44

Oegstgeest

P

Polders Poelgeest

Rhijngeest W

ijd

e

Valkenburgse Meer

P

Aa

Leiderdorp

1

N2

07

P

N2

3 N4

Voorschoten

7

P

Nieuwkoop

Berbice/ Beresteyn

P

Weipoortse Vliet

4

Oostvlietpolder

P

Ruygeborg

Wassenaar

P

Pietersen5 pad

P

6

Leiden Meijendel

De Groene P Jonker

N446

P

P

Langeraarse Plassen 2

06

N2 07

N46

N2

4

4

5

Kagerplassen

N445

Berkheide

P

Roelofarendsveen Geerpolder

Katwijk aan Zee

2

Sassenheim

Voorhout

Coepelduinen

er

dz

ee

Westeinderplassen

Alphen a/d Rijn

N2

Rijndijk

Elfenbaan

Zegerplas

31

Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen

5 Oudshoorn-De Haeck pad 6 De Kievit P

6

07

9 E1 4 A

Leidschendam

Haagse bos

Starrevaart en

N 20 9

De Wilck

Zaanse Rietveld

N206

Noord Aa P

Hazerswoudedorp

Voorburg

Benthuizen

N20 9

Leidschendammerhout Zoetermeerseplas

Spijkerboorse kade

N20

7

N45 5

Vogelplas-

Spookverlaat N11

Westeinde

DuivenvoordseVeenzijdsepolder

Scheveningen

7

Meijendel, Dunea Meijendel is een duingebied van 1.874 hectare, pal naast Wassenaar, waar Dunea drinkwater wint. Het gebied bestaat uit buiten-, midden- en binnenduin, de begroeiing van deze gebieden wordt steeds hoger. De zeereep wordt gekenmerkt door paraboolduinen en het binnenduin door bos en valleien. Lees meer op pagina 6 en 7 en 17. Berkheide, Dunea/Staatsbosbeheer Duingebied, ingeklemd tussen Katwijk en Meijendel, van 600 hectare groot. Ontstaan in de late Middeleeuwen en nu door Dunea gebruikt voor waterwinning. Kenmerkend zijn de kleine valleien en de paraboolduinen en vooral veel duingraslanden met op sommige plekken wat bos en struikgewas. Lees meer op pagina 9 en 17. Oostvlietpolder, Zuid-Hollands Landschap Vogels spotten, een struinpad aflopen of uitrusten op een fruitkistje in de boomgaard. De sinds januari geopende Vogelhoff in de Leidse Oostvlietpolder is natuur vlak bij de stad. Tijdens het broedseizoen is een deel van het terrein afgesloten maar de rest van het jaar is de polder gratis toegankelijk. Lees meer op pagina 18. Huys te Warmont, Zuid-Hollands Landschap Een parkbos met lange statige lanen, kronkelende paden, eeuwenoude taxusbomen en moerascipressen. In het midden het Huys te Warmont, omringd door een kasteelgracht die tussen de kastanjes verdwijnt in het bos om later weer als Droomvijver op te duiken. Lees meer op pagina 4 en 5. Nieuwkoopse Plassen, Natuurmonumenten Waterrijk, typisch Hollands, natuurgebied met veel schuwe moerasvogels en een bijzondere onderwaternatuur. Het gebied is ontstaan door het winnen van turf. Het bezoekerscentrum is een ideaal startpunt voor een dagje uit. Het hele jaar door zijn er veel activiteiten voor jong en oud. Meer op pagina 14, 15 en 16. Nieuwkoopse Plassen, Natuurmonumenten De Kievit Rond De Kievit kun je heerlijk wandelen; hier zijn weilanden met koeien, ganzen en knobbelzwanen. Slootjes vol met kikkerbeet en bos waarin roofvogels broeden. Kijk over de Nieuwkoopse Plassen vanaf de verschillende uitkijkpunten. Meer op pagina 14 en 15.

7

De Wilck, Staatsbosbeheer Kleine zwanen, de smient en de grutto. Vogels die graag vertoeven in De Wilck, het natuurgebied van Staatsbosbeheer, vlak bij Alphen aan den Rijn. Ook ganzen verblijven hier graag. De Wilck, een gebied van 116 hectare, is aangewezen als Natura 2000 gebied. Meer op pagina 8.

8

De Balij, Staatsbosbeheer Kinderboerderij, dierenvriendjespad, laarzenpad, een natuurbos met open plekken waar gallowayrunderen grazen, een moerasbos met een 60 meter lange loopvlonder zodat je bijna wel maar toch nét niet in het moeras loopt, wandel- en fietspaden en een speelbos. De Balij is een jong bos, vlak bij Zoetermeer waar de ridders van Balije de ‘baas’ zijn. Meer op pagina 12.

Bodegraven Boskoop E2 5 E3 0 A1 2

Bentwoud Voorofsche polder

Zoetermeer E3 0 A1 2

.

Den Haag

Nootdorp

De Balij

Rijswijk Bron: Z-HL/SBB

8

Reeuwijk Moerkapelle Waddinxveen

Reeuwijkse plassen

Bieslandse Bos

HDC Media/SE - powered by www.mapcreator.eu Vrijhoef

12

Natuur

AG2E0N13DA

Voor meer agenda-items en websiteadressen: kijk op pagina 9.

JULI Vrijdag 5 juli / vrijdag 6 september Wassenaar - Zomeravondexcursie door Meijendel in combinatie met een gezellige pasta avond op het terras van de pannenkoekboerderij, vertrek De tapuit, Bezoekerscentrum Dunea. Meer informatie en aanmelden via www.dunea.nl/duinen/bezoekerscentrum. Zaterdag 6 juli LEIDSCHENDAM – Wandelexcursie met gids door het Achterbos, Duivenvoordse-Veenzijdsepolder, 10-12 u. ([email protected]). WASSENAAR – Excursie: Grazers in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u. (www.dunea.nl). Zondag 7 juli NIEUWKOOP – Vogelwandeling in de Groene Jonker met gids. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10-12 u. Vrijdag 5 juli WASSENAAR - Zomeravondexcursie door Meijendel in combinatie met pasta-avond bij pannenkoekboerderij. Vertrek De Tapuit, Bezoekerscentrum Dunea. Wel aanmelden.

