ALSG (atls) Nadere Info Acteren/spel & Grime 29-02-2012 Spreker Dr. Frans Rutten
“Het spel maakt de uitbeelding; slechte grime breekt een goed spel af!”
Eén van de belangrijkste punten tijdens het acteren zijn de afspraken met de docentartsen betreffende je eigen veiligheid, het spel en het grimewerk. Het is de bedoeling dat de docenten vooraf naar de grime-ruimte komen.
Veiligheid Je moet bij de handelingen die een cursist uitvoert op jou, blind kunnen vertrouwen op de docentartsen , zodat je zelf GEEN echte schade oploopt, b.v. : Jaw-thrust Blaasbalg Mayo tube Lagoscoop E Wervelplank Pijnprikkel
NIET echt uitvoeren, alleen even aangeven hoe het moet. Niet toestaan op gezicht, er naast houden. (I.v.m. Bacteriën) NIET echt uitvoeren, naast hoofd laten zien hoe het moet Luchtbuis, handelingen naast hoofd laten zien. Eigen afgekorte tube in mond klemmen, je kan GEEN geluid meer maken . Niet gebruiken ondanks scenario a (wordt andere manier voor gezocht) NIET toelaten
No-Play MOET voor iedere betrokkene een bekende term zijn !!!!
Afspraken spel, grime Specifieke zaken over spel en grime worden hierna uitgewerkt, maar voor algemeen geldt: Zwarte kleding is huid (niet verder uitkleden) Verband Waar verband zit, wat er niet af gaat, hoeft geen wond (=grime) onder te zitten, overleggen hoe ze het willen. Zoals bv doorbloeden. Knippen; draag een bloes/vest met rits, dit is makkelijk te openen aan de broek komen ze vaak niet eens toe, uit ervaring blijkt dat er bij ALSG zelden wordt geknipt! (i.t.t. bv het Elizabeth ZH)
Spreek dus alles vooraf goed door. En eventueel ook tussen de oefen/examen-sessies in.
Werkwijze ALSG: Advanced Life Support Group biedt cursussen aan volgens de wereldwijde ATLS-methode. Advanced Trauma Life Support = gevorderde levensondersteuning bij ongevallen. Het protocol is gebaseerd op: “treat first what kills first” (behandel eerst wat het dodelijkst is) en “do no further harm” (zorg dat de toestand niet verergert). De cursisten werken volgens het A-B-C-D-(E) principe; dit wordt stap voor stap afgewerkt en één of meerdere stappen terug gedaan indien nodig. Hierna wordt voor de Lotus beschreven wat er in welke fase gebeurt/kan gebeuren; dus met welke handelingen je rekening kunt houden.
A) Airway (ademweg) Er wordt gekeken of de ademweg vrij is: zijn er geen belemmeringen/obstructies om goed te kunnen ademen? En of er tekenen zijn van wervelletsel. Handelingen die (kunnen) worden verricht: intuberen (endotracheaal of mayo), chinlift (kinlift), jawthrust (kaaklift), uitzuigen, nekspalk, wervelplank. Mayo-tube: Met een mayo-tube kan je nog wel geluiden maken, omdat deze maar een klein stukje in de keel gaat. Het is bedoeld om de tong op zijn plaats te houden en de luchtweg vrij te houden. Endotracheale tube: Hierbij word je vooraf altijd gesedeerd (onder narcose). Deze tube is een flexibele slang die een stuk langer is en tot ver in de luchtpijp (trachea) gaat. Deze wordt bv gebruikt bij: anafylactische shock en inhalatietrauma van de luchtweg. Uitzuigen: Als er vocht in de keel zit maak je een “gorgelend/roggelend” geluid. Na uitzuigen stopt dit, maar kan weer terugkomen door bv een bloeding. Chinlift/jawthrust: Ben je bewusteloos dan maak je een “snurkend” geluid. Bij de kin- of kaaklift stopt dit. Laat de jawthrust niet echt toepassen, dit is pijnlijk als je niet echt bewusteloos bent. Nekspalk/wervelplank: Tip om te zorgen dat je nekspalk niet te strak zit: je kin een beetje naar voren steken op moment dat het vastgemaakt wordt, dan heb je daarna wat meer ruimte. Als je hem vooraf al zelf om mag doen dan gewoon niet te strak doen. Een wervelplank wordt niet gebruikt omdat dit voor de Lotus zeer oncomfortabel is. Meestal wordt er bij verteld dat s.o al op een plank ligt. In de toekomst gaan ze misschien een soort matje gebruiken dat dan door moet gaan voor wervelplank, zodat wel zichtbaar is dat het s.o er op ligt.
