speelt Metamorfosen NAAR OVIDIUS LAATSTE REGIE AUS GREIDANUS GRILLIGE MUZIKALE COLLAGEVOORSTELLING VANAF 22 OKTOBER, APPELTHEATER

}<(l(tp$=adbcb <

Een échte Haagse krant

Vrijdag 24 oktober 2014

jaargang 8 nummer 389

€ 2,50

Vertrek Steigenberger dreigt na 35 jaar

Broeders brouwen bier voor de buurt

5

14

Van piratenpartij naar pluche, de Stadspartij zit klem

OPINIE Dooievaar: zet Nieuwe Kerk aan het Spuiplein 8

3

Miskleun met bestemmingsplan

Grote schepen kunnen niet naar nieuwe werf 5

advertentie

speelt Metamorfosen NAAR OVIDIUS LAATSTE REGIE AUS GREIDANUS GRILLIGE MUZIKALE COLLAGEVOORSTELLING VANAF 22 OKTOBER, APPELTHEATER informatie/kaarten 070 3502200 of www.toneelgroepdeappel.nl

Bij inlevering van deze advertentie € 5,- korting voor de voorstellingen op woensdag en do nderdag in oktober, nove mber en december!

2>

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

door vreemde ogen

Mijn Erin Brockovich Wie zijn de mensen die wij bewonderen? Écht bewonderen? En wat betekent precies ‘iemand bewonderen’? Want we kunnen jaloers zijn op iemands geluk of talenten, we kunnen iemand bijzonder vinden, we (re)tweeten regelmatig geweldige dingen die mensen maken en meemaken, maar bewonderen? Toen ik Malala Yousafzai een jaar geleden hoorde spreken, voelde ik echte bewondering. Maar wat is echte bewondering? Heeft bewonderen ook gradaties? Bij een prijsuitreiking of jubileum is er altijd wel iemand die niet klapt of meedoet, die als een schaduw langs de muren loopt. Op een gradatieschaal voor bewondering die loopt van 0 tot 10, zou dat -1 betekenen, maar dat is een ander verhaal. Ik stel me voor dat u mij vraagt: maar jij, wie bewonder jij? Eindelijk! Eindelijk stelt u de vraag, want ik loop hier rond met het antwoord als een staaf dynamiet in mijn mond: ik bewonder die man die 2500 kilometer wil gaan lopen, vanuit Roemenië naar Brussel, om te protesteren tegen de winning van schaliegas en het gebruik van cyanide. Zijn naam doet er eigenlijk niet toe. Hij is iets ouder dan ik en toevallig woont hij niet ver van

het dorp waar ik ben geboren. Alleen. Zijn vrouw kreeg genoeg van hem en zijn idealen en ging scheiden. Begrijpelijk. Als je kinderen groot zijn, het huis uit, wat wil je verder? Reizen of rusten, eindelijk tijd maken voor jezelf, sparen voor een nieuwe auto. Verhuizen naar een plekje aan het water. Maar hij niet dus! Integendeel, hij heeft al zijn bezittingen verkocht en is vertrokken. Het was eind augustus, op een zaterdag, een vrije dag in het algemeen, de dag waarop ik graag naar de markt ga, opruim in huis, kook en mezelf twee uurtjes vrijaf geef. Op zo’n dag is die man per pedes vertrokken richting Brussel. Ik las dat hij intussen goed is aangekomen in het Duitse plaatsje Rehau, dat hij slaapt in de huizen waar hem een bed wordt aangeboden of gewoon langs de weg. Dat hij wat kleren heeft meegenomen en een slaapzak. Dat men hem voor gek verklaart. Natuurlijk! En natuurlijk is die vrouw van hem gaan scheiden. Welk normaal mens gaat immers zijn verzameling zeldzame boeken en munten verkopen om vervolgens op zo’n manier naar het (politieke) mekka te gaan? En waarvoor? Zullen de grote corporaties die het schaliegas in Roemenië willen winnen bang worden voor hem? Zullen ze zeggen: “Oké,

we vergiftigen jullie kinderen niet meer, we gaan naar een ander land dat armer is dan dat van jullie en dat wel het leven van hun kinderen om wil gooien voor ons geld”? En zullen de politici die het laatste woord in deze kwestie hebben, gevoeliger zijn voor zijn voeten met blaren dan voor de gele stoelen die bij een recent protest van gelijke strekking met de trein naar Den Haag kwamen? In gedachten zie ik hem gaan. Ik zie hoe hij uitgeput voor de Leopoldruimte, de Brusselse vestiging van het Europarlement, gaat zitten. Staan zal wel niet meer lukken, stel ik me zo voor, na vier maanden lopen, iedere dag van half negen ’s morgens tot tien uur ’s avonds. Misschien dat iemand van de Roemeense parlementariërs in Brussel akte zal nemen van zijn aankomst. Ongetwijfeld zullen er in Brussel een paar Roemenen op hem wachten, hem ontvangen en… bewonderen! Dat laatste doe ik ook, ik die mezelf op zaterdag een paar uurtjes vrijaf geef en hoop dat ik ooit meer vrije tijd zal krijgen. Ik, die weet dat we over een jaar een nieuwe tweedehandsauto moeten kopen, omdat de oude al zijn zeven levens geleefd heeft. In huis is vocht geconstateerd in een muur

Intussen gaat mijn ex-landgenoot voor het leven van zijn kleinkinderen vechten, voor een toekomst, voor iets waar hij in gelooft

van de wc beneden. Ook het hegje moet nodig gesnoeid worden. Ik kus mijn man dat hij er tijd voor vrij heeft gemaakt, hij heeft ook een drukke agenda. We leven… ons leventje. Niets verkeerds. Maar intussen gaat mijn ex-landgenoot voor het leven van zijn kleinkinderen vechten, voor een toekomst, voor iets waar hij in gelooft. Iets wat bewondering verdient. Hoop is er altijd. Het komt altijd goed, zeggen we in het Nederlands. Er is altijd hoop en altijd zijn er mensen die je moet bewonderen. Omdat ons leven beter wordt en onze idealen intact blijven door wat zij doen ‒ of hun daden nu bekend zijn of minder bekend. Zal de loper de wereld redden? Nee, de wereld redt zichzelf, zeggen we. Maar hij laat ons zien dat een beter leven iets anders betekent dan vakanties, muntenverzamelingen, nieuwe tweedehandsauto’s of tijd voor jezelf. Hoe hij heet? Een doodgewone naam: Alexandru Popescu. Mijn Erin Brockovich. Mira Feticu Mira Feticu (1973) is een Roemeense journalist en schrijfster die sinds acht jaar in Nederland woont. In 2012 debuteerde ze in het Nederlands bij uitgeverij De Geus met het boek ‘Lief kind van mij’, dit jaar volgde ‘De ziekte van Kortjakje’. Opgegroeid in een dorp onder een communistisch regime, bekijkt deze expat nu door vreemde ogen de westerse samenleving. Verbazing over zaken die in Den Haag heel gewoon zijn.

advertentie

2e fles 50% korting!* Extremadura / spanje Volle, ronde Tempranillo. ( 2e fles: 3,98)

*

€ 7,

95

louis fourie CaBernet sauVignon Paarl / zuid-afrika € 8,75

Quinta de Ventozelo douro reserVa

*

Vanuit een intiem herenhuis in het Statenkwartier verzorgt Ad Patres uitvaarten in stijl. Van wat u serveert tot aan de muzikale wensen, Ad Patres zorgt voor een uitvaart geheel naar uw wens of de wens van de overledene.

Château Vieux du terMe haut-MédoC

Bordeaux / frankrijk € 11,95 Klassieke Bordeaux van Cabernet Sauvignon, Merlot en Cabernet Franc druiven. ( 2e fles: 5,98)

Uw uitvaartwensen vastleggen Door uw uitvaartwensen vast te leggen maakt u het uw nabestaanden na uw overlijden een stuk gemakkelijker. De uitvaartverzorger weet namelijk wat er geregeld moet worden en uw nabestaanden kunnen zich volledig richten op hun rouwverwerking. Vraag uw gratis wilsbeschikking daarom vandaag nog aan!

*

MarQués de Castilla BlanCo

La Mancha / spanje € 6,55 Soepele, aromatische, droge witte wijn, gemaakt van 100% Airéndruiven. ( 2e fles: 3,28)

*

Cuatro rayas sauVignon BlanC Rueda / spanje € 8,95

*

Paarl / zuid-afrika € 8,75 Verfijnde smaken van ananas, mango en limoen met in de afdronk een licht ‘botertje’. ( 2e fles: 4,38)

*

Ca’Bolani sauVignon BlanC

Friuli / italië € 12,95 Excellente droge witte wijn, elegant, impressies van citrusvruchten en abrikozen. ( 2e fles: 6,48)

*

Een uitvaart in stijl

Douro / Portugal € 21,75 Mooie wijn, 12 maanden gerijpt met smaken van donker fruit, zachte tannines. ( 2e fles: 10,88)

*

louis fourie Chardonnay

uitvaartondernemingen anno 1888

Geldig van 22 oktober t/m 18 november 2014

Aroma’s van pruimen, kersen, rijpe zwarte bessen en een lichte hint van vanille. ( 2e fles: 4,38)

De meest bekroonde Sauvignon Blanc van Spanje! Frisse aroma’s van tropisch fruit. ( 2e fles: 4,48)

AD PATRES

Port/sParkling Vinzelo tawny Port santa Martha – Douro / Portugal Lekker opwarmertje voor koude avonden. van 8,40 voor € 6,95

 Bel mij voor informatie  Stuur mij een wilsbeschikking

Adres:

www.drinkland.nl

E-mail:

den haag

Voorhout

noordwijk

oegstgeest

Prinsestraat 57 070 364 29 25

Jacoba van Beierenhof 28 0252 220 208

Maarten Kruytstraat 24 071 361 21 82

Lange Voort 19 071 301 55 83

 Stuur mij een informatiepakket  Ik wil een afspraak maken

Naam:

Willm Crémant d’alsace Blanc de noirs/ rosé – Alsace / frankrijk Brut Blanc of Brut Rosé Sparkling, van 100% Pinot Noir druiven. van 19,15 voor € 14,95



Viña extreMeña tinto

ACTIES

M/V

Postcode en woonplaats: Telefoon:

Coupon opsturen naar Ad Patres uitvaartondernemingen, Antwoordnummer 891, 2501 WK Den Haag

Bel voor meer informatie met 070 355 64 27 of kijk op www.adpatres.nl

3

actueel<

Vrijdag 24 oktober 2014 > Den Haag Centraal

commentaar

Van piratenvlag naar pluche

De pijn van de HSP

grootste afbreukrisico”. Want Wijsmuller realiseerde zich al De stap van de piratenvlag naar snel dat met name de VVD (verhet pluche doet de Haagse loor heel veel stemmen aan de Stadspartij (HPS) pijn. Het verHSP) en de PvdA (idem) hem mozet tegen het sluitingsplan res willen leren voor vier jaar harvoor De Vloek bleek vorige de oppositie tegen het Spuiforum week vergeefs. Een meerderen de daaropvolgende klinkende heid van de gemeenteraad beoverwinning. sloot dat er geen plaats meer is De breukvlakken zijn intussen voor de vrijplaats en het krazichtbaar aan het worden. Het kersbolwerk aan de Hellinggrote en politiek uiterst gevoeliweg in Scheveningen. Het ge project Spuikwartier krijgt pand moet begin volgend jaar een nieuwe wijze van aanbesteleeg zijn, er komt een topzeilding die nauwelijks ruimte biedt centrum. Zeker niet de wereld aan het politieke debat. De gevan de bewoners van De Vloek. meenteraad kan dit najaar alleen De gang van zaken rond De een oordeel uitspreken over de Vloek heeft duidelijk gemaakt wijze van aanbesteding, daarna hoe pijnlijk het voor de HSP is gaat de deur op slot. De consortia om deel te nemen aan een coadie intekenen, dienen hun planlitie, waarin altijd compromisnen vervolgens in bij een comsen gesloten moeten worden. missie waarvan de leden onderZeker in een coalitie die beling niet weten welke punten zij staat uit maar liefst vijf partijuitdelen. Vervolgens gaan de en. Maar de harde kern van de punten naar een notaris, die daarHSP is niet zo gehecht aan het na bekendmaakt welk consortisluiten van compromissen. um de meeste punten heeft verHet debat rond De Vloek werd gaard. de afgelopen weken dan ook Aan de hand van punten wordt vanuit die kern op scherp gezet dus bepaald wie het nieuwe Er werd veelvuldig actiegeSpuikwartier mag gaan ontwikvoerd, dit allemaal om de gekelen. In dit geval zal de markt meenteraad onder druk te zetdus het resultaat gaan bepalen en ten. Op het allerlaatste moniet de politiek. Dit strookt echment echter koos de fractie ter niet met het gedachtegoed van de HSP niet voor de ramvan vooral de HSP. Het moet ankoers, De Vloek moet weg. ders. Het kan anders. Stop het Spuiforum. Met dit idee won de Zilver HSP fors, de stemmen kwamen Met Joris Wijsmuller als wet- Joris Wijsmuller, wethouder voor de Haagse Stadspartij. >Foto: uit onverwachte hoek. Bewohouder heeft de HPS de winst PR ners van wijken als het Benoorvan de raadsverkiezingen (een ongekende HSP-fractie toen Wijsmuller opschoof naar denhout en de Vogelwijk kozen voor de parsprong van twee naar vijf zetels die nog het pluche van het wethouderschap. tij van krakers. steeds nadreunt) verzilverd. Het is echter Scheidsrechter lang niet zeker dat dit zilver zijn glans kan Pijn behouden met een roerige achterban van Bos werd vervolgens gekozen tot fractie- En hoe ziet de werkelijkheid er intussen krakers en actievoerders. De door de HSP zo voorzitter, maar daarmee bleef de pijn be- uit? Wijsmuller organiseerde drie Stadsgegewenste open bestuurscultuur gaat niet al- staan over het passeren van de kersverse sprekken over het Spuikwartier en kiest tijd samen met het sluiten van compromis- fractie. Het was dan ook niet verbazingwek- vervolgens voor de notaris als scheidsrechsen. kend dat in juni, toen de achterban van de ter. Over de rol van de gemeenteraad zei Dus daarom is de vraag gewettigd of de frac- HSP moest oordelen over het college-ak- Wijsmuller op maandagavond 13 oktober tie van de HSP zich uiteindelijk in de coali- koord, vanuit de fractie werd gezegd: ‘We tijdens het voorlopig laatste Stadsgesprek: tie laat dwingen. Het gezag van Wijsmuller nemen de ruimte bij de invulling van dit ak- “De politieke discussie over het Spuikwarin zijn fractie is niet echt groot. Tijdens de koord’. tier wordt na de herfstvakantie gevoerd. moeizame coalitiebesprekingen van afgelo- Hoe de verhoudingen liggen, zal komende Daarna is de gemeenteraad niet meer vrij in pen voorjaar passeerde hij zijn fractie toen weken blijken tijdens de debatten over het zijn oordeel”. En zo verdwijnt de open behij koos voor zijn maatje Peter Bos als mede- Spuikwartier onder leiding van wethouder stuurscultuur, als het aan HSP-wethouder onderhandelaar. Bos zelf was niet gekozen Joris Wijsmuller. De wethouder zei hier in Wijsmuller ligt, ver achter de politieke horiin de gemeenteraad, hij werd pas lid van de juni over: “Ik ga het project doen met het zon. Door Jan van der Ven

De stad wil meedoen in het Spuikwartier DE DISCUSSIE OVER de bouw van het theatercomplex Spuiforum heeft de politiek jarenlang in de ban gehouden en de tegenstellingen in de stad verscherpt. Uiteindelijk waren het verkiezingen die het pleit beslisten. De Haagse Stadspartij (HSP), die de oppositie leidde tegen het theater/onderwijscomplex, boekte forse winst waardoor een meerderheid tegen het Spuiforum ontstond. IN DE DAAROPVOLGENDE coalitieonderhandelingen behaalde de HSP een halve overwinning: het Spuiforum ging van tafel, maar de partij moest de verhuizing van het conservatorium toch accepteren. Het compromis behelsde niet alleen een ander Spuiforum, ook het omliggende gebied inclusief het voormalige ministerie van justitie, krijgt een ander aanzien. Alles bij elkaar is dat een verbetering, maar nog steeds is de kans groot dat de halve overwinning van HSP-kopman Joris Wijsmuller uitpakt als een nederlaag voor zijn partij en de stad. WIJSMULLER IS KLEMGEZET met een pakket van onmogelijke eisen: het Spuiforum moest weg, maar hetzelfde programma van eisen is gebleven, dat zal ongetwijfeld nieuwe kolossen aan het Spui opleveren. Daarnaast hebben alle partijen zich vastgebeten in het maximale budget van 181 miljoen. Dat lijkt verstandig, maar dat is het in werkelijkheid niet, want die zuinigheid kan kostbare fouten afdwingen. ER MOETEN GROTE problemen in het Spuikwartier worden opgelost. Dat vraagt om een meeslepender visie dan keurig kasbeheer (zeker als je van die overvloedige reserves hebt): het Prins Bernardviaduct en de asfaltzee in het verlengde daarvan, zijn een bedreiging voor het gebied, de trams zullen toch een keer weg moeten van het Spui (dé conclusie uit de Stadsgesprekken), terwijl de betonnen trap en het aangrenzende Mercure Hotel de ontwikkeling van een prachtig Spuiplein onmogelijk maken. Als we doorgaan op de weg die nu is uitgestippeld zal de stad nog decennia, als die 181 miljoen euro allang zijn vergeten, met deze stedenbouwkundige malaise worstelen. EEN ANDERE BEDREIGING voor het welslagen van het nieuwe Spuikwartier is de buitengewoon schimmige, welhaast ondemocratische manier waarop de laatste, beslissende fase tot stand komt. Om te peilen hoe de bevolking over de toekomst van de stad dacht, is een aantal Stadsgesprekken gehouden; de conclusies krijgen de deelnemers aan de aanbestedingscompetitie mee in een Inspiratieboek. En dat was het dan wat betreft de inspraak. Stad en politiek ontmoeten elkaar pas weer in 2019 bij de opening van de theaters.

