SPECIALE EDITIE VOOR HET VO

APRIL 2014

INFORMATIEBLAD RELATIES CED-GROEP

I D E E L A I SPEC

O V T E H R T I E VO O

THEMA: OPBRENGSTGERICHT WERKEN IN HET VO Van lelijk eendje naar trotse zwaan Teach Like a Champion: technieken voor betere lessen Taal Effect geeft boost aan het taalonderwijs Docenten ontwikkelen hun sterke kanten

De CED-Groep traint professionals en adviseert beslissers in onderwijs. En ontwikkelt innovatieve educatieve producten. Dat is wat we doen. Maar niet wat we zijn. Bij de CED-Groep zijn we van alle onderwijsmarkten thuis. We zijn innovatief en hebben een INHOUD

grote passie voor kansen voor leerlingen. Maar voor alles zijn we trots op resultaat. Als het een professional lukt om kinderen het beste uit zichzelf te laten halen, hebben wij echt iets bereikt.

CED-Groep bereikt

Postadres: Postbus 8639

Volg ons

3009 AP Rotterdam

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN IN HET VO 3

Nieuws

6

Van lelijk eendje naar trotse zwaan Opbrengstgericht sturen brengt the magic terug in school

8

Teach Like a Champion Technieken voor nóg betere lessen

LOCATIE MAARTENSDIJK Postadres: Postbus 25 [email protected]

3738 ZL Maartensdijk

www.cedgroep.nl

REDACTIONEEL

Scholen vinden de weg omhoog ‘Dat hele opbrengstgericht werken kan mij gestolen worden. Het zou in het onderwijs moeten gaan om vakmanschap,’ hoorde ik laatst een docent zeggen. Daarmee een schijntegenstelling creërend, want vakmanschap en opbrengstgericht werken zijn volgens mij twee kanten van dezelfde medaille. Bij het ontwikkelen van vakmanschap gaat het erom de kwaliteit van lesgeven te verhogen om zodoende de leeropbrengsten te vergroten. En voor opbrengstgericht werken is vakmanschap een van de sleutels. Dat vakmanschap impliceert ook: data kunnen analyseren en duiden als startpunt voor betere onderwijsresultaten. In deze special van KlasseApart laten scholen voor voortgezet onderwijs zien hoe zij, door te werken aan opbrengsten én vakmanschap, beter onderwijs creëren met betere resultaten. Zo moesten de onderwijsresultaten op het Goudse Antoniuscollege beter, vonden de inspectie én de school. De Masterclass Opbrengstgericht sturen bracht de magie terug in de school. Schoolleider Ank Brent: ‘Voorheen waren we het lelijke eendje binnen de stichting; tegenwoordig worden we als voorbeeld aangehaald.’ Lees hoe dit proces verliep op pagina 6-7. Als een leerling zegt iets niet te weten, wat doe je dan als docent? ‘Weet niet telt niet’ is één van de 49 technieken van Teach Like a Champion, een succesvol concept uit de VS dat door de CED-Groep naar Nederland is gehaald. Lees op pagina 8-9 hoe docente Hanifa Douiry van het Diamant College in Den Haag zich door Teach liet inspireren. Voor sommige scholen is het een hele toer om hun leerlingen op of in de buurt van het gewenste referentieniveau voor Nederlands te krijgen. Zéker wanneer de leerlingen binnenkomen met een taalachterstand. Lees op pagina 10-12 hoe het Amsterdamse Huygens College daar met ondersteuning van de gemeente en begeleid door de CED-Groep op een serieuze manier aan werkt. Nauwkeurige observaties in de klas leidden op het Wellantcollege in Montfoort tot een definitie van effectief docentgedrag. Aan de hand van persoonlijke feedback en video-opnames leerden docenten zich dit gedrag eigen te maken. Die aanpak op maat viel in de smaak. ‘Dit maakt je sterke kanten nog sterker,’ vindt docente Brigit Ettema. Lees verder op pagina 13-14. Veel leesplezier! Brigitte van Hilst, unitmanager vo/mbo COLOFON ISSN 1571-660 april 2014 redactie Marijke Nijboer Ed Olijkan Marije Berding Elly van der Zel

2

redactie-adres CED-Groep Postbus 8639 3009 AP Rotterdam [email protected] website www.cedgroep.nl Vo Nieuwsbrief ontvangen? www.cedgroep.nl/nieuwsbrief

KlasseApart Vo special april 2014

foto voorpagina Jan van der Meijde vormgeving Pressure Line druk MediaCenter Rotterdam oplage 14.000 KlasseApart gratis ontvangen? Mail uw adresgegevens naar: [email protected]

10 Taal Effect Een boost voor het taalonderwijs 13 Kwaliteitsverbetering didactiek Docenten Wellantcollege ontwikkelen hun sterke kanten 15 MAGiTO 15 SPOT op Catharina Sauer 16 De werkdag van Regine Bots

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

NIEUWSBEGRIP BIEDT MEER U kent Nieuwsbegrip waarschijnlijk van de wekelijkse lessen

Nieuwsbegrip Financieel

in begrijpend lezen. Kent u Nieuwsrekenen en Nieuwsbegrip

Nieuwsbegrip biedt acht keer per jaar lessen over nieuws uit de

Financieel ook al?

financiële wereld. Bij het samenstellen van de lesstof werken we samen met de APG (Algemene Pensioen Groep) en de Erasmus

Nieuwsrekenen

Universiteit. De lessen kunnen goed worden ingezet bij de vak-

Goed nieuws voor docenten rekenen en wiskunde: Nieuwsbegrip

ken burgerschap, mens & maatschappij, economie en rekenen/

kent nu ook een rekenvariant. Nieuwsrekenen levert wekelijks

wiskunde. Naast tekstbegrip staat rekenen centraal. Nieuws-

de levensechte contextopgaven waarmee uw leerlingen met

begrip Financieel is vrij beschikbaar binnen de Nieuwsbegrip

plezier aan het rekenen gaan. Nieuwsrekenen is beschikbaar als

basislicentie.

een aparte licentie. Zie voor meer informatie www.nieuwsbegrip.nl.

Meer weten? Karin Snoodijk, [email protected], 06 22052444.

Seksuele vorming in het vso In het project Van Kwetsbaar naar Weerbaar ontwikkelt de CED-Groep in samenwerking met Rutgers WPF een leerlijn seksuele vorming voor het voortgezet speciaal onderwijs. Er worden concrete materialen gekoppeld aan de doelstellingen van deze leerlijn. Uiteindelijk komt deze informatie vrij toegankelijk op de site. U kunt de leerlijn seksuele vorming voor het vso nu al downloaden via www.leerlijnen.cedgroep.nl. Meer informatie over het project kunt u vinden in het meinummer van Van Twaalf tot Achttien. Of neem contact op met Esther van Efferen, [email protected].