Grime en acteren inhalatie-trauma: ietsje rood en een beetje zwart bij neus en in de mond. Het geeft het mooiste effect om dit met stukjes Norit te doen omdat dit ook in de mond goed werkt met een mooi realistisch vlekkerig resultaat. Door de verbranding klink je hees en heb je het erg benauwd! Aangezichtsletsels: kunnen de luchtweg bedreigen en moeten daarom al bij A opgelost worden. Gestuwde halsvenen: deze liggen bovenop de huid en bij effectieve behandeling verminderen of verdwijnen deze, dit is voor een Lotus niet te grimeren. Overleg dat de docent dit gewoon benoemt; ook een Lotus heeft zijn grenzen.
B) Breathing (ademhaling) Hoe is de ademhaling? Ademfrequentie: Normaal 12-20x per minuut. Bij shock is deze versneld. Manier van ademhalen: moeite met ademhaling, eenzijdig (weinig/geen ademgeruis), oppervlakkig (gebroken ribben. Kleur van het s.o.: - Blauwige lippen en gelaat wijst op zuurstoftekort. Grime niet te blauw, alleen zweem bij lippen. als zuurstof weer toeneemt kleurt het s.o bij, dit kan de Lotus op dat moment natuurlijk niet realiseren, een te blauwe kleur komt onwerkelijk over. Bij veel bloedverlies is het s.o. sowieso minder blauw. - Shock geeft algehele grauwheid (hoort bij C).
Bij het onderdeel breathing is het acteren belangrijk, - Snelle ademhaling: Bij o.a.: shock, lage bloeddruk. snelle en oppervlakkige ademhaling. Let hierbij wel op dat je niet gaat hyperventileren; eerste kenmerk daarvan is tinteling van je mond/lippen en daarna van de vingers. Als je dat voelt ben je dus eigenlijk al te ver gegaan! Ga meteen gewoon ademen (eigen veiligheid!) Je kunt ook bv 2x oppervlakkig inademen en 2x diep, dit moet je voor jezelf even oefenen. En op momenten dat de cursist heel druk bezig is met andere dingen kan je natuurlijk normaal ademen.
- Geen ademgeruis: Bij o.a.: pneumathorax (li of re) WEL de beweging maken van de ademhaling, maar niet het geluid, adem even inhouden dus. - Verminderd ademgeruis: een heel klein beetje inademing aan het eind van de beweging. - Asymmetrische ademhaling: Bij o.a.: ribfractuur, pneumothorax Bij de ademhalingsbeweging maar één kant van de borstkas omhoog laten komen. Dit is een kwestie van even oefenen. Er komt dan maar 1 thoraxhelft omhoog - Bij oppervlakkige ademhaling: Bij o.a: pijnlijke buik, borst, of ernstige hersenschade een ondiepe ademhaling en eventueel gebruik hulpademhalingsspieren (bv schouders)
C) Circulation Wat kan er mis zijn met de bloedsomloop? Hartfrequentie & regelmaat: Normaal: 60-80 p/min Afwijkend = < 50/min of > 100.min Bloeddruk: zwakke en snelle pols zijn teken voor lage bloeddruk en shock Shock: Bij Circulation heeft de Lotus m.n. te maken met shock. De shock(cirkel) begint bij het maag/darmstelsel, dan huid en eindigt uiteindelijk met hart en hersenen. Bewusteloosheid ontstaat pas in een zeer vergevorderd stadium; het s.o. heeft dan al ca. 3,5l bloed verloren !!!! Voor de Lotus zijn angst, dorst en een goede grime het belangrijkste. Zorg dat dit duidelijk overkomt, maar overdrijf niet (zowel met acteren als grime!). De shock-grime is bleek met een zweempje grijs, dus niet geheel licht-grijs!!! In het echt verdwijnt de rode blos als eerste, dus dit mag eigenlijk niet doorkleuren. Dep de grime er voorzichtig op (niet wrijven) en zorg dat de alle zichtbare lichaamsdelen zijn gegrimd en de overgangen vloeiend verlopen. Blauwe plekken blijven bij shock blauw; bloeduitstortingen staan buiten de bloedsomloop en krijgen geen zuurstof meer.
