les 1 Leven in EuroPa
met rivieren, Jij woont in Nederland. Een klein land kanalen, meren en een prachtig strand'Je gaat hier ook naar school. Maar hoe is dat in andere Europese landen? FIoe wonen kinderen daat enhoe is het klimaat?
Griekenland 'In Griekenland is bijna geen bos meer,'zegt Alexander' 'Het vasteland bestaat voor zo'n tachtig Procent uit bergen en heuvels. En van de tweeduizend eilanden zrjn et maar honderdvijftig bewoond.'
1 Wonen in EuroPa STAP Frankrijk Dezet em pel van Zeus st aat in
Sophie woont in een dorp in de Alpen. Daar in het oosten en zuiden van Frankrijk is het landschap bergachtig' Meer naar het westen en het noorden zte 1e veel heuvels' 'En hoe dichter bíj zee,'weetSophie, 'hoe vlakker het land wordt''
At hene en is al eeuwenoud.Zeus was in Cr iekenland vr oegerde
Zekomt er soms met vakantre.
lti i
m acht igst egod.
ti
Polen
ll
's Zomers grazen o n z e koei en op de A l p e nw ei den.E n
Fl
il
' i w i n ters ski ën de to e ri sten erop.
Zweden Karl weet veel van de zee,want Góteborg is een havenstad' Daar in her wesren vanzweden is veel landbouw.'Maar bijna zestígprocent van Zweden is bedekt met bos,'vertelt Karl.
'Polen is juist een erg vlak land,' vertelt Minca.'Het grenst aaÍt zevefl andere landen. En in het noorden grenst het aan de zee.'Dat is vanuit Krakau in het z:uíden, waar Minca woont) bijna zeshonderd kilometer rijden. Alleen in het zuiden is het bergachtig.
Het zuiden van Polen is er g ber gacht ig.
ln h e t n o o rd e n van Zwedenis de middernachtzonzo licht dat je 's nachts op stlaat een boek kunt lezen. ill
GanaarSTAP 1 in ie werkboek'
STAP3 Natte u'irtters Elk land in Europa heeft een eigen soort weer.Nederlar-rd heeft een klimaar met natte, niet erg koude winrers' De zomers zijn warm, maar niet heet. 'De zomers bij ons kun jc mer die in Nederland vergelijken',vertelt Minca' 'Alleen zijn de winters veel srrenger.'Her leuksr vindt Minca clat er in de rvinter vaak sneeuwligt. 'Soms mag ik rr-rethet paard van de buren een sneeuwrit door de bergen maken', zegt'ze' Je u'eet echt niet \\/atje dan ztet...' Niet overal hetzelfde Bij Kari in Zweden I'reeftniet het l-releland l-retzelfde klimaat. Dat kon-rtdoordat Zweden zo'n langgerekt land is' r,d$.
'In he[ zuiden lijkt het klin-raarzolr-rersop dac in Nederland', vertelr hij, 'maar 's rvintersvriest het er veel langer en ook harder dan ir-rNederland. h-rI'retnoorden is het i-reelge\ /oon als l-ret25 graden vriest.' Hier l'rebje echt een poolklimaat' Er ligt bijna de l-relftvan het jaar sneeuw. Stenge winters Bij Sophie tn de Alpen zijn de winrers vaak streng en de zomers warm. 'Maar dat is niet ir-rI'reelFrankrijk zo', weet ze. Frankrijk ligr voor een groot deel, net als Nederland, aan zee.De zeeheefr ir-rvloedop I'retklimaat. 's Winters zorgt de warmte van de zee ervoor dar l-retnooit vreselijk koud worclt, en 's zomers koelt de zeehet land juist af. Dan is het nooit erg heet.'Maar bij ons in de Alpen ligt er in de winter inist veel sneellw.Daarom konen veel mensen 's winters bij ons skiën',vertelrSophie,'uaar ik ga liever snorvboarden.' Warmste klimaat Alexander ziet rn Atl'renemaar zelden sneellw. trVelzon, volop zon zelfs. Gemiddeld zo'n clriehonderddagen per jaar. Daarn-reeheeft Griekenland het warrnste klin-raatvan Europa. Ecl-rtkor-rd r.vordthet er ook tn de winter niet. Dat i-reeítte maken rr-retde zuidelijke liggir-rg van het land, naar ook doordat het aan zeeLgt. De winter is in Griekenlandwel de natste tijd van het jaar.