NIEUW IN WEBWINKEL

Taal in 4D Brochure digitaal toetsen Digitaal toetsen biedt praktische en didactische voordelen. Maar om succesvol digitaal te toetsen, moet je als school wel voldoen aan een aantal randvoorwaarden. Kennisnet ontwikkelde een brochure met tips over digitaal toetsen in het voortgezet onderwijs. CED-

Hoe realiseer je als school voor voortgezet onderwijs opbrengstgericht werken zodanig, dat de taalontwikkeling van leerlingen maximaal wordt gestimuleerd? Dat is het onderwerp van Taal in 4D: opbrengstgericht werken in het voortgezet onderwijs. Dit boekje beschrijft een cyclische wijze van opbrengstgericht werken waarin de begrippen data, duiden, doelen en doen centraal staan. Deze werkwijze is door scholen in het hele land beproefd en werkzaam bevonden. Taal in 4D is een praktisch hulpmiddel voor scholen die niet alleen willen toetsen, maar de opbrengsten willen verhogen door optimaal gebruik te maken van toetsresultaten.

adviseur Regine Bots werkte eraan mee.

De uitgave kost € 24,50 (inclusief verzendkosten) en is te bestellen via de webwinkel

www.kennisnet.nl/themas/digitaal-toetsen/

van de CED-Groep, www.cedgroep.nl/webwinkel


3

N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

NIEUW CURSUSAANBOD Eind april verschijnt de nieuwe cursusbro-

masterclasses van de CED-Groep leert u

chure van de CED-Groep, vol trainingen

hoe u als schoolleider of teamleider door

en workshops voor professionals in het

datagestuurd leidinggeven de resultaten

voortgezet en beroepsonderwijs. Deze

van uw school kunt verbeteren.

praktische cursussen zijn gericht op het verbeteren van de leeropbrengsten van

In de nieuwe cursusbrochure vindt u korte

leerlingen en het vergroten van de com-

beschrijvingen van cursussen, trainingen,

petenties van docenten, begeleiders en

workshops, conferenties en studiedagen

coördinatoren.

met open inschrijving. Uiteraard zijn alle trainingen ook op maat bij u op locatie te

Belangrijke thema’s in de cursussen zijn:

verzorgen.

taal en rekenen, kwaliteitsverbetering

De brochure met alle cursussen is te be-

didactiek en opbrengstgericht werken. De

stellen via [email protected].

populairste trainingen zijn de basiscur-

Op www.cedgroep.nl/cursussen vindt u

sussen voor taalcoördinator, Teach Like a

ook informatie over prijzen, cursusloca-

Champion, mentorvaardigheden, omgaan

ties en data. U kunt zich daar ook online

met moeilijke klassen en, voor managers,

inschrijven.

opbrengstgericht sturen. Volg ons op Twitter (@cursusced) of op De inspectie verwacht van alle scholen

Facebook (www.facebook.com/cursusbu-

dat zij opbrengstgericht werken. In de

reau) voor de laatste nieuwtjes.

Krachtige trajecten voor effectief onderwijs Doelen realiseren

king van de organisatorische en didactische

Draagvlak

Opbrengstgericht werken, verbetering

vaardigheden van docenten biedt de CED-

Wat wij in alle gevallen belangrijk vinden:

van docentvaardigheden, effectief taal- en

Groep het traject Kwaliteitsverbetering

creëren van draagvlak voor vernieuwingen

rekenbeleid en passend onderwijs zijn voor

didactiek aan. Het resultaat: meer welbe-

en daadwerkelijk oefenen op de werkvloer.

scholen actuele thema’s. De CED-Groep

vinden bij docenten en leerlingen, en ef-

En: ervoor zorgen dat de school uiteindelijk

helpt u uw doelen op deze thema’s te reali-

fectiever onderwijs. Onze organisatie heeft

op eigen kracht verder kan.

seren en verbindingen te leggen.

een lange traditie in het ondersteunen van scholen bij de opzet van taal- en rekenbe-

Wilt u onze folder ontvangen en/of wilt u

Sturen op resultaat

leid. Implementatie van de referentieni-

een vrijblijvend adviesgesprek met een van

Wij zijn onder meer uw partij wanneer

veaus is daarbij uiteraard een belangrijk

onze adviseurs? Mail uw verzoek naar

het gaat om opbrengstgericht werken en

richtsnoer. En ten slotte behoort hulp bij

[email protected].

sturen op resultaat. Zo verzorgen we de op-

het vorm geven aan passend onderwijs voor

leiding tot datacoach en opbrengstgericht

alle leerlingen tot onze core business.

sturen voor teamleiders. Voor de verster-

4


N I E U W S

N I E U W S

N I E U W S

Nieuwe inspiratie in uw school! Met Teach Like a Champion brengt u nieuwe inspiratie in uw school. Het boek (inclusief dvd) en de trainingen zijn een must voor iedere docent die zijn vaardigheden wil verbeteren. Het boek was een bestseller in Amerika, waar Doug Lemov de succesvolste werkwijzen van excellente leerkrachten vertaalde naar 49 bruikbare onderwijstechnieken. De CED-Groep bewerkte dit handboek voor het Nederlandse onderwijs. Ondertussen is het boek toe aan de vijfde druk en lieten ruim 10.000 onderwijsprofessionals zich erdoor inspireren. Voor teamtrainingen, workshops en inspiratiesessies kunt u bij onze adviseurs terecht. Kijk op www.teachnederland.nl voor meer informatie of neem contact op met Mar Noordegraaf, [email protected], 06 22523572 Het boek bestellen? www.cedgroep.nl/webwinkel. Inschrijven voor Teach training: www.cedgroep.nl/teachtrainingen