Advertentie

WANT DIT IS de gang van zaken als het college zijn zin krijgt: Wijsmuller legt de komende twee weken in overleg met de gemeenteraad vast aan welke eisen gebouwen en omgeving moeten voldoen, hoogte, volume, inrichting, technische kwalificaties et cetera. Als die regels zijn goedgekeurd door de raad, beginnen de drie uitverkoren consortia in het geheim te ontwerpen en te rekenen, commissies van deskundigen beoordelen de resultaten, geven punten, een notaris telt ze op en wijst de winnaar aan. DE GEMEENTERAAD KOMT er daarna niet meer aan te pas, laat staan de bevolking. De Stadspartij, die altijd zo’n afkeer van achterkamertjes had, legt het lot van het Spuikwartier in handen van bouwers, beleggers en projectontwikkelaars. Het verweer van Wijsmuller is dat zo’n formule al eerder is toegepast, bijvoorbeeld bij het ministerie van financiën. Maar dat zijn onvergelijkbare grootheden, het ging toen om de renovatie van een gebouw, niet om een stadsdeel dat al jaren onderwerp is van een verhitte publieke discussie. Als je voor het nieuwe Spuikwartier draagvlak onder de bevolking wilt krijgen, is de voorgestelde procedure een heilloze weg. Dit is het moment waarop Joris Wijsmuller boven zichzelf moet uitstijgen met een inspirerende, meer omvattende visie op het Spuikwartier. Een visie, die goed genoeg is om de Haagse bevolking in een open discussie te overtuigen. Casper POSTMAA

Exclusieve brilmode

Restaurant Publique opent deze week zijn deuren aan het Anna Paulownaplein, in een prachtig hoekpand, tegenover restaurant Wicked Wines. Tot voor kort zat op die plek De Blauwe Lotus. Maar na dertig jaar houden de Chinese eigenaren het voor gezien. Publique maakt klassieke Franse gerechten. Eén van de eigenaren, Maurits Jonkman, leerde het vak bij onder meer Seinpost. Ontwerper Robert Kolenik tekende voor het ‘eco chique’ interieur: luxe, maar ook huiselijk. Gelukkig spaarde Kolenik daarbij de authentieke glas in lood-ramen. > Foto: PR

Hoogstraat 37 2513 AP Den Haag www.hofstede-optiek.nl

4>

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

stadsmens

‘Bezoekers filmfestival kunnen zich laten onderdompelen in Oost-Europese verhalen’ Sampaguita Wisse, projectleider van het Eastern Neighbours Film Festival, popelt om met haar verhaal te beginnen. Al bij het handen schudden, merkt ze op: “Deze editie wordt beter dan ooit, zeggen collega’s die aan eerdere festivals hebben meegewerkt”. Geestdriftig vertelt zij over het festival dat van 6 tot 12 november in het Filmhuis Den Haag en van 13 tot 15 november in Het Nutshuis wordt gehouden. En alle lof heeft ze voor technisch leider Igor Leŝić en artistiek leider Rada Šešić. Sampaguita Wisse zegt over hen: “Zij komen beiden uit die regio. Rada programmeert voor veel filmfestivals, zoals het International Film Festival Rotterdam en Idfa, en zij zit wereldwijd ook in jurypanels”. Het programma is veelbelovend. Zo bevat het voornamelijk Nederlandse premières van films uit Oost-Europa, waaronder veel prijswinnaars. Bij veel voorstellingen is de regisseur of producent aanwezig, vertelt Sampaguita. “Alle films zullen worden ingeleid en na afloop is er gelegenheid om vragen te stellen”. Het festival wordt woensdag 5 november onofficieel ingeluid. Op De Haagse Hogeschool is die avond ‘Everyday Re-

Sampaguita Wisse is projectleider van het Eastern Neighbours Film Festival. >Foto: Thomas Vahé

bellion’ te zien, die al in vijftig landen is te vertoond. Na afloop van deze film over geweldloos verzet tegen regimes in onder meer Egypte en Irak, vertelt regisseur Arash T. Riahi over zijn beweegredenen om ‘Everyday Rebellion’ te maken. Het aanbod is divers. Zo is op 8 november in het Filmhuis een debat over ‘25 jaar na de val van de Berlijnse

Muur’. Dat weekend is het precies een kwarteeuw geleden dat de Muur viel. Het is de zesde editie van het Eastern Neighbours Film Festival, dat voor de tweede keer in Den Haag plaatsvindt. In voorafgaande jaren werd het in Utrecht gehouden. De verhuizing naar de Residentie is volgens Sampaguita logisch. Want: “Den Haag heeft

een grote internationale gemeenschap en het aantal Oost-Europeanen groeit hier. Bovendien heeft Utrecht al een festival”. Het is voor haar de eerste keer dat zij aan het festival meewerkt. Een vraag over haar voornaam is ze langzamerhand gewend. Glimlachend: “Ik ben vernoemd naar de nationale bloem van de Filipijnen; mijn moeder is Filipijnse”. De filmwereld is voor Sampaguita, die het communicatieadviesbureau ‘yzer’ heeft, ‘een heel nieuw vakgebied’. “Ik heb de afgelopen tijd veel geleerd”, zegt ze. Bijna in één adem door vertelt ze over Het Nutshuis, dat ‘een iets ander programma biedt’. Zo begint daar het festival op donderdagavond 13 november met een diner. Het menu is geïnspireerd op recepten uit ‘Balkan’s Finest’, een kookboek over de eetcultuur in de Balkan. Vrijdagavond staat in het teken van de Oekraïne. “Een heel actueel thema en de rode draad zijn de films ‘Cornered’ en ‘Ukraine Voices’ van regisseur Dmytro Tiazhlov”. Zaterdag wordt ‘The Agreement’ vertoond, een documentaire over diplomatieke onderhandelingen in 2012 tussen Servië en Kosovo voor een vreedzame samenleving. De professoren Paul

Meerts en Nenad Fiser gaan na afloop met het publiek in gesprek. Het Eastern Neighbours Film Festival wordt in Het Nutshuis afgesloten met de lange documentaire ‘Happily ever after’ van Tatjana Bozic, die ook zelf aanwezig is. Maar om te beginnen is er het Filmhuis, dat het festival opent met ‘Keep Smiling’, gevolgd door een reeks andere films. “Bezoekers kunnen zich een weekend lang laten onderdompelen in Oost-Europese verhalen”, klinkt het wervend. Zelf genoot zij tot nu toe onder meer van ‘Free Smetana’. Deze film van de Tsjechen Filip Remunda en Víl Klúsuk is ook op het festival te zien. Sampaguita Wisse: “Het verhaal gaat over een buschauffeur die zich verzet tegen politieke uitingen, met alle gevolgen van dien. De man is intelligent, heeft een standvastig karakter en streeft zijn idealen na. Hij laat zich niet door een macht opzij zetten. Dat sprak mij zeer aan in de film”. Joke Korving Eastern Neighbours Film Festival: van 6 tot 12 november in het Filmhuis, van 13 tot 15 november in Het Nutshuis. Informatie: www.enff.nl

advertentie

ZONDAG

Amsterdam, Arena • Den Haag, Spui Leiderdorp, WOOON Rotterdam, Alexandrium III

• www.hulshoffwonen.nl

MAANDAG DINSDAG WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG ZATERDAG ZONDAG

Kijk naar ons aanbod

oktober woonmaand:

8 dagen

15% korting

*)

SINDS 1891

Den Haag, Spui *) Op uw aankopen vanaf s 1.000,-. M.u.v. enkele merken en niet in combinatie met andere acties.

Gratis parkeren parkeergarage Stadhuis

Zondag open

5

actueel<

Vrijdag 24 oktober 2014 > Den Haag Centraal

Amrâth wil Kurhaus kopen

D

e Amrâth Hotelgroep wil het Kurhaus kopen. Vastgoedbelegger Giovanni van Eijl, die met zijn kinderen eigenaar is van zestien drie-, vier- en vijfsterren hotels in Nederland, heeft interesse. Van Eijl laat aan diverse media weten dat de familie hotels heeft door heel Nederland, maar nog niet in Den Haag. Als de deal doorgaat, betekent dat het vertrek van Steigenberger uit Scheveningen dat al ruim dertig jaar het hotel exploiteert. Amrâth gaat dat straks zelf doen. Van Eijl lijkt in vergevorderde onderhandelingen te zijn over de koop van het Kurhaus. Volgens hem kan de zaak binnen enkele weken worden afgerond. De Amrâth Hotelgroep heeft veel gewaardeerde hotels, zoals Grand Hotel Amrâth Amsterdam en Amrâth Hotel DuCasque aan het Vrijthof in Maastricht, die op Booking.com respectievelijk een 8,3 en een 8,1 krijgen. Het Kurhaus verkeert al tijden in moeilijkheden. Het hotel heeft de rechtbank in Den Haag om uitstel van betaling gevraagd. Diverse reserveringswebsites krijgen nog geld van het Kurhaus. Wie probeert te zoeken naar het Scheveningse hotel krijgt geen ‘hit’. Op Booking.com staat ‘Sorry, het is op het moment niet mogelijk een reservering te maken voor dit hotel’. Overigens is het niet de Steigenberg Hotel Group die uitstel van betaling aanvraagt. Het Duitse bedrijf fungeert als onder-exploitant, en werkt op basis van een management fee. In deze situatie is het Kurhaus juist schuldeiser van de eigenaren die de vennootschap onder firma beheren: beleggingsmaatschappij Vinkendaal en Lustro Holding, die op hun beurt weer worden bestuurd door een trustbedrijf uit Amsterdam. De echte eigenaar van het Kurhaus blijft onbekend. >Foto: DHC/Liza Letsch

Bestemmingsplan haven moet over Door Adrie van der Wel

De gemeente moet, zoals de laatste tijd gebruikelijk, weer aan de slag om een bestemmingsplan te repareren. De Raad van State haalde woensdag delen van het bestemmingsplan voor de grootschalige ontwikkeling van het Scheveningse havengebied onderuit. De gemeente had de Raad nog gevraagd of die het plan zelf wilde aanpassen. Maar de Raad weigert om op de stoel van de bestuurder te gaan zitten. Daarvoor zijn de gebreken te ernstig. De gemeente krijgt 16 weken de tijd om het bestemmingsplan te herstellen. Dat moet onder meer gebeuren voor het planonderdeel over de vestiging van een scheepswerf aan de Visafslagweg. De gemeente wil daar het werk aan grote schepen toestaan. De regels maken dat volgens de gemeente per abuis niet mogelijk. Volgens de Raad is een kleine aanpassing van die regels onvoldoende. De werf zal flinke geluidsoverlast veroorzaken en dat

moet de gemeente goed in kaart brengen. Daarnaast moet de gemeente ook de lawaaizones in het havengebied opnieuw vaststellen, want die zijn gebaseerd op de komst van de scheepswerf die er misschien toch niet komt. Bovendien is het nog maar de vraag of de werf er binnen de planperiode van 10 jaar zal zijn. Op die plek staat namelijk de visafslag en daar is recentelijk nog in geïnvesteerd. Die zal dus niet snel verdwijnen. De gemeente moet ook kijken naar het woningbouwplan voor De Nieuwe Kuiperij aan de Dr. Lelykade. Het bestemmingsplan maakt dit project feitelijk onmogelijk, omdat het veel minder hoog mag worden dan aanvankelijk was toegestaan. De Raad gaat wel akkoord met de komst van hotels in het gebied en de bouw van de brug bij de Tweede Haven, die al voor veel ophef heeft gezorgd. De Raad ziet hier geen probleem, omdat het gaat om een beweegbare brug. Schepen krijgen voorrang.

MaMa Kelly, showroom én restaurant in een

Helft Hagenaars eenzaam of te zwaar In 2020 is ongeveer de helft van de volwassen Hagenaars eenzaam of te zwaar. Dat blijkt uit deze week gepubliceerde cijfers van de GGD Haaglanden. De GGD onderzocht wat de gevolgen zijn van de veranderende demografie op de volksgezondheid. Het aantal inwoners met gezondheidsproblemen stijgt de komende jaren explosief. Volgens de epidemiologen nemen onder meer diabetes, risico op angst en depressie en hartinfarcten toe als gevolg van vergrijzing en de groei van het aantal niet-westerse allochtonen. Procentueel stijgt het aantal gevallen van diabetes en hartinfarcten het hardst: respectievelijk 17 en 16 procent. In absolute aantallen neemt eenzaamheid het meeste toe met 15.000 personen, gevolgd door overgewicht met een stijging van 12.000. De groepen die vooral door deze gezondheidsproblemen worden getroffen zijn 65-plussers en Hagenaars van niet-westerse afkomst. Juist die groepen zullen tussen nu en 2020 het meeste in omvang groeien. Als voorbeeld van een veelvoorkomend probleem onder ouderen

wordt gewrichtsslijtage genoemd, terwijl hindostanen een verhoogde kans hebben op diabetes. Eenzaamheid komt in beide groepen vaker voor dan gemiddeld. De onderzoeksresultaten zijn gebaseerd op de Gezondheidsenquête 2012 en de bevolkingsprognose voor 2020. Dat laatste betekent dat er geen rekening is gehouden met een al zichtbare af- of toename in het voorkomen van bepaalde ziektes. Toch stelt de GGD dat ‘eenzaamheid, angst en depressie en overgewicht aandoeningen blijven die veel aandacht blijven vragen’. Met deze toekomstverkenning voor de volksgezondheid van Hagenaars geeft de GGD een signaal af: ‘De gemeente zal in samenwerking met de partners in de stad een stevige preventiestructuur neer moeten zetten, waarin met een passend aanbod op de stijging aan problematiek/ziekten en daarmee gepaard gaande kosten wordt gereageerd’, zo luidt de conclusie. Verwacht wordt dan ook dat de ziektelast en de zorgkosten tot 2020 flink toenemen.

> Beeld: Horeca Fabriek

In de eerste week van februari krijgt Den Haag er een hip horecaproject bij: MaMa Kelly in het Ketelhuis van de Caballerofabriek. Volgens Rein Rambaldo, oprichter van ontwerp- en designbureau De Horecafabriek, wordt het een fysieke showroom en een restaurant in één. In de enorme ruimte met een op-

pervlakte van bijna zeshonderd meter komen diverse ontwerpstijlen bijeen. Zo kunnen klanten van Rambaldo, vaak bewuste consumenten met oog voor ambacht, zien wat er zoal mogelijk is op horecagebied. “Overigens merken de eters niets van de showroom”, zegt hij. “We willen het toegankelijk houden

voor iedereen”. Opmerkelijk is dat Rambaldo kreeft ook als een main stream product beschouwt. Hij wil het imago van het roze beestje ‘downgraden’. “In Londen en Amerika heb je heel veel kreeftenrestaurants, dus waarom niet bij ons? Sushi was eerst ook voor the happy few, nu eet iedereen het”.

6>

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

terugblik

foto’s uit het haags gemeentearchief

‘Het Raadsel Nederlander’

Republikeinse monarchisten, groots en kleinzielig, gek op onze vrijheid maar toch vastzittend in kleine vormelijkheden voortijdig een bijeenkomst waarbij progressief dichter Lucebert de Constantijn Huygensprijs voor zijn poëzie ontving. De ietwat deftige bijeenkomst op het stadhuis werd opgeleukt door een voor die tijd vooruitstrevend jazzkwartet. Kolfschoten was hier bepaald niet van gecharmeerd en verliet de zaal ‘vanwege het lawaai’. Ook met progressieve beeldende kunst had hij moeite. In 1968 was hij aanwezig bij de opening van een expositie van Minimal Art in het

Op 19 september 1959 kreeg de Spaanse ambassadeur Y. de San Lucas La Mayor aan het Lange Voorhout bij de ambassade drie ezeltjes waarmee Madrileense studenten uit Spanje kwamen gelopen. Burgemeester mr. H.A.M.T. Kolfschoten beklom de ezel Platero. >Foto: Collectie Haags Gemeentearchief

Gemeentemuseum. Deze nieuwe, uit Amerika afkomstige, kunststroming was gebaseerd op eenvoud, zakelijke puurheid en primaire vormen als vierkanten, kubussen of rechthoeken. Dat klinkt niet als heel schokkend, maar volgens de pers kon hij zijn afkeer over de soms reusachtige bouwsels niet verbergen. Met veel misnoegen stapte hij

over een neon-constructie heen. ‘Om mijn verachting kenbaar te maken’, lichtte hij later toe. Terug naar de foto: de man rechts naast de ezeltjes die het spektakel geamuseerd lijkt te aanschouwen, is de Spaanse ambassadeur in Nederland: de hertog van Baena. Na diplomatieke posten in Turkije, Zwitserland, Marokko en Uruguay werd hij

Cynthia Hamberg www.denhaag.nl/haagsgemeentearchief

a

a k

m

Drie etende ezeltjes en twee in het oog springende mannen. De ene man zit met een triomfantelijke blik en met zijn armen juichend omhoog op een van de ezeltjes, terwijl de andere geamuseerd en ietwat verwonderd toekijkt. Dit wonderlijke tafereel speelde zich af in 1959 toen vijf Madrileense studenten met de drie ezeltjes na een voettocht van ruim 1600 kilometer werden ontvangen op het Lange Voorhout. Waarom de voettocht precies is ondernomen, is niet meer te achterhalen. Wel is bekend dat een van de ezeltjes, Platero, speciaal bedoeld was voor prinses Irene, vanwege haar bewondering voor de gelijknamige ezel uit het boek ‘Platero en ik’ van Nobelprijswinnaar Jiménez. De pose van de man op de ezel is bijzonder. Helemaal wanneer je weet dat dit Hans Kolfschoten is, destijds de burgemeester van Den Haag. De uitbundige houding lijkt niet te verenigen met zijn statuur, functie en achtergrond. Als we de berichtgeving mogen geloven, was Kolfschoten geen man van grootse gebaren en uitbundig gedrag. Als belijdend katholiek was hij behoudend ingesteld. Vernieuwing in het culturele leven kon niet altijd op zijn warme belangstelling rekenen. In 1965 verliet hij

in 1956 ambassadeur in Nederland en hij zou dat acht jaar blijven. Hij was volgens De Telegraaf de populairste diplomaat in Den Haag. Hij had een grote en invloedrijke vriendenkring waarvoor hij regelmatig soirees en toneelavonden organiseerde in zijn ambtswoning. Ook behoorde hij tot de inner circle van de koninklijke familie. Enkele jaren na zijn vertrek uit Nederland verscheen van zijn hand ‘Het Raadsel Nederlander’. In dit boek beschrijft en analyseert hij de Nederlander en zijn gedrag. Dit lardeert hij met anekdotes uit zijn rijke sociale leven als ambassadeur. Het boek is grotendeels gebaseerd op zijn opvatting dat paradoxen centraal staan in het leven van de Nederlander. Hij noemt ons ‘vaatjes vol tegenstrijdigheden: republikeinse monarchisten, groots en kleinzielig, gek op onze vrijheid maar toch vastzittend in kleine vormelijkheden’. De ambassadeur schrijft dit toe aan de strijd die zich in ons zou afspelen tussen Calvijn en Jan Steen. Op de foto zie je hem verwonderd en geamuseerd kijken naar Kolfschoten. Je ziet het hem bijna denken: waarom gaat een behoudend burgemeester van het deftige Den Haag juichend op een ezel zitten? De paradox voltrok zich voor zijn ogen. Het zou zomaar kunnen dat op datzelfde moment het idee voor zijn boek in hem is opgekomen.