Struinen NOORDWIJK - Lekker door de duinen struinen kan in Hollands Duin op vrijdag 12 juli, donderdag 25 juli, donderdag 8 augustus, vrijdag 23 augustus. Vertrek van de excursie (19- 21 uur) is vanaf Restaurant De Duinrand. Informatie en aanmelden: www.staatsbosbeheer.nl.

Woensdag 17 juli ALPHEN AAN DEN RIJN – Excursie Zaanse Rietveld met gids, 19-20.30 u. Vrijdag 19 juli NIEUWKOOP – ‘Zwoele zomeravond op de plas’, vaartocht over de Nieuwkoopse plassen, Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 19-21 u. Zaterdag 20 juli WASSENAAR – Excursie: Geuren en kleuren in Meijendel, vertrek Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u.

Speuren NOORDWIJK – ‘Van zoet naar zout’, speurtocht over het strand en door de duinen, wordt gehouden op woensdag 24 juli, zaterdag 3 augustus en woensdag 7 augustus tussen 13 en 15 uur. Vertrek vanaf Strandplaats Nederzandt, informatie en aanmelden bij www.staatsbosbeheer.nl.

Vrijdag 26 juli WASSENAAR – Wandeling met gids door Lentevreugd, 21-23 u. Woensdag 31 juli NIEUWKOOP – ‘Veenlijken en turfmonsters’, excursie voor kinderen waarbij ze zelf turf gaan maken. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14-16.30 u.

AUGUSTUS Zondag 4 augustus NIEUWKOOP – Boottocht met ontbijt. De natuur ontwaakt, aansluitend ontbijt bij restaurant Tijsterman. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 7-9 u. Zondag 18 augustus WASSENAAR - Excursie: Op zoek naar parnassia en kwel in Lentevreugd. P-plaats nabij rotonde Katwijkseweg, 15-17 u. Zaterdag 24 augustus LEIDEN – Jaarlijkse Oostvlietpolderweekend Roomburg, www.tuinverenigingroomburg.nl WASSENAAR – Excursie: Wat vliegt daar in Meijendel?, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 13 u.

Zondag 25 augustus LEIDEN – Jaarlijkse Oostvlietpolderweekend Roomburg, www.tuinverenigingroomburg.nl NIEUWKOOP – Boottocht schilders van de Haagse school. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen Dorpsstraat 116, 11-13 u. WASSENAAR – Landschapswandeling Duivenvoordsepolder, 10-12 u. ([email protected]). WASSENAAR – Excursie: op zoek naar sporen van dieren en planten in de Zwarte Pan, Hotel Duinoord 10-12 u. (www.staatsbosbeheer.nl). Vrijdag 30 augustus DEN HAAG – Vleermuisexcursie Haagse Bos, ingang Bezuidenhoutseweg, 20.30 u. ([email protected]).

SEPTEMBER Vrijdag 6 september NIEUWKOOP – Turf en zo, vaartocht over de Nieuwkoopse Plassen met een bezoek aan turfeilandje. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14-16 u. WASSENAAR - Zomeravondexcursie door Meijendel in combinatie met pasta-avond bij pannenkoekboerderij. Vertrek De Tapuit, Bezoekerscentrum Dunea. Wel aanmelden. Zaterdag 7 en zondag 8 september NOOTDORP – Bieslands dagen, familiedagen rond de Bieslandse Polder met veel activiteiten. Zaterdag 14 september NIEUWKOOP – ‘Schemeren met vleermuizen’, Loswal Noorden, 20-22 u. (www.natuurmonumenten.nl). WARMOND - Landgoedpicknick Huis te Warmond met o.a. muziek en theater, 11-16 u. door Zuid-Hollands Landschap, Erfgoedhuis Zuid-Holland en Landschapsbeheer Zuid-Holland (www.zhl.nl/ landgoedpicknick). Zondag 15 september WASSENAAR – Natuurfeestdag in Meijendel, 11-16.30 u.

Natuurfeestdag WASSENAAR – Natuurfeestdag in de vallei van Meijendel wordt dit jaar gehouden op zondag 15 september. Kinderen en volwassenen kunnen vanaf 11 uur op verschillende manieren kennis maken met de natuur middenin de Randstad. Voor jong en oud is er van alles te beleven: van bomen klimmen en hutten bouwen tot excursies en speurtochten. Ook is er een informatiemarkt. De toegang is gratis. Het feest vindt plaats op de speelweide in de Vallei Meijendel, in de duintuin achter het bezoekerscentrum en in het nieuw geopende speelbos.

Vrijdag 20 september WASSENAAR – Excursie: Avondwandeling in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 19 u. Zaterdag 21 september WASSENAAR – Excursie: Cultuursporen in Meijendel, Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u. Donderdag 26 september DEN HAAG – Bronst excursie o.l.v. de boswachter, werkschuur Den Haag, Boslaan 12. Zaterdag 28 september NIEUWKOOP – Varen naar en wandelen in De Haeck, Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14-17 u. VOORSCHOTEN – Excursie: Landgoed Beresteijn olv boswachter Zuid-Hollands Landschap, (www.zhl.nl), 9.30 u. WASSENAAR – Excursie: Trekvogels en bezoek Vinkenbaan, vertrek Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9 u. (www.dunea.nl). ZOETERMEER – Doggy Day, Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, Zoetermeer. Info t.z.t. www.staatsbosbeheer.nl. Zondag 29 september NIEUWKOOP – Wilde buitendag, leer toveren op het hekseneiland. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 10-17 u.