D) Disability (bewustzijn) Hoe is de neurologische toestand, het bewustzijn? Dit wordt gecontroleerd a.d.h.v. GCS (Glasgow Coma Scale): EMV/AVPU-methode. EMV = Eyes – Motor - Verbal Eyes: gaan de ogen open bij aanspreken? Motor: hoe is de motoriek bij pijnprikkel? Verbal: in hoeverre wordt er verbaal gereageerd? Op ieder van de drie onderdelen kan 1 t/m 5 punten verkregen worden. Het totaal varieert dus van 3 t/m 15; vanaf 8 spreken we van bewusteloosheid. (zie verder bijlage ) Bewusteloosheid: Bewusteloosheid hoeft NIET volledig slap en bewegingloos te zijn!! Dit in tegenstelling tot de wijze zoals het bij EHBO vaak uitgelegd en gespeeld wordt! De ogen blijven wel altijd dicht bij aanspreken en pijnprikkel, maar het s.o kan dan bv wel: - kreunen, dit kan lang doorgaan - bewegen richting de pijn, maar de pijnplaats niet precies raken, - krampbewegingen maken: even strekken van je armen of met dichte vuisten even naar buiten bewegen. – horen; het gehoor blijft lang intact, maar je kunt natuurlijk niet antwoorden. !!!Als je niet goed ligt, of je pijn krijgt, ga dan verliggen, maar doe dit wel met gekreun. Behalve met een buis in je keel, dan kun je geen geluid maken, ook niet kreunen.
E) Exposure (onderzoek) Bekijk alle andere verwondingen in het lichaam met een Top-teen-onderzoek (= “S”) d.m.v “AMPLE” uitvragen v/h s.o indien mogelijk samen SAMPLE Signs/symptoms Allergies Medication Past Last meal Events/Environment
= zichtbare/voelbare letsels en stoornissen = allergieën = medicijngebruik = verleden, relevante ziektes = laatst gegeten, gedronken = gebeurtenis direct voorafgaand aan het letsel
Het top-teen-onderzoek: Bij ATLS komen ze aan de “E” bijna nooit toe. De meest levensbedreigende verwondingen komen in “A t/m D” al aan bod. Alleen als de cursist snel en structureel werkt, zal die ook aan deze laatste stap toekomen. Omdat het per casus verschillend is tot welke stap de verwondingen behoren, staan de aandachtspunten m.b.t. diverse verwondingen hieronder beschreven. Wonden moet je niet te erg overdrijven; ze moeten samen met het acteren geloofwaardig zijn. Brandwonden mogen grote 1e, 2e 3e gr zijn, niet te klein, immers de cursisten moeten het verbrandingspercentage aangeven. Steekwonden mogen dun aangebracht worden. Bij vrouwen mogen ze iets afwijken van de aangegeven plaats. Bv steekwond tussen de 4e en 5e rib iets lager i.v.m. beha.
Belangrijke punten/opmerkingen algemeen: Unanimiteit: Er mogen foto’s gemaakt worden, voor eigen gebruik binnen de kring ten behoeve van ALSG, zodat de wonden voor elke casus hetzelfde zijn ongeacht wie deze casus acteert. Kringleidster van de Lotuskring bepaalt welke foto’s gebruikt gaan worden voor de casussen. Deze vallen dus ook onder de geheimhouding Grimetekeningen: Ad Machielsen heeft hele handige tekeningen voor overzicht van de verwondingen op het lichaam. Deze zullen via Tamara, met de casus verstrekt worden als bijlage. Portfolio: Frans gaf een tip om een PORTFOLIE aan te leggen waarin afgetekend kan worden welke casus je kunt grimeren en acteren, of welke nog wat meer oefening vergt. Wellicht is er ook op een kringavond gelegenheid om hier aan te werken. Het is ook makkelijk voor Tamara voor het indelen van de casussen. Afspraken: die belangrijk zijn voor docenten/studenten van ALSG zijn genoteerd op een “fap-over” en zullen door Frans Rutten besproken worden met het docententeam. Bv: vooraf alles doorspreken, veiligheid, zwart is huid, algemene omgang Lotus. Met dank aan de spreker: Dhr. Frans Rutten Verslag: Ad Machielsen en Ester van Esch aangevuld en samengesteld met achtergrondinformatie door Ester van Esch