ST

le a

KO NI N R EE OO V

k e

w r te p u g. in e o en ijk ijg en uw jk kr ed rbo eli t lw k s ge ie esn ve an r he Vo fh dv g w e u n oo ke en na eaEN to g i AR s t e n r o u d e l i j u i s re r ! t erGEN t i o h tie I n g n ut de enUISE da me do me mo e ar ge n ho on ijk n t tis E H ,uw te in kw e n e r 2 r e W w e a a v en te ni de gr IEU 4 pa ge lop r t m at rim de es n R N €2ut p or e w o e p o O v St in eeVO anenh f a t g ez pp p u k no in t, D a o nt IES v ord gs o rd oo zen Be te o r a ou . o o i n kuADV deBen Haui ag ht n rs nh gr am Ha ka l hu URGIE aaram e Deen handenes w seuosten ee eric . de arS ntw gl i g i k u er a Sa NE g e g n w or d i uu eeu aa d v SE en n ur n in dvn d n n j n e e i g D emi e -H a OO no Du te D nd earuik ure pe uw ar m r z zo EL tin e g n NVM e t ST Be e o gi geb st g ich d a g al in , St oor r de H KO gr rb er w ; e en gl in erergie n el e N d o p el e a ht EE . or d erd do g an ehnet en is e iein ve er v ren .. afkop – ip d o ic em -Ha e in e r . tk .v ijkIEF dd d idi un ch g St hu erg lijk vlo vloe enn.wate rm t.a n? el IAT uweer ubs rste M he w a Ar : ou de de V kkINIT boïniti Gers nde r en ge JE: rket torRege ge db rw o a en en t ou treARS geGe ee O nde or e N or an an n m EET pa di -ve rke er ijk va v a aKnELA ig tv n do do r d tm o lv w W de r r en pa to n z kteafieke d d on er o r aMA in e ha r d o e i n de r er er ET z u a i /g ou d tie k e e n e ze H ie i a ng pe it k scfohto’s n tie idie d d in ld ctl ol ss zo n e ni lo rg ni n f o e j D s n e i a f e i g u e p o e l j g r bs eï . z k ng e va en n o aar est or ud rdi n G su rste rk ga en pro re el o ijk e e e e d e o o j g e e o er i r d v d inV w n o f h G nde r g m e n r id n o rg er in de n a w e e o e p e rm n t z a et et ku e l tle e d a O i t i e e w en er on l n en ec ris . H ege t on teg or w ag m at rv oj oe r in sta ing ala gd vl rm op f: Uw vo dr at oo er pr s n en o e n e t a f d e i ee tie aa gr e en b n r e l a ze n n j as i ol a c i a t t d iekost ui r m rek aa ver iem ns zi ete er ris ikse.l gl r t nt g oe H g e s b vl l r m ie n e e c o i n i m e enefr: n d og edr en n aa va .n m erg en rde ene tij eve die n h tiogleren s ss En n e wo m n i . T ers ee un I o e ng kk ijn l g da er nt e e nem uwi tre d z be m i rs la o om e m is t erb kve ere het hu n v hee n b ls a t e ee o n n p be kke hy b tre rs ve

S IE V N D A RE IE G NA ER GE EN ISEI S O HU O EL WE

EU

r Niet

Stauttener

a foto: Samanth

Kaffa

C. foto: Stephan

makelaars

el a ief a r at s iti in

makelaars

m

ak

m

ak

ela ef a r tiati s i in

tv

di

ld ee rb oo

k m n rs p r det i e ld en o ea a o d c u a bde n aai a or n or i l t m d e l a a c t geni,nmi t r g e er wg e 0 rvdo en 5 ne W a k n t ester s b e fold e r klee ee doa N t M c o zijnlga a e n dezee n. b 3 5 dïes er e lee h e e e m prijzaenk S t e n aansjtveend 2 4 ïsog % gen raM 50 a hte @bli 0 ono t j N n ek t dan a r rec f ovri en 5 e el de b n i nijn 6 n e r e e h er r -e e led ge : n z 0 s m l a eïsor ga et en iieze l : B a n de m lGee d t un m dv ie al da so r k e iea n eda ob , e erg eï zie n g kt m G re en t u zij st en un ’k ad ang ra uw or ntv bo vo e o ud ‘o de n d is ng d e hu la zo leen t

In

oo fl ie at iti

pt on

oktober, komt 4 2 g a ijd vr p o Pop Week, ek aan het Spui. e ens de Haagsinitiatief th lio Tijdinitiatief ib B le a tr n e Ce nds FM LIVE vanuit d g a a H n edens van de ba e tr D p o .0 E 2 V 9 LI s ti a gr n geniet van de Kom ook langs e . n e , 5.00-18.00 uur 1 r: e b to k o 4 2 vrijdag n Julie Hauber. e s d vi a D n o R : Presentatie k?! Jij komt toch oo 2.0 FM. Of luister naar 9

w o l l i P n i h T a r F Ja

ef

ief

iat

a ti r a i s t i in

al a he

de foto: Kees van

advertentie

7

geschiedenis<

Vrijdag 24 oktober 2014 > Den Haag Centraal

De lange weg naar het verboden Rode Rijk Alexander Münninghoff (1944) is vooral bekend geworden als correspondent (1986-1991) van de Haagsche Courant in de SovjetUnie. Maar lang daarvoor lokte het Rode Rijk van Lenin en Stalin al. Op het hoogtepunt van de Koude Oorlog beleefde Münninghoff een opmerkelijk avontuur. Nu de relaties tussen Moskou en het Westen opnieuw het nulpunt naderen, vertelt hij zijn verhaal.

I

Door Alexander Münninghoff

n 1964 besloot ik, na een verloren jaar rechten in Leiden, over te stappen op Slavische taal- en letterkunde. Vooral de letterkunde interesseerde me: ik had als puber al veel van Tolstoj en Dostojevski gelezen. Iets wat ik overigens jongeren bepaald niet wil aanraden te doen, want met name Dostojevski is zo gelaagd en complex dat je op latere leeftijd gedwongen wordt nog een keer ‘Misdaad en straf’ te lezen, om de eenvoudige reden dat je er de eerste keer eigenlijk niets van gesnapt hebt. Maar dit terzijde. De colleges letterkunde werden in Leiden gegeven door Karel van het Reve. In het kleine kamertje in het oude universiteitsgebouw aan het Rapenburg kwamen geregeld niet-slavisten, zoals Maarten ’t Hart en Maarten Biesheuvel, naar hem luisteren want Karel was een meesterlijke verhalenverteller. Omdat ik twee Russische grootmoeders had, was mijn Russisch, zeker qua uitspraak, een stuk beter dan dat van mijn medestudenten. Daarom vroeg Karel aan mij of ik een Russische kennis van hem, een zekere Michaïl Slavinski uit Parijs, die in Leiden een lezing kwam geven, een paar dagen door Nederland wilde rondleiden. Het was 1966, midden in de Koude Oorlog die juist in die tijd, na de angstige Cubacrisis, een tweede hoogtepunt aan het krijgen was. Opeens bleken er in Rusland dissidente schrijvers te zijn, die in schertsprocessen tot vele jaren strafkamp werden veroordeeld omdat ze met hun publicaties, die ze bovendien naar het Westen hadden gesmokkeld, de goede naam van de Unie van Socialistische Sovjet Republieken (USSR) hadden bezoedeld. De heer Slavinski bleek hier heel veel vanaf te weten. Zelf had ik op de colleges van Karel, die een openlijk en overtuigd aanhanger van de dissidenten was, al het een en ander over deze materie opgestoken en ook ik was de mening toegedaan dat door dit soort zaken het wormstekige van het communisme, dat kennelijk niet tegen vrijheid van meningsuiting bestand was, wel afdoende was aangetoond. Dat viel bij Slavinski in goede aarde, zozeer zelfs dat hij op de dag van zijn terugreis naar Parijs aan me vroeg of ik er in principe iets voor voelde een reis naar

Een vrije interpretatie van de belevenissen van Alexander Münninghoff (linksboven) in de Koude Oorlog. >Illustratie: Diederik Gerlach

Moskou te maken. Ik herinner me nog goed dat ik een vuurrode kop van opwinding kreeg, want ik was, terwijl ik toch al een paar jaar Russisch studeerde, nog nooit in Rusland geweest. Beurzen waren er nog niet en geld had ik niet, Rusland was voor mij nog steeds een land van horen zeggen. Dus zei ik meteen ja, zonder nadenken. Saaiste Een week later al zat ik in Parijs te luisteren naar een lang sermoen van een andere exil-Rus, van wie ik de naam vergeten ben maar die me wel is bijgebleven als de saaiste orator die ik ooit in mijn leven heb moeten aanhoren. Het ging over de ideologische verdiensten van de Narodno Troedovoj Sojoez (NTS), de Unie voor Volk en Arbeid , in welks hoofdkwartier wij ons bevonden. Deze fel anti-Sovjet georiënteerde vereniging van Russische emigranten, die zich vooral als ‘solidair met het lijdende Russische volk’ presenteerde, zag het helemaal zitten dat ik, op dit ‘historische moment in de geschiedenis van de bevrijding’, naar Rusland zou gaan om daar de dissidenten moed in te spreken en van geld en allerlei informatie en raadgevingen te voorzien.

Ikzelf was intussen een beetje op mijn hoede geraakt, maar tekende vlot mijn verklaring dat ik aan het project zou meewerken. Tenslotte werd alles, reis en verblijf en onkosten, voor mij betaald. Als het over geldbedragen ging, spraken mijn gastheren steevast in dollars, wat over de herkomst van hun fondsen weinig twijfel overliet. De volgende stap was, dat ik een paar maanden later in Leiden bezoek kreeg van een delegatie uit Frankfurt. Drie exil-Russen, twee mannen en een vrouw die evenwel zo een enorme snor had dat ze nauwelijks bij haar kompanen uit de toon viel. Dit was de operationele tak van de NTS, die me een korte maar gedegen opleiding zou geven over hoe te handelen in vijandig gebied. Ze hadden voor drie dagen een suite gereserveerd in Centraal in de Breestraat, een hotel dat nu niet meer bestaat. Drie dagen lang moest ik daar op het voor studenten onwaarschijnlijk vroege tijdstip van negen uur aanwezig zijn om eerst een soort herhaling van de ideologische rimram die ik al uit Parijs kende, aan te horen. Maar daarna werd het spannend: een complete James Bond- cursus werd mijn deel. Hoe je, door langdurig in spie-

gelende etalageruiten te kijken of door je zogenaamd losgeraakte veters te herknopen kon vaststellen of je gevolgd werd. Hoe je vanaf een hoge plek gevaarloos vlugschriften over de stad kon laten neerdwarrelen. Hoe je in je bilspleet geheime boodschappen kon vervoeren. Hoe je in een speciale gordel goudstukken over de grens kon smokkelen (wat ik meteen weigerde). Ik kreeg ook een aantal namen van mensen die ik moest bezoeken. Die namen en adressen mocht ik niet opschrijven, maar ik codeerde ze in mijn agenda. De eerste naam herinner ik me nog prima: op 5 mei schreef ik ‘De wachter van het hemelrijk’. ‘Hemelrijk’ was Andrej Amalrik, de later wereldberoemd geworden dissident die toen nog in de marge verkeerde; ‘wachter’ was de Wachtangovastraat in de Moskouse Arbat waar hij woonde, en 5 mei was nummer 5, appartement 5, zijn adres. Zo had ik een vijftal te bezoeken dissidenten genoteerd en mijn instructeurs waren zeer tevreden. Marechaussee Vol vertrouwen vroeg ik bij het Sovjetconsulaat een visum aan en dat kreeg ik ook binnen twee weken. Een paar dagen

voor mijn vertrek belde ik mijn vader op. “Je wilt het niet geloven, maar ik ga naar Moskou!”, riep ik opgewonden. Het was even stil. Toen zei hij: “Ik kom morgen even langs”. De volgende dag stond hij voor me. “Laat me dat visum eens zien”, zei hij. Dat deed ik, en een seconde later was het in snippers verscheurd. “Denk erom, ik heb de marechaussee gewaarschuwd. Als je toch wilt gaan, zullen ze je tegenhouden”, besloot hij. Mijn familie bestaat uit doorgewinterde communistenhaters die in 1939 Letland hebben moeten verlaten en hun miljonairsleventje daar kwijtraakten, daar ligt het aan. Ik was razend, en ben nu nog steeds boos eigenlijk. Maar het vervolg stemt toch tot nadenken. Mijn NTS-instructeurs hadden mij, toen ik vroeg wat er zou gebeuren als ik bijvoorbeeld wegens ziekte de reis niet kon maken, gezegd dat er een parallelopleiding werd gegeven aan een reserve, een zekere Brox-Sokolov, een Venezolaan. Dus toen ik die avond moest melden aan Frankfurt dat mijn reis niet doorging, kwam plan B in werking. Een halfjaar later las ik in de NRC een verslag over een proces in Moskou, waar een zekere BroxSokolov, een Venezolaan, zijn vervloeking had uitgesproken over Michaïl Slavinski in Parijs, die hem op een fataal dwaalspoor had gebracht. Hij werd veroordeeld tot twee jaar dwangarbeid. Ben ik mijn vader daar nu dankbaar voor? Moeilijk te zeggen. Misschien dat Brox meer risico’s heeft genomen dan waartoe ik bereid was. En twee jaar strafkamp is uiteindelijk optimaal voor je Russisch. Maar mijn vader begreep wel beter dan ik hoe het er in de Koude Oorlog aan toe ging. Kort hierna kreeg ik bezoek van een BVD’er die me vertelde, dat de NTS ‘volkomen geïnfiltreerd’ was door de KGB. De Sovjets waren allang op de hoogte geweest van mijn plannen. Het bewijs? Tot 1980, het jaar van de Olympische Spelen in Moskou, stond ik op een zwarte lijst bij de Sovjets en kreeg ik geen visum. Pas toen, omdat de USSR beloofd had geen journalisten te zullen weigeren en omdat mijn Haagsche Courant de mooie ingeving kreeg om mij aan de sportequipe toe te voegen, kon ik voor het eerst het tot dan toe verboden Rode Rijk betreden. Van de hand van Alexander Münninghoff verscheen vorige week het boek ‘De stamhouder, een familiekroniek’

advertentie

Donderdag | 20.15 uur

30 oktober 2014 Dr Anton Philipszaal Den Haag

gabriel fauré

Requiem fr ancis p oulenc Stabat Mate r

Residentie Bachkoor Het Promenade Orkest Heleen Koele – sopraan Carina Vinke – mezzo-sopraan Maarten Koningsberger – bariton Jos Vermunt – dirigent

kaarten € 35,– / € 30,– | Jongeren tot 25 jaar betalen € 10,– | Toegangsprijzen inclusief pauzedrankje | bestellen www.bachensembles.nl | Ticketshop Haags Uitburo – Spui 68 | Dr Anton Philipszaal (070) 88 00 333

8>opinie

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

‘Het plein moet méér beslotenheid en beschutting krijgen’

Een betere oplossing aan het Spui Door werkgroep Dooievaar

De absolute winst van het nieuwe college-akkoord was behoud en verbetering van het Spuiplein en de ontwikkeling van een cultuurcomplex vanuit een integrale gebiedsvisie. Het begon goed. Joris Wijsmuller schreef: “De opgave is om van het Wijnhaven- en Spuikwartier een aantrekkelijk en levendig gebied te maken in goede aansluiting op de binnenstad en de Rivierenbuurt”. Omdat snelheid geboden is, heeft bureau Rijnboutt, vorig jaar nog warm voorstander van het oude Spuiforumplan, een tekening gemaakt waar en hoe hoog te bouwen. Eigenlijk het oude plan in een nieuw jasje. Geen woord, geen enkele visie hoe dit gehele gebied om te vormen tot een aantrekkelijk en levendig totaal. De kwaal van deze tijd is dat we solitaire gebouwen maken zonder aandacht voor fijne stedelijke ruimten en de geschiedenis herhaalt zich. Uitentreuren bemoeit de gemeente zich met het ontwerp van een cultureel en educatief verzamelgebouw. Maar waar wij allemaal belang bij hebben, is de kwaliteit van dit belangrijke deel van onze binnenstad. We gaan speciaal naar Parijs, naar New York of waar dan ook om er te genieten van prachtige, brede boulevards, avenues, pleinen en straten, meestal omsloten met gevels in de juiste verhouding tot de ruimten waarvan ze de beschermende wanden vormen. Maar het Spuiplein verdient die naam niet, het is een onduidelijke ruimte zonder wanden. De geplande aanplant van bomen zal hieraan niets verbeteren. De aansluiting op de Nieuwe Kerk, Filmhuis en de binnenstad is

Ingezonden mededeling

ondermijnd door een ontmanteld en rommelig Spui, volgeplempt met langzaam doorgaand openbaar vervoer zonder halte. De aansluiting op de Rivierenbuurt is verpest door een ondoelmatig viaduct, ingepakt met een mallotig, leegstaand kantoor, omgeven door vrijliggende trambanen en een staalkaart van verkeersstroken met op- en afritten. Op een paar plekken na geen stadsbeeld waar men graag verblijft. Wat een gemiste kans voor een gebied met zó veel mogelijkheden. Waar de vruchten van het nieuwe verkeerscirculatieplan geplukt hadden kunnen worden. Dooievaar stelt voor een omgekeerde, andere werkwijze te hanteren. Allereerst de vormgeving van de openbare ruimte en pas dan de ontwikkeling van het voorgenomen cultuurcentrum in harmonie hiermee. De eerste ingreep zou moeten zijn het Prins Bernhardviaduct aan te sluiten op de Koningstunnel of volgens het Verkeerscirculatieplan de centrumring van Den Haag. Door deze broodnodige aansluiting kan het resterende deel van het viaduct worden gesloopt met inbegrip van het tussenliggende gebouw. De gracht tussen de Schedeldoeks- en de Ammunitiehaven kan terugkomen. Trouwens, een moderne vorm van waterbeheer, dat iedere Hagenaar zal toejuichen. Kijk naar de Veenkade. De aansluiting met de Rivierenbuurt wordt aanzienlijk verbeterd, de lommerrijke gracht heeft de breedte van het Lange Voorhout. Het gezellige karakter van de Bierkade kan hier worden herschapen en dit zal van grote invloed zijn op aangrenzende nieuwbouw. Geen gesloten, ‘dooie’ gevels. Op basis van deze metamorfose zijn

verschillende stedenbouw-modellen mogelijk. Een voorstel hieruit laat zien dat deze gracht doorloopt tot aan het Spui, waarbij het Spuiplein wordt vrijgemaakt van alle doorgaand verkeer. Het tram- en busverkeer wordt omgeleid via een doorgetrokken Wijnhaven tussen de twee voormalige ministerie-torens. In ons plan moet deze straat dan wel breder zijn dan de geplande smalle steeg bij de gemeente, anders gaat het niet! Mooiste Het Spuiplein wordt verbonden met de Nieuwe Kerk. Het onmiddellijk laten grenzen van dit gebouw aan het plein levert hieraan een geweldige, historische bijdrage. Dit mooiste gebouw van Den Haag is dan werkelijk openbaar en dus monumentaal. Het plein moet om een echt plein te zijn onvermijdelijk méér beslotenheid en beschutting krijgen dan nu het geval is. De ruimte tussen Hulshof en het Stadhuis moet dicht en als dat zou kunnen met een raadszaal dan zou dat het culturele karakter van het plein

De Nieuwe Kerk: ‘Als je de bestrating doortrekt over het Spui ontstaat er één ge

buitengewoon verhogen. Cultuur is immers ook de democratische vorm van ons samenleven. De trappen naast hotel Mercure dienen te ver-

dwijnen voor nieuwbouw. Het advies van Dooievaar: beste Haagse gemeenteraad, ga niet halsoverkop te werk. Neem eerst de tijd voor het maken van

Plattegrond van het voorstel van Dooievaar: het Spuiplein steekt het Spui over, er is ruimte voor bomen en een gracht. De tram wordt omgeleid zodat het Spui vrijblijft.