De Vreedzame School uitgeprobeerd. In Amsterdam is de CED-Groep onlangs met steun van de gemeente ook gestart met een ontwikkelproject. Hier helpen drie vmbo-scholen (Openbare Schoolgemeenschap Bijlmer, Bredero Mavo en Huygens College) de komende anderhalf jaar om De Vreedzame School verder door te ontwikkelen. De pilots zullen leiden tot een vo-versie, die goed bruikbaar is voor de (weerbarstige) praktijk van het vmbo. De Vreedzame School rust leerlingen toe met sociale en burgerschapscompetenties, en werkt aan een schoolcultuur waarin leerlingen zich verantwoordelijk voelen voor de gemeenschap en zelfstandig en pro-actief zijn. Daarbij moeten leraren in staat zijn leerlingen een stem te geven en de gelegenheid om te oefenen in het omgaan met verantwoordelijkheid. In Nederland werken inmiddels al zo’n 600 basisscholen met De Vreedzame School. Dat aantal neemt jaarlijks toe. In meer dan twintig wijken is ook de invoering van De Vreedzame Wijk gaande. In veel steden tekent zich een kansrijke ontwikkeling af, waarbij men op veel plekken tegelijk – vanuit een coherente visie – werkt aan de maatschappelijke vorming van de jeugd en aan het verminderen van de handelingsverlegenheid bij Het programma De Vreedzame School komt ook beschikbaar

professionele en niet-professionele opvoeders in het omgaan

voor het voortgezet onderwijs. De CED-Groep heeft, met steun

met kinderen en jongeren.

van de gemeente Utrecht, op en samen met een Utrechtse pilotschool een eerste ‘Vreedzame’ vmbo-versie ontwikkeld en

Meer weten? Leo Pauw, [email protected].


5

SPECIAL OPBRENGSTGERICHT WERKEN IN HET VO

OPBRENGSTGERICHT STUREN BRENGT THE MAGIC TERUG IN SCHOOL

Van lelijk eendje naar trotse zwaan Tekst Ronald Buitelaar

Na een aantal jaren waarin de onderwijsresultaten van de school

krijgen in de ‘hoogste’ opbrengstindicatoren, het rendement van onder- en bovenbouw,

steeds verder onder druk kwamen te staan, oordeelde ook de onder-

het gemiddelde eindcijfer en het verschil

wijsinspectie dat er werk aan de winkel is bij het Antoniuscollege.

tussen de cijfers voor het centraal- en het

Reden voor de schoolleiding om vol in te zetten op het verbeteren

schoolexamen. Dezelfde indicatoren waar de onderwijsinspectie naar kijkt. Als je écht

van de opbrengsten. Zij koos voor een aanpak waarbij op elk niveau

opbrengstgericht wilt sturen, heb je informatie

opbrengstgericht wordt gestuurd. Brigitte van Hilst, adviseur van de

op alle niveaus nodig. Per sectie, per vak, per

CED-Groep, verzorgde het traject. Wij spraken met haar, schoolleider Ank Brent en Arie-Willem Stek, één van de clustervoorzitters.

docent en per leerling. Voor elk niveau zijn overzichten te maken waarop je kunt sturen. Je moet alleen wel de juiste vragen stellen.’ Ze geeft enkele voorbeelden: ‘Je kunt over een

Het Antoniuscollege (motto: ‘where the magic

Die bleek in de ogen van de inspectie nog

periode van vijf jaar per vak de gemiddelde

is’) in Gouda is een school voor havo en

onvoldoende verbeterd. Het advies en oordeel

ce-cijfers in kaart brengen en die afzetten

vwo. De school vormt samen met de elders

van de inspectie was dan ook helder: ‘Het is

tegen het landelijk gemiddelde, maar je kunt

gevestigde Meander (vmbo/internationale

zaak om een heel goed overzicht te hebben

ook de cijfers van een docent vergelijken met

schakelklas) het Goudse Carmelcollege. Het

van alle achterstanden van elke leerling.

die van vakcollega’s. Of overzichten maken

Antoniuscollege staat in een buitenwijk, telt

Vervolgens kan per leerling worden bepaald

van klassen of individuele leerlingen.’ Na het

ruim vijfhonderd leerlingen en kan defensie-

wat nodig is en moet het aanpakken van de

verzamelen van de juiste gegevens kunnen

minister Jeanine Hennis-Plasschaert tot haar

achterstanden significante gevolgen hebben

vervolgstappen worden gezet. Van Hilst: ‘Ana-

oud-leerlingen rekenen. Ank Brent werd drie

voor de resultaten op het centraal eindexa-

lyseren wat opvalt in de informatie, beslissen

jaar geleden aangesteld als locatieleider en

men in 2014. Bij onvoldoende verbetering

of actie nodig is en vaststellen waar die actie

trof een school ‘in verval’ aan: ‘De sfeer was

zullen wij ons toezicht verscherpen waarbij

uit moet bestaan. Ofwel de door de CED-

ongedwongen, maar de onderwijskwaliteit

de afdeling havo mogelijk zeer zwak wordt.’

Groep ontwikkelde 4D-aanpak: data, duiden,

liet te wensen over en het leerlingenaantal

Voldoende reden voor de schoolleiding om

doelen, doen.’

liep terug.’ Debet aan de ontwikkeling was

op zoek te gaan naar (externe) ondersteu-

dat de school lange tijd vooral in ‘kansen voor

ning voor de havo. Brent: ‘Toevallig zag ik

Denken vanuit onderwijsbehoeften

leerlingen’ had gedacht en minder in ‘sturen

een mailing van de CED-Groep voorbijkomen

Omdat de school de hete adem van de inspec-

op capaciteiten van leerlingen’. Met als

waarin gesproken werd over een Masterclass

tie in de nek voelde en zo snel mogelijk resul-

gevolg dat er relatief veel leerlingen onder-

Opbrengstgericht sturen. De inhoud hiervan

taat moest boeken, werd al tijdens het volgen

wijs volgden op een niveau dat niet aansloot

sloot goed aan bij onze wensen en zo kwamen

van de masterclass gewerkt aan het opstel-

bij hun capaciteiten. Na een minder positief

we in contact met Brigitte van Hilst.’

len van een instrumentarium: didactische groepsplannen met basis-, top-, intensieve

oordeel van de onderwijsinspectie in 2011

6

had de school al de nodige verbeterstappen

Data, duiden, doelen, doen

en zeer intensieve arrangementen. Hiermee

gezet waarbij én een traject voor kwaliteits-

Brigitte van Hilst bekeek allereerst de wijze

worden de opbrengsten van de leerlingen in

verbetering werd ingezet én gewerkt werd

waarop de school op resultaten stuurt. ‘Het

positieve zin beïnvloed. Brent: ‘We moesten

aan een beter imago. Verbeteringen waar de

managementteam maakt gebruik van een

vanwege het oordeel van de inspectie direct

onderwijsinspectie begin dit jaar waardering

dashboard - Cum Laude van MagnaView -

spijkers met koppen slaan.’ Van Hilst: ‘In

voor bleek te hebben: de vwo-afdeling kreeg

waarmee allerlei rapporten kunnen worden

andere omstandigheden neem ik de tijd om

het basisarrangement. Anders lag het met

uitgedraaid. Een goed sturingsinstrument,

naar alle opbrengsten te kijken. In dit geval

de onderwijskwaliteit bij de havo-afdeling.

