Lessuggesties
Spijt
Wat als je geloof wankelt? Technische info Doelgroep vijfde en zesde klas middelbaar
Thema’s spijt, geloof, liefde, kruisvaart, kluizenaar, middeleeuwen
Auteur Tine Bergen
isbn 978 90 448 1237 4
Inhoud 1. Samenvatting 2. Voor het lezen 3. Na het lezen - Kringgesprek - Leesopdrachten - Zoekopdrachten - Schrijfopdrachten - Spreekopdrachten
4. Over de auteur 5. Nuttige links 1 LESSUGGESTIES Spijt
Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com
1. Samenvatting 1251. Aleid laat zich vrijwillig inmetselen in een kleine kluis naast de kerk om in het reine te komen met haar verleden. Aleid werd in de steek gelaten door haar geliefde, Jacob. Hij vertrok op kruistocht en liet haar zwanger en teleurgesteld achter. Via flashbacks kom je te weten hoe Aleid en Jacob elkaar leerden kennen op het begijnhof. Hij uit een rijk milieu, zij van eenvoudige afkomst. Het was een verboden liefde en om hiervoor boete te doen, laat Aleid zich opsluiten. Een deur met tralies verbindt de kluis met de kerk en via een open venster krijgt ze voedsel en kan ze communiceren met de buitenwereld. Al heeft Aleid vrijwillig voor deze opsluiting gekozen, toch valt de eenzaamheid haar zwaar. God lijkt niet op Aleid te wachten, de gedachten tollen rond in haar hoofd en ze twijfelt over haar keuze. Na drie maanden in de kluis krijgt ze een miskraam. Aleid slaapt en hoopt, eet en huilt en bidt tussen haar vier muren. Ze krijgt veel steun van haar moeder en begijn Flore. Stilaan krijgt Aleid ook meer aandacht voor de buitenwereld, ze raakt intensief betrokken bij wat er zich in het dorp afspeelt en is de steun en toeverlaat van heel wat mensen. Haar eenzaamheid wordt ook enigszins verlicht door het kleine meisje Mie. Wanneer op een nacht een pakje met een brief in haar kluis wordt gegooid, besluit Aleid met de hulp van Flore te leren lezen. Ze wil de brief liever zelf ontcijferen dan aan de pastoor te geven. Het blijkt een brief te zijn van de katharen, die door de Kerk als ketters beschouwd worden. Hoe meer Aleid te weten komt over de bijbel, hoe kritischer ze wordt tegenover de Kerk en de pastoor. Ze stelt zich steeds meer vragen over de God in wie ze gelooft en de dingen die in Zijn naam gebeuren. Ze denkt voortdurend aan Jacob, een liefde die niet mocht zijn. In het holst van de nacht pakt de pastoor een vrouw op, Klara, hij verdenkt haar van ketterij en sluit haar op in de kluis. Klara vertelt dat haar broer de brief heeft geschreven. Aleid helpt haar te ontsnappen door het smalle venster. Zelf staat ze voor de keuze: kiest ze ook voor haar vrijheid of blijft ze in de kluis?
2 LESSUGGESTIES Spijt
2. Voor het lezen Voor de leerlingen het boek gelezen hebben, kun je ze eventueel al kennis laten maken met het boek en de thema’s die erin aan bod komen. Je kunt enkele literaire begrippen introduceren die in je leerplan en handboek staan en die bij het boek passen. Op die manier kunnen leer lingen goed voorbereid aan het boek beginnen en de opdrachten beter uitvoeren. Bespreking van de titel, de cover en de flaptekst. - Bekijk de cover van het boek. Wat zie je? - In welke tijd speelt dit boek zich af? Waarom denk je dat? - Is het een vrolijk boek? Waarom wel/niet? - Komt dat overeen met wat er in de flaptekst staat? Bespreking van de thema’s. Bespreking van de thema’s. Eventueel kun je hierbij gebruik maken van muziek, beeld en film om de thema’s te introduceren en de leerlingen te motiveren het te lezen. - Wat betekent isolement voor jou? Hoe kunnen mensen vandaag geïsoleerd van de samenleving leven? Ben je zelf graag alleen? - Wat weet je over het geloof in de middeleeuwen? Was het belangrijk? - En wat weet je over het geloof vandaag? Is het nog even belangrijk? - Speelt geloof een centrale rol in jouw leven? - Heb je wel eens spijt gehad over een keuze die je gemaakt hebt? Literaire begrippen die voor dit boek in aanmerking komen. - vertelperspectief
