Staaroperatie met oogdruppel verdoving
2
Uw behandelend arts heeft voorgesteld om een staaroperatie bij u te laten verrichten. Deze folder geeft u nog eens de informatie die de oogarts en de assistente in CWZ met u hebben besproken. We raden u aan om deze folder goed te bewaren. Er staat informatie in waar u op de dag van de operatie wat aan heeft en bevat adviezen over de operatie en de periode daarna. Wat is staar? In het oog, vlak achter de pupil, zit de normaal gesproken heldere en doorzichtige ooglens. Naarmate we ouder worden, wordt deze lens minder helder. Daardoor lijken de dingen die we zien waziger en grauwer van kleur. Dit troebel worden van de ooglens wordt ‘staar’ of ‘cataract’ genoemd. Iedereen die ouder wordt krijgt daarmee te maken. Maar niet iedereen heeft er echt last van. Er zijn verschillende vormen van staar: • Ouderdomsstaar. • Jeugdstaar. • Staar die ontstaan is door een ziekte of een beschadiging van het oog. Over ouderdomsstaar en de behandeling daarvan, gaat deze folder.
3
Ouderdomsstaar Ouderdomsstaar is een ‘normaal’ verouderingsproces, net als het krijgen van rimpels. Sommige mensen merken al rond hun veertigste dat hun ooglens troebel wordt. Meestal doen de eerste verschijnselen van ouderdomsstaar zich pas later voor. Of u het merkt, hangt af van op welke plek in de ooglens de troebeling zich ontwikkelt. En hoe groot die troebeling is. Zit de troebele plek in het midden van de lens of daar vlakbij, dan krijgt u al snel klachten. U gaat bijvoorbeeld: • Wazig zien. • Dubbelzien. • Kleuren zien. • Kleuren doffer zien of u krijgt last van schitteringen. Als u binnen korte tijd opeens veel sterkere brillenglazen nodig heeft, kan dat ook wijzen op ouderdomsstaar. Sterkere brillenglazen kunnen het zicht op den duur niet meer verbeteren. Doorgaans neemt de staar in de loop van de tijd toe. Het gezichtsvermogen wordt daarmee steeds slechter. Een bezoek aan de oogarts is dan noodzakelijk. Onderzoek Om erachter te komen of er inderdaad sprake is van ouderdomsstaar, bekijkt de oogarts uw ogen met de spleetlamp. Deze lamp geeft een smalle bundel licht, waarmee de oogarts het voorste deel van het oog kan bekijken. Daar bevindt zich de ooglens. De oogarts kan met het licht zien of er troebelingen zijn in de ooglens. En zo ja, hoe ver de staar zich al heeft ontwikkeld. Daarnaast onderzoekt de oogarts hoeveel u nog kunt zien en of uw ogen verder gezond zijn. 4
Wanneer behandelen? Wie nog genoeg ziet om zonder problemen het dagelijkse werk en hobby’s te kunnen doen, hoeft zich (nog) niet te laten behandelen. Een operatie is dan niet direct noodzakelijk. Het is wel reëel om rekening te houden met een staaroperatie in de toekomst. Staar wordt immers nooit minder: het gezichtsvermogen gaat langzaam maar zeker achteruit. Zodra de staar te hinderlijk wordt kan uw gezichtsvermogen weer worden hersteld met een staaroperatie. Wanneer dit moet gebeuren, kunt u zelf bepalen, maar wel in overleg met uw oogarts en rekening houdend met de wachtlijst voor operaties. De operatie Ouderdomsstaar is goed te behandelen. Een staaroperatie kan, bij afwezigheid van andere oogziekten/aandoeningen, het gezichtsvermogen vrijwel volledig herstellen. De operatie gebeurt bijna altijd op de oogkliniek. De keuze van de verdoving bespreekt de oogarts met u en is van meerdere factoren afhankelijk. U heeft met uw oogarts afgesproken dat de operatie onder verdoving met behulp van oogdruppels plaatsvindt. Bij de operatie haalt de oogarts de troebele lens uit het oog en vervangt deze door een kunstlensje. De oogarts heeft met u de keuze van de kunstlens besproken. Sommige mensen kiezen voor kunstlenzen waarbij de cilinder wordt gecorrigeerd (torisch) of waarbij er een leesgedeelte in de kunstlens komt (multifocaal). Bij deze torische en multifocale lens is er sprake van een eigen bijdrage door extra kosten. 5