Q-Park gaat er met de POET Onlangs stelde VVD–raadslid Michon-Derkzen vragen over de kwaliteit van het beheer van parkeergarages door Q-Park. Een van die vragen was of bewoners in de Schilderswijk bewonersvergunningen worden geweigerd en dat zij gedwongen zijn in door Q-Park beheerde garages te parkeren. Dat klopt, aldus de gemeente. In haar eigen ambtelijke woorden: ‘Het gemeentelijk parkeerbeleid is zodanig ingericht dat bewoners die op eigen terrein beschikken over een parkeergelegenheid (zogenaamde POET) geen vergunning voor op straat kunnen krijgen voor hun eerste voertuig. Daaronder vallen ook bewoners die gebruik kunnen maken van een stallingsgarage die middels bouwvergunning gekoppeld is aan de woning. Hierbij is niet van belang door wie de garage wordt beheerd’. Voor de gemeente is het wellicht niet van belang wie de parkeergarages beheert, maar wel voor de bewoners.

Dat hebben wij ondertussen in De Resident wel gemerkt. Ook wij krijgen geen vergunning om op straat te parkeren. Voor De Resident is er de Muzenpleingarage, aldus de gemeente. Deze is gerealiseerd op de grond van de bewoners met directe toegang tot de woningen en de projectontwikkelaar heeft daar, in opdracht van de gemeente, parkeerplaatsen gereserveerd voor de bewoners, zoals de POET verlangt. Jarenlang ging dat goed. P1 beheerde de garage en iedere bewoner kreeg, als hij daarom verzocht, een bewonersabonnement. Jaarlijks werd de prijs met een index verhoogd en er waren bezoekerskaarten voor gasten van de bewoners. Toen nam Q-Park de garage over. Hoewel het bedrijf garandeerde dat er niets zou veranderen, veranderde er heel veel. Eerst werden de bezoekerskaarten aangepakt. De prijs hiervan werd zo hoog dat het onaantrekkelijk

werd om er gebruik van te maken. Vervolgens ging de indexering overboord. Q-Park besloot op zijn eigen wijze tariefsverhoging door te voeren. Vervolgens kregen nieuwe bewoners niet meer het gebruikelijke bewonersabonnement, maar moesten zij naar een andere parkeergarage. Nu is besloten per 1 januari 2015 de huidige bewonersabonnementen met 30 procent te verhogen. Op straat parkeren mag niet en de bewoners zijn overgeleverd aan de grillen van QPark. Bewonersrechten Natuurlijk is er een rechtszaak gestart. Ondertussen zijn de bewoners met een schikking geconfronteerd waarmee zij vóór 31 oktober moeten instemmen. De bewoners moeten afzien van hun parkeerrechten. Q-Park bepaalt voortaan het parkeerrecht in het centrum van Den Haag. De tariefsverhoging wordt dan vier jaar

9

Opinie/actueel<

Vrijdag 24 oktober 2014 > Den Haag Centraal

Bestemmingsplannen blijven probleem voor gemeente Door Adrie van der Wel

Het aantal tekortkomingen in Haagse bestemmingsplannen begint langzamerhand behoorlijk groot te worden. De Raad van State haalde in de afgelopen jaren meerdere plannen onderuit of gaf de gemeente de kans om een gebrek te herstellen. Met het bestemmingsplan voor het Florence Nightingale Park is het niet anders. Afgelopen week bekeek de Raad het gerepareerde plan voor het HagaZiekenhuis en omgeving en zag dat het weer niet goed was. Vermoedelijk gaat de Raad de planregels en de bijbehorende kaart zelf aanpassen om te voorkomen dat deze kwestie bij de Raad blijft terugkeren. Positief voor de gemeente is wel dat de verbouwing en de uitbreiding van het HagaZiekenhuis definitief zullen wor-

den goedgekeurd. Tegen die ontwikkelingen bij het ziekenhuis zijn geen bezwaren ingediend waar de Raad nog over moet oordelen. Maar het bestemmingsplan maakt ook de bouw mogelijk van ruim 700 woningen naast het HagaZiekenhuis in een deel van het park. Begin dit jaar constateerde de Raad dat het plan op enkele onderdelen tekortschoot. De bouwhoogte van het complex was niet goed geregeld en de gemeente had ook onvoldoende gekeken naar de aantasting van het woonklimaat bij enkele naastgelegen woningen aan de Escamplaan. Die plandelen werden buiten werking gesteld. De gemeente kreeg de kans om de fouten te herstellen. Dat leidde tot aanvullend onderzoek naar het woonklimaat bij de naastgelegen woningen. Ook werd de plek van het nieuwe wooncomplex verder weg

geschoven van de bestaande woningen. Volgens de tegenstanders van dit complex, waaronder de vereniging Centraal Wonen Houtwijk, ontstaat daardoor een nieuw probleem. Door het verschuiven van het bouwblok is er minder bouwruimte en moet het complex hoger worden om hetzelfde aantal woningen te kunnen opleveren. De gemeente vindt het een aanvaardbare oplossing. Het complex wordt trapsgewijs opgebouwd. Zonlichtverlies en aantasting van de privacy bij omliggende woningen zullen niet groot zijn. Toch constateerde de Raad dat bij de reparatie weer een onduidelijkheid in het plan is geslopen over de bouwplek en bouwhoogte in een deel van het gebied. Daarvoor moet het plan weer worden aangepast. De Raad doet over zes weken uitspraak.

Palestijnse en Israëlische jongeren zijn vrienden in Den Haag

eheel’.>Foto’s: PR

een fantastisch stedenbouwkundig plan dat met een mooie grote maquette aan de Haagse bevolking getoond kan worden. Met verantwoorde bouwhoogtes en fraaie doorkijkjes en gevelfronten die samen met de straten een harmonieus geheel vormen.

Het Youth Peace Initiative (YPI), een internationaal project om met behulp van jongeren tot een permanente oplossing te komen voor het conflict tussen Israël en Palestina, deed vorige week Den Haag aan. Daarvoor waren zeventien jongeren uit Israël en Palestina door Nederland getrokken om de vrede te promoten. In het Vredespaleis overlegde de groep met scholieren van Haagse middelbare scholen over mogelijke oplossingen. Ze werden daar onder anderen toegesproken door mr. Ste-

ven Hoogstraten, algemeen directeur van de Carnegie Stichting. Hoogtepunt was de speech van oudminister Jan Pronk, bericht Juliette van Nuss, scholier van het Maerlant Lyceum. “Hij vertelde over conflicten en vaak gemaakte fouten bij de pogingen om tot een oplossing te komen. Dit deed hij aan de hand van tien lessen conflictoplossing. De kern ervan was, dat we conflictlanden niets op moeten leggen, maar hulp moeten bieden zodat ze zelf het conflict kunnen oplossen. ‘Peace

cannot be imported’, was dus een van de lessen”. Hoe het misschien wèl moet, konden de scholieren met eigen ogen zien. “Het was heel inspirerend om te ervaren hoe de jongeren uit Israël en Palestina al na een paar dagen bevriend raakten”, legt Juliette uit. “Misschien kan er uiteindelijk, met hulp van jongeren, een blijvende oplossing worden gevonden voor het conflict. Zo ver zijn we natuurlijk nog niet, maar de dag gaf alle deelnemers toch weer wat meer hoop”.

Pas als dat plan klaar is en de Haagse bevolking overtuigd is, kan het gemeentebestuur de verantwoordelijkheid voor het bouwen van culturele en educatieve voorzieningen aan anderen overlaten. Dit is de kans. Grijp hem met beide handen aan. Namens werkgroep Dooievaar

Guust Baartmans, Jan Ledderhof en Joop ten Velden.

lang bevroren op ‘slechts’ 20 procent. Daarna verhoogt Q-Park de prijs naar eigen inzicht. Bewoners die niet met de schikking akkoord gaan, krijgen de tariefsverhoging van 30 procent. Ook is de vraag of zij in de garage, gevestigd op hun eigen grond, mogen blijven parkeren. En de gemeente? Die zou het natuurlijk voor de bewoners moeten opnemen. Alleen geeft de gemeente niet thuis en vindt dat de bewoners het maar met Q-Park moeten uitzoeken. Ondertussen incasseert Q-Park veel extra euro’s met de schikking. De bewoners van de Schilderswijk en andere Haagse wijken zijn gewaarschuwd: Q-Park gaat er letterlijk en figuurlijk met de POET vandoor. Ze lappen het gemeentelijk parkeerbeleid aan hun laars en innen veel extra euro’s voor hun investeerders. bewoner van De Resident

Paul van Waarden is een nieuwe weg ingeslagen. De chef-kok die twee jaar geleden een Michelinster voor zijn gelijknamige restaurant in Rijswijk moest inleveren, geeft momenteel drie dagen per week les aan de particuliere Horeca Academie aan het Esperantoplein 5. Studenten die daar een tweejarige koksopleiding volgen, leert hij de nodige theorie- en praktijkvakken. Maar Van Waarden heeft ook andere plannen. Volgend jaar wil hij weer iets voor zichzelf starten. Veel wil de kok er niet over kwijt : “Het wordt geen restaurant, maar het zal wel iets met eten te maken hebben”.

Erik Tas opent restaurant Erik Tas (30), voormalig sous-chef van Parkheuvel in Rotterdam, At Sea en Badhotel Bruin, opent op 4 november zijn eigen restaurant: bij Erik in Leidschendam. Volgens Tas is het een jongensdroom die uitkomt. “Ik kan mijn eigen filosofie over eten en drinken kwijt. Dat betekent niet te veel liflafjes, maar een eerlijk en vers product voor een schappelijke prijs”. In zijn restaurant is plek voor zesentwintig couverts. Tas maakt elke maand een nieuwe kaart met zes gerechten. Daarbij ligt de nadruk op de Franse keuken. Een driegangenmenu is er al voor 25,00. Meer info: www.bijerik.nl

Sarinah weer dicht Het gaat niet goed met de Indonesische restaurants in Den Haag. Na Bali, Padang, Djawa, Jimbaran en Bumburumba, sluit nu ook Sarinah aan het Goudenregenplein zijn deuren. Volgens eigenaar Ruud Davids heeft het restaurant een slechte zomer achter de rug, waardoor er te weinig klanten kwamen. Daardoor heeft het restaurant een belastingschuld opgelopen. Vorig jaar ging het Sarinah al een keer failliet, maar maakte dankzij vrienden van de eigenaren een doorstart. Davids laat weten dat faillissement op dit moment niet aan de orde is: hij blijft de komende tijd dicht terwijl hij de verdere mogelijkheden verkent.

Theo Monkhorst in Pulchri

vandoor

Angèle Steentjes

Van Waarden: nieuwe start

Haagse, Israëlische en Palestijnse jongeren in het Vredespaleis in het kader van het Youth Peace Initiative. >Foto: Jan Willem van Poortvliet.

Schrijver Theo Monkhorst schreef een monoloog van een uur over een soldaat die terugkeert van het front, ‘Matenliefde’. Acteur Joop Keesmaat draagt het stuk zondag 26 oktober voor in de Louis XV zaal van Pulchri Studio aan het Lange Voorhout, aanvang 15 uur. De Engelse componist Kerry Woodward schreef de muziek . ‘Matenliefde’ is het verhaal dat van alle tijden is, een soldaat die thuiskomt en zich door zijn oorlogservaringen onthecht voelt van het gewone leven. Hij spreekt met zichzelf over het gemis aan kameraadschap in een wereld waar iedereen op zichzelf is aangewezen. De relatie met zijn vrouw en zoontje staat onder druk en hij raakt werkloos. Wat rest is een desillusie: ‘Mijn zoon is heel. Van top tot teen heel. Mooi, groot voor zijn leeftijd zeggen ze. Hij gaat naar school, leert om te leven tussen mensen. Hij speelt om sterk te worden. Mijn grote, onnozele zoon, hoop voor zijn moeder. Maar er is zoveel te verliezen. Daarom heb ik met hem te doen. Als ik denk wat hij nog zal verliezen. Misschien geen arm of been, maar dan toch zeker verwachting. Eens gaat de verwachting verloren. Dan is het wat het is, plus de herinnering’.

10>interview Vilan

Kassian, Sarinah

Als het niet gaat, dan gaat het niet. Sarinah is dicht, er kwamen te weinig klanten en het restaurant heeft dus, na de doorstart afgelopen december, de deuren gesloten, mogelijk definitief. Ik kwam er nooit. En toch vind ik het jammer. Op webfora lees ik discussies over de kwaliteit van het eten. En ook over de waarde van echte kokkies, en daarmee belanden we snel in Indië. Daar gaat het eigenlijk om. Niet om wat Sarinah is of was, maar waarnaar het restaurant doet verlangen. De naam is al een heimweewoord. Dat ik er nooit kwam, zegt niets over Sarinah. Wel over mij. Ik ben een moeilijke eter, en ook te ongeduldig om aan een tafel te eten als ik er niet bij mag lezen. Soms eet ik een lumper in Toko Semarang, maar dan hang ik wat op een wankel krukje terwijl Oom Go vertelt over zijn voorvaderen. Komt er een klant binnen, dan blijven we gewoon met het gesprek in Indië. Voor mij is Den Haag de enige stad waar het nog kan, mensen van vroeger tegenkomen. Mensen die iets wéten en kunnen vertellen, gemakkelijk van generaties terug. Zoals het hier is, vind je het nergens. Maar ja. Sarinah is geen museum van het verleden waaraan ik een donatie kan doen. Het is een bedrijf, dat klanten nodig heeft en belastingen moet betalen. En klanten zijn tegenwoordig verwende varkens, die willen van alles. Zie ze eens te krijgen en te houden, en zonder zorgen te denken aan je voorraad vers en je voorraad vriezer als het even stil is. Bij Sarinah was het al langer stil. Dan treden er economische wetten in werking. Dus wat nu? Ze denken na over een doorstart. Mooi. Iets zal er anders moeten, al weet ik niet wat. Misschien de bedrijfsvoering of wat minder keuze dan die duizend gerechten die ik op de website zag. Ik hoop dat ze het redden, vooral om het Indische idee. Als ik in een tram zit, maakt niet uit welke lijn, wil ik een toko of restaurant passeren. Ik kijk even uit het raam en dat is genoeg. Zien dat het er nog is. Vasthouden aan herinneringen heeft een slechte naam in de moderne tijd. Maar waarom zouden we niet proberen te bewaren wat dierbaar is? En je weet maar nooit. ’t Zou opeens kunnen dat twee generaties verder iedereen snákt naar Haags-Indische Sarinah’s. Vilan van de Loo

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

Van bootvluchteling tot eigenaar restaurant Little V

‘Ik wil altijd een tien halen’

Tan Do heeft veel succes met zijn Vietnamese restaurants Little V in Den Haag en Rotterdam. Na zijn vlucht uit Saigon en een studie Werktuigbouwkunde leek Tan als onervaren horecaondernemer aan een te groot avontuur te beginnen. Nu kan hij honderden gasten per dag verwelkomen.

T

Door Annerieke Simeone oen Tan Do (37) zijn eerste Vietnamese restaurant in Den Haag opende, nam zijn vader hem apart. “Tan, had je niet eerst even het meubilair moeten verven?”, vroeg de oude man, die geen idee had dat die ruwe stoelen en tafels van sloophout – zeker toen, in 2006 – juist heel hip waren. De eigenaar van Little V grijnst. “Dat doet-ie nog steeds. Als hij op bezoek is, ziet hij altijd wel iets. Hij is nogal kritisch. Dan zeg ik: pa, je hebt helemaal gelijk”. Hij neemt een slok van zijn cappuccino en vangt mijn blik. “Ja, wat moet je anders zeggen? Ik krijg wel vaker goede adviezen, maar ik doe toch alleen maar dingen die ik zelf leuk vind”. Een eigenwijze instelling die zijn vruchten afwerpt. Een paar weken geleden breidde hij voor de tweede keer zijn Haagse etablissement aan het Rabbijn Maarsenplein uit. Ditmaal met een ‘Vietnamese straat’. Een nieuw concept waar je langs allerlei kraampjes makkelijke gerechten kunt eten. Broodjes, salades, soepen. Tweehonderd gasten kan hij tegenwoordig in Den Haag kwijt. En buiten, op het terras, nog eens tweehonderd. Met trots: “En we draaien vaak twee shifts per avond”. In Rotterdam gaan de zaken eveneens goed. De komst van de zojuist geopende Markthal brengt een hele nieuwe aanwas met zich mee. “We zitten er honderd meter vandaan. Je kunt bij de markthal wel snacken, maar uitgebreid eten doe je daar niet. Vorig weekend stonden er honderden mensen in de zaak en zelfs rijen buiten”. Een volgende uitbreiding hangt ook daar in de lucht.