dat echter vooral werd gebruikt om inzicht te

besloten we om op het niveau van jaarlagen


De docenten kunnen in één oogopslag zien welke leerlingen extra ondersteuning nodig hebben. foto Jan van der Meijde

en klassen nieuwe onderwijsdoelen te stellen

secties. ‘Als je een inhoudelijke verbeterslag

is mooi als dat soort Willie Wortellampjes bij

en daar onderwijsinhoudelijke arrangemen-

wilt maken moet je het vakmanschap in de

docenten gaan branden.’

ten voor te schrijven.’ Een voordeel is dat

secties versterken. Door een ‘gemeenschap-

de school al eerder was gaan werken met

pelijke taal’ te ontwikkelen, wordt voor

Voorbeeldfunctie

clustervoorzitters, die het opbrengstgericht

iedereen duidelijk waar de begrenzingen

Wordt elke leerling er echt beter van? Van

werken binnen de alfa-, bèta- en gammaclus-

van de verschillende arrangementen liggen

Hilst: ‘Zeker. Kinderen plukken hiervan de

ters stroomlijnen. Clustervoorzitter Arie-

en wordt het verbeteren van de resultaten

vruchten op de lange termijn, maar ook op

Willem Stek over het voordeel van clustering:

een gezamenlijke uitdaging.’ Van Hilst heeft

de korte termijn zullen er effecten zijn. Zo

‘Het leert docenten en secties verder te kijken

‘weer eens’ gemerkt hoe docenten getriggerd

zorgen de gekleurde overzichten met ar-

dan het eigen vak en te denken vanuit onder-

worden als ze merken hoeveel invloed hun

rangementen ervoor dat de docenten in één

wijsbehoeften van leerlingen. Een belangrijke

handelen heeft op de resultaten van hun leer-

oogopslag kunnen zien hoe de klas en elk

eyeopener voor veel docenten.’ Hij geeft een

lingen, en hoe belangrijk het is dat leerlingen

individu er bij een vak voorstaat en kunnen ze

voorbeeld: ‘Veel van onze havoleerlingen heb-

ook zelf verantwoording leren dragen voor

zelf inschatten in hoeverre de leerlingen (ex-

ben een geringe woordenschat en daardoor

hun leerproces. ‘Een biologieleraar vertelde

tra) ondersteuning nodig hebben.’ Stek: ‘We

problemen met taal. Dat speelt bij elk vak

dat ik hem ‘te pakken had’ toen ik uitlegde

zijn op verzoek van de onderwijsinspectie aan

waarbij langere teksten gelezen en begrepen

dat het niveau van de hele klas eronder lijdt

de slag gegaan met het creëren van ontwik-

moeten worden. Als je daar iets aan wilt doen

als de sterke leerlingen niet uitgedaagd

kelperspectieven, maar zien inmiddels ook

moet je afspraken maken die gelden voor alle

worden. Daarop deed hij een voorstel aan een

de meerwaarde voor leerlingen en ouders. Zij

vakken, niet alleen voor Nederlands.’

aantal leerlingen die in havo 4 nog erg goed

krijgen bij een verslag exact te horen op welk

in biologie waren, maar in klas vijf niets meer

niveau hun kind op dat moment functioneert

Vakmanschap versterken

presteerden: om het reguliere programma in

en welk arrangement daar bij hoort. Duide-

Volgens Van Hilst en Brent ligt de sleutel

eigen tempo te doorlopen en daarnaast aan

lijker kan het haast niet.’ Het zijn ontwikke-

tot het succes bij het overleg in en met de

extra uitdagende opdrachten te werken. Het

lingen die Brent met vertrouwen doen uitzien naar het voor eind 2014 aangekondigde bezoek van de inspectie: ‘Voorheen waren

De Masterclass Opbrengstgericht sturen van de CED-Groep is bestemd voor teamleiders,

we het lelijke eendje binnen de stichting.

sectieleiders en directies in het voortgezet onderwijs. De Masterclass bestaat standaard

Tegenwoordig worden we door het bestuur

uit vier bijeenkomsten van vier uur, maar kan naar wens worden uitgebreid. Hetzelfde

als voorbeeld aangehaald.’

geldt voor de inhoud van de cursus. Deze is modulair van aard en kan dus op maat worden verzorgd. Standaard komen in ieder geval aan de orde: het interpreteren van verschillende soorten data, het voeren van het professionele gesprek over het verhogen van de resultaten van leerlingen, inzicht krijgen in succesfactoren om opbrengsten in de klas te

Meer weten?

verhogen en leren werken met de 4D-aanpak (data, duiden, doelen, doen). De sectielei-

Brigitte van Hilst

ders maken een sectieverbeterplan en maken elk voor hun vak een beschrijving van een

[email protected]

basis-, intensief, en toparrangement.

06 22312113


7


AMERIKAANS SUCCES VEROVERT NEDERLAND Doug Lemov, de Amerikaanse auteur van Teach Like a Champion, observeerde leraren die opmerkelijke resultaten boeken. Hij inventariseerde hun werkwijze: van leerlingen begroeten tot blaadjes uitdelen, van ongevraagd beurten geven tot wachten op een antwoord. Hij zette zijn observaties om in 49 technieken die bijdragen aan betere leerprestaties. De CED-Groep bewerkte en vertaalde deze technieken, en biedt cursussen Teach like a Champion. Op de dvd bij het boek staan Nederlandse praktijkvoorbeelden.

TEACH LIKE A CHAMPION

49 Technieken voor tekst Marijke Nijboer

De docenten van het Diamant College in Den Haag scholen regelmatig bij. Zij mochten zelf aangeven waarin zij zich wilden verdiepen. Tien docenten kozen voor een cursus Teach Like a Champion. ‘Er is door deze technieken meer rust in de klas en je hebt de touwtjes beter in handen,’ zegt docent Hanifa Douiry.