De oogarts opereert altijd maar één oog per operatie. Dit om de kans op dubbelzijdige en gezichtsbedreigende infectie te voorkomen. Staaroperaties worden heel vaak uitgevoerd. Voor iemand met een redelijke gezondheidstoestand heeft deze operaties weinig risico’s. Ook op zeer hoge leeftijd is de operatie nog goed te ondergaan. Opereren de enige manier om echt iets te doen aan ouderdomsstaar. Er bestaan geen medicijnen tegen staar. Voorbereidingen Voor de operatie zijn meestal enige voorbereidingen noodzakelijk. Dit wordt ook wel preoperatief onderzoek of preoperatieve voorbereiding genoemd. De afspraken hiervoor worden achter elkaar op dezelfde dag gepland. Lensmeting Bij iedere patiënt wordt tijdens de operatie een kunstlens in het oog gebracht. De sterkte van deze kunstlens is voor iedereen verschillend en daarom worden vóór de operatie beide ogen opgemeten (biometrie). Dit kan meestal direct tijdens het polibezoek bij één van onze optometristen of technisch oogheelkundig assistenten (TOA’s). Dit onderzoek is weinig belastend en duurt niet langer dan tien minuten. Contactlenzen Er wordt voor u een afspraak gemaakt als u lenzen draagt. Zachte lenzen moet u gedurende twee weken voor het onderzoek uit laten. Harde lenzen mag u gedurende vier weken voor het onderzoek niet dragen.
6
Afdeling opname en patiëntenplanning Van de afdeling opnameplanning krijgt u persoonlijk of per brief de datum(s) van de operatie(s). Algemene gezondheid Het is belangrijk dat u de vragenlijst ‘Gezondheidsvragenlijst ingrepen Oogkliniek’ en de ‘Geneesmiddelenlijst’ invult voor het pre-operatieve gesprek met de assistente van de oogkliniek. Voorbereidingen thuis • Op de dag vóór de operatie begint u thuis te druppelen volgens het schema dat u meekrijgt. • U krijgt verschillende oogdruppels (of het recept) mee van de assistente. • U mag het te opereren oog zelf druppelen, maar u mag het ook iemand anders laten doen of u kunt hiervoor ook de thuiszorg inschakelen. • Een dag voor de operatie tussen 10.00 en 14.00 uur wordt telefonisch gemeld wat de exacte tijd is waarop u wordt verwacht voor de operatie. • Op de dag van de operatie mag u gewoon eten en drinken (u hoeft niet nuchter te blijven). • Neem de medicijnen die u gebruikt, in op de gebruikelijke tijd. • U mag geen make-up gebruiken en uw nagels mogen niet gelakt zijn. • Sieraden dient u thuis te laten. • Trek een gemakkelijk zittende blouse of trui en broek of rok aan. • Gebruik wegwerpzakdoekjes als u het oog wil deppen.
7
De opname • Op de dag dat u geopereerd wordt, moet u op het afgesproken tijdstip aanwezig zijn op de oogkliniek. U wordt daar met uw begeleider ontvangen. • Daarna gaat u naar de voorbereidingsruimte van de operatiekamer. • U mag uw eigen kleding aanhouden, hierover krijgt u een beschermende operatiejas en beschermende muts over uw haren en hoesjes voor over uw schoenen. • Als u een hoorapparaat draagt moet u die aan de zijde van het te opereren oog verwijderen voor de operatie. Direct na de operatie mag deze weer worden ingezet. • Daarna neemt u rustig plaats op een verrijdbare behandelstoel. U kunt met een rugsteun rechtop zitten. • Vervolgens krijgt u oogdruppels, ter voorbereiding op de operatie. Door deze oogdruppels wordt het oog minder gevoelig en de pupil wijder.
