Stad en Land van Alkmaar inventarisatie van de culturele infrastructuur van de fuserende gemeenten Alkmaar, GraftDe Rijp en Schermer
1
2
Stad en Land van Alkmaar inventarisatie van de culturele infrastructuur van de fuserende gemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer
Alkmaar, december 2014
3
Inhoud 1. Inleiding ..........................................................................................................................................5 2. Stad en Land van Alkmaar ..............................................................................................................9 Korte profielschets van de drie fusiegemeenten ...........................................................................9 Alkmaar .......................................................................................................................................9 Graft-De Rijp ................................................................................................................................9 Schermer ................................................................................................................................... 10 3. Cultuurbeleid gemeenten .............................................................................................................. 11 3A.Gemeente Alkmaar .................................................................................................................. 11 3B. Gemeente Graft-De Rijp .......................................................................................................... 18 3C. Gemeente Schermer ............................................................................................................... 23 4. Het Culturele veld.......................................................................................................................... 29 Analyse van inventarisatie.......................................................................................................... 29 De creatieve cyclus .................................................................................................................... 31 5. De Culturele Stad.......................................................................................................................... 33 Productieklimaat en talentontwikkeling ....................................................................................... 36 Clusters en netwerken................................................................................................................ 36 Stedenbouwkundige kwaliteit en diversiteit ................................................................................. 37 Een overheid met ambitie........................................................................................................... 37 Cultureel erfgoed ....................................................................................................................... 38 Bijlage 1: Interviews met culturele instellingen ................................................................................... 39 Bijlage 2 Verslagen van de interviews culturele instellingen ............................................................... 40 2-1 Bibliotheek Kennemerwaard .................................................................................................... 40 2-2 Stedelijk Museum Alkmaar ...................................................................................................... 43 2-3 TAQA Theater De Vest en Grote Sint Laurenskerk, Alkmaar ................................................... 46 2-4 Poppodium Victorie, Alkmaar ................................................................................................... 49 2-5 Artiance, Alkmaar .................................................................................................................... 51 2-6 Cultuuraanjager Artiance, Daniëlle Koelemij, Alkmaar.............................................................. 53 2-7 Cultureel Platform Graft-De Rijp .............................................................................................. 55 2-8 Museum In ’t Houten Huis, Graft-De Rijp ................................................................................. 57 2-9 Podium onder de Toren, Schermer .......................................................................................... 60 2-10 Cultureel Platform Schermer/Grote Kerk Schermerhorn ......................................................... 62 Bijlage 3:Inventarisatie culturele instellingen...................................................................................... 65 Bijlage 4 Dossiers gemeente Schermer ............................................................................................. 69 Bijlage 5: Geraadpleegde documenten.............................................................................................. 71
4
1. Inleiding Aanleiding Door de fusie op 1 januari 2015 ontstaat een nieuwe gemeente, gevormd door de huidige gemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer. Vanaf het begin van het proces is door de drie gemeenten aangegeven dat er veel waarde wordt gehecht aan cultuur (beleid). Voorafgaand aan de fusie zal geen nieuwe beleidsnota worden gemaakt. Wel wordt gesteld dat kunst en cultuur “geborgd” zou moeten worden; vooral de kleine gemeenten hebben hier behoefte aan. De vraag is echter: wat verstaan we onder het “borgen van cultuur” en hoe brengen we dit in de praktijk? Cultuur is het fundament onder een stad of dorp. Het is een van de weinige knoppen waaraan beleidsmakers kunnen draaien om de aantrekkingskracht van een gebied te vergroten. De financiering van het lokale cultuuraanbod ligt (voor een deel) in handen van de lokale overheid. Hoe zorgen we ervoor dat deze cultuur wordt geborgd? Wat is daarvoor nodig? Hoe verhoudt het culturele aanbod zich tot de omgeving /de regio? Hoe kunnen we als gemeente zorgen dat de toegankelijkheid, kwaliteit, spreiding en diversiteit van het aanbod is gewaarborgd?
Op verzoek van de projectgroep fusie is in het kader van het harmonisatieproces aan Cultuurcompagnie Noord-Holland gevraagd een inventarisatie uit te voeren naar de huidige stand van zaken van het culturele aanbod in de drie fusiegemeenten. Deze inventarisatie richt zich op de culturele activiteiten en evenementen die in de drie gemeenten worden georganiseerd zoals bijvoorbeeld het Midwinterfeest, de Museumnacht en Kunst op Kamers in Graft-De Rijp; de culturele zondagen, de Lindegrachtconcerten en Zomer op het Plein in Alkmaar en de Noord-Holland Biënnale in de Grote Kerk van Schermerhorn. Daarnaast wordt het huidige aanbod van culturele instellingen en verenigingen in kaart gebracht zoals de musea, organisaties voor cultuureducatie (waaronder muziekscholen), beeldende kunstinstellingen, bibliotheken en culturele platforms. Cultureel erfgoed (monumenten, archeologie en cultuurlandschap) maakt geen onderdeel uit van deze inventarisatie. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door SteenhuisMeurs. Doel onderzoek Doel van het onderzoek is een zogenaamde nul-meting van het culturele aanbod als beginpunt voor de vorming van een toekomstig gemeenschappelijk cultuurbeleid van de nieuwe gemeente na 1 januari 2015. Dit onderzoek met kwantitatieve en kwalitatieve gegevens zal een aanvulling en specificering zijn op het onderdeel kunst en cultuur van de Herindelingsnota “Het beste van drie werelden in één gemeente” (herindelingsadvies Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer, april 2013). Het brengt de kansen in beeld die hiervoor aanwezig zijn in het gebied van Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat er in dit onderzoek een toekomstvisie voor het cultuurbeleid van de nieuwe gemeente wordt geformuleerd. Uit de gesprekken met culturele instellingen en bestuurders zullen wel aandachtspunten voor de toekomst, kansen en bedreigingen naar voren komen. De inventarisatie is een belangrijke voorwaarde voor het formuleren van toekomstig cultuurbeleid dat na de totstandkoming van de fusie in 2015 vorm krijgt.
5
Onderzoek Het onderzoek is opgebouwd uit een inventarisatie en een analyse en volgens de hieronder beschreven stappen uitgevoerd: 1.Beschrijving van het huidig cultuurbeleid van gemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer. - analyse van huidige cultuurnota’s Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer, Strategienota Land van Leeghwater op onder meer doelstellingen beleid, samenwerking in de regio, cultuurbudget, bezuinigingen, culturele identiteit, behoefte bewoners. Beschrijving stand van zaken cultuurbeleid per gemeente en een analyse van de belangrijkste verschillen per gemeente. - individuele gesprekken met de portefeuillehouders cultuur van de gemeenten Alkmaar, GraftDe Rijp en Schermer en de ambtelijke ondersteuning over speerpunten huidig cultuurbeleid, verwachtingen van nieuwe fusiegemeente op het gebied van cultuur, culturele identiteit huidige en nieuwe gemeente, relatie met de regio. 2.Beschrijving van huidige situatie van de het culturele aanbod in Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer door middel van: - een inventarisatie van het culturele aanbod in de drie gemeenten. Dit aanbod wordt gerelateerd aan de informatie die beschikbaar is over de inwoners en bezoekers van de drie gemeenten (aan de hand van de leefstijlatlas). - interviews met een selectie van (directies, bestuurders van) culturele instellingen in de drie gemeenten waaronder musea, culturele platforms, instellingen voor cultuureducatie, bibliotheken, theaters. Er wordt een beeld gegeven van het huidig aanbod van de instellingen, doelstelling, doelgroepen, bezoekersaantallen, budget, mogelijkheden voor samenwerking en tevens hoe tegen het huidig cultuurbeleid van de gemeente wordt aangekeken en de kansen en bedreigingen voor cultuur in de nieuwe fusiegemeenten. - Korte analyse van huidige situatie op het gebied van binnenschoolse cultuureducatie en de voorwaarden voor borging hiervan.
6
Midwinterfeest Graft-De Rijp
Schermer molens
Zomer op het Plein Alkmaar
7
8
2. Stad en Land van Alkmaar Korte profielschets van de drie fusiegemeenten De projectgroep fusiegemeenten heeft een herindelingsadvies Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer met de titel “Het beste van drie werelden in één gemeente” uitgebracht. In dit rapport worden kort de kenmerken van de drie gemeenten geschetst. De drie gemeenten hebben hun eigen onderscheidende, karakteristieke kwaliteiten. Deze vormen de basis voor een nieuwe identiteit. Een nieuw identiteit die al een gemeenschappelijke basis heeft in een gezamenlijke cultuurgeschiedenis en een nauwe historische verwevenheid van centrale marktplaats en agrarisch ommeland. Onderzoeksbureau SteenhuisMeurs heeft in het kader van het fusietraject een inventarisatie uitgevoerd naar de cultuurhistorie en het huidige cultuurhistorisch beleid van de drie fusie gemeenten in beeld gebracht. In de rapportage van SteenhuisMeurs is een uitvoerige inhoudelijke cultuurhistorische typering van de drie gemeenten te lezen. Alkmaar Alkmaar vormt een typisch stedelijke, compacte gemeente met een goed geconserveerde, oudHollandse binnenstad. Van oudsher is Alkmaar het bestuurlijk centrum van het Noorderkwartier en de centrale handelsmarktplaats van het gebied. Deze oorsprong heeft Alkmaar gemaakt tot een winkelstad zoals we deze nu kennen. Alkmaar geniet faam als ‘kaasstad’ en als de eerste stad die in 1573 de Spanjaarden weerstond. Nog steeds wordt Alkmaar Ontzet op 8 oktober met stadsfeesten gevierd. Alkmaar kent een sterke traditie van het wijk- en buurtgericht samenwerken. De voormalige gemeenten Oudorp en Koedijk laten zich daarin nog steeds als wijken zien met een sterke eigen identiteit. De stad is qua inwonertal (circa 95.000) de grootste gemeente van de regio Noord-Holland Noord en ook de stad met de meeste werkgelegenheid (ruim 40.000 arbeidsplaatsen). Alkmaar staat op nr. 33 van de woonaantrekkelijkheidsindex en op nr. 16 van de sociaaleconomische index van de Atlas van Nederlandse gemeenten in 2013. In Alkmaar is een groot aantal (boven)regionale voorzieningen gevestigd zoals de Kamer van Koophandel, Rechtbank Alkmaar, Regiopolitie, Medisch Centrum Alkmaar, Veiligheidsregio NH Noord en de GGZ. Daarnaast telt de stad van musea, een schouwburg, sportvoorzieningen (overdekte schaats- en wielerbaan, atletiekbaan en een zwemcentrum) en onderwijsvoorzieningen (Hogeschool InHolland). De betaalde voetbalclub AZ speelt in Alkmaar in het AFAS-stadion. Alkmaar kent een rijk verenigingsleven met grote en klein verenigingen en verenigingen die een lange traditie hebben tot verenigingen die recent zijn opgericht. Alle verenigingen worden gekenmerkt door een grote inzet en betrokkenheid van vrijwilligers. Alkmaar is goed bereikbaar zowel per auto, openbaar vervoer als per schip over het Noord-Hollands kanaal. Graft-De Rijp Graft-De Rijp is een landelijke gemeente, bestaande uit zeven mooie, kleinschalige, karaktervolle dorpen en veel streekeigen architectuur en monumenten. Kilometers dijk omsluiten het eeuwenoude cultuurlandschap, de droogmakerijen, polders en de tussenliggende vaarten. De cultuurhistorie is van groot belang voor de identiteit van Graft-De Rijp. Het grondgebied wordt voornamelijk voor agrarische activiteiten gebruikt (ruim 17 km2). Ook bestaat een deel uit het natuurgebied de Eilandspolder. Bestuurlijke speerpunten van de gemeente zijn toerisme, kunst, cultuur, sport, recreatie en vitale
9
dorpskernen. De gemeente kent naast de hoofdkern De Rijp de volgende kleinere kernen: Markenbinnen, Noordeinde, Starnmeer, Graft, West-Graftdijk en Oost-Graftdijk. De Rijp kent een goed voorzieningenniveau met basisscholen, een gezondheidscentrum, musea, culturele voorzieningen, een klein winkelcentrum, en sportvoorzieningen.. De Rijp heeft een stedelijke uitstraling en heeft de functie van centrale kern van de gemeente. De Rijp is tevens de hoofdkern van het Land van Leeghwater. Hier speelt zich alles af. Graft heeft een zorgcentrum. De raadhuizen in zowel De Rijp als in Graft zijn zeer monumentaal. De gemeente heeft een bloeiend verenigingsleven met een grote betrokkenheid van veel vrijwilligers. De gemeente grenst aan de gemeenten Beemster, Schermer, Wormerland, Zaanstad en Castricum. Provinciale wegen zorgen voor een directe verbinding met de Alkmaar, Zaanstad en Purmerend. De centrale ligging in combinatie met het voorzieningenniveau en het groene en waterrijke karakter van het buitengebied maken de gemeente tot een aantrekkelijke woon- en recreatiegemeente. Schermer Schermer is eveneens een landelijke gemeente. Het heeft een uniek open landschap doortrokken van cultuurhistorie. Momenteel staan er in de Schermer nog elf poldermolens (op een totaal van zeventien molens) en is het bemalingssysteem uit 1634 nog intact. Tegelijkertijd is het een agrarisch productiegebied. De boeren zijn belangrijke beheerders van het landschap. Natuurgebied Eilandspolder ligt zowel in Graft-De Rijp als in Schermer. De gemeente bestaat uit zes dorpskernen: Driehuizen, Grootschermer, Oterleek, Schermerhorn, Stompetoren en Zuidschermer. Daarnaast omvat het droogmakerij Schermer en de polders Oterleek, (een deel van de) Mijzenpolder en de Noordeindermeerpolder. Schermer beschikt tot op heden over een, in relatie tot het aantal inwoners, hoog voorzieningenniveau (in vrijwel elke kern een basisschool en een bloeiend verenigingsleven). De inzet van de gemeente is erop gericht om dat zo te houden en om tal van activiteiten te laten plaatsvinden en om de vrijwilligers te ondersteunen. Alle kernen hebben een veelzijdig verenigingsleven en kennen de saamhorigheid die hoort bij dorpen met een lange traditie. De gemeente grenst aan Alkmaar, Heerhugowaard, Koggenland, Beemster, Graft-De Rijp en Castricum.
10
3. Cultuurbeleid gemeenten 3A.Gemeente Alkmaar Inleiding De gemeente Alkmaar heeft in 2013 haar cultuurbeleid opnieuw vormgegeven. Voorafgaand aan dit nieuwe cultuurbeleid organiseerde de gemeente twee conferenties waarbij met inzet van culturele instellingen, kunstenaars en cultuurliefhebbers besproken is wat in de afgelopen cultuurplanperiode is bereikt en wat de ambities zijn voor de komende jaren. De drie pijlers van het cultuurbeleid uit 2009 vormden ook de basis van het cultuurbeleid voor de komende jaren, te weten: - Een stad met allure (op het gebied van erfgoed), - De basis op orde, - Cultuur dichtbij. De missie van het cultuurbeleid: “Kunst en Cultuur zijn belangrijke voorwaarden voor een aantrekkelijk leef- en vestigingsklimaat in Alkmaar. Een gevarieerd aanbod, brede cultuurdeelname en ruimte voor nieuwe cultuurvormen maken van Alkmaar een aantrekkelijke en vitale centrumstad.”
Verschillende ontwikkelingen zijn van invloed op het cultuurbeleid, zoals economische ontwikkelingen en de ophanden zijnde fusie (per 1 januari 2015) van Alkmaar met de gemeenten Graft-De Rijp en Schermer. Specifieke accenten in het huidige cultuurbeleid zijn gegeven aan de relatie van cultuur met economie en toerisme, talentontwikkeling en regionale samenwerking. Cultuurbeleid draagt in belangrijke mate bij aan de doelen van andere beleidsvelden. Cultuur is belangrijk voor de economische ontwikkeling van de stad. Toeristen komen naar Alkmaar voor het erfgoed, de monumenten in de binnenstad en de kaasmarkt. Ook het museum, het theater, de evenementen en de festivals geven een belangrijke impuls aan de aantrekkelijkheid van Alkmaar als recreatieve- en toeristische bestemming. Een sterk cultureel aanbod maakt Alkmaar aantrekkelijk voor bedrijven om zich in de stad en regio te vestigen en voor mensen om in deze omgeving te gaan wonen. Herbestemming van erfgoed is een speerpunt in het beleid voor Alkmaar. Het behoud van monumenten wordt bevorderd door ze te ontwikkelen en een nieuwe bestemming te geven. Maar zeker ook omdat het erfgoed een belangrijke pijler is voor het toerisme. Alkmaar heeft de sector cultuur bewust ondergebracht bij de sector economie in de gemeentelijke organisatie om zowel in beleid als in uitvoering een duidelijke koppeling tussen beide beleidsvelden te realiseren. Cultuur is voor Alkmaar, naast sport, belangrijk in talentontwikkeling en in het onderwijs. Zowel kinderen als volwassenen stimuleren hun ontwikkeling door cultureel actief te worden. Daarvoor is een breed basisaanbod van culturele instellingen onmisbaar. Alkmaar is een centrumgemeente en biedt daarvoor in afstemming met de omliggende gemeenten een breed voorzieningenniveau op het gebied van cultuur waar bewoners van de gehele regio gebruik van kunnen maken. Het Taqa Cultuurconvenant (met een budget van 1,5 miljoen euro) van de gemeenten Alkmaar, Schermer, Bergen en Heiloo en de aanstelling van een cultuurmakelaar voor deze gemeenten dragen bij aan de afstemming van het cultuurbeleid in deze regio. CultuurPrimair en
11
Cultuureducatie met Kwaliteit zijn programma’s op het gebied van cultuureducatie die regionaal worden uitgevoerd. Ook de bibliotheekorganisatie Kennemerwaard is regionaal georganiseerd en wordt gefinancierd door verschillende gemeenten in de regio. Alkmaar heeft vooral een faciliterende en aanjagende rol. Zij vindt het belangrijk om voorwaarden te scheppen voor een actief en aantrekkelijk cultuurklimaat in de stad. Korte lijnen tussen de bestuurders en het ambtelijk apparaat van de gemeente en het culturele veld worden vanuit beide partijen in de meeste gevallen als positief ervaren. Er wordt een grote betrokkenheid en interesse ervaren van de wethouder cultuur. De basisinfrastructuur Alkmaar heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in de basisvoorzieningen van een aantal culturele instellingen in de stad. Taqa Theater De Vest, Stedelijk Museum Alkmaar, bibliotheek Kennemerwaard en kunstencentrum Artiance, allen gelegen op het Canadaplein in Alkmaar, zijn gerenoveerd en gemoderniseerd waardoor ze aantrekkelijker en toegankelijker zijn voor een breder publiek. De aantrekkelijke gebouwen en uitstraling van het vernieuwde Canadaplein maken deze voorzieningen meer geschikt voor het ontwikkelen van een cultureel ondernemerschap wat onmisbaar is voor het genereren van andere inkomstenbronnen naast subsidie van de gemeente. Onderdeel van het creëren van slagvaardige organisaties is het verzelfstandigen geweest van Taqa Theater De Vest/Grote Sint-Laurenskerk en het Stedelijk Museum Alkmaar vanaf 1 januari 2014. Zowel voor de gemeente als voor de culturele instellingen heeft deze verzelfstandiging veel voordelen opgeleverd. Het museum en theater hebben een duidelijker eigen identiteit gekregen en de mogelijkheden om veel meer de gewenste en noodzakelijke culturele en marktgerichte manier van werken te creëren. De gemeente heeft een duidelijke vergelijkbare rol naar alle gesubsidieerde instellingen en kan financiële risico’s veel beter beheersen. Een belangrijke kernvoorziening in het basisaanbod wordt ingevuld door Poppodium Victorie. De huidige huisvesting van het poppodium in de binnenstad voldoet niet meer aan de eisen van de bezoekers en biedt onvoldoende mogelijkheden om het poppodium ondernemend te kunnen exploiteren. Vandaar dat Alkmaar investeert in een nieuw poppodium dat wordt ontwikkeld op Overstad en medio 2016 geopend zal worden. Ook enkele kleinere culturele instellingen als de Kunstuitleen, het Grafisch Atelier en Unieke Zaken ontvangen een gemeentelijke subsidie en maken deel uit van de kernvoorzieningen van het gemeentelijke cultuurbeleid. Hedendaagse kunst is minder vertegenwoordigd in het cultuurbeleid van Alkmaar. Kunstenaars, het Grafisch Atelier Alkmaar, Kunstuitleen Alkmaar en Artiance bieden een hedendaags kunstaanbod voor de inwoners van Alkmaar. De gemeente nodigt partijen uit om plannen te ontwikkelen voor een versterking van hedendaagse kunst. Door samenwerking met Kranenburgh in Bergen kan de regio zich sterk profileren op dit terrein in vergelijking met andere regio’s. De huidige wethouder cultuur van Alkmaar erkent het dilemma van enerzijds hedendaagse kunst willen versterken en op een professionele manier willen presenteren in de eigen gemeente en anderzijds het belang van prioritering in het cultuurbeleid en afstemming met het cultuurbeleid van de omliggende gemeenten (Kranenburg en Kunst 10-daagse in Bergen en hedendaagse kunst activiteiten zoals Kunst op Kamers in Graft-De Rijp en de Beeldentuin Nic Jonk in Schermer). Een faciliterende en stimulerende rol heeft de gemeente in de ontwikkeling van plekken in de stad waar hedendaagse beeldende kunst kan worden gemaakt en gepresenteerd, zoals HAL 25. Ook het beleid tijdelijke atelierruimte geeft een stimulerende vorm aan het beeldende kunstbeleid. In Alkmaar worden gedurende het jaar vele muziek- en theaterfestivals en evenementen georganiseerd, zoals Zomer op het Plein, Zomer in de Mare, Kaeskoppenfestival, Lindegrachtconcerten, Orgelconcerten en Holland Music Sessions. Deze activiteiten dragen in
12