OKTOBER Vrijdag 4 oktober NIEUWKOOP – Schilderworkshop Herfstkleuren voor ervaren en onervaren schilders. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 9.30-17 u. Zaterdag 5 oktober LEIDSCHENDAM – Dropping in Duivenvoordsepolder, vertrek vanaf parkeerplaats aan het einde van de Tuinenlaan, 19.30-21.30 u. ([email protected]). WASSENAAR – Excursie: Herfstkleuren en paddenstoelen in Meijendel, vertrek vanaf Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u. (www.dunea.nl). Zaterdag 12 oktober DEN HAAG – Speuren naar paddenstoelen in Haagse Bos, Boslaan 12, Den Haag, 14-15.30 u. ([email protected]) Zondag 13 oktober ZOETERMEER – Speuren naar paddenstoelen, Stadsboerderij de Balijhoeve, Kurkhout 100, Zoetermeer, 14-15.30 u. ([email protected]) Woensdag 16 oktober NOORDWIJKERHOUT – Kabouter wandeling door het Nieuw-Leeuwenhorstbos olv gids ZHL, 13 u. Aanmelden 0252-372096. WASSENAAR – Excursie: Kinderen beleven herfst in Meijendel (6-10 jr), vertrek Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 14 u. (www.dunea.nl) Zaterdag 19 oktober LEIDSCHENDAM - Speuren naar paddenstoelen in Achterbos, Duinvoordse en Veenzijdse Polder, parkeerplaats aan Tuinenlaan, Leidschendam, 14-16 u. WASSENAAR – Herfstwandeling, vertrek Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u. Dinsdag 22 oktober NIEUWKOOP – Insectenhotel maken (8+) voor tuin of balkon. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14-16.30 u. Vrijdag 25 oktober NIEUWKOOP - Herfstkleuren, boottocht op de Nieuwkoopse Plassen. Bezoekerscentrum, Dorpsstraat 116, 14-15.30 u. Zaterdag 26 oktober NOOTDORP – Ontmoet de nachtwaker van het Bieslandse Bos. Donderdag 31 oktober ZOETERMEER – Halloween, Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100, Zoetermeer.

NOVEMBER Zaterdag 2 november DIVERSE LOCATIES – Landelijke Natuurwerkdag. Ga aan de slag om het landschap een flinke opknapbeurt te geven. Voor kinderen zijn er aangepaste activiteiten. (www.natuurwerkdag.nl) Zondag 3 november NIEUWKOOP – Natuur maakt zich klaar voor winter, vaartocht over de Nieuwkoopse Plassen. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 14-15.30 u. Zondag 24 november BENTHUIZEN – Kaplaarzenexcursie in Bentwoud o.l.v. een gids. Parkeerplaats Bentwoud, na Hogeveenseweg 71, 14-16 u. Vrijdag 29 november NIEUWKOOP – Wandeling langs rivier en veenplassen o.l.v. een natuurgids. Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen, Dorpsstraat 116, 13.30-16.30 u.

DECEMBER Zaterdag 21 december WASSENAAR – Excursie: Winterwandeling met erwtensoep, vertrek vanaf Bezoekerscentrum, Meijendelseweg 40, 9.30 u. Zaterdag 14 december Houtstammetjes verkoop, 10-12 u. (www.zhl.nl) Zondag 15 december NIEUWKOOP – Bikkeltocht, vaartocht. Hollandsekade 23, Woerdense Verlaat, 14-16 u.

Picknick op een landgoed

Help ridder Dooleind

Pak je picknickkleed en kom genieten op Landgoed Huys te Warmont van muziek, theater, geocaching, streekproducten, geschiedenis en natuur op zaterdag 14 september tussen 11 en 16 uur. Of steek je handen uit de mouwen en help het Zuid-Hollands Landschap met het beheer van dit mooie landgoed. Moe geworden? Op de Droomweide of tussen de bomen is er genoeg plek voor een gezellige picknick. Meer informatie op: www.zhl.nl/landgoedpicknick.

ZOETERMEER - In De Balij kun je met je smartphone teruggaan in de tijd. Je telefoon verandert in een tijdmachine, die je terugbrengt naar de tijd dat de ridders van Sint Jan het land beschermden tegen de barbaren. In De Balij waart nog altijd de geest van Ridder Dooleind rond. Hij is zijn kasteel kwijt. Via de app 7scenes wandel je met behulp van een interactieve kaart door De Balij. Onderweg geeft Ridder Dooleind opdrachten. 7scenes is voor iPhone en Android; zoek binnen de app op Ridder Dooleind. De tijdreis start bij de ingang van het speelbos, achter Stadsboerderij De Balijhoeve, Kurkhout 100 te Zoetermeer.

13

Op pad met GPS of telefoon

Zoektocht naar nieuwe ‘schatten’ in de natuur Wie kent de drie slimme neefjes van Donald Duck niet? Met hun padvindershandboek en een paar simpele gereedschappen weten ze in elk Donald Duckavontuur de schat te vinden. Met Geocaching kan iedereen zich even het allerslimste neefje van de beroemde Disney-eend voelen. Leuk voor een vrije zondagmiddag of een dagje in de vakantie. Wereldwijd zijn er 5 miljoen cachers die geregeld op speurtocht gaan. Veel materiaal heb je niet nodig om mee te doen aan deze moderne vorm van schatzoeken. Een GPS is het handigst maar met een mobiele telefoon kom je een heel eind, zeker als je thuis de nodige voorbereidingen treft. Via de site geocaching.com kun je al uitzoeken of en waar schatten zijn verborgen. Dat kan in je eigen woonwijk zijn maar ook in de verschillende natuurgebieden in de directe omgeving liggen verschillende ‘schatten’. Speciaal voor deze natuurkrant zijn er extra geocaches verstopt in het Wassenaarse Meijendel, in het bos rond Huys te Warmont, in het Leidse Vogelhoff, rondom het Piet Florisdal van Hollands Duin in Noordwijk en in het Bentwoud. Bij Natuurmonumenten zijn er eveneens een paar bijzondere geocaches te vinden. Leuk om ze allemaal te vinden en aan de ‘verstoppers’ via de site geocaching.com (of aan de natuurbeheerders) te laten weten dat je ze hebt gevonden.