Op de vraag wat zijn formule zo succesvol maakt, moet hij lang nadenken. “Zoals ik behandeld wil worden, zo behandel ik mijn gasten. En voor mijn werknemers geldt: wat je ook doet, je moet het wel leuk vinden”. Zijn ogen glijden over de donkere gietvloer van het restaurant. “Eigenlijk kan ik zelf niets, ik heb een goed team om me heen nodig”. Opvoedingsprogramma Hij zegt het lachend: ‘eigenlijk kan ik zelf niets’, maar het is Aziatische bescheidenheid. Tan Do – zwart baardje, opgeschoren haar, Japanse tattoo sleeve, spijkerstof overhemd – is Little V. Alles, van de inrichting en de werkwijze tot aan de kleding van het bedienend personeel, heeft hij bedacht. Ideeën haalt hij overal en nergens vandaan. Uit boeken, door te reizen, tijdens een bezoek aan de Bijenkorf. Eenmaal per jaar maakt hij een culinaire trip, meestal naar Saigon, omdat daar alle Vietnamese stijlen bij elkaar zitten. Als hij terugkomt, gaat zijn chef-kok meteen aan de slag. Tan besluit vervolgens of de gerechten eventueel nog wat verfijning nodig hebben.

‘Het was nog erger toen ik mijn haar had afgeschoren. Alleen mannen die daar in de gevangenis zitten, hebben zo’n kale kop’

Ook zijn idee: een werkprotocol. Van het aannemen van de jas tot aan het gedag zeggen van de gasten. Binnen een kwartier moeten de eerste gerechten op tafel staan. Volgens Tan werkt het principe goed. “Hoe duidelijker je bent met afspraken, hoe prettiger het is voor de medewerkers. Weet iedereen waar-ie aan toe is”. Elke dag belt zijn bedrijfsleider van het andere filiaal stipt om vijf uur. Dan worden de reserveringen en eventuele bijzonderheden doorgenomen. Geen enkel detail ontgaat Tan, maar als hij ontevreden is over een personeelslid, gaat hij er niet zelf op af. Dan roept hij aan het eind van de avond de bedrijfsleider of de chef bij zich. Zelf blijft hij op de achtergrond. Ook voor de gasten. “Zodra de zaak opengaat, vlucht ik naar achter, de keuken in. Of ik ga in mijn eentje wat eten bij een van de tentjes hier in de buurt. Ik hou er niet van om in de belangstelling te staan”. Interviews geven vindt hij ongemakkelijk. Al helemaal als het gaat over zijn verleden als bootvluchteling. Zodra het ter sprake komt, sputtert hij tegen: “Stond dat verhaal niet al eens in jullie krant?” Terwijl de gastheer een gember ice tea voor onze neus zet, vertelt Tan toch zijn verhaal. Begin jaren tachtig vluchtte hij met zijn ouders, twee broers en een zus uit Vietnam. De Vietnamoorlog was net afgelopen en de regerende communistische partij beperkte de vrijheden van de burgers aanzienlijk. Zijn vader die als apotheker werkte, ageerde tegen het systeem en ging voor straf een jaar de gevangenis in. Een opvoedingsprogramma moest hem weer op het rechte pad brengen. Maar eenmaal uit de nor zag vader Do geen toekomst meer in zijn land. Samen met zijn gezin en vijftig anderen vluchtte hij in een bootje, hopend dat een westers schip hen zou redden. Tan was toen vier jaar. “Ik denk wel eens terug aan de keuze die mijn vader heeft gemaakt. Ik heb zelf twee kinderen. En

>Foto: Piet Gispen

om dan van de ene op andere dag te besluiten: oké, nu stappen we op een boot en laten alles achter ons. Dat kan ik nog steeds moeilijk bevatten”. Opvangkamp Nadat de vluchtelingen vier dagen hadden gevaren op hoge golven, pikte een Nederlandse olietanker hen op. “Dat gevoel vergeet ik nooit meer”, zegt Tan terwijl hij uit de bank schuift. “Ik was gewend geraakt aan het continue deinen, maar op het moment dat ik op die Nederlandse boot stapte, stond ik in één keer recht”. Hij staart even voor zich uit, zijn armen slap langs zijn lichaam. Blik op oneindig. Hij lijkt weer even dat moment te voelen. Gaat dan weer zitten en vertelt verder. “Twee uur later pikte de olietanker nog een boot op met veertig, vijftig man. De Nederlanders voeren door naar China en Noord-Korea. Maar om Vietnamese vluchtelingen af te zetten in een communistisch land, dat vonden de schippers toch niet zo’n goed idee. Toen zijn we naar Zuid-Korea gevaren, waar we een plek kregen in een opvangkamp. Het was daar helemaal niet vervelend hoor. We kregen drie keer per dag te eten en ik kon er lekker spelen. Het was eigenlijk een soort camping met een sportveld en douches”. In die periode mochten vluchtelingen nog zelf bepalen waar ze uiteindelijk naartoe gingen. En omdat Tans familie was gered door Nederlanders kozen ze

11

interview<

Vrijdag 24 oktober 2014 > Den Haag Centraal

‘Kwam ik hier terug, zag ik helemaal geen Vietnamese tentjes. Terwijl het juist bij deze tijd paste: vers, mager en gezond voedsel’

voor ons land. “De Nederlandse staat zorgde destijds voor alles: voeding, scholing, huisvesting. En mijn vader kende het als een land van boter, kaas en eieren. Grinnikend: “Dus moet het wel een goed land zijn”. De familie zette in Spijkenisse hun nieuwe leven voort. “Net als zoveel landgenoten begonnen mijn ouders een Vietnamese loempiakraam. Daarna hebben ze nog wat afhaalrestaurantjes geopend. Ze werkten dag en nacht. Toen dacht ik nog: dat is dus iets wat ik niet wil. Ik zei tegen mijn pa: laat mij maar lekker studeren”. Studie Maar als zoveel jongeren wist Tan totaal niet welke studie hij moest kiezen. Hij dacht aan ‘iets breeds’, iets waar hij nog allerlei kanten mee op kon. Het werd een hbo-studie Werktuigbouwkunde in Rotterdam. “Ja, vraag me niet waarom, ik heb totaal geen technisch inzicht. Soms heb ik nachtmerries dat ik weer op school zit. Toch wilde ik het afmaken. Vietnamese ouders hebben bepaalde verwachtingen van hun kinderen”. Toen hij klaar was stond hij voor een volgend dilemma. Hij vroeg zich af wie hij nou eigenlijk was. Misschien hoorde hij wel in Vietnam thuis. Voor het eerst in vierentwintig jaar vertrok Tan naar zijn geboortestad Saigon. Daar wachtte hem een compleet andere wereld. “Mensen zien

meteen dat je niet uit de regio komt. Ze hebben daar zelfs een woord voor: ‘Vietnamees uit het Westen’. Ze behandelen je anders. Maar je bent ook echt anders”. Hij noemt een voorbeeld. “Warm eten om zeven uur ’s ochtends is daar heel normaal. Rijst, soep met vlees. Het zijn boeren van oorsprong, dus je moet daar wel goed de dag beginnen”. Hij slaat met zijn vuist op tafel. “Ik kan heel veel hebben, maar niet om zeven uur ’s ochtends. Geef me maar een broodje, zei ik dan”. Nog meer ‘afwijkend’ gedrag viel op. Tan wist hoe hij kleren moest verstellen. “Mijn vader heeft me al vroeg geleerd dat mannen hetzelfde moeten kunnen als vrouwen. Nou, dan kom ik daar en dan kijken al die vrouwen me raar aan. Eerst vonden ze het wel grappig. ‘Kijk ’s wat hij kan’, zeiden ze dan tegen hun mannen, die me natuurlijk wel konden schieten. Maar even later pakten ze de kleren uit m’n handen. Want accepteren doen die vrouwen het ook niet”. Het duurde twee maanden voordat hij heimwee kreeg naar Nederland. Maar daarna sloeg het gevoel ook in alle hevigheid toe. “Je bent daar nooit alleen, Saigon is chaotisch. Er zijn wel plekken in Vietnam die rustig zijn, maar daar kan ik nog steeds niet in mijn eentje zijn. Ze zien dat ik een buitenlander ben en dan willen ze van alles van me weten”. Terug in het ‘rustige’ Nederland wist

Tan nog altijd niet wat hij met zijn leven aan moest. Hij belde maar eens met z’n oude afstudeerbegeleider. Die wist wel een baantje bij KPN. Tans gedrevenheid werd snel opgemerkt. “Binnen een jaar zat ik al in een high potential traject en mocht ik een planning maken voor de komende drie jaar. Met de bedoeling dat ik manager zou worden”. Maar het liep allemaal anders. Op een dag werd het hem te veel en zat hij thuis met hoofdpijn. “Na een week ging ik weer aan de slag, maar er kwam niks uit me. Ik bleef maar naar mijn pc staren. Drie uur lang”. Zijn manager had het allang door. “Tan”, zei hij, “je hebt een burn-out”. “Een burn-out?”, zei ik. “Dat is voor oude mannetjes. En ik ben pas zeventwintig”. Ga lekker naar huis en maak een afspraak met de bedrijfsarts, reageerde zijn manager. Het werd een cruciale wending in zijn leven. “Tijdens die gesprekken kwam ik erachter dat ik mijn hele leven lang al dingen doe die ik niet leuk vind. Misschien komt het door mijn achtergrond, het is heel Aziatisch om te pleasen. Na die sessies ben ik daarmee opgehouden”. Daarna weer die zin waarmee hij het interview startte. “Ik doe nu alleen maar dingen die ik leuk vind”. En dus trouwde hij een Chinese en gaf zijn twee kinderen Japanse namen. Ongebruikelijk, maar ja, Tan vindt Japanse namen nou eenmaal mooi. En in Vietnam liet hij zijn rech-

terarm tatoeëren. Iets wat in zijn land gelijk staat aan crimineel zijn. Tan heeft er lak aan. Met een grote grijns: “Het was nog erger toen ik mijn haar had afgeschoren. Alleen mannen die daar in de gevangenis zitten, hebben zo’n kale kop”. Little V Het enige voordeel van zijn tijd bij KPN waren de vele reizen. Hij was niet ongevoelig gebleven voor de vele leuke Vietnamese restaurants. “Kwam ik hier terug, zag ik helemaal geen Vietnamese tentjes. Terwijl het juist bij deze tijd paste: vers, mager en gezond voedsel”. Toen pas begreep hij wat hij wilde: de Vietnamese keuken promoten. Tan schreef een ondernemersplan. We spreken anno 2005. Hij dacht dat de investeerders voor hem in de rij zouden staan. Niet dus. De banken zagen weinig in zijn plannen. Tot, na een aantal maanden lobbyen, een accountmanager bij de Rabobank zei: Ga maar kijken waar je je kan vestigen. Met glimmende ogen: “Ik was dolblij. Ik had dan wel een lening, maar het leek net of ik de loterij gewonnen had”. Hij zocht een locatie in de binnenstad met een terras, dicht bij winkelend publiek. In zijn woonplaats Rotterdam kon hij niks vinden. Totdat hij hoorde van de nieuwe horecaplannen voor het Rabbijn Maarsenplein. Daar vond hij zijn bestemming. “Ik had een idee,

maar verder nog niks”. Zijn telefoon trilt. Het is vijf uur. “Mijn bedrijfsleider in Rotterdam, mag ik even?”, vraagt hij. Met zijn iPhone aan zijn oor stelt hij twee vragen. “Hoe is de bezetting? Hmmm, oké, prima, en verder nog bijzonderheden?” Een minuut later hangt hij op. Geen bijzonderheden blijkbaar. “Waar waren we ook alweer? O ja, ik had dus het pand en verder niks. En ik had geen enkele horeca-ervaring. Mijn broer is kok, die heb ik erbij gehaald. Daarna moest ik nog een chef hebben. De broer van de beste vriend van mijn broer werkte in Parijs. Hem hebben we overgehaald om hier de boel op te zetten. Hij is nog steeds chef-kok in Rotterdam. Via de tamtam kwam ik met Vietnamese studenten en huisvrouwen in contact. Die heb ik ook in de keuken gezet. Ja, ik moest wat”. Maar het verhaal wordt nog mooier. Tan moest nog ergens bedienden vandaan halen. “Ik ben op een middag in diverse zaken gaan zitten en heb de beste jongens en meisjes mijn kaartje gegeven. Zo heb ik iedereen een beetje bij elkaar gescharreld. De eerste dag dat ik openging, vroeg ik aan de horecamensen: ‘nou, zeg het maar’. Ik wist niet eens hoe je een bon moest schrijven, laat staan hoe ik een tafel moest dekken. We hebben het met z’n allen opgebouwd. Ik heb nog steeds mensen die vanaf dag één hier werken”. Of hij trots op ze is? Hij trekt één wenkbrauw op. “Wat dat betreft, lijk ik op mijn vader. Dat zeggen Aziaten niet zo gauw. De laatste tijd vind ik het wat makkelijker, maar ik ben bang dat als ik iemand complimenteer, het de volgende dag minder goed gaat. Ik ben net als een Vietnamese ouder: ik wil altijd een tien halen. Dat verlang ik dan ook van mijn personeel. Een acht is goed. Maar niet goed genoeg, het is geen tien”.

INLOOPBIJEENKOMST KAVELS BOOMAWEG DONDERDAG 30 OKTOBER TUSSEN 18.00 EN 21.00 UUR

Aan de Boomaweg in de wijk Vroondaal kunnen particulieren welstandsvrij hun eigen vrijstaande woning, hoek- of tussenwoning bouwen. Het gaat om kavels voor circa 30 woningen met voor- en achtertuin vanaf € 88.000,per kavel. De kavels zijn te koop in stroken vanaf € 11.000,- per strook (15,6 m2) met een minimale afname van 8 stroken. U bepaalt zo zelf de kavelgrootte. Op donderdag 30 oktober tussen 18.00 en 21.00 uur is er over de kavels een inloopbijeenkomst in de Kavelwinkel (Atrium stadhuis, Spui 70). Bij de inloop kunt u elk moment binnenlopen voor meer informatie. Elk uur wordt een presentatie gegeven. Ook zijn kavels beschikbaar in de Uithofslaan, Erasmushove (Escamp), Isabellaland (Mariahoeve) en Jacob Catsstraat (Schilderswijk). Speciaal voor studenten zijn klushuizen te koop in de Suze Robertsonstraat 83-89 en voor jongeren/starters in de Van der Vennestraat 85. Op deze kavels en klushuizen kunt u op elk moment een optie nemen in de Kavelwinkel.

!

NIEUW

SCHRIJF U IN VANAF 20 NOVEMBER. Wie het eerst mailt, het eerst maalt! Op 20 november staat in de loop van de ochtend op www.ikbouwindenhaag.nl het inschrijfformulier online voor de optiebijeenkomst ‘kavels Boomaweg’ op 13 december. Tijdens deze bijeenkomst wordt op volgorde van inschrijving gezamenlijk gekeken waar ieder terecht kan komen. Vervolgens kunt u uw optie nemen.

AANTREKKELIJKE PRIJZEN + WEINIG BOUWREGELS + VEEL MOGELIJKHEDEN + WELSTANDSVRIJ

ikbouwindenhaag

www.ikbouwindenhaag.nl

}<(l(tp$=adbcb <

Combineer nu de papieren en de digitale krant Een échte Haagse krant

Vrijdag 17 oktober 2014 jaargang 8 nummer 388

Nieuwe zalen moeten verlies Statenhal goedmaken

€ 2,50

Mode uit een typisch Haagse tijd 13

3

}<(l(tp$=adbcb <

iPad

vrijdag 17 oktober 2014 Week 42 Een échte Haagse krant

Nieuwe zalen moeten verlies Statenhal goedmaken

Vrijdag 17 oktober 2014 jaargang 8 nummer 388

€ 2,50

Mode uit een typisch Haagse tijd 13

3

vrijdag 17 oktober 2014 Week 42

Aus neemt afscheid

Aus neemt afscheid

Foto: Koen Hauser

10/11

10/11

Het is erop of eronder voor vrijplaats de Vloek

Foto: Noa Verhofstad

5 & 14

Dit is een uitgave van

Macbook Air

7

Foto: fotoarchiefAC.nl

Foto: Koen Hauser

Club van 100 wil Aloysius College helpen

Het is erop of eronder voor vrijplaats de Vloek

illustration by kristen n. brown 2011

Bent u nog geen abonnee? Bent u abonnee? 5 & 14

Foto: Noa Verhofstad

Neem dan een abonnement voor slechts € 84,50 per jaar Ontvang dan Den Haag Centraal (52 nummers), een halfjaarabonnement € 49,50 gratis op uw smartphone, Club van 100 wil Aloysius College helpen (26 nummers) en een kwartaalabonnement € 27,50 (13 nummers). tablet of pc in combinatie met de Dit abonnement is inclusief gratis toegang tot de digitale versie van papieren krant. de krant. Ook alleen een digitaal abonnement is mogelijk voor € 65 per jaar (52 nummers). Ga naar www.denhaagcentraal.net en vul uw gegevens in voor uw inlogcode. Ga naar www.denhaagcentraal.net voor uw abonnement. 7

Dit is een uitgave van

Foto: fotoarchiefAC.nl

DHC Leefstijl | Stad | eten | en meer....