belangrijke mate bij aan het culturele aanbod en programmering en zorgen voor een bruisende stad waar mensen graag heen willen gaan en willen verblijven. De gemeente is van mening dat er naast het imago van de Kaeskoppenstad ruimte is voor een Oerolachtig festival, dat zich meer op een niche markt richt van het publiek. De gemeente heeft wat betreft de festivals en evenementen vooral een faciliterende rol en geen (structureel) subsidiërende rol. Wel kunnen instellingen een beroep doen op incidentele simuleringssubsidies die de gemeente op het gebied van amateurkunst en professionele kunst beschikbaar heeft. De gemeente vindt de eigen verantwoordelijkheid van organisaties en particuliere initiatieven op het gebied van cultuur zeer belangrijk. Het bevordert de creativiteit in cultuur. De gemeente stimuleert deze initiatieven met een eenmalige bijdrage zodat deze activiteiten een kans krijgen zich te ontwikkelen. Talentontwikkeling Alkmaar ziet zichzelf als dé talentstad in de regio. Een culturele keten van organisaties en activiteiten is onmisbaar om talenten de kans te geven zich te ontwikkelen. Voor talentontwikkeling is het van belang dat er zoveel mogelijk gelegenheid is om door te groeien van amateur naar professional. De brede basis bestaat uit scholen, verenigingen en wijkorganisaties. Voor kinderen en jongeren heeft de versterking van cultuureducatie en talentontwikkeling prioriteit voor de gemeente. De aanwezigheid van wijk- en bewonersondernemingen biedt veel mogelijkheden om bewoners zelf actief initiatieven te laten nemen en te laten participeren in amateurkunst. Cultuur heeft hierin de rol om zorg te dragen voor vitaliteit van de wijken in Alkmaar. De cultuuraanjager in Alkmaar die tot 2013 de rol had om laagdrempelige activiteiten in de wijk op te zetten, heeft hieraan een belangrijke bijdrage geleverd. Cultuureducatie in de regio Het programma CultuurPrimair dat door Artiance voor het primair onderwijs wordt verzorgd biedt een meerjarig basisaanbod van kunst en cultuur op het onderwijs. CultuurPrimair is als een regionaal aanbod voor het onderwijs ontwikkeld en wordt ook door de scholen in de omliggende gemeenten (waaronder Graft-De Rijp en Schermer) afgenomen. Het aanbod van de instellingen van de zogenaamde basisinfrastructuur komen via Cultuur Primair gebundeld en afgestemd terecht bij de scholen in de wijk. In de buurgemeenten wordt uitgegaan van het lokale aanbod. Dit wordt met Alkmaars aanbod aangevuld tot een volwaardig cultuureducatief aanbod. De gemeentelijke fusie heeft voor de cultuurprogramma’s van de scholen in de gemeenten nauwelijks merkbare gevolgen, doordat zij al deelnemen aan Cultuur Primair en aan Cultuureducatie met Kwaliteit. Vanuit Artiance is, in samenwerking met Plein C, sinds 2006 ingezet op de scholing van groepsleerkrachten tot gecertificeerde ICC’ers (Interne Cultuur Coördinator). In de loop van de jaren zijn in de regio enkele tientallen ICC’ers opgeleid, die ook een cultuurbeleid voor hun eigen school hebben opgesteld. Door het gebruikelijke verloop binnen het onderwijs, schommelt het percentage gecertificeerde ICC’ers op de scholen in Alkmaar rond de 30%. Cultuureducatie met Kwaliteit De drie gemeenten werken onder penvoerderschap van Artiance samen in het vierjarige programma Cultuureducatie met Kwaliteit. Aan het project CultuurPrimair 3.0 is daarnaast ook gemeente Bergen verbonden. CultuurPrimair 3.0 zet gedurende vier jaar in op een nauwe samenwerking tussen het onderwijs en cultuuraanbieders bij het ontwikkelen van nieuw educatief aanbod. Dit gebeurt in de Culturij; een fysieke en digitale ‘werkplaats’ waar in samenwerking producten en projecten tot stand komen. Deze producten worden ontsloten via een website, en komen zo beschikbaar voor alle scholen in de regio. Deze vorm van co-creatie is relatief nieuw in de wereld van cultuureducatie. De komende twee jaren werkt CultuurPrimair 3.0 aan de verankering van deze manier van werken, en wordt de digitale werkplaats als vast onderdeel van het cultuureducatieve aanbod geïmplementeerd. De impulsregeling in Alkmaar wordt door Artiance uitgevoerd. De activiteiten van de
13
combinatiefunctionarissen cultuur zijn ondergebracht bij de afdeling Cultuurstroom. Deze afdeling verzorgt kunst-educatieve activiteiten voor het onderwijs. Van activiteiten op maat tot de programma’s CultuurPrimair voor het basisonderwijs en Formule C voor het voortgezet onderwijs. De werkzaamheden worden uitgevoerd door cultuurcoaches, die als kunstvakdocent in verschillende disciplines voor langere tijd aan een school zijn verbonden. In totaal is 2,7 fte beschikbaar. Programmering in de stad De gemeente is een voorstander van het feit dat de door haar gesubsidieerde instellingen actief de samenwerking opzoeken met bewonersinitiatieven en wijkorganisaties en talentontwikkeling in hun jaarplannen en –jaarprogramma’s opnemen. In de prestatieafspraken met de culturele instellingen kunnen deze doelstellingen worden opgenomen. Het Stedelijk Museum Alkmaar profileert zich als het museum van en voor de stad. De kracht van het museum ligt niet in het creëren van een aanbod in de wijk en buiten het museum. Het museum focust op een sterk programma waarin het culturele en cultuurhistorische verhaal van de stad wordt verbeeld. Enerzijds met een sterke bovenlokale, nationale en zelfs internationale uitstraling. Anderzijds met onderwerpen die dicht bij de beleving van de inwoners van Alkmaar staan. De rol van musea op het gebied van sociale cohesie en verbinding (in de wijk) is volgens de directeur van het Stedelijk Museum Alkmaar veel minder geworden en achterhaald. Bezoekers komen juist graag naar het museum toe voor inspiratie en beleving. De ontwikkeling van een activiteitenprogramma op het Canadaplein (Zomer op het Plein) draagt bij aan de zichtbaarheid van de programmering van onder meer Theater De Vest. Artiance ziet zichzelf als een belangrijke verbinder op het Plein. De Vest heeft ook een opdracht van de gemeente in het faciliteren van de amateurkunst. 20 dagen per jaar worden amateurverenigingen in de gelegenheid gesteld om met 60% korting op de huurtarieven hun voorstellingen in De Vest op een professioneel podium te organiseren. De Vest levert geen bijdrage aan de artistieke/inhoudelijke programmering maar de voorstellingen zijn wel onderdeel van de programmering van De Vest en worden meegenomen in de communicatie en marketing van het theater. Deze samenwerking is tevens interessant voor De Vest omdat zij hiermee een vergroting van het publieksbereik realiseert bij bepaalde doelgroepen. Ook het festival Zomer in de Mare, dat in 2014 in de Alkmaarse wijk De Mare werd geprogrammeerd, geeft op een laagdrempelige manier een stimulans aan amateurkunst. In maart 2015 wordt een groot amateurkunst festival in Alkmaar georganiseerd. Amateurkunst is een van de kweekvijvers voor talentontwikkeling. Alkmaar hecht zeer veel waarde aan amateurkunst en heeft instellingen op het gebied van amateurkunst steeds ontzien bij bezuinigingen. Professionals dragen in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van aankomend talent van amateurs en andersom zorgt de amateurkunst ook voor werkgelegenheid voor deze professionals. Initiatieven en samenwerking tussen professionals en amateurs hebben voor de gemeente prioriteit bij subsidiering. Regionale samenwerking Bestuurlijk wordt cultuur ook steeds meer een onderwerp van gesprek in de regio. In het zogenaamde PORA (Portefeuillehouders overleg regio Alkmaar) waarin bestuurders met elkaar over economische ontwikkelingen in de regio spreken is cultuur als drager van deze economische ontwikkeling (waaronder toerisme) een vast agendapunt geworden. In een meerjarige regionale visie recreatie en toerisme zijn cultuurhistorische verhalen van de regio benoemd als één van de pijlers voor de bevordering van toerisme. Tevens wordt door de gemeenten Alkmaar, Schermer, Heiloo en Bergen en energiemaatschappij TAQA Energy BV samengewerkt in het TAQA cultuurconvenant. Doel van dit convenant is het stimuleren van het vestigingsklimaat in de (energie-) regio Alkmaar door te investeren in culturele toporganisaties en activiteiten als TAQA Theater De Vest, Kranenburgh, de Paardenparade, het International Holland Music Festival en bijvoorbeeld Artists in residence. Een van de uitkomsten van een Regionale Erfgoedconferentie in 2012 is de televisieserie “Holland aan Zee”, die de regio profileert als een aantrekkelijk gebied met kunst, cultuur, erfgoed en natuur en
14
dichtbij de kust. Alkmaar ziet vooral de verbinding met Bergen als een belangrijke meerwaarde van de profilering van het gebied. Het rijke aanbod van kunst, natuur en architectuur op korte afstand van de historische binnenstad van Alkmaar vraagt om een gezamenlijke aanpak met routes, arrangementen, digitale producten en evenementen, zoals festivals. Mede dankzij een bijdrage van de provincie Noord-Holland ontwikkelt de Cultuurmakelaar in samenwerking met Bureau voor Ruimte en Vrije Tijd toeristische arrangementen voor culturele organisaties en ondernemers. In een eerste pilotfase ontwikkelen onder meer het Stedelijk Museum Alkmaar, Museum In ’t Houten Huis in Graft-De Rijp, Museummolen Schermerhorn en Beeldentuin Nic Jonk in Schermer arrangementen hiervoor. In de huidige cultuurnota van Alkmaar wordt de ophanden zijnde fusie met de gemeenten Schermer en Graft-De Rijp vanaf 1 januari 2015 genoemd. Het eigen cultuurbeleid van de andere twee fuserende gemeenten is voor Alkmaar leidend. Mogelijkheden voor gecombineerd aanbod zullen in kaart worden gebracht. Amateurkunst speelt in het aanbod van alle drie de gemeenten een belangrijke rol. Communicatie en marketing Alkmaar en de omliggende gemeenten in de regio kunnen zich sterk profileren in relatie tot de Metropoolregio Amsterdam. De kracht van Alkmaar als stad met een profiel van “Old Holland” (ambacht, vakmanschap, erfgoed) is een sterk merk voor de buitenlandse toerist. Met het huidige culturele aanbod en programmering in Alkmaar (de stad in de Gouden Eeuw) kan een aantrekkelijk aanbod worden gecreëerd voor de Amsterdamse toerist. Uiteraard is Alkmaar bij de buitenlandse toerist al bekend om de Kaasmarkt (Kaeskoppenstad) maar ook het andere aanbod (zowel in de stad als in het landelijke gebied) is voor meerdaags verblijfstoerisme aantrekkelijk. In samenwerking met Amsterdam Marketing wordt een geleidelijke ontwikkeling in gang gezet die passend is bij de aard en schaal van het gebied. Geen massatoerisme, maar kwalitatief cultuurtoerisme; aanhakend op de aantrekkelijke kust in de regio. Het culturele aanbod en -profilering zal vanaf 1 januari 2015 onder de noemer Alkmaar worden gevat als naam van de nieuwe gemeente Alkmaar. Dat kan een nog sterker merk worden door verbindende elementen te vinden en het te laden met een gezamenlijke identiteit (of meerdere die elkaar versterken). Aantrekkelijke projecten om de nieuwe fusiegemeente te versterken en zich mee te profileren zijn bijvoorbeeld “Het Goud van Alkmaar”, “Alkmaar, de molenstad van Nederland” en “Alkmaar als orgelstad”. Stichting Promotie Alkmaar (SPA) heeft de opdracht om binnen het huidige Alkmaar het culturele (basis) aanbod af te stemmen (door middel van een evenementenkalender). Culturele organisaties onderling hebben met name de taak om in hun programmering rekening te houden met activiteiten die mogelijk qua planning en doelgroepen overeenkomen en daarmee conflicteren.
Kansen voor de toekomst De wethouder van Cultuur: “Waar staan we over 2 jaar?” - Alle stedelijke culturele voorzieningen zijn op orde, met als laatste investering het poppodium en het filmhuis. - De onderlinge samenhang op het gebied van beeldende kunst is verbeterd. - Een bruisende culturele gemeente is ontstaan: “we zijn erop vooruit gegaan door de fusie met Graft-De Rijp en Schermer”. - Aangehaakt op de Metropoolregio Amsterdam op het gebied van cultuur en toerisme.
15
Financieel beleid op het gebied van kunst en cultuur De gemeente Alkmaar heeft in 2014 een bedrag van € 15.372.000 beschikbaar voor kunst en cultuur. Per 1 januari 2014 zijn het Stedelijk Museum Alkmaar en Theater De Vest/Grote Kerk verzelfstandigd. In de resultaten staan deze posten daarom op nul. Omgerekend naar het aantal inwoners van Alkmaar, te weten 94.270 inwoners, is dit € 163 per inwoner. Ter illustratie: de grote steden (G4) besteden per inwoner het meest aan cultuur: gemiddeld € 222 per inwoner in 2014. In de 35 grootste gemeenten(G35) liggen de uitgaven per inwoner gemiddeld op een wat lager niveau: € 147 per inwoner. Voor een gemiddelde Nederlandse gemeente is dit €112. De uitgaven per inwoner zijn, tussen 2010 en 2014, gemiddeld met 3 procent gedaald. Bij de G35 is er een kleine toename per inwoner, met name vindt deze plaats in 2014. Alkmaar zit, in vergelijking met het gemiddelde bestedingsniveau van de G35, boven het gemiddelde in haar besteding op het gebied van kunst en cultuur. Subsidies Cultuur Alkmaar 2014 Bibliotheek Artiance Taqatheater De Vest Stedelijk Museum Alkmaar
€ € € €
2.686.478 1.191.998 6.085.000 3.360.000
€ € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €
3.093 1.090 7.183 4.130 3.535 4.403 1.453 1.271 7.192 5.136 2.897 3.805 829 7.660 1.473 7.918 3.210 655 2.551 2.350 544 1.348 1.002 320 968 961 965 2.777 1.780
€ €
154.306 60.000
Amateuristische kunstbeoefening Vita Nova Accordeonvereniging Alkmaars Symfonie orkest Stg vrienden van Soli Deo Gloria Aurora Muziekvereniging Caecilia Muziekvereniging Trompetterkorps Alkmaar Vereniging Huismuziek Alkmaar Alkmaarse Oudste Operette Vereniging Oberon Muziektheater Scala Nieuw Danza Operettegezelschap Odeon Popkoor Cheezz Alkmaarse Oratorium Vereniging Orpheus Mannenkoor Toonkunstkoor Alkmaar Sine Nomine Popkoor Together Tadam Hollands Vocaal Ensemble Alkmaars Prachtkoor Stemband Future Beat Timeless Vocaal Mihira wereldvrouwenkoor Toneelvereniging TOP Toneelgroep Pluusj Girls & Company Alkmaar Brass Theatergroep Modoc Cultuurbereik Basis op orde Projectenbudget Professionele Kunst (PPK)
16
Artiance, Cultuureducatie met Kwaliteit
€
51.822
€ € € € € € € € € € € € € €
1.400 4.590 4.700 12.000 90.633 10.000 2.000 9.500 30.000 5.000 14.625 2.500 10.000 724.911
€ € € € € € € € € €
10.000 9.215 15.000 148.980 10.000 2.925 338.611 43.640 7.725 2.500
€ € € € €
91.757 66.123 24.562 7.000 15.372.000
Overige Cultuur Cutuurcompagnie Cutuurcompagnie/CJP Stichting Cultuurprijs Alkmaar Stichting Uit in Alkmaar Zomer op het Plein Zomer in de Mare Hollands Kaasmuseum Stichting Kunstnet Unieke Zaken Tango Art Schnitger Orgelconcours Stichting Kaeskoppenstad STAD Incidenteel Overige Podia Cutuurcompagnie/Karavaan Cultuurpark de Hout Holland Music Sessions Filmhuis Alkmaar Gulden Vlies Lindegracht Concerten Taptoe Poppodium Alkmaar Lokaal media Popwaarts NH-POP Beeldende kunst en vorming Beeldende Kunst NK Grafisch Atelier Algemeen AIA
17
3B. Gemeente Graft-De Rijp Inleiding Het huidige cultuurbeleid van de gemeente vindt haar oorsprong in 2001 waarin Graft-De Rijp haar visie formuleerde op cultuur: “Het dorp als decor én podium Graft-De Rijp wil zich verder ontwikkelen als een gemeente vol cultuur en historie, met de authentieke kernen als decor én podium voor allerlei culturele activiteiten. De aard, schaal en intensiteit van deze culturele activiteit blijft passen binnen het karakter van onze gemeente. We willen daarbij steeds aansluiten bij de spankracht en creativiteit van de eigen bevolking. Hierdoor ontstaan nieuwe initiatieven, die een kwalitatieve versterking van het aanbod betekenen. Samen met een bredere programmering van de culturele activiteiten, biedt dit een mogelijkheid een breder publiek te bereiken uit de eigen gemeente maar ook uit een steeds wijdere omgeving. Extra aandacht geven wij daarbij aan de cultuurparticipatie van de doelgroepen jeugd en ouderen om het cultureel bewustzijn te versterken. Daarbij zullen accommodaties en hun omgeving steeds toegankelijk zijn voor gehandicapten. De gemeentelijke rol richt zich vooral op het stimuleren en faciliteren van nieuwe culturele initiatieven, als ook de samenwerking tussen betrokken organisaties in de gemeente en de regio. Een effectieve gezamenlijke promotie moet de identiteit van Graft-De Rijp als cultuurgemeente versterken. Dit alles draagt bij aan en aantrekkelijker toeristisch product, waardoor bezoekers met belangstelling voor cultuurhistorie langer in de regio blijven.”
Vitaliteit als kern van het beleid De focus op vitaliteit is de leidraad van het beleid. Het stimuleren van kunst en cultuurtoerisme wordt van groot belang geacht voor de sociaaleconomische vitaliteit en de identiteit van de gemeente. In de periode 1990-2000 trok de middenstand weg uit de kernen waardoor de noodzaak ontstond om een nieuw soort levendigheid te creëren. In overleg met bewoners heeft dat geleid tot allerlei initiatieven op het gebied van kunst, cultuur en toerisme. Activiteiten zoals de Museumnacht, het Midwinterfeest en het Eindzomerfestival (specifiek gericht op jongeren) trekken bezoekers vanuit de gehele regio; Kunst op Kamers, het succesvolle beeldende kunst project dat vijf maal georganiseerd is, trok bezoekers vanuit de gehele provincie en zelfs landelijk. Het concept ‘het dorp als decor en podium’ heeft daadwerkelijk de levendigheid en vitaliteit teruggebracht in de kernen. Er komen weer nieuwe kleine winkeltjes en galeries die aansluiten bij dit concept. Bij het aantrekken van cultuurtoeristen is de vraag gesteld of Graft-De Rijp voldoende te bieden heeft voor het meerdaags cultuurtoerisme. Dit heeft geleid tot een samenwerking tussen Schermer, Beemster en Graft-De Rijp onder de titel Land van Leeghwater: een cultuurhistorisch- en toeristisch programma dat sinds 2002 wordt uitgevoerd. Gekoppeld aan dit programma spelen ook toeristische ondernemers een belangrijke rol door bijzondere overnachtingsmogelijkheden die zij hebben gecreëerd in Boerenkamers en B&B. Voor de portefeuillehouder cultuur en burgemeester van Graft-De Rijp is het vitaal houden van de kernen door middel van kunst en cultuur één van de belangrijkste onderwerpen geweest in de onderhandelingen voor de nieuwe fusiegemeente. Zonder levendigheid geen overleving, is haar credo. De afgelopen jaren heeft de gemeente Graft-De Rijp veel geïnvesteerd in kunst en cultuur, juist vanwege die rol van cultuur als economische drager en bijdrage aan de vitaliteit van het landelijk gebied. Ook de provincie Noord-Holland heeft financieel bijgedragen aan de uitvoering van het cultuurbeleid in Graft-De Rijp. In 2010 werd Graft-De Rijp uitgeroepen tot het cultureelste dorp van Noord-Holland!
18
Speerpunten van het huidig cultuurbeleid 1. Behoud van de huidige culturele infrastructuur met continue aandacht voor verbetering en vernieuwing, 2. Het dorp als decor én podium, 3. De promotie van Graft-De Rijp als culturele gemeente.
1. Behoud huidige culturele infrastructuur Na een decennium investeren in cultuur is de aandacht verlegd naar het verduurzamen van cultuur door het kweken van saamhorigheid en draagvlak. Dat wat goed is moet behouden blijven en bestendigd worden. Bij het imago van een culturele gemeente hoort een breed en gevarieerd aanbod: van volkscultuur en populaire cultuuruitingen tot nieuwe en experimentele professionele cultuuruitingen. De culturele basisinfrastructuur wordt gevormd door een aantal professionele instellingen: de bibliotheek, Museum In ’t Houten Huis en de muziekschool Legato. Daarnaast zijn er vele andere culturele organisaties en verenigingen die een aanbod verzorgen voor een breed publiek: concerten, tentoonstellingen, toneelvoorstellingen, cabaret en popconcerten. Ook is er een popschool. De bibliotheekvoorziening in Graft-De Rijp bestaande uit een (kern) bibliotheek en twee servicepunten was onderdeel van Bibliotheek Waterland. Door de vorming van de nieuwe fusiegemeente zal de bibliotheek per 1 januari 2015 overgaan naar Bibliotheek Kennemerwaard. Er heeft reeds een bezuiniging (ca. 30%) plaatsgevonden op het beschikbare budget voor de bibliotheek. Vanaf 2015 zal er in Graft-De Rijp een servicepunt beschikbaar blijven dat als een doelgroepenbibliotheek (van 0-18 jaar) functioneert, als onderdeel van een Brede School. Graft-De Rijp kent een bloeiend verenigingsleven. De vrijwilligers die zo’n belangrijke rol spelen in het actieve kunst- en cultuurbeleid van de gemeente, zijn voor een groot deel afkomstig uit deze verenigingen. De gemeente wil amateurkunst blijven stimuleren en faciliteren, ook als onderdeel van talentontwikkeling van jongeren. Amateurkunst en professionele kunst zijn op verschillende manieren met elkaar verweven. Ze kunnen elkaar inspireren en amateurkunstenaars zijn afnemers van het aanbod van de professionele kunstenaars. Graft-De Rijp streeft niet naar een compleet voorzieningenniveau in het aanbod van de kunsten. Als gemeente in het landelijk gebied en dicht bij grotere steden als Amsterdam, Purmerend en Alkmaar maken de inwoners van veel culturele voorzieningen in die steden gebruik. In het huidige cultuurbeleid is geformuleerd dat er meer aandacht voor beeldende kunst zou moeten zijn; het imago van Graft-de Rijp als kunstgemeente rust op de atelierroutes van de jaren zeventig uit de vorige eeuw, het project Kunst op Kamers en op enkele galeries die in de gemeente zijn gevestigd. Een verdieping en verbreding van het kunstbeleid is als speerpunt geformuleerd, maar in het licht van de nieuwe fusiegemeente zal hier opnieuw naar gekeken worden. Daarbij speelt ook het voorzieningenniveau in de regio een rol. Cultuureducatie De basisscholen in de gemeente sluiten voor hun cultuurprogramma aan bij CultuurPrimair dat door Artiance wordt gecoördineerd. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van lokaal cultuuraanbod. In Graft-De Rijp is de afgelopen 10 jaar veel aandacht besteed aan cultuureducatiedoor middel van cultuurprojecten op maat, zoals Vergeten Plekken en Buurten in GraftDe Rijp. Voor het AMV-onderwijs maken de scholen gebruik van muziekschool Legato. Op dit moment zijn de scholen met Artiance in gesprek over een pilot waarbij scholen ook worden betrokken bij het naschoolse cultuuraanbod. De school levert daarbij cursusruimte en ondersteunt bij werving, terwijl Artiance samen met lokale partners het programma invult. Zo kan uiteindelijk per school een aansluitend programma op maat worden aangeboden.
19
2. Het dorp als decor én podium Graft-De Rijp staat bekend om zijn monumentale karakter. Het rijke cultureel erfgoed en “beschermd dorpsgezicht” van De Rijp omringd door het polderlandschap maken Graft-De Rijp tot een bijzondere plek in de regio. Het Land van Leeghwater levert een belangrijke bijdrage aan deze identiteit.Het cultureel erfgoed is voor de gemeente het uitgangspunt in de beleving van cultuur, zowel voor de inwoners als voor de bezoekers van Graft-De Rijp. Om dit erfgoed goed te kunnen benutten, is behoud van en kennis over de cultuurhistorie van belang. 3. Promotie van Graft-De Rijp als culturele gemeente Het vitaal houden van de gemeente Graft-De Rijp is de kern van het gemeentelijk beleid. Het kunsten cultuurbeleid levert daar een belangrijke bijdrage aan. Voor het aantrekken van dag- en meerdaags toerisme is de communicatie en marketing van Graft-De Rijp een voorwaarde. Een kwalitatief cultureel aanbod met een eigen identiteit en een goede toegankelijkheid maken Graft-De Rijp een sterk te vermarkten toeristisch product. De historische kernen van Graft, de beide Graftdijken, Markenbinnen, Noordeinde en de Rijp geven een beleving van “Holland op zijn best in zakformaat” zoals het in de cultuurnota is verwoord. Het programma Land van Leeghwater, het toeristisch samenwerkingsverband van Graft-De Rijp, Schermer en de Beemster, heeft als doelstelling om door middel van een promotieprogramma de toegankelijkheid van het gebied te vergroten. Enerzijds liggen er kansen om een vergroting van het publieksbereik te realiseren bij de binnenlandse toerist en dagrecreant, anderzijds is de individuele buitenlandse toerist een belangrijke doelgroep Vrijwilligersparticipatie Een onmisbaar onderdeel en voorwaarde voor de inbedding van kunst en cultuur in Graft-De Rijp is de rol van inwoners van de gemeente. Zij maken het mogelijk dat veel kunst en cultuuractiviteiten tot stand komen. In 2014 werkten 1200 vrijwilligers mee aan de organisatie van de Koningsdag. Hierdoor is het draagvlak voor kunst en cultuur maar ook het trotse gevoel op het eigen dorp heel groot. ‘Het is écht een feest van ons, voor de inwoners van Graft-De Rijp’. Veel van het behoud (én onderhoud) van het cultureel erfgoed ligt in handen van vrijwilligers. De kerken bijvoorbeeld (als onderdeel van de stichting Oude Hollandse Kerken) in de verschillende kernen van Graft-De Rijp worden geheel in stand gehouden en toegankelijk gemaakt door vrijwilligers. De gemeente speelt een belangrijke rol in het enthousiasmeren van de groep vrijwilligers. Een belangrijk aandachtspunt is hoe je de vrijwilligers ook als onderdeel van de nieuwe gemeente aan je weet te binden. De belangrijkste elementen daarin zijn: het creëren van een netwerk en platform waarin vrijwilligers elkaar weten te vinden en de bestuurlijke aandacht voor het werk en de activiteiten die de vrijwilligers realiseren. De portefeuillehouder cultuur woont de vergaderingen van het Cultureel Platform Graft-De Rijp bij. Regionale samenwerking tussen kernen Samenwerking en afstemming over de programmering van culturele activiteiten is belangrijk om versnippering en overlapping van activiteiten te voorkomen. Juist een bundeling van activiteiten in een programma kan leiden tot meer belangstelling voor het aanbod. Het Cultureel Platform Graft-De Rijp speelt een belangrijke rol bij de samenwerking en afstemming van allerlei organisaties en in de kennisuitwisseling tussen organisaties en functioneert daarnaast als adviesorgaan voor de gemeente. In het Cultureel Platform komen alle partijen samen en daarom kan dit Platform worden gezien als de culturele ‘ruggengraat’ van de gemeente. Het Cultureel Platform is ook de organisator van de tweejaarlijkse Cultuurnacht. Graft-De Rijp hanteert een bottom-up aanpak, waarin de participatie van inwoners en eigen initiatief centraal staan. Dat is altijd de kracht geweest van het cultuurbeleid van Graft-De Rijp.
