Lessuggesties
Niets
Over de zin of onzin van het leven Technische info Doelgroep derde en vierde klas middelbaar
Thema’s betekenis, (on)zin, (on)schuld
Auteur Janne Teller
isbn 978 90 448 1178 0
Inhoud 1. Samenvatting 2. Voor het lezen 3. Na het lezen - Kringgesprek - Leesopdrachten - Zoekopdrachten - Schrijfopdrachten - Spreekopdrachten
4. Over de auteur 5. Nuttige links
1 LESSUGGESTIES Niets
Wij maken kinderdromen waar www.clavisbooks.com
1. Samenvatting Acht jaar na de feiten vertelt de dertienjarige Agnes hoe ze met de andere leerlingen van haar klas op zoek gaat naar de zin van het leven. Het begint allemaal met Pierre Anthon, die niet meer naar school wil als hij tot de conclusie komt dat niets zin heeft. Hij gaat in een pruimenboom zitten en elke ochtend bestookt hij zijn klasgenoten met pruimenpitten en lastige vragen. De anderen willen bewijzen dat hij fout is en gaan op zoek naar zin. In een verlaten houtzagerij richten ze een berg op van dingen die écht iets betekenen. Allemaal moeten ze iets afstaan dat voor hen betekenis heeft. Omdat ze zelf niet in staat zijn hun dierbaarste bezit op te offeren, kiezen de klasgenoten in elkaars plaats. Wie heeft geofferd, mag het volgende offer bepalen. Het begint onschuldig, maar algauw wordt er een dood broertje opgegraven en verliest een meisje haar maagdelijkheid. Hoe persoonlijker iemand geraakt wordt, hoe hoger de lat gelegd wordt voor de volgende speler. Pas als een gewonde jongen gaat klikken, ontdekken de volwassenen de berg van betekenis. De politie verzegelt de zagerij, maar de jongeren worden niet zwaar gestraft. Bovendien is Pierre Anthon helemaal niet onder de indruk van de berg. Onverwachts trekken de jongeren de aandacht van de lokale en internationale pers en een Amerikaans museum biedt veel geld voor de berg, die als een uniek kunstwerk bestempeld wordt. De meningen in de groep zijn verdeeld – kun je iets van betekenis wel verkopen? – maar de meerderheid stemt voor. Net voor alles wordt ingepakt, komt het tot een hevige ruzie. Pierre Anthon wordt erbij gehaald, maar zijn spottende commentaar roept alleen maar meer geweld op. De groep reageert al zijn woede op hem af. Als de jongeren afdruipen, blijft Pierre Anthon alleen in de zagerij, die daarna in de vlammen opgaat.
2 LESSUGGESTIES Niets
2. Voor het lezen Voor de leerlingen het boek gelezen hebben, kun je ze eventueel al kennis laten maken met het boek en de thema’s die erin aan bod komen. Je kunt enkele literaire begrippen introduceren die in je leerplan en handboek staan en die bij het boek passen. Op die manier kunnen leerlingen goed voorbereid aan het boek beginnen en de opdrachten beter uitvoeren. Bespreking van de titel, de cover en de flaptekst. - Bekijk de cover van het boek. Wat zie je? - Waarover zou het boek gaan? Waarom denk je dat? - Komt dat overeen met wat er in de flaptekst staat? Bespreking van de thema’s. Bespreking van de thema’s. Eventueel kun je hierbij gebruik maken van muziek, beeld en film om de thema’s te introduceren en de leerlingen te motiveren het te lezen. - Wat vind jij belangrijk in het leven? - Doe je meestal mee met de groep of durf je er tegen in te gaan? - Denk je bewust na over de dingen die je doet? - Denk je na over het leven en de toekomst? - Vind je geloof belangrijk? - Waar ligt de grens tussen goed en kwaad? Literaire begrippen die voor dit boek in aanmerking komen. - genre: filosofische roman - spanning - fictie versus non-fictie - raamverhaal - thema’s