Sekte op een Haagse duintop

‘Buitenkant twintig vinken, Vredespaleis: driehonderd graps; buitenkant: wielewaal; gele boei: groep van tweehonderd spreeuwen’

Foto: PR

>Foto: Jurriaan Brobbel

Haags OBJECT | Dit is toch het bed

waar ieder kind van droomt? Het ontwerp van Arnoud Dijkstra combineert twee slaapplekken met speelplezier én voldoende opbergruimte in de lade en de vakken aan de zijkant. De Haagse designer ontwerpt en maakt de ‘bedsteden’ op maat in zijn atelier in de DCR, de broedplaats aan het De Constant Rebecqueplein. Voor meer informatie: www.arnouddijkstra.eu Prijs: € 1950,00 tot € 2950,00

Door P. van der Eijk

O

ok hier is, zoals bij veel religies, de zondag hoogtijdag: de hoogste duintop van de Westduinen in Den Haag wordt vanaf de vroege morgen bevolkt door een klein, select gezelschap. Het is geen godsdienst die hier wordt beleden, maar er is wel sprake van een soort sekte: vogeltellers. Eigen taal, eigen rituelen, hechte gemeenschap. Fanatiek ook, maar niet onvriendelijk. Deze plaats van samenkomst en observatie heet: de Vulkaan, op de plattegrond aangeduid als Uitzichtpunt. Hier brandt het vuur van de ultieme beleving van de ware vogelaars, die hier met overgave de wetenschap dienen. “Buitenkant twintig vinken,Vredespaleis: driehonderd graps; buitenkant: wielewaal; gele boei: groep van tweehonderd spreeuwen”, horen we roepen. Grap is een afkorting voor graspieper, licht men ons toe. De kreten zijn snelle observaties die door weer anderen worden vastgelegd: door een vingerbeweging op een mechanische teller, of gewoon, met een snelle krabbel op papier. Voor de leek gaat het om voorbijjagende stippen, voor deze kenners is het onmiskenbaar om welke vogels het gaat – door silhouet, de vleugelslag, maar bovenal: door het geluid. Ook de weersomstandigheden worden bij de rapportage betrokken: temperatuur, zicht, bewolking en vooral: windrichting en -snelheid. De tellers zijn goed toegerust: verrekijkers, telescopen, camera’s, geluidsapparatuur, recorders, het hele hedendaagse technische arsenaal. De gegevens worden dagelijks gerapporteerd en op internet gezet (trektellen.nl/vulkaan), waarna ze als studiemateriaal beschikbaar zijn. Is er sprake van invasies? Hoe groot zijn de aantallen en hoe verhouden die zich met het verleden, welke soorten zijn aan verandering onderhevig? Nee, het verdwijnt niet stie-

kem in een open haard, het wordt benut. Onder supervisie van Sovon, de landelijke organisatie voor vogelonderzoek, zijn het hele jaar door, vooral in oktober enkele duizenden tellers op pad. Door zijn unieke ligging, langs de zee, is de Vulkaan een van de belangrijkste posten van het land. Wij, bezoekers, die in de boeken komen als ‘gasten’, zien dat er bij de tien mannen slechts één vrouw is die meetelt. Hoe zit dat? Eén telefoontje met prof. Sigmund Freud geeft de verklaring. “Dat vogel tellen is een milde uiting van het jachtinstinct, iets voor mannen dus”, orakelt hij. De vogeltrek: een wonder van de natuur, nog altijd. Vogeltjes van tien gram die duizenden kilometers vliegen, niet op de vlucht voor de kou, zoals velen denken, maar naar noodzakelijke voedselgebieden. De vogels die in Frankrijk, Spanje of Afrika overleven komen volgend voorjaar terug, zonder Tomtom naar hetzelfde gebiedje, dezelfde boom, vanwaar ze vertrokken in het onmetelijke landschap Noord-Europa. De aantallen vogels die langs de Vulkaan trekken zijn onvoorstelbaar: honderduizend vinken op één dag bijvoorbeeld zijn geen uitzondering. Om miljoenen vogels per maand gaat het. Stamgast op de Vulkaan is Ed Opperman die hier is opgegroeid. Toen hij 17 was kwam hij er, en nu, 49, komt hij er nog, met immens plezier. Aan de wetenschap denkt hij niet direct, het is gewoon onbetaalbaar om zo in de natuur bezig te zijn, weer heel anders dan zijn werk bij de Dierenpolitie. Ed, ook leidsman bij exotische vogelreizen, staat hoog in de pikorde in vogelland. Hij kan er op bogen alleen al in Nederland meer dan 400 soorten te hebben waargenomen. Wereldwijd telt zijn lijst zelfs 4500 soorten. ”Ik ben daarmee pas op de helft, de wereld kent ongeveer 10.000 soorten”. De Vulkaan, in het verlengde van de De Savornin Lohmanlaan, is het waard eens te beklimmen. Het biedt een majestueus uitzicht over zee, strand, duin en stad. Ook voor degene die nog geen reiger van een ooievaar weet te onderscheiden.

Vrijdag 24 oktober 2014 Den Haag Centraal

13

Column: medisch

Kloosterlev

‘Wij zijn geen

Mijnheer X Hij mankeert van alles, maar dokters zijn een noodzakelijk kwaad in zijn leven. Inmiddels zit hij ruim 15 jaar bij mij in de praktijk. Hij was net gescheiden, had verschillende relaties achter de rug. Hij was tijdens zijn werk van een steiger gevallen en daar erg ontdaan over. In het verleden was hij patiënt geweest bij mijn vader en dat schept altijd een band. Mijn vader was geen makkelijke man, of je kon goed met hem opschieten of helemaal niet. Hij liep wel het vuur uit zijn sloffen voor je als dat nodig was. Als ik naar deze twee mannen kijk, dan zie ik ze tegenover elkaar zitten, mijnheer X als jonge man uit de Schilderswijk met een uitgesproken Haags accent, mijn vader keurig in zijn witte jas met een sigaret in zijn hand. Blijkbaar hadden ze een klik, want anders was Mijnheer X geen patiënt bij mij geworden. Hij is onder controle bij de internist. Hij heeft een moeilijk te reguleren suiker, ernstige vaatproblemen en gevoelsstoornissen aan zijn benen. Ik zie hem daardoor niet heel veel, maar als hij komt is het altijd gezellig. Zo ook een paar weken terug. Hij had al eerder een afspraak gemaakt, maar deze weer afgezegd. Nu kwam hij op vrijdagmiddag drie uur. Hij stapt binnen en zegt met zijn uitgesproken Haags accent dat ik even naar zijn voet moet kijken. Hij draait er niet om heen, is eigenlijk altijd heel rechtstreeks. ‘Dok, kijk effe naar mun tene, ze zijn zwagt’. Ik weet niet hoe je dit in goed Haags opschrijft maar zo klinkt het ongeveer. Ik zag gelijk wat er aan de hand was. Zijn rechter voet was wit en koud met zwart wordende tenen en zijn linker voet was warm en redelijk van kleur. Aan zijn rechter voet was het kloppen van de vaten niet te voelen, maar links wel. Mijn conclusie was duidelijk een ‘bedreigde voet’ en dat vraagt gelijk actie. Na overleg met de vaatchirurg stuurde ik hem naar de eerste hulp, waar helaas voor hem klopte wat ik gedacht had. Mijnheer X werd opgenomen en gelijk voorbereid voor het weer doorgankelijk maken van het vat, wat dicht bleek te zitten in zijn lies. Zo vaak kom ik dit niet meer tegen en de technieken zijn al erg veranderd sinds ik in het ziekenhuis mijn co-schappen liep. Met behulp van een Ct-scan wordt gekeken welk vat dicht zit en later wordt door middel van angiografie (het zichtbaar maken van de vaten met contrast) een stent geplaatst in het afgesloten vat. Mijnheer X had al wel een stent zitten, maar deze was weer dicht geslibd. Na afloop van dit hele gebeuren, wat plaats vindt op de operatiekamer, moest mijnheer X een dagje geobserveerd worden op de intensive care. Gelukkig ging het snel beter. Na een paar dagen belde ik hem op. Hij lag nog in het ziekenhuis, wachtte wanneer hij naar huis mocht. Op zijn Haags was hij me dankbaar: ‘Bedankt voor de tip’. Emilie Bolsius Huisarts

14

Den Haag Centraal Vrijdag 24 oktober 2014

In het bruisende Hofkwartier bevindt zich een oase van rust. Achter de muren van het Willibrordushuis in de Oude Molstraat wijden de Broeders van Sint Jan hun leven geheel aan God. Wereldvreemd zijn zij zeker niet, want met retraites, zalenverhuur, een winkeltje en een bierbrouwerij runnen de kloosterlingen een heus bedrijf.

V

aak staat de deur van het klooster op een kier, maar vandaag bellen we aan. In de entree treffen we pater Thomas Kremer, de prior van het huis. Gekleed in een grijs habijt met daaraan een rozenkrans, heet de vriendelijke middendertiger met gemillimeterd haar en neutrale bril ons welkom. Van zijn voorkomen gaat de sereniteit uit die je hier verwacht aan te treffen. Hij neemt ons eerst mee naar de koffieautomaat, ‘na de kapel de belangrijkste plek in het huis’. De tijd staat hier kennelijk niet stil. Dat blijkt ook als de pater vertelt over zijn plannen om het gebouw op te knappen: “We zitten nu tien jaar in het Hofkwartier. Twee jaar geleden hebben we het gehele huis overgenomen van een andere katholieke gemeenschap. Met name de elektra en de vloerbedekking zijn behoorlijk verouderd, dus we gaan de boel moderniseren en tegelijk proberen terug te brengen in de oorspronkelijke staat”. Het rijksmonument heeft een lange historie, die begint in de zeventiende eeuw als op deze plek een schuilkerk wordt gebouwd. De versierde deurposten in de eetzaal herinneren aan die tijd. De kloosterkapel uit 1928 noemt pater Thomas met recht ‘een juweeltje’. Deze is speciaal gebouwd voor de Zusters van Liefde die vanuit dit gebouw de scholing en ziekenzorg voor de armen op zich namen. Maar zo rijk als de historische details zijn, zo sober is het leven van de Broeders

Broeders en vrijwilligers gaan samen aan tafel voor de middagmaaltijd. > Foto’s: Ju

van Sint Jan. Zij doen bij hun intreding nog tientallen anderen in het huis. De de belofte van armoede, kuisheid en meesten zijn studenten die op een of gehoorzaamheid. Bezit hebben ze dus andere manier aan de katholieke kerk niet, tv-kijken is er niet bij en het eten verbonden zijn. Overdag lopen er ook is vooral gezond. “Onze roeping is het vrijwilligers rond voor het onderhoud gebed en het apostolaat, naar buiten en de boekingen van veertig Spartaans gaan en vertellen wat ons bezielt”, legt uitgevoerde retraitekamers en drie de pater uit. “We staan op om zes uur groepsruimtes. “Het is hier eigenlijk voor het ochtendgebed, de lauden. net een hotel dat gerund moet worden”, ’s Middags, na het gebed van twaalf uur zegt de pater lachend. “In de weekeneten we samen een warme maaltijd als den ontvangen we mensen die komen rustpunt in de dag. Dat doen we in stilte, om zich even terug te trekken uit het want alleen zo kun je God ontmoeten. hectische leven. Zij vinden hier rust en En om half vijf draaien met ons volgt er een mee. Dat kan in Broeders van Sint Jan stilte of in avondgebed”. Tussen het bidden combinatie met De Broeders van Sint Jan zijn een van door heeft iedere activiteiten oorsprong Franse congregatie die broeder zijn eigen buiten, afhankewerd gesticht in 1975 door een vijftal taak. De pater: “Als lijk van de groep. studenten van de dominicaner pater prior sta ik aan het Vaak geven we zelf Marie-Dominique Philippe. De gehoofd van de lezingen en meenschap legt in haar spiritualiteit priorij. Dan is er voeren we de nadruk op de intellectuele zoeknog een broeder gesprekken. Het is tocht naar waarheid, aanbidding en verantwoordelijk allemaal erg het gemeenschapsleven. De broeders voor het organiseeenvoudig en dat zijn begonnen in een cisterciënzer ab- maakt het juist zo ren van ons dij nabij Cannes, waarvan zij uiteingemeenschapsleindrukwekkend”. delijk het habijt overnamen. Binnen ven, één voor de Hoe stil het is in de het katholicisme zijn zij autonoom, keuken, één voor beslotenheid van met een eigen structuur, een eigen de gasten, het klooster ervaar wetboek en eigen leefregels die door enzovoort. Zelfs je vooral in de de kerk zijn goedgekeurd. Wereldwijd de kat heeft een authentieke zijn er zo’n vijfhonderd broeders die taak, die ontfermt binnentuin, verspreid over vijftig huizen wonen zich over de waarop het en werken. In Nederland zijn er twee muizen bij het rumoer van de priorijen: één in Utrecht en één in kippenhok in de stad geen vat Den Haag. binnentuin”. heeft. Eenheid Hoewel de zeven broeders samen een hechte eenheid vormen, die volgens pater Thomas het beste te vergelijken is met een huwelijksband waarin je je hele leven met elkaar deelt, zijn zij meestal niet alleen. Er wonen namelijk

Merchandising Naast de verhuur van kamers en zalen leggen de broeders zich toe op de verkoop van kloosterproducten in de ‘Monastic store’. Het trendy winkeltje ruikt naar zoetige zeep. De schappen zijn gevuld met onder meer snoep,

ven.

Stadsgroen.

eilandje in de stad’ Door Jasper Gramsma

Fietsen

urriaan Brobbel

wellnessartikelen, keramiek en religieuze beelden. Het meeste is gemaakt in Franse kloosters, maar ook het zelf gebrouwen kloosterbier ‘Haagsche Broeder’ is er te koop. De kloosterbrouwerij is het resultaat van een uit de hand gelopen experiment: “Vijf jaar geleden zetten we het eerste potje op het vuur en sinds juni is het bier goed genoeg om te verkopen”. De kloeke driekwart literfles heeft een sluiting van zegellak en een etiket waarop de glas in loodrozet uit de kloosterkapel prijkt. De Haagsche Broeder is een groot succes, want een paar maanden na de lancering kunnen de broeders de vraag al niet meer aan. Merchandising wordt gedaan in de vorm van glazen en viltjes en er wordt al gedacht aan uitbreiding van de productiecapaciteit. ‘Bierbroeder’ Clemens Maria is nu zelfs op stage in België om de fijne kneepjes te leren van het brouwersvak. Hiermee willen de kloosterlingen aansluiting vinden met de buitenwereld. “We zijn geen eilandje in de stad. Het bier is voor ons een manier om in contact te komen met de mensen op straat”, vertelt pater Thomas. En dat lukt aardig: “De cafeetjes in de straat verkopen ons bier. Broeder Clemens Maria bevoorraadt de kroegen ’s avonds, gewoon zoals altijd in habijt. Meestal levert dat direct een gesprek op en dat is precies de bedoeling: integreren in de buurt”. Voor meer informatie over de Broeders van Sint Jan, activiteiten in het Willibrordushuis, het kloosterbier en de winkel: www.stjan.org, www.willibrordushuis.nl, www.haagschebroeder.nl en www.monasticstore.nl.

Pater Thomas in de kloosterkapel.

Mijn fietstocht begon daar waar het oude, traag slingerende pad de duinen induikt. Deze duinen bestaan uit een keten van gebieden en gebiedjes met namen als Solleveld, Dorestad, Ockenrode, Van Leijdenhof, Hyacintenbos en Ockenburg. Het geheel, dat beschermd wordt door het Natura 2000-besluit, heet Solleveld & Kapittelduinen. Aansluitend bevindt zich het Staelduinse Bos, dat ooit een rivierduincomplex in de monding van de Maas was. Naast de vele jonge duinen zijn er ook nog restanten van oude duinen te vinden. En die zijn het bijzonderst. Deze zandhopen zijn duizenden jaren geleden al langs de toenmalige Nederlandse kustlijn afgezet, en zijn nu bijna overal verdwenen: Den Haag is er bovenop gebouwd. De glooiingen van de voormalige duintoppen zijn in de stad nog te zien en te voelen. De Kettingstraat, Venestraat, Nieuwstraat, Schoolstraat en Jan Hendrikstraat, de Torenstraat, de Prinsestraat, het Noordeinde, de Parkstraat en de Denneweg lopen allemaal duidelijk omhoog naar een oude duintop. Ook buiten het centrum moet er geklommen worden, denk maar aan het Bankaplein en de Hubertustop bij Madurodam. In Sollevelt & Kapittelduinen zijn ook sporen van menselijke activiteiten gevonden. Zo’n 6000 jaar geleden zijn er akkertjes, zandwallen en walletjes gemaakt door mensen die

leefden van de jacht en de visvangst, hun groenten verbouwden, aardewerk maakten en hun overledenen begroeven. Uit een iets jongere periode (4000 jaar geleden) zijn bronzen bijlen en hamers van hertengewei gevonden, en uit omstreeks het jaar nul komen een eiken schopje, een bronzen zwaardpuntbeschermer en ploegsporen van begreppelde akkers. Een stuk verderop vond men een grafveld van de plaatselijke stam van de Cananefaten en in het Westland zijn resten van hun woonstalboerderijen gevonden. Ook voor resten van de Romeinse kustverdediging uit de tweede eeuw kunnen we in het duingebied terecht. Er werden spullen van aardewerk en glas, en sieraden, mantelspelden en munten gevonden, evenals een stuk maliënkolder. In een grafveld uit de zesde of zevende eeuw vond men onder meer een urn, een graf van een krijger, de restanten van een zwaard en schild en een bootgraf. In Ockenburgh tot slot, heeft men een vierkante constructie van 42 bij 45 meter gevonden, met een palissade en spitsgracht. Dit kleine fort had waarschijnlijk vlechtwanden van takken en leem, een bedekking met dakpannen en kleine ruimten voor soldaten en paarden. Er werden ook drie paardengraven aangetroffen. Bij Hoek van Holland keer ik om, voor de terugweg kies ik het gloednieuwe kaarsrechte fietspad dat langs de zeereep is aangelegd. Vanaf deze vooral bij wielrenners populaire fietssnelweg, heb je voortdurend een geweldig uitzicht op de zee, én het duingebied. Met de wind in de rug kom ik meter voor meter dichterbij huis en meter voor meter dichterbij het verleden van onze stad, de stad waar ik van hou. Wendy Hendriksen

Vrijdag 24 oktober 2014 Den Haag Centraal

15

ICKamsterdam & Opera Zuid De Soprano’s Zaterdag 25 oktober 20.15 uur Lucent Danstheater

Koreaans eten.