20
Kansen voor de toekomst
-
Vitaal houden van de kernen door middel van kunst en cultuur blijft belangrijkste prioriteit. Evenementen zijn daarbij belangrijk om Graft-De Rijp te profileren als culturele gemeente. Onmisbaar voor de inbedding van kunst en cultuur zijn de inwoners van Graft-De Rijp. Door het creëren van een netwerk bind je vrijwilligers aan je. Het Cultureel Platform Graft-De Rijp kan worden gezien als de culturele “ruggegraat” van de gemeente: onmisbaar voor de afstemming en samenwerking tussen de culturele organisaties in Graft-De Rijp.
21
Financieel beleid op het gebied van kunst en cultuur In totaal besteedt de gemeente Graft-De Rijp een bedrag van € 186.922 per jaar aan kunst en cultuur. Omgerekend naar het aantal inwoners van Graft-De Rijp, te weten 6.455 inwoners, is dit € 28,95 per inwoner. Ter illustratie: de grote steden (G4) besteden per inwoner het meest aan cultuur: gemiddeld € 222 per inwoner in 2014. In de 35 grootste gemeenten(G35) liggen de uitgaven per inwoner gemiddeld op een wat lager niveau: € 147 per inwoner. Voor een gemiddelde Nederlandse gemeente is dit €112. De uitgaven per inwoner zijn, tussen 2010 en 2014, gemiddeld met 3 procent gedaald. Bij de G35 is er een kleine toename per inwoner, met name vindt deze plaats in 2014. Subsidies Cultuur Graft-De Rijp 2014 € 111.123,00 € 111.123,00
Openbaar bibliotheekwerk Stichting Openbare Bibliotheek Graft-De Rijp
€ 10.000,00
Muziekschool Legato
€ 750,00 € 250,00 € 250,00 € 250,00
Muziek-, toneel- en zangverenigingen Pop-Art Alg. Toneelvereniging Bendictus Nieuw Arti Diverse culturele activiteiten Stichting Blitz Stichting Midwinterfeest
€ 2.500,00 € 1.250,00 € 1.250,00
Beroepsmatige kunstbeoefening Stichting Het Plein Stichting Cartouche Stichting Cultureel Platform Rabobank cultuurprijs Noordeinder Vermaning
€ 5040,00 € 965,00 € 1.000,00 € 2.500,00 € 325,00 € 250,00 € 6.744,00 € 4.000 € 49.990,00 € 38.600,00 € 10.890,00 € 500,00 € 58,00 € 525,00 € 250,00
Te besteden cultuur divers Groene Zwaan, cultureel centrum Museum "In 't houten huis" beheer en exploitatiesubsidie huur gebouw huur raadhuis Graft Cultuureducatie Artiance Cultuur compagnie Noord-Holland + CJP Oudheidkundige Vereniging Het Schermereiland
22
3C. Gemeente Schermer Inleiding Het cultuurbeleid van de gemeente Schermer is vastgelegd in een cultuurnota voor de periode 20082012. Deze cultuurnota had de functie van een nulmeting om de stand van zaken op het gebied van cultuur in de gemeente Schermer te inventariseren. De uitgangspunten van de nota vertonen veel overeenkomsten met het cultuurbeleid van de gemeente Graft-De Rijp. Naast de inhoudelijke en landschappelijke overeenkomsten tussen beide gemeenten is er eerder sprake geweest van een mogelijke fusie tussen beide gemeenten. Als gevolg van de ophanden zijnde fusie met de gemeenten Alkmaar en Graft-De Rijp, die sinds 2012 bekend werd, heeft de gemeente Schermer besloten het vigerende cultuurbeleid van 2008-2012 niet te actualiseren. De gemeente Schermer gaat “beleidsarm” over naar de nieuwe gemeente, zoals de portefeuillehouder cultuur het verwoordde. Wat zijn de hoofdlijnen van het cultuurbeleid van de gemeente Schermer? Doelstelling in de cultuurnota (2008-2012): “Het stimuleren van kunst en cultuurtoerisme is van groot belang voor de leefbaarheid, vitaliteit en het behoud van het cultureel erfgoed”. De missie in het cultuurbeleid: “De Gemeente Schermer wil haar culturele actieve organisaties helpen om het culturele aanbod te versterken en een betere programmering van kunst en cultuur te verkrijgen, ook op het gebied van cultuurtoerisme. Versterken in de zin van een grotere diversiteit en samenhang in het aanbod en meer mogelijkheden voor actieve participatie aan kunst en cultuur creëren, zodat meerdere doelgroepen worden bereikt, niet alleen gericht op inwoners van Schermer maar ook daarbuiten (regio, landelijk) en meer verspreid over het hele jaar. Met daarbij extra aandacht voor de doelgroepen jeugd en ouderen.” De koers (visie) in het cultuurbeleid: “De gemeente Schermer wil zich verder ontwikkelen als een gemeente met beleefbare rijke en unieke cultuurhistorie én met een rijk en bloeiend verenigingsleven. We willen daarbij steeds aansluiten op de spankracht en creativiteit van de eigen bevolking. De gemeentelijke rol richt zich vooral op het stimuleren en faciliteren van culturele instellingen, als ook op de samenwerking, afstemming en kennisoverdracht tussen betrokken organisaties in de gemeente en regio. Extra aandacht willen we daarbij geven aan het vergroten van het culturele bewustzijn, door aandacht voor cultuurparticipatie en cultuureducatie. Specifieke doelgroepen zijn jeugd en ouderen, maar ook de vrijwilligers die de activiteiten daadwerkelijk moeten willen en kunnen realiseren. Gemeente Schermer onderscheidt zich (samen met de buurgemeenten Beemster en Graft-De Rijp) door haar unieke ontstaansgeschiedenis. Dit is terug te vinden in cultuurhistorisch waardevolle gebouwen en een uniek landschap. Gezamenlijke promotie en versterking van het culturele aanbod zal vooral in samenhang moeten gaan met het versterken van deze identiteit. Dit draagt bij aan een herkenbare en aantrekkelijke cultuur(toeristisch) product, waardoor bezoekers langer in de regio verblijven en vaker terugkomen”.
23
Het gemeentelijk cultuurbeleid is vormgegeven via een activiteitenprogramma met een vijftal doelstellingen waarin de diverse activiteiten van organisaties en gemeente zijn vervat: 1. Samenwerking en publieksbereik: verbetering van de onderlinge samenwerking, afstemming en kennisoverdracht tussen culturele organisaties (bijvoorbeeld Cultuurplatform, activiteitenkalender, publieksbereik van buiten de regio). 2. Versterking aanbod: het versterken en/of uitbreiden van de huidige culturele activiteiten en/of evenementenaanbod. Prioriteit hebben activiteiten die de cultuurhistorische identiteit benadrukken en/of gericht zijn op versterking van de kwaliteit van het aanbod (bijvoorbeeld Schermer maaldag en landbouwdag, informatie monumenten, Land van Leeghwater). 3. Cultuurparticipatie: een rijk verenigingsleven en een goed cultureel aanbod zijn belangrijke factoren in de waardering van de leefomgeving. Actieve participatie en vergroting van het publieksbereik zijn hierbij van belang, vooral voor jongeren (bijvoorbeeld Jongeren Adviesraad, verjonging in verenigingsleven, behoud basisvoorzieningen met ondersteuning van activiteiten die deze voorzieningen zichtbaar en toegankelijk maken). 4. Cultuureducatie en kennisontwikkeling: versterking cultuurtoerisme, culturele bewustzijn en interne kennisontwikkeling, vooral gericht op vrijwilligers (bijvoorbeeld gezamenlijke lespakketten, professionalisering en facilitering op het gebied van promotie). 5. Cultuurbehoud: behoud en waar mogelijk herstel van monumenten, archeologie, cultuurlandschap, regionale geschiedenis (beleid door middel van beeldkwaliteitsplannen en archeologienota’s, Schermer Molens en Oudheidkundige vereniging). Land van Leeghwater Het cultuur-toeristische en recreatief programma “Land van Leeghwater”, een samenwerkingsverband van de gemeenten Schermer, Graft-De Rijp en Beemster ontwikkelt sinds 2002, geeft mede vorm aan het cultuurbeleid en de culturele programmering in Schermer. Missie in Strategienota Land van Leeghwater (2009): “Het behoud van de leefbaarheid, de economische vitaliteit en het behoud van het (cultuur) landschap en de monumenten in de drie gemeenten”. Vitaliteit is een kernwoord dat nog steeds actueel is in het beleid van de gemeente Schermer. Allerlei voorzieningen, zoals middenstand, scholen en sportaccommodaties dragen bij aan het behoud van de vitaliteit in de kernen van de Schermer. Cultuur wordt eveneens gezien als een van de belangrijke pijlers om de kernen leefbaar te houden. De activiteiten van het land van Leeghwater concentreren zich op het vergroten van de identiteit van het gebied, het vergroten van de informatieve toegankelijkheid, het behoud en versterking van het recreatieve en toeristische aanbod en het vergroten van de fysieke toegankelijkheid. Samenwerking met allerlei partijen als VVV’s, recreatieschappen, ondernemers, burgerinitiatieven en culturele organisaties zijn essentieel voor het verkrijgen van een herkenbaar toeristisch product. Het samenwerkingsverband Land van Leeghwater stimuleert en ondersteunt deze partijen zo nodig om de activiteiten te realiseren. In de begroting van de nieuwe gemeente is een geoormerkt budget opgenomen om het programma Land van Leeghwater te kunnen blijven uitvoeren. Financieel beleid op het gebied van kunst en cultuur Gemeente Schermer heeft jaarlijks een budget van € 67.886 aan cultuur te besteden. Omgerekend naar het aantal inwoners van Schermer, te weten 5.501 inwoners, is dit een bedrag van € 12,35. Ter illustratie: de grote steden (G4) besteden per inwoner het meest aan cultuur: gemiddeld € 222 per inwoner in 2014. In de 35 grootste gemeenten(G35) liggen de uitgaven per inwoner gemiddeld op een wat lager niveau: € 147 per inwoner. Voor een gemiddelde Nederlandse gemeente is dit €112. De uitgaven per inwoner dalen, tussen 2010 en 2014 gemiddeld met 3 procent. Wat opvalt in het financieel overzicht zijn met name de kleine stimuleringssubsidies aan verschillende
24
zang- en toneelverenigingen, kunstcommissie en monumentenorganisaties. Streekmuziekcentrum / Muziekonderwijs Muziekschool Legato
€ 10.000
Bibliotheek Kunstbeoefening / -bevordering (kunst en cultuur) St. Kunstcommissie Schermer Toneelgroep Wapenspel
€ 38.000 € 502 € 251 € 502
Operettevereniging Nieuw Leven Toneelvereniging Nut en Genoegen Schermers Fanfare KCNH KCNH Cultureel Jongeren Paspoort St. Vrienden van de Grote Kerk Schermerhorn Nazomerspektakel Floor Schermerhorn Stichting Vrienden van de Stompe Toren Zwarte kerkje Stichting Cultuurprijs Stichting Schermermolens Stichting museummolen
€ 251 € 502 € 200 € 303 € 500 € 350 € 248 € 248 € 270 € 12.760 € 3000
Actuele stand van zaken cultuurbeleid Schermer De portefeuillehouder cultuur (sinds een half jaar) en burgemeester heeft in de aanloop naar de nieuwe gemeente een aantal dossiers opgepakt om een goede overdracht en continuïteit van het culturele aanbod te kunnen waarborgen. In bijlage 4 is een overzicht van de stand van zaken van een aantal van deze dossiers opgenomen. Hieronder zijn de belangrijkste zaken weergegeven. 1. Bibliotheekvoorziening De bibliotheek Schermer, voorheen onderdeel van de Kopgroep bibliotheek, wordt onderdeel van Bibliotheek Kennemerwaard, de bibliotheekorganisatie die 12 vestigingen in de regio Alkmaar heeft. De gemeenteraad van Schermer (met een akkoord van de fusiepartners) heeft onlangs besloten tot een structurele budgetverhoging voor de bibliotheekvoorziening over te gaan. Daarmee kan een aantal voorzieningen in Schermer in stand worden gehouden: - bibliotheekvoorziening op vijf basisscholen in Schermer waar een leesconsulent met een collectie verantwoordelijk zal zijn voor leesbevordering op deze scholen. De bibliobus van de Kopgroep bibliotheek met een aanbod voor de jeugd komt hiermee te vervallen. - bibliotheek af- en haal servicepunt in verzorgingshuis Schermerhorn met aanbod voor volwassenen. Deze voorziening wordt gerund door vrijwilligers. Mede door de verhoging van het budget is de continuïteit van deze voorziening gegarandeerd. - de gemeente Schermer wil op korte termijn een onderzoek naar de mogelijkheden van een vergelijkbaar servicepunt in Stompetoren, eveneens gerund door vrijwilligers. 2. Museumgemaal Wilhelmina (Schermerhorn) Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is eigenaar van het gebouw en de inventarisatie. Er is een stichting in oprichting en de gemeente heeft de afgelopen jaren circa 30 uur per jaar ambtelijke ondersteuning ingezet. De relatie tussen de stichting i.o. en de gemeente is niet geformaliseerd maar is al tientallen jaren van kracht. De gemeente Schermer ziet de volgende actiepunten met betrekking tot het Museumgemaal: - Oprichting van een privaat-juridische rechtspersoon,
25
-
Vorm geven van een subsidierelatie met/financiële ondersteuning door de nieuwe gemeente, Financiële compensatie (in subsidievorm) vanwege wegvallen uren ambtelijke ondersteuning en onderhoud van omliggend terrein door vrijwilligers, dat onder verantwoordelijkheid valt van de gemeente.
De gemalen en molens in de Schermer (evenals het omringende landschap) vertellen het verhaal van de Gouden Eeuw en in het programma Land van Leeghwater behoren ze tot de pijlers van de identiteit van het programma. Samenwerking tussen de Museummolens en het Museumgemaal zou het toeristisch product verder kunnen versterken. Daarvoor is de ontwikkeling van het toeristisch product van het Museumgemaal vanuit een zelfstandige positie een voorwaarde. 3. Muziekschool Legato De muziekschool Legato verzorgt muziekonderwijs voor jeugd en volwassenen in Schermer en GraftDe Rijp. De organisatie heeft een reguliere subsidierelatie met de gemeente Schermer. In vier jaar tijd is de subsidie afgebouwd van €45.000,- naar €20.000,- per jaar (€10.000 Schermer en €10.000 GraftDe Rijp). In de prestatieafspraken is vastgelegd dat de muziekschool daarvoor algemene basisvorming muziekonderwijs Levert. Er vindt samenwerking plaats met kunsteducatiecentrum Artiance in Alkmaar. De muziekschool Legato heeft uitgesproken te willen fuseren met Artiance. Uit een onderzoek naar de mogelijkheden van een fusie, dat in opdracht door Artiance is uitgevoerd, bleek dat er geen financieel gezonde basis is om deze fusie te realiseren. De Raad van Toezicht van Artiance heeft daarom negatief geadviseerd over deze fusie. De bevindingen van de huidige situatie van de muziekschool zijn door de portefeuillehouder Schermer besproken met zijn collega in Graft-De Rijp. Met de huidige wethouder cultuur van Alkmaar is besproken dat er voor 1 januari 2015 stappen moeten worden gezet om het muziekonderwijs in het landelijk gebied opnieuw vorm te geven. Daarbij is een tweetal punten actueel, dat aandacht verdient van de nieuwe portefeuillehouder cultuur: 1. Formulering van het productaanbod in Schermer en Graft-De Rijp en de daarbij behorende prestatieafspraken, 2. Een geoormerkt budget voor Artiance waarmee een (muziek)aanbod voor het landelijk gebied gerealiseerd kan worden. Daarvoor dient onderzocht te worden welk budget nodig en noodzakelijk is om dit aanbod kwalitatief te borgen. De portefeuillehouder cultuur in de Schermer is van mening dat er de afgelopen jaren te rigide is gesneden in het budget voor het muziekonderwijs. De burgemeesters van Schermer en Graft-De Rijp hebben begin december met Artiance en Muziekschool Legato gesproken over de noodzakelijke vervolgstappen. Artiance heeft de opdracht van de gemeente Alkmaar te onderzoeken wat de wensen van de scholen en de behoefte aan een netwerk van de lokale partners zijn. Vanaf februari wordt een pilotfase gestart waarbij vijf naschoolse cultuuractiviteiten (op het gebied van beeldend en muziek) in een periode van acht weken worden aangeboden. Tijdens deze pilot wordt onderzocht aan welk aanbod in de vrije tijd behoefte is en met welke lokale partners samengewerkt kan worden. Op basis van de behoefteninventarisatie en de pilot kunnen de lokale partners, Artiance en/of Legato een breder pakket ontwikkelen op het gebied van muziek. Financieel gezien is het op dit moment niet haalbaar dat het breder aanbod van Artiance op locatie wordt aangeboden.
26
Kansen voor de toekomst
Vanaf 1 januari 2015 is er een nieuwe gemeente die “Stad en Land van Alkmaar” vormt. Vanuit cultuur-toeristisch perspectief is dit een versterking. Het verhaal van de regio kan verteld en gekleurd worden door het verhaal van de Gouden Eeuw: een duidelijke verbinding tussen de stad en het landelijk gebied. Op 13 november jl. is een concept cultuurmarketingnota door de portefeuillehouders van de huidige gemeenten besproken. De nieuwe gemeenteraad zal een besluit nemen over dit nieuwe beleid. Het betrekken van de regio is daarbij belangrijk. De Regio Alkmaar Routes is een goed voorbeeld van het toegankelijk en zichtbaar maken van de regio met fiets- en wandelroutes waarbij de cultuurhistorische omgeving van regio Alkmaar op een sportieve en actieve manier verkend kan worden.
Leeghwaterroute
27
Grote kerk Schermerhorn
Kunst op Kamers, Graft-De Rijp
Muziek maken bij Artiance
Voorstelling bij TAQA Theater De Vest
Museum In ‘t Houten Huis
28
4. Het Culturele veld Inventarisatie en gesprekken met een aantal culturele instellingen Naast een inventarisatie van het culturele aanbod (zie bijlage 3) in de drie fusiegemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer heeft met 10 culturele instellingen een interview plaatsgevonden (zie bijlage 1). De selectie van deze instellingen heeft in overleg met de begeleidingsgroep plaatsgevonden. In de interviews zijn (afhankelijk van de organisatie)de volgende punten als leidraad voor het gesprek gebruikt: 1. Aanbod: publieksactiviteiten, aantal bezoekers 2. Doelgroepen: welke doelgroepen kunnen onderscheiden worden? Herkomst bezoekers, lokaal/regionaal? 3. Organisatie: huisvesting, personeel, mogelijke samenwerking backoffice 4. Samenwerking: met welke instellingen vindt samenwerking plaats? In eigen gemeente/fusiegemeenten/regionaal? Waar liggen kansen voor samenwerking? 5. Relatie gemeente: huidig cultuurbeleid gemeente en plaats van organisatie daarin; kansen en bedreigingen voor cultuur en organisatie in nieuwe fusiegemeente. In de bijlage is de weergave van deze gesprekken met de culturele instellingen te lezen. De belangrijkste punten uit de gesprekken zijn gebruikt voor input voor het hoofdstuk De Culturele Stad. Analyse van inventarisatie Op basis van Cultuur op de kaart NH, een database die de culturele infrastructuur in beeld brengt, en Cultuurcentrale, een database op het gebied van amateurkunst, is een overzicht gemaakt van het cultureel aanbod in de gemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer. In bijlage 3 is het overzicht te vinden. De culturele infrastructuur is ingedeeld in een aantal sectoren: bibliotheek, beeldende kunstinstelling, festival, filmhuis/bioscoop, kunstcentrum, musea, monumenten met publieksfunctie, muziekvereniging, poppodium, theater, theatergroepen/toneelverenigingen. Op basis van deze inventarisatie wordt de gemeente Alkmaar gekenmerkt door een ruime vertegenwoordiging van muziekverenigingen en kunstcentra/organisaties die gerelateerd zijn aan muziek, dans en podiumkunsten. Ook de verschillende kernen van Schermer hebben hun eigen muziek- en toneelvereniging. De eigen identiteit van deze kernen, die we ook bij voormalige gemeenten Koedijk en Oudorp zien, stimuleert een bloeiend verenigingsleven. In de gemeente Graft-De Rijp zien we dat de hoofdkern van de gemeente De Rijp ook het centrum is waar de culturele organisaties gevestigd zijn. De beeldende kunstorganisaties zijn minder goed vertegenwoordigd in het culturele aanbod van de drie fusiegemeenten. Hierbij is op te merken dat het particulier initiatief en een aantal evenementen niet in het overzicht zijn opgenomen. Deze culturele activiteiten leveren eveneens een belangrijke bijdrage aan de ‘kleuring’ van de gemeenten.
29
Leefstijlatlas provincie Noord-Holland De leefstijlatlas dagrecreatie Noord-Holland (www.noordholland.nl/web/Actueel/Nieuws/Artikel/Leefstijlatlas) brengt in beeld hoe de NoordHollander zijn vrije tijd doorbrengt. Beleidsmakers, ondernemers en organisaties die in de vrijetijdssector actief zijn, zoals de culturele organisaties krijgen hiermee een goed beeld van het vrijetijdsgedrag in Noord-Holland.
De leefstijlatlas koppelt demografische gegevens aan interesses, wensen en behoeften op het gebied van vrijetijdsbesteding. Noord-Hollanders worden daarbij op een toegankelijke en praktische manier ingedeeld in 7 segmenten met een eigen kleur. De segmenten vertegenwoordigen een karakteristieke leefstijl, die tot uiting komt in het vrijetijdsgedrag: variërend van ‘creatief en inspirerend rood’ tot ‘rustig groen’. Zo is 21 procent van de recreanten in Noord-Holland te typeren als ‘gezellig lime’. Deze recreant houdt van gezelligheid en sportiviteit, is behulpzaam en gebruikt zijn vrije tijd vooral om even weg te komen uit dagelijkse beslommeringen. Met deze kennis over het vrijetijdsgedrag wil de provincie Noord-Holland beleidsmakers, ondernemers en non-profitorganisaties (variërend van musea tot landschapsbeheerders) in de vrijetijdssector ondersteunen om meer vraaggericht te opereren bij gebiedsontwikkeling, het aanleggen van recreatieve voorzieningen, het ontwikkelen van concrete product-marktcombinaties en de marketing van bestaand aanbod. Gegevens per gemeente Met de leefstijlatlas beschikt de provincie over het vrijetijdsprofiel op provinciaal en regionaal niveau. Doordat de leefstijlsegmenten gekoppeld zijn aan postcodes kunnen zelfs op gemeentelijk niveau uitspraken gedaan worden over de wensen en motieven van inwoners met betrekking tot hun vrijetijdsgedrag. De provincie heeft de data van alle Noord-Hollandse gemeenten laten verzamelen. De huidige gemeenten Alkmaar, Schermer en Graft-De Rijp zijn ook in beeld gebracht. In Alkmaar zijn de leefstijlen ingetogen aqua, gezellig lime en rustig groen in redelijk gelijke mate vertegenwoordigd, terwijl creatief en inspirerend rood, stijlvol en luxe blauw en ondernemend paars ondervertegenwoordigd zijn. De gemeenten Schermer en Graft-De Rijp hebben veel gezellig lime recreanten en relatief veel stijlvol en luxe blauw recreanten. Creatief en inspirerend rood is nauwelijks aanwezig in beide gemeenten. Gedetailleerde informatie is te vinden op de website van de provincie Noord-Holland. Een aantal instellingen in de fusiegemeenten Alkmaar, Schermer en Graft-De Rijp (Stedelijk Museum Alkmaar, Museum In ’t Houten Huis, Museummolen Schermerhorn en Beeldentuin Nic Jonk) ontwikkelt toeristische arrangementen op basis van onder meer deze leefstijlatlas.
30
De creatieve cyclus Het concept ‘creatieve cyclus’ wordt gebruikt om stedelijk cultuurbeleid te ordenen en inzichtelijk te maken voor bestuurders en gemeenteraadsleden. Het model maakt duidelijk waar een stad sterk in staat en waar hiaten zijn. Ieder creatief proces kent een aantal vaste stappen: eerst moeten er vaardigheden worden geleerd, vervolgens moeten deze worden aangewend om een creatief product te maken, daarna kan het product aan een publiek worden gepresenteerd en als er veel draagvlak voor deze kunstuiting is zal deze wortelen in de samenleving en de basis vormen voor het ontstaan van weer nieuwe creatieve uitingen. Ook de culturele infrastructuur kan volgens dit model worden ingedeeld: - Leren (het reguliere onderwijs, cultuureducatie, amateurkunst). - Produceren (amateurkunst, professionele kunstproductie). - Presenteren (podia, musea, festivals, galeries, bibliotheken, artotheken, de openbare ruimte). - Interesseren (draagvlakvorming, marketing, sponsoring, mecenaat).