3 LESSUGGESTIES Niets
3. Na het lezen Eerst kun je een kringgesprek houden om in te gaan op de persoonlijke ervaringen van de leerlingen tijdens het lezen. Daarna volgen een aantal opdrachten om specifieke vaardigheden te ontwikkelen. Deze analyse kan zowel individueel als in groep, en thuis of in de klas uitgevoerd worden. 1 kringgesprek Bespreking van de leeservaring in groep. - Vind je het een goed verhaal? Waarom wel/niet? - Zou je het boek aanraden aan vrienden? - Wat vind je het spannendste moment in het boek? - Vind je Agnes een sympathiek personage? - Wat vind je van het einde? - Zijn er voorwerpen waaraan jij gehecht bent? - Welke betekenis hebben ze voor jou? 2 lees- en zoekopdrachten Leesopdrachten 1. a) Omcirkel vijf innerlijke eigenschappen van Pierre Anthon. Vul eventueel het kader aan. b) Bewijs iedere eigenschap met een tekstvoorbeeld uit het boek. Aanvaardend
Afhankelijk
Geraakt
Nieuwsgierig
Twijfelend
Droevig
Gekwetst
Teder
Triomferend
Woedend
Lief
Minderwaardig
Verliefd
Beschaamd
Boos
Schuldig
Schuw
Belachelijk
Hatelijk
Jaloers
Verscheurd
Vredig
Gevoelloos
Onbegrepen
Rechtuit
Achterdochtig
Alleen
Moedeloos
Trots
Wraakzuchtig
Gebonden
Gelukkig
Tevreden
Wispelturig
Dierenlievend
Liefdeloos
Sympathiek
Verstandig
Bezorgd
Koppig
Superieur
Vrolijk
Bemind
Impulsief
Rusteloos
Verward
Beetgenomen
Gezellig
Opstandig
Zenuwachtig
4 LESSUGGESTIES Niets
2. ‘Alles is zinloos,’ riep hij op een dag. ‘Want aan alles komt een eind. Op het moment dat jullie geboren werden, begonnen jullie al te sterven. En zo gaat het met alles.’ (p.6) Dat zegt Pierre Anthon. Zoek in het boek naar drie andere filosofische uitspraken van hem. 3. Pierre Anthon had gewonnen. Maar toen beging hij een fout. Hij keerde zijn rug naar ons toe. (p.106) Aan het eind van het boek barst het geweld helemaal los, maar eerder vinden er ook al verschillende gewelddadigheden plaats. Geef drie voorbeelden uit het boek. 4. Janne Teller zorgt in het boek voor spanning. Zoek drie fragmenten waarin geluiden, weersomstandigheden of locaties een versterkend effect hebben op de sfeer van het verhaal. 5. De klasgenoten besluiten allemaal om iets af te staan dat van grote betekenis voor hen is. De lat wordt steeds hoger gelegd en het project loopt uit de hand. Dat wordt ook weerspiegeld in de stijl van de auteur, die vaak de trappen van vergelijking gebruikt. Bijvoorbeeld op p.5: Bang, banger, bangst. Zoek in het boek vijf andere voorbeelden en verbind ze met het verhaal.
Lees- en zoekopdrachten De bronnen kunnen zowel op het internet als in de bibliotheek gezocht worden. 1. Het verhaal wordt verteld door Agnes, die terugblikt op de feiten. Dat noemen we een raamverhaal. a) Zoek meer informatie over raamverhalen. b) Wat weet je over Agnes? Hoe staat zij tegenover het hele gebeuren? Verandert dat op het einde of niet? Werk uit met voorbeelden uit het boek. 2. In het boek hebben bepaalde voorwerpen een symbolische betekenis, zoals de roos, het kruis en de Deense vlag. a) Zoek informatie over deze symbolen. b) Wat betekenen deze voorwerpen in het boek? Illustreer met tekstvoorbeelden.
