OOGHEELKUNDE
Staaroperatie Cataractoperatie
BEHANDELING
U wordt op dag om uur verwacht op de Dagbehandeling Oogheelkunde van het St. Antonius Ziekenhuis. Adres: Soestwetering 1, Utrecht. Volg route 6 tot aan de liften op de begane grond. Naast het liftenblok is een wachtruimte. Hier kunt u plaatsnemen.
Staaroperatie U staat op de wachtlijst voor een staaroperatie in het St. Antonius Ziekenhuis. In deze folder vindt u algemene informatie over staar (cataract) en een staaroperatie. Misschien verloopt de behandeling bij u net iets anders dan in deze folder staat. Uw oogarts bespreekt dit dan van tevoren met u. U wordt voor deze operatie 1 dag opgenomen. U kunt na de ingreep dus nog op dezelfde dag naar huis. Bent u verhinderd? Geef dit dan tijdig door. U kunt dan ook meteen een nieuwe afspraak maken.
Wat is staar?
Er zijn verschillende vormen van staar: • jeugdstaar, • staar door ziekte of beschadiging van het oog door een ongeval, • ouderdomsstaar.
Voor in het oog, vlak achter de pupil, zit de heldere en doorzichtige ooglens. De lens wordt bij het ouder worden minder helder. Dit troebel worden van de ooglens wordt staar (cataract) genoemd. Mensen met staar zien alles waziger en grauwer.
Ouderdomsstaar komt het meest voor.
1
deze lamp kan de oogarts eventuele troebelingen in de ooglens zien en beoordelen hoe ver de staar zich heeft ontwikkeld. Verder onderzoekt de oogarts hoeveel u nog ziet en of uw ogen nog gezond zijn.
Ouderdomsstaar Net als het krijgen van rimpels is ouderdomsstaar een normaal verouderingsproces. Sommige mensen merken al rond hun veertigste dat hun ooglens troebel wordt. Maar meestal treedt ouderdomsstaar pas op latere leeftijd op. Of en in welke mate mensen klachten krijgen, hangt af van de plek en grootte van de troebeling in de lens. Bij een troebele plek in het midden of vlakbij het midden van de lens, kunt u last krijgen van: • wazig zien, • dubbelzien, • u ziet kleuren doffer, • tegenlicht: bijvoorbeeld van koplampen van auto’s of een laagstaande zon.
Wanneer is een staaroperatie nodig? Ziet u nog genoeg voor uw dagelijks werk en/of hobby’s? Dan is een operatie (nog) niet nodig. Omdat het gezichtsvermogen bij staar langzaam maar zeker achteruitgaat, kan een operatie in de toekomst wél nodig zijn. Wanneer dat moment aangebroken is, bepaalt u in overleg met uw oogarts.
Resultaat van een staaroperatie
Hebt u binnen korte tijd opeens veel sterkere brillenglazen nodig? Dan kan dat ook wijzen op ouderdomsstaar. Vaak neemt staar na verloop van tijd toe, waardoor het gezichtsvermogen steeds slechter wordt. Onderzoek door een oogarts is dan zinvol.
Ouderdomsstaar is goed te behandelen. Uw gezichtsvermogen kan vrijwel helemaal herstellen. Staaroperaties worden bovendien heel regelmatig uitgevoerd. Bij een staaroperatie haalt de oogarts de troebele lens uit het oog en vervangt deze door een kunstlens. De oogarts opereert altijd 1 oog per operatie. Voor iemand met een redelijke gezondheid heeft deze operatie heel weinig risico’s, ook op zeer hoge leeftijd. Het resultaat van de operatie kan soms tegenvallen door andere oorzaken.
Onderzoek Om na te gaan of uw klachten het gevolg zijn van ouderdomsstaar, onderzoekt de oogarts uw ogen met een zogenoemde spleetlamp. Met de smalle bundel licht van 2
Dagbehandeling
Bijvoorbeeld door een netvliesaandoening. De oogarts bespreekt het resultaat dat u kunt verwachten van tevoren met u.
In overleg met uw oogarts komt u in aanmerking voor een staaroperatie in dagbehandeling. Dit betekent dat u niet wordt opgenomen, maar na de ingreep nog op dezelfde dag naar huis gaat. Dit heeft belangrijke voordelen: • u verblijft maar korte tijd in het ziekenhuis, • u kunt rustig in uw eigen omgeving herstellen.