Essentieel voor dit concept is het inzicht dat de schakels in elkaar grijpen en elkaar versterken. En omgekeerd is het zo dat de zwakste schakel de kracht van de hele cyclus aantast. Voor iedere schakel kan in beeld worden gebracht wat er op het gebied van instellingen en initiatieven zijn. Het model dient dan om sterkten en zwakten op het spoor te komen en er blijkt waar de witte vlekken zijn. Vervolgens kan worden nagedacht of er interventies nodig zijn door de gemeente om in deze lacune te voorzien. Een cyclus kan ook worden geoptimaliseerd door het activiteitenaanbod meer op elkaar af te stemmen, door samenwerking en bundeling van organisaties en mogelijk medegebruik of integratie van accommodaties mogelijk is. Voor één sector is de creatieve cyclus als voorbeeld toegepast. Amateurkunst: toneelverenigingen Leren: aanbod binnenschools cultuureducatie, CultuurPrimair en Cultuureducatie met kwaliteit en buitenschools Artiance Produceren: amateurtoneelverenigingen in alle drie de gemeenten, professionele theatergroepen, jongerentheater en productiehuis in Alkmaar Presenteren: Theater De Vest, kerken met een podiumfunctie, cultureel centrum, festivals Zomer op het plein, Midwinterfeest etc Interesseren: Inzet op marketing en communicatie via onder meer Stichting Promotie Alkmaar.
31
Als we deze zelfde cyclus toepassen op beeldende kunst zien we een ander beeld. De verschillende schakels in de keten van beeldende kunst zijn veel minder sterk vertegenwoordigd dan in die van bijvoorbeeld de amateurkunst van de toneelverenigingen. Het doorlopen van de cycli voor alle verschillende sectoren is een goede opmaat naar een aangepast cultuurbeleid voor de nieuwe gemeente Alkmaar.
32
5. De Culturele Stad De opdracht van de projectgroep fusiegemeenten beperkt zich tot de inventarisatie naar de huidige stand van zaken van de culturele infrastructuur van de gemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer. Het houdt geen toekomstvisie in op het gebied van cultuur van de nieuwe gemeente. De formulering van het toekomstig cultuurbeleid is aan het nieuwe college van B&W, dat na de verkiezingen van 19 november 2014 wordt gevormd. Een cultuurnota na een herindeling heeft vooral de functie van het in beeld brengen wat er allemaal aan cultuur is en gebeurt in de gefuseerde gemeente. Het is een feite een beschrijving van de feitelijke situatie. Daarnaast speelt het benadrukken van de gezamenlijke identiteit en het harmoniseren van subsidieregels een belangrijke rol in een nieuwe cultuurnota. Uit de gesprekken met culturele instellingen en gemeenten en uit de analyse van de verschillende beleidsnota’s zijn kansen en bedreigingen en aandachtspunten voor de toekomst naar voren gekomen die als samenvatting in dit hoofdstuk zijn verwoord. Model Culturele Stad Om de kansen, bedreigingen en aanbevelingen in kaart te brengen is het model van ‘De Culturele Stad’ van Cor Wijn gebruikt. Cor Wijn/VNG hebben eerder in 2006 het bekende ringenmodel ontwikkeld als hulpmiddel om de culturele infrastructuur van gemeenten in kaart te brengen. Het model omvat zes elementen die samen de ‘Culturele Stad’ vormen: pluriform cultureel aanbod, productieklimaat en talentontwikkeling, clusters en netwerkvorming, stedenbouwkundige kwaliteit en diversiteit en een overheid met ambitie. De ziel van deze zes elementen wordt gevormd door cultureel erfgoed. De ‘Culturele Stad’ staat voor een gemeente die over cultuurbeleid heeft nagedacht aan de hand van deze zes elementen. Maar vooral op basis van een visie en met een zuiver beeld van de ‘ziel van de stad’. De ‘stad’ richt zich op alle gemeenten, zowel kleinere en plattelandsgemeenten als een grote creatieve stad.
Korte typering van de zes elementen: - pluriform cultureel aanbod: culturele voorzieningen en activiteiten waarmee mensen in een
33
-
-
-
-
-
stad kennis kunnen maken. Hoe rijker en meer divers het actuele aanbod is, hoe levendiger het culturele klimaat. productieklimaat en talentontwikkeling: van groot belang voor een stad is dat kunst en cultuur ook ter plekke geproduceerd worden. Een stad van makers, professionals én amateurs, en daarbij de aanwezigheid van bijvoorbeeld kunstvakonderwijs en betaalbare werkplekken, kenmerkt zich door een innovatief klimaat. clusters en netwerken: de culturele sector is afhankelijk van direct persoonlijk contact en van ruimtelijke clustering van verwante activiteiten. Dan ontstaat samenwerking en kruisbestuiving. Bovendien kunnen soms schaalvoordelen worden gerealiseerd. stedenbouwkundige kwaliteit en diversiteit: essentieel voor de culturele beleving van een stad zijn een menging van wonen, werken, winkelen en recreëren, een mix van ouden en nieuwe gebouwen. Naast kleinschalige en diverse activiteiten die continue beschikbaar zijn en op een aantrekkelijke locatie in de stad liggen. een overheid met ambitie: belangrijk voor een bloeiend cultureel leven is de ondersteuning door de lokale overheid, ingevuld met een kwalitatief hoogwaardig overheidsapparaat (professioneel, betrokken, integer, gespecialiseerd). cultureel erfgoed: cultureel erfgoed wordt wel als de bron voor alle vormen van kunst en als de ziel van de creatieve economie bestempeld. Dit zijn zowel traditionele culturele uitingsvormen (kunstnijverheid, festivals, vieringen) als instellingen en plekken voor cultuurbehoud (archieven, musea, bibliotheken). Zij vormen het hart van de culturele stad, ook wel het dna van de stad genoemd.
Bovenstaande bouwstenen van de culturele stad laten zich als een mengpaneel weergeven, met in het hart het culturele erfgoed. Het mengpaneel is een kompas waarop de lokale beleidsmakers kan koersen. Model Cultureel Stad toegepast op nieuwe gemeente Alkmaar. Pluriform cultureel aanbod Basisinfrastructuur De huidige gemeente Alkmaar heeft gekozen voor een sterke basisinfrastructuur met een theater, stedelijk museum, poppodium, bibliotheek en kunstencentrum die past bij een gemeente van de schaal van Alkmaar (90.000+ gemeente). Deze instellingen zijn de afgelopen jaar vernieuwd (of in het geval van het poppodium wordt dit de komende jaren gerealiseerd). De basisinfrastructuur wordt gefinancierd met gemeentelijke subsidie. Geen van de instellingen is onderdeel (meer) van het gemeentelijk apparaat. Sinds 1 januari 2014 zijn TAQA Theater De Vest en het Stedelijk Museum Alkmaar verzelfstandigd. Naast de gemeentelijke bijdrage zijn eigen inkomsten onontbeerlijk voor een sluitende exploitatie. De (geïnterviewde) instellingen krijgen tussen de 12%-50% aan eigen inkomsten binnen. De bovengenoemde instellingen hebben een belangrijke lokale en regionale functie. Enkele kleinere culturele instellingen als de Kunstuitleen, het Grafisch Atelier en Unieke Zaken maken deel uit van de kernvoorzieningen van het gemeentelijk cultuurbeleid en ontvangen een gemeentelijke subsidie. Ook de andere twee gemeenten Graft-De Rijp en Schermer kennen organisaties die tot de basis van het lokale cultuurbeleid behoren, zoals de bibliotheek, de muziekschool en Museum In ’t Houten Huis in Graft-De Rijp en de Museummolen in Schermer. De musea vervullen een belangrijke rol in het vertellen en presenteren van het landelijk gebied oftewel de ommelanden van Alkmaar. Deze beide musea dragen in sterke mate bij aan het toeristisch en recreatief product dat in het kader van het programma land van Leeghwater is ontwikkeld. Verenigingsleven Het verenigingsleven is met name in Graft-De Rijp en Schermer zeer actief en levendig. De beide gemeenten bestaan uit respectievelijk zes en zeven kernen. Kenmerkend voor deze kernen, vooral in
34
Schermer, is dat ze allemaal hun eigen toneel- en zangverenigingen hebben. Datzelfde zie je in de voormalige kernen Oudorp en Koedijk (nu onderdeel van Alkmaar) die gekenmerkt worden door een sterke eigen identiteit. De Culturele Platforms in Graft-De Rijp en in mindere mate in Schermer spelen een belangrijke rol in de samenwerking en afstemming van deze verenigingen. De participatie van vrijwilligers, veelal afkomstig uit deze verenigingen, zijn onmisbaar onderdeel en voorwaarde voor de inbedding van kunst en cultuur in de kernen van de nieuwe gemeente. De tendens is gaande dat burgers minder klant en consument worden en meer ‘eigenaar’ en producent. Binding van deze vrijwilligers, ook in de nieuwe gemeente, is een belangrijk aandachtspunt zodat de waarde van deze vrijwilligers ten volle benut kan worden. Culturele evenementen Festivals, evenementen en culturele markten vinden in alle drie de gemeenten plaats. Graft-De Rijp heeft met het Midwinterfeest en de Cultuurnacht een regionaal publiek aan zich weten te binden. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de orgelconcerten, Zomer op het Plein voorstellingen en de Lindegrachtconcerten in Alkmaar die essentieel zijn voor de levendigheid en aantrekkelijkheid van de culturele stad. De evenementen in Schermer zoals de maal- en draaidagen stellen het cultureel erfgoed in de gemeente centraal. Het vormt een uitdaging voor de drie fuserende gemeenten om de verschillende evenementen tegen het licht te houden en mogelijk te verbreden naar verschillende plekken in de nieuwe gemeente. Bijvoorbeeld de Alkmaarse orgelconcerten kunnen heel goed ook in kerken in het landelijk gebied georganiseerd worden, hetgeen in het kader van de fusie in 2015 wordt geëffectueerd. Bundeling en focus zijn belangrijk voor een duidelijke profilering van de nieuwe gemeente. In een aantal interviews hebben de ondervraagden aangegeven dat de nieuwe gemeente ‘goud in handen heeft’. Het is de uitdaging om dit goud te verzilveren door de kracht van de stad en het landelijk gebied te bundelen en te profileren. Hedendaagse (beeldende) kunst Hedendaagse kunst is onderbelicht in Alkmaar, ondanks het aanbod van de Kunstuitleen, het Grafisch Atelier en Artiance. Met name de hedendaagse beeldende kunst is minder vertegenwoordigd. Deze tendens zien wij eveneens in gemeente Graft-De Rijp, ondanks dat kunst en cultuur een pijler is van het gemeentelijk beleid en geformuleerd is dat een verdieping en verbreding van het kunstbeleid een speerpunt is. In Schermer is op het gebied van de beeldende kunst alleen de Beeldentuin Nic Jonk die hierin een vast aanbod heeft. De sterke positie van Kranenburgh in Bergen kan van invloed zijn op de keuze die in Alkmaar gemaakt wordt. De regio van Alkmaar en omgeving kan zich hiermee sterk profileren zonder zelf een beeldende kunstcentrum van deze omvang en kwaliteit binnen haar grenzen te hebben. De directeur van het Stedelijk Museum Alkmaar beaamt dit. De fysieke en financiële ruimte laten het niet toe om bijvoorbeeld binnen het museum op professionele wijze hedendaagse kunst te presenteren. Alkmaar kan zich zeker onderscheiden door met een zekere regelmaat hedendaagse beeldende kunst projecten te (laten) organiseren, zoals VAART en Kunst op Kamers. De nieuwe gemeente zou door middel van incidentele subsidie kunnen bijdragen aan manifestaties waarin de verbinding van hedendaagse (beeldende) kunst met het erfgoed centraal staat. Bestaande initiatieven zoals de Noord-Holland Biënnale (waar de Grote Kerk van Schermerhorn al sinds vele jaren partner van is) met een sterke regionale en provinciale inslag en het lokale (voorheen) ‘Kunst op Kamers’ dat vijfmaal zeer succesvol was tegen de achtergrond van het decor van Graft-De Rijp zijn hier voorbeelden van. Een faciliterende en stimulerende rol heeft de gemeente in de ontwikkeling van plekken in de stad waar hedendaagse beeldende kunst kan worden gemaakt en gepresenteerd, zoals HAL 25. Ook het beleid tijdelijke atelierruimte geeft een stimulerende vorm aan het beeldende kunst beleid. Kunst in de Openbare Ruimte is in Alkmaar wel sterk ontwikkeld. Op basis van een verordening wordt de zogenaamde percentageregeling consequent toegepast. Voor de gehele collectie kunst in de
35
openbare ruimte is een volwaardig beheer- en onderhoudsplan in uitvoering Productieklimaat en talentontwikkeling Talentontwikkeling heeft prioriteit in het huidige cultuurbeleid van de drie gemeenten, met name in Alkmaar en Graft-De Rijp. Alkmaar ziet zichzelf als dé talentstad in de regio. Een culturele keten van organisaties en activiteiten is onmisbaar om talenten de kans te geven zich te ontwikkelen. Cultuureducatie speelt in deze keten een belangrijke rol. Gemeenten kunnen de talentontwikkeling een stimulans geven door goede afspraken te maken met de scholen. Het programma CultuurPrimair dat een meerjarig aanbod van kunst en cultuur in het onderwijs brengt, draagt in de basis hieraan bij. Het aanbod van amateurkunst in de stedelijke omgeving in Alkmaar verschilt met die in het landelijk gebied. De afstand tot dit aanbod in de stad is in sommige gevallen te groot om hiervan gebruik te maken. In Schermer en Graft-De Rijp is de afgelopen jaren te veel bezuinigd in het aanbod van muziekonderwijs, volgens de portefeuillehouder van Schermer. In de nieuwe gemeente is de algemene muzikale basisvorming voor de jeugd in het landelijk gebied een aandachtspunt. In Graft-De Rijp is het bloeiend verenigingsleven onderdeel van de amateurkunst. Prioriteit voor de gemeente heeft de doelgroep jongeren om die actief bij de verenigingen te betrekken. Juist het zelf produceren en presenteren is aantrekkelijk voor deze groep. Een podium als De Groene Zwaan, het Eindzomerfestival en het Midwinterfeest in Graft-De Rijp biedt hiervoor mogelijkheden. Er zijn verschillende initiatieven die (beginnende) professionele kunstenaars en amateurkunstenaars aan elkaar koppelen. Het try-out talentencafé van De Vest, Zomer op het Plein en de workshops van Poppodium Victorie zijn goede initiatieven die de talentontwikkeling in de stad stimuleren. Ook het feit dat amateurkunstverenigingen een aantal malen per jaar gebruik kunnen maken van een professioneel podium in De Vest werkt positief zowel in de talentontwikkeling als in het publieksbereik. Opvallend is dat talentontwikkeling zich meer manifest toont in de sectoren muziek en dans/drama dan op het gebied van de beeldende kunst. Dit vindt zijn oorsprong in het feit dat presentatie instellingen voor beeldende kunst minder prominent vertegenwoordigd zijn in Alkmaar. In dit verband dient wel rekening gehouden te worden met verschillende particuliere initiatieven van bijvoorbeeld jongeren die een belangrijke bijdrage leveren aan talentontwikkeling en ondernemerschap. Deze initiatieven spelen zich vaak buiten de reguliere subsidiekanalen af van de gemeente. Een voorbeeld hiervan is Stichting Talent and Dreams in Alkmaar. Clusters en netwerken Een culturele buurt of wijk kan worden gecreëerd door een concentratiepunt van culturele voorzieningen en artistieke activiteiten te ontwikkelen. Dat is niet alleen interessant voor bezoekers maar kan een wijk ook sociaal (re)vitaliseren, nieuwe economische impulsen geven en tot een ontmoetingsoord voor kunstenaars maken. Dit kan leiden tot uitwisseling, samenwerking en inspiratie. Voorbeelden in Alkmaar zijn de culturele instellingen op het Canadaplein in Alkmaar en de (start) van nieuwe activiteiten en instellingen op Overstad. Op het Canadaplein hebben de instellingen elkaar gevonden in samenwerking op het gebied van backoffice met gezamenlijk beheer van gebouwen, administratie en ict. Er zijn gezamenlijke ontmoetingspunten gecreëerd en samenwerkingsprojecten ontstaan zoals Zomer op het Plein. De culturele instellingen op het Canadaplein bevinden zich in één gebouw, maar ze hebben allen een eigen entree waarmee ze zichzelf naar het publiek duidelijker kunnen profileren. De Openbare Bibliotheek op het Canadaplein is laagdrempelig en vormt zodanig een ontmoetingsplek voor verschillende groepen inwoners van Alkmaar. Juist een bibliotheek is zeer geschikt om zogenaamde cross-overs te maken. De bibliotheek is in staat om verschillende functies te vervullen: forum, leerplek en ontmoetingsgebied. Daarom is de bibliotheek een interessante organisatie om ook verbindingen te leggen met andere organisaties zoals het archief en een historische vereniging. Culturele broedplaatsen zijn ontstaan bij Koel 310, bij de Telefooncentrale voor creatieve ondernemers en in Hal 25 in Alkmaar en Buitenwerkplaats Starnmeer in Graft-De Rijp. De aanwezigheid van deze plekken heeft een belangrijke aantrekkingskracht op jonge kunstenaars en
36
creatieve ondernemers. Het gaat erom dar er in deze culturele broedplaatsen daadwerkelijk kunst wordt gemaakt. De aanwezigheid van meerdere kunstdisciplines in een gebouw kan een extra dimensie geven. Door samenwerking met verrassende partijen ontstaan nieuwe concepten. Zo heeft Theater De Vest het project ‘Kijken kijken kopen’ geïnitieerd samen met de winkeliersvereniging in Alkmaar. Het project dat in maart 2015 zal worden uitgevoerd laat commercie en cultuur samenkomen door in winkels in het centrum van Alkmaar te programmeren als een podium met allerlei voorstellingen. Theater De Vest ontwikkelt ook het zomerfestival Zomer in de Mare, een wijkgericht festival dat in samenwerking met een bewonersvereniging en winkeliersvereniging in de wijk tot stand komt. In de gemeente Graft-De Rijp vormt het Culturele Platform hét netwerk van culturele organisaties in de gemeente. Samenwerking en afstemming behoren tot de kerntaken van het Platform .Daarbij organiseert het Cultureel Platform ook de Museum- of Cultuurnacht. Het Platform wil ook in de toekomst onafhankelijk functioneren maar uiteraard in goede afstemming en samenwerking met de gemeente. Er liggen mogelijkheden om de Culturele Platforms in Graft-De Rijp en in Schermer in de toekomst verder op elkaar af te stemmen en intensief samen te werken. De kracht van deze netwerken ligt op het lokale niveau, dicht bij de organisaties en de burgers. Het fuseren van beide Culturele Platforms tot één organisatie ligt voorlopig minder voor de hand. Samenwerking en afstemming tussen de Platforms en de Stichting Uit! In ‘t Land van Leeghwater (marketingorganisatie) verdienen de aandacht. Stedenbouwkundige kwaliteit en diversiteit De kwaliteit van de gebouwde omgeving raakt iedereen, iedere dag. De overheid heeft een belangrijke rol in het vormgeven van de openbare ruimte. Als opdrachtgever voor openbare gebouwen en voor de inrichting van de openbare ruimte. Bovendien formuleren overheden het beleid en de regelgeving waaraan andere opdrachtgevers zich moeten houden. Stadsbesturen kunnen daarbij stimuleren dat bouwprojecten een uitkomst hebben die cultureel en maatschappelijk betekenis heeft. Dit vierde element van ‘De Culturele Stad’ valt buiten de inventarisatie naar de culturele infrastructuur en kan beter gekoppeld worden aan het cultuurhistorisch onderzoek van SteenhuisMeurs. De culturele infrastructuur heeft veel baat bij een hoogwaardige inrichting van de openbare ruimte, het herbestemmen van erfgoedpanden, goed monumentenbeleid, een gebiedsgerichte ontwikkeling en bijvoorbeeld kunst in de openbare ruimte omdat dit aantrekkelijke steden en dorpen geven waar inwoners graag wonen en verblijven en toeristen graag op bezoek komen. De gemeente Alkmaar en Graft-De Rijp kennen de percentageregeling Beeldende Kunst Deze regeling draagt bij aan het imago van een stad met de aandacht voor kwaliteit, professionaliteit en uitstraling. Een overheid met ambitie In ‘De Culturele Stad’ is een formule opgenomen voor lokaal cultuurbeleid: B=p(G+V). Ofwel: het Beleid is het product van politieke koers maal Geld en Vakkennis. Deze formule geeft ook aan dat lokaal cultuurbeleid meer omvat dan het toekennen van subsidies. Het culturele leven in een stad kan floreren als de politiek een duidelijke koers volgt, hieraan het beschikbare budget koppelt en als de politieke lijn wordt ondersteund met kennis over de culturele sector en de stedelijke samenleving. Deze kennis kan zowel in het ambtelijk apparaat aanwezig zijn, als ook extern betrokken worden. De relatie met de gemeente is in de meeste interviews aan de orde geweest. De culturele organisaties zien een duidelijke bijdrage aan doelstellingen van de gemeente, die in veel gevallen verder gaat dan het cultuurbeleid. De organisaties willen graag daarover in gesprek met de gemeente. Door de investeringen in cultuur in Alkmaar is de basis op orde. Maar hoe zet je cultuur het meest effectief in? De prestatieafspraken die worden gemaakt zouden juist ook over deze inhoudelijke doelstellingen moeten gaan en een visie hoe de culturele instellingen daaraan bijdragen en niet alleen over de kwantitatieve verantwoording van bezoekersaantallen, aantal tentoonstellingen, voorstellingen en uitleningen.
37
De meeste instellingen ervaren een grote betrokkenheid van bestuurders en ambtenaren van de gemeente. Het draagvlak voor de instellingen is groot. In de kleinere gemeenten worden vooral de korte lijnen richting de portefeuillehouder en ambtenaren genoemd. Dit directe contact maakt dat de organisaties zich gesteund voelen en op deze wijze goed kunnen functioneren. De nieuwe (grotere) gemeente zal hierin een vorm moeten vinden waarin er een vast ambtelijk aanspreekpunt is in de gemeente en enkele malen per jaar bestuurlijk overleg. De interesse van de portefeuillehouder cultuur in de organisaties en de activiteiten werd zeer gewaardeerd en als een belangrijk signaal van belangstelling en erkenning gezien. Verschillende musea noemden de portefeuillehouders cultuur een ambassadeur van het museum, wat kan helpen in het functioneren en naar buiten treden van de musea. Als prioriteit werd door de meeste organisaties genoemd dat continuering van de subsidierelatie met de gemeente essentieel is. Bij de meeste instellingen heeft al een bezuiniging plaatsgevonden. De incidentele subsidies die beschikbaar zijn in de gemeente zouden besteed kunnen worden voor initiatieven uit het gehele gebied en op basis van inhoudelijke criteria toegekend kunnen worden. Cultuur is een sterk merk in de stadspromotie, die verder gaat dan de Kaeskoppenstad. Met de vorming van de nieuwe gemeente zal een vernieuwde identiteit gevonden moeten worden die het gebied van stad en ommeland van Alkmaar recht doet en sterker profileert. De samenwerking en afstemming met de regio is daarbij noodzakelijk. Cultureel erfgoed Het cultureel erfgoed vormt het hart van de culturele stad. Zowel het materieel als het immateriële cultureel erfgoed dragen bij aan het DNA van de stad. Het is belangrijk om cultuurhistorische elementen te behouden en te koesteren. Het is zeer de moeite waard om dergelijke elementen in de schijnwerpers te zetten, mede om de eigen identiteit van de stad te onderstrepen en te versterken. Het cultureel erfgoed dient behouden te worden maar vooral ook te benutten en in te zetten voor nieuwe ontwikkelingen. Voor De Culturele Stad geldt dat de geschiedenis een reservoir is waaruit altijd inspiratie kan worden geput. Een brede erfgoedaanpak kan leiden tot het gezamenlijk optrekken, programmeren en verbinden die leidt tot een grotere leefbaarheid van de stad voor wonen, werken en recreëren. De portefeuillehouders cultuur van Graft-De Rijp en Schermer hebben de vitaliteit van de kernen als focus van hun beleid genoemd. Het stimuleren van kunst en cultuurtoerisme wordt van groot belang geacht voor de sociaaleconomische vitaliteit en de identiteit van de gemeenten. Ook in Alkmaar draagt cultuur in belangrijke mate bij aan de economische ontwikkeling. Binnen het gemeentelijk apparaat is cultuur ondergebracht bij economie, een belangrijke stap om te komen tot ‘De Culturele Stad’. Volgens sommige geïnterviewde liggen er kansen om vooral in de citymarketing een inhaalslag te bereiken met de inzet van cultuur als kern van dit beleid.