Bovendien leer je de verschillende natuurgebieden weer op een heel andere manier kennen. Hoe werkt het precies? Op geocaching.com vind je alle 2 miljoen caches die er over de hele wereld zijn ‘verstopt’. Daar kun je een gratis account aanmaken. Wil je de nieuwste caches in de natuurgebieden in deze regio vinden, ga dan naar bovenstaande gebieden (via spelen, bekijk de geokaart). Er zijn verschillende soorten caches. De ‘oppikkertjes’ (op de site aangegeven met een groen schatkistje) zijn het makkelijkst want dat is een kwestie van alleen maar schatzoeken met behulp van de coördinaten die je in je GPS óf je mobiele telefoon kunt zetten. Voor een multi (aangegeven met een dubbele gele schatkist en te vinden in Meijendel, het Piet Florisdal, Bentwoud én het bos in Warmond) moet je de coördinaten eerst nog opzoeken door middel van het oplossen van vragen onderweg. In Meijendel vind je bijvoorbeeld de eerste antwoorden op vragen als welk dier voel je in de middelste buis en hoeveel miljoen liter drinkwater levert Dunea per jaar aan klanten, in bezoekerscentrum De Tapuit. Alleen zo kom je een stapje verder bij de ‘schat’ en alleen zo kun je de cache vinden, op wandelafstand van de startplaats. De derde, moeilijkste, categorie caches zijn de mysteries (op de kaart aangegeven met een vraagteken en te vinden in de Vogelhoff ) waarvoor je vaak

eerst thuis een puzzel moet oplossen. Voor gevorderden óf voor fervente puzzelaars. Het zoeken naar de eindplek met de cache is omringd met grote voorzichtigheid én geheimzinnigheid. Je moet er namelijk wel voor zorgen dat andere mensen niet door krijgen dat je zoekt of dat je iets gevonden hebt. Het gaat vaak om een doosje, filmrolkokertje of metalen doos met daarin een logboekje of wat ruilspulletjes voor de kinderen. Soms ligt er ook een rechthoekige hondenpenning in, een zogeheten trackable. Die mag je niet houden maar wel naar een andere cache brengen. Een verplaatsing van een trackable moet je melden op de site zodat iedereen kan zien wat voor wereldreis deze penning maakt of heeft gemaakt. Heb je de cache eenmaal gevonden, meld dan in het logboekje (geocache) je naam en vinddatum. Stop daarna de cache weer terug, precies zoals je hem hebt gevonden. Op de site geocaching.com kun je ook melden dat je de cache hebt gevonden en hoe leuk je zoektocht was. Handig voor anderen die ook willen gaan zoeken maar zorg wel dat je niet verklapt waar je de cache hebt gevonden. Geniet gewoon van de zoektocht maar geniet vooral ook van de natuur. Of dat nu de duinen, de weidegebieden in het Groene Hart, de waterrijke gebieden rond de Nieuwkoopse Plassen of de fraaie landgoedbossen van het Zuid-Hollands Landschap zijn.

Verslaafd

Ook voor pubers

Nieuw

De ‘leggers’ van deze speciale natuurcaches zijn allemaal een beetje ‘verslaafd’ aan geocaching. Eén van hen zei ooit dat hij bij 1000 gevonden caches zou stoppen maar inmiddels heeft hij er meer dan 2000 gevonden. ,,Het is heerlijk om in de natuur te wandelen en heel spannend om te zoeken naar een ‘schat’. Je komt op plekken waar je anders nooit zou komen, ook plekken waar je anders zo aan voorbij loopt.’’ De meeste cachers gebruiken een echte GPS. Wie een Androidtelefoon heeft, kan ook prima uit de voeten met de gratis c:geo en met een iPhone is de gratis proefversie van Geocaching Intro heel bruikbaar. ,,Er zijn heel veel apps, gewoon even kijken wat je zelf handig vindt.’’

Geoacaching is leuk voor oud en jong. Gaan kleintjes vaak nog met veel plezier mee naar het bos om in bomen te klimmen, over hekken te klimmen of om plantjes en dieren te bewonderen, pubers blijven liever thuis achter de computer of iPad hangen. Voor een geocachetocht willen ze wellicht wél de deur uit. De beloning, het vinden van de schat, is ook voor deze leeftijdsgroep leuk om te doen. En ondertussen halen ze een frisse neus, hebben wat beweging en leren wellicht ook nog wat van de natuur in hun eigen buurt.

De nieuwe caches zijn De Tapuit, een multi van ongeveer 4 kilometer bij het Wassenaarse Meijendel (Dunea) en Bierlap en Kijfhoek in Meijendel, multi van 9 kilometer door het gebied waarvoor je een kaartje moet kopen in het bezoekerscentrum, gelegd door Los Rositas. Verder is er de Duinwachters, een multi van ongeveer 6 kilometer in het Bentwoud (Staatsbosbeheer), gelegd door wij-twee. In de Leidse Vogelhof zijn twee mysteries gelegd: ‘t Vogelhoff #1, ‘t Vogelhof #2, gelegd door M.I.Casa en PD2AE. Domus Nyctalus Noctula (het huis van de vleermuis), een multi van ongeveer 2,5 kilometer in het bos rond Huys te Warmont (Zuid-Hollands Landschap), gelegd door De Tomtommers.

14

15

Altijd wat te belev en rondom de Nieuwk oopse Plassen

Wandelen, fietsen, kanoën of varen. Het kan allemaal in de Nieuwkoopse Plassen van Natuurmonumenten. Maar liefst tien verschillende routes zijn er in dit natuurgebied: door moerasland, langs weilanden, over slootjes en door rietvelden. Ontdek de op één na grootste kolonie purperreigers van Nederland, spot de bruine kiekendief vanuit een kijkhut of bekijk de lepelaar. Nu uitgelicht: de routes Lusthof de Haeck en Oudshoornpad.

TIPS VAN DE BOSWACHTER Hoe spot je zelf al dit moois? ,,De grootste truc is heel goed kijken’’, zegt boswachter Martijn van Schie. ,,Dan zie je zoveel mooie dingen. Wees geduldig.” Martijn raadt iedereen aan de uitkijktoren aan de rand van Lusthof de Haeck te beklimmen. ,,In mei en juni zit in de Nieuwkoopse Plassen de op één na grootste kolonie purperreigers van Nederland. Purperreigers zijn zeldzaam, dus als je een ziet overvliegen, heb je geluk. Bovendien heb je vanuit de toren een prachtig uitzicht over de Nieuwkoopse Plassen.’’ Ook voor bijzondere planten zit je in Lusthof de Haeck goed. In het rietveld groeit bijvoorbeeld de ronde zonnedauw. ,,Dat is een beschermde vleesetende plant. Je mag hem dus niet plukken. Het is bijzonder om te zien hoe hij met kleverige druppels aan zijn bladeren insecten vangt. De prooi kleeft vast, waarna het blaadje zich oprolt om de buit te verteren. De bladeren zijn zo felrood als de ondergaande zon en de druppels lijken op dauw, vandaar de naam ronde zonnedauw.’’ Waar je in Lusthof de Haeck door een mystiek bosgebied loopt, wandel je door weilanden op het Oudshoornpad. ,,Het wordt gebruikt door een boer die natuurvriendelijk produceert. Er zijn prachtige bloemrijke graslanden. Je kunt zelfs orchideeën tegenkomen.’’