De vele kanten van Mr. Bap

u el n voor t s e B rten ge hti kaa uw ze prac era! de nsop da

33 00 3 l 8 8 n . 070 ww.ldt w

De keuken heeft er alvast vierkantjes uitgesneden. Lekker makkelijk happen dus. enzij je een kortere weg wilt ne- Een andere populaire Koreaanse snack is men naar restaurant Milú, heb je Tokbokki, gestoomde rijst- en viscake, vaak in het donkere straatje van de geserveerd bij bruiloften en verjaardagen. Prinsestraat richting de Drie- De ‘chewy’ cake ligt in een Gochujangsaus, hoekjes in principe niets te zoe- een dikke rode pasta, met onder meer sojaken. Maar nu blijkt er een Koreaans eetcafé saus, chilipoeder en gefermenteerde sojaboannex take away te zitten. Wat een rare lo- nen als bestanddelen. De saus is zoet en catie om juist hier iets te openen, denken scherp en de plakkerige structuur van de we. Aan de andecakes blijft zoals alre kant: elk intijd apart. ternationaal Van alle gerechten centrum kent zijn we nog het wel zaken op onmeest enthousiast logische plekover de Kim bap (die ken die toch de in combinatie met moeite waard de Tokbokki € 12,00 zijn. En buiten kost). Wij zouden dat, als het om het sushi noemen, Aziatisch eten maar bij Mr. Bap is gaat, kan Den het een Koreaanse Haag nog wel rijstrol, gevuld met een extra Korezeewier, spinazie, aanse cuisine gekomkommer, ei en bruiken. witte wortel. Erg Mr. Bap, zoals gezond, met weinig het piepkleine frutsels. Geen sojazaakje met een saus, geen mierikspaar tafels heet, wortel of gember. blijkt al sinds deHeel puur en vercember open. fijnd uitgevoerd. Tenminste, dat Een dikke voldoenlezen we later op de. Mede hierdoor Facebook. De blijven we be dame die ons benieuwd naar de andient én in de dere gerechten die pannen roert, Mr. Bap in petto vragen we het heeft, zoals de Buleveneens. Maar De Kim bap is puur en verfijnd uitgevoerd. gogi: rundvlees met helaas: ze ver- > Foto's: DHC sojasaus, knoflook staat geen woord en honing, en de Nederlands. Ook elke andere Europese taal Mandu, dumplings met groenten. Of de traleidt tot vraagtekens. Gelukkig is het kiezen ditionele soep met rundvlees, taugé en een van een gerecht vrij makkelijk. Je wijst ge- rode pepersaus. Klinkt als een gerecht waar woon iets aan. Speciale thees, lezen we. Ze je warm van wordt. En dat is iets wat we de zijn inderdaad heel bijzonder. Mijn collega komende periode waarschijnlijk goed kunJasper nipt aan een Yulma cha (€ 1,80) met nen gebruiken. Samen met een mierzoet pijnboompitten, walnoten en de grassoort Koreaans perzikdrankje (€ 2,10) en een Spa jobstranen. Een lauw melkachtig noten- rood (€ 1,50) kost deze uitgebreide lunch drankje. Een beetje weeïg. Mijn Dan hobak € 27,70. cha (€ 1,80) bevat pompoen en zoete aardappel. Laat dit drankje door een willekeuri- Mr. Bap, Driehoekjes 37, meer info: zie de Facebookge Europeaan proeven en deze zal zeggen: pagina van Mr. Bap. een oranje soepje. Want de emulsie is te dik voor een thee die wij als westerlingen gewend zijn. Kimchi ontbreekt in geen enkele Koreaanse keuken. Ik heb al heel wat van deze gefermenteerde groente in mijn leven langs zien komen, maar die van Mr. Bap is de minste tot nu toe. Allereerst komt het rechtstreeks uit een koelkast. Zo koud smaakt echt niet lekker. Jasper doet nog een extra duit in het zakje. “Het doet me denken aan een schoonmaakmiddel dat bij mij thuis in de kast staat”. En inderdaad, de kool ruikt chemisch en heeft een raar smaakje. Ik schuif het bijgerecht (€ 1,50) terzijde, en ben blij dat de Kimchi-pannenkoek (€ 7,00) beter bevalt. De ter plekke bereide pannenkoek is pittig en is luchtig gebakken met flinterdunne reepjes kool, prei, rode paprika en wortel.

T

Door Annerieke Simeone

Cultuur aan het

Spuiplein Lucent Danstheater

ZO KLINKT BRAHMS BESTEL NU KAARTEN!

APM TERMINALS

SYMPHONIC FRIDAY residentieorkest.nl

Vrijdag 31 oktober 20.15 uur

Met 2 korte toneelscenes geregisseerd door Aus Greidanus

of 070 88 00 333

Dr Anton Philipszaal, Den Haag

Powered by

16

Den Haag Centraal Vrijdag 24 oktober 2014

Koken met ...

Niven

Adres Goudenregenplein 11, Den Haag Telefoon 070-2157005 Geopend woensdag t/m zondag van 17.00 – 22.00 uur

Dit recept, voor vier personen, heeft het formaat van een tussengerecht. Aan u om te bepalen of u dit als voor- of hoofdgerecht op tafel zet. De maat van de gerechten is dezelfde als in mijn restaurant. Ik vind kleine porties zelf lekkerder. Alle recepten komen uit NIVEN 80/20, het nieuwe kookboek van Niven Kunz, www.niven8020.com

E

én groente, heel veel verschillende smaken. Alle bietjes in dit gerecht zijn anders van kleur, smaak en structuur. Dat het er mooi uitziet, is geen toeval: het oog wil tenslotte ook wat. Rozensiroop is te koop bij de toko en de Turkse of Marokkaanse winkel. De geroosterde biet vind je bij bijvoorbeeld Lindenhoff.

Voorgerechten vanaf € 5,‒ Hoofdgerechten vanaf € 10,‒ Pizza’s vanaf € 8,50 Nagerechten vanaf € 5,‒ Info www.viciniristorante.nl Contant & pin, geen creditcards

Ingrediënten: 2 gele bieten 1 chioggia-biet 1 geroosterde biet 1 oerbiet 2 citroenen bloedzuring bietenblad 4 el zure room 100 ml bietensap (uit de Versapers of te koop bij de natuurwinkel) 50 ml olijfolie 1 el sushi-azijn 1 el rozensiroop zout en peper, naar smaak

  Nodig:

mandoline steekring rasp spuitzak appelboor 

Bereiding: Rodebietenvinaigrette Kook het bietensap tot de helft in tot een stroop. Meng de bietenstroop met de olijfolie, sushiazijn en rozensiroop en breng op smaak met rasp van 1 citroen en zout en peper. Gekookte bieten Kook 1 gele biet, 1 rode biet en 1 witte biet stuk voor stuk gaar in gezouten water. Prik erin met een mes, en als dat makkelijk gaat, is de biet gaar. Schil ze, snij in partjes en haal door de vinaigrette. Bietenplakjes Schaaf van 1 gele, 1 witte, 1 chioggia- biet en 1 rode biet dunne plakjes op de mandoline, steek ze uit met behulp van een steekring en haal door de vinaigrette. Geroosterde biet Pel de geroosterde biet en snij in dikke plakken. Steek er tonnetjes uit met behulp van een appelboor en haal door de vinaigrette. Zure room Sla met een garde de zure room tot lobbig en breng op smaak met rasp van een 1 citroen, zout en peper. Vul er een spuitzak mee. Presentatie Verdeel de gekookte bieten in een rondje op het bord. Verdeel hiertussen de tonnetjes geroosterde biet en de plakjes. Spuit stippen van de zure room tussen de bieten. Garneer met blaadjes bloedzuring en bietenblad. Wijntip: Een redelijk neutrale witte wijn met een klein beetje vulling. Bijvoorbeeld de Soave Classico van Pieropan.

Eetrubriek

Krootjes en zure room

+ Prijs/kwaliteit verhouding + Huiselijke gastvrijheid - Huiswijn

Vicini Italiaans

A

ls Française, van Marokkaanse afkomst, een Italiaans restaurant openen in Den Haag. Dat klinkt als een item voor een gemiddeld RTL4 reality programma, maar zo’n 11 maanden geleden opende Zineb Médissate haar ‘Vicini’ aan het Goudenregenplein. Een klein buurtrestaurant, de naam betekent ‘buren’ in het Italiaans, dat, nog geen jaar na de opening, avond na avond stampvol zit. De charmante Franse eigenaresse, inderdaad die met de Marokkaanse roots, verkoos de Italiaanse keuken boven de Franse omdat zij goede maar betaalbare gerechten wilde brengen. ‘De Franse keuken is gewoon te duur’, legt ze uit terwijl ze ons een glas wijn inschenkt. Het interieur van Vicini is eenvoudig, geen poespas. Deze nonchalance zie je op een positieve manier terug in het eten. De Siciliaanse chef van Vicini biedt een ruime keus aan koude en warme voorgerechten, diverse soorten pizza’s, pasta’s en vis en vleesgerechten tegen betaalbare prijzen. Hoewel de huiswijn, de Cartolina Bianco uit Puglia (€ 3,75), tegenvalt, worden we blij van onze voorgerechten. Mosselen bereid in een goede pikante tomatensaus en op smaak gebracht met witte wijn en knoflook (€ 11,50) en involtini di Bresaola con tartufo, rolletjes gedroogd rundvlees met een vulling van mascarpone en truffel (€ 12,50). We proberen als tussengerecht een portie ravioli al funghi porcini (€ 13,50). Voor ons verschijnt een groot bord met vijf grote ravioli’s gevuld met eekhoorntjesbrood en walnoten en voorzien van een royale hoeveelheid pestosaus. De vulling is erg smakelijk, de paddenstoelen smaken hartig en herfstig, en de walnoten geven net een beetje meer bite aan het geheel. Het bord gaat bijna schoon terug de open keuken in. Het is inmiddels zo druk in het restaurant dat het personeel dat ons net nog wijn bijschonk, we hebben een fles Masianco van het befaamde Masi laten inschenken (€ 27,50), nu borden staat af te wassen in de keuken. We proeven vanavond meer van de vrijgevige chef, mijn tafelgenoot is bezig een hele gegrilde dorade (€ 26,50) te fileren. Zodra hij het fikse exemplaar omdraait, vindt hij onder de graten complete stukken citroen, rozemarijn en knoflook terug. De huid is licht pittig en de vis rijk van pure smaken van deze ingrediënten. Ik ga stug door met zwaar eten en geniet van mijn ‘rare’ gebakken entrecote (€ 18,50) die voorzien is van een laag gesmolten gorgonzola, omwikkeld is met parmaham en baadt in een plas romige saus. Een enorm machtig, maar heerlijk gerecht. Terwijl de avond vordert, zie ik steeds borden met panna cotta voorbij komen. Zelf ben ik nooit echt een groot fan van dit dessert, ik heb liever een stevige tiramisu, maar vanavond ben ik blij dat mijn gast dit nagerecht bestelt. Want na mijn tiramisu (€ 6,50), opnieuw van het formaat baksteen maar goed op smaak met een zompige, alcoholvolle bodem en voorzien van een stevige laag mascarpone, proef ik een hapje van de panna cotta (€ 5,‒) van mijn gast. En wat is die lekker! Stevig, romig, zacht en vanillevol. Tijdens de laatste happen van onze nagerechten gaat het volume van het muzieksysteem ineens fors omhoog en knalt ‘happy birthday’ van Stevie Wonder uit de speakers. Al snel komt er een grote schaal taart met hierop feestelijk vuurwerk voorbij en wordt er luid gezongen voorin de zaak. In een restaurant als Vicini zijn dit soort uitspattingen gelukkig nog mogelijk. We sluiten allebei af met een pittige espresso (€ 2,‒) en een stevige handdruk van de chef en verlaten € 132,‒ lichter, maar flink wat kilo’s zwaarder het restaurant. Daphne Browne

Vrijdag 24 oktober 2014 Den Haag Centraal

17

18>SPORT Chris

Zwarte Piet forever

Ik ben geen politicus, draai nergens omheen, verafschuw polderen en zeg graag direct waar het op staat. Dus ben ik ook over Zwarte Piet liever maar meteen duidelijk: ik ben duizend procent vóór deze speelse knecht van Sinterklaas en vind dat hij in zijn al jarenlang bestaande hoedanigheid niet mag veranderen. Zij die Zwarte Piet een exponent van de slavernij vinden, zijn geestelijk in de war. In Nederland is nooit sprake geweest van slavernij. In de Nederlandse koloniën wél. Maar op 1 juli 1863 werd het afgeschaft en kregen 35.000 slaven hun vrijheid, vanaf Fort Zeelandia bevestigd met kanonschoten. Dus nu nog over slavernij praten is een teken van gekte. Discriminatie, is dat het misschien? Freek de Jonge, Paul de Leeuw, Barbara Barend en andere publiciteitsgeile BN’ertjes vinden van wel. Maar ook zij verdienen de benaming mafkees, want er wordt niemand gediscrimineerd. Integendeel zelfs: Zwarte Piet is het toonbeeld van emancipatie en integratie, want iedereen – jong/oud, hij/zij, gay/straight, gelovige/atheïst, Nederlander/niet-Nederlander – kan hem spelen. Het is niet toevallig dat die tendentieuze poppenkast uit Amsterdam afkomstig is. Nog steeds voelen de inwoners van die zelfbenoemde wereldstad, en niet in de laatste plaats hun egomaniakale burgemeestertje, zich verheven boven de rest van Nederland. Wat mogen wij ons gelukkig prijzen dat we in Den Haag wonen. Wij staan met beide benen op de grond en proberen niet de rest van het land onze mening door de strot te duwen. Zwarte Piet is dus besmet en zal nooit meer jeugdige onbevangenheid kunnen reflecteren. Dat hebben we te danken aan de media die een groepje sensatiezoekers een podium hebben gegeven. Maar doen de media dat ook in de sportwereld? Is er al aan sporters-met-eenkleurtje gevraagd wat die van al die heisa vinden? Ik heb er in elk geval nog niets over gelezen, gehoord of gezien. Benieuwd wat ervaringsdeskundige Kenneth Perez ervan vindt. Op 19 november 2006 maakte hij bij AjaxFC Twente de donkere grensrechter Nicky Siebert uit voor ‘kankerneger’. Dit Haags klinkende uitschelden – want onze stad bezit het copyright op elk K-woord – leverde Perez vijf wedstrijden schorsing en 12.500 euro boete op. En terecht, want het was discriminatoir en racistisch. Maar Zwarte Piet is dat niet. Einde discussie. Chris Willemsen

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

HRC-speler Ayrton Pieterse:

‘Je denkt dat het jou niet gebeurt en dan gebeurt het toch’ Ayrton Pieterse is hard op weg om het Nederlands team te halen en misschien wel rugbyprof te worden. De 20-jarige HRC-speler zet daarvoor momenteel flinke stappen. Het tekent zijn karakter dat mede gevormd is door de dood van zijn zus Ximena, die ruim anderhalf jaar geleden door Stanley A. in de Goudenregenstraat werd vermoord.

O

Door Klaas-Jan Droppert

p het picknickbankje voor het clubhuis van HRC heeft Ayrton Pieterse het niet makkelijk. De jonge rugbyer oogt een beetje moe. Niet verwonderlijk want hij heeft er op deze donderdagmiddag al een week op zitten, die gerust spartaans genoemd mag worden. “Sinds een aantal weken train ik met 34 anderen twee keer per dag op het Nationale Trainingscentrum in Amsterdam. Het doel is talenten klaarstomen voor het Nederlands team dat in 2019 het WK in Japan wil halen. In totaal zeven trainingen, want op donderdagavond doe ik met HRC mee. ’s Ochtends om zeven of acht uur is al de eerste training. Dat betekent dat ik om vijf of zes uur moet opstaan. Ik rijd vanuit mijn ouderlijk huis in Nootdorp naar Amsterdam. Na de training is het ontbijten en college volgen op de Vrije Universiteit waar ik bewegingswetenschappen studeer. Dan huiswerk maken en ‘s middags is er van 17.00 tot 19.00 uur weer een training. Daarna eten we gezamenlijk en rijd ik terug naar Nootdorp. Eenmaal thuis ben ik vaak helemaal kapot en ga ik vrij snel naar mijn bed. In de auto op weg naar huis, merk ik al dat ik moe ben. Soms houd ik me wakker met harde muziek”. Hij merkt dat hij veel baat bij die trainingen heeft. Maar die zijn niet de enige bijdrage aan zijn ontwikkeling. Ook een uitstapje naar Australië heeft Pieterse goed gedaan. “Na mijn eindexamen op het Maerlant Lyceum moest ik ertussenuit. Ben ik negen maanden naar Australië gegaan. Deels om de rugzaktoerist uit te hangen, deels om familie in Brisbane op te zoeken. Mijn oom en tante wonen er en ik had mijn neefjes al vijf jaar niet gezien. Daar heb ik drie maanden bij de Everton Park Roosters gespeeld. Dat is vooral fysiek enorm aanpoten. Brisbane ligt relatief dicht bij Polynesië dus in die competitie spelen veel gasten uit Samoa of de Fiji Eilanden. Die zijn enorm sterk”. Vlucht Ayrton Pieterse bekent dat zijn reis naar Australië ook een vlucht was. “Direct na mijn eindexamen studeren, had ik niet getrokken. Ik moest tijd voor mezelf hebben, vanaf een afstand naar de dingen kijken”. Want hij draagt voor altijd de nachtmerrie van ieder mens mee. Het onwerkelijke verlies van een dierbare die veel te vroeg door een wrange speling van het lot uit het leven is weggerukt. Ayrton Pieterse is de broer van Ximena, het 15-jarige meisje dat op 25 februari 2012 dood in de Goudenregenstraat is gevonden. Vermoord door Stanley A., die haar een slaapplek had aangeboden maar haar vervolgens twintig keer met een mes heeft gestoken, omdat hij de drang om ‘iemand uit het leven

Ayrton Pieterse: ‘Het is mooi dat er tijdens de Haagse Rugbydagen een Ximena-bokaal op HRC wordt uitgereikt’. > Foto: Bert Tielemans

te steken’ niet kon weerstaan. Het is een dag die in zijn geheugen gegrift staat. “Ik was met mijn beste vriend en zijn ouders in de auto op weg naar Oostenrijk voor een vakantie. Het gekke was dat we ‘s ochtends op de radio al hadden gehoord dat een jonge vrouw gevonden was. Maar dan sta je daar nooit bij stil dat het je eigen zus kan zijn. Twee uur voor de Oostenrijkse grens kreeg ik het slechte nieuws te horen. De bodem zakte onder me vandaan. We hebben geprobeerd nog een vlucht terug te boeken, maar dat lukte niet. Uiteindelijk zijn we teruggereden, kwam ik ‘s nachts thuis. Dit zijn dingen die je wel eens over andere mensen op televisie ziet en dan denk je: gelukkig gebeurt dat bij mij niet. En dan overkomt het jou toch”. Op de crematie vertelde Ayrton over de verstandhouding met zijn jongere zus. “Tot twee jaar daarvoor was het haat en nijd. Dan wilde ik de baas over haar spelen. Maar de laatste jaren konden we goed met elkaar overweg. Onze band was sterker dan die van broer en zus”. Woede richting de minder toerekeningsvatbaar verklaarde dader, die zeven jaar en TBS kreeg opgelegd, voelt hij niet. “Nee, uiteindelijk kon hij er ook niet zoveel aan doen. Zo zie ik het tenminste. Hij had nog een brief geschreven dat het niet goed met hem ging. Psychiaters en psychologen hebben daar niets mee ge-

daan... Gelukkig komt hij voorlopig niet vrij. Hoewel je dat in Nederland nooit weet. Wat ik zou doen als ik hem op straat zou tegenkomen? Ik heb geen idee”. HRC In het leven van Ayrton is Ximena nooit ver weg. Niet alleen thuis bij zijn ouders maar ook op de club. HRC is hun club. Zijn vader speelde er, zijn opa loopt er rond en ook Ximena speelde er. “HRC is een warme club, waar veel mensen met ons meeleven. Maar het is niet zo dat alles hier aan Ximena herinnert. Het is mooi dat er tijdens de Haagsche Rugby Dagen een Ximena-bokaal wordt uitgereikt, maar het hoeft wat mij betreft niet méér te worden. Voor de mensen die dicht bij haar hebben gestaan, verdwijnen de herinneringen toch nooit. Daar hoeft door de club geen extra nadruk op gelegd te worden. HRC was in die periode dat het gebeurde juist een enorme afleiding. In het veld vergeet je namelijk alles. En ook die gasten van Ximena’s team hadden behoefte om te gaan rugbyen. In die periode speelde ik ook mijn beste wedstrijden”. De familie heeft na het tragische voorval het dagelijkse bestaan op bewonderenswaardige wijze opgepakt. Ook Ayrton Pieterse onttrekt zich niet aan het sociale leven en zit niet bij de pakken neer. “Het leven gaat door. Dat is misschien een cliché,

maar wel waar. Je hebt er niets aan om in een hoekje te blijven zitten. Ze zeggen: ‘What doesn’t kill you, makes you stronger’. In het begin denk je er heel veel aan, later wordt dat minder. En over enkele jaren is dat waarschijnlijk nog minder. Maar dat betekent niet dat het verdwijnt. Die momenten dat je je enorm klote voelt, zullen altijd blijven. Bij mij gebeurt dat spontaan. Dan moet het eruit. Huilen, praten, op die manier verwerk ik het”. Prof Het rugby is zijn houvast, daarvoor zet hij zich met volle overtuiging in. Als 17-jarige debuteerde hij in het eerste van HRC. Na zijn reis naar Australië is de outside centre opnieuw een basiskracht voor de landskampioen. “Ik was nooit echt een planner en na de dood van Ximena ben ik dat nog steeds niet. Maar als ik iets graag wil, is het prof worden. Het liefst in Nieuw-Zeeland, dat is toch het rugbyland bij uitstek. Maar in Frankrijk of Engeland is ook mooi. Ze zeggen dat ik er het talent voor heb, dat ik veel vooruitgang boek, maar of het lukt weet ik niet. Mijn best doen tijdens de trainingen en in de wedstrijden met HRC, waarmee ik verwacht de finale om het landskampioenschap te halen, is alles wat ik kan doen. Ik ben nu 20, voordat ik 22 of 23 ben, moet ik wel gescout zijn. Het is dus nog niet te laat”.

