Patiënteninformatie
Staaroperatie
Inhoudsopgave Pagina 1 Algemeen 2 Wat is staar? 3 De oorzaken van staar 4 Wanneer behandelen we staar? 5 Wat zijn de verschijnselen? 5.1 Wisselende gezichtsscherpte 5.2 Dubbelzien 5.3 Slechter zien in het donker 5.4 Gevoeligheid voor licht 5.4 Zonder bril lezen
5 5 5 6 6 6 6 6 6 6
6 7 8 8.1
7 8 8 9
Het vooronderzoek De dag van de operatie De staaroperatie Tijdens de operatie
9 Na de operatie 10 Oogdruppels 10.1 Aanwijzingen voor het druppelen
9 10 10
11 Adviezen voor een beter herstel 12 Controles 13 Contact opnemen 14 Mogelijke complicaties 15 Nastaar 16 Lenskeuze 16.1 De monofocale implantlens 16.2 De multifocale implantlens 16.3 De torische implantlens 16.4 De multifocale torische implantlens
11 11 12 12 12 13 13 13 14 14
17
15
Tot slot
3
Staaroperatie U heeft een afspraak in Tergooi voor een staaroperatie. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Ter voorbereiding op uw behandeling, informeren we u met deze folder over de gang van zaken rondom de behandeling. Daarnaast zetten we een aantal praktische zaken en nuttige informatie voor u op een rij. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Achterin vindt u de contactgegevens van de betreffende afdeling. De medewerkers van de afdeling of uw behandelaar beantwoorden uw vragen graag.
4
1 Algemeen U heeft uw besluit tot staaroperatie genomen na overleg met uw oogarts. De operatie vindt plaats in dagbehandeling. Dagbehandeling betekent dat we u niet hoeven op te nemen, maar dat u op de dag van de operatie naar het ziekenhuis komt en dezelfde dag ook weer naar huis kunt.
2
Wat is staar?
Staar is een vertroebeling van de ooglens. De lens, die onder normale omstandigheden helder is, bevindt zich direct achter de pupil en de iris. In het algemeen ontwikkelt staar zich heel geleidelijk en kan het jaren duren voordat u er iets van merkt. Soms gaat het proces echter sneller en treedt binnen enkele maanden een merkbare verslechtering van het zicht op. zenuwstelsel
harde oogrok hoornvlies iris
netvlies vaatvlies
ooglens gele vlek blinde vlek
pupil oogkamer
oogzenuw het glasachtig lichaam
• Doorsnede van het oog
3
De oorzaken van staar
De meest voorkomende vorm van staar is het verouderen van de lens. Enkele oorzaken hiervoor zijn: • erfelijke aanleg; • bepaalde inwendige aandoeningen als suikerziekte; • langdurig medicijngebruik; • verwondingen aan het oog.
5
4
Wanneer behandelen we staar?
Staar gaat niet vanzelf over en kunnen we alleen operatief verhelpen. Als we staar niet tijdig verhelpen, gaat u alles wazig zien en kunt u uiteindelijk alleen nog licht en donker onderscheiden. Wanneer staar een belemmering gaat vormen voor het dagelijks functioneren, zoals bij autorijden, TV kijken en lezen, raadt uw oogarts u een operatie aan. Uiteraard kijken we eerst goed of uw ogen nog andere afwijkingen hebben. We informeren u uitgebreid over de te verwachten verbetering, eventuele beperkingen en risico’s.
5
Wat zijn de verschijnselen?
Staar ontwikkeld zich meestal heel langzaam. Heel geleidelijk wordt het zicht waziger, vooral voor veraf zien. Daarnaast zijn er nog een aantal verschijnselen van staar die kunnen optreden. 5.1 Wisselende gezichtsscherpte In een vroeg ontwikkelingsstadium van staar kan de gezichtsscherpte wisselen. 5.2 Dubbelzien Er zijn mensen die met één oog dubbelzien. Dit verdwijnt naarmate de staar toeneemt. 5.3 Slechter zien in het donker Staar kan ook slechter zien in het donker veroorzaken. Met name autorijden in het donker kan problematisch worden door de verstrooiing van licht van tegemoetkomende auto’s. 5.4 Gevoeligheid voor licht Sommige staarpatiënten zien het best bij zwakke verlichting. Anderen hebben juist meer licht nodig. 5.4 Zonder bril lezen Soms ontdekken patiënten met staar dat zij weer kunnen lezen zonder bril, terwijl ze voor het zien in de verte nog steeds een bril nodig hebben.
