INITIATIEFVOORSTEL NATUUR TERUG IN DE STRATEN VAN GEMEENTE OSS
Beter luisteren naar inwoners van al onze kernen. Aanleiding voor deze notitie is de uitwerking van de groenomvorming die in de gemeente Oss volop bezig is, als bezuiniging is veel groen vervangen door gras. GroenLinks en veel inwoners zijn hiervan geschrokken. Daarom heeft GroenLinks een meldpunt geopend. De reacties op dit meldpunt hebben wij gebruikt bij het opstellen van deze notitie.
Waarom is stadsnatuur belangrijk? De keuze van de gemeente Oss om zoveel één soort (gras) te gebruiken is dodelijk voor de biodiversiteit in de stad. Stadsnatuur bevorderen is belangrijk omdat de biodiversiteit in Oss achteruit holt en de klimaatverandering stelt veel planten- en diersoorten op de proef. Een groene stad heeft ook een gunstige uitwerking op haar bewoners: stadsgroen zorgt voor koelte in de zomers, houdt water beter vast, heeft een positieve invloed op ons humeur, vangt fijnstof op, en maakt de lucht schoner. Mede daarom zijn mensen trotser op een aantrekkelijke groene leefomgeving. Kinderen doen hun eerste natuurervaringen dichtbij huis op, en kinderen in een groene omgeving hebben meer gevoel van eigenwaarde (Bron: Wells & Evans State College New York). Een rijkgeschakeerde natuur in onze gemeente zal zichzelf op vele manieren terugbetalen. Uit onderzoek is gebleken dat mensen met meer groen in de omgeving minder vaak bij de huisarts komen met klachten als depressie, diabetes, astma en hartziekten (Bron: Jolanda Maas). Omdat meer groen zorgt dat de stad aantrekkelijker wordt, zorgt het er ook voor dat de betalingsbereidheid van consumenten toeneemt (Bron: Groen loont met TEEB Stad).
Mogelijkheden zien en benutten Als we de stad gaan zien als kansrijk vestigingsgebied voor dieren en planten wordt het bevorderen van stadsnatuur veel gemakkelijker. Door net iets anders om te gaan met groenbeheer, dakonderhoud, renovatie, nieuwbouw en stadsvernieuwing nemen de kansen voor vestiging van planten en dieren enorm toe. Daarin kunnen bewoners actief betrokken worden. In een uitnodigende woonomgeving waarin groen en water gecombineerd zijn, voelen burgers zich meer verantwoordelijk en betrokken bij hun omgeving. Ze werken mee aan het onderhoud van hun woonomgeving, wat ook tot minder vandalisme leidt. Daarbij bestaan er tal van betaalbare voorzieningen waardoor de je de natuur weer in de stad krijgt, zoals vogelhuisjes, bomen, insectenhotels, etcetera.
Natuur aan de muur en onder de pannen Stad en natuur lijkt een tegenstelling te zijn, maar dat is het niet: veel planten- en diersoorten hebben steen nodig om te overleven, zoals muurplanten, muurhagedis, gierzwaluwen, mussen, vleermuizen, steenmarters, en korstmossen. Planten die normaal alleen in rotsachtige streken voorkomen, hebben door de eeuwen heen hun weg gevonden naar de stad. Mossen, varens, vetplanten muurbloemen van allerlei soorten. We vinden ze in waterputten, grachtkades, op daken, kloostermuren, stadsmuren. Door muurtjes en schuttingmuren, parken en ander openbaar groen minder strak en meer speels uit te voeren ontstaan spannende elementen. Ontwerpers van parken en openbaar groen kunnen bouwsels maken die verwonderen (folly’s). Geef groene muurgroeiers een kans. De gemeente kan geveltuinen en groene gordijnen ondersteunen. Er zijn talloze groene klimplanten die niet schadelijk zijn voor muren en regenpijpen. Minder grijs en meer groen is een duidelijke sfeerverbetering en zal meer mensen naar het centrum lokken. Een groene omgeving zoals groene daken verhoogt de waterbergingscapaciteit. Zelfs van kleine balkons kun je groene oases maken. Over een periode van 40 jaar bedragen de kosten van een groen dak (zoals gedeeltelijk op ons gemeentehuis) de helft van de kosten van een asfalt- of grinddak (TU Delft). Een gericht ontwerp kan zonder veel extra kosten rekening houden met nest- en woonmogelijkheden voor verschillende soorten door speciale stenen en dakpannen met nest- of slaapgelegenheid of inmetselbare overwinteringskasten voor vleermuizen en vlinders te gebruiken. Gemeenten kunnen gebouwen en kelders aanpassen voor muggen- en andere insectenetende vogels. Het plaatsen van nestkasten maakt in plantsoenen aantrekkelijker. De gemeente moet dwingende afspraken maken over groene kwaliteit als onderdeel van bouwplannen. Dat is geen luxe maar noodzakelijk voor de kwaliteit van onze leefomgeving. Woningbouwcoöperaties gaan bij renovatieprojecten en bouwprojecten de aanwezigheid van planten en dieren bevorderen. Gebruik structureel de checklist van Vogelbescherming Nederland: http://www.checklistgroenbouwen.nl/
Participatie De gemeente kan geld besparen op plantsoenbeheer door bewoners die dat kunnen en willen dat zelf te laten uitvoeren: de uitvoerende bewoners moeten dan wel alle kansen en mogelijkheden krijgen. Wat GroenLinks betreft komen er veel meer initiatieven van bewoners op dit gebied. Ter stimulering van natuurvriendelijke stadstuinen kunnen we een prijs instellen voor de mooiste voortuin per dorps- wijkraad.