Tweets uit de

Nieuwkoopse Plassen

Boswachters luisteren niet alleen naar twieten de vogels. Ze twitteren zel f ook. Volg de boswach ters John Pietersen, Jur iaan van Leeuwen en Martijn van Schie voor een kijkje achter de schermen.

Download de nieuwe app Natuur Routes Een kaart heb je niet meer nodig tijdens het verkennen van de gebieden van Natuurmonumenten. De gratis routeapp biedt een ruime keuze uit 20 wandel-, fiets-, en kanoroutes door heel Nederland; van speciale routes voor gezinnen tot langeafstandsroutes door prachtige landschappen. De route door de Groene Jonker en het Oudshoornpad zijn al te downloaden. Het aantal routes wordt de komende tijd uitgebreid, houd de app dus in de gaten. De app werkt via GPS, dus je hebt geen internetverbinding nodig. Ontdek via de app welke route het dichtste bij is. Zo kun je overal genieten van de natuur! Bovendien biedt de app niet alleen een routekaart; de boswachters vertellen je de mooiste verhalen over een natuurgebied. De routeapp is gratis te downloaden voor iPhone en Android. Kijk voor alle routes, activiteiten en meer rondom de Nieuwkoopse Plassen op www.natuurmonumenten.nl/bcnieuwkoopseplassen

@ ... Na de lepelaar en de purperreiger opnieuw een Afrikaganger terug gekeerd in de Nieuwkoo pse Plassen...het visdiefje..p ure luchtacrobatiek!! @ ... Beschuit met visjes ! - Jonge aalscholvers geboren in de #Nieuwk oopsePlassen. @ ... Staat met @rooierep orter bij de #groenejonker om de net wakker gew orden kolganzen te filmen #omroepwest. @ ... Langzaam wordt het zomer in de #groenejonker. De blauwborst zingt, en de geoorde fuutjes keren terug. Fijn. #natuu rmonumenten. @ ... Verstilling..slechts wa t vogels op de achtergrond...een waterig zon netje over Lusthof de Haeck zorgt voor serene rust. @ ... Vanaf nu hebben on ze tientallen paren laarzen eindelijk een goed plekje. Gratis te leen voo r wandeling door Ruygebo rg. Meer? Lees zelf op @Bosw achterJohn, @NMjuriaan, @NatuurM artijn. Of word fan van de Nieuw koopse Plassen op Facebook. Like www.face book.nl/beleefdenieuw koopseplassen.

16

17

Dwalen door

waterwingebied

Verdwalen in het bos? Dat kan nog steeds in het natuurgebied Meijendel bij Wassenaar. Zeker in de niet vrij toegankelijk Kijfhoek en Bierlap is het een wirwar aan paadjes. Een routekaart is hier geen overbodige luxe.

Vrijwilligers Natuurmonumenten kan niet zonder vrijwillligers. Bij het Bezoekerscentrum Nieuwkoopse Plassen zijn maar liefst 80 vrijwilligers actief. Uiteraard hebben ze allemaal hun favoriete plekje of activiteit. Wil jij ook meehelpen? Kijk op www.natuurmonumenten.nl/aandeslag.

aan het woord

De Nieuwkoopse Plassen door de ogen van de kenners LEUKE WEETJES OVER VOGELS

INTERESSE WEKKEN

Naam: Natascha Hokke

Naam: Rob de Jong

,,Ik ben begonnen als vrijwilliger in Rotterdam en ben nu communicatie medewerker bij de Nieuwkoopse Plassen. Als stadsmeisje wist ik nog niet het verschil tussen een mus en meeuw. Dit gebied heeft mijn ogen wel geopend! Ik wist niet dat Nederland zo’n gevarieerde natuur had. Vooral ons gebied De Groene Jonker vind ik prachtig. Je kunt er heerlijk wandelen en de vogels vliegen je daar om de oren. Ik heb nog steeds niet veel verstand van vogels, daarom vind ik het erg leuk om met onze vogelkenners op stap te gaan. Zo krijg je leuke weetjes over de vogels en hun leefgebied. Regelmatig organiseren we vogelwandelingen, zodat iedereen van de bijzondere vogels kan genieten. Sinds een paar jaar zit de lepelaar weer in de Nieuwkoopse Plassen. In de Groene Jonker eten ze. Je ziet ze overvliegen en van een afstandje naar eten zoeken.’’

,,Vier jaar geleden ging ik met pensioen. Een tennismaatje vroeg of ik hem wilde helpen met een jeugdactiviteit van Natuurmonumenten. Ik begon meteen met vlotten bouwen! Toen ben ik zelf ook jeugdmedewerker geworden. Twee tot drie keer per maand begeleid ik een activiteit voor kinderen. Elk seizoen hebben we andere activiteiten. In de winter maken we tijdens de Wilde Buiten Dag vogelsnacks en na de zomervakantie hebben we een tovermiddag. In het voorjaar hebben we altijd een themamiddag ‘overleven’. Naast vlotten bouwen gaan we bijvoorbeeld aan de gang met kruiden. We maken echte brandnetelthee en kruidenboter. Kinderen vinden het ontzettend leuk om buiten te zijn en leuke dingen te doen in de natuur. Ze zijn makkelijk enthousiast te krijgen voor de natuur. Dat vind ik belangrijk, want vaak blijft de interesse dan ook op latere leeftijd. Zoveel natuur hebben we niet in Nederland, dus iedereen moet er zuinig op zijn.’’

