Spaarpot van de Toekomst lesbrief en prijsvraag In 2009 bestond het Nibud 30 jaar. Tijdens het jubileumjaar heeft het Nibud geld ingezameld om binnen het onderwijs extra aandacht te kunnen besteden aan financiële educatie. Voor de bovenbouw van het basisonderwijs is deze lesbrief over sparen ontwikkeld. Aan de lesbrief is een prijsvraag gekoppeld. De klas die de mooiste Spaarpot van de toekomst maakt, mag met de hele klas een dagje naar het Geldmuseum in Utrecht.
Waarom een Spaarpot van de Toekomst? Het Nibud vindt dat kinderen vanaf zes jaar oud genoeg zijn voor zakgeld. Ze kunnen dan tellen en alle muntjes herkennen. Van zakgeld leren kinderen met geld om te gaan. Door hun zakgeld een paar weken op te sparen, leren kinderen dat als ze een tijdje wachten, iets kunnen kopen wat duurder is dan één week zakgeld. Kinderen in groep 6 t/m 8 van de basisschool leren daarvan meteen uit te rekenen hoe lang ze moeten sparen voordat ze het artikel van hun dromen kunnen kopen. De Spaarpot van de Toekomst laat kinderen op een speelse manier kennismaken met geld en met sparen. Het Nibud vindt het belangrijk dat kinderen jong beginnen met leren omgaan met geld. Omgaan met geld wordt steeds moeilijker in onze samenleving. Veel beslissingen die volwassenen nemen tijdens hun leven, hebben financiële gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan verzekeringen afsluiten, een huis huren of kopen en gezinsuitbreiding. Het Nibud doet regelmatig onderzoek naar het financiële gedrag van jongeren. Hieruit blijkt onder andere dat veel jongeren het moeilijk vinden om goed met geld om te gaan. Ouders zijn als eerste verantwoordelijk voor de financiële opvoeding van hun kinderen. Het Nibud denkt dat zij daarbij wel wat hulp kunnen gebruiken van het onderwijs. Met de Spaarpot van de Toekomst van het Nibud kunt u in de klas op een speelse manier aandacht besteden aan sparen.
Opdracht Introductie sparen Introduceer voordat de klas begint met knutselen, de onderwerpen geld en sparen. Vraag eerst aan de kinderen of ze wel eens geld krijgen en van wie. Wat doen ze met dat geld? Mogen de kinderen zelf weten wat ze met hun geld doen of moeten ze eerst altijd aan hun ouders vragen als ze iets willen kopen van hun geld? Ga verder met het begrip sparen. Vraag aan de kinderen wie er spaart en waarvoor. Schrijf de spaardoelen die de kinderen noemen, allemaal op het bord. Vraag de kinderen wat volgens hun de voordelen zijn van sparen. En kunnen ze ook nadelen noemen? Maak de Spaarpot van de Toekomst Nadat de klas heeft nagedacht en gepraat over geld, is het tijd voor ontspanning. Doe met de hele klas mee aan de prijsvraag en maak ‘De Spaarpot van de Toekomst’. U mag de klas ook in groepjes verdelen en meerdere ‘Spaarpotten van de Toekomst’ bedenken. Kinderen kunnen hun creativiteit de vrije loop laten gaan. Bied verschillende materialen aan zoals hout, papier, etc. Of misschien bedenken sommige kinderen iets op de computer.