38
Bijlage 1: Interviews met culturele instellingen 1. Bibliotheek Kennemerwaard, Mw. Erna Winters, directeur 2. Stedelijk Museum Alkmaar, Mw. Lidewij Koekoek, directeur 3. TAQA Theater De Vest, Dhr. Peter Blaauboer, directeur en Mw. Marijke van den Muijsenberg, hoofd programmering en marketing 4. Artiance, Dhr. Rob Bangert, afdelingshoofd aanbod Vrije Tijd en Mw. Mirjam Boonkamp, controler/hoofd bedrijfsbureau 5. Podium Victorie, Mw. Judith Warries, directeur 6. Cultuuraanjager Artiance, Mw. Danielle Koelemij 7. Museum In ’t Houten Huis, Dhr. Frits Lieman, bestuur museum en Mw. Jenny Mulder, beheerder/conservator 8. Cultureel Platform Graft-De Rijp, Dhr. Deed Stolp en Dhr. Dick Hooyberg, bestuur 9. Cultureel Platform Schermer/Grote Kerk Schermerhorn, Mw. Henkje Koning, bestuur 10. Podium onder de Toren, Mw. Tinie Hoogenboom, bestuur Interviews met portefeuillehouders cultuur gemeenten 1. Gemeente Graft-De Rijp, burgemeester en portefeuillehouder cultuur, Mw. Ria Oosterop-van Leussen en Mw. Ellen Bokhove, ambtenaar cultuur 2. Gemeente Schermer, burgemeester en portefeuillehouder cultuur, Dhr. Floris Vletter en Mw. Deirdre Pronk, ambtenaar toerisme (voorheen ook cultuur) 3. Gemeente Alkmaar, Mw. Anjo van der Ven, wethouder cultuur en Mw. Katrijn Pronk, bestuursadviseur en Mw. Ellen Bokhove, ambtenaar cultuur. Begeleidingsgroep inventarisatie Mw. Ellen Bokhove, ambtenaar cultuur en Dhr. Glenn ter Veer, ambtenaar cultuur
39
Bijlage 2 Verslagen van de interviews culturele instellingen 2-1 Bibliotheek Kennemerwaard De organisatie Bibliotheek Kennemerwaard omvat 12 bibliotheekvestigingen in de gemeente Alkmaar, Heerhugowaard, Castricum en Bergen. Per 1 januari 2015 zullen als gevolg van de fusie van de gemeenten Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer ook deze laatste twee gemeenten gebruik maken van de voorzieningen van deze bibliotheekorganisatie. In de huidige situatie bedient de organisatie een werkgebied van 210.000 inwoners. Vanaf 1 januari 2015 zal dit toenemen tot een totaal van 221.956 inwoners. In totaal werken 140 betaalde krachten bij de organisatie; daarnaast zijn er veel vrijwilligers actief. Uit Benchmark blijkt dat de Bibliotheek Kennemerwaard tot de top 5 van bibliotheekorganisaties in Nederland behoort. Alkmaar heeft vier vestigingen, waarvan de bibliotheek op het Canadaplein in Alkmaar de hoofdvestiging is. Met de fusie van de gemeenten vanaf 1 januari 2015 verandert er in principe niets met betrekking tot de dienstverlening en organisatie van de bibliotheekvestigingen in Alkmaar. Graft-De Rijp In Graft-De Rijp komt vanaf 1 januari 2015 een servicepunt dat als een doelgroepenbibliotheek (0-18 jaar) functioneert. Een leesconsulent levert een aanbod dat als onderdeel van de Brede School aanwezig is in de gemeente. De mogelijkheid bestaat om zogenaamde leerwerkplekken in de bibliotheek te creëren waardoor de continuïteit betreffende de openstelling meer gegarandeerd kan worden en de druk op inzet van vrijwilligers enigszins verlicht wordt. In het verleden is door de gemeente al 30% op het budget van de bibliotheek bezuinigd. De bibliotheek Kennemerwaard beschikt over een medewerker erfgoed die ondersteunende educatieve diensten verricht voor de verschillende vestigingen. Zij is al in gesprek met verschillende partijen in Graft-De Rijp om met elkaar kennis te maken en de mogelijkheden van samenwerking en de behoeften op educatief terrein te inventariseren. Schermer De gemeente Schermer maakt gebruik van de bibliobus met een aanbod voor de jeugd dat werd geleverd door de Kopgroep Bibliotheek. Na de fusie zal een leesconsulent met een boekenaanbod diensten aanbieden aan vijf basisscholen in Schermer. Daarnaast zal er een af- en haalservice voor volwassenen in een verzorgingshuis in Schermerhorn worden ingericht. Deze voorziening wordt geheel door vrijwilligers gerund. Prioriteit voor Bibliotheek Kennemerwaard is de continuïteit van het aanbod aangezien er slechts voor één jaar budget gegarandeerd is. Ondertussen is door de gemeenteraad met een akkoord van de fusiepartners besloten in te stemmen met een structurele budgetverhoging voor de bibliotheekvoorziening in Schermer. Doelstelling van Bibliotheek Kennemerwaard Primaire functie van een bibliotheek is het zorgdragen voor leesbevordering en het creëren van een ontmoetingsplek als bijdrage aan de sociale cohesie in wijk, stad of dorp. Daarnaast is een aantal thema’s relevant in aanvulling op de kerntaak van de bibliotheek: bevordering van zelfredzaamheid van burgers en participatie aan de maatschappij, een ‘leven lang leren’ en de laaggeletterdheid. Vanuit deze ruimere thematiek levert de bibliotheek een bijdrage aan verschillende collegedoelstellingen van de gemeente Alkmaar. De aansluiting op het cultuurbeleid van de gemeente is slechts beperkt. De bibliotheek is ook geen onderdeel van het cultuurbeleid van de gemeente maar valt onder de sector onderwijs. ‘Een leven lang leren’ is een belangrijke doelstelling van de bibliotheek voor haar klanten van 0-100 jaar. De bibliotheek wil in de bestrijding en voorkoming van laaggeletterdheid een belangrijke rol spelen. De laaggeletterdheid in Graft-De Rijp en Schermer komt
40
overeen met het landelijk gemiddelde, bijvoorbeeld 20% van de kinderen in het voortgezet onderwijs hebben een leesachterstand van twee jaar. Projecten die tot doel hebben de participatie te bevorderen en minder de relatie hebben met de primaire doelstelling van de bibliotheek worden met incidentele middelen van gemeente en/of fondsen gerealiseerd. Doelgroepen/bezoekers 60% van de inwoners van Alkmaar bezoekt één of meerdere keren per jaar een bibliotheek. Dit zijn bezoekers uit alle klassen van de samenleving, van laag- tot hoog opgeleid. Het grootste percentage van de bezoekers bevindt zich in de doelgroep van 0-18 jaar. Het ledenaantal neemt af, maar het aantal bezoekers aan bibliotheken neemt toe. Een ontwikkeling waarvoor je een ander verdienmodel moet ontwikkelen dan tot nu toe wordt gehanteerd. Gesteld kan worden dat de waarde van het bezoek aan een bibliotheek toe neemt en daarmee ook de functie van de bibliotheek. Niet meer alleen een plek om boeken te lenen maar een plek in de samenleving waar je toegang hebt tot verschillende soorten informatie en dienstverlening. In totaal heeft de Bibliotheek Kennemerwaard 23.953 leden (2013), waarvan de jeugd tot 18 jaar de grootste groep is met 10.800 leden. Gevolgd door de groep van 18-65 jaar met 9.600 leden. 600 Leden komen uit het huidige buitengebied, waaronder Schermer. In totaal vinden er 900.000 uitleningen plaats. Financiën De Bibliotheek Kennemerwaard heeft met de vier deelnemende gemeenten een convenant afgesloten dat iedere gemeente een zelfde bedrag per inwoner bijdraagt aan de bibliotheekvoorziening in haar gemeente. Daarvan wordt de backoffice gefinancierd en het resterend bedrag is beschikbaar voor de frontoffice van de bibliotheekvestigingen. De schaalgrootte van de Bibliotheek Kennemerwaard heeft belangrijke efficiency voordelen, zoals op het gebied van de ICT, inkoop, personeel, communicatie en marketing. Onderzoek moet uitwijzen waar het omslagpunt zit wanneer, door uitbreiding van de organisatie met meerdere gemeenten, geen efficiency meer bereikt wordt. Aansluiting van bijvoorbeeld de gemeente Heiloo en Langedijk is wel wenselijk omdat dit aansluit op het werkgebied van de Bibliotheek Kennemerwaard en ook op andere gebieden veel samenwerking plaats vindt tussen deze gemeenten. In 2015 is het bestaande budget voor de bibliotheekvoorziening in Graft-De Rijp en Schermer gegarandeerd voor een bedrag van € 150.000,- (datum interview 17 oktober 2014). Op het budget voor Alkmaar heeft reeds een bezuiniging plaatsgevonden van €70.000,-; dit kan worden opgevangen in de eigen organisatie. Vooralsnog zijn er geen nieuwe bezuinigingen aangekondigd door de gemeente Alkmaar. Samenwerking De culturele instellingen op het Canadaplein, maar ook andere culturele organisaties in de stad, weten elkaar goed te vinden. Het Stedelijk Museum Alkmaar, Theater De Vest/Grote Kerk, Artiance en de bibliotheek bieden een gezamenlijke programmering op het plein. Daarnaast werkt de bibliotheek samen met het museum, het archief en de historische verenigingen bijvoorbeeld voor de programmering in het Historisch Café in de bibliotheek. In de contacten met het onderwijs biedt de bibliotheek ondersteuning vanuit haar didactische vaardigheden. Daarnaast wordt in de samenwerking met culturele instellingen regelmatig een beroep gedaan op de organisatorische ondersteuning die in de bibliotheek aanwezig is. Buiten Alkmaar zijn historische informatiepunten (HIP’s) in bibliotheken gerealiseerd in Akersloot en Schoorl. In de HIP’s wordt het cultuurhistorisch erfgoed van de omgeving verteld en verbeeld. In de samenwerking tussen bibliotheken in verschillende wijken of tussen Alkmaar en de omliggende dorpen in het landelijk gebied zit geen directe meerwaarde. Afstemming tussen de bibliotheken vindt plaats door de zogenaamde ‘moederorganisatie’. Plaats binnen gemeente en cultuurbeleid In het cultuurbeleid van de gemeente Alkmaar vindt de bibliotheek vooral de aansluiting op het gebied
41
van talentontwikkeling. Echter binnen dit onderdeel ligt de prioriteit van de gemeente vooral bij de sectoren muziek en dans, terwijl naar de mening van de bibliotheek de basis van lezen niet op orde is. In het kader van talentontwikkeling zou hier meer prioriteit aan gegeven moeten worden. Dit is mede reden geweest voor de Bibliotheek Kennemerwaard om uit het gezamenlijk onderwijsprogramma CultuurPrimair te stappen. Het aanbod wordt voor de bibliotheek te ad hoc matig georganiseerd terwijl juist continuïteit een voorwaarde is voor leesbevordering. De projecten binnen CultuurPrimair waren voor de bibliotheek ook aanvullend en behoorden niet tot de primaire kerntaken van de bibliotheek. In de huidige prestatieafspraken met de gemeente Alkmaar wordt vooral gestuurd op en verantwoording afgelegd over kwantitatieve gegevens van aantal lidmaatschappen, leningen, openingstijden etc. Veel minder wordt er gestuurd op bijdrage aan de doelstellingen van de gemeente. In nieuwe prestatieafspraken kunnen kwalitatieve gegevens uit onderzoek over de waarde van resultaten en klanttevredenheid worden meegenomen. Daarvoor kunnen nulmetingen en tussentijdse metingen een goed beeld geven van de kwalitatieve prestaties die worden geleverd. De zogenaamde leesmonitor, die gehanteerd wordt door de bibliotheek, is een kwalitatief leesbevorderingsinstrument die het leesplezier van kinderen monitort. Verwachtingen van de nieuwe gemeente: - Continuïteit in budget zodat dienstverlening gegarandeerd kan worden. - Ontwikkeling van visie waar de bibliotheek voor staat en de bijdrage van de bibliotheek aan de samenleving. Mogelijk dient hiervoor een zogenaamde ontschotting gerealiseerd te worden tussen ambtenaren en bestuurders van verschillende afdelingen in de gemeente. Eén à twee maal per jaar een gesprek met het college waarin gesproken kan worden over ontwikkelingen in het onderwijs, duurzaamheid, cultuur, startende ondernemers, sociaal domein en de bijdrage van bibliotheken hierin. Kansen in de nieuwe kernen: - In het verzorgingshuis in Schermerhorn is een cultureel, educatief en sociaal programma ontstaan waaraan het servicepunt bibliotheek een bijdrage levert. - In Graft-De Rijp zijn verschillende initiatieven ontwikkeld in de Leeszaal West bibliotheek, waarin burgers een eigen bibliotheek opzetten met veel activiteiten en een levendige programmering. Dit in combinatie met een eigen professionele boekencollectie. - Ontwikkeling in gang gezet waarin een boekencollectie ondersteunend is aan educatieve activiteiten. Op lange termijn een coöperatievorm voor een bibliotheekvoorziening waarin burgers veel meer dan nu verantwoordelijkheid dragen.
42
2-2 Stedelijk Museum Alkmaar Inleiding Het museum heeft de volgende missie in haar bedrijfsplan geformuleerd: “De stichting Stedelijk Museum Alkmaar beheert, ontsluit en presenteert in opdracht van de gemeente Alkmaar het museale erfgoed van de stad. Het museum is gastvrij en publieksgericht en wil een breed publiek kennis laten maken met de educatieve en esthetische waarde van ons erfgoed. Als cultureel ondernemer met een innovatieve en marktgerichte blik gebruikt het museum actief de verbindende en economische waarde van het erfgoed om bij te dragen aan de doelstellingen van het museum. Het museum draagt bij aan het vestigingsklimaat en speelt een belangrijke rol in de citymarketing van Alkmaar”. Het museum en de stad Het museum is ‘van en voor de stad’ en heeft een centrale rol in de stad. Vijf jaar geleden heeft er een transformatie in het museum plaatsgevonden zowel in de professionaliteit van het museum als bij de medewerkers. Het museum heeft zich sterker en meer helder kunnen positioneren in de stad als ook daarbuiten. De gemeente is trots op de stad en op het museum en straalt dat ook uit. Een dergelijke houding is zeer belangrijk voor het museum. Alkmaar is een stad met een belangrijke cultuur- en cultuurhistorische kwaliteit. De binnenstad van Alkmaar heeft voor een cultuurtoerist zeer veel te bieden, vergelijkbaar met Amsterdam. Met de grote toename van toeristen aan Amsterdam en de druk die dit op de hoofdstad legt, liggen er veel kansen voor Alkmaar en daarmee ook voor het museum. De gemeente heeft de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in instellingen die tot de basisinfrastructuur (BIS) van de stad behoren, zo ook in het museum. Er heeft een grote verbouwing en herinrichting plaatsgevonden waardoor het museum veel attractiever is voor de bezoeker en mogelijkheden heeft om cultureel te ondernemen en daarmee extra inkomsten te verwerven. Het Stedelijk Museum Alkmaar heeft een bovenlokale-, een nationale- en met sommige tentoonstellingen een internationale uitstraling. Alkmaar heeft de potentie om zich te ontwikkelen tot het beeldmerk van de stad van ‘Old Holland’. Vanuit Alkmaar zijn al contacten met Amsterdam Marketing om Alkmaar vanuit dit imago te ontwikkelen in de Metropoolregio. Voor het publieksbereik en het cultureel ondernemerschap van het Stedelijk Museum Alkmaar is deze ontwikkeling zeer belangrijk. Om deze ontwikkeling in gang te zetten en verder uit te bouwen is een professionele citymarketing onontbeerlijk. Dat moet veel beter worden georganiseerd dan tot nu toe het geval is. Waarom geen IAlkmaar, analoog aan IAmsterdam? Het museum heeft geen contact met Leisure Board en de mogelijkheden die deze Board als onderdeel van het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord kan bieden in de cultuur toeristische profilering van de regio. Het museum heeft geen beleid gericht op de wijken in de stad. De rol van een museum gericht op het bevorderen van sociale cohesie, ziet de directeur niet als taak. Bezoekers komen naar het museum voor inspiratie en deze rol kan het museum het beste vervullen vanuit haar eigen gebouw, presentatie en collectie. Het tentoonstellingsbeleid en de daaraan gekoppelde activiteiten hebben wel een duidelijke scheiding in een lokale en regionale benadering en de landelijke en internationale projecten. Deze aanpak beantwoordt aan de doelgroepen die het museum voor ogen staat. Enerzijds de inwoners van Alkmaar en de regio met laagdrempelige onderwerpen als voetbalclub AZ en de Ringers fabriek, anderzijds de cultuur- en kunsthistorisch geïnteresseerde bezoekers die komen voor een kunsttentoonstelling als de Jacob van Oostsanen tentoonstelling, een samenwerking tussen het Amsterdam Museum en het Stedelijk Museum Alkmaar.
43
Het Stedelijk Museum Alkmaar heeft bewust gekozen om in haar nieuwe beleid geen aandacht te besteden aan de hedendaagse beeldende kunst. Het ontbreekt aan budget en ruimte in het huidige museum om hedendaagse kunst professioneel te tonen. Bestuurlijk is de keuze gemaakt in Alkmaar om geen prioriteit te geven aan hedendaagse kunst door het besluit geen subsidie te verlenen aan YXIE, het cultuurpodium in Alkmaar. Het museum ziet wel aardige initiatieven ontstaan op het gebied van hedendaagse kunst en samenwerking tussen professionele- en amateurkunstenaars op Overstad. Het museum is van mening dat Kranenburgh in Bergen een multidisciplinair hedendaags kunstaanbod in de regio professioneel aanbiedt en dat dit aanbod versterkend werkt in de gehele regio. Het Stedelijk Museum Alkmaar denkt na over de mogelijkheid om in de toekomst incidenteel hedendaagse beeldende kunstenaars te laten reflecteren op de collectie van het museum en deze te presenteren. Tevens biedt het museum ruimte aan een presentatie in het kader van de Rabobank Cultuurprijs. Organisatie De verzelfstandiging van het Stedelijk Museum Alkmaar per 1 januari 2014 heeft een grotere slagkracht te weeg gebracht en heeft geleid tot een focus op de corebusiness van de museale organisatie. Bij het museum werken per 1 januari 2014 21 fte verdeeld over 25 medewerkers. Daarnaast werken ca. 30-40 vrijwilligers in het museum. De huidige ontwikkelingen bij de gemeente waaronder de reorganisatie is soms lastig geweest voor het museum; veel gemeentelijke begeleiders en contactpersonen van het museum tijdens het verzelfstandigingsproces, bijvoorbeeld op het terrein van financiën en P&O, zijn niet meer aanwezig in de gemeentelijke organisatie. De afgelopen periode zijn daarom in het museum nieuwe functies gecreëerd om deze hiaten in te vullen. De verzelfstandiging van het museum was op zichzelf geen bezuinigingsmaatregel; wel heeft de afgelopen drie jaar een korting plaatsgevonden van 7-8% op het subsidiebudget. Samenwerking Het Stedelijk Museum Alkmaar werkt met zeer veel organisaties samen, zowel in- als buiten Alkmaar. Zo heeft het museum vaste afspraken met het regionaal historisch archief in Alkmaar dat een inhoudelijke bijdrage levert aan sommige tentoonstellingen. De grotere kunst- en cultuurhistorische tentoonstellingen komen veelal in samenwerking met andere musea in binnen- en buitenland tot stand. Het Stedelijk Museum Alkmaar ziet voor zichzelf geen rol als ‘moedermuseum’ in relatie tot de andere musea in Alkmaar en de regio. Hier ligt niet direct het belang van het Stedelijk Museum Alkmaar zelf. Mocht er behoefte zijn aan ondersteuning op bepaalde terreinen dan zou dat bespreekbaar zijn om dit te bieden met een additionele opdracht en budget van de gemeente. Het museum vindt regionale afstemming zeer belangrijk om vooral onderscheidend te blijven in het aanbod en de programmering. In relatie tot het culturele aanbod van de kernen rondom de stad kan gedacht worden aan de basisinfrastructuur in de stad met daaromheen een parelsnoer met bijzondere programmering en een eigen identiteit. De winst van de op handen zijnde fusie van de gemeenten zit vooral in de professionalisering bij individuele organisaties en het zelf de regie blijven voeren in de nieuwe gemeente. De relatie met de gemeente Elk kwartaal vindt er overleg plaats tussen de directeur/bestuurder van het museum en de wethouder van cultuur. Het museum ervaart een zeer positieve houding van de gemeente en het draagvlak van de gemeente voor het museum is groot. Er is een duidelijke scheiding tussen de verantwoordelijkheden; zowel de bestuurders als de ambtenaren gaan niet op de stoel van de directeur zitten! Het Stedelijk Museum Alkmaar heeft een exploitatiebudget van € 2.750.000 (2014) waaraan de gemeente Alkmaar structureel € 2.435.000bijdraagt. De overige inkomsten (ca.12 %) worden door het museum zelf gegenereerd. Het museum maakt geen deel uit van het TAQA Cultuurconvenant dat de gemeenten Alkmaar, Schermer, Bergen en Heiloo met energiemaatschappij TAQA Energy BV hebben gesloten.
44
Kansen: - Door de fusie van Alkmaar met Graft-De Rijp en Schermer is Alkmaar een 100.000+ gemeente geworden. En daarmee vergelijkbaar met steden als Maastricht, Leiden en Dordrecht. Een museum als het Stedelijk Museum Alkmaar kan in de profilering van de stad hierop meeliften. - Door de combinatie van stad, landelijk gebied en de kust zijn Alkmaar en de regio nóg aantrekkelijker geworden voor het meerdaags cultuurtoerisme. Het aanbod dient dan wel meer gedifferentieerd in de markt gezet te worden dan het imago van de Kaasmarkt. - De contacten die er nu tussen Amsterdam en Alkmaar zijn binnen de Metropoolregio Amsterdam moeten verder uitgebouwd worden. Belangrijk is daarbij dat er ook goede bestuurlijke contacten zijn tussen beide steden. Bedreigingen: - Nivellering en versnippering: door een groter cultureel aanbod kan het cultuurhistorisch profiel van de gemeente versnipperd raken en daarmee ook het beschikbare budget. - Dat het museum noodgedwongen andere taken moet uitvoeren (bijvoorbeeld in de ondersteuning van andere museale organisaties in de gemeente). Positionering en programmering van het museum in de stad Alkmaar blijven de prioriteit van het museum.
