Emigratiedagboek Spanje Anke Antonides en Enrique Tamayo
Eerder gepubliceerd in HUIS & aanbod
Emigratiedagboek Spanje Anke Antonides en Enrique Tamayo
Eerder verschenen in HUIS & aanbod, magazine voor (tweede) huizen en emigratie. Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit emigratiedagboek mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, publicatie op internet of op enige
Een emigratie heb je niet in een dagje geregeld. Meestal gaat er een lange mentale voorbereiding aan vooraf. Maar hoe je het ook wendt of keert: uiteindelijk blijft het toch een sprong in het diepe. Anke en Enrique ervoeren dat dagelijks. Huis & aanbod volgde dit echtpaar bijna twee jaar lang bij hun zoektocht naar een nieuw leven in Spanje. Jaap Beverwijk zorgde, vanwege zijn deskundigheid en eigen ervaringen, voor commentaar met zowel een zakelijke blik als een persoonlijk tintje.
andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Uitgeverij Kurant. De link naar deze publicatie/PDF www.huisenaanbod.nl/dagboek_spanje.pdf
Anke Antonides (1956): was in Nederland verpleegkundig manager in de gezondheidszorg, heeft zich gespecialiseerd in human resource- en verandermanagement, zoekt nu zelf de verandering op, is mensgericht, enthousiast en houdt wel van een uitdaging.
mag wel worden gepubliceerd en verspreid via bijvoorbeeld social media of eigen websites.
Enrique Tamayo (1956): groeide op in Peru, studeerde in Lima elektrotechniek, kwam in 1995 naar Nederland waar hij Anke ontmoette, spreekt uiteraard vloeiend Spaans, heeft twee rechterhanden, is serieus, heeft oog voor detail en is bovenal een doorzetter.
c Uitgeverij Kurant
2
3
Inhoud
Deel 8: toerisme
‘Portugezen, Engelsen en een muizenfamilie’....................34 Deel 9: Tradities
‘Inma’s afkeer van de flamenco’....................................................38 Deel 1: emigratieplannen in het Vondelpark
Deel 10: gastronomie
‘Peru? Costa Rica? Spanje?’............................................................................ 6
‘Culinaire kliekjes voor onze vos’.................................................42
Deel 2: eerste verkenningen
Deel 11: Calamiteiten
‘Brainstormen in Spanje’............................................................................... 10
‘Dag pa...’.......................................................................................................46
Deel 3: het uitwerken van de plannen
Deel 12: Spaanse passie
‘Nieuw besef: alles is mogelijk!’......................................................14
‘Olé! De Duende is terug!’..................................................................50
Deel 4: het daadwerkelijke vertrek
Deel 13: Schepen verbranden
‘Hartkloppingen op Schiphol’.........................................................18
‘Zes Poolse vrouwen of vijf studenten’....................................54
Deel 5: settelen in Spanje
Deel 14: Financiële crisis in El Repilado
‘Op huizenjacht met drie Antiono´s’............................................22
‘De Drie Koningen zijn opvallend vrijgevig’.........................58
Deel 6: netwerken in een vreemde taal
Deel 15: inkomstenbronnen van ons buitenlanders
‘Enrique zit in de ham en de verzekeringen’.........................26
Bed & Breakfast, kunst of een Brits pensioen.....................62
Deel 7: de ziektekostenverzekering
Deel 16: verhuizen naar een finca (slot)
‘Kiespijn en een kater’...........................................................................30
‘Voor het eerst voel ik de klik’........................................................66
4
5
Deel 1: emigratieplannen in het Vondelpark
‘Peru? Costa Rica? Spanje?’ Datum: begin april 2006 Locatie: appartement aan de Overtoom in Amsterdam ‘We zitten gezellig met een aantal vrienden bij elkaar. Een stel dat – net als de rest van het gezelschap - altijd veel reist, is er dit keer niet bij. Zij zijn namelijk een emigratie naar Suriname aan het voorbereiden. Ik roep meteen: “Dat wil ik ook!”. Impulsief. Zonder het zelfs met Enrique te overleggen. Maar als we het er naderhand over hebben, blijkt hij het prima te vinden. Ons besluit om te emigreren is al min of meer genomen. We moeten nu alleen nog even bepalen waar we heen willen en wat we daar gaan doen. Geen onbelangrijke details… Peru was natuurlijk het eerste land dat in ons opkwam. Alleen is de economische en politieke situatie niet vergelijkbaar met onze zekerheden in Nederland. Peru is dus gewoon nog een brug te ver. Al snel kwamen we op Costa Rica, in alle opzichten een veilig en correct land en bovendien hebben ze daar mooie stranden.’ Datum: diezelfde nacht Locatie: Vondelpark, Amsterdam ‘Midden in de nacht fietsen we rondjes door het Vondelpark terwijl we enthousiast over onze emigratieplannen fantaseren. We zijn het er helemaal over eens: we gaan naar Costa Rica!
toch in slaap. Niet lang daarna word ik wakker als Enrique naar zijn werk gaat en de voordeur dichttrekt. “Spanje” is het eerste woord dat door mijn hoofd schiet. Spanje ligt niet al te ver weg, de sociale zekerheid is goed geregeld en het land maakt bovendien onderdeel uit van de EU. Ideaal dus. Snel stuur ik een sms’je naar Enrique met de tekst: “We gaan naar Spanje!”. Vier uur later ontvang ik een tekstberichtje terug: “Spannend”. Kort en krachtig.’ Datum: 23 april 2006 Locatie: bij ons thuis in de Boterdiepstraat in Amsterdam ‘De plannen zijn dusdanig serieus dat we besluiten om familie en vrienden in te lichten over onze voorgenomen emigratie. Ter gelegenheid van onze trouwdag hebben we een etentje met vrienden die destijds het nauwst betrokken waren bij ons huwelijk. Een mooie gelegenheid om hen als eerste op de hoogte te stellen van onze plannen. Op één vriendin na reageert iedereen superenthousiast. De meesten hadden ons voornemen al veel eerder verwacht. In de weken daarna vertellen we het nieuws ook aan andere vrienden, familie, collega’s en onze werkgevers. Ook hier weer ondervinden we veel positieve reacties. Dat ligt anders bij mijn 86-jarige vader. Hij vraagt zich af waarom we willen emigreren. Een moeilijk moment. We hebben een zeer hechte band. Ik neem me dan ook voor om zo vaak als we kunnen naar Nederland te komen. Met de huidige vliegprijzen is dat heel goed te doen.’
De slaap wil die nacht maar niet komen. Het blijft maar malen in mijn hoofd. Bij nader inzien wil ik eigenlijk helemaal niet naar een land emigreren dat zo ver weg ligt. Ook maak ik me zorgen over de sociale zekerheid en de gezondheidszorg. Al piekerend dommel ik uiteindelijk
6
7
Emigratietips van Jaap Beverwijk Drastische verandering ‘Het besluit om te emigreren is natuurlijk een ingrijpende beslissing. Je leven zal op bijna elk vlak drastisch veranderen. Daarom is het ook essentieel dat je goed onderzoekt welk land bij je past, welke mogelijkheden er zijn en of de omstandigheden aansluiten bij je wensen.’ Knoop doorhakken ‘Toen ik hoorde dat Anke altijd in Nederland heeft gewoond en dat Enrique oorspronkelijk uit Peru komt, dacht ik eigenlijk meteen aan Spanje. Dat lijkt me voor hen een mooie middenweg. Anke kwam verrassend snel tot dezelfde conclusie. Uit ervaring weet ik dat de meeste mensen er toch wat meer tijd voor nodig hebben om zo’n beslissing te nemen. Normaliter duurt dat proces een maandje of zes. Al zijn er natuurlijk mensen die er jaren over doen om de knoop door te hakken.’ Het waarom ‘Uiteraard wil niet iedereen om dezelfde reden naar het buitenland. Globaal zijn er drie verschillende groepen. Sommige mensen ontvluchten Nederland, andere mensen idealiseren een bepaald land en dan is er nog een groep die graag in beweging is en die van veranderingen houdt. Tijdens oriëntatiegesprekken probeer ik altijd boven water te krijgen waarom mensen uitgerekend voor Spanje kiezen en wat ze daar willen doen. Als dat eenmaal helder is, kan ik ze ook beter adviseren over streken die eventueel geschikt kunnen zijn. Spanje is zo groot dat er binnen het land al grote klimaat- en cultuurverschillen zijn. En dan heb ik het nog niet eens over het landschap. Ik ben dus ook erg benieuwd welke streek Anke en Enrique op het oog hebben.’
8
9
Deel 2: eerste verkenningen
‘Brainstormen in Spanje’ Datum: juni 2006 Locatie: Amsterdam ‘Het besluit om naar Spanje te gaan, is genomen. Maar wat gaan we daar doen? Enrique zou in Spanje eventueel als elektrotechnicus aan de slag kunnen, maar voor mij is het lastiger. Ik spreek onvoldoende Spaans om als zelfstandig adviseur aan de slag te gaan. Al snel besluiten we om ons op de gezondheidszorg te gaan richten. Daar ligt toch mijn achtergrond. En aangezien er aan de oostkust van Spanje veel buitenlanders wonen, hoeft de taal geen probleem te zijn. Ik besluit om me ter plekke te oriënteren en de eerste afspraken voor netwerkgesprekken zijn snel gemaakt. Tijdens een bezoek aan vrienden in Denia leggen we de eerste contacten. Ook plaatsen we een advertentie in Hallo, het weekblad van die regio. Al vrij snel komen we erachter dat we niet echt gepassioneerd raken van deze kant van Spanje. Daarbij wil ik eigenlijk ook niet meer werken in de ziekenhuiswereld. We moeten dus een ander plan bedenken.’ Datum: juli 2006 Locatie: Galicië, Spanje ‘We zijn voor ruim zes weken op vakantie in Spanje. Dat is de enige manier om erachter te komen in welk gebied we willen wonen. Onze tocht begint in Galicië, in het noordwesten. Het is er groen, ruim, de natuur is prachtig en het is nog niet ontdekt als vakantiebestemming. Daarbij zijn de huizenprijzen nog laag. Ter plekke worden we allebei op slag verliefd op de omgeving. Langzaam maar zeker ontstaat het idee om daar een zorgboerderij op te zetten. Een plek waar Nederlanders
10
met een lichamelijke beperking de nodige zorg kunnen krijgen en lekker tot rust kunnen komen. Via Portugal rijden we naar Andalusië. We willen eerst een kijkje nemen in Lepe waar een groot Nederlands woonpark voor 55-plussers wordt opgezet. Bewoners kunnen daar gebruikmaken van Nederlandse zorgverleners indien dat nodig mocht zijn. Graag had ik over dit initiatief een gesprek willen voeren met de parkmanager. Maar de kosten die aan zo’n gesprek verbonden zijn, doen mij hiervan afzien. Al toerend door Andalusië zijn we al volop aan het brainstormen over “onze boerderij”. Opeens moet ik aan een voormalige collega denken: Margot Brandon. Zij heeft ooit gezegd dat ze graag in Portugal vakantiebungalows zou willen verhuren. We zitten hier vlakbij. In een internetcafé schrijf ik een mailtje om te polsen wat ze van ons idee vindt en of ze meer wil weten en eventueel mee wil denken. De volgende dag krijgen we een mailtje terug met de tekst: jaaa! Het ziet ernaar uit dat we een mogelijke zakelijke partner hebben.’ Datum: augustus 2006 Locatie: Andalusië, Spanje ‘Het weer in Andalusië is een stuk aangenamer. We vinden Galicië nog steeds prachtig, maar we beseffen dat het daar erg veel regent. Op een camping aan de Costa de la Luz spreken we een Spaanse campinggast. Van hem horen we enthousiaste verhalen over de omgeving van Aracena, zo’n honderd kilometer van Sevilla. We besluiten om dit in onze route op te nemen en inderdaad, de man heeft niets teveel gezegd. De omgeving lijkt op Galicië alleen regent het er niet zoveel en is het ook niet zo heet als bij de kust. Er waait vaak een lekker bergbriesje. Ideaal.’