.
; f,sr
* *lt^ ..' ft,
,fJi t\*\
--
"r'
r r '/r l " i .: r" -.ê.
:fr. lr .. 1r /Êbri&'
,$NF
.tf'
#v:.
-.*ïtrrg-.t1-.
< ()ol i i n tl t' l rt-rrrts c,\l pc rt z i j rl .l c l i l l tc l ' s Ii i rtt,i
:r' i .i
*rr*"tffi't
l )rrn g.t.rr r',','l tt tctt s .' t t s ]i i óti oi - s tttl rt [rtl ,tt-tl t tl .
Ganarr STAP 3 in ic werkhoek
l ,r tl ,
SïAP4
Samenwerl<en in Europa
w|jul
tl(
ttl,l
De landen in Europa hebbenveelverschillenen
Orrdanks alle verschillen, zíjn er ook veel dingen hetzelfde in lJr.rropa.Alle kinderen gaan net als Sophie, Karl, Alexander
overeenkomscen. . Landschappenin Europaverschillen.Nederlandis vlak en heeftgeen bergen.Frankrijken Polenhebbenlage
cn Minca naar school, wonen in een huis of flat en hebben schoolvakancies.Ook z11ner wegen) ziekenhuizen, en boeren die op hun land gewassenverbouwen. Door al die overeenkomsten zijn de regeringen van de
delen,heuvelsen gebergten. . Elk kind gaat in Europa naar school, maar de tijden en vakantiesverschi Ilen. . Klimatenin Europaverschillen. Je vindt er koude en
Europese landen gaan beseffen, dat het grote voordelen heeft om samen te werken. De mensen die het land besturen moeten namelijk veel beslissingen nemen. En soms hebben
warme winters. En warme en minder warme zomers. . Er zijn in Europa ook veel dingen hetzelfde.Daarom werken de regeringenvan veel Europeselanden steeds
ze díe beslissing in een ander land al genomen, enweten ze precies wat de voor- en nadelen zljn. Ze kunnen van elkaar leren.Je kunt dit dus het beste internationaal doen. Dat betekent dat meer landen ermee te maken hebben. v Veel misdaden komen in verschillende landen voor. Door samen te werken is de kans groter dat misdadigers worden gepakt.
meer samen.
Zo zorgen de regeringen er bijvoorbeeld voor dat de rechten van kinderen in alle Europese landen hetzelfde zijn. En ze bestrijden samen de misdaad. Maar het meest werken de Europese landen samen op het gebied van handel en landbouw. v De Europese landenwerkenook samenaanhet milieu,zodater in de lucht komen. bijvoorbeeldminderuidaatgassen
GanaarSTAP4 in je werkboek. aa JJ
STAP 2 Naar school in Europa Veel kinderen in jouw groep komen op de fiets of lopend naar school. In Nederland is dat heel gewoon. Wie ver van school woonr, of in een drukke stad, komt met de auto. Met de schoolbus In het bergachtige gebied in de Alpen, waar Sophie woont, fietst niemand. Zlj gaat dan ook mer de schoolbus en die doet er drie kwartier over. Ook in Zweden worden veel kinderen. net als Karl, mer een schoolbus opgehaald. Zijn ouders werken allebei en hebben dat zo geregeld.Voor de schoolbus
-
hem weer naar huis brengt, gaat Karl na schooltijd eerst naar de naschoolse oPVang.
-
Weetje: ln íuropa woràenonqeveer Wieíje àaí zeveníiqÍalen gesproken. er ééníaal is àie nieí bíjéenlanàof volk hoorí? Dezeíaal heeí Esperanío
Halve dag Ook Alexander moer natuurlijk naar school, maar in Athene zijn te weinig schoolgebouwen. De ene helft van het aantal kinderen gaat daar 's morgens naar school. De andere helft, zoals Alexander, heeft les van cweetot zes uur's middags. Warme lunch Op weg naar zrjn werk brengr Minca,s vader haar in Krakau naar school. Minca blijft russen de middag over.
v Sommige kinderen worden elke dag opgehaald.
en lijkí niel op een van àe anàere íalen. Zo betekení bijvoorbeeld ' l aàomo' heíh uis.
