SKG jaarverslag 2014
Omslag: Langerak, Hervormde Kerk
Inhoud Organisatie
2
Profiel van de stichting
3
Meerjarenoverzicht kerngegevens 2011 – 2014
5
Verslag van het bestuur
6
Jaarrekening
Balans per 31 december
19
Resultatenrekening
20
Kasstroomoverzicht
21
Toelichting behorende tot de jaarrekening
22
Overige gegevens
33
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
34
Jaarverslag 2014 |
1
Organisatie Bestuur Mr. Drs. Ing. D. Duijzer, voorzitter L. Veerman RA, secretaris Mr. Drs. G. Kuipers Drs. A.M. Mol
Medewerkers
2
| Jaarverslag 2014
T.H. Copier
directeur
Drs. D.A. Dreschler
manager middelenbeheer en financieringen
A.P. Janssen
controller / interne controle
H.O. Veenstra CISM
manager automatisering
A. Boer (m.i.v. februari 2015)
accountmanager buitendienst (regio zuid)
B. Prins
accountmanager buitendienst (regio noord)
A. van Toorn
accountmanager buitendienst
Mevr. C. Koppenaal
groepshoofd creditgelden / betalingsverkeer
Mevr. D.J. Blom
medewerkster creditgelden / betalingsverkeer
Mevr. J. Buijze - van der Veen
medewerkster creditgelden / betalingsverkeer
Mevr. N.J.A. de Hoop - de Jong
medewerkster creditgelden / betalingsverkeer
Mevr. M.M. de Leeuw den Bouter - Honkoop
medewerkster creditgelden / betalingsverkeer
Mevr. C.M. Soet - Schelling
medewerkster creditgelden / betalingsverkeer
Mevr. J.C. van de Werken
medewerkster creditgelden / betalingsverkeer
J. Aanen
applicatie-ontwikkelaar
Mevr. G. Versluis - Molenaar
bestuurssecretaresse
Mevr. H. van IJcken - Runhaar
medewerkster kredietadministratie
J.C. Zwaan
systeembeheerder
Profiel van de stichting Doelstelling Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) functioneert als stichting volgens de generale regelingen van de Protestantse Kerk in Nederland als bedoeld in ordinantie 11-27-3 met als doel: financiering van kerken, kerkelijke instellingen en kerkelijke arbeid in de ruimste zin des woords. SKG verkrijgt geldmiddelen binnen de doelgroep de Protestantse Kerk in Nederland - en leent deze zoveel mogelijk weer uit aan onder andere plaatselijke gemeenten en kerken. Geldmiddelen die niet op deze wijze kunnen worden uitgezet, worden belegd bij de grote Nederlandse banken en in eerste klas obligaties zoals de Staat der Nederlanden. Het motto van SKG is: “Geld van de kerk, voor de
Arkel, Koepelkerk.
kerk”. Vaak wordt gespaard voor speciale doelen. Het is Bij het aanbieden van onze financiële producten en
van groot belang dat de spaargelden in de periode
diensten streven wij ernaar om te voldoen aan wat
dat ze nog niet aangewend behoeven te worden,
de klant van ons verwacht: een goede dienstver-
tegen een goed rendement belegd worden.
lening, optimaal gemak en concurrerende tarieven. 2. Kredietverlening: leningen en kredieten in rekening-courant
Kernactiviteiten
De leningen en kredieten in rekening-courant, die SKG verstrekt, worden aangewend voor onder
1. Sparen
andere restauratie van kerkgebouwen en renovatie
Veel gemeenten hebben spaargeld beschikbaar.
of nieuwbouw van overige kerkelijke gebouwen. Jaarverslag 2014 |
3
Het paradepaardje is het internetprogramma “SKG Online”. Hiermee kan het betalingsverkeer op de rekening-courant gebruiksvriendelijk en veilig worden verricht. Met de implementatie van een eigen incassomodule zijn de functionaliteiten van SKG Online in 2014 verder uitgebreid. Ook het inlezen van de betaalinformatie in de diverse ledenpakketten is vanuit de rekeningafschriften mogelijk. Daarnaast is “SKG Cash” de oplossing voor het stroomlijnen van het collectegeld bij de kerkelijke gemeenten, waarmee tevens de kosten van het betalingsverkeer ter plaatse aanzienlijk kunnen worden beperkt. Met het product “SKG Collect” kunnen gemeenteleden op elk moment bestellingen plaatsen of toezeggingen doen. Eén en ander loopt via de website van de plaatselijke gemeente en de daaraan gekoppelde webwinkel. Een bestelling van bijvoorbeeld collectebonnen of de toezegging van Schelluinen, Hervormde Kerk.