11
Emigratietips van Jaap Beverwijk Op onderzoek uitgaan ‘De vorige keer vroeg ik me al af naar welke streek Anke en Enrique willen gaan. Het is slim dat ze vooraf een langere periode door Spanje zijn gereisd. Dat is de enige manier om erachter te komen welke streek het best bij je past. Wat je nog wel eens ziet, is dat mensen tijdens de vakantie besluiten om een woning te kopen. Maar als je in een vakantieroes zit, ziet alles er mooier uit. Het gevaar bestaat dan dat het uiteindelijk tegenvalt of dat je er later achterkomt dat je toch liever een huis in een andere streek had gekocht. De oriëntatiefase is dus erg belangrijk. Ik adviseer mijn klanten dan ook altijd om meerdere keren naar een bepaalde plek te gaan, ook buiten het hoogseizoen. Zo kom je er echt achter hoe de sfeer is en of het een locatie is waar jij je thuis voelt.’ Voor- en nadelen ‘Hoe mooi een bepaalde plek ook is, er zijn bijna altijd zaken die niet aansluiten bij wat je in gedachten had. Het is dus zaak om alle voor- en nadelen goed tegen elkaar af te wegen. Ik merk dat Anke en Enrique dat ook doen en dat ze langzaam maar zeker een beeld krijgen bij wat ze precies willen en welke locatie daar het meest geschikt voor is. Daarnaast zijn er natuurlijk ook andere zaken die je vooraf goed moet uitzoeken. Hoe staat het met de zorg, wat zijn de mogelijkheden om je te verzekeren en hoe werkt het erfrecht in het betreffende land? Niet echt spannende materie, maar wel belangrijk!’
12
13
Deel 3: het uitwerken van de plannen
‘Nieuw besef: alles is mogelijk!’ Datum: september 2006 Locatie: Amsterdam ‘Na onze trip naar Spanje is Margot bij ons op bezoek. Zij wil graag meedenken over onze plannen. Actief meedoen, zit er even nog niet in aangezien zij op dat moment maar liefst vier banen heeft. We spreken af om alle drie een maand goed na te denken over hoe een eventuele samenwerking er uit zal gaan zien. Het enthousiasme van Margot en Enrique werkt aanstekelijk, maar tijdens het brainstormen bespeur ik dat we steeds meer mogelijkheden op papier zetten. Allemaal leuke dingen, dat wel, maar ik merk dat onze doelgroep maar blijft groeien…’ FLASH BACK Datum: 26 mei 2006 Locatie: Utrecht ‘Direct na het besluit om te gaan emigreren, sla ik aan het voorbereiden. Ik heb zo’n beetje alle mogelijke informatie paraat met betrekking tot wonen en werken in Spanje, van sociaal tot fiscaal. Toch zijn er momenten waarop ik door de bomen het bos niet meer kan zien. Via Spaanse les word ik getipt over een emigratiedeskundige: Saskia Zimmermann. Zij is een psycholoog die zich tegenwoordig bezighoudt met het begeleiden van mensen die willen emigreren. We maken een afspraak voor een persoonlijk gesprek. In de ontmoetingsruimte staan tien genummerde stoelen. Elke stoel symboliseert een fase in het emigratieproces. Eén is het begin en tien is een geslaagde emigratie. Ze vraagt of we op een stoel willen gaan zitten die aansluit bij ons gevoel. Ik ben hier niet voor niets en besluit om op stoel drie te gaan
14
zitten. Enrique heeft er duidelijk een beter gevoel over. Hij neemt zelfverzekerd plaats op stoel acht. Saskia laat ons uitleggen waarom we op de betreffende stoel gaan zitten. Ik vind het een wonder, maar door haar aanpak hebben we aan het eind van de avond een A4’tje waarop ons hele emigratieproces staat. Ze heeft het ons zelf laten ordenen. Tot slot mogen we opnieuw op een stoel gaan zitten. Ik kies voor nummer zeven. Dat vind ik al heel knap van mezelf. Enrique staat een eindje verderop. Hij vraagt waar stoel nummer elf is.’ Datum:10 september Locatie: Restaurant De Rotonde in Enspijk ‘Wat me het meest bijgebleven is van de bijeenkomst met Saskia Zimmermann, is dat we vooral ruimte moeten openlaten voor zaken die er nog bij kunnen komen. Dat heb ik dan ook met grote letters op mijn checklist gezet. Ik heb de neiging om alles zo snel mogelijk af te bakenen, maar eigenlijk is dat helemaal niet leuk. Met deze wijsheid in mijn achterhoofd, wandel ik samen met Enrique over de emigratiebeurs van Het Roer Om. Al snel staan we met Jeroen Verbraeken te babbelen. Hij heeft zelf een jaar in Spanje, Conil de la Frontera, gewoond, zit tegenwoordig weer in Nederland en houdt zich bezig met onroerend goed in de Costa de la Luz. Aha, daar zijn wij ook geweest vorige maand! Het lijkt te klikken tussen ons en in een later gesprek bij ons thuis vertellen we hem dat we erover denken om een soort van zorgboerderij op te gaan zetten. Hij vraagt zich af waarom we het niet wat commerciëler en groter aanpakken. Hij ziet zelf wel mogelijkheden aan de kust bij Conil de la Frontera en kan wellicht bemiddelen. Aangezien ik op dit moment voor alles open sta, spreken we af om daar binnenkort een kijkje te gaan nemen.’ Datum: november 2006 Locatie: Conil de la Frontera, Spanje ‘Samen met een makelaar laat Jeroen ons - Margot, Enrique en ik - een
15
aantal woningen in de omgeving zien. Ik krijg al snel de indruk dat we niet duidelijk genoeg zijn geweest in het aangeven van onze wensen. Aangezien wij een project willen opstarten voor mensen die komen om van het natuurschoon te genieten en daarbij mogelijk ook nog slecht ter been zijn, sluiten de panden die we te zien krijgen totaal niet aan bij wat we in gedachten hebben. Daarbij vinden we de omgeving van Aracena vele malen mooier dan dit gebied. Wat dat betreft, raken we er steeds meer van overtuigd dat we straks in de buurt van Aracena willen wonen.’
Emigratietips van Jaap Beverwijk Beslissen op gevoel ‘Je onderbewuste kan tweehonderdduizend keer meer informatie opnemen dan je ratio. Het eigen gevoel kan dus een goede raadgever zijn. Dat is iets waar je maar beter rekening mee kunt houden als je een belangrijke beslissing gaat nemen. De beslissing om te emigreren bijvoorbeeld. Anke en Enrique hebben allebei al besloten om naar Spanje te gaan en ik merk dat ze ook al weten naar welk gebied ze willen. Daardoor kunnen ze heel gericht vragen stellen aan deskundigen.’ Eerste ingeving ‘Een valkuil voor veel mensen is dat ze al adviseurs inschakelen voordat ze daadwerkelijk een beslissing hebben genomen. Gevaarlijk, want die adviseurs kunnen je een bepaalde richting op sturen die niet aansluit bij je gevoel. Daarom raad ik mijn klanten ook altijd aan om hun eerste ingeving te registreren en dat ze vervolgens een rustige omgeving opzoeken om het te laten bezinken. Vaak helpt het om iets totaal anders te gaan doen. Stel jezelf daarbij wel een deadline zodat je de beslissing niet voor je uit blijft schuiven.’ Stelregel ‘Tijdens zo’n rustperiode doet het onderbewuste zijn werk. Zelf hanteer ik altijd de stelregel dat iets goed moet zijn voor mijzelf, voor anderen en voor het geheel. Als dat het geval is, weet ik dat het een goede beslissing is. Uiteraard heeft iedereen zijn eigen stelregel, maar ik ben ervan overtuigd dat je bij belangrijke beslissingsmomenten goed naar je gevoel moet luisteren. Vervolgens kun je alles met behulp van adviseurs tot op de bodem uitzoeken. Want dat kun je natuurlijk niet op je gevoel doen.’
16
17
Deel 4: het daadwerkelijke vertrek
‘Hartkloppingen op Schiphol’ Datum: 14 februari 2007 Locatie: Andalusië ‘We vieren Valentijnsdag in Spanje. Deze week laten we overal weten dat we op zoek zijn naar tijdelijke woonruimte. Gezien de hoge prijzen van koopwoningen hebben we namelijk besloten om eerst iets te huren. Het lijkt ons beter om op locatie verder te zoeken naar een geschikt huis. De afgelopen periode hebben we besloten dat we begin april zullen emigreren.’ Datum: 28 maart 2007 Locatie: Scholengemeenschap in Almere ‘Enrique was jarenlang technisch conciërge. Vandaag neemt hij afscheid. Zijn collega’s hebben een feestje voorbereid en spreken hem voor de gelegenheid in het Spaans toe. Na afloop ontvangt hij klompen, jenever, kruidenbitter en drop. Enrique zal op 5 april naar Spanje vliegen. Op het laatste moment hebben we een huurwoning in El Repilado kunnen regelen. Ik kom een maandje later. Ook in Nederland is er namelijk nog ontzettend veel te doen en allebei lijken we tijd te kort te komen.’ Datum: 5 april Locatie: Maarn ‘Mijn vader heeft vorige week een ongelukje gehad. Op dat moment was Enrique het dichtst bij hem in de buurt en kon direct inspringen. Eigenlijk zou hij vandaag naar Spanje vliegen, maar we hebben dit toch maar een weekje uitgesteld.’