- ruimte
- verteltijd versus vertelde tijd
- motief
- round versus flat characters - flashbacks en flashforwards - open einde versus gesloten einde
3 LESSUGGESTIES Spijt
3. Na het lezen Eerst kun je een kringgesprek houden om in te gaan op de persoonlijke ervaringen van de leerlingen tijdens het lezen. Daarna volgen een aantal opdrachten om specifieke vaardigheden te ontwikkelen. Deze analyse kan zowel individueel als in groep, en thuis of in de klas uitgevoerd worden. 1 kringgesprek Bespreking van de leeservaring in groep. - Vind je het een goed verhaal? Waarom wel/niet? - Vanuit wiens perspectief wordt het verhaal verteld? - Vind je Aleid een sympathiek personage? Waarom wel/niet? - Wat vind je van het einde? Is het een open of een gesloten einde? - Begrijp je Jacob zijn keuze? Zou jij ooit je liefde opgeven om je droom waar te maken? 2 lees- en zoekopdrachten Leesopdrachten 1. a) Omcirkel vijf innerlijke eigenschappen van Aleid. Vul eventueel het kader aan. b) Bewijs iedere eigenschap met een tekstvoorbeeld uit het boek. c) Is Aleid een round of een flat character? Aanvaardend
Afhankelijk
Geraakt
Nieuwsgierig
Twijfelend
Droevig
Gekwetst
Teder
Triomferend
Woedend
Lief
Minderwaardig
Verliefd
Beschaamd
Boos
Schuldig
Schuw
Belachelijk
Hatelijk
Jaloers
Verscheurd
Vredig
Gevoelloos
Onbegrepen
Rechtuit
Achterdochtig
Alleen
Moedeloos
Trots
Wraakzuchtig
Gebonden
Gelukkig
Tevreden
Wispelturig
Dierenlievend
Liefdeloos
Sympathiek
Verstandig
Bezorgd
Koppig
Superieur
Vrolijk
Bemind
Impulsief
Rusteloos
Verward
Beetgenomen
Gezellig
Opstandig
Zenuwachtig
4 LESSUGGESTIES Spijt
2. Aleid wordt kritischer t.o.v. de Kerk. Ze stelt zich meer vragen bij de God in wie ze gelooft en de dingen die in zijn naam gebeuren. Illustreer met vier tekstvoorbeelden. Op welke manier groeit ze hierdoor als personage? 3. Omschrijf de ruimte waarin Aleid verblijft. Hoe ziet haar kluis eruit? Illustreer met enkele tekstvoorbeelden. 4. Aleid heeft regelmatig dezelfde droom, omschrijf deze droom aan de hand van een tekstfragment. Wat betekent die droom, denk je? 5. Een van de motieven in het boek is eelt. Zoek een concreet voorbeeld in de tekst. Hoe zou je het kweken van eelt op een symbolische manier kunnen interpreteren?
Lees- en zoekopdrachten De bronnen kunnen zowel op het internet als in de bibliotheek gezocht worden. 1. Aleid laat zich vrijwillig inmetselen in de kluis bij de kerk en wordt zo een stadskluizenares. a) Zoek in het verhaal enkele voorbeelden van haar functies binnen de geloofs- en dorps gemeenschap. b) In het nawoord lees je meer over het fenomeen van de stadskluizenares. Kun je een voorbeeld vinden van een bekende stadskluizenares die echt bestaan heeft? Wat weet je nog over haar? 2. Over sommige dingen was [Jacob] heel duidelijk. Hij wilde op kruistocht gaan, liever vroeger dan later. Geen dag ging voorbij of hij was erover bezig. Hij had in Frankrijk veel gehoord over de katharen en had met zijn eigen ogen gezien wat ze onder de mensen aanrichtten. (p.45) a) Beschrijf waarom Jacob zo graag op kruistocht tegen de katharen wil vertrekken. Waarom deelt Aleid zijn mening niet? b) Zoek meer informatie over de katharen.