8
Operatie met oogdruppel verdoving • U ligt met uw hoofd op een comfortabele hoofdsteun, zodat het stilliggen makkelijker gaat. • Vlak voor de operatie geeft de oogarts u verdovingsdruppels in het oog en komt u geheel vlak te liggen. • Als de verdoving niet goed genoeg werkt, dan moet u dit aangeven bij de oogarts. • Uw oog wordt verder ontsmet en er komt een operatiedoek over uw hoofd te liggen. • Onder de afdekdoek wordt zuurstof ingeblazen, zodat u zich niet benauwd hoeft te voelen. • Tijdens de operatie instrueert de oogarts u over de blikrichting. U voelt dat de oogarts bezig is met uw oog, maar u voelt geen pijn. • Als het nodig is, kunt u aan de opererende oogarts dringende vragen stellen. • Als u tijdens de operatie moet hoesten of kuchen kunt u de opererende oogarts daarvoor waarschuwen. Veel praten maakt het opereren moeilijker en kan daarom beter worden beperkt. • Tijdens de operatie kunt u vloeistof over uw hoofd voelen stromen, dit is spoelvloeistof.
9
Direct na de operatie • Na de operatie krijgt u zalf in het oog en een oogkapje op. • U gaat terug naar de voorbereidingsruimte van de operatiekamer. U krijgt informatie over de nazorg. • Hierna mag u de jas, muts en schoenhoesjes uittrekken. • Voordat u naar huis gaat, wordt met u besproken wanneer u terugkomt op de oogkliniek voor de nacontrole. Verlopen staaroperaties altijd goed? Het overgrote deel van de staaroperaties verloopt goed. Zoals bij iedere operatie is er bij een staaroperatie een kleine kans op complicaties: • Tijdens de operatie kan het voorkomen dat er door een scheur in het lenszakje een andere techniek moet worden toegepast. • Soms kunnen tijdens de operatie bloedingen ontstaan. • Na de operatie kunt u last hebben van ‘dubbelzien’. Dit is meestal na 24 uur over. • Ook kan na de operatie een ontsteking optreden. In het geval van een ontsteking kan herstel van de gezichtsscherpte worden vertraagd door vocht in de gele vlek. De gele vlek heeft een belangrijke functie in het centrale zicht. • Een infectie daarentegen kan leiden tot achteruitgang of blijvend verlies van het gezichtsvermogen. Het is dan ook van belang dat u contact opneemt, indien u pijn ervaart en/of ineens heel slecht ziet. Het gevoel dat er een zandkorrel in het oog zit, is normaal. • Uiteraard bent u bij ons in veilige handen. Wij werken volgens strenge protocollen en hygiëne maatregelen. En doen er alles aan om complicaties te voorkomen. 10
Wat gebeurt er na de operatie? • U krijgt direct na de operatie een folder met nazorginstructies mee. Hierin staat een voorschrift voor de druppels die u na de operatie moet gebruiken. • De dag na de operatie haalt u volgens de instructies het kapje van het oog en maakt u het gebied schoon met een schoon washandje of schoon doekje. Dit maakt u nat met (vers) lauw kraanwater. • Afhankelijk van uw klachten kan het mogelijk zijn dat u de dag na de operatie op controle moet komen bij een oogarts. Dit komt niet zo vaak voor en is alleen nodig als u klachten heeft. In de folder “nazorg staar” staat bij welke klachten u dient te bellen en welk nummer u dan kunt bellen. • Niet altijd kunt u na de operatie meteen beter zien dan ervoor. Soms is voor het herstel wat meer tijd nodig. Na de operatie kunt u last hebben van het geopereerde oog. Neem direct contact op met het ziekenhuis: • Bij hevige pijn. • Bij vermindering van het zien. Na ongeveer één week zult u vrijwel vrij zijn van klachten als irritatie en pijn.