18
Datum: 1 mei 2007 Locatie: Thuis in Amsterdam ‘Ik zit thuis in de chaos. Enrique is op 11 april vertrokken en treft in Spanje al de nodige voorbereidingen. Hij heeft een tweedehands auto gekocht, heeft telefoonaansluiting en internet aangevraagd en doet zijn best om een NIE te krijgen, een soort van sofi-nummer. Dat valt erg tegen. Tijdens de eerste poging stond Enrique met allemaal Roemeense aardbeienplukkers in de rij. Op een gegeven moment ging het loket dicht. Hij kreeg doodleuk te horen dat hij de volgende dag maar terug moest komen. En dan te weten dat het kantoor van de vreemdelingenpolitie honderd kilometer verderop ligt! Vergelijkbare situaties hebben zich nog vier keer herhaald. Een eerste kennismaking met de, ons al van tevoren voorspelde, Spaanse bureaucratie. Morgen vertrek ik, maar er moet nog ontzettend veel naar de opslag. Een deel van onze spullen is al met een verhuiswagen op weg naar Spanje. De rest blijft voorlopig nog in Nederland. Ik ben blij dat Margot er is om me te helpen. Ze is zo sterk als een paard en belooft dat het allemaal goed komt. Voor ik ga slapen, herinner ik me dat ik ooit van iemand antistressdruppeltjes heb gekregen. Het lijkt me nu een uitgelezen moment om die in te nemen.’ Datum: 2 mei 2007 Locatie: Schiphol ‘Ik heb me verslapen! Toch niet zo’n goed idee om die druppeltjes te nemen. Mijn vliegtuig vertrekt om halfzes en ik meld me om kwart over vijf in verwarde toestand bij de balie. De baliemedewerker zegt dat ik te laat ben en adviseert mij om gewoon naar huis te gaan en morgen terug te komen. Maar ik heb geen huis meer en ik raak helemaal in paniek. Ten einde raad, roep ik dat ik hartklachten heb. Dat blijkt een effectieve smoes. De baliemedewerker belt iemand en zegt vervolgens dat ik naar de gate mag lopen. Daar staat iemand al op me te wachten. Het vliegtuig vertrekt met tien minuten vertraging. Pfff… Om halfnegen ben ik dan eindelijk in Spanje!’
19
Emigratietips van Jaap Beverwijk ‘Onvermijdelijke stress’ ‘De voorbereiding voor een emigratie kost altijd meer tijd dan je denkt. En dat geldt ook voor het opstarten van een eigen bedrijf. Anke en Enrique doen het momenteel allebei. Ik vind het dan ook niet vreemd dat er stressvolle situaties ontstaan. Ze zullen geheid nog de nodige obstakels tegenkomen. Dat hoort er nu eenmaal bij. Maar als ze duidelijk voor ogen houden wat hun doel is, komt het ongetwijfeld helemaal goed.’ Lijstjes maken ‘Om goed overzicht te houden, heb ik mezelf aangeleerd om altijd met lijstjes te werken. Het geeft al een goed gevoel als alles op papier staat. Vervolgens begin ik met belangrijke zaken die op korte termijn moeten gebeuren. Dat klinkt logisch, maar als je het niet opschrijft, zie je al gauw door de bomen het bos niet meer. Het gevaar is dan groot dat je een groot deel van je tijd besteedt aan zaken die op dat moment nog niet zo belangrijk zijn. Je verspilt dan onnodig veel energie.’ Klein beginnen ‘Ik ben ontzettend benieuwd wat Anke en Enrique gaan doen nu ze daadwerkelijk in Spanje zitten. Dat ze een woning huren, is een goed idee. Op die manier kunnen ze rustig op zoek gaan naar een geschikt pand. Soms is het beter om eerst iets kleins te kopen. Als het toch niet is wat je zocht, kun je het snel weer verkopen. Daarbij houd je op die manier genoeg geld over voor het dagelijkse leven en voor de overbrugging. Het duurt doorgaans toch een paar jaar voor een bedrijf echt gaat lopen.’
20
21
Deel 5: settelen in Spanje
‘Op huizenjacht met drie Antiono´s’ Datum: vrijdag 4 mei 2007 Locatie: El Repilado, Andalusië ‘Na het chaotische vertrek uit Nederland, moet ik eerst mijn stress kwijtraken. Dankzij de omgeving lukt dat sneller dan ik dacht. Ons huis is lekker ruim. We hebben vier slaapkamers, een woonkamer met een openhaard en een patio die uitzicht biedt op de grasvlaktes en een groene berg. Alles staat in bloei, de zon schijnt en onze nieuwe woonomgeving is overweldigend mooi. Op de kerktoren bewaken twee ooievaars hun nest, tijdens wandelingen zien we bloeiende kastanjebomen en eiken met bellotas, de eikels die boeren aan hun zwarte varkens voeren. De pata negra, een typische Spaanse ham, krijgt daardoor een aparte smaak. Dat weet ik zo goed omdat er in El Repilado maar liefst veertien varkensfabrieken staan. Verder is er niet zoveel te beleven. Er is een treinstation en een bushalte, maar de meeste dorpelingen gaan praktisch nooit het dorp uit. Enrique heeft al de nodige contacten opgedaan, vooral in de kroeg. Maar ik ken nog niemand.’ Datum: zaterdag 5 mei 2007 Locatie: marktpleintje van El Repilado ‘Elke zaterdag is er een marktje. Voor het eerst ga ik zonder Enrique de boodschappen doen. Thuis maak ik alvast een Spaans boodschappenlijstje. Als ik bij de groente- en fruitkraam arriveer, zijn er nog maar weinig andere klanten. Ik begin met mijn bestelling en
22
binnen mum van tijd ben ik omringd door zo’n zestig vrouwen uit het dorp. Ze luisteren aandachtig en beginnen vervolgens te mompelen. Habla Español, habla Español, ze spreekt Spaans. Daarna begint iedereen zich met mijn boodschappen te bemoeien. De marktkoopman moet mij betere abrikozen geven, roepen ze. Vijf dames helpen mij met het dragen van de boodschappen. Ze vergezellen mij naar huis en geven me daar een dikke zoen. Terwijl ik binnen nog van dit warme welkom aan het nagenieten ben, klinkt de bel. Noli, een van de dorpelingen, staat aan de deur met een mooie plant. Later die middag krijgen we ook nog twee kilo aardbeien. Daar heeft Enrique lekkere jam van gemaakt.’ Datum: tweede helft van mei 2007 Locatie: Andalusië ‘Enrique heeft in zijn eerste maand een politieagent ontmoet die tevens makelaar is: Antonio. Samen met hem bekijken we woningen in de directe omgeving. Hij weet goed hoe het zit met vergunningen, valkuilen en aansluitingen op nutsvoorzieningen. Jaap Beverwijk zal hier wel weer kritische kanttekeningen bij zetten, maar zelf hebben we het idee dat we in korte tijd heel veel bijleren. Naast Antonio, zijn er nog twee andere makelaars die ons woningen laten zien. Zij heten ook Antonio. Dat zorgt uiteraard voor de nodige verwarring. Vooral als Antonio ons opbelt en vraagt of we zin hebben om een hapje met hem te gaan eten. We hebben geen idee welke van de drie Antonio’s we bij het restaurant aan zullen treffen… Zelf vinden we het hilarisch. Minder leuk is dat we een maand voor onze emigratie van onze Amsterdamse bovenburen te horen kregen dat ze bij nader inzien niet mee wilden werken aan de splitsing van onze appartementsrechten. Het wordt voor ons nu een stuk lastiger een lening af te sluiten om een aankoop van een woning in Spanje te financieren. Aan de andere kant hebben we al besloten om nog even te wachten met de aankoop van een woning in Andalusië. De prijzen rijzen namelijk de pan uit. Nee, we wachten gewoon tot de Spaanse woningmarkt een beetje afkoelt.’
23
Emigratietips van Jaap Beverwijk Goede makelaarkeuze ‘Om meteen maar te reageren op de opmerking van Anke dat ze een politiebeambte als makelaar hebben: dat lijkt me een goede keuze. Als overheidsambtenaar kan hij zich niet permitteren om technisch verkeerde adviezen te geven ten aanzien van vergunningen, voorzieningen en dergelijke. Ambtenaren zijn bovendien prima in staat kadasteronderzoek te doen en hebben vaak goede connecties binnen de overheid.’ Taalproblemen ‘Goed communiceren tijdens de oriëntatiefase en aankoop is van essentieel belang. Je wilt natuurlijk geen belangrijke informatie missen. Het gaat vaak verkeerd omdat mensen redelijk goed Spaans spreken, maar in de problemen komen als het wat technischer wordt. Een tolk of iemand die tweetalig is, kan ervoor zorgen dat alle details duidelijk zijn. Het is dan ook een groot voordeel dat Enrique van oorsprong Spaanstalig is.’ Stabiliserende woningmarkt ‘In een aantal Spaanse gebieden is de woningmarkt wat afgekoeld. De verwachting is dat dit ook bij grotere delen van Spanje zal gebeuren. Dit komt omdat de woningprijzen de afgelopen jaren te snel zijn gestegen. Je ziet dan een stabilisatie van de markt ontstaan. Gezien deze marktontwikkeling hebben Anke en Enrique dus inderdaad nog tijd om te wachten met de aankoop van een woning.’
24
25
Deel 6: netwerken in een vreemde taal
‘Enrique zit in de ham en de verzekeringen’ Datum: februari 2008 Locatie: El Repilado, Andalusië ‘Inmiddels zijn we erachter hoe je in Spanje het snelst aan een baantje komt. Je moet vooral níet reageren op vacatures en ook geen open sollicitatiebrieven schrijven. Nee, je kunt beter bij een bedrijf aankloppen en naar de eigenaar of bedrijfsleider vragen. Je complimenteert hem met zijn bedrijf en laat subtiel doorschemeren dat je daar best zou willen werken. Bij het afscheid geef je hem jouw cv en vervolgens wacht je tot je een telefoontje krijgt. Vooral in drukke periodes blijkt deze aanpak zeer effectief. Enrique heeft niet voor niets zoveel werk… Aangezien we nog bezig zijn met de uitwerking van onze plannen, pakken we elke klus aan. Er moet immers geld binnenkomen. Ik geef Engelse les aan middelbare scholieren. Daarnaast heeft een vroegere werkgever mij gevraagd of ik gesprekken wil voeren met mensen die een arbeidsconflict hebben. Ik spreek ze wekelijks via de telefoon of via Skype en dat gaat prima. Omdat ik nog genoeg tijd over heb, doe ik hand- en spandiensten voor de kapsalon van onze buurvrouw. Ik haal krulspelden uit het haar van klanten en sta regelmatig achter de uitspoelbak. Verder maak ik promotiemateriaal en cv’s voor Enrique en mijzelf. Vooral bij Enrique blijkt dat zeer effectief. Hij is kok, elektricien, huizenbouwer, schilder, PC-reperateur en –instructeur, verzekeringsagent en medewerker in een hamfabriek. Vooral die laatste functie geeft hem in El Repilado veel aanzien. Als je in de ham zit, hoor je er echt bij!’