5 LESSUGGESTIES Spijt
3. Al droevet die tijt ende die vogheline, dan darf niet doen die herte fine, die dore minne wilt doghen pine (p.87) a) Welk soort lied zingt Jacob voor Aleid? Hoe zou je het woord ‘minne’ het best kunnen vertalen in modern Nederlands? b) Zoek meer informatie over de oorspronkelijke schrijfster van dit lied. Zoekopdrachten Laat leerlingen recensies opzoeken en bespreken (schriftelijk of mondeling). Zoek één of meerdere recensies over Spijt en vergelijk ze met je eigen mening. Ben je het eens met de beoordeling? Waarom wel/niet? Raadpleeg je handboek en het leesboek om je standpunt met argumenten te onderbouwen. Breng een aantal kranten mee of bestel een gratis krantenpakket en laat de leerlingen zoeken naar artikels die iets met het afnemend belang van de rol van de Kerk in de maatschappij te maken hebben.
3. schrijfopdrachten 1. Schrijf de preek die de pastoor in het boek zou kunnen geven om de leden van zijn ge loofsgemeenschap te waarschuwen voor de katharen. 2. Schrijf een liefdesgedicht dat Aleid voor Jacob zou kunnen schrijven. 3. Schrijf een pleidooi over het belang van de rol van de vrouw in de maatschappij.
6 LESSUGGESTIES Spijt
4. spreekopdrachten 1. Fragment voorlezen Laat de leerlingen een fragment of een gedicht kiezen uit het boek, en geef op voorhand enkele aandachtspunten over expressief voorlezen mee: articulatie, intonatie, tempo … Tip! Laat leerlingen elkaar beoordelen aan de hand van een evaluatieformulier. 2. Rollenspel Kies een van de volgende drie scènes en speel die na. a) Jacob komt terug van de kruistocht en verneemt dat Aleid in de kluis verblijft. Hij gaat haar opzoeken. Speel deze dialoog na. b) De pastoor ontdekt dat Aleid de geschriften van de katharen in haar kluis verbergt. Hij komt de kluis in en confronteert Aleid hiermee. c) Het gerucht dat Aleid van Jacob een kind zou krijgen verspreidt zich als een lopend vuurtje. Speel een gesprek na tussen enkele praatgrage stadsgenoten.
7 LESSUGGESTIES Spijt
4. Over de auteur Tine Bergen is een Vlaamse jeugdauteur en journaliste. Ze heeft altijd graag gelezen en droomde ervan om zelf ook een boek te schrijven. Na haar studie Germaanse talen en Antropologie in Leuven belandde ze opnieuw in haar geboortestad Aarschot, waar ze niet alleen veel leest en schrijft, maar ook graag tijd maakt voor alles wat het leven mooier maakt, zoals vrienden, poëzie en marsepein. Tine heeft al verschillende jeugdboeken geschreven, waaronder Verwachtingen, Zilt, Gaijin, Spijt en De vlindertheorie. Haar eerste roman voor volwassenen is Crème brûlée.
Meer informatie over Tine Bergen en haar boeken vind je op www.tinebergen.be. Je kunt de auteur ook uitnodigen voor een boeiende lezing over haar werk. Daarvoor kun je mailen naar
[email protected].
8 LESSUGGESTIES Spijt
5. Nuttige links Meer informatie over (liefdes)poëzie en literatuur in de middeleeuwen vind je op: www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/middeleeuwen/thema/lgme115.html Meer info over Hadewych en de mystiek vind je op: www.spiritualiteit.net/mystiek.php www.heiligen-3s.nl/heiligen/12/15/12-15-1248-Hadewych-Vlaanderen.php www.kb.nl/dichters/hadewijch/hadewijch-01.html Meer info over de begijnen en troubadours vind je op: www.heiligen-3s.nl/wb/Begijnen.php www.rosadoc.be/pdf/factsheets/nr22.pdf http://troubadours.jouwpagina.nl Stichting Lezen Vlaanderen: www.stichtinglezen.be Stichting Lezen Nederland: www.lezen.nl Recensies vind je op de volgende de websites: www.lees-wijzer.be www.jaapleest.nl www.pluizer.be
www.leestafel.info
www.pluizuit.be De leeswelp, Vlaams blad dat zich wijdt aan boeken voor jonge mensen, van peuters tot adolescenten: www.vlabinvbc.be/?navigatieid=11 Leesgoed, Nederlands blad over kinder- en jeugdliteratuur en leesbevordering: www.leesgoedplus.nl
Heb je wat gehad aan deze lessuggesties of heb je vragen, opmerkingen of tips? Laat het ons dan weten:
[email protected] www.clavisbooks.com www.facebook.com/clavis.uitgeverij
9 LESSUGGESTIES Spijt
Marleen Neyens en Clavis Uitgeverij