11
Richtlijnen voor na de operatie Wat u moet doen? • Na de operatie moet u dagelijks druppelen volgens het schema dat u na de operatie meekrijgt. In het algemeen zal dit druppelen in de eerste vier weken nodig zijn. • De eerste drie dagen na de operatie moet u ‘s nachts en op andere tijden als u slaapt het oogkapje op plakken. Zo voorkomt u dat u in het geopereerde oog wrijft. Hiervoor dient u een rolletje hechtpleister (bijvoorbeeld leucosilk of eigen merk) aan te schaffen om het kapje vast te zetten. De hechtpleister is te koop bij apotheek en drogist. Wat mag u wél doen? • Licht huishoudelijk en administratief werk doen. • Wandelen en fietsen. • TV kijken. • Lezen. • Vanaf 24 uur na de operatie mag u douchen, baden en uw haar wassen. Wat mag u niet doen? • Niet wrijven of drukken op de ogen en de oogleden. • Geen zwaar of bukkend werk doen. Een veel gestelde vraag is: mag ik mijn schoenen van de grond rapen? Dit mag natuurlijk. • Tot de controle vijf weken na de operatie is het niet aan te raden om te zwemmen of inspannende sporten te doen. • Het wordt ook afgeraden auto te rijden tot de na controle in het ziekenhuis.
12
Het verdere verloop Als voor beide ogen een operatie gepland wordt, dan komt u vóór de tweede operatie terug op de polikliniek voor een controle. Als u aan één oog wordt geopereerd of na de operatie van het tweede oog, komt u na ongeveer vijf weken bij ons voor een controle en zal de optometrist uw ogen opmeten. In het algemeen zal er dan een briladvies worden voorgeschreven. Tijdens deze controle kunt u ook nog eventuele vragen stellen. Veel gestelde vragen Zie ik na de operatie beter? Na de operatie kan het zijn dat u direct beter ziet. Het kan ook zijn dat u nog wat wazig ziet, vanwege de gebruikte druppels voor de operatie. Kan ik na de operatie meteen lezen? Meestal zullen er kunstlensjes worden geïmplanteerd waardoor u na de operatie goed tot redelijk in de verte kunt zien zonder bril. Om te lezen hebt u een leesbril of een leesgedeelte in uw bril nodig. U kunt tijdelijk een goedkope leesbril aanschaffen om te lezen. Mag ik na de operatie weer autorijden? Rijd na de operatie niet zelf van het ziekenhuis naar huis. Het wordt afgeraden auto te rijden tot na de eindcontrole in het ziekenhuis. Mag ik helemaal niet bukken; voorover buigen? De eerste 24 uur niet. Daarna wel. U mag geen zware dingen tillen of langdurig bukkend werk doen. Dit is tot de eindcontrole in het ziekenhuis heeft plaatsgevonden.
13
Mag ik sporten na de operatie? De dag na de operatie mag u kleine afstanden wandelen en fietsen. Na vijf weken (of in overleg met de oogarts) mogen andere sporten worden hervat. Vragen In deze folder kunt u alles lezen over voorbereidingen, de operatie, de anesthesie, de opname en de nazorg. Als u na het lezen van de informatie nog vragen heeft, schrijf deze dan op. Voor vragen over de operatie en de nazorg kunt u bellen met de oogkliniek. Voor informatie over de operatiedatum kunt u bellen met de afdeling opname en patiëntenplanning. Als u na het lezen van deze folder nog uitgebreidere informatie wilt lezen, dan kunt u dat vinden op www.oogartsen.nl onder het kopje ooglens/staar. Er is ook een patiëntenvereniging voor staarpatiënten: www.staarpatiënten.nl. Bericht van verhindering Bent u voor een afspraak verhinderd? Bel dan zo snel mogelijk naar de oogkliniek. Bent u op de afgesproken operatiedatum verhinderd? Bel dan zo snel mogelijk de afdeling opname en patiëntenplanning. Er kan dan nog een andere patiënt in uw plaats komen en met u een nieuwe afspraak worden gemaakt.
14
15
Adres en telefoonnummer Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Bij vragen voor of na de operatie, kunt u contact opnemen met de assistentes van oogkliniek B01 Telefoon (024) 365 82 15 (tijdens kantooruren) Bij ernstige klachten die niet kunnen wachten, kunt u contact opnemen met de afdeling Spoedeisende hulp Telefoon (024) 365 83 22 (buiten kantooruren) Bij vragen over de operatiedatum of verhindering voor de operatie, kunt u contact opnemen met de afdeling opname en patiëntenplanning Telefoon (024) 365 71 34
16
G450-E / 07-15
Website: www.oogheelkunde.cwz.nl