26
Datum: december 2007 Locatie: thuis bij een 80-jarige in Santa Ana ‘Enrique was vandaag aan het werk als verzekeringsagent. Hij bezocht een 80-jarige vrouw die geen uitvaartverzekering had. Enrique vroeg of ze het niet vervelend vond dat haar kinderen straks voor de kosten zouden opdraaien. De oude vrouw stond toen op en zei: “Kom maar mee”. Ze liep naar de logeerkamer en tot verbijstering van Enrique stond daar een grafkist. Volgens de vrouw lag die kist prima. Ze had er al een nachtje in geslapen.’ Datum: augustus 2006 Locatie: Zuid-Spanje ‘Soms vragen we ons af of er niet een makkelijkere manier is om geld te verdienen. Die gedachte hadden we eigenlijk al voor onze emigratie. We kregen toen namelijk een telefoontje van een wat oudere Nederlandse man die in Alicante woont. In een krant had hij onze advertentie gezien waarin wij ons voorstellen aan potentiële werkgevers. Hij was dusdanig onder de indruk dat hij ernstig overwoog om zijn bedrijf aan ons over te doen. Welk bedrijf hij had, kon hij beslist niet door de telefoon vertellen. Er was teveel geld mee gemoeid. De week erna belde hij ons bijna dagelijks. Maar nooit vertelde hij wat voor een soort bedrijf hij had. Onze fantasie sloeg op hol. Vooral omdat hij vertelde dat hij veel auto’s en huizen had en dat hij voor zijn werk regelmatig verre reizen maakte. Op een gegeven moment waren we zo nieuwsgierig dat we ondanks onze ernstige bedenkingen toch maar een afspraak met hem maakten. Hij belde op het laatste moment af. Ook de tweede afspraak ging niet door. Wij waren al op de afgesproken locatie toen hij ons in paniek opbelde met de mededeling dat hij beroofd was. Toen ik hem een week later belde, bleef het even stil. Daarna zei hij de onvergetelijke woorden: “Anke wie?”. Hij herkende me niet meer!’
27
Emigratietips van Jaap Beverwijk Geen buitenstaander ‘Ik zie dat Anke en Enrique hun richting voor de toekomst zoeken. Ondanks het feit dat Anke zich beroepsmatig met veranderingsprocessen heeft beziggehouden, blijkt dat het lastig is om objectief naar de situatie te kijken als het om jezelf gaat. Opeens is ze geen buitenstaander meer. Ze maakt nu actief onderdeel uit van het proces.’ Focussen! ‘Ze zijn nu constant op zoek naar aanknopingspunten voor werk. Maar als je teveel in de breedte bezig bent, kost dat ontzettend veel energie. Uiteindelijk levert dat misschien minder op dan ze zouden willen. Op den duur kan dat een probleem worden. Ik hoop niet dat dit tot paniekvoetbal leidt. Volgens mij is het toverwoord: focussen!’ Lange termijn ‘Het zou handig zijn als ze hun persoonlijke doelstellingen op een rij zetten. Wat is belangrijk op de korte termijn en wat willen we op de lange termijn? En doen we eigenlijk wel wat we leuk vinden? Als personal coach kom ik dit probleem regelmatig tegen. Bovendien is het ook mijn eigen ervaring. Mijn advies: doe eerst de goede dingen en doe daarna de dingen goed.’
28
29
Deel 7: de ziektekostenverzekering
‘Kiespijn en een kater’ Datum: nacht van 24 op 25 mei 2007 Locatie: El Repilado, Andalusië
hulp, eerstelijns zorg met een eventuele follow up, opname-, behandeling en verblijf in het ziekenhuis voor medische basiszorg, verloskundige- en kraamzorg en alle medicijnen op recept. Alle kosten voor paramedische zorg, zoals fysiotherapie, vallen buiten het pakket. Zo ook tandarts en mondhygiëne. Deze kosten zijn behoorlijk pittig. Vooral in armere delen van Spanje wordt bij kiespijn sneller gekozen voor de gratis optie: trekken! Zeker bij de ouderen is dat goed te zien.
‘Enrique heeft een gezwollen wang. Kiespijn. Hij probeert van alles. Op advies van Margot, die deze dagen bij ons op bezoek is, “spoelt” hij zijn mond met Nederlandse Jenever. Het blijkt een tijdelijke oplossing: de volgende ochtend staat hij op met kiespijn én een kater. In Nederland ga je in zo’n geval rechtstreeks naar de tandarts. In Spanje is dit niet de bedoeling. Hier ga je eerst naar de huisarts. Tanden of kiezen trekken en het behandelen van ontstekingen in de mond met antibiotica, vallen namelijk binnen het Spaanse basispakket van de ziektekostenverzekering. De huisarts bepaalt dus wat er moet gebeuren. In het zorgcentrum van El Repilado blijkt huisarts Paco niet aanwezig. De doktersassistente laat ons weten dat hij momenteel een spoedklus heeft in de varkensfabriek in Los Romeros. Of we ’s middags naar zijn praktijk daar kunnen komen? Met bonzend hart kloppen we die middag op de deur van zijn “praktijk”, een piepklein kamertje in de dorpsschool. Paco werpt een snelle blik in de mond van Enrique, zegt dat het een kaakontsteking is en geeft voor drie dagen antibiotica mee. Maandagochtend kunnen we de rest ophalen bij het gezondheidscentrum van Cortegana. Daar kunnen we dan meteen onze zorgpas aanvragen. Op zich lijkt het allemaal wat omslachtig, maar het is wel goed geregeld. Iedereen die woonachtig is in Spanje, dus ook buitenlanders, heeft recht op gezondheidszorg. Met je paspoort, NIE- of sofinummer en een bewijs van inschrijving in de gemeente, kan een zorgpas worden aangevraagd door het plaatselijke zorgcentrum. Een dergelijke pas geeft recht op gratis zorg, bestaande uit spoedeisende
De gratis Spaanse verloskundige hulp is internationaal bekend. Het is de regering opgevallen dat er steeds meer zwangere dames uit OostEuropa in Spanje komen bevallen. Dergelijk zorgtoerisme is niet het enige probleem. Er komen veel ouderen naar Spanje om hun oude dag onder de zon door te brengen. Zij doen uiteraard vaker een beroep op de gezondheidszorg dan jonge mensen. De wachtlijsten lopen op en je merkt dat de regering er echt mee in haar maag zit.’
30
31
Datum: 14 oktober 2007 Locatie: een open veld in de buurt van El Repilado ‘Samen met vriendin Elsbeth ben ik een wandeling aan het maken. Opeens voel ik een felle pijn in mijn arm. Even later zie ik een kolossaal insect wegvliegen. In eerste instantie negeer ik het en wandel ik dapper verder. Maar na een paar minuten begint mijn arm te kloppen. Hij ziet er rood en ballonachtig uit. Niet best. We gaan snel naar huis waar Elsbeth en ik een koud kompres maken. ’s Avonds zien we dat er een felle rode streep over mijn arm loopt. De volgende ochtend is er geen verbetering. Voordat ik het door heb, lig ik in het medisch centrum aan een infuus met anti-zwellers, ontgisters en antibiotica. Naar mijn zorgpas wordt niet eens gevraagd…’
Emigratietips van Jaap Beverwijk Het eerste jaar Een van mijn contacten kwam al regelmatig in Spanje en besloot een paar jaar geleden om er permanent te gaan wonen. Ondanks het feit dat er een goed alternatief in Spanje was, hebben hij en zijn vrouw besloten om voor de zekerheid hun ziektekostenverzekering in Nederland nog voor een jaartje aan te houden. Inmiddels zijn ze geheel in Spanje verzekerd. Nederlandse verzekeraars Naar verwachting kunnen Nederlanders in Spanje binnenkort een ziektekostenverzekering afsluiten die bijna vergelijkbaar is met een Nederlandse verzekering. Zonder namen te noemen van verzekeraars, zijn er ook in Nederland al door een aantal verzekeraars initiatieven genomen om Nederlanders in Spanje te verzekeren. Binnen een aantal jaren zal dat ongetwijfeld nog meer vorm krijgen. Goede verzorging Voor personen die semi-permanent in Spanje wonen, is een Nederlandse verzekering goed dekkend wat betreft vergoedingen. In vrijwel alle gebieden waar veel tweede woningen worden gekocht, is de zorg over het algemeen goed. Door de komst van buitenlanders zijn de voorzieningen en communicatie op vele locaties verbeterd. Er zijn veel hospitalen en klinieken met zeer goede verzorging, vooral aan de drukkere Costa’s.
32
33
Deel 8: toerisme
‘Portugezen, Engelsen en een muizenfamilie’ Datum: 18 juni 2007 Locatie: bouwplaats in Castaño del Robledo ‘Projectontwikkelaars trokken zich lange tijd weinig aan van de voorspelling dat de Spaanse huizenmarkt zou instorten. Vorig jaar bleef iedereen er lustig op los bouwen. Zo ook Bernardino, de aannemer voor wie Enrique af en toe werkt. Hij vraagt of Enrique elektriciteitskabels wil aanleggen in een nieuwbouwproject, een riant gelegen cortijo in de Sierra. Deze cortijo is het eigendom van een echtpaar uit Sevilla. Wellicht zou het stel de woning ooit zelf gaan bewonen na hun pensionering. Nu zal de woning voorlopig dienen als casa rural, een landelijk gelegen verhuurobject. De filosofie achter zo’n casa rural lijkt erg op wat wij voor ogen hebben. Wij willen straks een brug slaan tussen ontspanning, zorg en persoonlijke ontwikkeling. Mijn telefoon gaat. Enrique vraagt of ik hem kan helpen. Eenmaal bij de cortijo aangekomen, krijg ik de taak om hard in een buis te blazen. Enrique staat buiten te luisteren bij drie buizen die uit de grond steken. Door mijn geblaas weet hij door welke buis hij de kabel moet trekken. En ja hoor, met mijn mond nog tegen de buis hoor ik al iets aankomen. Volgens mij is de kabel er bijna doorheen. Een seconde later sta ik oog in oog met een dikke, vette muis! Hij, en zijn voltallige familie, hadden zich in die buis hun eigen cortijo aangemeten.’ Datum: 20 maart 2008, tijdens de Semana Santa Locatie: de kerk van Aracena
streek te vergaren of te verkrijgen. De medewerker van de lokale “VVV” draait dagelijks zijn verhaal af over de hammen, kastelenroutes, grotten en wandeltochten. Maar wij hebben onze eigen informatiebron over het toerisme in Sierre de Aracena. Zijn naam is Fred. Hij is een van de elf Nederlanders die in de buurt woont. Hij fungeert al jaren als gids in en rondom de hoogstgelegen kerk van Aracena, de mooiste plek van de stad. Op zijn klapstoel voor de kerk ziet Fred alle aanwezige toeristen passeren. Volgens hem zijn het grotendeels Spanjaarden, gevolgd door Engelsen en Portugezen. In elk omliggend dorp woont wel een handjevol Engelsen. Vooral zij geven bekendheid aan dit ongerepte stukje Spanje, waar prachtige wandeltrajecten de witte bergdorpjes onderling verbinden. Gek genoeg zijn de beste wandelkaarten niet in Spanje maar in Engeland verkrijgbaar. Onze kaart hebben we dan ook via een van onze Engelse kennissen bemachtigd.’ Datum: 5 mei 2008 Locatie: de oever van rivier Alájar ‘Vandaag zijn we op bezoek bij landgenoot Peter Jan Mulder. Tijdens onze laatste netwerkbijeenkomst in Jerez de la Frontera raakten we in gesprek met iemand die hem het jaar ervoor had ontmoet. Zij was vol lof over zijn bedrijf. Peter Jan woont al dertien jaar met zijn gezin in Sierra de Aracena en heeft daar zijn droom kunnen verwezenlijken. Aan de oever van rivier Alájar heeft hij een schitterend vakantieverblijf gecreëerd, Molino Rio Alájar. Zes stenen huizen met uitzicht op de omringende heuvels en de vallei. Voor zover wij weten, is hij de enige Nederlandse vakantieaanbieder in de omgeving. Van de verontrustende berichten dat toeristen vanwege de stijgende kosten in Spanje weg zouden blijven, heeft Peter Jan geen last. Voor de komende maanden zijn de zes huizen zo goed als volgeboekt. Gezien onze plannen, klinkt dat als muziek in onze oren.’