een gift kan online via iDeal betaald worden. Veel kerkelijke gemeenten hebben het proces van toezeggingen, bestellingen, betalingen maar ook de
3. Betalingsverkeer
geautomatiseerde boekingen in een ledenpakket
Er gaat veel geld om in de kerk. De kasstromen vin-
op deze wijze gestroomlijnd.
den enerzijds plaats door binnenkomende vrijwillige
4
| Jaarverslag 2014
bijdragen (Actie Kerkbalans) en de collecten, ander-
4. Adviseren
zijds door uitgaande betalingen voor bijvoorbeeld
SKG adviseert de kerkelijke gemeenten met betrek-
salarissen, onderhoud gebouwen en bijvoorbeeld
king tot geldwerving, automatisering en balans-
diaconale giften.
en exploitatiemanagement. Inventariseren van de
Voor het efficiënt afwikkelen van het betalings
plaatselijke situatie en goed luisteren naar de klant
verkeer heeft SKG diverse producten beschikbaar.
is hierbij essentieel.
Meerjarenoverzicht kerngegevens 2011-2014 2014
2013
2012
2011
22.528
20.459
18.403
16.393
28.990
29.038
20.945
20.944
- Kerkelijke- en Internetspaarrekening
113.527
100.054
98.554
94.243
- SKG Spaarcontracten
224.044
232.629
222.053
216.048
- Overige
3.827
4.209
5.077
11.750
Kredieten
52.911
47.717
46.686
50.891
4.723
7.223
7.676
9.230
330.700
324.924
305.244
292.732
Kasmiddelen
1.804
4.672
2.373
3.747
Balanstotaal
398.013
392.352
369.564
363.622
4.168
4.267
4.000
3.847
363
299
266
263
2.148
2.108
1.888
2.018
(in duizenden euro’s)
Algemene Reserve Toevertrouwde middelen - Rekening-courant
Rentedragende waardepapieren Bankiers
Netto rentebaten Overige baten Lasten Restitutie onkosten betalingsverkeer cliënten Netto Resultaat
314 402 2.069
2.056
368 2.010
333 1.759
Jaarverslag 2014 |
5
Verslag van het bestuur De Stichting Kerkelijk Geldbeheer in 2014
Algemeen Wereldwijd hadden de financiële markten te maken met de ruime geldmarktpolitiek van de diverse cen-
Jaarrekening 2014
trale banken. De gevolgen: de kapitaalmarktrentes
Het is ons een genoegen u hierbij de door het be-
daalden verder en diverse valuta’s stonden onder
stuur opgemaakte jaarrekening over 2014 aan te
druk. Met de ruime geldmarktpolitiek werd beoogd
bieden. Naast het afleggen van verantwoording
deflatie te voorkomen en de economische groei te
geeft het ons de gelegenheid de klantenkring te
bevorderen.
informeren over de gang van zaken bij Stichting
De mondiale economie is in 2014 minder hard ge-
Kerkelijk Geldbeheer (SKG). De controleverklaring
groeid dan voorzien. De opkomende economieën
van de onafhankelijke accountant, Ernst & Young
hadden te maken met een terugval van het groei-
Accountants, maakt deel uit van dit verslag. In de
tempo. De meest opmerkelijke stijging liet de Ame-
bestuursvergadering van 23 april 2015 is de jaar-
rikaanse economie zien, terwijl door een scala aan
rekening met de externe accountant besproken en
gebeurtenissen het sentiment in de eurozone onder
door het bestuur vastgesteld.
druk kwam te te staan. Oplopende spanningen tussen Rusland en Oekraïne, het conflict tussen Gaza
Het bestuur heeft in 2014 vijf keer vergaderd. Vaste
en Israël, de opmars van IS en zorgen over het eco-
punten van bespreking waren de ontwikkelingen
nomisch herstel in de zuidelijke landen van de euro-
op de financiële markten, grote financierings
zone, zorgden voor enige terughoudendheid onder
aanvragen en tussentijdse interne financiële ver-
investeerders en beleggers.
slagleggingen. Regelmatig terugkerende onder-
6
| Jaarverslag 2014
werpen waren het risicobeleid en -beheer van de
In de eurozone hebben de meeste lidstaten een
stichting alsmede de ontwikkelingen in en rondom
scherpe bezuinigingskoers gevaren. De consu-
de Protestantse Kerk in Nederland.
mentenbestedingen namen daardoor nauwelijks
Het bestuur van SKG geeft nu in nauw overleg met
toe. Toch kwam de langverwachte en meermaals
de directeur gestalte aan het beleid van SKG. De
aangekondigde terugkeer van de groei in de
positionering van de directeur brengt met zich mee
eurozone er in 2014, maar het bleef bescheiden.
dat hij actief deelneemt aan de bestuursvergade-
De balans opmakend is het een positieve ontwik-
ringen en als zodanig het verslag van het bestuur
keling dat de weg naar boven is gevonden en in
mee ondertekent.