19

SPORT<

Vrijdag 24 oktober 2014 > Den Haag Centraal

IJshockeyers Hijs Hokij maken in eerste divisie vliegende doorstart

‘We moeten zeker de finale halen’ De ijshockeyers van Hijs zijn in Nederland van oudsher een begrip. Maar net als meerdere clubs in de eredivisie raakten ze afgelopen zomer organisatorisch in zwaar weer. Zelfs zo zwaar dat de proftak HYS The Hague op het hoogste niveau werd opgeheven en er een doorstart in de eerste divisie als Hijs Hokij kwam. Op het op één na hoogste niveau speelden ze afgelopen weekend hun eerste thuisduel. Door Martin van Zaanen

‘Friday Night Hockey Night’ aan de Jaap Edenweg in Den Haag-Zuid. Aan de buitenwand van De Uithof een grote zwart-witfoto met ‘HYS The Hague 75 jaar’, het jubileum van drie jaar geleden. Er mag op ijshockeygebied in Den Haag de afgelopen maanden veel zijn gebeurd, maar ook vrijdag was het op de parkeerplaats even zoeken naar een plaatsje. De publieke belangstelling bleek amper te lijden onder de herstart op een niveau lager. Het vaste groepje rokers dat de afgelopen jaren voor de ingang stond, stond er nog steeds. Ze waren optimistisch over de kansen van hun ploeg. En hun gevoel kwam uit, want na de 4-5 zege van de week ervoor, uit bij Amstel Tijgers, liet Hijs ook de gasten van Ahoud Devils Nijmegen als verliezers het ijs verlaten. Daar zag het in de derde periode bij 2-4 voor Nijmegen nog niet naar uit, maar in de laatste periode wist Hijs de achterstand op spectaculaire wijze tot 6-4 om te buigen. Een succesvolle eindsprint; een betere manier om de kleine vijfhonderd toeschouwers de rest van het weekend in te sturen was er niet. Man of the Match was Hijs-goalie Clint Soer. Die richtte na afloop meteen de schijnwerper op de teamprestatie. En het publiek: “Ik moet zeggen dat zij ons enorm hebben geholpen, hun steun voelde als een droom. Het verloop was natuurlijk ook spec-

Vanaf de Haagse bank wordt de totstandkoming van de tweede seizoenzege intensief gevolgd. >Foto: Bert Tielemans

taculair. Net als vorige week kwamen we aan het einde goed terug. Als we ons hoofd er maar bij houden, kunnen we heel ver komen. Weer bleek dat hard werken loont”. Het resultaat paste in het scenario van trainer Janusz Janikoswki: “Mijn verwachtingen voor dit seizoen zijn hoog. Hijs Hokij moet zeker de finale halen. Met dit spelersmateriaal moet dat mogelijk zijn. Verder hoop ik dat de jonge spelers veel bijleren en zich verder ontwikkelen. Omdat veel teams een vergelijkbaar niveau hebben, denk ik ook dat het een zeer

spannende competitie gaat worden”. Het optimisme van publiek, spelers en trainer wordt mede ingegeven door het gevoel: we zijn allang blij dat we er nog zijn. Begrijpelijk. Het voortbestaan hing afgelopen zomer aan een zijden draadje. Pas na heel veel vijven en zessen bereikte de club overeenstemming met De Uithof om in ieder geval in seizoen 2014-2015 de activiteiten te kunnen voortzetten. Terugtrekken De vereniging slaagde erin overeen te komen dat er slechts een kleine stij-

ging van de ijshuur kwam, terwijl dit aanvankelijk, omdat het hele complex zelf in zwaar weer zit en niet meer op steun van de gemeente hoeft te rekenen, een verdubbeling zou zijn. Hiermee was het ijshockey in Den Haag gered. Vooralsnog dan. De professionele tak, HYS The Hague, dat de afgelopen jaren succesvol (sinds 2008 drie landskampioenschappen, eenmaal bekerwinst) in de eredivisie speelde, bestaat niet meer. De Amerikaanse en Canadese spelers vertrokken en door hun plaats in te laten nemen door de jongens van de

amateurtak bleef de boel in leven. Den Haag is niet de enige ijshockeystad die het moeilijk heeft. Diverse teams moesten zich van het hoogste niveau terugtrekken. De Jack’s Casino Eredivisie bestaat nog maar uit zes ploegen: Destil Trappers Tilburg, Unis Flyers Heerenveen, Eaters Geleen, Eindhoven Kemphanen, het Belgische HYC Herentals en Dordrecht Lions. Of Den Haag daar ooit weer tussen staat, is ongewis. Het enige wat we nu kunnen vaststellen is dat de doorstart geen valse start is gebleken.

Haagse Korfbal Dagen op komst

‘Het respect voor de sport is weg’ De Haagse Korfbal Dagen (HKD) moeten de sport een nieuwe impuls geven. Het korfbal in Den Haag is weggezakt en kampt met een imagoprobleem, vindt Rob Blokpoel, die bij de organisatie betrokken is. Vandaar dat voor een andere aanpak wordt gekozen. “Je kan wel klagen dat hockey het beter doet maar daaraan zijn we wel zelf debet”. Door Klaas-Jan Droppert

Aan de vooravond van de 29ste editie van de Haagse Korfbal Dagen, die van 25 oktober tot en met 1 november een week lang in de Haagse sporthallen worden gehouden, baalt Rob Blokpoel, bestuurslid van Stichting The Hague Korfball Masters, een beetje. Geen stad in Nederland die over een dergelijk korfbalevenement beschikt, geen stad waar in de breedte gezien korfbal een belangrijkere plek inneemt, maar toch kampt de sport ook in Den Haag met een imagoprobleem. “Het respect voor het korfbal is weg”, vindt de organisator van de HKD. “Er wordt door BN’ers heel erg denigrerend over korfbal gedaan. Opmerkingen over gemengd douchen en zo. Laatst door Matthijs

van Nieuwkerk ook weer. Waarom moet dat nou? Als je de sport niet leuk vindt, kan je deze toch wel in zijn waarde laten? Het is toch niet dat het niets voorstelt? Welke andere sport behalve voetbal heeft zo’n spectaculaire en drukbezochte finale als het korfbal in Ahoy? Maar goed, de sport is er zelf ook debet aan. Korfbal was altijd een familiesport, ging van generatie op generatie. Maar als oud-korfballers hun kinderen op hockey doen, dan kan je wel klagen over die sport, maar dan moet je ook de hand in eigen boezem steken”. Van oudsher zijn de HKD een evenement waaraan een week lang het hoogste senioren- en juniorenteam van alle verenigingen uit de regio meedoen. Dit jaar zijn er achttien clubs vertegenwoordigd en spelen Die Haghe, Fortuna, KZ en KVS in de hoogste klasse. De finales worden op 1 november in de hal van HKV/Ons Eibernest op de Steenwijklaan afgewerkt. “Een garantie voor mooi korfbal en spektakel. Niet alleen door de topteams maar ook in de lagere klassen. Die finaledag is, net als alle wedstrijden door de week, gratis te bezoeken. Het is een mooie manier om met de sport kennis te maken”. Maar deze (top)wedstrijden zijn niet genoeg om het imago op te vijzelen.

“De veranderingen in de maatschappij maken dat een familiesport als korfbal onder druk komt te staan. Om dat te verbeteren gaan we ambassadeurs inzetten. Onder anderen Henk Fraser (trainer van ADO Den Haag) en Mario van der Ende (oud-voetbalscheidsrechter) werken mee. Zij kiezen bijvoorbeeld tijdens de HKD de meest favoriete jeugdspeler en -speelster. Maar er zijn ook clinics en side events over gezonde voeding in de sportkantine, over blessurepreventie en positief coachen. Ook is er een schrijf- en fotowedstrijd om de sport te promoten. Er zijn nauwelijks nog korfbaljournalisten en daarin willen we verandering brengen. Een jury zal de artikelen en foto’s van de jongeren beoordelen en de winnaars krijgen een schrijf- of fotocursus. Het gaat erom dat de clubs die vanuit de wijken zijn ontstaan weer een maatschappelijke functie krijgen. Wij willen dat sponsors en ouders zich weer aan de clubs binden. Dat er genoeg kader is en dat clubs zich financieel staande kunnen houden”. Om de sport weer een plek in het hart van de samenleving te geven, wordt dus ingezet op de maatschappelijke functie. Daarbij zijn de HKD niet alleen een mooi startpunt, maar ook een

Nienke Hoogeveen ontvangt namens Die Haghe in een duel tegen KVS de bal. >Foto: Sebastiaan Nederhoed

goed middel om die ambitie uit te dragen. “Maar er is meer. We willen de komende jaren ook het topsportgedeelte versterken. Door een internationaal topkorfbaltoernooi te organiseren. Het is onze uitdaging om dat dit en volgend jaar voor te bereiden. Uiteraard kost dat geld en hebben we nog een lan-

ge weg te gaan. Maar het begint met ambitie. We moeten iets doen, want doen we niets dan zal korfbal voor altijd een ondergewaardeerde sport blijven”. Kijk voor het gehele programma op www.haagsekorfbaldagen.nl

20>de achterpagina

Den Haag Centraal > Vrijdag 24 oktober 2014

>Foto: Eveline van Egdom

1

Floor de Booys Buurt “Regentes-Valkenbos vind ik een leuke middenwijk, creatief, ondernemend en met mooie panden. Ik heb lang aan de Regentesselaan gewoond. De wijk is behoorlijk opgekrabbeld en de Weimarstraat is nu ontzettend leuk. Het is een prettig stuk Den Haag waar het lijkt te kloppen”. Avondje uit “Ik ga graag naar de film. Het liefst naar het Filmhuis, maar Pathé Buitenhof is ook prettig. En ik houd erg van dansen, maar voor mijn leeftijd is er weinig. Er zou iets moeten komen voor 40-plussers. Nu botst de muzieksmaak toch snel”.

2

zelf zijn kranten inkopen en krijgt een deel van de opbrengst. Hij is dus een kleine ondernemer. Koop altijd echt de krant en neem hem ook mee, anders gaat de oplage omlaag”. Hagenaar m “Johan Doesburg, de vertrekkend artistiek leider van het Nationale Toneel, heeft een modern soort toneel neergezet. Ook al regisseert hij voornamelijk klassiekers. Hij is geen pleaser, dat vind ik leuk”. Hagenaar v “Journaliste Renate van der Zee was een collega bij de Haagsche Courant. Ze heeft een grote bek en een klein hartje. Ik waardeer de richting die ze de laatste tien jaar kiest. Ze schreef een boek over moslima’s en ze wil een wet die straatterreur strafbaar stelt. Het is grootstedelijke problematiek die vooral bij Marokkaanse jongens speelt. Zoals het nu gaat, kan niet meer. Het moet stoppen!” Lekkernij “Voor kip lemper <3> van Aziatische supermarkt Oriental kun je me ’s nachts wakker maken”.

>Foto: DHC/Liza Letsch

Podium “Theater Branoul <4> is er gelukkig nog steeds. Ik heb er prachtige voorstellingen gezien. Je zat er heerlijk in oude 2CV-stoelen, in-

3

>Foto: PR

PLAATS

Welzijnsinstelling “Bij het Aandachtscentrum <2> in de Schoolstraat kan iedereen binnenlopen. Het is een huiskamer waar mensen een luisterend oor vinden. Bezoekers hebben geen pasje nodig, zoals in de maatschappelijke opvang noodzakelijk is. Helaas staat deze veilige haven onder financiële druk. Ook het Straatnieuws heeft het moeilijk. De belangstelling loopt terug. Dat is heel jammer, want het Straatnieuws helpt dak- en thuislozen al twintig jaar zichzelf te helpen. De verkoper moet

Ter plekke Door Caroline Ludwig

middels zijn deze vervangen door rood pluche”. Gebouw “Sinds januari zit de redactie van het Straatnieuws in het Nutshuis aan de Riviervismarkt. Een prachtig gebouw – de kluis van de voormalige bank zit er nog in – met een geweldige tuin. Die tuin is echt een goed bewaard geheim”.

4

>Foto: PR

Afbreken “Appartementencomplex Leonardo da Vinci van Cees van Dam op Scheveningen. Het is te hoog en te overheersend. Vooral die gouden bal, zo patserig. Alles wat Scheveningen niet zou moeten zijn”. Evenement “Als je de Tong Tong Fair bezoekt, stap je een andere wereld binnen. Hier leeft de geschiedenis op. Ik vind het heel leuk dat we de Indische hoofdstad van Nederland zijn”. Weldoener “Barbara Sterk <5> van kapper Haagsche Kopjes legt dakloze vrouwen op Vrouwendag helemaal in de watten. Ze krijgen een nieuw kapsel, manicure, makeup, zodat ze zich weer helemaal vrouw voelen”.

Lunch “Baklust is een biologische en vegetarische lunchroom aan de Veenkade. Hier krijg je kwaliteit voor je geld. Ze hebben er ook lekker gebak. De sfeer is goed: informeel, maar wel professioneel”. Typisch “Het zand en het veen heb je alleen hier. In Den Haag vragen ze altijd of je aan de goede of slechte kant woont. Ik ben net vanuit het centrum naar de Heesterbuurt verhuisd. Ik woon nu het dichtst bij het zand ooit”. Ondergewaardeerd “Het Zuiderpark is een prachtige plek. En dan vooral het Openluchttheater. Ik heb daar ooit op een zomeravond een magisch concert van Spinvis gezien. Intiem en met een goede akoestiek”. Rust “In het Hofje van Wouw lijkt het of de tijd stilstaat. Toch is het midden in de stad. En de regentes is een heel leuk mens”.

5

>Foto: Facebook Barbara

Rijdt om voor… “De Haagse Markt vind ik geweldig. Daar besef je ten volle dat er in deze stad ontzettend veel culturen bij elkaar komen. Het toont de positieve kant van de multiculturele samenleving”.

De wieg van Floor de Booys <1> stond in 1970 in Amsterdam. Ze is een kind van actievoerders; haar ouders namen deel aan de Maagdenhuisbezetting. Na vier jaar verhuisde het gezin naar Nijmegen, daar woonde Floor tot haar achttiende. Ze volgde een communicatieopleiding met als richting journalistiek. Op haar 21ste belandde ze als stagiair bij de Haagsche Courant, waar ze vervolgens van 1995 tot 2006 werkte. Sinds 2011 is ze hoofdredacteur van het Straatnieuws. Floor is moeder van drie kinderen en woont in de Heesterbuurt.

Aucubastraat Marcel Verreck bespreekt heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

H

et herfst. Nee, dit is geen voorbeeld van de zo in zwang zijnde lidwoordsverwarring, hier wordt gepoogd het najaar in een werkwoord te vangen. Dat verdient die herfst ook wel, want er wordt lekker gestormd en geregend. Nog mooier vind ik het bijbehorende crisissfeertje dat onmiddellijk door onze media in samenwerking met het KNMI wordt gecreëerd. Het zou wel eens windkracht negen kunnen worden! Mensen blijf thuis, zet uw golfplaten daken vast en sla voor meerdere weken voedsel in. Het is

nieuws dat de KLM vanwege de harde wind minder zal vliegen. Behalve dan in de directie, want daar vloog Camiel Eurlings eruit. Ach ja, het is herfst en de eikels vallen. De spoorwegen zullen met gladde bladerencommuniqués komen en uur na uur zal gemonitord worden of er misschien ergens een kapotte bovenleiding is aangetroffen. Ik heb het woord dijkbewaking nog niet gehoord, maar de wind draait naar noordwest, dus houd je vast. In het Franse Biarritz is al een Nederlandse wandelaar door de golven meegesleurd, dat kan hier ook gebeuren. Verzegel de havenhoofden! Peter Kuipers Munnike, het Duracelkonijn van het journaal, stuitert door

de studio. Zullen er nog records gebroken worden? Herfstweer kan niet gewoon herfstweer zijn. Wat is het nieuws als er geen drama of records in aan te treffen zijn? Maar het uitzicht op de herfst is prachtig, zo vanachter de dubbele beglazing. Kromgebogen fietsers, verzopen passanten, dubbelgewaaide paraplu’s. De boom voor mijn huis die zijn laatste gele bladeren één voor één moet laten waaien. Ergens klinkt een sirene van een hulpdienst, de radiatoren suizen, harde druppels ranselen het daklicht. Ik kan er niet somber van worden. Verderop in huis pruttelt een wekkerradio nog even door over Guus Hiddink, die na een paar verliespartijtje al weer rijp is

voor de composthoop. Even ademhalen, mensen. Waarom niet een ogenblik pas op de plaats gemaakt? Waarom die haast? Waarom alles zo snel gekeurd en dan geconsumeerd of afgeschreven? De wereld een dancefeest, door op die hard bonkende beat, in de hoogste versnelling, totdat het hartbonken stopt. Laat de natuur nou even het werk doen. Sterven, opruimen, terugkeren in de lente. Mooie woorden, maar toen ik vele herfsten geleden als Haags knaapje in kletterend herfstweer en vroege schemer zeiknat naar muziekles in de Aucubastraat fietste, had ik daar natuurlijk ook geen boodschap aan. Marcel Verreck