‘Er zijn verschillende manieren om informatie over het toerisme in de
34
35
Emigratietips van Jaap Beverwijk Onrust deels onterecht Door de kredietcrisis in Amerika is er ook onrust ontstaan over het prijsniveau van Spaans onroerend goed. Volgens mij is dat deels terecht en deels onterecht. In Spanje zijn de prijzen van zowel bestaande woningen als nieuwbouwhuizen in de afgelopen jaren te snel gestegen. Dit is het gevolg van een toenemende vraag en groei van kopers uit het buitenland. Vooral Engelsen hebben zich intensief op de Spaanse huizenmarkt gericht. Overaanbod Zoals dat altijd gaat, zie je bij een toenemende vraag een toenemend aanbod komen en een stijging van de prijzen. Iedereen wil een graantje meepikken. Al zo’n vijf tot zes jaar geleden nam de vraag aan de kuststreken toe, waardoor de prijzen te snel gestegen zijn. Door overaanbod zijn de woningprijzen daar twee tot drie jaar geleden enigszins gestabiliseerd. Ook in het binnenland vindt nu een stagnatie plaats. Nieuwe kansen Na de stabilisering kan de vraag weer gaan toenemen. De kans is groot dat je straks in een gecorrigeerde woningmarkt eindelijk weer een realistische prijs betaalt. Dat Anke en Enrique tot nu toe gehuurd hebben, is een goede keuze geweest. Ze moeten nu de markt goed blijven volgen. Als de onrust weer weg is, kunnen ze ongetwijfeld voor een goede prijs een geschikt pand kopen om hun plannen te verwezenlijken.
36
37
Deel 9: Tradities
‘Inma’s afkeer van de flamenco’ 9 februari 2008 - Carnaval in El Repilado ‘Onze buurvrouw Inma zegt altijd dat ze niet van tradities houdt, en zéker niet van flamenco. Zij is de kapster in ons dorp en komt dagelijks even langs. Ze snakt naar informatie over de wereld buiten El Repilado. Als een van de weinigen uit het dorp heeft zij jaren geleden een drieweekse reis gemaakt door Frankrijk, België en Nederland. Inma beschouwt zichzelf als wereldreiziger. Enrique en ik kennen haar verhalen uit de grote wereld al. Zodra zich bij ons familie en vrienden uit Nederland of Peru melden, is Inma altijd van de partij om keer op keer haar belevenissen te herhalen. Vragen over de Andalusische cultuur beantwoordt zij hooghartig. Zij heeft hier niets mee. Van flamenco houdt ze niet en de feesten worden hier zó knullig gevierd. Nee, geef haar maar Parijs of Amsterdam... We zien haar alweer wegdromen. In het jaar dat wij in El Repilado wonen, hebben we al veel feesten meegevierd. Het grappige is dat we altijd als eerste Inma zien, of beter gezegd: horen. Bij feestelijke gebeurtenissen is het gebruikelijk dat een aantal dorpsgenoten de Sevillana, een typisch flamencolied, zingen en klappen. Inma duikt er als eerste bovenop en heeft de volgende dag geen stem meer vanwege het zingen tot in de vroege uurtjes! Over de manier waarop Carnaval wordt gevierd, is Inma uiteraard ook niet te spreken. Nee, ze gaat er dit jaar niet aan meedoen. Ik geloof dat er van afgelopen Carnaval geen één foto is waarop zij niet met haar neus vooraan staat…’
38
24 mei 2008 - La Nava ‘We bevinden ons in La Nava, een gehucht op ongeveer acht kilometer van El Repilado. Het dorp lijkt uitgestorven. Tot we de vrouw zien staan die ons met zwaaiende armen gebaart te stoppen. Of ze met ons mee kan rijden naar de romeria? We besluiten de vrouw een lift te geven. In Spanje, en vooral Andalusië, kent men vele romeria’s. Mensen trekken dan te voet, te paard of op de ezel naar de plaats, meestal een kerk, waar zich de beschermheilige van die stad of dorp bevindt. De heilige wordt dan door de mannelijke bewoners op een praalwagen naar een open plek buiten het dorp gedragen. Daar wordt vervolgens tot in de late uurtjes flink gefeest. De katholieke godsdienst smelt dan harmonieus samen met de flamenco. En dat kan een weekend, maar ook een volle week duren. We belanden op een van de oudste festivals in West-Andalusië, de romeria de las Virtudes, de bedevaart van de deugden. Iedereen is op zijn mooist uitgedost. Vrouwen en meisjes dragen prachtig gekleurde zigeunerjurken. De mannen en jongens zijn gekleed in gestreepte broeken, een kort jasje en de bekende hoed. Zelfs de paarden zien er schitterend uit met vlechten in hun staart en franjes aan hun hoofdstel. De beschermheilige staat inmiddels al op het terrein. Onze liftster nodigt ons uit mee te lopen naar haar familie en vrienden. We worden hartelijk ontvangen. Voor we er erg in hebben, staan Enrique en ik met tapas en wijn in onze handen te heupwiegen op de rauwe flamencoklanken. We babbelen wat af en komen al snel ook andere bekenden tegen. Vele uren later waggelen we de berg af. De auto laten we maar staan. We passeren de beschermheilige van La Nava. Om haar heen staat al een aardige verzameling lege flessen. Zou ze die zelf soldaat hebben gemaakt?’
39
Emigratietips van Jaap Beverwijk Gitaarmuziek Mijn interesse in Spanje begon met de flamenco. Al op jonge leeftijd speelde ik Spaanse muziek op mijn gitaar. Door de jaren heen heb ik veel verschillende flamencostijlen gehoord. Soms raken de Spanjaarden echt in een extase. Mooi om te ervaren. Veel beter dan een traditie als stierenvechten. Persoonlijk houd ik daar niet zo van. Maar ja, het is wel onderdeel van de Spaanse cultuur. Daar doe je weinig aan. Thuis in Spanje Inma, die buurvrouw, zegt dat ze niets met de flamenco heeft, en gaat er vervolgens toch helemaal in op. Ze verlangt naar het buitenland, maar voelt zich duidelijk thuis in Spanje. Dat zie je vaak: bijna iedereen heeft de neiging om te denken dat het leven elders mooier is. Maar uiteindelijk neem je jezelf overal mee naartoe. Of het ergens echt leuk is, ligt voor een groot deel aan jezelf. Leven in het nu Het kan een valkuil zijn om constant naar het verleden of de toekomst te kijken. Op die manier mis je het huidige moment. Mijn advies voor mensen die naar Spanje emigreren, is dan ook: leef vooral in het nu. Uiteraard moet je wel een goed en doortimmerd plan hebben voor de toekomst. Maar als je tegelijkertijd van het moment weet te genieten, is de kans groot dat de emigratie succesvol verloopt.
40
41
Deel 10: gastronomie
‘Culinaire kliekjes voor onze vos’ Augustus 2007 – achtertuin in El Repilado Wij zitten twee weken in Nederland en onze familie viert vakantie in ons huurhuis in El Repilado. Op een avond krijgen we het volgende te horen: ‘Er loopt een vos in de tuin en hij eet gewoon met de pot mee!’. Ach, denken wij, misschien iets te veel van de zon en glaasjes ‘tinto de verano’ genoten? Bij terugkomst blijkt het echter waar. Iedere avond krijgen we in onze, deels gemeenschappelijke, achtertuin bezoek van een jonge vos. Hij lijkt plezier te hebben in de belangstelling die hij krijgt. Alle buren staan klaar op hun patio met de left overs van de middagmaaltijd. Een Michelin-inspecteur had hen hier al snel meerdere sterren toegekend voor de kwaliteit van deze kliekjes. Gerechten die men gebruikelijk tegenkomt in kwaliteitsrestaurants, vliegen de vos om de oren. We zien solomillo (varkenshaas), higadillo (varkensniertjes), carillera (varkenswangen) en orejas- of manitas en salsa (varkensoren of pootjes in saus) langskomen. Uiteraard allen afkomstig van de beroemde witte- of zwarte varkens uit deze streek. Aangezien wij niet van die carnivoren zijn, krijgt ‘Reinaerd’ van ons weer andere zaken. Terwijl de buren zeggen dat een vos niet van groente houdt, schuift de schat één-twee-drie een restant tortilla met spinazie naar binnen. Zijn laatste avondmaal wordt een kommetje paella. Helaas… de volgende dag valt hij ten prooi aan een jager.
42
Februari, maart en april 2008 – restaurant in Jabugo Échale más agua a la sopa, een bekend Latijns-Amerikaans lied waarin de gastvrijheid van de latino’s wordt bezongen, is ook hier, in de lokale restaurants, van kracht. In het lied nodigen steeds meer mensen zichzelf uit om soep mee te eten bij iemand thuis. Om toch voldoende soep te kunnen serveren, wordt bij iedere extra mee-eter water aan de soep toegevoegd. Enrique weet er alles van. Hij wordt regelmatig gevraagd om tijdens drukke momenten in te springen bij een bekend restaurant in Jabugo. Hij werkt daar dan als kok, ober, computerdeskundige of klusser. Als ober of kok krijgt hij soms te maken met grote gezelschappen. En tijdens het inplannen wordt er niet altijd rekening gehouden met de aanhang van de gasten, waardoor er in allerijl een aantal lange tafels extra gedekt moet worden. Tja, en al zijn er voldoende manieren om het niemand te laten merken, de soep wordt dan toch wel wat waterig… Najaar in de Sierra de Aracena In de maanden oktober, november en december staat alles in het teken van de kastanjes en paddenstoelen. Van heinde en verre komen hele families om na een weekend plukken weer met volgeladen auto huiswaarts te keren. De kastanjes worden geplukt in oktober en november. De paddenstoelen, setas, eet men in november en december. In deze regio lijkt er een ware strijd aan de gang wie de lekkerste gerechten kan maken met de kastanjes en setas. Wij hebben er al verschillende mogen proeven. Gelukkig hoeven we niet te zeggen welk gerecht het lekkerst is. Ze smaken allemaal even heerlijk. Heel soms missen Enrique en ik de Chinees, de Italiaan, de Griek, een haring of zelfs een lekkere vette ongezonde fastfood-maaltijd. De kans is niet erg groot dat er binnen afzienbare tijd een dergelijk restaurant in onze Sierra wordt geopend. Volgens de bewoners is dit wel eens geprobeerd, doch mislukt. Men heeft hier totaal geen behoefte aan restaurants die niet de gebruikelijke hammetjes serveren!