Voordat de kinderen gaan knutselen, bedenken zij hoe zij een Spaarpot van de Toekomst voor zich zien. Is die anders dan de spaarpot nu? En zo ja, hoe anders? Extra opdracht Een belangrijk leerdoel voor kinderen in de bovenbouw van de basisschool , is uitrekenen hoe lang je moet sparen om het artikel van je dromen te kunnen kopen. Als oefening kunt u de kinderen een spaarplan laten maken. Hieronder staat een voorbeeld. Spaarplan van Bas voor een Nintendo DS Een Nintendo DS kost € 150 Bas heeft al gespaard € 94 Nog nodig € 56 Bas moet dus nog € 56 sparen. Bas heeft de volgende inkomsten: Zakgeld In- en uitruimen vaatwasser Klusjes in huis Totaal
€ € € €
per week 2,50 5 4 11,50
Hiervan spaart hij € 7 per week voor zijn Nintendo DS. Bas weet nu je: hoeveel hij nog moet sparen hoeveel hij per week opzij kan zetten. Bas deelt nu het eerste bedrag door het tweede. Hij weet nu dat hij nog 8 weken moet sparen voordat hij genoeg geld heeft voor een Nintendo DS. Laat de kinderen nu bedenken waarvoor ze willen sparen. Vervolgens zoeken ze op wat dat artikel kost. Tot slot bedenken ze hoeveel spaargeld ze al hebben of tellen dit thuis na. Daarna kunnen ze een spaarplan maken volgens het voorbeeld. Hoe lang moeten de kinderen sparen voordat ze het artikel van hun dromen kunnen kopen? Wat vinden zij daarvan?
De prijsvraag Aan de Spaarpot van de Toekomst is een prijsvraag gekoppeld. De prijsvraag loopt van 13 september t/m 5 november 2010. De klas die de mooiste Spaarpot van de Toekomst maakt, mag met de hele klas een dagje naar het Geldmuseum in Utrecht. Uw klas kan op twee manieren meedoen aan de wedstrijd: Een digitale foto per e-mail Maak één of twee foto’s van de Spaarpot(ten) van de Toekomst en mail deze naar
[email protected]. Zet in de mail bij Onderwerp spaarpot van de toekomst + de naam van de school. Vermeld in de mail de naam van de school en van de docent, en het adres en telefoonnummer van de school. Mail maximaal twee foto’s van in totaal 2 MB, in jpg-formaat. Spaarpot van de Toekomst insturen per post Maak een postpakketje van (de mooiste) Spaarpotten van de Toekomst en stuur dit op naar het Nibud, t.a.v. jury prijsvraag, Postbus 19250, 3501 DG Utrecht. Vermeld in een begeleidend briefje de naam van de school en van de docent, en het adres, het telefoonnummer en e-mailadres van de school. De jury bestaande uit Heleen Buijs (directeur Geldmuseum), Yolande van Harten (directeur Podium) en het Nibud zal alle inzendingen beoordelen. Stuur de inzending vóór vrijdag 5 november 2010 op. De winnaar zal uiterlijk 22 november 2010 bekend worden gemaakt.
Achtergrondinformatie Leerdoelen omgaan met geld Het Nibud heeft leerdoelen en competenties ontwikkeld voor leren omgaan met geld. De leerdoelen en competenties verschillen per leeftijdscategorie. Voor kinderen in de bovenbouw van het basisonderwijs gelden de volgende leerdoelen: Kennismaken met financiële begrippen De kinderen kunnen praktische bewerkingen uitvoeren met munt- en papiergeld. De kinderen kennen het belang en de rol van geld (status, waarden en normen). De kinderen kennen de verschillende manieren van betalen en de bijbehorende begrippen, zoals de chipknip, contant geld, geld opnemen bij de geldautomaat, pinpas. Leren keuzes maken De kinderen stemmen hun wensen af op de mogelijkheden van hun budget. Reclame de baas blijven De kinderen onderkennen de invloed van reclame. Geldzaken op orde hebben De kinderen weten dat je je geld maar één keer kunt uitgeven