Geen parkeerplaats maar miniplantsoen Wie zelf geen auto heeft mag de parkeerplaats voor zijn of haar eigen huis benutten voor een boom of mini-tuin. Door gemakkelijk wegneembare bestrating kan een parkeerplaats (tijdelijk) veranderd worden in een tuin totdat een autobezitter het huis huurt of koopt.
Schoolplein Uit een onderzoek van Jantje Beton blijkt dat bijna de helft van de kinderen in de leeftijd van 6 tot 12 jaar zijn schoolplein saai en klein vindt. Driekwart van de kinderen en 60 procent van de ouders zijn bereid hieraan mee te helpen. Ruime en groene schoolpleinen leveren een bijdrage aan het welzijn van onze kinderen. Doel in onze gemeente moet zijn meer en kwalitatief groene speelterreinen, groene hangplekken, en tuin- en ‘plantsoenreservaten’ met zoveel mogelijk biodiversiteit kunnen vervangen door: te helpen realiseren, op plekken waar nu saaie of verwaarloosde groengebieden liggen.
Gras en bomen De plantsoenen die nu allemaal planten van hetzelfde soort hebben (gras) kunnen we afwisselender maken. In Oss zijn enkele bloemenweides. Laten we dat jaarlijks uitbreiden. Er moet goed gelet worden op compensatie bij bomenkap. Zorg ook voor afwisseling van inheemse boomsoorten, inclusief fruit en notenbomen. Vooral het centrum van Oss kan op dit gebied een flinke opknapbeurt gebruiken. Het is belangrijk de ecologische waarden van oude bomen te koesteren. Regelmatig aanpassen van onze ‘Waardevolle bomenlijst’ is belangrijk.
Aan de slag Er zijn van personen en organisaties die initiatieven ontplooien om natuur en groen (terug) in stad en kernen te brengen. Ook in Oss zijn daar goede voorbeelden van, zoals Landschapsbeheer, VanTossen (stadslandbouw), bloemenweides, buurtinitiatieven (Buurttuin Berghkwartier), Haren en Herpen. Ons voorstel is om al deze voorbeelden toe te passen waar het mogelijk is.
Stop het stenen tijdperk en maak ruimte voor groen in stad en dorp: concrete voorstellen 1) De gemeente stimuleert inwoners hun tuin natuurvriendelijk in te richten. 2) De gemeente stimuleert natuurtuinen en ruime schoolpleinen bij scholen. 3) De gemeente zorgt voor vogelhuisjes en insectenhotels aan bomen. 4) Waar mogelijk zorgt de gemeente voor nest- of slaapgelegenheid voor dieren. 5) De gemeente ondersteunt initiatieven van geveltuinen en groene gordijnen. 6) Er komt een prijs voor mooiste en duurzaamste voortuin per dorps-wijkraad 7) Parkeerplaatsen (tijdelijk) veranderen in mini-plantsoen. 8) Afspraken voor zelfbeheer zo eenvoudig mogelijk maken. We maken budget vrij voor initiatieven zelfbeheer. 9) Meer afwisseling bij planten van bomen. Er worden alleen nog maar inheemse planten en bomen geplant. We passen onze 'lijst bijzondere bomen' jaarlijks aan. 10) Er worden groene ambassadeurs benoemd . 11) Groene hangplekken worden gemaakt in plaats van JOPS. 12) Afspraken met woningbouwcoöperaties maken dat bij (renovatie) projecten zodat aanwezigheid van planten en dieren wordt bevorderd. 13) Bij nieuwe bouwplannen altijd een paragraaf ‘natuur in de wijk’ toevoegen met heldere normen. Hierbij wordt altijd de checklist van Vogelbescherming Nederland gebruikt. 14) Zorgen voor meer bloemen(pluk)weides en –tapijten. 15) Braakliggende terreinen worden omgetoverd in “nectarcafe’s” voor insecten zoals bijen en vlinders. 16) We kiezen voor natuurlijk plantsoenenbeheer. De plantsoenen die nu uit gras bestaan, worden op zo'n manier beheerd dat er ruimte komt voor meer biodiversiteit door anders te maaien dat ook andere planten een kans krijgen. 17) Overweeg het aanstellen van een stadsecoloog. 18) In buitengebied maaien we 1x per jaar. 19) Muurtjes en schuttingmuren, parken en ander openbaar groen worden minder strak en meer speels uit gevoerd.