6
6
Het vooronderzoek
Zodra we, in overleg, besluiten te opereren, volgt een afspraak voor een nader onderzoek. Tijdens dit vooronderzoek verrichten we een meting om de sterkte van de kunstlens te bepalen die we tijdens de operatie in uw oog zetten. Onder het hoofdstukje ‘Lenskeuze’ (zie verder) treft u een overzicht aan van de verschillende lenzen die we kunnen implanteren. Wanneer u contactlenzen draagt, moet u deze enige tijd vóór het voor onderzoek uitlaten. Draagt u harde lenzen, dan mag u deze minimaal twee weken vóór het onderzoek niet dragen. Zachte lenzen moet u één week vóór het onderzoek uitlaten. Tijdens het vooronderzoek krijgt u een recept voor een rol pleisters en voor twee flesjes met oogdruppels die u vóór en na de operatie moet gebruiken. We raden u aan de flesjes met oogdruppels tijdig bij de apotheek te halen en ze, ongeopend, op kamertemperatuur te bewaren. Kunt u zelf niet druppelen of heeft u niemand in uw directe omgeving die dit voor u kan doen? Neemt u dan tijdig vóór de operatie contact op met de thuiszorg in uw woonplaats. U heeft van ons een vragenlijst ontvangen over uw ziektegeschiedenis en uw medicijngebruik. Wilt u de lijst nauwkeurig invullen en meenemen naar het vooronderzoek? Wanneer u medicijnen gebruikt, is een originele medicijnlijst van uw apotheek noodzakelijk; deze kunt u gratis bij uw apotheek afhalen. Het is belangrijk dat de ogen rustig en niet ontstoken zijn. Wanneer u tussen de afspraak met de oogarts en de operatie meer last krijgt van irritatie, plakkende ogen of tranen, dan verzoeken we u contact op te nemen met de polikliniek voor nader overleg.
7
7
De dag van de operatie
Op de dag van de operatie meldt u zich op het afgesproken tijdstip bij de afgesproken afdeling Dagopname (locatie Blaricum) of Dagbehandeling (locatie Hilversum). De operatie zelf duurt, normaal gesproken, ongeveer een half uur, maar inclusief de voorbereidingen en de nazorg bent u ongeveer twee tot drie uur in de kliniek. Wanneer u koorts heeft of heel erg hoest, belt u dan tijdig de kliniek om te overleggen of de operatie kan doorgaan. Het is noodzakelijk dat u zich goed wast/een douche neemt en dat u schone en comfortabele kleding aantrekt. De bovenkleding moet makkelijk uitkunnen. Tevens is het van belang dat u deze dag geen make-up en/of dagcrème aanbrengt op of rondom het oog dat we gaan opereren. Laat u op de dag van de operatie naar Tergooi begeleiden. Na aankomst in de kliniek krijgt u een tabletje in het te opereren oog. Dit tabletje is nodig om de pupil te verwijden. Daarna krijgt u een steriele overjas, een mutsje en overschoenen aan. Vervolgens neemt de verpleegkundige u mee naar de operatiekamer. Daar krijgt u een plaatselijke verdoving door middel van druppels in het oog. In de meeste gevallen kan de operatie onder druppelverdoving plaatsvinden; soms is echter een prik of algehele verdoving (anesthesie) gewenst.
8
De staaroperatie
De techniek die Tergooi gebruikt, heet phaco-emulsificatie. Dit is een moderne techniek en betekent letterlijk: ‘verpulveren en opzuigen van de lens’. In het oog maken we een klein sneetje waardoor de oogarts met hele kleine instrumenten naar binnen gaat. De ooglens zit in een omhulsel, het lenskapsel, waarin we aan de voorkant een opening maken. De bestaande lens breken we dan in kleine stukjes door ultrasone geluidstrillingen en die stukjes zuigen we uit het oog. Het lenskapsel blijft in het oog achter. Hierin plaatsen we een heldere, opvouwbare kunstlens. In het oog ontvouwt de lens zich direct en door middel van flexibele pootjes zet de lens zich vast. Omdat bij deze operatie een klein sneetje in het oog voldoende is, hoeven we in principe niet te hechten.