ELKE DAG IS ANDERS

Beheerder van de Tapuit, het bezoekerscentrum van Dunea, Adrie Kloos heeft het weleens meegemaakt. Hij herinnert zich de Spaanse gids die ondanks zijn advies zonder wandelkaart toch een wandeltocht door het beschermde duingebied wilde maken. ,,Er staan wel paaltjes met nummers. Met een kaart weet je welke kant je op moet lopen maar deze vrouw vond het niet nodig. Ze kwam de volgende dag met takken in het haar in het bezoekerscentrum terug. Ze had in het duin overnacht.’’ Het voorval illustreert de uitgestrektheid en ongereptheid van het duingebied bij Wassenaar waar hij al elf jaar als beheerder werkt. Een wandeling zonder andere mensen tegen te komen, kan prima op deze plek. Zelfs wie op de gemarkeerde gratis toegankelijke routes blijft (rood, blauw, geel en wit) kan lekker rondstruinen en genieten van de stilte en de natuur. Wie vanaf het bezoekerscentrum De Tapuit via de gele route naar het strand loopt, loopt eerst beschut tussen de bomen van de binnenduinrand. Hier wonen de merel, tjiftjaf, vink, havik, boompieper en boomleeuwerik, vogels met melodieus gezang. Hoe dichter bij zee, hoe lager de begroeiing wordt. Eerst passeer je de infiltratieplassen en de duinen zijn hier (dankzij de waterwinning) vochtig met moeras en rietland. Eenden voelen zich hier thuis maar ook vogels als de nachtegaal, rietgors, fitis, grasmus en zwartkop leven graag in de talloze meidoornbosjes. De gele route voert verder naar de zee langs de rijk begroeide Libellenvallei waar in de vroege zomer orchideeën bloeien en later in het jaar parnassia, watermunt en duizendguldenkruid staat. De zeereep met paraboolduinen en vochtige valleien is het woongebied van de roodborsttapuit, de tapuit en de veldleeuwerik. Daar lopen ook de Galloways, veilig achter wildroosters, die zorgen dat de begroeiing van het duin niet al te weelderig wordt. Als kers op de slagroomtaart kom je op het paradijselijk rustige strand waar je bij lekker weer kunt zwemmen en zonnen. Daarna maak je de tocht in omgekeerde richting (eventueel met een extra rondje door het Prinsenduin waar je veel kans maakt om restanten van de Atlantik Wall te zien) naar het bezoekerscentrum én de parkeerplaats. Beheerder Adrie raadt deze tocht altijd aan als mensen uit het oosten van Nederland komen. ,,Zij hebben in de eigen omgeving veel bos en vinden het open duin aantrekkelijk. Echte natuurliefhebbers raad ik aan een dagkaartje te kopen voor Kijfhoek en Bierlap én een kaart mee te nemen. Want niet iedereen wil een nachtje in de duinen doorbrengen.’’

Waterwinning Meijendel en het naburige Berkheide zijn meer dan natuurgebieden. Het duingebied wordt beheerd én gebruikt door Dunea voor de waterwinning voor 600.000 huishoudens (1,2 miljoen mensen) in het westelijk deel van Zuid-Holland.. Voorgezuiverd Maaswater wordt via Brakel en Bergambacht door twee grote buizen naar het duingebied tussen Monster en Katwijk gepompt. Daar zakt het water via infiltratieplassen door het duinzand waardoor bacteriën en virussen op een natuurlijke manier onschadelijk worden gemaakt. Na twee maanden wordt een groot deel van het water weer opgepompt, onthard en verder gezuiverd tot het drinkwater is. Veel van de waterplassen achter de zeereep zijn bedoeld voor het winnen van water en dus is niet het hele natuurgebied toegankelijk voor wandelaars.

SPANNENDE NATUUR

Naam: Kars Wilms

Naam: Wil Zuidland

,,Elke week vaar ik met een groep mensen op onze boot Blauwjantje over de Nieuwkoopse Plassen. Een jaartje doe ik dat nu. Ik vertel dingen tijdens de rondvaart, maar het liefst laat ik mensen de natuur zelf ervaren. Laatst had ik een schoolklas aan boord. Ik trok een blad van de gele plomp uit het water ‘Hoe kan deze plant nou adem halen onder water’, vroeg ik de kinderen. Iedereen had een theorie. Later mocht iemand door de steel blazen in een glaasje water. Dat ging bubbelen, want er zitten hele kleine zuurstofkanalen in de steel. Zo laat je dat zien. Een half uur later waren er nog kinderen mee in de weer. De Nieuwkoopse Plassen is een afwisselend gebied. Er is turfland en in het schrale grasland groeien heel bijzondere bloemen en planten. Elke dag hier is anders. Mensen stappen altijd blij van de boot en ik kom zelf als herboren thuis na een paar uur varen.’’

,,Als baliemedewerker van het bezoekerscentrum help ik mensen op weg. Ik geef informatie over de activiteiten en adviseer over fiets-, wandel- of kanotochten. Er worden vaak kinderpartijtjes in de Nieuwkoopse Plassen gegeven. In de winter hebben we daarvoor ook binnenactiviteiten en ’s zomers gaan we natuurlijk naar buiten. De wat oudere kinderen kunnen met een gids een kanotocht doen en voor de kleintjes hebben we een Toverfeestje. Ze mogen de boswachter dan helpen met toverdrank maken. Heel spannend! Sowieso organiseren we veel activiteiten voor kinderen. Uilenballen pluizen en Watersafari zijn favoriet. Mijn eigen favoriete plek is Lusthof De Haeck. Er zijn idyllische bruggetjes en een hoge uitkijktoren. Het is er prachtig.’’

Akkertjes De duinen worden nu gebruikt voor waterwinning. Vroeger waren in de duinen ook boeren actief. Zowel in Meijendel als in Berkheide zijn nog steeds kleine akkertjes te herkennen waar vroeger aardappelen werden geteeld. Bezoekerscentrum De Tapuit zelf is een mooi voorbeeld van een boerderij. De picknickweide en het speelveld zijn voormalige weilanden waar ooit de schapen graasden. Ook de Tweede Wereldoorlog heeft zijn sporen achtergelaten in de duinen. Op verschillende plekken zijn bunkers te vinden en restanten van de Atlantik Wall waarmee de Duitse bezetters een invasie uit Engeland wilden voorkomen.

18

19

Alexander Pechtold over de verschillende natuur rond Leiden

‘Verleid kinderen tot uitstapje in natuur’ Ga met je kinderen de natuur in. Leer ze dat het leuk is om buiten te spelen. Voor ouders maar ook voor scholen een belangrijke taak.