43
Emigratietips van Jaap Beverwijk Het echte Spanje ‘In 2000 kocht ik een woning aan de kust, vlakbij een Spaans restaurant waar je heerlijk kon eten. Niet lang daarna kwamen er nieuwe eigenaars: een Engelse familie die er een pub van maakte. Dat zorgde voor veel lawaai. In 2003 heb ik die woning dus weer verkocht. Als ik nu weer iets zou kopen, zou ik, net als Anke en Enrique, meer in het binnenland gaan zoeken. Daar vind je nog het echte Spanje.’ Engels ontbijt ‘Tussen de middag gaan veel Spanjaarden naar een restaurantje om daar uitgebreid te lunchen. Er worden dan allerlei gerechten uit de streek op tafel gezet. Heerlijk! En heel betaalbaar. Een maaltijd kost vaak maar zeven euro. Zoals gezegd, wordt het aan de Costa’s steeds moeilijker om zo’n restaurant te vinden. Daar serveren ze vooral fastfood of Engelse gerechten. Laatst kreeg ik bij een Spaans restaurant zelfs een Engels ontbijt. Toch jammer.’ Michelin-ster ‘Mijn vader was een kok. Hoewel ik geen expert ben, weet ik door mijn vader dus wel het een en ander van goed eten. Mensen die echt van een culinaire maaltijd houden, moeten vooral naar San Sebastian gaan, in het Noordoosten van Spanje. Daar zijn veel restaurants die hun biologische producten vaak van de lokale markt om de hoek halen. Opvallend veel restaurants hebben daar dan ook een Michelin-ster.’
44
45
Deel 11: Calamiteiten
‘Dag pa...’ 19 augustus 2008, El Repilado Mijn pa, die volgende maand 88 hoopt te worden, is weliswaar niet een van de kwiekste meer, maar zit nog dagelijks achter zijn computer om via e-mail of Skype met ons van gedachten te wisselen. Maar vandaag niet. Om 11.00 uur gaat de telefoon. Mijn vader is een uur geleden in het ziekenhuis opgenomen met hoge koorts. De behandelend arts wil me spreken. Zij kan me nog weinig informatie geven, alleen nog toevoegen dat de artsen en verpleegkundigen hun uiterste best zullen doen om mijn vader zo goed mogelijk te behandelen. Enrique en ik hebben een akelig gevoel over het telefoontje. Misschien kunnen we beter al een snelle vlucht naar Nederland boeken. Om 16.00 uur hoor ik dat de arts mijn broer heeft geadviseerd zo spoedig mogelijk richting het ziekenhuis te komen. De toestand is verslechterd. De hoge koorts blijkt het gevolg van een acute niervergiftiging. Mijn vader ligt er rustig bij, maar is amper aanspreekbaar, zo wordt mij verteld. Toch wil ik hem spreken. Kan de telefoon aan zijn oor gehouden worden? Nauwelijks hoorbaar kan ik mijn vader horen fluisteren. Op dat moment weet ik dat hij het niet zal redden. Door de telefoon neem ik huilend afscheid van hem.
Al snel blijkt dat ik in het verkeerde ziekenhuis sta... Mijn vader overlijdt om 10.15 uur. 21 augustus, El Repilado Enrique regelt in Spanje zijn komend vertrek naar Nederland. Omdat Lotje, onze poes, meegaat, valt dat nog niet mee. Ondertussen komen buren langs om hun medeleven te betuigen. Iedereen biedt aan om tijdens onze afwezigheid voor de post, planten, groenten, kruiden en de poes te zorgen. Dit laatste toch maar liever niet! We weten maar al te goed dat Spanjaarden over het algemeen niet van dieren houden. 23 augustus, Maarn Zoals elke dag check ik de inkomende mail. Wat een verrassing om te zien dat El Repilado zo goed vertegenwoordigd is. Via Inma’s computer, praktisch de enige in het dorp, ontvangen we meelevende berichten van veel dorpsgenoten. Mijn vader ligt boven in zijn werkkamer opgebaard, tussen zijn boeken, foto’s en zijn favoriete muziek. Familie, vrienden en bekenden lopen in en uit. Lotje doet regelmatig een dutje op zijn kist. 25 augustus, Maarn De dag van de begrafenis. Het is een indrukwekkende ceremonie, waarbij jong en oud massaal aanwezig is. Tijdens het condoleren, zie ik dat een vriendin Enrique iets overhandigt. Het zijn haar autosleutels en autopapieren. Zolang wij in Nederland zijn, mogen wij haar auto gebruiken.
20 augustus, Nederland
5 september, El Repilado
Mijn broer laat pa weten dat ik onderweg ben en er om 10.00 uur kan zijn. Mijn vliegtuig landt om 9.00 uur op de Polderbaan en taxiet langzaam naar het luchthavengebouw. Daar moet ik lang op mijn bagage wachten. Tot overmaat van ramp krijgt mijn taxi pech en staan we een kwartier stil op de A2. Uiteindelijk loop ik het ziekenhuis binnen.
Buren en bekenden vangen ons op. Omhelzingen en tranen. Ook nu weer ervaren we de oprechte en warme betrokkenheid van de mensen uit dit kleine dorp. We zijn weer thuis. Maar onvoorstelbaar, hoe vaak er momenten zijn waarop ik denk: ‘O, dit moet ik straks aan pa vertellen’. Hiermee weet ik me nog niet goed raad.
46
47
Emigratietips van Jaap Beverwijk Sterkte Allereerst wil ik Anke natuurlijk veel sterkte wensen. Ik weet uit ervaring hoe het voelt als een van je ouders overlijdt terwijl je in het buitenland zit. In 2003 zat ik voor mijn werk in Spanje toen ik ’s middags een telefoontje kreeg. Mijn 82-jarige moeder ging snel achteruit. Die avond hoorde ik dat het weer beter ging. Maar om drie uur ’s nachts schrok ik wakker en ik wist gewoon dat het mis was. Urenlange autorit Mijn moeder bleek inderdaad ‘s nachts te zijn overleden. Ik reed meteen naar het vliegveld. Een rit van vier uur. Op zich was het goed om even alleen in de auto te zitten. Het gaf me de tijd om het slechte nieuws tot me door te laten dringen. Natuurlijk was ik veel liever al in Nederland geweest, maar je kunt niet alles van tevoren weten. Daar heb ik me dan ook maar bij neergelegd. Veel vliegvelden Vanuit Spanje is het meestal niet moeilijk om bij calamiteiten snel naar Nederland te reizen. In veel gebieden waar Nederlanders hun tweede woning hebben, ligt wel een vliegveld. En als je naar de grote vliegmaatschappijen belt, hebben ze vaak nog een plekje voor je. Dat kost je wel wat meer dan normaal, maar in dergelijke situaties ben je natuurlijk niet op zoek naar een financiële meevaller.
48
49
Deel 12: Spaanse passie
‘Olé! De Duende is terug!’ 25 juni 2007, El Repilado Met samengeknepen billen betreed ik de arena van El Repilado tijdens het feest van San Juan Bautista. Een heus stierengevecht. Iets waarvan ik gruwel! Onze zwager uit Peru die ons deze week een bezoek brengt, wil het gevecht echter graag aanschouwen. Dorpsgenoten hebben me eerder proberen te overtuigen dat het dit keer mee zal vallen. Niet alleen de stier zal worden geprovoceerd, ook de torero krijgt er vandaag van langs. Hm, dat lijkt me wel wat! Het braakliggend terrein tegenover de bakker blijkt de arena te zijn. Ieder dorpje, hoe klein ook, weet bij gelegenheid haar eigen arena te creëren. Het lijken wel opklaparena’s. Nooit geweten dat onze arena er zo professioneel uit zou kunnen zien. We scharen ons er met de dorpsbewoners omheen. Een band speelt opzwepende muziek. Het is zover. Daar komt de stier. Het is een olijk jong beest dat eerst de arena gaat verkennen. Hij snuffelt en springt er vrolijk op los. Al snel verschijnen er twee dwergen in de arena. Zij zijn uitgedost als toreros en zwaaien met hun roze-gele capejes, capotes, naar de stier en naar het publiek. Stier en clowns hollen achter elkaar aan. Soms moet een van de dorpsgenoten in de ring springen om een dwerg te redden van de hoorns van de stier. Na vijf minuten wordt de stier vervangen door een soortgenoot en hetzelfde circusachtige gebeuren herhaalt zich nog een paar keer. Het publiek gedraagt zich voorbeeldig. Bij ieder spannend moment komen de witte zakdoekjes tevoorschijn en klinkt er een luidkeels olé!. De leren zakken, botas, gevuld met manzanilla, gaan rond en er hangt een gezellige sfeer.