5 LESSUGGESTIES Niets
3. Het boek behandelt vragen die ook gesteld worden in een aantal filosofische stromingen. a) Zoek informatie over existentialisme en nihilisme. b) Leg aan de hand van tekstvoorbeelden uit wat deze stromingen met het verhaal gemeen hebben. Zoekopdrachten Laat leerlingen recensies opzoeken en bespreken (schriftelijk of mondeling). Zoek één of meerdere recensies over Niets en vergelijk ze met je eigen mening. Ben je het eens met de beoordeling? Waarom wel/niet? Raadpleeg je handboek en het leesboek om je standpunt met argumenten te onderbouwen. 3. schrijfopdrachten 1. Ontwerp een nieuwe cover voor het boek: bedenk een andere titel en voeg aan de bestaande flaptekst drie zelfgeschreven quotes toe over het boek. Bijvoorbeeld: Niets is een sensationele jeugdroman waarvan de confronterende beelden lang blijven nabranden. (De gelukkige lezer) 2. Stel dat het museum in New York, dat de berg van betekenis opkoopt, een omschrijving zou geven van het kunstwerk. Wat zou daar dan in kunnen staan? 3. Maar we kwamen pas in de juiste stemming toen men op de dag voor oudejaarsavond in Tering Dinsdag kon lezen dat demonen hun weg gevonden hadden naar Tering. De demonen, dat waren wij. (p.84) Schrijf een krantenartikel voor Tering Dinsdag, waarin je de gebeurtenissen en de berg van betekenis kort beschrijft. 4. spreekopdrachten 1. Presentatie voor de klas Kies een voorwerp dat je heel dierbaar is en vertel waarom het voor jou zo veel betekenis heeft.
6 LESSUGGESTIES Niets
2. Stellingenspel in groep De leerlingen worden verdeeld in groepjes en krijgen een aantal kaarten met daarop een stelling. Een leerling kiest een kaart, leest de stelling voor, zegt of die waar of niet waar is en toont aan met verwijzingen naar het boek. Dit spel kan ook klassikaal gespeeld worden.
- Er bestaat niets van betekenis, alles is zinloos. - De aarde is vier miljard zeshonderd miljoen jaar oud, maar we worden hooguit honderd. Daarom is het de moeite niet waard om te bestaan. - Het is allemaal één groot toneelstuk. Waar het om gaat, is dat je doet alsof en dat je alleen daar goed in bent. - Ook al leer je iets en denk je iets te kunnen, er is altijd iemand die het beter kan dan jij. Daarom kun je maar beter niets doen. - Je gaat naar school om werk te krijgen, en je werkt om vrij te krijgen. Waarom zou je niet meteen vrij nemen? - Chimpansees hebben bijna dezelfde hersenen en hetzelfde DNA als wij. Mens zijn is helemaal niets bijzonders. - Een vieze lucht is even lekker als een lekkere lucht.
7 LESSUGGESTIES Niets
4. Over de auteur Janne Teller is een Deense auteur die afwisselend in Kopenhagen en New York woont. Ze heeft verschillende boeken op haar naam staan, vooral voor volwassenen. In het werk van Janne komen vaak filosofische en controversiële thema’s aan bod, wat verband houdt met haar ervaringen als econome in ontwikkelingslanden. Voor ze begon te schrijven werkte ze immers voor de vn. Veel van haar boeken zijn vertaald in verschillende talen en hebben prijzen gewonnen. Niets werd bekroond in Denemarken (Danish Cultural Ministry), Frankrijk (Le Prix Libbylit) en de
vs
(Michael L. Printz Honor Award en the Mildred Batchelder Honor
Award).
Meer informatie over Janne Teller en haar boeken vind je op www.janneteller.dk.
8 LESSUGGESTIES Niets
5. Nuttige links Stichting Lezen Vlaanderen: www.stichtinglezen.be Stichting Lezen Nederland: www.lezen.nl Recensies vind je op de volgende websites: www.lees-wijzer.be www.pluizer.be www.pluizuit.be www.jaapleest.nl www.leestafel.info De leeswelp, Vlaams blad dat zich wijdt aan boeken voor jonge mensen, van peuters tot adolescenten: www.vlabinvbc.be/?navigatieid=11 Leesgoed, Nederlands blad over kinder- en jeugdliteratuur en leesbevordering: www.leesgoedplus.nl
Heb je wat gehad aan deze lessuggesties of heb je vragen, opmerkingen of tips? Laat het ons dan weten:
[email protected] www.clavisbooks.com www.facebook.com/clavis.uitgeverij
9 LESSUGGESTIES Niets
Marleen Neyens en Clavis Uitgeverij