Voor een goed resultaat van de behandeling moet u uw oog na de operatie druppelen. Houdt u zich daarbij goed aan de instructies van uw oogarts. U vindt ze in het hoofdstuk ‘Oogdruppels’ verderop in de folder.
Oogdruppels Recept
Vooronderzoeken
U krijgt een recept mee voor 2 soorten oogdruppels. Haal de oogdruppels tijdig bij uw apotheek en bewaar de 2 flesjes op kamertemperatuur in gesloten verpakking. U gebruikt beide soorten druppels 3 weken lang. U begint 2 dagen vóór de operatie met het druppelen van het oog dat geopereerd wordt. Na de operatie gaat u hiermee door. Wilt u de oogdruppels meenemen naar het ziekenhuis?
Als de oogarts samen met u besloten heeft dat een staaroperatie noodzakelijk is, maakt de assistente een afspraak voor de ingreep en een aantal controleafspraken voor u. Verder krijgt u nog een oogmeting en gaat u voor onderzoek naar de anesthesioloog. De anesthesioloog bespreekt dan uw medicijngebruik met u. Gebruikt u medicijnen voor de prostaat? Geef dit dan door aan uw oogarts.
Uitstel van de operatie Het gebeurt een enkele keer dat een staaroperatie op het laatste moment uitgesteld wordt. Vanwege een spoedgeval bijvoorbeeld. Dit is erg vervelend voor u, dat begrijpen we heel goed. Toch vragen we uw begrip, mocht dit gebeuren.
Gebruikt u al langere tijd andere oogdruppels? Voor hoge oogdruk of droge ogen bijvoorbeeld? Dan kunt u die gewoon blijven gebruiken.
3
gerust om tips. Hulp van de thuiszorg bij oogdruppelen is alleen bij hoge uitzondering mogelijk.
Gebruiksaanwijzing oogdruppels U krijgt de volgende 2 soorten oogdruppels: • 1 flesje Tobradex-druppels: u druppelt driemaal daags: ’s morgens, ’s middags en ’s avonds 1 druppel, • 1 flesje Nevanac 0,3 % druppels: u druppelt éénmaal daags 1 druppel: bijvoorbeeld ’s morgens (deze druppels kunnen een prikkend gevoel in het oog geven).
Tip Bent u alleen en/of beeft u bij het oogdruppelen? Dan hebt u misschien baat bij hulpmiddelen voor oogdruppelen. Deze zijn verkrijgbaar bij uw apotheek.
Verdoving
Wacht tussen het druppelen van de Tobradex-druppels en de Nevanac-druppels altijd 5 minuten of langer!
De oogarts beslist welke verdoving in uw situatie het beste is. Er zijn 3 mogelijkheden: • plaatselijke verdoving met een injectie, • plaatselijke verdoving met oogdruppels, • narcose (algehele anesthesie).
Instructies voor oogdruppelen Volg deze instructies voor het oogdruppelen goed op: • was uw handen, • maak uw oog schoon met een schoon washandje en gewoon kraanwater: ook als uw ogen vastgeplakt zitten, • ga in een luie stoel zitten met uw hoofd achterover, • kijk omhoog en trek uw onderooglid een stukje naar beneden: er ontstaat nu een plooitje tussen het onderooglid en het oog: laat hier de druppel in vallen, • houd het flesje niet te dicht bij het oog.
Plaatselijke verdoving met injectie Bij bepaalde ingrepen wordt plaatselijke verdoving (lokale anesthesie) toegepast. Dit betekent dat alleen de plaats van de operatie zelf tijdelijk gevoelloos gemaakt wordt. U maakt de operatie bewust mee. U krijgt van de oogarts of anesthesioloog een injectie in de buurt van het oog. De injectie kan kortdurend gevoelig zijn, maar van de operatie voelt u niets. Soms krijgt u een infuus. Dit is een slangetje in een bloedvat van uw arm. Via dit slangetje kunnen medicijnen toegediend worden. We meten om de 10 minuten uw bloeddruk en de hoeveelheid zuurstof in uw bloed. Voor de zuurstofmeting krijgt u een knijpertje op uw vinger.