Repilado echte stierengevechten gehouden. De matador, dat letterlijk slachter betekent, verlaat dan de arena met een oor of staart van het gevelde beest als prijs. Bah…! 20 oktober 2008, El Repilado In ons leven proberen we zoveel mogelijk met passie te ondernemen. En omdat we ook nog eens in Zuid Andalusië wonen, geven we regelmatig onze hoogtepunten aan met een Duende-gradatie. Of het nu de adembenemende natuur is, betoverende muziek of indrukwekkende woorden, wij kunnen hierin de Duende voelen. Het begrip laat zich eigenlijk niet uitleggen. Duende is een gevoel van pure magie. Huilen en lachen tegelijkertijd. Letterlijk betekent Duende ‘geest’ of ‘kobold’. In artistieke zin is het begrip bekend geraakt door de Zuid Spaanse en Marokkaanse zigeunervertolkingen van flamencozang, -dans en -gitaar en uiteraard de stierengevechten. Er zijn zelfs volledige boeken over de Duende geschreven, door Jason Webster en Ivo Hermans bijvoorbeeld. Door alle verdriet van de afgelopen periode zijn wij onze Duende een beetje kwijtgeraakt. Na een ‘pas op de plaats’ door middel van een intensief gesprek, staren Enrique en ik ’s avonds laat naar de hypnotiserende vlammen in onze chubesquí, de allesbrander. Op de achtergrond horen we de bijzondere jazz-flamenco stem van Mayte Martín. We kijken elkaar aan. We voelen het allebei. De Duende is er weer…
Terwijl we het terrein weer verlaten realiseer ik me dat dit maar een nepgevecht was. Maar elk jaar worden er in deze zelfde arena in El
50
51
Emigratietips van Jaap Beverwijk De ziel Uit alles blijkt dat Anke en Enrique hun plekje in dat Andalusische dorpje hebben gevonden. En nu ze het over de Duende hebben, weet ik het zeker: ze zijn doorgedrongen tot de ziel van Spanje. En dat in de relatief korte periode dat ze er wonen. Toch goed dat ze niet voor een grote stad aan de kust hebben gekozen. Daar overheerst de commercie en is het echte Spanje min of meer verdwenen. Mystieke ervaring Grappig genoeg begon ook mijn Spaanse avontuur met de Duende. Als 17-jarige jongen ging ik voor het eerst op reis. Ik belandde in Barcelona, kocht daar mijn eerste gitaar en raakte al snel in de ban van de Flamenco. Het groeide uit tot een passie. In mijn leven heb ik een paar keer een echte Duende-belevenis gehad. Een soort mystieke ervaring die inderdaad lastig uit te leggen is. Dat boek van Ivo Hermans staat ook in mijn boekenkast. Geen Olé-muziek Bij Spaanse muziek denken veel mensen aan die vrolijke Olé-muziek. Maar dat staat eigenlijk helemaal los van de echte Flamenco waar in de zuiverste vorm de vaak pijnlijke geschiedenis van Spanje doorklinkt. En als je naar die muziek luistert, besef je dat je als mens op jezelf bent aangewezen. Dus ook als je emigreert. Je kunt wel in een ander land gaan wonen, maar uiteindelijk kom je altijd weer thuis bij jezelf. En nu ga ik mijn gitaar pakken…
52
53
Deel 13: Schepen verbranden
‘Zes Poolse vrouwen of vijf studenten’ Begin 2007, Amsterdam We weten dat onze toekomst in Spanje ligt, maar hebben besloten om onze Amsterdamse woning de eerste periode aan te houden. Nu zoeken we een betrouwbaar bureau dat ons huis kan verhuren en beheren. Van de acht bureaus zijn er twee die ons een goed gevoel geven. Toch valt een van die bureaus af, omdat ze onze woning eerst aan zes Poolse vrouwen en vervolgens aan vijf studenten wilden verhuren. Wij besluiten snel met die andere partij in zee te gaan, een makelaarsbureau. Maart 2007, Amsterdam Het is Enrique niet gelukt om samen met mij het huis ‘verhuurklaar’ te krijgen voor zijn vertrek naar Spanje. Ik doe dit dus in mijn eentje, en krijg zo nu en dan hulp van vrienden. Behalve dat nog een deel van onze eigen spullen naar de opslagruimte moet worden gebracht, moet de woning ook weer heringericht worden met de spullen die we hebben gekregen van vrienden en bekenden. Hier hebben we voor gekozen om straks geen slapeloze nachten hoeven te hebben vanwege de gedachte dat de huurders onvoorzichtig met ons interieur omgaan. De makelaar komt langs om foto’s van het huis te nemen voor de website. Maar er staan nog overal spullen. Gelukkig liggen er enkele mooie kleden uit Peru die als dekmantel kunnen dienen. We verstoppen alles, en de foto’s van het interieur kunnen worden gemaakt.
54
3 oktober 2008, El Repilado Ik ontvang een telefoontje van de makelaar. Stront aan de knikker, letterlijk en figuurlijk! Wanneer de bovenburen douchen, loopt de toiletpot in ons huis over, zo meldt de Franse familie die tijdelijk in ons huis woont. De makelaar schakelt een loodgieter in die vervolgens het advies geeft om de gemeente te raadplegen. Het zijn vast boomwortels die in de weg zitten. De gemeente haalt Waternet erbij om de zaak eens grondig door te spuiten. Het blijkt niet om boomwortels te gaan maar om een vette smurrie, afkomstig van een van de bewoners van het pand, die de afvoer doet verstoppen. 29 december 2008 De tijd voor de Franse familie zit erop in Nederland. De eindinspectie van de woning vindt plaats. Er moet een aantal kleine reparaties worden verricht voordat er nieuwe huurders in kunnen, doch over het algemeen ziet de woning er netjes uit. Maar wat een gedoe allemaal. Waarom verkopen we onze woning niet gewoon, zoals zoveel anderen doen? Dan hebben we al deze zorgen niet. Bovendien staan op iedere site met emigratievragen wel verhalen over de verhuur van eigen woningen. Wietkwekerijen. Of een totaal uitgewoonde of leeggeplunderde woning aan het einde van een huurperiode. En dan heb je nog van die huurders die de woning niet meer willen verlaten... Verkopen? Hm… het wordt dan wel erg definitief. Voor Enrique is dat anders. Hij is meerdere malen met slechts een klein koffertje grenzen overgegaan waarbij hij zijn schepen achter zich heeft verbrand. Ik ben toch meer behoudend en heb gevoelsmatig meer zekerheid nodig. Gelukkig is er een financiële crisis gaande. Laat dat huis nog maar lekker even in beheer van onze makelaar…
55
Emigratietips van Jaap Beverwijk Uitgewoond Een goed verhuurbureau is goud waard. Als emigrant kun je immers niet elke keer heen en weer reizen als er iets met je Nederlandse woning aan de hand is. Daarbij is Ankes angst voor onverantwoordelijke huurders niet ongegrond. Je hoort regelmatig dat woningen helemaal uitgewoond worden, zelfs door mensen van wie je dat niet verwacht. Een professioneel verhuurbureau kan ervoor zorgen dat zo’n risico beperkt blijft, bijvoorbeeld met een duidelijk contract, een borgsom, actief beheer en een uitgebreide eindcontrole. Vakantiewoning Natuurlijk zijn er ook veel mensen voor wie de situatie net omgekeerd is: zij wonen in Nederland en verhuren hun tweede woning in Spanje. Als je die vakantiewoning zelf een groot deel van het jaar gebruikt, raad ik dat altijd af. Vaak hebben mensen toch hun ziel en zaligheid gelegd in het interieur, en dan doet het pijn als huurders er niet voorzichtig mee omgaan. Ik denk dat je beter een keuze kunt maken: geheel verhuren, als investering/ belegging, of alleen voor eigen gebruik houden. Specifieke doelgroep Nu is dat alles makkelijk gezegd, maar veel mensen hebben geen keus. Zij moeten de woning verhuren omdat ze er anders financieel bij inschieten. In dat geval, raad ik aan om een goedkoop meubelpakket aan te schaffen in Spanje, en geen erfstukken uit te stallen. Het kan ook helpen om je heel duidelijk op een specifieke doelgroep te richten. Op veertig plussers zonder kinderen bijvoorbeeld. Al kunnen die tijdens een vakantie natuurlijk ook helemaal los gaan... Wat dat betreft is en blijft het een gok.
56
57
Deel 14: Financiële crisis in El Repilado
‘De Drie Koningen zijn opvallend vrijgevig’ Dinsdag 6 januari 2009, El Repilado Het is vandaag Driekoningen, ‘Los Reyes Magos’. Het feest is te vergelijken met het Sinterklaasfeest in Nederland. Ook dit feest begint met een intocht. De Drie Koningen zitten op een praalwagen, strooien snoepjes naar de kinderen. Dat snoepgoed wordt voor het grootste gedeelte door de ouders opgevangen, in grote zakken of zelfs omgekeerde paraplu’s! Net zoals de Sint schenken ze cadeautjes aan alle lieve kinderen, doch stoute kinderen krijgen niet zoals in Nederland de roe maar een stukje houtskool, ‘carbón de Reyes’. De Drie Koningen zijn zelfs nog vrijgeviger dan onze Sinterklaas. Met verbazing zie ik welke cadeaus de kinderen ook dit jaar weer ontvangen: nieuwe fietsen, skeelers, miniscooters, Nintendo’s. En niet een van deze spullen, nee, alles! Zaterdag 9 januari 2009, El Repilado Wachtend op mijn beurt bij de groenteman, luister ik een gesprek tussen twee vrouwen af. Er is al veel melk ingezameld, slechts enkele straten ontbreken nog… Geen flauw idee waar dit gesprek over gaat. Is er bedorven melk in omloop? Een uur later weet ik het antwoord. Onze overbuurvrouw, die namens de stichting ‘vrouwen van El Repilado’ de deuren langsgaat, vertelt me dat sommige kinderen geen melk meekrijgen naar school omdat hun ouders er het geld niet meer voor hebben. Of wij een pak kunnen missen? Gezien de uitbundige Driekoningenviering van een paar dagen
58
terug, stellen we zo onze vraagtekens bij deze armoede. In de hamfabriek waar Enrique werkt, melden zich steeds meer vroegere collega’s met wie hij in de bouw heeft gewerkt. Aannemers hebben geen werk meer of werken met slechts één kracht. Als Enrique aan zijn collega’s vraagt hoe zij met de crisis omgaan, krijgt hij telkens hetzelfde antwoord: nog sterker en hechter een band onderhouden met de familie. Dit betekent dat er op bijna dwangmatige corveebasis een rooster wordt gemaakt. En welke winkel heeft de beste aanbiedingen? Ook de varkensbusiness lijkt op zijn gat te gaan. De kleine varkensboeren nemen geen genoegen met de gehalveerde prijzen voor hun biggen, dus consumeren ze hun lievelingen zelf. Maar de grotere boerenbedrijven verkopen hun varkens nog wel, echter voor een lagere prijs dan ze gewend zijn. En omdat de kosten voor het onderhoud van de beesten ook omhoog gaan, zullen er komend jaar beduidend minder varkens op de markt komen. Vrijdag 13 februari 2009, Los Romeros Onze vriendin Maya bezit een finca rural, een schitterend terrein waarop zes vakantiewoningen staan, en zij ondervindt dagelijks dat toeristen minder te besteden hebben. Om een faillissement te voorkomen, heeft zij recentelijk het huishoudelijk personeel moeten ontslaan. Ze maakt de vakantiewoningen nu zelf schoon, doet de was, strijkt de lakens en repareert zaken waarvoor zij voorheen al snel de klusjesman zou hebben ingeschakeld. Voor ons wordt het ook een spannende tijd. Kunnen wij financieel ons hoofd boven water houden in een land met de hoogste werkloosheid van de EU, namelijk 14,4%? Tegelijkertijd zien we er een uitdaging in. Wellicht is het tijd voor een andere manier van ondernemen en andere doelgroepen? Ik denk dat we ons ondernemingsplan maar weer eens uit de kast moeten halen!
59
Emigratietips van Jaap Beverwijk Dalende huizenprijzen Spanje zit inderdaad in een diepe crisis. Ik was er afgelopen januari en ik merkte dat er opvallend veel woningen te koop staan. De prijzen blijven bovendien dalen, en het einde is nog niet in zicht. Vooral voor kleine makelaarskantoren is dat slecht nieuws. Steeds meer van hen zijn gedwongen om hun bedrijf te sluiten. Zo ook een kennis van mij. Acht jaar geleden begon hij als zelfstandig makelaar in Zuid Spanje. Maar nu staat zijn eigen huis te koop. Hij wil weer naar Nederland. Gunstig voor kopers Voor mensen die altijd al droomden van een tweede woning in Spanje is het natuurlijk wel goed nieuws dat de woningprijzen in een vrij val zijn geraakt. Jarenlang rezen de prijzen de pan uit. Nu zie je dat de vraagprijzen weer wat realistischer worden. Het is nu alleen wachten tot het echte dal is bereikt, en dan kunnen die mensen hun slag slaan. Wat dat betreft, zorgt de huidige crisis voor de hoognodige correctie. En dat is op zich een gezonde situatie. Goedkope huurwoning Een ander voordeel van de crisis op de Spaanse huizenmarkt, is het feit dat je op dit moment voor weinig geld een mooie woning kunt huren. Veel verkopers raken hun pand niet kwijt, en vinden het dan alleen maar prettig dat ze door de verhuur toch nog wat geld terugzien. Het is dus extra aantrekkelijk om, net als Anke en Enrique, een tijdje in een huurhuis te gaan wonen, en van daaruit een bepaald gebied uitgebreid te verkennen.