De manier waaropX
les 2 Naar éên Europa
België, Nederland en Luxemburg werkten als eerste in Europa samen. Deze samenwerking heette de Benelux, naar de beginletters van elk land. AI gauw kwamen daar andere landen bij.
1 Van zes naar twaalf landen STAP
Samenwerking Na 1952 sloten steedsmeer landen zich aan bij de samenwerking. In L992 werkten al twaalf Europese landen op allerlei gebieden met elkaar samen. Deze groep van twaalf landen besloot om zích voortaan de Europese Unie (EU) te noemen. Ook het bestuur van die Europese Unie werd opnieuw geregeld.Dat versterkte de samenwerking.
Door de samenwerking tussen België, Nederland en Luxemburg zagenook andere Europese landen dat samenwerken handig kon zijn. In 7952 sloten Duitsland, Frankrijk en Italiê zich daarom bg de samenwerking aan. Daar haddeï7ze een goede reden voor. Steenkool en staal waren nodig om Europa weer op te bouwen na de Tweede Wereldoorlog. Fabrieken gebruikten bijvoorbeeld steenkool. En staal is nodig bij het bouwen van huizen en andere gebouwen. De zes landen spraken af dat zí1deze producten vrij binnen hun landen mochten kopen en verkopen. Ze hoefden dus geen belasting te becalenover de goederen die ze invoerden.
t Het werk in steenkoolmijnen was zwaaren ongezond. Veelsteenkoolmijnen zijn inmiddels gesloten. < Van kolen en staal werden na de TweedelTereldoorlog gemaakt. bijvoorbeeld passagiersvliegtuigen
GanaarSTAP 1 ln le werkboek.
34
STAP2 Na 1992 bleef de EuropeseUnie nog steedsgroeien'Tot 2008 kwamen er nog vijítien landen bij. Dat gaat nlet zorÍruaÍ.Elk land dat in de EuropeseUnie wil, moet zich aan de spelregelsvan de EU kunnen en wiilen houden' Dat is nodig, want anders kun je geen afspraken maken' Je kunr dat vergelijkenmet een teamsport. Als iedereenzt'ch atn de regelsen afsprakenhoudt, kun je een goedewedstrijd spelen en steedsbeter worden. Als dat niet gebeurt,wordt het team steedsslechter. N I
0
r
.::
,1,,t_ ,
'.,r ::a '' {
t
500km
'lr-' t.rl
Ir,':
t:.
Lid worden Hoe wordt een land nou lid van de EuropeseUnie? Elk Europeesland kan zich aanmelden.Totdat her land echt toegelaren wordt tot cle EU, is l-retkandidaat-lid. Over die toelating beslissenalle leden van de EU samen.Zil wlllen we[en of het nieuwe land aan alle eisenvoldoet. Soms wordt een land snel toegelaten.Maar het kan ook jaren duren' Wetten en regels De Europese Commissie is de regering van Futopa' Zíj maken de wetten en regels.De leden van het Europees Padement controleren of de regeringvan Europa haar werk goed doet. Her EuropeesParlenent vergadertom de beurt in Brusselen Straatsburs.Brusselis de hoofdstad van Europa. v H c t I i r . u - o p c c ls) a r l c t . t t c t ritr l I i r t i s s e l
{
,--#"'tt'"' \r"'
' rerus{ilo:vliruco
ii.,. .,
KoNINKRUK
,t{
Ël ê .r
l--*:Fl
?
L,
"lfroo. SPANJE i I
I
I
rli,
--l tstz I ruas t()s2 f-lrsar
l_] r oso f ltreo
_ lzo o + f-
-]
( ) Il \Ii l l ) {.
kandi daat-l i d
GanaarSTAP 2 in ie werkboek.