Hulp bij druppelen Vindt u zelf druppelen moeilijk? Dan kunt u iemand anders vragen dit te doen, een huisgenoot bijvoorbeeld. Vraag ook de verpleegkundigen van de dagbehandeling 4
Plaatselijke verdoving met oogdruppels Bij deze vorm van plaatselijke verdoving, wordt uw oog met oogdruppels verdoofd. U voelt wel dat de oogarts uw oog opereert, maar u hebt geen pijn. Een infuus is bij druppelverdoving niet nodig. Niet iedereen is geschikt voor druppelverdoving. U moet uw oog namelijk stil kunnen houden en op het licht van de microscoop richten. Dit licht kan in het begin van de ingreep nogal fel zijn. Uw oogarts overlegt dit van tevoren met u.
Griep of koorts Hebt u de dagen vóór de operatie koorts of griep? Neem dan contact op met de poli Oogheelkunde. De oogarts beoordeelt dan of de operatie kan doorgaan. Soms is het beter om een nieuwe afspraak te maken. Wilt u bij een nieuwe afspraak uw afspraakkaart en ponsplaatje meenemen?
Narcose Als u in overleg met uw oogarts narcose (algehele anesthesie) krijgt, kan aanvullend onderzoek nodig zijn. Dit hangt af van uw algehele gezondheidstoestand en uw medische voorgeschiedenis. Bij narcose krijgt u op de operatiekamer een infuus. Via het infuus krijgt u een narcosemiddel toegediend. U valt daarna vrijwel direct in slaap.
Dag van de operatie Sieraden en make-up U mag op de dag van de ingreep geen make-up en sieraden dragen.
Begeleider Het is prettig als iemand u gedurende de dag kan begeleiden en na de ingreep naar huis kan brengen. U mag namelijk niet zelf naar huis rijden. Ook adviseren we u de eerste 24 na de ingreep niet alleen thuis te zijn. Wilt u hier bij uw voorbereiding rekening mee houden?
Eten en drinken bij narcose Krijgt u narcose? Dan moet u nuchter naar het ziekenhuis komen: • wordt u vóór 13.00 uur geopereerd, dan mag u na 24.00 uur ’s nachts niet meer eten en drinken, • wordt u ná 13.00 uur geopereerd, dan mag u ‘s morgens nog licht ontbijten met thee en een beschuit.
Medicijnen Gebruikt u een van deze medicijnen? Volg deze instructies dan goed op. • Plastabletten mag u ’s morgens voor de operatie niet innemen. • Bloedverdunnende medicijnen mag u ’s morgens voor de operatie wel innemen.
Hebt u diabetes? Hebt u diabetes? Geef dit door aan uw anesthesioloog. U krijgt dan aangepast advies over wat u mag eten en drinken en over uw medicijngebruik.
5
•
Medicijnen voor diabetes (tabletten en/ of insuline): meestal hoeft u voor een staaroperatie niet nuchter te zijn, en kunt u deze medicijnen gebruiken zoals u gewend bent. Als u onder nar- cose gaat, wordt in overleg met de anesthesioloog besloten hoe u met deze medicijnen omgaat.
holding gebracht. Dit is de voorbereidingsruimte voor de operatiekamer. In de holding wordt uw oog enkele malen gedruppeld en u krijgt de afgesproken verdoving.
De operatie Een anesthesieassistent neemt u mee naar de operatiekamer. Om misverstanden uit te sluiten - ook al is die kans nog zo klein checkt het operatieteam meerdere malen uw naam, geboortedatum, voor welke operatie u komt en aan welk oog u geopereerd wordt. U ligt tijdens de operatie op uw rug. Het is belangrijk dat u tijdens de operatie stil ligt en uw hoofd niet beweegt. Na de ingreep verbindt de oogarts uw oog met een verband.
Andere medicijnen kunt u gewoon innemen, tenzij u iets anders afgesproken hebt met uw anesthesioloog en/of oogarts.
Wat neemt u mee? Wilt u het volgende meenemen: • patiëntenpas, • afsprakenkaart, • medicijnen die u tijdens uw opname nodig hebt.
Na de operatie Na de operatie gaat u terug naar de holding. Daar krijgt u aanwijzingen en leefregels mee voor thuis. Wanneer u naar huis mag, hangt af van hoe u zich voelt en welke verdoving u gehad hebt. Bij plaatselijke verdoving mag u na ongeveer 3 uur, dat is inclusief de voorbereiding en de ingreep zelf, onder begeleiding naar huis. Bij narcose na ongeveer 4 uur. U voelt zich na de operatie nog niet fit. Het is daarom prettig als er de eerste 24 uur iemand bij u blijft.
Neem liever geen waardevolle eigendommen mee naar het ziekenhuis. Het ziekenhuis is namelijk niet aansprakelijk voor verlies, diefstal of schade.