45
2-3 TAQA Theater De Vest en Grote Sint Laurenskerk, Alkmaar Inleiding Theater De Vest heeft zich ontwikkeld van een “theater met een gebouw” tot een stedelijke theaterorganisatie dat naast voorstellingen in het theater ook activiteiten buiten het gebouw realiseert. In samenwerking met lokale, regionale en landelijke partners ontwikkelt De Vest nieuwe aansprekende cultuurproducten, festivals en evenementen. Leidend daarbij is de veranderende publieksmaak die vraagt om meer beleving en nieuwe manieren van presenteren. De Grote Sint Laurenskerk wordt gepositioneerd als centraal punt voor de bezoekers van Alkmaar, als centraal punt voor het culturele leven en als centrum voor de orgelkunst. In de toekomst zal de kerk de schatten van dit cultureel erfgoed aantrekkelijk vertellen en presenteren. Publieksbereik Theater De Vest heeft een brede programmering en trekt een overeenkomstig publiek. Van de bezoekers die naar Theater De Vest komen, is 60% afkomstig uit Alkmaar, 30% uit de regio (waaronder Graft-De Rijp en Schermer) en 10% van de bezoekers komt van verder weg. Deze verdeling komt overeen met het landelijk beeld. Bezoekers van een theatervoorstelling zoeken bij voorkeur een theater in de directe omgeving van hun woonplaats en zijn minder bereid om een langere reisafstand af te leggen. De bezoekersaantallen blijven redelijk op peil. Door de crisis is het aantal voorstellingen dat geprogrammeerd wordt wel iets teruggelopen, van 260 naar 240 voorstellingen per jaar. Voor 2015 heeft De Vest de bezoekersaantallen geprognosticeerd op een totaal van 60.000 bezoekers in de Grote Zaal en 12.000 bezoekers in de Kleine Zaal met een gemiddelde zaalbezetting van resp. rond 70% en 60%. De Vest doet regelmatig publieksonderzoek met behulp van de database van de kaartverkoop; zo kan op basis van de postcode in beeld worden gebracht hoeveel bezoekers afkomstig zijn uit bijvoorbeeld Graft-De Rijp en Schermer. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde Mozaïek onderzoek (vergelijkbaar met de leefstijlatlas) en van Seniorcall. Dit is een telefonisch onderzoeksbureau dat voor en door ouderen onderzoek laat doen. De Vest heeft in een telefonische enquête laten onderzoeken waarom inwoners in de regio niet naar De Vest komen. Amateurkunst Theater De Vest heeft een opdracht van de gemeente Alkmaar om een podium te bieden aan de amateurkunst in Alkmaar. Amateurverenigingen kunnen 20 dagen per jaar gebruikmaken van een podium in De Vest tegen een tarief van 60% korting op de huur. De Vest ontvangt een lump sum bijdrage van de gemeente Alkmaar hiervoor. De Vest heeft geen bemoeienis met de artistieke inhoud van de voorstellingen; wel zijn de voorstellingen onderdeel van de programmering van De Vest. De kaartverkoop voor de voorstellingen verzorgen de verenigingen zelf. Het is een bijzondere samenwerking tussen het theater, waar over het algemeen alleen professionele podiumkunsten te zien zijn, en amateurkunstverenigingen. Het levert De Vest ook een belangrijke meerwaarde in haar publieksbereik. De voorstellingen van de amateurkunstverenigingen trekken over het algemeen een ander publiek dan de reguliere theaterbezoeker. Grote Sint Laurenskerk Sinds 2011 is De Vest verantwoordelijk voor de verhuur, de programmering en de orgelconcerten in De Grote Sint Laurenskerk. Reden hiervoor was dat het gemeentebestuur van Alkmaar een beter gebruik van de kerk wilde. Naast de verhuur verzorgt De Vest circa vijf à zes concerten per jaar en er worden orgelconcerten gegeven op het beroemde Schnitger orgel van De Grote Kerk. De organist, die de orgelconcerten uitvoert in de kerk, is in dienst bij De Vest. Aantrekkelijk voor inwoners en toeristen zijn de gratis toegankelijke Kaasmarktconcerten op vrijdag tijdens de Kaasmarkt. Bezoekers kunnen een half uur lang genieten van het orgelspel in De Grote Kerk. Eens per twee jaar vindt het Orgel Festival Holland plaats in Alkmaar, dat in 2015 voor de 13e maal wordt georganiseerd. De kern van het festival wordt gevormd door het drieluik van een internationaal
46
orgelconcours, een internationale orgelacademie en een serie concerten, waaronder een jeugdconcert, voor en door de jeugd. De kerk is vrij toegankelijk en trekt 70.000 bezoekers per jaar. Afgelopen zomer werd de kerk gebruikt voor het exposeren van de tentoonstelling Jacob van Oostsanen (een samenwerkingsverband van het Stedelijk Museum Alkmaar en het Amsterdam Museum). Deze tentoonstelling trok een nationaal en zelfs internationaal publiek. Ook meer lokale en regionale tentoonstellingen vinden hun plek in de kerk, zoals de expositie van het Grafisch Atelier, die een meer regionaal publiek naar de kerk trekt. Om De Grote Kerk beter te kunnen benutten en te exploiteren zijn tijdens een verbouwing een aantal aanpassingen gerealiseerd, zoals betere toiletvoorzieningen, verwarming en een elektrische installatie. In een binnenkort te presenteren Masterplan Grote Kerk wordt de tweede fase voorgesteld, waarin met een vaste opstelling het verhaal van de kerk wordt verteld en verbeeld. De fondsenwerving voor de realisatie hiervan start binnenkort. Organisatie De Vest is verantwoordelijk voor het gebouwenbeheer van alle culturele organisaties aan het Canadaplein. Tevens vindt samenwerking plaats in het financiële beheer van het museum, Theater De Vest en De Grote Kerk: softwarebeheer, financiële- en salarisadministratie worden door De Vest uitgevoerd en gecoördineerd. Er zijn geen plannen om deze afstemming en samenwerking in de backoffice nog verder door te voeren; daarin lijkt geen efficiencyvoordeel meer mee te behalen. Samenwerking De directeuren van de vijf culturele instellingen op het Canadaplein (de bibliotheek, het museum, Artiance, Grote Kerk en De Vest) hebben een regulier directeurenoverleg waarin men activiteiten afstemt en nieuwe initiatieven bespreekt. Gedurende het jaar worden bijvoorbeeld lezingen, het cultuurdebat en Kunst tot de Nacht georganiseerd. Het gezamenlijke programma “Zomer op het Plein” is een gratis toegankelijk evenement dat voor inwoners en toeristen op zaterdagavond en zondagmiddag in de zomer optredens en voorstellingen organiseert. De Vest ontvangt hiervoor een basissubsidie van de gemeente Alkmaar. Als onderdeel van “Zomer op het Plein” is dit jaar voor de derde maal “Zomer in de Mare” georganiseerd. Het evenement kenmerkt zich met straattheatervoorstellingen voor de doelgroep jeugd en gezinnen. Doelgroepen die breed vertegenwoordigd zijn in deze wijk in Alkmaar. De organisatie is in handen van De Vest in nauwe samenwerking met een bewonersorganisatie en de winkeliersvereniging in de Mare. In het kader van talentontwikkeling is het ‘Try-out café’ geïnitieerd door De Vest. Jonge professionals bereiden in samenwerking met een professionele kunstenaar een voorstelling voor die ze in de Plein Zaal voor een publiek opvoeren. In het aanbod van CultuurPrimair voor het primair onderwijs komen schoolklassen naar De Vest voor verschillende voorstellingen. Promotie De Stichting Promotie Alkmaar (SPA) is verantwoordelijk voor de promotie van de stad Alkmaar. Directeur van De Vest, Peter Blaauboer, zit namens de culturele instellingen in Alkmaar in de Raad van Toezicht van SPA. Hij vindt dat cultuur niet prominent aanwezig is in de citymarketing van SPA. Hierin liggen zeker kansen voor de toekomst. De fusie van SPA en de VVV heeft veel aandacht gevraagd in de afgelopen periode. Zeker met het oog op de fusie is een regionale benadering en het regionaal denken belangrijk om bezoekers naar Alkmaar en omgeving te trekken.
47
Relatie met de gemeenten en kansen voor de toekomst: De gemeente is ambitieus in haar cultuurbeleid qua budget. Echter de stip op de horizon kan sterker gezet worden. Ook het onderdeel citymarketing, dat voor het cultuurbeleid onmisbaar is, heeft minder prioriteit gekregen in de huidige cultuurnota. SPA wordt zelfs niet genoemd. Noodzakelijk in het huidige cultuurbeleid van Alkmaar is de afstemming in de regio. Bijvoorbeeld de sterke positie van Kranenburgh in Bergen is van invloed op de ontwikkeling van de hedendaagse beeldende kunst in Alkmaar. Ook op het gebied van de poppodia had er in het verleden een betere afstemming moeten plaatsvinden tussen Heerhugowaard en Alkmaar. In Bergen en Heiloo heb je een sterke profilering van de artistieke films. Dat betekent dat je daar niet op in hoeft te zetten in het cultuurbeleid van Alkmaar. Door de investeringen in cultuur is de basis goed op orde. Maar hoe zet je cultuur het meest effectief in? Cultuur kan in de toekomst een veel grotere rol spelen in het gemeentelijk beleid. Cultuur niet alleen als sterk merk in de stadspromotie, maar ook de bijdrage van cultuur in de economische vernieuwing en welzijn formuleren en een plek geven.
48
2-4 Poppodium Victorie, Alkmaar Inleiding Poppodium Victorie is sinds 2008 het poppodium in Alkmaar dat in de binnenstad is gevestigd. Het heeft een zeer gevarieerde programmering van internationale professionele artiesten tot lokale amateurmuziekmakers. Er vinden live- en dance concerten plaats. Er worden workshops gehouden en ruimten worden verhuurd. Poppodium Victorie behoort tot de kernpodia in Noord-Holland naast bijvoorbeeld Manifesto in Hoorn. Het vervult een podiumfunctie voor de gehele regio. De huidige huisvesting van Poppodium Victorie beantwoordt niet meer aan de eisen van deze tijd en dit belemmert het poppodium om meer bezoekers te trekken en daarmee tot een sluitende exploitatie te komen. Het gemeentebestuur van Alkmaar heeft besloten om nieuwbouw te ontwikkelen voor Poppodium Victorie op Overstad. De kosten voor deze nieuwbouw worden door de gemeente Alkmaar gefinancierd. Het nieuwe poppodium zal plaats bieden aan een muziekcafé en één muziekzaal voor 800 bezoekers. De bouw zal begin 2015 starten en de opening zal in het eerste kwartaal van 2016 plaatsvinden. Publiek De bezoekers aan de verschillende concerten komen uit Alkmaar en omgeving, met een straal van 20 kilometer. Voor de live concerten komt, afhankelijk van de artiest, een divers publiek van jongeren, 25+ en 50+. De dance programmering is voornamelijk gericht op de jongeren doelgroep. Het publiek bestaat hoofdzakelijk uit een blank publiek met een wisselend opleidingsniveau. Het publiek met een multiculturele achtergrond is sterk ondervertegenwoordigd. Poppodium Victorie doet aan publieksonderzoek dat wordt uitgevoerd door stagiaires. Organisatie en financiering De exploitatie van Poppodium Victorie bestond uit 40% subsidie van de gemeente Alkmaar en 60% eigen inkomsten. Nu is het een verdeling van 50%-50%. De andere gemeenten in de regio dragen niet bij aan de exploitatie van het poppodium. Het poppodium wordt straks huurder van de nieuwe accommodatie op Overstad, maar is zelf verantwoordelijk voor de inrichting. Daarvoor dienen fondsen te worden geworven voor een bedrag van €1.280.000. Poppodium Victorie is een kleine organisatie met 7 fte betaalde medewerkers met daarnaast een grote groep vrijwilligers. In 2013 ontving het poppodium 30.000 bezoekers. In 2016 moet dit aantal verhoogd zijn tot 45.000 bezoekers. Samenwerking Poppodium Victorie werkt met veel verschillende organisaties samen, waaronder Artiance en Stichting Promotie Alkmaar. Het is voor het poppodium vooral belangrijk om verbindingen te leggen met (soms minder voor de hand liggende) organisaties en ondernemers die een vergelijkbaar publiek trekken, dit zijn bijvoorbeeld ook de hippe kappers in de stad. De trend van zogenaamde ‘festivalisering’ is gaande en werkt sterk concurrerend voor poppodia. Poppodium Vicorie heeft ervoor gekozen om een samenwerking aan te gaan met het festival Indian Summer; dit werkt naar beide kanten versterkend doordat je gezamenlijke communicatie voert. Poppodium Victorie maakt geen onderdeel uit van het TAQA Cultuurconvenant of van de arrangementen die door de cultuurmakelaar in samenwerking met Bureau voor Ruimte en Vrije Tijd worden ontwikkeld. De focus van Poppodium Victorie ligt primair op de ontwikkeling en realisatie van de nieuwe accommodatie. Kern8, een organisatie van sociale professionals, ondersteunt Poppodium Victorie in de administratie en op het gebied van IT.
49
Communicatie en marketing Op het gebied van citymarketing in Alkmaar is er volgens de directeur van het poppodium nog veel te verbeteren. Er is onvoldoende visie ontwikkeld over doelgroepen, bereik en hoe deze doelgroepen te activeren. Ook is het onduidelijk of het magazine van Stichting Promotie Alkmaar effectief is. Wordt gemeten of de geformuleerde doelgroepen worden bereikt? Ook de relatie tussen Stichting Promotie Alkmaar en de Stichting Uit! Is niet helder. Volgens het poppodium zou er veel meer samengewerkt moeten worden tussen beide organisaties. Cultuur kan veel breder en intensiever worden ingezet in de citymarketing. En daarnaast cultuur sterker profileren in de regio Noord-Holland Noord. Daar zit de winst voor culturele instellingen in Alkmaar om een groter publieksbereik te realiseren. Relatie met de gemeente Het poppodium behoort de basisinfrastructuur van de gemeente Alkmaar. Sinds 2008 ontvangt de organisatie een subsidie van de gemeente Alkmaar. De gemeente vond het belangrijk om als centrumgemeente een eigen poppodium te hebben en na een onderzoek van BMC is besloten om tot de nieuwbouw over te gaan. Ook heeft het poppodium zelf een actieve rol gespeeld om de nieuwbouw te realiseren.
Verwachtingen van de nieuwe gemeente: Poppodium Victorie verwacht zelf geen grote wijzigingen door de fusie van de drie gemeenten. Zij ziet het vooral als een efficiencyslag van de gemeente zelf. Wel is het poppodium meer dan voorheen bewust van het feit om ook lokale artiesten uit de andere gemeenten Graft-De Rijp en Schermer te betrekken in hun programmering. Zo is een dj uit Graft-De Rijp gevraagd om te draaien bij een verkiezingsbijeenkomst. Het poppodium vindt het belangrijk dat Alkmaar de kernen én de bewoners van de twee andere gemeenten welkom heet. Dat je uitstraalt als gemeente, als organisaties én inwoners dat je er bij hoort! De kansen liggen vooral op het gebied van citymarketing. De nieuwe gemeente Alkmaar heeft nog meer dan voorheen de mogelijkheden om cultuur (in brede zin) te vermarkten. Het is een uitdaging en past in deze tijd en bij de doelgroep van het poppodium om ook op andere plekken te programmeren, in combinatie met andere kunstuitingen, echter in de huidige situatie geeft het poppodium daar geen prioriteit aan. De nieuwe huisvesting wordt een plek waar de gehele regio graag naar toe komt. Het aanbod beperkt zich niet alleen tot de zogenaamde ‘mainstream’ maar er zal ook ruimte zijn voor experimenten. Een bedreiging vormt het toenemend aantal festivals in Noord-Holland en de sterke concurrentie die dit geeft. Daarnaast worden de kosten voor optredens steeds hoger. Een andere bedreiging wordt gevormd door het feit dat de provincie Noord-Holland zich terug getrokken heeft in de ondersteuning van N-H pop. Dit heeft tot gevolg dat er op dit moment geen NHpop Live wordt georganiseerd. Dit zal tot gevolg hebben dat talentontwikkeling in de popmuziek in Noord-Holland minder gemakkelijk wordt gerealiseerd.
50
2-5 Artiance, Alkmaar Inleiding Artiance is het Centrum voor de Kunsten van Alkmaar en omgeving. Artiance in de huidige vorm bestaat sinds 10 jaar, maar de wortels van de organisatie gaan al meer dan 50 jaar terug. Artiance is voortgekomen uit onder meer de Volksmuziekschool, het Jeugdtheater Alkmaar en Scarabee. Artiance biedt een uitgebreid programma op het gebied van muziek, dans, theater en beeldende kunst voor iedereen die zijn of haar talenten wil ontwikkelen. Artiance ondersteunt tevens het basis- en voortgezet onderwijs bij kunsteducatie. CultuurPrimair is een samenwerkingsverband van scholen, cultuuraanbieders en gemeenten in de regio Noord-Kennemerland. De organisatie is in handen van Artiance en Cool kunst en cultuur, een organisatie met een theater, kunsteducatiecentrum, poppodium en culturele ontmoetingsplaats in Heerhugowaard. Op de website van CultuurPrimair wordt het gezamenlijk aanbod van alle culturele activiteiten voor het primair onderwijs inzichtelijk gemaakt. Binnen de regeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ voert Artiance het innovatieproject CultuurPrimair 3.0 uit. Dit programma heeft tot doel om een structurele implementatie en verankering van cultuureducatie in het basisonderwijs in Alkmaar en omstreken te realiseren. Graft-De Rijp en Schermer zijn naast Alkmaar en Bergen onderdeel van dit programma. De fusie van de drie gemeenten heeft daarom ook geen wijziging tot gevolg voor het verzorgingsgebied van Artiance voor het programma CultuurPrimair. Aanbod Dit gesprek spitst zich toe op de buitenschoolse cultuureducatie. In de stad Alkmaar biedt Artiance een naschools programma aan op de scholen; het is echter nog niet in een beleid verankerd. De sportsector is wat betreft het naschoolse aanbod al verder dan de cultuursector. In Graft-De Rijp en Schermer werkt Artiance samen met muziekschool Legato voor een naschools programma. In totaal worden vijf van de acht basisscholen hiermee bediend. Het accent van Artiance ligt op muziek, musical, theater en andere podiumkunsten. Beeldende kunst is veel minder vertegenwoordigd. Opvallend genoeg zie je dit aanbod ook terugkomen in de culturele organisaties in Alkmaar. Hedendaagse beeldende kunst is ondervertegenwoordigd in het aanbod van Alkmaar. Artiance kan in principe een totaalpakket aanbieden voor de verschillende doelgroepen (jeugd en volwassenen) in Graft-De Rijp en Schermer. Echter deze groepen komen niet voor een cursus of workshop naar Alkmaar; daarvoor zit Artiance op een te grote afstand van bepaalde kernen. Een mogelijkheid zou zijn om bepaald aanbod in de kernen van Graft-De Rijp en Schermer zelf te organiseren, bijvoorbeeld in een Brede School accommodatie. Hier zijn nog geen afspraken met de gemeente over gemaakt. Voorlopig zullen er in dit gebied daarom ook geen jaarcursussen op reguliere basis worden aangeboden. Artiance levert al wel een bijdrage aan de programmering van het Midwinterfeest. Zij bemiddelt in de bijdrage van bijvoorbeeld het Regionaal Jeugdorkest en verschillende theatergroepen aan dit evenement. Artiance blijft voor wat betreft het zogenaamde vrijetijdsaanbod lokaal gericht, dus alleen een aanbod in de gemeente Alkmaar. Dit in tegenstelling tot het binnenschoolse aanbod dat juist sterk regionaal georiënteerd is. In het jaaroverzicht 2013-2014 is een overzicht opgenomen van het aantal deelnemers per discipline.
51
Samenwerking Regionale samenwerking is ook op het gebied van de vrijetijdsbesteding belangrijk, volgens Artiance. Het is nu geen corebusiness vanuit de opdracht van de gemeente. De lokale verankering met verschillende verenigingen is onmisbaar om te komen tot een groter afzetgebied en verbreding van de doelgroepen voor de activiteiten van Artiance. Deze aanpak zal leiden tot een vergroting van het netwerk in Graft-De Rijp en Schermer, wat voor een succesvolle aanpak een voorwaarde is. Muziekschool Legato in Graft-De Rijp heeft twee jaar geleden een verzoek gedaan aan Artiance om te fuseren. Artiance heeft dit onderzocht, maar het bleek financieel gezien te veel risico’s te geven. De Raad van Toezicht van Artiance heeft geadviseerd geen gevolg te geven aan dit verzoek. De vier organisaties op het Canadaplein, de bibliotheek, het museum, het theater en Artiance, werken samen met een programma Op het Plein. Artiance ziet zich als de verbinder op het plein. De leerlingen van Artiance leveren een bijdrage aan de programmering van de andere drie instellingen. Een aantal organisaties uit Alkmaar heeft een werkplek gekregen in het gebouw van Artiance. De samenwerking met Cool in Heerhugowaard zit vooral in het programma Cultuureducatie met Kwaliteit. De rol van Stichting Promotie Alkmaar is voor Alkmaar zeer belangrijk. Voor Artiance en bijvoorbeeld ook de bibliotheek echter is promotie buiten Alkmaar minder relevant. Het zijn lokaal georiënteerde organisaties die sterk gericht zijn op de eigen inwoners. Relatie met de gemeente Artiance ontvangt een structurele subsidie van de gemeente waarvoor zij prestatieafspraken maakt. De gemeente draagt zorg voor een sterke basisinfrastructuur wat een rijk cultureel leven in Alkmaar tot gevolg heeft. Daarnaast heeft de gemeente een flexibel budget om incidenteel subsidie te geven voor tijdelijke culturele projecten en evenementen. Deze projecten geven een belangrijke bijdrage aan de culturele kleuring van de stad.
Toekomstig cultuurbeleid: Voor het toekomstig cultuurbeleid is een goede basisinfrastructuur belangrijk waarin het vrijetijdsaanbod stevig verankerd is. Daarnaast hoopt Artiance dat er ingezet kan worden om, in samenwerking met de bestaande verenigingen, het naschoolse aanbod verder uit te bouwen.
52
2-6 Cultuuraanjager Artiance, Daniëlle Koelemij, Alkmaar Inleiding Sinds januari 2009 is de Cultuuraanjager Alkmaar actief. Doelen van de cultuuraanjager zijn: 1. Het bieden van laagdrempelige ontmoetingen van kunst en cultuur, dichtbij de mensen in hun eigen wijk; 2. Een betere afstemming tussen de diverse aanbieders van culturele activiteiten in de wijken met Artiance als regisseur. De kernactiviteiten zijn het aanjagen van cultuurprojecten, het verkennen van mogelijkheden van potentiele nieuwe markten en doelgebieden en het adviseren en coachen van breed inzetbare cultuurdocenten. Tot 2013 waren de activiteiten vooral gericht op culturele initiatiefnemers en plannenmakers met mogelijkheden voor advies over de aanpak van culturele projecten, subsidies en sponsoring, publieksbereik, wijze van samenwerking en locaties. Via sociale media vergrootte de cultuuraanjager de zichtbaarheid van cultuur op school en in de wijk met activiteiten. De inhoudelijke pijlers waren gericht op: - ontmoet je buur met kunst en cultuur, - Artiance voor de wijk, - bruisend Alkmaar voor iedereen. Sinds de reorganisatie in 2013 bij Artiance is de functie en rol van de cultuuraanjager veranderd van ‘cultuuraanjager Alkmaar’ naar ‘cultuuraanjager Artiance’. Nu ligt de prioriteit bij projecten die een relatie hebben met het werk en de projecten van Artiance. De cultuuraanjager haalt opdrachten binnen die door Artiance kunnen worden uitgevoerd en zorgt tevens voor de financiering van projecten. Participatie De cultuuraanjager is geworteld in Alkmaar, heeft een breed netwerk op het gebied van kunst en cultuur maar ook in de wijk met ondernemers, welzijnsorganisaties en particulieren. In de ontwikkeling van projecten zijn voortrekkers erg belangrijk en kunnen projecten niet uitgevoerd worden zonder de participatie van bewoners. De cultuuraanjager kent de kracht van de projecten van Graft-De Rijp waarin de participatie van bewoners zeer groot is. Wat kan Alkmaar hiervan leren? De vrijwilligers die in de projecten van cultuuraanjager actief zijn, zijn bijna allemaal 50+. Wat betekent dat voor nieuwe generaties en welke rol kan de overheid innemen om ook jongere generaties te binden en te verbinden aan de samenleving. Relatie Alkmaar en Graft- De Rijp en Schermer Tot 1 januari 2015 omvat het werkgebied van cultuuraanjager de gemeente Alkmaar. Er liggen allerlei mogelijkheden om de activiteiten van de cultuuraanjager en de projecten van Artiance te verbinden aan Graft-De Rijp en Schermer. Per organisatie zal besproken moeten worden welke prestaties geleverd kunnen worden. Dit zal dan onderdeel moeten uitmaken van de subsidieafspraken met de gemeente. De cultuuraanjager adviseert vooral de samenwerking te zoeken in de uitbreiding van bestaande evenementen en vooral niet zelf het wiel uitvinden met nieuwe projecten. Kracht van beide gemeenten ligt vooral in het ambachtelijke en de cultuurhistorie. Het concept van het project ‘Leer je buren kennen’ zou heel goed gebruikt kunnen worden voor het kennis laten maken van de nieuwe buren en het “bij elkaar binnenkijken” van de drie fuserende gemeenten. De zogenaamde ARHI-gelden (€ 75.000,- sport/cultuur) van minister Plasterk kunnen gebruikt worden om te investeren in zulk soort projecten. De cultuuraanjager ervaart dat het beleid van de gemeente Alkmaar op het terrein van sport, cultuur en de citymarketing nu los van elkaar staat. Ook het beleid van landelijke fondsen zoals het Fonds voor Cultuurparticipatie richt steeds meer op de verbinding van verschillende sectoren zoals sport en cultuur.
53
Concrete kansen in deze verbinding ziet de cultuuraanjager bij het evenement ‘International Children’s Games’ dat in 2015 in Alkmaar wordt gehouden. Maar ook in een verbindend aanbod voor ouderen en in ongebruikelijke samenwerkingsverbanden (sectoroverstijgend). Het zou mooi zijn als over 10 jaar deze eilandvorming binnen de verschillende overheden tot het verleden behoort. In de grotere gemeente zullen meer culturele activiteiten worden georganiseerd en meer culturele instellingen actief zijn. Afstemming over de programmering blijft daarin belangrijk. Wat wordt het beleid van de nieuwe gemeente hierin? Het recht van de sterksten of staat de gemeente een duidelijke sturing voor ogen? Het is belangrijk voor Graft-De Rijp en Schermer dat zij in de gezamenlijke promotie en communicatie van Alkmaar volwaardig worden meegenomen. Ook de incidentele subsidieregeling die beschikbaar is voor culturele activiteiten in Alkmaar zou logischerwijs voor het gehele gebied gaan gelden. Hoe en wanneer worden deze regelingen aangepast? De ervaring van de cultuuraanjager is dat de prioriteit van de gemeente Alkmaar ligt bij de sport en de citymarketing. Echter het investeren in laagdrempelige cultuur, zoals tijdens het culturele openingsweekend van de Ringersfabriek, levert veel bezoekers en bekendheid op. De gemeente geeft door het proactief faciliteren van het herbestemmen van industrieel erfgoed locaties een belangrijke stimulans aan de stad. Door middel van sociale media en bijvoorbeeld fotoverslagen op internet laat je zien wat er gebeurt in de stad. De nulmeting naar de culturele infrastructuur is vooral gericht op het gevestigde cultuuraanbod. Wat betekent deze inventarisatie voor het niet-gevestigde aanbod. Zoals de Nachtraad die een cultureel aanbod voor 8 oktober ontwikkelt, het stadsstrandje, het amateurkunstfestival dat in opdracht van de gemeente Alkmaar wordt ontwikkeld en de Stichting Stad die culturele activiteiten bevordert in Alkmaar. Om een indruk te krijgen van het aantal en soort evenementen (ook buiten die van de gevestigde orde) dat in Alkmaar wordt georganiseerd, kan een overzicht worden aangevraagd bij de afdeling Vergunningen van de gemeente.