60
61
Deel 15: inkomstenbronnen van ons buitenlanders
Bed & Breakfast, kunst of een Brits pensioen
op juridisch of financieel gebied, is het reuze handig een gestor te raadplegen. Dat is iemand die precies weet hoe de Spaanse bureaucratie werkt en die, uiteraard tegen betaling, allerlei standaardprocedures in goede banen kan leiden. Bijvoorbeeld het oprichten van een Spaanse vennootschap of een vergunningsaanvraag voor het bouwen van een huis. Lente 2009, El Repilado
El Repilado Tijdens de zomerperiode in Nederland word ik in Maarn benaderd door de vierentachtigjarige mevrouw van Deinum. Zij woont vlakbij het huis van mijn vader en heeft gehoord over onze Spaanse plannen. Of zij bij ons in Andalusië kan overwinteren? Ik leg haar uit dat de winters in de provincie Huelva, zeker in de bergen, verschrikkelijk koud kunnen zijn. Dit is vast niet de overwintering die zij voor ogen heeft. Ik denk echter wel een aardig alternatief voor haar te weten: een spiksplinternieuwe Nederlandse residentie aan de Spaanse zuidkust, zo’n honderd kilometer bij ons vandaan. Ik bied mevrouw van Deinum aan informatie op te vragen via internet en haar dit op te sturen. Op mijn verzoek aan het woonzorgcomplex krijg ik pas in december een briefje terug: de residentie zal voorlopig nog niet operationeel zijn. Een paar maanden later lees ik dat het voltallige personeel is ontslagen. Mevrouw van Deinum kan haar koffers dus nog even op zolder laten liggen… Zonder duidelijk plan en zonder uitgebreide kennis van de Spaanse taal en regelgeving, is het voor een buitenlander lastig om hier aan de bak te komen. Ook het verhaal over de Nederlandse residentie zal ongetwijfeld te maken hebben met de Spaanse bureaucratie en het gebrek aan ‘kruiwagens’. Het wachten op definitieve vergunningen en het vaak tergend trage tempo van aannemers kan ervoor zorgen dat startende bedrijven hun biezen kunnen pakken voordat ze zijn begonnen.
De buitenlanders die zich hier hebben gevestigd, hebben een variëteit aan inkomstenbronnen. Een aantal Engelsen heeft een Bed & Breakfast, en de Nederlandse Peter Jan Mulder runt zijn eigen vakantiecomplex. Ook zien we kunstenaars die van de opbrengsten van hun kunstwerken kunnen leven. En dan zijn er natuurlijk nog de Engelse 55-plussers die rondkomen van hun spaarcentjes. Helaas staat hun geld op een Engelse bank. Niet zo fijn, gezien de huidige koers van de Pond! Jammer genoeg wil het niet altijd lukken om onze Amsterdamse woning aan expats te verhuren, maar gelukkig leveren onze Spaanse activiteiten voldoende op om te kunnen blijven genieten van dit heerlijke klimaat en de wonderschone natuur. Achteraf zijn we blij dat we ons plan om een soort van zorgboerderij op te zetten even hebben laten rusten. Er is nu alle ruimte om te voelen of deze plannen wel bij ons passen. Soms denken we zelfs van niet, en zijn we al helemaal gelukkig met de dingen waarmee we ons bezighouden. Maar volgende week kan dit weer helemaal anders zijn. Ondertussen zitten we niet stil. Ik heb onlangs een dagje meegewerkt in een opvangcentrum voor zwerfhonden (www.dierenhulpzondergrenzen. com). En over twee weken krijgen we waarschijnlijk de sleutel van ons nieuwe huurhuis. Een groot huis op een groot terrein met héél veel mogelijkheden…
Om zelf niet al te gefrustreerd te raken bij het regelen van zaken
62
63
Emigratietips van Jaap Beverwijk Gestor weet de weg In Spanje hebben de makelaar en notaris een enigszins andere functie dan in Nederland. Daardoor blijven er zaken openstaan die wel degelijk moeten worden geregeld. Een gestor kan dat gat opvullen. Dat is erg handig, vooral als hij ook meerdere talen spreekt en eventueel als tolk kan fungeren. Wat dat betreft zou die functie ook goed passen bij Anke en Enrique. Zij spreken allebei zowel de Nederlandse als Spaanse taal en kennen inmiddels de weg. Mogelijkheden onderzoeken Voordat je in Spanje een woning koopt, moet je eerst zeker weten of de bewuste streek genoeg mogelijkheden biedt. Dat geldt vooral als je plannen hebt om je op toeristen te gaan richten. Het binnenland kan erg mooi en rustig zijn, maar het is dan wel de vraag of je daar bijvoorbeeld met een Bed & Breakfast voldoende gasten trekt om een goede boterham te kunnen verdienen. Uitgebreid vooronderzoek is dus essentieel. Speel in op bestaande vraag Als je een tijdje in een huurhuis gaat wonen, leer je de streek goed kennen zonder dat je jezelf al teveel vastlegt. Na een tijdje kom je er bijna vanzelf achter aan welke diensten of producten er nog behoefte is. En als dat aansluit bij wat je te bieden hebt, kun je daar vervolgens mooi op inspelen. Op die manier maak je handig gebruik van de bestaande vraag, en dat vergroot de kans op succes.
64
65
Deel 16: verhuizen naar een finca (slot)
‘Voor het eerst voel ik de klik’ November 2008, El Repilado Halverwege het eerste klasje vanochtend gaat de voordeurbel. Het is Victor, onze huisbaas. Hij wil ons spreken. Terwijl ik nog probeer een gesprek af te houden met het excuus dat Enrique niet thuis is en er nu een aantal kinderen in de huiskamer aan het klieren slaat, valt Victor meteen met de deur in huis. Hij heeft de woning dringend zelf nodig. De reden mag echter níemand weten. Hij is vanochtend vroeg door zijn vrouw de deur uitgezet. In mijn ooghoek zie ik vijf nieuwsgierige jongenskoppies om de hoek kijken. Victor vervolgt zijn relaas. Of wij binnen een maand een andere woning kunnen vinden, en nogmaals: niemand weet hiervan… Later die dag hebben Enrique en ik samen een gesprek met Victor. Ons huurcontract ligt tussen ons in. Aangezien Victor zo lang bij zijn familie kan intrekken en wij de beroerdste huurders niet zijn, wordt de huurtermijn in gezamenlijk overleg teruggedraaid naar een half jaar. Als hij weg is, steken we de koppen bij elkaar. “Niemand mag het weten”, galmt het na in mijn hoofd. Het lijkt of Enrique mijn gedachten kan lezen. “Inma!”, roepen we tegelijkertijd. We halen onze buuf erbij en vertellen wat eerder op de dag is voorgevallen. Als zij vertrekt, drukken we haar nog nadrukkelijk op het hart: “Denk erom, níemand mag het weten!”
Februari 2009, El Repilado Al vrij snel komt Victor met hangende pootjes terug op zijn besluit. Hij vraagt of we alsjeblieft in zijn huis willen blijven wonen, want hij heeft het geld hard nodig. Maar zijn overval in november heeft ons aan het denken gezet. We hebben eigenlijk wel zin om te verhuizen. De dochter van de visboer brengt Enrique in contact met een ouder echtpaar die om een klusjesman verlegen zit. Al klussend komt steeds vaker hun finca, een kilometer buiten het dorp, ter sprake. Heeft Enrique wellicht interesse om ook daar karweitjes te doen? En zouden wij het beheer voor tijdelijk verhuur van hen willen overnemen? Samen met de eigenaar nemen we er een kijkje. Al op het pad naar de woning toe voel ik voor het eerst tijdens onze Spaanse zoektocht de zogenaamde ‘klik’. Wat een adembenemende plek! De aanblik van de woning schudt me wakker. Beheer tijdens vakantieperiodes? Hier wil ik zelf wonen! Mei 2009, El Repilado De Sevillaanse families die Semana Santa hebben gevierd op de finca, hebben we zojuist uitgezwaaid. We kunnen aan de slag. Niet om het huis schoon te maken voor volgende vakantiegangers, maar voor onszelf. Want, ja, we gaan er zélf wonen! Behalve een grote moestuin en kippenhok, horen er ook twee honden bij de finca. De ketting, waarmee ze dag en nacht aan het kippenhok vastlagen, hebben we meteen verwijderd. Niet alleen zij gaan een mooie tijd tegemoet. Ook wij. Onze droom is uitgekomen!
Een klein uurtje later belt de eerste dorpsgenoot, en die avond volgen nog vele telefoontjes. Woonruimte wordt ineens te koop, te huur of zelfs voor een periode gratis aangeboden. Hoe weet men toch dat wij iets anders zoeken? We snappen er niets van…
66
67
Emigratietips van Jaap Beverwijk Wonen op een droomplek Het is geweldig om te horen dat Anke en Enrique nu hun droomplek hebben gevonden. Oké, het is geen koophuis, en dat is op zich wel jammer. Maar wellicht is het voor hen nog te vroeg om die stap te maken. Ik begreep ook dat ze eerst nog hun Amsterdamse appartement moeten verkopen. Wellicht kunnen ze die finca straks wel van de eigenaren overnemen. Dat zou natuurlijk helemaal mooi zijn! Leven tussen de Spanjaarden Aangezien Anke en Enrique er bewust voor hebben gekozen om niet naar de toeristische kustgebieden te gaan, maar juist wat meer in het binnenland, hebben ze de afgelopen twee jaar kennisgemaakt met het echte Spanje. Uit hun verhalen kan ik opmaken dat ze volledig opgenomen zijn binnen de lokale gemeenschap. Omdat ze zich heel flexibel opstellen en actief deelnemen aan het dorpsleven, zijn ze verbazingwekkend snel geïntegreerd. Werken om te leven Veel Nederlanders emigreren met materiële motieven. Bij Anke en Enrique merk ik dat er met name idealistische motieven spelen. Zij willen vooral het land en de mensen leren kennen en van het leven genieten. Daarbij pakken ze elke klus aan om maar in Spanje te kunnen blijven wonen. Het zijn volhouders, zelfs als het moeilijk is. Nee, zij redden het wel, daar in Spanje. Ik wens ze hoe dan ook heel veel succes en geluk!
68
69
Het vervolgverhaal van Anke en Enrique is te lezen in het voorjaarsnummer 2012 van HUIS & aanbod : http://www.huisenaanbod.nl/pdf/HUIS_en_aanbod_ Digizine_2002_15793.pdf
70
71