35
..._ les 2 Naa r éénEuropa
!"-\r/"der-b'q!"
STAP3 Alle landen binnen de EU vormen nu één grore markt. Jij merkt dat in de supermarkt. Daar koop je producten uir de hele EU. Je zíet het ook op de snelweg.Door heel Europa kom je vrachrwagensuir alle EU-landen regen.
llclicrrcn in euro's Jij krijgt je zakgeldin euro's en je hebr op scl'roolleren rekenen in euro's.Jij benc daaraangewend.Maar kom je in een land zonder de euro, dan is het toch een heel qereken om te welen hoe duur iersis.
Die open grerazeÍt.zijn voor de handel russen de EUlanden erg gunsrig. Maar het beralenwas in de EU-landen toch een probleeml Tor 2002 had elk EU-land zrjn eigen munt. In Nederland beraaldeje bijvoorbeeld met guldens, in Duitsland met marken en in Spanje mer peseca,s. Her Verenigd Koninkrrjk doer nier mee mer de euro, daar beraal je met de pond. a [ ] t l n l
Ma r t ijn is v r ac ht w a g e n c h a u ffe u r'H i j i s n e t te rug u i t P olen. I n de Ro c te rd a m s eh a v e ng a a t z i j n l a di ng ' a rti j n ri j d t h ierna o p de boot naar Zu i d -Ame ri l < aM n a a r het V er enigdKo n i n k ri j k . H i j i s i n te rn a ti o naal h i j k o m t o v e ra l i n Eu ropa' vrac ht wagenc hau ffe u r,
l)c ;rntlt'tr:li:rr-rrvclscl-rilt Ptr lrltrl.
GanaarSTAP 3 in je werkboek. f
r
l k ben nu v eel s ne l l e rrn
36
Rot t er dam , om da t i k n i e t m e e r zo lang hoef te wachten bij V ro e g e rm o e s tj e ook i n el k d e gr ens ov er gan gV. o o rh e e n l a n d g e l d w i ssel en.W anr el k moes tje bij elk e d o u a n e j e l a n d h a d z i j n ei gen munren.
l n 2002 kw am de euro. H eerl i j k,overal kan i k nu mer dezel fdemunt betal en. D e grens-w i ssel kantoren w aar j e gel d l < onw i ssel en,zi j n nu
p a pier en lat en z ie n .
()v('ri l I tr('sl ()tcn.
N ou j a, over al. . . ?
Dit weet ik nu
4 Samen sterker STAP Binnen de Europese Unie bestaat nu een vrij verkeer van goederen,mensen en diensten. Dat betekent dat de grenzen tussen de EU-landenzljn opgeheven.We noemen dat binnengreÍtleÍI. De buitengÍeÍrzen, de gtenzen tussen de EU en landen buiten de EU, blijven wel bestaan. Controle
In Europagaan steedsmeer landen samenwerkenbinnen de EuropeseUnie. . Binnende EU bestaateen vrij verkeervan mensen, goederenen diensten. . De EuropeseCommissieen het EuropeesParlement vormen de regeringvan Europa. . In steedsmeer EU-landenkun je met de euro betalen. Vanaf 2002 kon dat al in twaalf landen. . De regeringvan de EU zorgt er ook voor dat elk land zích aan de regelsvan de EU houdt.
De spijkerbroeken uit China komen per schip in Rotterdam aan. Aan die buitengrens van de EU moet de Nederlandse douane goed controleren. Want China moet iÍrvoenechten betalen aan de EU om de spijkerbroeken te mogen invoeren.
Vetten
Met dat geld dat China betaalt, kan de EU bijvoorbeeld de industrie in een of meer EU-landen helpen vernieuwen. Ook zorgen ze zo dat de producten uit andere delen van de wereld niet goedkoper zrjndan producten uit Europa.
De regering van de EU maakt wetten die voor alle EUlanden gelden. Elk land moet zich aan die wetten houden. De regering van de EU controleert dit. Zo wordt de Europese Unie steedssterker.
,"e"
r De EU verplicht fabrieken nu om schoneproducten te maken.
GanaarSTAP4 in ie werkboek.
37