Waar meldt u zich? Dagbehandeling Oogheelkunde is gevestigd in het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht (Leidsche Rijn). Adres: Soestwetering 1, Utrecht.
Instructies en adviezen voor thuis
Volg route 6 tot aan de liften op de begane grond van het ziekenhuis. Naast het liftenblok op de begane grond is de wachtruimte waar u kunt plaatsnemen. U wordt door een verpleegkundige opgehaald en naar de
U kunt de meeste dagelijkse bezigheden gewoon weer doen. Denkt u aan lezen, handwerken en/of tv kijken. Volg verder de instructies en adviezen hieronder goed op. • U mag het verband op de dag na de operatie verwijderen. 6
Complicaties
• Als het verband eraf is, gaat u op de eerste dag na de operatie door met oogdruppelen. U bent hier 2 dagen voor de operatie mee gestart. • Gebruikt u oogdruppels voor glaucoom (hoge oogdruk)? Gebruik deze medicijnen wel gewoon door. • Droeg u voor de operatie een bril voor in de verte zien? Dan kunt u deze overdag gewoon weer dragen. Doordat de sterkte van uw geopereerde oog mogelijk veranderd is, kan het zijn dat u nog geen optimaal zicht hebt. • Voor eventuele pijn kunt u zo nodig driemaal daags 1000 mg paracetamol innemen (tenzij uw oogarts u andere pijnstillers voorgeschreven heeft). • U mag op de dag van de ingreep geen zwaar lichamelijk werk doen. Denkt u aan persen, bukken en/of zwaar tillen. • U mag gewoon douchen en uw haar wassen.
De kans is zeer klein, maar net als bij iedere oogoperatie kunnen (een van) de volgende complicaties optreden: • infectie (ontsteking), • bloeding, • achterblijven van lensresten, • lenskapselscheur, • netvliesloslating, • netvliesoedeem. Hierdoor kan het herstel langer duren. Soms is zelfs een extra operatie nodig of gaat u slechter zien. Als tijdens de operatie een complicatie ontstaat, is het niet altijd mogelijk om de kunstlens te plaatsen. Ook kan het zijn dat de oogarts een ander type kunstlens moet plaatsen.
Nastaar Na verloop van tijd kan nastaar optreden. Dit is een kleine troebeling in het lenskapsel. Deze troebeling is met een eenvoudige pijnloze laserbehandeling te behandelen. U kunt hierna weer beter zien en alles doen.
Bij welke klachten waarschuwt u het ziekenhuis? Neem contact op met de poli Oogheelkunde bij: • hevige steken of pijn in het oog, • heftige hoofdpijn in combinatie met misselijkheid of koorts, • pijn, ondanks de pijnstillers.
Controle U komt 1 tot enkele dagen na de operatie voor uw eerste controle naar de poli Oogheelkunde. De oogarts onderzoekt uw oog en u kunt eventuele vragen stellen. U komt 3 weken na de operatie opnieuw voor controle. Uw oog is dan zover genezen, dat de oogarts u een nieuwe bril kan voorschrijven. De kans is groot dat uw oude bril niet meer voldoet.
Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met de Spoedeisende Hulp. U vindt het telefoonnummer in het adreskader achter in deze folder.
7
Vragen Met vragen kunt u tijdens kantooruren contact opnemen met de poli Oogheelkunde. Buiten kantooruren kunt u in dringende gevallen contact opnemen met de Spoedeisende hulp. U vindt de contactgegevens in het adreskader achter in deze folder.
8
St. Antonius Ziekenhuis T 088 - 320 30 00 E
[email protected] www.antoniusziekenhuis.nl
Spoedeisende Hulp 088 - 320 33 00 Oogheelkunde 088 - 320 22 00
Locaties en bezoekadressen
Ziekenhuizen
Poliklinieken
St. Antonius Ziekenhuis Utrecht Soestwetering 1, Utrecht (Leidsche Rijn)
St. Antonius Polikliniek Utrecht Overvecht Neckardreef 6, Utrecht
St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein Koekoekslaan 1, Nieuwegein
St. Antonius Polikliniek Houten Hofspoor 2, Houten St. Antonius Spatadercentrum Utrecht-De Meern Van Lawick van Pabstlaan 12, De Meern
Meer weten? Ga naar www.antoniusziekenhuis.nl
OOG 16/01-’15
Dit is een uitgave van St. Antonius Ziekenhuis