8
Het oog geneest daarom snel. In uitzonderingsgevallen gebruiken we de meer conventionele extracapsulaire operatietechniek waarbij we de lens niet vergruizen, maar als één geheel verwijderen. 8.1 Tijdens de operatie De operatie duurt normaal gesproken ongeveer 20 – 30 minuten, maar kan soms ook langer duren. Uw gezicht dekken we tijdens de operatie af met een steriel laken. U krijgt een ooglidspreider in het te opereren oog. Die zorgt ervoor dat het oog tijdens de operatie open blijft. Het is belangrijk dat u tijdens de operatie zo rustig mogelijk blijft liggen. Wanneer u pijn voelt of zich tijdens de operatie niet prettig voelt, moet u dit aangeven. Ook als u moet hoesten of niezen is het belangrijk dat u de oogarts hiervoor waarschuwt. Tijdens de operatie kunt u verschillende geluiden horen. Dit zijn geluiden van de apparatuur.
9
Na de operatie
Aan het eind van de operatie dekken we het geopereerde oog af met een oogverband en een plastic kapje. Daarna brengen we u weer terug naar de afdeling. Omdat u een kapje voor het geopereerde oog heeft, mag u na de operatie niet zelf autorijden. We adviseren u zich te laten begeleiden. Een aantal uren na de operatie werkt de verdoving uit. Tenzij de oogarts anders heeft voorgeschreven, kunt u bij pijn het beste één of twee tabletten paracetamol (van 500 mg) innemen. Blijft u pijn houden, of bent u misselijk, dan is het raadzaam contact met ons op te nemen. De dag na de operatie kunt u het kapje en het verbandje zelf al verwijderen. Maakt u het kapje schoon met warm water en zeep en bewaar het zodat u het ’s nachts kunt dragen; het verband gooit u weg. De cataractcoördinator of de verpleegkundige belt u de dag na de operatie om te horen hoe het met u gaat. We raden u aan de eerste week ’s nachts het oogkapje te dragen om te voorkomen dat u ’s nachts per ongeluk in uw ogen wrijft. Het oogkapje kunt u bevestigen met de rol tape die, tegelijk met de druppels, door de apotheek zijn verstrekt.
9
Het kan voorkomen dat u enige tijd het gevoel heeft alsof er iets in uw oog zit (meestal onder het bovenooglid). Dit is normaal omdat er een klein wondje onder het bovenooglid is gemaakt. Ook kan het geopereerde oog nog enkele weken overmatig tranen. Soms traant het andere oog mee. Hier hoeft u zich geen zorgen over te maken. Kijk voor adviezen rondom uw herstel onder het kopje ‘Adviezen voor een beter herstel’ (zie verder).
10 Oogdruppels U kunt na het opstaan het kapje en verband verwijderen en starten met de oogdruppels waarvoor u reeds eerder een recept heeft gekregen. Per keer moet u van beide soorten één druppel toedienen in het geopereerde oog volgens onderstaand schema. Het maakt niet uit welke soort u als eerste gebruikt, als u maar minimaal twee minuten wacht tussen beide druppels. • • • •
Nevanac druppelt u drie weken lang één keer per dag. Tobradrex de eerste week drie keer per dag. Tobradrex de tweede week twee keer per dag. Tobradex de derde week één keer per dag.
10.1 Aanwijzingen voor het druppelen • Neem plaats in een luie stoel, met uw hoofd achterover. • Kijk omhoog. • Trek uw onderooglid een stukje naar beneden. • Er ontstaat nu een ‘plooitje’ tussen het onderooglid en het oog. • Laat in dit plooitje een druppel vallen. • Knipper voorzichtig; het oog niet te stijf dichtknijpen. • Let op!: Het flesje niet te dicht bij het oog houden.