De kinderen kunnen een kasboekje bijhouden. De kinderen doen zelf aankopen en vergelijken vooraf prijzen. De kinderen kunnen belangrijke papieren opbergen in een map. Zelf geld verdienen De kinderen weten dat je met werken geld verdient en dat je dan meer kunt besteden. De kinderen kiezen zelf of ze klusjes doen voor anderen tegen een vergoeding. Sparen De kinderen kunnen uitrekenen hoe lang ze voor hun spaardoel moeten sparen. De kinderen kunnen geld korte tijd opzij zetten om later iets duurders te kunnen kopen. Lenen De kinderen kennen het verschil tussen sparen en lenen. De kinderen weten wat rente is. Bankzaken regelen De kinderen weten globaal hoe een bank werkt. De kinderen lezen hun eigen bankafschriften en bergen die in een map op. Alle Nibud-leerdoelen & competenties voor kinderen en jongeren kunt u gratis downloaden via www.nibud.nl. Financieel gedrag van kinderen Uit het Nibud Scholierenonderzoek 2008-2009 blijkt dat twaalfjarige scholieren gemiddeld € 21 per maand sparen. De meeste 12-jarigen scholieren sparen voor later, namelijk 46 procent. 12 jaar (%) Speciaal doel Voor later Geen reden (ik houd geld over) Moet van mijn ouders
41 46 26 10
Spelregels voor sparen Vanaf ongeveer 6 jaar zijn kinderen oud genoeg om te beginnen met sparen. Begin met sparen in een spaarpot, liefst een doorzichtige. Geld op een spaarrekening bij de bank, snappen kinderen op deze leeftijd nog niet. Ze willen zien wat er met hun geld gebeurt. Vanaf 8 jaar zijn kinderen zijn kinderen oud genoeg voor een eigen spaarrekening. Kinderen leren hiervan spelenderwijs met giraal geld om te gaan. Ook leren ze dat je rente krijgt over je spaargeld. Kinderen van 8 jaar kunnen het beste sparen voor een speciaal doel, bijvoorbeeld voor lego. Sparen voor een niet-concreet doel, zoals ‘voor later’, is veel is veel te abstract voor deze kinderen. Kinderen van 8 jaar begrijpen dat als je je geld nu een paar weken opzij zet, je straks iets kunt kopen wat duurder is dan één week zakgeld. Ook kunnen ze uitrekenen hoe lang je ergens voor moet sparen.
Vanaf 12 jaar zijn kinderen meestal oud genoeg om zelf te pinnen. Kinderen kunnen sparen van hun zakgeld, rapportgeld, verjaardagsgeld of van geld dat zij verdienen met een klusje.
Nibud-lesmaterialen De Geldkoffer De Geldkoffer bestaat uit verschillende modules. De basis vormt de Nibud-module Slim omgaan met je geld. Daarnaast kunnen de kinderen in groepjes of zelfstandig met de aanvullende modules aan de slag. Alle werkvormen zijn gemakkelijk te gebruiken, met een minimum aan voorbereidingstijd. Bestemd voor groep 7 en 8. De Zakgeldkrant De Zakgeldkrant is een leuke en leerzame doe-krant. Aan de hand van herkenbare voorbeelden, korte opdrachten, en informatie leren jongeren zelf financiële keuzes te maken en beslissingen te nemen. Bestemd voor groep 8. De Geldsoap ‘Alles heeft zijn prijs’ Deze interactieve soap daagt leerlingen uit na te denken over geldkeuzes. Deze soap is samen met het Teleac ontwikkeld. Bestemd voor groep 7 en 8. Nibud-ouderavond over financiële opvoeding Scholen kunnen ouders ondersteunen bij het financieel zelfstandig maken van kinderen. Bijvoorbeeld door in samenwerking met het Nibud een thema-avond te organiseren voor de ouders. Een spreker van het Nibud vertelt meer over kinderen en omgaan met geld en ouders krijgen praktische tips om zelf mee aan de slag te gaan. Ook is er natuurlijk ruim de gelegenheid voor het stellen van vragen.
Het Nibud Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) is een onafhankelijke stichting die informeert en adviseert over financiën van huishoudens. Het Nibud richt zich daarbij vooral op consumenten, maar ook op professionals die werken bij de overheid en de financiële en maatschappelijke dienstverlening. Daarnaast doet het Nibud onderzoek naar de geldzaken van consumenten. Meer weten: www.nibud.nl www.nibudjong.nl wp.digischool.nl/geld