Oostvlietpolder: het laatste open weideland van Leiden De Oostvlietpolder is de laatste open agrarische polder van Leiden . Het veenweidegebied ligt aan boven- en onderkant ingeklemd tussen de snelweg A4 en de Vliet (officieel het Rijn- Schiekanaal). Aan de zijkanten zien we het Leidschendamse recreatiegebied Vlietlanden en aan de Leidse kant de Europaweg die het Leidse verkeer van de rotonde Lammenschans brengt naar de snelweg en Zoeterwoude. In het overwegend agrarische gebied liggen enkele volkstuincomplexen (OostVlietpark en Roomburg/OTV) en een handvol boerderijen.

Het deel aan de kant van Leidschendam heeft de hoogste natuurwaarden. Dit gebied wordt sinds vorig jaar beheerd door de stichting Zuid-Hollands Landschap en is met steun van provincie, het hoogheemraadschap Rijnland en Holland-Rijnland tot stand gekomen. Het is afgesloten met een stevig hek met fiks wildrooster en heet ’t Vogelhoff. Het veenweidegebied is permanent toegankelijk via een fietspad aan de kant van de volkstuinvereniging Roomburg. Dit fietspad verbindt het gebied met het Groene Hart en de Vlietlanden. Langs het fietspad wordt nog een kijkpost

‘Steeds meer vogels in polder’ ,,Het wordt geen goed vogeljaar. Vorig jaar hadden de vogels het ook al moeilijk door het wisselvallige weer in de eerste maanden. Toch telden we toen in dit weidevogelreservaat nog 58 paartjes broedende kieviten en vijftien paartjes grutto’s. Nu zullen dat er ongetwijfeld weer minder zijn door de steeds maar aanhoudende droogte en lange winter. Maar het worden er in de toekomst echt wel weer meer.’’ Aan het woord is Martin van de Reep, begeesterd lid van de vogelwerkgroep van de stichting Werkgroep Groenbeheer Nootdorp Leidschendam (WGNL) die in de Oostvlietpolder actief is. De werkgroep is door de stichting Zuid-Hollands Landschap gevraagd een actieve rol te vervullen in het beheer van de weidevogels in dit deel van het veenweidegebied dat de naam ’t Vogelhoff heeft gekregen. ,,Hier broeden ook altijd paartjes tureluurs, scholeksters en natuurlijk veel eenden. We zien de kuifeend, de schuwe krakeend en veel wilde eenden. We telden vorig jaar ook 11 paartjes Canadese ganzen, 5 paar grauwe ganzen en een grote groep soepganzen. Die laatste zijn die witte ganzen die vroeger op een boerderij hebben geleefd, maar in de loop der tijd zijn verwilderd. Ook hadden we drie paartjes knobbelzwanen.’’ Leermomentjes Wandelen door ’t Vogelhoff met vogelaar Martin van de Reep gaat met horten en stoten en veel plotselinge leermomentjes. ,,Kijk, die kievit probeert de kraai te verjagen, want misschien heeft hij al een ei gelegd. De nesten bouwen ze het liefst met een grote groep, dicht bij elkaar in open grasland zodat ze ver om zich heen kunnen kijken. Want samen voelen ze zich sterk. Die ene kievit kan de kraai niet verjagen, maar als ze met een paar zijn lukt het wel.’’

gemaakt. Dat wordt een soort vogelkooi op hoogte, waar je via spleten in de wand ongestoord vogels kunt spotten. Belevingspad Het broedgebied van de vogels is te voet alleen toegankelijk buiten het broedseizoen, dit jaar waarschijnlijk pas vanaf begin juli. Het zandpad heet een ‘belevingspad’ en die rol zal het zeker krijgen. Ook zijn er enkele natuurlijke speeltoestellen geplaatst nabij fraaie waterpartijen. Het weidegebied is door twee boeren gepacht om er hun koeien en schapen te laten grazen en er in het najaar wat hooi te maaien. Boomgaard Aan de kant van de Vliet is langs het fietspad een heuse boomgaard aangelegd. Er staan nu tientallen fruitbomen. Vanaf volgend jaar zullen deze vrucht dragen en het publiek mag dan vrij plukken en op een omgekeerd fruitkistje genieten van een appeltje, peer, pruim en moerbei.

Martin pakt zijn kijker en ziet een lepelaar naar Kievit, grutt o, tureluur, voedsel zoeken. ,,Die k ra k e e lepelaars broeden bij nd, soepgan s, Oostvoorne en vliegen knobbelzwa an dagelijks wel 40 kilomeb ro e d e n in ter om hier hun voedsel de Oostvlietpo te zoeken. Kijk, een lder kiekendief boven de bosrand die ons gebied scheidt van de Vlietlanden. Daar komt straks de Rijnlandroute die de A4 verbindt met de A44. Dat knooppunt met de snelweg zal het beeld van de polder verschrikkelijk overheersen, want het wordt wel tien meter hoog.’’ Reservaat ,,In dit reservaat leven veel weidevogels. Dit jaar zijn het er beslist minder want het broedseizoen moest begin april nog beginnen door de lang aanhoudende koude en het gebrek aan voedsel. Het water in de sloten staat laag, het gras moet nog gaan groeien en er zijn nauwelijks insecten te vinden. Vele dieren zijn inmiddels gestorven. Maar we zijn ervan overtuigd, dat door al onze acties het er in de toekomst veel meer worden. De vogels hebben ruimte nodig en het is hier dan wel niet het grootste weidevogelgebied, maar toch heel behoorlijk in omvang met dik 46 hectare”, aldus Martin van de Reep. ,,Behalve de tientallen broedende vogels zien we hier ook wintertalingen, grote groepen smienten, kolganzen, wulpen, grote zilverreigers, lepelaars die komen fourageren en aalscholvers die een visje ophalen uit de waterpartij. Behalve heel veel hazen zijn er natuurlijk ook roofvogels.

Martin van de Reep, een begeesterd vogelaar. Die hebben het gemunt op de eieren of een kuikentje. Zoals de ooievaar, eksters, kraaien, de buizerd, blauwe reigers, de blauwe kiekendief. De vos hebben we hier gelukkig nog niet gezien. Dat komt omdat dit deel van de Oostvlietpolder is omgeven door sloten. Maar als er eentje een keer overzwemt, dat komt hij altijd weer terug. Dan moeten we een list verzinnen want dat zal ten kosten gaan van de weidevogelstand.’’