10
11 Adviezen voor een beter herstel De volgende adviezen en instructies zijn bedoeld voor de eerste twee weken na uw staaroperatie. Opletten bij • Tillen: probeert u niet te zwaar te tillen. Dat wat u zonder extra inspanning kunt tillen, is toegestaan. • Bukken: probeert u door de knieën te gaan en daarbij uw hoofd omhoog te houden. • Persen: overlegt u bij problemen met de ontlasting met de oogarts. • Hoesten: overlegt u bij aanhoudend hoesten met uw oogarts. U mag niet • In uw geopereerde oog wrijven. • Zwemmen, contactsporten beoefenen of naar de sauna gaan. • Neus snuiten (u mag wel uw neus ophalen). • Niezen (echter wel met uw mond open). • In vervuilde ruimten komen. • Tot drie weken na de operatie make-up aanbrengen op of rondom het geopereerde oog. U mag wel • Lezen of televisie kijken, hoewel dit nog wel vermoeiend zal zijn. • Twee dagen na uw operatie uw haren wassen. Wees de eerste week voorzichtig met schuim in het oog.
12 Controles In principe vinden de controles plaats: • telefonisch de dag na de operatie; • drie à vier weken na de operatie.
11
13 Contact opnemen Bij onderstaande klachten moet u contact met ons opnemen. • Pijn aan het oog. Bij pijnklachten kunt u eerst één of twee tabletten paracetamol à 500 mg nemen. Heeft u na een uur nog steeds erge pijn, neemt u dan contact met ons op. • Rood oog. Het oog kan na de operatie rood zijn, dat is normaal en moet langzaam wegtrekken. Wordt de roodheid van het oog in de dagen na de operatie erger, neemt u dan contact met ons op. • Slechter zien. De eerste dagen na de operatie kan het zicht nog wat wazig zijn. Dit is normaal en het zicht wordt geleidelijk beter in de dagen die volgen. Merkt u dat het zicht juist slechter wordt, plotseling vlekken of lichtflitsen ziet, of een gedeelte van het gezichtsveld ontbreekt, neemt u dan contact met ons op.
14 Mogelijke complicaties Zoals voor elke medische ingreep geldt, zijn ook bij een staaroperatie het verloop en het eindresultaat niet 100% voorspelbaar. In principe is het risico van een complicatie gering, maar een bloeding, infectie of netvliesprobleem kan optreden. Ook komt het wel eens voor dat we niet alle lensresten kunnen verwijderen, of dat het lenskapsel te zwak is om een lens in te plaatsen. We moeten dan een ander type kunstlens inbrengen. De operatie kan dan wat langer duren. In het geval van een dergelijke complicatie kunnen we meestal geen torische of multifocale lens meer in het oog plaatsen, maar plaatsen we een ander type kunstlens in het oog. Dit is een standaard lens. In zeldzame gevallen kunnen we geen lens plaatsen of is een tweede operatie nodig.
15 Nastaar Na de staaroperatie kunt u zogenoemde ‘nastaar’ krijgen. Dit wil zeggen dat het oorspronkelijke lenszakje – het kapsel – waarin de kunstlens is geplaatst, enigszins vertroebelt. Met een eenvoudige, snelle en pijnloze laserbehandeling verwijderen we deze nastaar poliklinisch.