54
2-7 Cultureel Platform Graft-De Rijp Inleiding Het Cultureel Platform Graft-De Rijp is opgericht in 2003 op initiatief van de gemeente Graft-De Rijp. Doel van het Platform is het bevorderen van de samenwerking, afstemming van de programmering en organisatie van activiteiten. Daarnaast is kennisuitwisseling ook een belangrijk onderdeel van het Platform. Deelnemers aan het Platform zijn de culturele instellingen (zoals het museum, de toneelvereniging, muziekpodium, kerken met culturele programmering, bibliotheek, culturele activiteiten zoals het Midwinterfeest), de basisscholen, de VVV en de gemeente (zie bijlage 3voor overzicht van de culturele instellingen). Het Cultureel Platform functioneert als een overlegorgaan van culturele instellingen, het geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente en is uitvoerder (ook op eigen initiatief) van culturele activiteiten. De stichting Cultureel Platform bestaat uit een bestuur van drie leden. Om het jaar wordt de zogenaamde Cultuurnacht (voorheen Museumnacht) georganiseerd door het Cultureel Platform ter profilering van de cultuur in Graft-De Rijp. Het Platform is eveneens verantwoordelijk voor de financiering hiervan. Doelgroepen De bezoekers van de verschillende culturele organisaties van het Platform zijn heel verschillend, afhankelijk van de soort organisatie. Bijvoorbeeld de toneelvereniging heeft, mede door de programmering, een verbreding van de bezoekers gerealiseerd de afgelopen jaren. De Groene Zwaan heeft als cultureel centrum en filmhuis een meer alternatieve programmering en daarmee vergelijkbaar publiek (waaronder jongeren). Een algemeen probleem van de culturele organisaties is het trekken van de autochtone Rijpers. Zij nemen weinig deel aan de culturele activiteiten van Graft-De Rijp. De doelgroep jongeren is eveneens moeilijker te betrekken. De Museumnacht had tot doel om deze groep te laten kennismaken met het culturele aanbod in Graft-De Rijp; door de verbreding van de Museumnacht naar Cultuurnacht is inderdaad het aandeel jongeren onder de bezoekers vergroot. Financiering Het Cultureel Platform ontvangt subsidie van de gemeente Graft-De Rijp. Dit budget wordt onder meer besteed aan de organisatie van de Cultuurnacht. De aangesloten organisaties betalen geen lidmaatschapsgeld voor deelname aan het Platform, waardoor er ook voor vrijwilligersorganisaties geen drempel is om te participeren in het Platform. Samenwerking Samenwerking en afstemming op het gebied van cultuur in Graft-De Rijp behoren tot de kerntaken van het Platform. Het bestuur heeft overwogen om Beeldentuin Nic Jonk en Grote Kerk Schermerhorn uit te nodigen deel te nemen aan het Cultureel Platform en hierdoor een verbinding met Schermer te leggen. Dit is echter niet uitgevoerd. Er liggen allerlei relaties tussen culturele instellingen in Schermer en Graft-De Rijp door het programma Land van Leeghwater, dat eveneens tot doel heeft om programmering op elkaar af te stemmen en de profilering van het gebied te versterken en bezoekers naar het Land van Leeghwater te trekken. Het Cultureel Platform Schermer (zie ook het interview met Henkje de Koning, initiatiefnemer van dit Platform) is in opbouw. Afstemming tussen beide Platforms is essentieel. De kracht van het Cultureel Platform Graft-De Rijp zit op het lokale niveau. Het fuseren van beide Culturele Platforms tot één organisatie ligt minder voor de hand, ook niet na de fusie van de drie gemeenten tot de nieuwe gemeente Alkmaar. In de organisatie en programmering van het Midwinterfeest wordt al gebruik gemaakt van Artiance in Alkmaar. Het Cultureel Platform ziet voor de toekomst kansen om deze samenwerking verder uit te bouwen. Communicatie en marketing De evenementenagenda op de website van ‘Uit ! In het Land van Leeghwater’ is een belangrijk
55
communicatiemiddel voor de activiteiten van de deelnemers van het Cultureel Platform en functioneert goed. Het Cultureel Platform heeft een goed beeld van het beleid van de Stichting Promotie Alkmaar (SPA). Er ligt geen directe relatie tussen SPA en het Cultureel Platform Graft-De Rijp. SPA wil direct communiceren en afstemmen met de verschillende deelnemers van het Cultureel Platform. De organisatie van het Midwinterfeest is erg tevreden over de samenwerking met SPA en de bijdrage die zij levert aan de promotie van het evenement. Het Midwinterfeest, dat tweejaarlijks wordt georganiseerd, trekt 50.000 bezoekers uit de gehele regio en is daarmee een belangrijk festival in de winterperiode. Het evenement heeft al eerder subsidie ontvangen van de gemeente Alkmaar vanwege het feit dat dit festival een grote aantrekkingskracht heeft op bezoekers uit Alkmaar en een bijdrage levert aan de regionale profilering. Het Cultureel Platform Graft-De Rijp verwacht van SPA dat de culturele activiteiten van Graft-De Rijp worden opgenomen in de evenementenkalender en dat de promotie voor Alkmaar wordt verbreed naar promotie van het gehele gebied van de nieuwe gemeente, met aandacht voor het landelijk gebied en de eigenheid van de kernen in dit gebied. Een voorwaarde voor de samenwerking met SPA is dat er geen inmenging zal plaats vinden in de programmering. Relatie met de gemeente De contacten met de gemeente verlopen goed, met name vanwege de korte lijnen die er tussen het Platform en de ambtenaar cultuur van de gemeente Graft-De Rijp bestaan. De ambtenaar cultuur adviseert het bestuur van het Platform en woont de bestuursvergaderingen bij. Het Platform maakt geen gebruik van andere ondersteuning van de gemeente, behalve een eenmalig ambtelijk advies over jeugdparticipatie. Na de verkiezingen zal het bestuur van het Cultureel Platform Graft-De Rijp in gesprek gaan met de nieuwe portefeuillehouder van de gemeente en de ambtenaar cultuur over de rol en betekenis van het Cultureel Platform in de kernen van Graft-De Rijp. Het Cultureel Platform is bezig met het ontwikkelen van een Beheersstichting die tot doel heeft om ondersteunende diensten te leveren aan culturele organisaties op het gebied van techniek, podia etc.
Kansen voor de toekomst: De inwoners van Graft-De Rijp hebben gekozen voor een fusie met Alkmaar en niet voor een fusie met Zaanstad of Purmerend. De samenwerking wordt als gevolg daarvan ook bewust en met overtuiging in het Alkmaarse gevonden. Dit is een positief uitgangspunt voor samenwerking volgens het Cultureel Platform. De kansen voor samenwerking zouden vooral gevonden moeten worden in het versterken en uitbouwen van een aantal evenementen, zoals het Orgelfestival of een toer langs verschillende podia. De cultuur in Graft-De Rijp, die gedragen wordt door de inwoners van Graft-De Rijp, wordt niet overgenomen door de stad. De cultuur zal door de inwoners van Graft-De Rijp geborgd worden. De identiteit van de kernen is sterk naast die van de stad Alkmaar. Het bezoek van de portefeuillehouder cultuur van de gemeente Alkmaar aan een van de toneelvoorstellingen in Graft-De Rijp afgelopen zomer was een belangrijk signaal van belangstelling en erkenning van de cultuur in de kernen en een begin van een relatie die opgebouwd moet worden. Volgens het Cultureel Platform gaat Graft-De Rijp niet op in de stad Alkmaar maar heeft Alkmaar de mogelijkheid om deze kernen te adopteren. De enige bedreiging die het Cultureel Platform op dit moment ziet, is de mogelijkheid dat door schaalvergroting de culturele activiteiten in Graft-De Rijp opgaan in de massa van een veel groter aanbod in de nieuwe gemeente. Een goede communicatie over de verschillende parels in de nieuwe gemeente kan de rijkdom van cultuur, die door deze fusie is ontstaan, versterken. Vanaf 1 januari 2015 is voor het Cultureel Platform belangrijk dat: - Er een vast ambtelijk aanspreekpunt is bij de nieuwe gemeente, - Bestuurlijk overleg is, - Cultuur vertegenwoordigd en geborgd wordt in de nieuwe gemeente, - Verandering in een gemeente levert soms weerstand op en dat moet voorkomen worden, - Platform onafhankelijk wil functioneren maar wel in goede afstemming en in samenwerking met 56 de gemeente, - Het Platform in de nieuwe fusiegemeente nog veel meer nodig zal zijn.
2-8 Museum In ’t Houten Huis, Graft-De Rijp Inleiding Museum In ’t Houten Huis is het regionale cultuurhistorische museum van Graft-De Rijp. Het museum vertelt op een toegankelijke manier het verhaal van het Schermereiland en zijn zeevarende bewoners. Sinds 2003 is het museum gevestigd in een oorspronkelijk gemeentelijk Wees- en Armenhuis uit het begin van de 18e eeuw. Bij de restauratie en nieuwbouw werd achter het bestaande pand (een Rijksmonument) een flinke uitbreiding gerealiseerd. Het nieuwbouw gedeelte omvat een geconditioneerd depot, een ruimte voor tijdelijke exposities en een werkruimte. Het museum heeft bij de totstandkoming van de nieuwe presentatie bewust gekozen om een beeld te geven van de geschiedenis van het Schermereiland, dus ook Schermer. Het museum onderhoudt nauwe banden met de Historische Vereniging Schermereiland. Naast aandacht in de vaste presentatie wordt er ook door middel van tijdelijke tentoonstellingen aandacht aan Schermer besteed. De meeste vrijwilligers zijn afkomstig uit West en Oost Graftdijk, maar ook zijn een aantal betrokken vrijwilligers uit Schermer afkomstig. Publiek Het museum ontving in 2013 4.614 bezoekers. Dit was een aanzienlijke teruggang vergeleken met 2012 (8.278 bezoekers). Een tendens die als gevolg van de recessie bij meerdere kleinere en middelgrote musea waarneembaar is. In 2013 werd er geen groot evenement zoals het Midwinterfeest georganiseerd, dat belangrijk is voor de bekendheid en het bezoek aan het museum. Het Midwinterfeest heeft een grote aantrekkingskracht op bezoekers uit de regio. Maar ook het thema van de zomertentoonstelling is van grote invloed op het bezoekersaantal. In 2013 was het thema Botanische kunst te weinig aanspreekbaar voor een groter publiek. Dit jaar werd op 15 september reeds de 5.000ste bezoeker in het museum ontvangen. Deze toename is vooral het gevolg van de grote aandacht voor Koningsdag in Graft-De Rijp. Deze dag heeft veel bijgedragen aan de promotie van Graft-De Rijp. 57% van de bezoekers komen uit Noord-Holland, waarvan 20% van het Schermereiland. Het museum is toegankelijk voor houders van de Museumkaart en bezoekers met een Alkmaarpas krijgen korting op de toegangsprijs van het museum. Het merendeel van de bezoekers is 50+ en gemiddeld iets hoger opgeleid. Deze kenmerken passen in het beeld van de bezoekers van lokale en regionale cultuurhistorische musea. In het jaarverslag heeft het museum de verschillende bezoekersgroepen gespecificeerd. Het museum neemt deel aan een pilot voor cultuur-toeristische arrangementen op basis van de leefstijlatlas, die door Cultuurmakerlaar Karin Geelink wordt ontwikkeld. De leefstijl koppelt demografische gegevens aan interesses, wensen en behoeften op het gebied van vrijetijdsbesteding. Met deze kennis over het vrijetijdsgedrag kan het museum een concreet arrangement ontwikkelen gericht op een bepaald doelgroep in de regio. Het museum heeft al ervaring in de ontwikkeling van de zogenaamde vaararrangementen. Het museum heeft een zeer beperkt budget beschikbaar voor publiciteit en moet het vooral van freepublicity hebben. Het museum heeft informatie over het museum en de omgeving in vier talen beschikbaar en deze informatie wordt onder meer verspreid bij de VVV’s, hotels en campings in de regio. Het museum is tweemaal aanwezig geweest op een bijeenkomst van de Stichting Promotie Alkmaar. Alkmaar wordt door SPA vooral gepromoot als ‘prachtstad’ en wordt hiervoor ook betaald door de gemeente Alkmaar. Lastig om in dit profiel ook het landelijk gebied van Graft-De Rijp te herkennen. Enkele raadsleden van Graft-De Rijp hebben voorgesteld in 2015 Leeghwater te promoten. De Appfietsroute Leeghwater maakt het gebied toegankelijk en stimuleert een bezoek aan het museum. Bezoekers ontvangen een gratis kopje koffie als ze de app gedownload hebben.
57
Organisatie en financiën Het museum is van midden april tot midden oktober zes dagen per week geopend. In de winterperiode alleen op zondag. Naast subsidie van de gemeente zorgt het museum voor 30 % eigen inkomsten; in 2012 was dit 40%. In het meerjarenbeleid van het museum is de ambitie uitgesproken dat het streven is om 10.000 bezoekers per jaar te trekken, maar dit aantal wordt nog niet gehaald. Een vergroting van het aantal bezoekers is belangrijk voor het verwerven van meer eigen inkomsten uit onder andere de entree inkomsten maar ook uit de winkel omzet. Ca. €5.000 per jaar wordt door werving van fondsen- en sponsorgelden aan de exploitatie bijgedragen. Sporadisch wordt een ruimte in het museum verhuurd, maar eigenlijk is het museum hier niet geschikt voor aangezien er geen goed geoutilleerde vergader- en ontvangstruimte beschikbaar is. Het beheer en onderhoud van het pand, waarin het museum is gevestigd, wordt uitgevoerd door de Stichting Beheer voormalig Wees- en Armenhuis De Rijp. In het bestuur van deze stichting zijn het museum en de gemeente vertegenwoordigd. De stichting ontvangt een subsidie van €40.000 voor het beheer van het Rijksmonument. Het Museum In ’t Houten Huis is ook verantwoordelijk voor de expositie in en de openstelling van het raadhuis in Graft. Het museum heeft 0,6 fte betaalde medewerker in de vorm van een beheerder, conservator in dienst. Daarnaast werken 50-60 vrijwilligers in het museum. Deze groep vrijwilligers is onmisbaar voor het functioneren van het museum, zowel in de frontoffice van het museum (ontvangst bezoekers, suppoosten, rondleiders) als in de backoffice (registreren van collectie, opbouw tentoonstellingen). Het vraagt tijd en aandacht om te zorgen voor de juiste vrijwilligers met deskundigheid die het museum nodig heeft. Met alle vrijwilligers wordt een vrijwilligersovereenkomst gesloten. Vrijwilligers hebben daarnaast ook een belangrijke rol in het draagvlak creëren voor het museum. Buiten het vrijwilligersschap in het museum hebben zij een uitgebreid netwerk in Graft-De Rijp en omgeving, dat voor een lokaal museum belangrijk is. Relatie met de gemeente De portefeuillehouder cultuur tevens burgemeester Graft-De Rijp is een belangrijke ambassadeur van het museum en straalt uit dat zij trots is op het lokale museum. Mede door het feit dat zij al meer dan tien jaar deze functie heeft, is dat een belangrijke stimulans voor het museum. De gemeente ondersteunt het museum financieel met een structurele subsidie van €39.600 (2013). Hiervoor zijn een aantal prestatieafspraken met de gemeente gemaakt, onder andere over de openstelling, aantal tentoonstellingen, beheren en toegankelijk maken van de collectie, educatie en samenwerking met andere culturele organisaties. Het bestuur en de conservator van het museum hebben regelmatig contact met de portefeuillehouder en de ambtenaar cultuur. Voorheen waren wethouders zelfs bestuurslid en vrijwilliger bij het museum. De combinatie van de personen en de korte lijnen met de gemeente maken dat er een goede uitwisseling is tussen het cultuurbeleid van de gemeente en de bijdrage van het museum aan deze doelstellingen. In deze overgangsfase naar de nieuwe gemeente merkt het museum dat het contact met de ambtenaren al wel lastiger is. Ondanks een verzoek heeft het museum nog geen afspraak kunnen maken met het Hoofd Cultuur van de gemeente Alkmaar. Het is in deze fase lastiger om de juiste ingang te vinden en ook de telefonische bereikbaarheid laat soms te wensen over. Het museum gaat ervan uit dat dit te maken heeft met de transitie van de gemeentelijke organisatie en dat dat vanaf 2015 beter zal verlopen. Het afgelopen jaar was er van de kant van het bestuur van de gemeente Alkmaar een actieve belangstelling voor het museum. Samenwerking Samenwerking met ander organisaties als musea, historische verenigingen, toeristische organisaties, en culturele ondernemers is onmisbaar voor een museum als In ’t Houten Huis. Enerzijds omdat het museum bepaalde specifieke expertise mist anderzijds omdat door aansluiting bij en samenwerking met andere organisaties het publieksbereik van het museum wordt vergroot. Het museum participeert in het Cultureel Platform Graft-De Rijp en het Toeristisch Platform. Ter gelegenheid van de fusie van de drie gemeenten organiseren het Museum In ’t Houten Huis, het
58
Stedelijk Museum Alkmaar en de Museummolen Schermerhorn een gezamenlijke tentoonstelling met het thema: “Beste van Stad en Land”, die vanaf januari 2015 te zien zal zijn. Bij de tentoonstellingen wordt een educatief programma en een film ontwikkeld. Ook vindt er regulier samenwerking plaats met het Stedelijk Museum Alkmaar, bijvoorbeeld voor bruiklenen of bij arrangementen die zijn ontwikkeld. Met collega-musea wordt digitaal informatie gedeeld via Maritiem Digitaal: een gezamenlijke database van een aantal maritieme musea waarin gegevens kunnen worden opgezocht over collecties en literatuur die zich in deze musea bevinden. Het Museum Betje Wolff in Middenbeemster heeft veel kennis over klederdrachtcollecties en is daarmee een belangrijke bron voor Museum In ’t Houten Huis. De Oudheidkundige vereniging Schermereiland is adviseur van het museum. Hiermee wordt de inhoudelijke inbreng en afstemming over de geschiedenis van het Schermereiland en de vertaalslag hiervan in het museum gewaarborgd. Op toeristisch gebied werkt het museum samen met onder meer de VVV, Dagje De Rijp.nl (waarin arrangementen in en om De Rijp zichtbaar worden gemaakt), Zorghotel De Rijper Eilanden en de Zonnebloemvereniging. Vanaf Museum In ’t Houten Huis vaart een boot naar Museummolen Schermerhorn en naar Fort Spijkerboor in Beemster. In combinatie met het museumbezoek zijn dat bijzondere halve dag en dag-arrangementen. Op educatief gebied participeert Museum In ’t Houten Huis in CultuurPrimair dat door Artiance wordt gecoördineerd. Een website die het cultuuraanbod voor het basisonderwijs in Alkmaar, Heerhugowaard, Graft-De Rijp, Bergen en Schermer toegankelijk maakt. De belangrijkste uitgangspunten voor samenwerking is dat er gezamenlijke belangen zijn, elkaar helpen, versterken en ondersteunen op inhoudelijk terrein. Op het gebied van marketing en communicatie ziet Museum In ’t Houten Huis meerwaarde om daarin met bijvoorbeeld Stedelijk Museum Alkmaar op te trekken. De samenwerking met de verschillende organisaties voelt als collegiale afstemming en samenwerking. Er heerst geen ‘Calimero’ gevoel bij het museum. “Wij gaan uit van onze eigen kracht!”!
-
-
Kansen: Uitbreiding met de geschiedenis van de Schermerpolder. Prioriteit voor het museum is de continuering van de subsidierelatie met de gemeente (ronde met bezuiniging heeft al plaatsgevonden). Duidelijke prestatieafspraken met de gemeente met daaraan gekoppeld een duidelijke visie hoe het museum kan bijdragen aan maatschappelijke en participatie doelstellingen van de gemeente. Bevorderen van cultureel ondernemerschap van het museum. Thema duurzaamheid meer integreren in het cultuurbeleid en –uitvoering.
59
2-9 Podium onder de Toren, Schermer Inleiding Vereniging Podium onder de Toren verzorgt een programmering in de kerk van Grootschermer. Podium onder de Toren huurt de kerk van de Stichting tot behoud en Exploitatie van de Dorpskerk te Grootschermer, die verantwoordelijk is voor het onderhoud van de kerk. De vereniging heeft een bestuur dat uit leden bestaat die voornamelijk uit Grootschermer en Driehuis afkomstig zijn. Een programmacommissie met een goed netwerk in de podiumkunsten organiseert een jaarrondprogrammering met acht voorstellingen van cabaret, klassieke muziek en theater. De verschillende voorstellingen bestaan uit bekende en minder bekende namen en moeten vooral goed tot hun recht komen in de ambiance van het monumentale karakter van de kerk van Grootschermer. De organisatie van Podium onder de Toren, zoals de programmering, publiciteit en kaartverkoop, wordt geheel uitgevoerd door vrijwilligers. De leden van de vereniging ontvangen korting op een voorstelling en kunnen kaarten in de voorverkoop bestellen. Doelgroepen en publieksbereik Het publiek van de voorstelling van Podium onder de Toren bestaat vooral uit 50+ bezoekers; weinig of geen jonge mensen worden bereikt. Het programmaboekje wordt verspreid in de verschillende kernen van Schermer en Graft-De Rijp. De laatste twee jaar komt er minder publiek uit de directe omgeving van de kerk, vandaar dat het noodzakelijk is om meer publiek uit de regio te trekken. De kerk heeft een capaciteit van 160 personen; gemiddeld trekken de voorstellingen nu 120 bezoekers per voorstelling. De vereniging zou graag een verjonging van het publiek willen realiseren. Daarvoor dient de programmering aangepast te worden aan deze doelgroep. Echter de mogelijkheden om hiermee te experimenteren zijn beperkt; eerdere ervaringen hebben geleerd dat voor voorstellingen die té experimenteel zijn beperkte belangstelling is. In Graft-De Rijp wordt met een Jongerenraad gewerkt die adviseert over de programmering van activiteiten. Mogelijk dat deze groep ook een adviserende rol kan hebben bij het Podium onder de Toren. Financiering Vereniging Podium onder de Toren ontvangt geen subsidie van de gemeente Schermer. Ze worden gesteund door een aantal vooral lokale sponsors en eenmalig is er een donatie van een fonds ontvangen. De exploitatie van de vereniging bestaat uit ca. € 20.000; 80% van de baten bestaat uit de opbrengsten van de kaartverkoop, ca. 10% wordt gedekt door de bijdragen van sponsors. Interessant is om ook voor de toekomst op een meer creatieve wijze sponsors in te zetten en aan je te binden. De ervaringen met het restaurant als sponsor zijn positief. Professionalisering De professionaliseringslag die de vereniging Podium onder de Toren voor zichzelf ziet, zit vooral in de backoffice. Het kaartjessysteem is niet gekoppeld aan een adressenbestand zodat bij calamiteiten mensen niet gewaarschuwd kunnen worden. De website en de facebookpagina van Podium onder de Toren zijn onmisbaar in de communicatie met het publiek. Belangrijk is wel dat deze communicatiemiddelen beantwoorden aan de eisen die door de doelgroep hieraan worden gesteld en up-to-date zijn. In een vrijwilligersorganisatie staat dat wel onder druk. Samenwerking Podium onder de Toren werkt sinds kort samen met Het Genot van Grootschermer, een restaurant dat aan het water in de Eilandspolder ligt. Het restaurant verzorgt een Podium onder de Toren-menu voorafgaand aan de voorstelling in de kerk. Als hoofdsponsor biedt het restaurant borrelhapjes aan tijdens de voorstellingsavonden. Er vindt geen samenwerking plaats met andere culturele instellingen. De noodzaak hiervoor was niet aanwezig aangezien de deskundigheid voor de programmering aanwezig is binnen het bestuur van de
60
vereniging ende voorstellingen in de meeste gevallen voldoende bezocht werden. Maar het ontbreekt het vrijwillig bestuur ook aan tijd om te investeren in een samenwerking met derden. De voorzitter van de vereniging ziet uiteraard de voordelen van samenwerking maar een verbinding met andere organisaties kan je ook beperken in je mogelijkheden en in je vrijheid. De focus voor het bestuur is om een programmering en ambiance te creëren die uniek zijn in de omgeving.