Meer orde Hanifa Douiry, lerares Engels en rekenen: ‘Ik wilde graag nieuwe manieren leren om in de les meer orde te krijgen en efficiënter gebruik te maken van de tijd.’ Ze heeft een

8

‘Een aantal jaren geleden was onze school

De tien docenten die kozen voor ‘Teach’,

paar technieken al helemaal ingelijfd in haar

zeer zwak,’ vertelt directeur Simon Baars.

volgden vier bijeenkomsten waarbij onder-

repertoire. Zoals ‘Weet niet geldt niet’. Als

‘We hebben hard gewerkt om weer een vol-

wijsadviseur Mar Noordegraaf hun een aantal

een leerling zegt: ‘ik weet het niet’, ga je door

doende te halen. Nu groeien we door en wil-

technieken aanleerde. Ze kregen telkens een

met een ander, maar je komt even later bij

len we onze kwaliteit nog verder verbeteren.’

inleiding, waarbij filmpjes van praktijksitu-

hem terug. Het gaat erom dat ook hij een suc-

De vmbo-school, die ook een internationale

aties werden getoond. Daar discussieerden

ceservaring beleeft.’ De docent neemt geen

schakelklas biedt, ontwikkelde het concept

de docenten over, waarna ze de techniek

genoegen met een half antwoord (techniek:

van de ‘diamanten les’. Dat wil zeggen dat de

in groepjes oefenden. In de weken na een

‘Goed is goed’) en vult zelf geen antwoorden

docent meer differentieert en meer actieve

bijeenkomst probeerde iedereen de betref-

aan. ‘Rekken’ houdt in dat als een leerling

werkvormen gebruikt. ‘Ik denk dat Teach Like

fende techniek in de klas uit. Tijdens de

een vraag goed beantwoordt, de docent door-

a Champion ons kan helpen bij het activeren,’

volgende cursusbijeenkomst bespraken ze

vraagt of moeilijkere vragen stelt.

zegt Baars.

hun ervaringen.


Tijdens de bliksembeurt gaan de leerlingen staan. foto’s Jan van der Meijde

nóg betere lessen Ook onderdeel van Douiry’s lessen: de ‘blik-

Hogere cijfers

geven, zodat je tijd wint. De klas moet daarbij

sembeurt.’ Deze past zij toe bij het overhoren

De technieken hebben merkbaar effect.

stil zijn. Dat is bij onze leerlingen nogal veel

van bijvoorbeeld Engelse woordjes. ‘Ik ga

‘De cijfers gaan omhoog. Leerlingen weten

gevraagd. Ik denk dat je met zo’n techniek het

in hoog tempo bij iedereen langs voor een

dat hun beurt eraan komt en houden daar

beste al in de onderbouw kunt beginnen.’

antwoord. Ook hier kom ik later weer terug

rekening mee. Iedereen wil graag net als de

Douiry vindt net als haar directeur dat ‘Teach’

bij iemand die het even niet weet. Het is een

anderen de juiste antwoorden geven. Ze zijn

goed past bij de ‘diamanten les’. ‘Het gaat in

doeltreffende manier om snel te checken of

nu gewend aan het snelle tempo en het lukt

beide gevallen om structuur en succeserva-

de kennis er is.’

hen beter om stil te zijn wanneer anderen aan

ringen. Er is dankzij deze technieken meer

Haar leerlingen moesten wel wennen aan de

de beurt zijn. Inmiddels vinden ze de bliksem-

rust in de klas en je hebt als docent de touw-

bliksembeurt. ‘Maar nu blijven ze alert, want

beurt best leuk.’

tjes beter in handen. Maar belangrijker nog is

ze weten: ik kan elk moment aan de beurt

De docent: ‘Dit soort technieken pas je mis-

dat de leerlingen beter kunnen leren.’

zijn. Ze zijn meer betrokken. Als ik nu aan-

schien wel eens toe, maar niet bewust en ook

kondig dat we een bliksembeurt gaan doen,

niet consequent. Nu heeft zo’n techniek een

gaat iedereen meteen staan.’ Staan hoeft niet

naam en oefen je ermee. Daardoor ga je hem

Meer weten?

per se. Douiry: ‘Maar ik zag dat tijdens de

bewuster inzetten.’ Ze wil een paar andere

Mar Noordegraaf

training op een filmpje en ik vind het voor de

technieken bewaren voor een later moment.

leerlingen een prettige afwisseling.’

‘We leerden bijvoorbeeld om repetitieblaadjes

www.teachnederland.nl

[email protected] 06 22523572

snel van achteren naar voren te laten door-


9


TAAL EFFECT Taal Effect richt zich op verbetering van de taalvaardigheid van leerlingen. De CED-Groep werkt op vo-scholen in verschillende steden, in samenwerking met schoolbesturen en gemeenten, aan dit thema. Met behulp van extra lessen, methodes en een krachtige didactiek wordt gewerkt aan uitbreiding van de woordenschat en versterking van begrijpend lezen. Regelmatig wordt de voortgang getoetst. De scores worden gebruikt om het taalonderwijs nog beter op het niveau van de leerlingen te laten aansluiten.

Taal Effect:

Een boost voor het taalonderwijs tekst Marijke Nijboer

Een goede taalbeheersing helpt leerlingen om beter mee te komen bij alle schoolvakken. Nogal wat leerlingen, zeker in de grote steden, hebben echter een taalachterstand. Met behulp van het programma Taal Effect intensiveren vo-scholen in Rotterdam, Amsterdam en Utrecht hun taalonderwijs. De CED-Groep levert daarbij ondersteuning.

10

‘Al onze leerlingen komen met een taalach-

kon worden. Ik heb de indruk dat we nu met

Taal Effect richt zich op álle schoolsoorten,

terstand binnen,’ zegt Priscilla Ruizeveld de

behulp van de CED-Groep en Taal Effect een

ook op de gymnasia. Paul Scharff, rector van

Winter, taalcoördinator, coördinator van het

aardige slag slaan.’

het Erasmiaans Gymnasium en projectleider

eerste leerjaar en datacoach van het Huygens

In Utrecht doen vrijwel alle scholen sinds

van Rotterdams Taal Effect: ‘Wij hebben óók

College in Amsterdam. ‘Dat frustreert docen-

dit schooljaar mee aan Taal Effect. Wim de

kinderen die thuis minder woordenschat

ten wel eens, zeker nu de referentiekaders

Boom, directeur van het Via Nova College,

meekrijgen. Je moet het in verhouding zien.

zijn ingevoerd. Wij moeten de leerlingen aan

zit namens het openbaar onderwijs in de

Om alle vakken goed te kunnen volgen, wor-

het eind van het vmbo op niveau 2F afleveren,

begeleidende projectgroep. ‘We vinden het

den aan gymnasiasten hogere eisen gesteld.’

terwijl ze met een veel lager referentieniveau

belangrijk om aan de taalontwikkeling van

binnenkomen.’ Het Huygens College stapte

onze leerlingen te werken,’ zegt hij. ‘Vooral

Extra uren Nederlands

samen met zes andere Amsterdamse scholen

woordenschat en begrijpend lezen vragen om

In Rotterdam loopt Taal Effect al sinds

twee jaar geleden in een pilot van Taal Effect,

extra aandacht.’ De Utrechtse scholen meten

schooljaar 2011-12. Vrijwel alle vo-scholen

dat daar ‘Referentieniveaus Amsterdam’ heet.

de voortgang met het Cito Volgsysteem. ‘De

doen mee. Sommige kiezen voor extra uren

‘Wij hadden op dat moment hard steun nodig

eerste resultaten vielen bij ons mee. Maar

Nederlands, andere zetten in op extra aan-

bij het opzetten van ons taalbeleid,’ vertelt

taal blijft een belangrijk aandachtspunt, want

dacht voor taal bij alle vakken. Scholen kiezen

Ruizeveld de Winter. ‘Het was moeilijk om iets

we hebben een groep leerlingen in huis die

uit een scala aan methoden, zoals Muiswerk,

op poten te zetten dat schoolbreed gedragen

hier zwak op scoort.’

Nieuwsbegrip, Woordenweb of Leesdok. Het


Priscilla Ruizeveld de Winter: ‘We werken nu effectiever met Nieuwsbegrip’ foto Jan van der Meijde

toetsen volgsysteem Diataal wordt gebruikt

Sommige scholen laten de data-analyse over

De onderbouw krijgt twee keer per week een

als gemeenschappelijke meetlat. Leerlingen

aan de CED-Groep. In andere scholen leidt de

half uur vrij lezen. De Boom: ‘De bibliotheek

maken de toets aan het begin en eind van

CED-Groep datacoaches op voor deze taak.

bezorgt hier kratten met jeugdboeken. De

de eerste klas en halverwege het tweede

Ruizeveld de Winter volgde deze training

kinderen kiezen zelf een interessant boek

leerjaar.

samen met een collega. ‘Wij ontcijferen eerst

uit; dat motiveert om te lezen. Alle leerlingen

Het Amsterdamse Huygens College legt

alle uitslagen per klas en formuleren groei-

hebben een leespas en de bibliotheek zit hier

de nadruk op de scholing van docenten.

en streefambities. De mentoren verwerken

vlakbij.’

Ruizeveld de Winter: ‘We hebben eerst de

deze in de handelingsplannen. Alle vakdo-

De CED-Groep zorgt op de betrokken scholen

sectie Nederlands doorgelicht. We werken

centen zijn nu op de hoogte van de achter-

voor de overdracht van expertise, en bewaakt

bijvoorbeeld al een paar jaar met Nieuwsbe-

standen, per kind en per klas. We zijn klein

de voortgang. Nadat de scores zijn geana-

grip, maar we hadden het idee dat we daar

begonnen en willen deze werkwijze als een

lyseerd, adviseert de CED-Groep hoe het

onvoldoende uit haalden. Verder scholen we

olievlek laten uitvloeien.’

team het beste kan werken aan verbetering.

alle vakdocenten in de omgang met taal in

Ook op het Utrechtse Via Nova College wor-

Ruizeveld de Winter: ‘Onze adviseur helpt ons

hun vakgebied, en we werken aan effectief

den twee docenten opgeleid tot datacoach.

om aan de hand van de uitslagen van Diataal

docentgedrag.’ De onderbouw heeft een

Hier krijgen alle leerlingen extra uren taalles.

het beleid aan te scherpen. Als de vooruit-

uur extra Nederlands gekregen. Dit wordt

De keuzewerktijd bij taal wordt gevuld met

gang ergens stokt, kijken we met hem wat we

besteed aan lezen.

Nieuwsbegrip, vrij lezen of taalondersteuning.

kunnen doen.’


11


Effect

met die kinderen in gesprek en ontdekten

als onderdeel van een stadsbreed beleid om

In Rotterdam, waar Taal Effect het langst

dat zij de toets niet serieus hadden gemaakt.

de onderwijsresultaten te verbeteren. De

loopt, is het effect duidelijk. Het tekstbegrip

Ik vertelde dat we hen jarenlang monitoren.

gemeenten, die aan Taal Effect meebetalen,

is drastisch vooruitgegaan. Leerlingen in het

Daar schrokken ze van.’ De CED-Groep kende

zijn gecharmeerd van het benchmarkteffect:

praktijkonderwijs zijn het hardst van allemaal

dit fenomeen uit Rotterdam en gaf haar een

scholen die hun resultaten onderling verge-

gegroeid op woordenschat, en hun taalont-

tip. ‘Kinderen zijn eerder geneigd om de toets

lijken. In Rotterdam krijgen vo-scholen alleen

wikkeling blijft vooruitgaan. Uniek is dat de

serieus te nemen als je er een cijfer aan kop-

nog subsidie van de gemeente wanneer ze

scholen van verschillende besturen allemaal

pelt.’

hun groeicijfers op de toets voor tekstbegrip

op ongeveer dezelfde momenten de toets

De Utrechtse scholen zijn nog te kort bezig

bij de gemeente inleveren.

Diataal afnemen. En dat zij hun uitslagen,

om iets te kunnen zeggen over de resultaten.

In Amsterdam is de Dienst Maatschappelijke

knelpunten en oplossingen met elkaar delen.

De Boom: ‘We hebben net een studiemiddag

Ondersteuning (DMO) aanwezig bij de jaar-

Scharff: ‘Docenten van verschillende bestu-

gehouden voor docenten van leerjaar 1 en 2

lijkse evaluatie van Taal Effect en wordt de

ren bekijken tijdens clusterbijeenkomsten

en de taalcoördinatoren. We hebben de eerste

subsidie voor het komende jaar gebaseerd op

elkaars scores en bevragen elkaar over hun

resultaten bekeken en besproken welke

de uitkomsten. Ruizeveld de Winter: ‘Volgens

werkwijze. Dat levert veel op. Dit is vooral

acties we daaraan willen koppelen.’ Ook hier

mij is de gemeente er heel blij mee. Zij zien

bijzonder voor wat betreft de toets aan het

wordt samen opgetrokken. ‘We vormen één

al veel veranderingen. Wij hebben DMO laten

eind van het schooljaar, want die maakt de

projectgroep, samen met het andere school-

weten dat we graag ook met Reken Effect

meerwaarde zichtbaar van wat een school

bestuur. We gaan ook onze knelpunten en

willen starten. Ook dat vak telt zwaar voor het

doet.’ Scholen vinden die uitwisseling waar-

oplossingen met elkaar delen. Die uitwisse-

eindexamen en hier zijn ook verbeteringen

devol en worden ambitieuzer. ‘Ze denken:

ling is leuk.’

mogelijk.’

meer leerwinst heeft dan wij?’

Stedelijk beleid

Borgen

Op het Amsterdamse Huygens College wordt

Met de Taal Effecttrajecten lopen de scholen

Het is fijn voor scholen wanneer de gemeente

het taalbeleid mede dankzij Taal Effect nu

vooruit op de aanscherpende eisen van de

achter Taal Effect staat en hieraan meebe-

door het hele team gedragen. Ruizeveld de

Inspectie van het Onderwijs, zegt Regine Bots

taalt. Zo vinden de gemeente Rotterdam en

Winter: ‘Ik heb ook de indruk dat docenten

van de CED-Groep. ‘De inspectie zegt dat Taal

de plaatselijke schoolbesturen dat Taal Effect

nu anders met taal omgaan. En bij sommige

Effectscholen goede antwoorden geven op

zeker moet doorgaan. Maar ook op school-

klassen zien we al vooruitgang.’ Bij sommige

kritische vragen van de inspecteur.’ Ook ge-

niveau moet de continuïteit worden bewaakt.

individuele leerlingen zagen de datacoaches

meenten zijn lovend. In zowel Rotterdam, Am-

Hoe borg je bijvoorbeeld alle nieuwe kennis

echter juist een áchteruitgang. ‘We gingen

sterdam als Utrecht wordt Taal Effect ingezet

over taalverbetering? ‘Het helpt wanneer

het zal toch niet zo zijn dat die andere school

een bovenschools directeur het belang van Taal Effect onderschrijft en de uitvoering ondersteunt,’ zegt Bots. De eigen taalcoördinator speelt een belangrijke rol bij het verder uitdragen van het taalbeleid in de school. En de toetscoördinator of datacoach kan helpen om het datagestuurd taalonderwijs op de radar te houden. Verder moet je elkaar scherp houden, vindt zij. ‘De projectgroep achter Taal Effect in Rotterdam organiseert samen met de CED-Groep steeds activiteiten voor alle Taal Effectscholen in de stad om het boeiend te houden. Denk aan clusterbijeenkomsten voor docenten van één schoolsoort, of een studiemiddag voor alle docenten Nederlands. ‘We willen mensen blijven prikkelen en zorgen dat de toetsgegevens betekenisvol blijven, zodat het voor iedereen boeiend en leuk blijft.’

Meer weten? Regine Bots [email protected] 06 12423069 De docenten van het Huygens College gaan nu anders met taal om. foto Jan van der Meijde

12


Docent Brigit Ettema: ‘Ik probeer de leerlingen in de loop van het jaar vrijer te laten.’ foto Jan van der Meijde

tekst Renate Mamber

Het Wellantcollege in Montfoort wilde in 2012 de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. De school startte met het traject Kwaliteitsverbetering didactiek van de CEDGroep. Adviseurs van de CEDGroep observeerden tijdens

KWALITEITSVERBETERING DIDACTIEK

Docenten Wellantcollege ontwikkelen hun sterke kanten

de lessen en gaven docenten en management persoonlijke

Management en docenten van het Wellantcol-

welke patronen zien we in het lesgeven van

feedback. Docent Brigit Et-

lege wilden nog meer op de leerling gericht,

docenten,’ vertelt Roel Werner, teamleider

gedifferentieerd onderwijs gaan geven. ‘Wat

onderbouw.

ons erg aansprak aan de aanpak van de CED-

Richard Spithoven, onderwijsadviseur bij de

ze onze sterke punten sterker

Groep was dat ze begonnen met een degelijke

CED-Groep, observeerde samen met een

maken. Dat werkt voor mij.’

observatieronde: wat zijn jullie voor school en

collega alle lessen. ‘We kijken heel precies

tema: ‘Wat ik goed vind is dat


13

Het streven is dat alle docenten op de hoogte zijn van de dossiers van de leerlingen. foto Jan van der Meijde

naar wat hier speelt,’ vertelt Richard. ‘Daarna

resultaatgerichte en respectvolle manier van

Vervolgens ga je samen met de docent kijken

leggen we bij de leiding en de docenten een

coachen. We bevestigen wat goed gaat. Dat is

hoe je dat gedrag ook op andere plekken kunt

verslag neer met de bevindingen. Dan vragen

het aangrijpingspunt voor verandering.’

toepassen.’

Succes

Individuele behoefte

Spithoven maakte ook video-opnames van

Volgens Werner vonden de collega’s de

Een goede les

Wellantdocenten die effectief docentgedrag

aanpak prettig. ‘Omdat die heel individueel is,

Aan de hand van het verslag en onder leiding

lieten zien. De beelden werden gezamenlijk

echt op maat. Dat vind ik uniek. Je ziet niet

van de CED-Groep bespraken management en

besproken in intervisiebijeenkomsten. ‘Je

vaak scholingsprojecten die zo inzoomen op

docenten wat ze een goede les vinden en wat

ziet dan dat effectief lesgeven niet iets is wat

de individuele behoefte.’

effectief docentengedrag is. Ze kwamen uit op

ergens ver weg gebeurt, maar binnen je eigen

‘Wat ik heel goed vind is dat ze jouw sterke

een lijst van elf punten. ‘Bijvoorbeeld dat een

muren,’ zegt Werner. ‘Je denkt: dit werkt dus.

kanten sterker maken,’ zegt Brigit Ettema,

docent de leerlingen bij de deur begroet,’ zegt

Als ik dat ook in mijn les doe werkt dat mis-

docent mens en natuur. ‘Dat werkt voor mij be-

Werner. ‘Maar ook dat collega’s op de hoogte

schien ook.’

ter dan je zwakke kanten verbeteren.’ Dankzij

zijn van de dossiers van de leerlingen, weten

Hij is zich ervan bewust dat het traject alleen

de feedback weet ze nu goed wat haar sterke

wat de onderwijsbehoeften zijn en hoe ze daar

succes heeft als de leiding van de school

punten zijn en hoe ze die verder kan ontwik-

in de les mee kunnen omgaan.’

meedoet en de opbrengsten borgt in de

kelen. ‘Ik schrijf bijvoorbeeld de leerdoelen nu

Spithoven hield twee nieuwe observatie-

school. ‘Mijn collega Teun en ik zijn geschoold

nog uitgebreider op, zodat de leerlingen nog

rondes met persoonlijke feedback voor alle

in hoe je een les observeert: waar je op let

beter gericht zijn op wat ze gaan leren. Daar-

docenten. Aan de hand daarvan bepaalden

en hoe je een les nabespreekt in het kader

naast probeer ik leerlingen in de loop van het

de docenten hun leerdoelen en evalueren zij

van de beoordelingscyclus. Het is een pret-

jaar steeds vrijer te laten, zodat ze leren zelf

hun vorderingen. ‘De aanpak gaat uit van de

tige manier van in gesprek zijn. Het gaat niet

een samenvatting van de les te maken.’

professional die zelf zijn opleidingsplan mag

om een gedetailleerd verslag; je moet goed

De school heeft na twee jaar het traject bijna

trekken,’ zegt hij. ‘We werken volgens de

opletten waar de docent effectief docent-

afgerond. ‘De grootste winst is dat we met

principes van oplossingsgericht coachen: een

gedrag laat zien en waarom dat effectief is.

elkaar in beeld hebben wat gedifferentieerd

we: herkennen jullie je hierin en waar willen jullie je op basis hiervan richten?’

lesgeven is en welke hulpmiddelen we daarvoor hebben,’ zegt Werner. ‘Ik zie collega’s die

Kwaliteitsverbetering didactiek In het traject Kwaliteitsverbetering didactiek vormen klassenobservaties het fundament. Eerst wordt de beginsituatie van de school door middel van oriënterende observaties in

daarmee oefenen, die zicht hebben op hun sterke kanten en hoe ze die kunnen inzetten in de les.’

beeld gebracht. Daarna ontwikkelt de CED-Groep in overleg met docenten en schoolleiding een schoolspecifiek lesmodel. Gezamenlijk worden er doelen gekozen voor het vervolgtraject. Vervolgens kijkt de adviseur nogmaals in de klas. Hij levert feedback, organiseert intervisie aan de hand van filmbeelden van good practice op de eigen school, traint de schoolleiding en leidt interne coaches op.

14


Meer weten? Richard Spithoven [email protected] 06 18068553.

MAGiTO

Premie op falen?

SPOT

Het rijksbeleid richt zich sinds enige jaren op versterking van de positie en professionaliteit van de docent. En terecht. In het onderwijs zijn veel dingen van belang, maar het allerbelangrijkste is inderdaad een bevlogen en goede docent. Daar leren leerlingen het meeste van. Dus iedere euro die wordt besteed aan docenten is goed besteed. Zou je denken. Onlangs werd bekend dat hogescholen/lerarenopleidingen miljoenen krijgen om de beginnende docenten die van hun opleidingen afkomen extra te scholen. En dat is nu een rare maatregel. Want eigenlijk geeft het ministerie nu miljoenen aan opleidingen die klaarblijkelijk hun werk niet goed genoeg hebben gedaan. Namelijk het opleiden van docenten. Feitelijk een (miljoenen)premie op falen. Falen van de opleidingen welteverstaan. Investeringen in beginnende docenten zijn natuurlijk een goede zaak. Want we weten dat er bij die groep een hoog afbreukrisico is en dat het vak van docent voor een groot deel in de praktijk moet worden geleerd. Maar investeer dan in zaken waar zo’n beginnend docent echt wat aan heeft. Investeer in ervaren docenten die als mentor kunnen optreden. En investeer in ondersteuning en scholing die er ook echt toe doen. In deze special van KlasseApart beschrijven we een aantal activiteiten die hun waarde in de praktijk van alledag hebben bewezen. Taal Effect om het taalonderwijs daadwerkelijk te verbeteren, klassenconsultatie en persoonlijke feedback om de didactiek te verbeteren van individuele docenten en Teach Like a Champion om het effectieve gedragsrepertoire van docenten uit te breiden. Misschien toch handiger om die miljoenen aan schoolbesturen te geven, zodat zij effectieve activiteiten kunnen inkopen?

Wie ben je? Ik ben Catharina Sauer. Wat is je werk? Ik werk als onderwijsadviseur bij de CED-Groep. Waar kom je vandaan en waar ga je naartoe? Ik kom net van kantoor. Daar heb ik de laatste hand gelegd aan het materiaal voor de opleiding tot zorgcoördinator die wij verzorgen. Ik ben op weg naar Middelharnis. Wat ga je daar doen? Ik ga daar een teamleider coachen bij het voeren van oplossingsgerichte stuurgesprekken. Dat maakt deel uit van het traject Kwaliteitsverbetering didactiek dat wij op deze school uitvoeren. Wat is je motto? Mijn motto kwam ik gisteren toevallig tegen op een lang bewaard kalenderblaadje: ‘Als je iets goeds ziet, geef dan een compliment. Als je iets fouts ziet, bied dan je hulp aan.’ Die spreuk sprak mij indertijd erg aan en dat is nog steeds het geval. Wat betekent dat voor je werk? Wat het eerste deel van de spreuk betreft: naar mijn idee worden er in het onderwijs te weinig complimenten gegeven. Positief gedrag moet je benoemen – dat is voor het reduceren van gedragsproblemen erg belangrijk. Ook docenten vinden het prettig om complimenten te ontvangen. Het is voor mij dan ook een belangrijk streven om docenten te leren een positieve sfeer te creëren door goed gedrag te belonen. En hulp aanbieden, dat betekent voor mij niet iemand het werk uit handen nemen, maar iemand ondersteunen bij het zoeken

Theo Magito is algemeen directeur/bestuurder van de CED-Groep.

naar oplossingen. Of iemand op het idee brengen iets een keer op een andere manier aan te pakken.


15

DE WERKDAG VAN REGINE BOTS Regine Bots is onderwijsadviseur. [email protected] 06 12423069

Vandaag begint mijn werkdag in Maartensdijk. Tijd om met mijn collega’s te overleggen. Met onze GroepsWhatsapp delen we veel, maar het is heel goed om elkaar echt te zien en ervaringen uit te wisselen.

Naar Rotterdam. Prachtige wandeling naar het Noordereiland voor de projectgroep Rotterdams Taal Effect: een groot project om met bijna alle vo-scholen de leesvaardigheid en woordenschat van leerlingen te verbeteren.

In de projectgroep bespreken we de resultaten van de eerste klassen en hebben we het over het belang van hoge verwachtingen, ook als het gaat om taalontwikkeling.

foto’s Jan van der Meijde

Met de metro ga ik naar Thorbecke Prinsenlaan in Rotterdam. Leuk om op een school met veel topsporters te komen. Leerlingen moeten hier efficiënt met hun tijd omgaan en de school is daarop ingericht.

Stefanie en ik overleggen over Leesdok: een systeem waarbij leerlingen op hun eigen niveau boeken lezen. Door concrete, haalbare doelen en doordat de leesontwikkeling zichtbaar wordt, is het motiverend.

We bespreken tips om Leesdok op een goede manier te introduceren en organiseren en komen al pratend op leuke ideeën. Bepakt en bezakt ga ik weer naar huis.

SPECIALE EDITIE VOOR HET VO

Recommend Documents