12
16 Lenskeuze Tijdens de staaroperatie verwijderen we de natuurlijke lens en vervangen we die door een implantlens. Voordat de oogarts de staaroperatie uitvoert, stelt hij/zij met een oogmeting eerst de sterkte van de te implanteren lens vast. Ook zal hij/zij samen met u bekijken welke implantlens er gaat worden gebruikt. Was hier vroeger weinig keuze in, vandaag de dag zijn er verschillende mogelijkheden. 16.1 De monofocale implantlens De monofocale implantlens is jarenlang de standaard implantlens geweest. De monofocale implantlens is een kwalitatief goede lens. Afhankelijk van de brilsterkte vóór de operatie, kan de sterkte van de implantlens vaak zodanig worden gekozen dat u (afhankelijk van uw oogkwaliteit) veraf of nabij zonder bril scherp kan zien. Het voordeel van deze implantlens is dat deze lens voor de meeste ogen is geschikt en dat deze lens door de zorgverzekering volledig wordt vergoed. Het nadeel van de monofocale implantlens is dat deze niet over het scherpstellende vermogen van de menselijke lens beschikt. Daarom is na operatie bijna altijd een bril nodig voor veraf of dichtbij en in het geval van astigmatisme (een cylinder) beide. 16.2 De multifocale implantlens Naast de standaard implantlens bestaat tegenwoordig de mogelijkheid om – tegen betaling – te kiezen voor een multifocale lens. Dit houdt in dat de lens uit een verte- en een leesgedeelte bestaat. Met deze nieuwe lenstechnologie heeft u een goede gezichtsscherpte, zowel dichtbij als veraf, waardoor u zich in de meeste gevallen na uw staaroperatie weer zonder bril kunt redden. Niet iedereen zal in aanmerking komen voor dit type implantlens. Uit een in Nederland verricht onderzoek blijkt dat 84,4% van de patiënten die heeft gekozen voor dit type implantlens geen bril meer nodig heeft voor veraf zien noch voor lezen. Bij de overige patiënten was een aparte bril alsnog noodzakelijk. Verder moet u er rekening mee houden dat u zelf voor deze lens moet betalen en dat de verzekering deze lens niet vergoedt. Informeer voor de prijzen van deze lenzen bij de cataractcoördinator. Indien u bent geïnteresseerd in dit type kunstlens, kunt u dit aangeven tijdens het vooronderzoek. De oogarts beoordeelt dan of uw ogen geschikt zijn voor deze lens.
13
16.3 De torische implantlens Ook cylindrische oogafwijkingen kunnen we na een staaroperatie verhelpen door middel van een implantlens. U kunt in dit geval kiezen voor de torische implantlens. In dit geval heeft u geen bril voor de verte meer nodig, een leesbril blijft wel nodig. Nog niet elke cylindrische afwijking kunnen we corrigeren. Indien u een zeer sterke cylinder heeft, kunnen we de sterkte van de cylinder met een torische implantlens wel verminderen. In dit geval heeft u aanvullend een aparte bril nodig voor in de verte en voor het lezen. Of u gebruikt een multifocale bril. Wanneer u geïnteresseerd bent in dit type kunstlens, kunt u dit aangeven tijdens het vooronderzoek. De oogarts beoordeelt dan of uw ogen geschikt zijn voor deze lens. Evenals de multifocale lens kent ook de torische implantlenzen een eigen bijdrage. 16.4 De multifocale torische implantlens Tegenwoordig bestaat er ook een combinatie van bovenstaande lenzen, de zogenoemde multifocale torische implantlens. Deze is geschikt voor mensen met een cylindrische oogafwijking die een multifocale lens wensen. Ook voor deze lens geldt dat deze niet voor iedereen is geschikt en u deze lens zelf zal moeten betalen.
© Tergooi 000431873 28022014
14
17 Tot slot Heeft u nog vragen, belt u dan, tijdens kantoortijden, de polikliniek Oogheelkunde, T 088 753 12 60. Buiten kantoortijden • de afdeling Spoedeisende Hulp/SEH locatie Blaricum, T 088 753 16 60 • de afdeling Spoedeisende Hulp/SEH locatie Hilversum, T 088 753 15 60 Namens de oogartsen Locatie Blaricum
Locatie Hilversum
Mevr. A.M. van der Hage Dhr. M.J. Kanis Mevr. J.A.E. Mulder Mevr. J.A.M. Ramselaar Mevr. W. Siewertz van Reesema
Mevr. A.M. van der Hage Dhr. M.J. Kanis Mevr. C.E.J. Snepvangers Dhr. S. Tecim
Namens de optometristen Locatie Blaricum
Locatie Hilversum
Mevr. E.N. Brouwer-Kamer Dhr. E.J.M. Pandelaar Dhr. P.H.T. Senden
Dhr. E.J.M. Pandelaar Dhr. P.H.T. Senden
Namens de orthoptisten Locatie Blaricum
Locatie Hilversum
Mevr. C. Kuit-Baaij Mevr. D.M.W. Hamers Mevr. Th.M.M. Hilhorst
Mevr. I.M. Calis Mevr. D.M.W. Hamers
De oogartsen van Tergooi wensen we u een goede operatie en prettig herstel toe.
15
T 088 753 17 53 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