Kansen: Podium onder de Toren heeft vanwege het ontbreken van een subsidierelatie met de gemeente verder ook geen banden met de gemeente. Interessant voor de toekomst is om binnen de nieuwe gemeente meer bezoekers vanuit het huidige Alkmaar naar de voorstellingen van Podium onder de Toren te trekken. Het programma van Podium onder de Toren is nog niet opgenomen in de evenementenkalender van Alkmaar Prachtstad. Dit zou een eerste stap kunnen zijn. De kracht van de voorstellingen die voor een deel ook op andere plekken in de regio te zien zijn, is de bijzondere ambiance van de kerk die een meerwaarde geeft aan de culturele beleving.
61
2-10 Cultureel Platform Schermer/Grote Kerk Schermerhorn Inleiding In het verleden was er een Cultuur Toeristisch Platform Schermer actief, dat twee tot driemaal per jaar bijeen kwam. Deze bijeenkomsten werden niet erg goed bezocht, er was weinig continuïteit, te divers qua samenstelling en weinig visie wat het Platform voor ogen had. Henkje Koning van Grote Kerk Schermerhorn zet zich nu in om een nieuw Cultureel Platform op te zetten waarbij het Platform van Graft-De Rijp als voorbeeld wordt genomen. Het initiatief voor dit nieuwe Cultureel Platform is besproken met de portefeuillehouder Cultuur van Schermer. 37 culturele en aanverwante organisaties, zoals zang- en dans verenigingen, toneelverenigingen, ateliers, monumentenbeheerders, musea etc, zijn uitgenodigd deel te nemen aan dit Platform. De eerste bijeenkomst heeft in mei plaatsgevonden en vervolgens is een werkbestuur gevormd. Om een beeld te krijgen wat de organisaties in Schermer na de fusie met elkaar zouden willen bereiken, is een enquête opgesteld. Hieruit blijkt dat niet iedereen zich bewust is van de veranderingen die de fusie kan hebben voor Schermer. Samenwerking binnen een Platform kan de eigen identiteit van Schermer waarborgen en kan de organisaties versterken. Binnenkort vindt een volgende bijeenkomst plaats waarin de organisaties uitwisselen hoe meer onderling contact en afstemming plaats zou kunnen vinden. Vanuit een toekomstig sterkere basis van het Platform in Schermer zou er een relatie met het Cultureel Platform Graft-De Rijp gelegd kunnen worden. Schermer is een gemeente met zes kernen, te weten Stompetoren, Schermerhorn, Zuid-Schermer, Driehuis, Oterleek en Grootschermer. Elke kern heeft zijn eigen identiteit en dat zie je terug in het culturele leven. Het activiteitenprogramma van De Grote Kerk Schermerhorn bijvoorbeeld trekt weinig bezoekers uit Schermerhorn zelf. Door een meer actief cultuurbeleid, meer samenwerking binnen het Cultureel Platform en een bewuster gevoel van de identiteit bij de inwoners van Schermerhorn hoopt de Grote Kerk Schermerhorn meer betrokkenheid en draagvlak bij de eigen inwoners te bereiken. De inwoners van Groot-Schermer zijn meer cultureel betrokken. Dat heeft ook gevolgen voor Podium Onder de Toren (in de kerk van Grootschermer): andere culturele programmering dan de Grote Kerk in Schermerhorn, hogere entreeprijzen en meer bezoekers. Er vindt geen uitwisseling plaats tussen de kernen. Dat zou de grote winst zijn van het Cultureel Platform. Grote Kerk Schermerhorn De Grote Kerk Schermerhorn is van 1 mei tot 1 oktober geopend. ’s-Winters is de kerk vanwege het ontbreken van een verwarming niet te gebruiken. Dit beperkt de kerk in het exploitabel maken van de kerk en het toegankelijk maken voor bezoekers. Binnenkort vindt overleg plaats met de eigenaar Stichting Oude Hollandse kerken over de mogelijkheden van de plaatsing van verwarming. De plaatselijke commissie is verantwoordelijk voor de organisatie van de activiteiten en voor het dagelijkse beheer van de kerk. De kerk ontvangt 5.000 bezoekers per jaar; zowel voor activiteiten als voor een bezoek aan de kerk als monument. De entree voor de kerk is gratis. Voor activiteiten van het filmhuis is er een entree van €5,-, voor een concert maximaal €10,-. De kerk ontvangt een waarderingssubsidie van €250,- per jaar van de gemeente Schermer. Publiek De Grote Kerk Schermerhorn trekt verschillende doelgroepen. Veel fietsers aangezien de kerk vlakbij een fietsknooppunt zit en een terras aan de overkant van de kerk. Een regionaal publiek, dat geïnteresseerd is in de activiteiten die in de Kerk plaatsvinden, zoals beeldende kunsttentoonstellingen en klassieke concerten. Buitenlandse toeristen zoals Engelsen en Duitsers komen in Schermer voor de molens en bezoeken dan eveneens Schermerhorn. Amerikaanse toeristen zijn geïnteresseerd in de afkomst van de familie Schermerhorn, die in de 17e eeuw naar de Verenigde Staten is vertrokken.
62
De Grote Kerk Schermerhorn wil graag meer lokale bezoekers trekken en meer kinderen uit het onderwijs. Er zijn goede contacten met de school in Schermerhorn, maar de kerk neemt geen deel aan CultuurPrimair en er vindt geen samenwerking plaats met Artiance. De muziekschool Legato verzorgt educatieve activiteiten in Schermer. Dit heeft echter geen effect op een verhoging van de bezoekersaantallen aan de Grote Kerk. De Grote Kerk Schermerhorn is geïnteresseerd in een verbinding met TAQA Theater De Vest In Alkmaar op het gebied van programmering. In het fusietraject van de nieuwe gemeente is de mogelijkheid gecreëerd voor inwoners van Alkmaar om per bus naar Schermer en Graft-De Rijp te komen. Helaas was hier zeer beperkt belangstelling voor. Organisatie en financiën Voor de financiële realisatie van projecten worden fondsen benaderd. De Grote Kerk Schermerhorn heeft ook ‘Vrienden’ die als donateur bijdragen aan het beheer van de kerk. Een groot aantal verenigingen in Schermer oefenen in de cafés aangezien in de winter geen gebruik gemaakt kan worden van de kerk. Ook in de toekomst zal dit voor de klandizie van de cafés gehandhaafd blijven ondanks dat de Grote Kerk Schermerhorn graag onderdak wil bieden aan de repetities en uitvoeringen van deze verenigingen. De Grote Kerk wil graag een spil in het culturele leven van Schermerhorn vormen. In de Grote Kerk werken 35 vrijwilligers. Deze groep voelt zich vooral betrokken tot de kerk als monument. Relatie met de gemeente De Grote Kerk Schermerhorn heeft veelvuldig contact gehad met de ambtenaar cultuur van Schermer. Voor veel andere culturele organisaties, zoals de vele verenigingen, is de gemeente ver weg en vinden er nauwelijks contacten plaats. Het cultuurbeleid van Schermer in de periode 2008-2012 was niet zo krachtig geformuleerd als het cultuurbeleid van Graft-De Rijp. De inzet op cultuur om bepaalde beleidsdoelstellingen te behalen, is veel minder uitgewerkt. Het voordeel van een grotere gemeente is dat instellingen meer geprikkeld kunnen worden om na te denken over hun eigen identiteit en hun kracht. Het nieuwe Cultureel Platform kan hierin een actief kanaal zijn voor de gemeente en kan door de gemeente gefaciliteerd worden om deze ondersteunende rol te vervullen. Onmisbaar voor culturele instellingen is een goed contactpersoon binnen de gemeente en belangstelling van de bestuurders van Alkmaar. De huidige portefeuillehouder cultuur van Alkmaar heeft nog geen bezoek gebracht aan de Grote Kerk.
63
-
-
-
-
Kansen: Er is een cohesie ontstaan tussen de organisaties in Schermerhorn en tussen Schermerhorn en de andere kernen; daarbij is niet alleen een geografische afstand te overbruggen maar eveneens het verschil in identiteit. Het landelijk gebied van Alkmaar beter te leren kennen en versterken door en voor de bewoners van Alkmaar. Gezamenlijke programmering van Theater De Vest, Grote of Sint Laurenskerk en Grote Kerk Schermerhorn. Versterking van het culturele aanbod in Schermer. Netwerk in Groot Alkmaar versterken en verbinden: wie moet je waarvoor hebben? De Leeghwaterdagen die door Beemster, Graft-De Rijp en Schermer worden georganiseerd kunnen meer in relatie tot de stad Alkmaar worden gesteld. Beemster zal in de toekomst geen onderdeel meer uitmaken van het Programma Land van Leeghwater. Voordelen van een maandkalender gecoördineerd door Stichting Promotie Alkmaar. Voor kleinere instellingen is het van belang om mee te kunnen liften op andere communicatiekanalen. Daarbij is wel van belang dat kleinere organisaties niet lang van te voren plannen en veel activiteiten incidenteel worden georganiseerd. Sinds het bekend worden van de fusie besteedt het Noord-Hollands Dagblad al veel meer aandacht aan Groot Alkmaar, waaronder Schermer. Bedreigingen: De fusie voelt niet als een bedreiging. Wel belangrijk dat de fusie ook echt veranderingen te weeg brengt in het culturele leven en de beleving hiervan in Schermer. Men verwacht niet dat de belangstelling voor cultuur binnen de Schermer nu naar Alkmaar getrokken wordt. Ambtenaren zijn op dit moment slecht bereikbaar . Het is soms onduidelijk wie je waarvoor moet hebben.
64
Bijlage 3:Inventarisatie culturele instellingen bron Cultuur op de kaart.nl
ALKMAAR sector
organisatie
plaats
bibliotheek
Bibliotheek Kennemerwaard (vestiging Alkmaar Oudorp)
Alkmaar
bibliotheek
Bibliotheek Kennemerwaard (vestiging Alkmaar De Mare)
Alkmaar
bibliotheek
Bibliotheek Kennemerwaard (vestiging Alkmaar Overdie)
Alkmaar
bibliotheek
Bibliotheek Kennemerwaard (vestiging centrum)
Alkmaar
bk instelling
Expo72
Alkmaar
bk instelling
Grafisch Atelier Alkmaar
Alkmaar
bk instelling
Kunstuitleen Alkmaar
Alkmaar
festival
Kaasmarkt
Alkmaar
festival
Kaeskoppenstad
Alkmaar
festival
Ypma Robijnconcerten
Alkmaar
festival
Zomer op het plein
Alkmaar
filmhuis/bioscoop
JT Alkmaar
Alkmaar
filmhuis/bioscoop
MINIBIOS
Alkmaar
kunstcentrum
Alkmaarse Gitaarschool
Alkmaar
kunstcentrum
Artiance - Centrum voor de Kunsten
Alkmaar
kunstcentrum
Atelier Crejat
Alkmaar
kunstcentrum
Balletschool Attitude
Alkmaar
kunstcentrum
Balletschool Hoornsevaart
Alkmaar
kunstcentrum
Dance Studio Els Gonzalez
Alkmaar
kunstcentrum
Dance Studio Grapelli
Alkmaar
kunstcentrum
Danscentrum De Bruijn-Bonel
Alkmaar
kunstcentrum
Dansschool Cuba te Llama
Alkmaar
kunstcentrum
Dansstudio Dentro
Alkmaar
kunstcentrum
Dansstudio FLEX
Alkmaar
kunstcentrum
De Tangostudio
Alkmaar
kunstcentrum
Hal 25
Alkmaar
kunstcentrum
IBIS atelier
Alkmaar
kunstcentrum
MC Blue
Alkmaar
kunstcentrum
Muziekatelier Alkmaar
Alkmaar
kunstcentrum
Muziekcentrum Tjarda
Alkmaar
kunstcentrum
Muzieklespraktijk Geert Hoes
Alkmaar
kunstcentrum
Pianoles Karin van Buijtene
Alkmaar
kunstcentrum
Pianolessen Alkmaar
Alkmaar
kunstcentrum
UNIT1 Kunstencentrum
Alkmaar
kunstcentrum
Volksdansgroep De Dansende Reigers
Alkmaar
kunstcentrum
Vooropleiding Dans Alkmaar
Alkmaar
65
monument met publieksfunctie
Grote Kerk Alkmaar
Alkmaar
monument met publieksfunctie
Remonstrantse Kerk
Alkmaar
museum
Archeologisch Centrum Alkmaar
Alkmaar
museum
Beatles Museum
Alkmaar
museum
Het Hollands Kaasmuseum
Alkmaar
museum
Huismuseum Aris Volkertsz
Alkmaar
museum
Nationaal Biermuseum De Boom
Alkmaar
museum
Op Artmuseum Alkmaar
Alkmaar
museum
Stedelijk Museum Alkmaar
Alkmaar
muziekvereniging
Accordeonvereniging Accordeana
Koedijk
muziekvereniging
Accordeonvereniging Vita Nova
Alkmaar
muziekvereniging
Alkmaar Brass
Alkmaar
muziekvereniging
Alkmaars Senioren Symfonie Orkest
Alkmaar
muziekvereniging
AOOV
Alkmaar
muziekvereniging
Artiance Kinderkoor
Alkmaar
muziekvereniging
Big Swing Band Alkmaar
Alkmaar
muziekvereniging
Christelijke Muziekvereniging Soli Deo Gloria
Alkmaar
muziekvereniging
Dameskoor The Midway-singers
Alkmaar
muziekvereniging
DJ Tango
Alkmaar
muziekvereniging
Doopsgezind Kerkkoor
Alkmaar
muziekvereniging
Fruitcompagnie
Alkmaar
muziekvereniging
Gospel/popkoor Amazed!
Alkmaar
muziekvereniging
Gospelkoor The Young Spirit Singers
Alkmaar
muziekvereniging
HEAS, Het Eerste Alkmaarse Smartlappenkoor
Alkmaar
muziekvereniging
Jongerenkoor Pius X
Alkmaar
muziekvereniging
Kamerkoor Sine Nomine
Alkmaar
muziekvereniging
Klassiek in en rond Alkmaar
Alkmaar
muziekvereniging
Late Haver
Alkmaar
muziekvereniging
Mamoko vrouwenkoor
Alkmaar
muziekvereniging
Mannenkoor Orpheus
Alkmaar
muziekvereniging
Muziek in de Vigilantie
Alkmaar
muziekvereniging
Noordhollands Dagblad Koor (gemengd)
Alkmaar
muziekvereniging
Orkest Con Cantino
Alkmaar
muziekvereniging
Pop- en showkoor Heartbeat
Koedijk
muziekvereniging
Popkoor Cheezzz!
Alkmaar
muziekvereniging
Popkoor Starlight
Alkmaar
muziekvereniging
Popkoor Together
Alkmaar
muziekvereniging
Projectkoor Resonans
Alkmaar
muziekvereniging
Quatre Mains Groep Alkmaar e.o.
Alkmaar
muziekvereniging
RK Gemengd koor Dominicuskoor
Alkmaar
muziekvereniging
SBS Jazz, Peter van Raamsdonk
Alkmaar
muziekvereniging
Sela Vrouwenkoor
Alkmaar
muziekvereniging
Seniorenkoor De Hoef
Alkmaar
muziekvereniging
Seniorenkoor De Mare
Alkmaar
muziekvereniging
Seniorenkoor Huiswaard
Alkmaar
66
muziekvereniging
Seniorenkoor Overdie
Alkmaar
muziekvereniging
She Sings
Alkmaar
muziekvereniging
Stichitng Trompetterkorps Alkmaar
Alkmaar
muziekvereniging
Stichting Vocatie Castricum
Alkmaar
muziekvereniging
Tango Querido
Alkmaar
muziekvereniging
Timeless Vocaal
Alkmaar
muziekvereniging
Toonkunstkoor Alkmaar
Alkmaar
muziekvereniging
Vigorosa vrouwenkoor
Alkmaar
muziekvereniging
Vrouwenkoor DonnAcappella
Alkmaar
muziekvereniging
W-Dre
Alkmaar
poppodium
Podium Victorie
Alkmaar
theater
Marionettentheater De Fier Kroon
Alkmaar
theater
TAQA Theater De Vest
Alkmaar
theatergroep
Flierefluiters Toneel
Alkmaar
theatergroep
Jongerentheater en Artiance Productiehuis - JTA
Alkmaar
theatergroep
Oberon Theaterproducties
Alkmaar
theatergroep
Stichting Element / Siberisch Bruiloft
Alkmaar
theatergroep
Stichting Nachtwerk
Alkmaar
theatergroep
Toneelgroep PLUUSJ
Alkmaar
theatergroep
Toneelvereniging De Roos
Alkmaar
theatergroep
Toneelvereniging Tot Ons Plezier
Alkmaar
theatergroep
Unieke Zaken
Alkmaar
GRAFT - DE RIJP sector bibliotheek bk instelling bk instelling festival historische vereniging kunstcentrum kunstcentrum monument met publieksfunctie Monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie museum museum muziek vereniging theater theatergroep theatergroep
organisatie Bibliotheek Waterland (vestiging Graft-de Rijp) Galerie De Eilandspolder Buitenwerkplaats Midwinterfeest Graft - De Rijp Oudheidkunde Vereniging 'Het Schermereiland' Cultureel Centrum De Groene Zwaan Streekmuziekcentrum Schermer-Graft-De Rijp Grote Kerk De Rijp Kerkje Marken-Binnen Fort bij Marken-Binnen Kerkje West-Graftdijk Museum In 't Houten Huis Museum Jan Boon Musicalkoor Pop-art Hotel de Rijper Eilanden Spijkerboorder toneelvereniging Toneelvereniging Benedictus
67
plaats De Rijp Graft Starnmeer De Rijp De Rijp De Rijp De Rijp De Rijp Marken-Binnen Marken-Binnen West-Graftdijk De Rijp De Rijp De Rijp De Rijp De Rijp De Rijp
SCHERMER sector bibliotheek bibliotheek bibliotheek bibliotheek bibliotheek bk instelling historische vereniging monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie monument met publieksfunctie museum museum monument met publieksfunctie muziekvereniging muziekvereniging muziekvereniging muziekvereniging muziekvereniging theater theatergroep theatergroep theatergroep theatergroep
organisatie Bibliobus KopGroep Bibliotheken (Zuidschermer Basisschool) Bibliobus KopGroep Bibliotheken (Grootschermer Kopdammerdijk t.o. nr. 1) Bibliobus KopGroep Bibliotheken (Schermerhorn Basisschool Het Kompas) Bibliobus KopGroep Bibliotheken (Stompetoren Oterlekerweg) Bibliobus KopGroep Bibliotheken (Schermerhorn Oosteinde bij de kerk) Museum en Beeldentuin Nic Jonk Stichting tot behoud oude landbouw werktuigen "Schermeer" Café-Restaurant De Vriendschap Dorpskerk Grootschermer Stichting tot behoud oude landbouw werktuigen "Schermeer" Het Kleinste Huisje van Schermerhorn Het Zwarte Kerkje Korenmolen en bakkerswinkel De Otter Museumgemaal Wilhelmina Museummolen Schermerhorn Nederlands Hervormde kerk Stompetoren Christelijke Gemengde Zangvereniging Halleluja R.-K. Zangkoor Zuidschermer Schermer Smartlappenkoor Schermers Fanfare Zang-, Operette- en Musicalvereniging Nieuw Leven Podium onder de Toren Toneelvereniging Amicitia Toneelvereniging Kunst Naar Kracht Toneelvereniging Laetitia Toneelvereniging Thalia
68
plaats Zuidschermer Grootschermer Schermerhorn Stompetoren Schermerhorn Grootschermer Oterleek Driehuizen Grootschermer Schermerhorn Schermerhorn Zuidschermer Oterleek Schermerhorn Schermerhorn Stompetoren Schermerhorn Zuidschermer Stompetoren Stompetoren Schermerhorn Grootschermer Schermerhorn Oterleek Schermerhorn Grootschermer
Bijlage 4 Dossiers gemeente Schermer 1. Combinatiefunctionaris De gemeente Schermer heeft (in afstemming met gemeente Graft-De Rijp) subsidie aangevraagd voor de aanstelling van een combinatiefunctionaris, die zou worden ondergebracht bij de afdeling onderwijs van de gemeente. Combinatiefunctionarissen hebben tot doel om verbindingen te leggen tussen onderwijs en sport en/of onderwijs en cultuur. Zowel scholen als sportverenigingen en culturele organisaties kunnen de hulp inroepen van een combinatiefunctionaris. De aanstelling van een combinatiefunctionaris is echter niet geeffectueerd. Onduidelijk wat de huidige stand van zaken is en wat er in het kader van de fusie nog kan worden aangevraagd. In de laatste onderhandeling eind november is besloten om een combinatiefunctionaris sport aan te stellen voor het gebied van Schermer. 2. Kunstcommissie Schermer De gemeente Schermer heeft een kunstcollectie die ze als gevolg van de fusie aan het afstoten is. Het onderdeel van de collectie dat voornamelijk uit BKR (Beeldende Kunstenaars Regeling) objecten bestaat, is verkocht aan particulieren. Het budget van de verkochte objecten is beschikbaar voor de kunstcommissie waarmee kunst in de openbare ruimte kan worden aangekocht. Als het resterende budget besteed is, zal de kunstcommissie zich opheffen. Voor 1 januari 2015 dient er een overeenkomst opgesteld te worden tussen de nieuwe gemeente en de kunstcommissie waarin deze afspraken transparant staan verwoord. Tevens dient een ambtenaar van de nieuwe gemeente hiervoor de contactpersoon te zijn. De collectie cultuurhistorisch erfgoed (waaronder ambtsketen, herinneringsobjecten, tekeningen, prenten) wordt ondergebracht bij Museum In ’t Houten Huis voor wat betreft de objecten over het landelijk gebied en bij Stedelijk Museum Alkmaar voor de objecten die een relatie hebben met het stedelijk gebied. Voor de collectie meubels is nog geen nieuwe bestemming gevonden. De gemeente Schermer wil deze overdragen aan de nieuwe gemeente Alkmaar. De verschillende objecten kunnen mogelijk in historische gebouwen van de gemeente worden geplaatst. 3. Stichting Schermeer De stichting Schermeer heeft een collectie landbouwwerktuigen en is daarvoor op zoek naar een nieuwe locatie. De organisatie heeft geen subsidierelatie met de gemeente maar heeft wel projectsubsidie ontvangen voor bepaalde evenementen. De stichting met haar collectie en activiteiten dragen in belangrijke mate bij aan het behouden en zichtbaar maken van de geschiedenis van de Schermeer. De portefeuillehouder vraagt aandacht voor het borgen van dit onderdeel van het cultureel erfgoed van de Schermer. 4. Donateurschappen van de gemeenten Schermer De gemeente Schermer is donateur van verschillende culturele organisaties zoals historische verenigingen, monumentenorganisaties, Stichting Oude Hollandsche Molen etc. Voor de samenwerking met deze organisaties en het onderhouden van het netwerk is een donateurschap een goede vorm. De gemeente Schermer vraagt aandacht voor de wijze waarop deze ondersteuning door de nieuwe gemeente voortgezet kan worden. 5. Organisaties Podium Onder de Toren en Beeldentuin Nic Jonk De gemeente Schermer heeft geen subsidierelatie met Podium Onder de Toren en met Beeldentuin Nic Jonk. Beiden functioneren als zelfstandige organisaties, zonder overheidssubsidies. De gemeente ziet ze als culturele ondernemers. Prioriteit bij Beeldentuin Nic Jonk is een goede parkeergelegenheid waardoor er een betere ontvangst
69
van bezoekers (zowel per auto als touringcar) mogelijk is.
70
Bijlage 5: Geraadpleegde documenten 1. Alkmaar Prachtstad 2011-2015; Stichting Promotie Alkmaar (SPA) 2. Cultuur zonder grenzen 2.0: Scheppen, behouden en versterken. Cultuurbeleidsplan Gemeente Alkmaar (eind 2013, begin 2014?) 3. Vol van Cultuur en historie, cultuurnota Graft-de Rijp, 2006-2010? 4. Graft-De Rijp, vol van cultuur en historie; uitvoeringsnota 2010-2014 5. Document met actiepunten fusie beleid (van Ellen Bokhove) 6. Strategienota Land van Leeghwater; recreatie en toerisme in de gemeenten Beemster, GraftDe ijp en Schermer; gemeentelijk samenwerkingsverband Land van Leeghwater, 2009 7. Het beste van drie werelden in één gemeente; Herindelingsadvies Alkmaar, Graft-De Rijp en Schermer (eind 2013?) 8. De Culturele Stad, Cor Wijn, VOC Uitgevers 2014 9. Ringenmodel lokaal cultuurbeleid1995, geactualiseerd in De Culturele Stad. 10. Atlas Nederlandse Gemeenten, 2014 en editie met cultuurbeleid en regionalisering; Gerard Marlet
71