Alexander Pechtold, fractievoorzitter van D66, maakt graag ruimte in zijn drukke agenda om naar Leiden te komen. Voor een bezoek aan de Leidse universiteit én voor zijn Leidse kapper Sarine maar tegelijkertijd om even over zijn passie voor de natuur in Leiden en de omgeving te vertellen. Hij weet daar veel van. Hij studeerde Kunstgeschiedenis en Archeologie in Leiden, woonde in de stad, werd in 1994 raadslid voor D66 en in 1996 wethouder met aanvankelijk de portefeuille milieu. In 2003 vertrok hij naar Wageningen als burgemeester om vervolgens naar Den Haag te gaan waar hij al een paar jaar het gezicht van D66 is. Tijdens zijn Leidse tijd genoot hij volop van het groen in en rond Leiden. ,,Lopend naar het Van der Werffpark, de Leidse Hout of park Cronesteijn. Dat laatste park was vooral met kleine kinderen favoriet. Daarnaast ben je met vijf minuten op de fiets in het groen rondom de stad. Wil je meer echte natuur dan ga je naar duingebieden zoals Meijendel, de duinen rond Noordwijk, de landgoedbossen rondom Leiden en het nieuwe Bentwoud. Ik hou van diversiteit. De Nieuwkoopse Plassen vind ik mooi, vroeger gingen wij heel veel varen want we hadden thuis een boot, maar ik vind dat gebied eigenlijk een beetje te plat. Bijzonder is het wel dat je midden in de Randstad zoveel verschillende natuurgebieden hebt.’’ Als student, als wethouder en later ook als vader van jonge kinderen vond hij het heerlijk om naar buiten te gaan. ,,Toen ik net samenwoonde, gingen we vaak in het Plantsoen eten. En met kinderen (nu 9 en 10 jaar oud) was Cronesteijn geweldig om even met de wandelwagen naar

Vijf belangrijkste veranderingen in Mooi Nederland - De Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en faunawet, en de Boswet worden vervangen door één nieuwe natuurwet. Natuurbescherming wordt eenvoudiger en effectiever met als doel behoud en versterking van de biodiversiteit in Nederland. - Er komen twee categorieën natuur, beide met een eigen beschermingsniveau. Categorie 1: ‘Top Natuur’, zoals de Veluwe en de Wadden. Categorie 2: ‘Mooi Nederland’, zoals het Groene Hart en het Limburgs Heuvellandschap. - De verantwoordelijkheid voor natuur komt bij de provincies te liggen. - Jacht is geen sport, maar een middel dat alleen indien nodig op professionele wijze wordt ingezet in het kader van schadebestrijding en duurzaam populatiebeheer. De wildlijst (lijst met vrij bejaagbare soorten) wordt afgeschaft. - Iedere Nederlander heeft een zorgplicht ten opzichte van natuur. Zo wordt natuurvandalisme tegengegaan.

toe te gaan. In het weekeinde gingen we vaak wat verder weg maar altijd naar natuur in de omgeving. Ik vind het belangrijk om kinderen kennis te laten maken met natuur. Ik zie thuis dat de computer en de iPad bewaakt moeten worden. Bij ons gaat dat met een eierwekker. Zo zorgen we dat de kinderen ook nog buiten spelen. Dat is gezond en zo leren ze dat natuur er is voor ontspanning maar ook om te sporten. De grootste uitdaging van de toekomst is het beheersen van de zorgkosten en preventie, bijvoorbeeld door te sporten, is belangrijk.’’ Nu hij sinds zijn burgemeesterschap in Wageningen woont, is de natuur nog dichterbij. Koolmezen en boomklevers wedijveren om de huisvesting in één van de vier vogelhuisjes in de achtertuin en de twee katten brengen geregeld een muis of vogel mee in huis. ,,De kinderen leren dat het zo gaat in de natuur. Het is niet allemaal even aaibaar maar dat betekent niet dat het niet minder belangrijk is.’’ Zelf geniet hij het meest als hij twee eekhoorns elkaar achterna ziet zitten in de tuin. ,,Die energie vind ik geweldig.’’ Nederland moet zuinig zijn op de natuur, vindt de D66-voorman. Hij is blij dat mensen in geweer komen als er stukken natuur worden aangetast. ,,Hopelijk komen mensen niet alleen in actie als het om de natuur in hun eigen buurt gaat maar ook voor natuur elders in het land. Je ziet namelijk de verschraling in de Nederlandse natuu natuur. ur. Vroeger zag je heel veel mussen in het straatbeeld, nu veel minder. Gelukkig zijn er steeds meer mensen

die lid worden van een natuurorganisatie waardoor ze extra worden geattendeerd op natuurverschijnselen maar ook evenementen. Vergeet niet dat natuur in Nederland niet gratis is. We moeten het onderhouden en daar spelen natuurorganisaties, maar ook de overheid een belangrijke rol in.’’ Reden voor D66 om samen met PvdA en GroenLinks begin dit jaar de nota Mooi Nederland in te dienen. Daarin worden veel voorstellen gedaan, maatregelen uit het vorige CDA/VVD (met gedoogsteun van PVV) kabinet terug te draaien. ,,We willen natuur weer beschermen en we willen de verbindingen tussen de natuurgebieden uitbreiden. Daar is jarenlang aan gewerkt en daar gaan we nu gelukkig mee door. Geen desinvesteringen zoals het vorige kabinet wilde maar ook aandacht voor agrariërs die belangrijk zijn voor het beheren van de natuur. We moeten leren dat de natuur belangrijk is, zeker in een dichtbevolkt land als Nederland. Soms is dat strijdig met de economie, maar wel in het belang van de leefbaarheid. Begin met die bewustwording bij de kinderen. Verleid ze maar met een leuk uitstapje in de natuur, eventueel een plek p ek met een speeltuin of warme chocolademelk. pl Ik neem ze vaak mee naar Park Hoge Veluwe waar je je van alles bij elkaar hebt. Je hoeft niet met een verrekijker op stap, maar installeer die leuke app waarop je allerlei dieren en paddenstoelen kunt terugvinden. Zo doe ik dat ook thuis en mijn kinderen gaan nog steeds graag mee. ’’

Eindelijk lente... Kom naar Keukenhof!

Openstelling 21 maart t/m 20 mei dagelijks van 08.00 – 19.30 uur.

Het leukste en fleurigste dagje uit! Meer informatie en ticketverkoop: