Spanje
Spanje beslaat het grootste deel van het Iberisch Schiereiland en is het op twee na grootste land van Europa. Het strekt zich uit van de Pyreneeën, die de grens met Frankrijk vormen in het noorden tot aan de Straat van Gibraltar in het zuiden op slechts 15 km van Afrika. Spanje is een divers land met duidelijk regionale en culturele verschillen. De belangrijkste taal die in Spanje gesproken wordt is het Castilliaans, hoewel Catalonië, Galicië en Baskenland hun eigen streektalen hebben die er nu over het algemeen de voorkeur krijgen boven het Castilliaans. De regionale diversiteit van het land komt tot uiting in de wijnen. Die variëren van lichte droge witte wijnen in het koele Galicië tot zware alcoholische wijnen in Levante.
www.spaansewitte.nl 1
Wijnwetgeving Er bestaat een systeem van vier niveaus onder toezicht van het Instituto Nacional de Denominaciones de Origen.
- Niveau 1 Vino de Mesa (tafelwijn) vormt de bodem en omvat alle wijnen die gemaakt worden van druiven uit ongeklasseerde wijngaarden of door blending is gedeklasseerd. - Niveau 2 Vino de la Tierra (landwijn) is van toepassing op wijn uit een specifieke regio, de producenten moeten zich wel conformeren aan bepaalde lokale voorschriften. - Niveau 3 DO (Denominación de Origen) wijn afkomstig uit een afgebakend gebied met specifieke natuurlijke condities. Er zijn meer dan 70 DO’s in Spanje. - Niveau 4 DOCa (Denominación de Origen Calificada) wijn afkomstig uit strikt geformuleerd en afgebakend productiegebied met specifieke natuurlijke condities. Deze wijn staat op een hoog en constant niveau. Er zjin er twee in Spanje: Rioja en Priorato. Er zijn 4 verschillende soorten rijping van rode wijnen, namelijk: Joven, Crianza, Reserva en Gran Reserva. Dit is niet van toepassing op Spaanse witte wijnen.
www.spaansewitte.nl 2
Geografie en Klimaat Het belangrijkste landschap is het uitgestrekte plateau, dat het grootste deel van midden Spanje beslaat: La Meseta. De hoogte van La Meseta varieert van 600 meter tot 1000 meter boven zeeniveau. Vier van de belangrijkste rivieren van het Iberisch Schiereiland (Duero, Taag, Guadiana en Guadalquivier) lopen hier vanuit het westen naar de Atlantische Oceaan. De Ebro loopt oostwaarts en mondt uit in de Middellandse Zee. Grote bergruggen, cordilleras in het Spaans, verdelen Spanje in verschillende natuurlijke zones. De noordkust van Galicië tot aan de Pyreneeën is vrij koel en vochtig met amper extremiteiten. De regenval schommelt tussen 1000 mm aan de kust tot ruim 2000 mm op de bergtoppen. De Cantabrische Cordillera is een westelijke uitloper van de Pyreneeën met als hoogste toppen de Picos de Europa op 2600 meter hoogte. Deze beschermt het grootste deel van Spanje tegen koele noordwestenwind die regen meebrengt. Rioja, gelegen in het hoogste deel van de Ebro-vallei, is zodoende afgeschermd van de Golf van Biskaje. Aan de Baskische kust valt jaarlijks ongeveer 1500 mm regen. In de stad Haro, het wijncentrum van de Rioja, op slechts 100 km landinwaarts, valt maar 450 mm regen. Het Spaanse klimaat wordt extremer in de richting van het hart van het Centrale Plateau. De winters zijn lang en koud met temperaturen tot ver onder het vriespunt. De laagst geregistreerde temperatuur is -22 graden in Albacete. De zomers kunnen verzengend heet zijn met temperaturen tot boven de 40 graden. In de zomermaanden valt er weinig regen waardoor droogte een constant probleem vormt. De landbouw heeft zich aangepast aan het gebrek aan regen, op sommige plaatsen net 300 mm per jaar. Veel van de neerslag valt in plotselinge stortbuien in voor- en najaar met als gevolg soms verwoestende overstromingen. Ten zuiden en oosten van La Meseta wordt het klimaat steeds meer beïnvloed door de nabijheid van de Middellandse Zee. Het heetste deel van Spanje is het dal van de Guadalquivier in Andalusië waar de temperatuur in de zomer kan oplopen tot 45 graden. www.spaansewitte.nl 3
Wijnbouw
In grote delen van Spanje zijn de opbrengsten opmerkelijk laag. In het midden en zuiden van het land staan de druivenstokken meestal wijd uit elkaar aangeplant om de zomerdroogte te kunnen overleven. Een belangrijk voordeel van een droog klimaat is het ontbreken van schimmelziekten. Meeldauw, valse meeldauw en botrytisrot zijn in midden en zuid Spanje zo goed als onbekend. Irrigatie was een van de belangrijkste ontwikkelingen in de jaren 90. Ondergrondse druppelirrigatie, met een minimaal verlies aan water door verdamping werd begint 21e eeuw steeds populairder. Irrigatie heeft geleid tot aanmerkelijk hogere opbrengsten in gebieden als Rioja en Penedès.
www.spaansewitte.nl 4
Druivenrassen Spanje claimt 600 verschillende druivenrassen te hebben. 80% van de wijngaarden in het land is aangeplant met iets meer dan 20 druivenrassen daarvan. De belangrijkste op een rij: -Rood Tempranillo, synoniem met Cencibel, Ull de Llebre, Tinto Fino. Blauwe Guarnacha is vooral te vinden in Navarra, Rioja Baja, Aragón en Catalonië. Bobal en Monastrell, vooral in Levante. Mencía, vooral in Castillië y Leon en Galicië. -Wit Albariño in Galicië. Verdejo in Rueda Palomino in Jerez, Rueda en Galicië. Macabeo is synoniem met Viura in Rioja en Catalonië. Pedro Ximénez in Montilla – Moriles en Malaga. Parellada, Macabeo en Xarello voor mousserende wijnen in Cava. Godello in Galicië. www.spaansewitte.nl 5
Internationale druivenrassen krijgen in Spanje serieus voet aan de grond. Cabernet Sauvignon, Merlot, Shiraz, Sauvignon Blanc en Chardonnay worden steeds meer aangeplant in Catalonië, Somontano, Navarra, Castilla y Leon en Castilla la Mancha.
Vinificatie De vinificatie in Spanje is sinds de jaren 60 radicaal veranderd. Roestvrijstaal is nu overal ingeburgerd en de meeste Bodega’s beschikken over middelen voor temperatuurcontrole tijdens de gisting. Temperatuurcontrole is essentieel om het primaire fruitkarakter in zowel witte als rode wijnen te behouden. Spanje blijft de lang gevestigde traditie koesteren om rode wijnen op hout op te voeden. Spaanse wijnmakers gebruiken meestal Amerikaans eiken, dat niet alleen goedkoper is dan Frans eiken, maar ook een sterkere smaak aan de wijn kan geven.
www.spaansewitte.nl 6
De wijnbouwgebieden waar wit dominant is: -
-
-
-
-
-
DO Rias Baixas, DO status sinds 1988. Albariño is dominant. Overige druiven zijn Treixadura, Godello, Louriera en Torrontés. DO Monterrei, DO status sinds 1994. Dominante druiven, Godello en Treixadura. DOCa Rioja, DO status sinds 1920. Witte Rioja van de druiven Viura, Malvasia, Riojana en Guarnacha Blanca. DO Navarra, DO status sinds 1932. De belangrijkste druiven zijn Viura, Chardonnay en Malvasia. DO Somontano, DO status sinds 1984. De belangrijkste druiven zijn Macabeo, Chardonnay en Guarnacha Blanca. DO Campo de Borja, DO status sinds 1980. De voornaamste druiven zijn Macabeo, Moscatel en Chardonnay. DO Catalunya, DO status sinds 2000. De belangrijkste druiven zijn Macabeo, Parellada, Xarello, Moscatel Romano, Guarnacha Blanca, Sauvignon Blanc, Pinot Blanc, Chenin Blanc, Gewurztraminer en Chardonnay. DO Terra Alta, DO status sinds 1970. De volgende druiven worden verbouwt in Terra Alta; Guarnacha Blanca, Macabeo, Parellada, Moscatel, Colombard en Chardonnay. DO Bierzo, DO status sinds 1989. Bierzo is bekend om zijn Godello druiven. DO Rueda, DO status sinds 1980. Eerst werd de Palomino druif verbouwd. Later werd Verdejo, Sauvignon Blanc en Viura populair. Marqués de Riscal begon in 1972 met het produceren van witte wijn in Rueda. DO La Mancha, DO status sinds 1932. De belangrijkste druif is de Airén. Sauvignon Blanc, Macabeo en Chardonnay worden ook verbouwd. DO Binissalem, DO status sinds 1991. De belangrijkste druiven op Mallorca zijn Moll, Macabeo en Parellada. DO Cava, DO status sinds 1972. De belangrijkste druiven zijn Parellada, Xarello, Macabeo en Chardonnay.
www.spaansewitte.nl 7
Wil je meer weten van de Spaanse witte wijnen? Ben je geïnteresseerd in een proeverij? Ik laat je graag de smaak van Spanje proeven! Ga dan naar www.spaansewitte.nl of bel 06 51 03 03 55 ¡Hasta la vista! Patrick
www.spaansewitte.nl 8