combinatie met een verwachte groeiversnelling in
Goudriaan, Hervormde Kerk.
de Verenigde Staten leidt dit bij diverse economen
drukking. Bij financiële instellingen is risicobeheer
tot de verwachting dat de groei in de eurozone
een belangrijk aandachtsgebied. Cruciaal is het
verder zou kunnen gaan aantrekken.
gevoerde uitzettingenbeleid van de toevertrouwde middelen. SKG heeft vanaf haar oprichting altijd
Gelet op de laagconjunctuur en de marktomstan-
vastgehouden aan een risicomijdend traditioneel
digheden op de financiële markten kan SKG weer
uitzettingenbeleid. Een gezonde financieringsporte-
terugzien op een goed verslagjaar. In de gepre-
feuille binnen de kerkelijke doelgroep is hiervoor
senteerde jaarcijfers 2014 komt dit goed tot uit-
de basis. Daarnaast is belegd in bankdeposito’s Jaarverslag 2014 |
7
kosten beheersbaar te houden, maatwerk producten en concurrerende tarieven te bieden kan SKG zich duidelijk onderscheiden. De positionering van SKG in de PKN maakt de stichting tot een unieke speler met veel toegevoegde waarde voor de plaatselijke gemeenten. Als gevolg hiervan besluiten steeds meer kerkelijke gemeenten hun spaargelden en betalingsverkeer onder te brengen bij SKG. De digitalisering van gegevens en automatisering van gegevensverwerking gaat steeds verder. Met het internetprogramma “SKG Online” kunnen klanten hun financiële transacties veilig en snel afwikkelen en hebben zij op elk gewenst moment realtime inzicht in de financiële posities. Met de implementatie van een eigen incassomodule zijn de functionaliteiten van SKG Online in 2014 verder uitgebreid. De directe koppeling van SKG Online aan de diverse leden- en boekhoudpakketten maakt het mogelijk dat de verdere verwerking in de financiële admiGorinchem, Grote Kerk.
nistratie soepel verloopt. Dit levert ter plaatse veel tijdsbesparing op.
bij grote Nederlandse banken en in obligaties van de Staat der Nederlanden of hieraan gerelateerde
Evenals voorgaande jaren zijn in het afgelopen jaar
fondsen. Evenals voorgaande jaren is het activitei-
weer de nodige ontwikkelingen geweest betreffen-
tenvolume in 2014 bij SKG weer gestegen.
de nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving welke betrekking hebben op financiële instellingen. Voor
8
| Jaarverslag 2014
Het bedienen van de besloten kring - de Protestant-
zover van toepassing zal SKG zich hieraan confor-
se Kerk in Nederland (PKN) - maakt SKG tot een
meren en zal zij ontwikkelingen hieromtrent nauw-
bijzondere speler op de financiële markt. Door de
gezet blijven volgen.
Renteontwikkeling
Onderstaand een grafiek van het verloop van de
Voor SKG zijn de ontwikkelingen op de kapitaal - en
kapitaal- en geldmarktrente in 2014.
geldmarkt zeer belangrijk. De economische gang van zaken in 2014 zorgde voor de nodige beweging op beide markten. Zowel op de geld- als op de
Financiële uitkomsten
kapitaalmarkt was de trend neerwaarts gericht. Per saldo nam de bandbreedte tussen de kapitaal- en
Balans
geldmarkt aanzienlijk af. Zo was op de geldmarkt
De groei van de bedrijfsactiviteiten komt onder
de driemaands euribor rente eind december 2014
andere tot uiting in de groei van het balanstotaal
0,08%. Ultimo december 2013 was deze rente
met 1,44% van € 392,4 miljoen naar € 398,0 mil-
0,29%. De tienjaars rente op de kapitaalmarkt was
joen (2013 +6,17%). De getemperde groei in 2014
eind december 2014 0,82%. Ultimo december 2013
heeft te maken met de economische ontwikkelin-
was deze rente 2,15%.
gen en de relatief lage rentevoet. Uit het “meer
2,25 2,00 1,75
10 jaars
1,50
rente (IRS)
1,25 1,00
3 maands
0,75
euribor
0,50 0,25 december
november
oktober
september
augustus
juli
juni
mei
april
maart
februari
januari
0,00
Jaarverslag 2014 |
9
Enspijk, Protestantse Kerk.
jarenoverzicht kerngegevens” op bladzijde 5 is op
stand op de naar elkaar toegegroeide de geld- en
te maken dat SKG over een reeks van jaren een
kapitaalmarkt, was er toenemende belangstelling
gezonde stabiele groei heeft gerealiseerd.
voor variabel rentende spaarproducten. Ondanks de lage rente op de kapitaalmarkt werden
10
| Jaarverslag 2014
De ontwikkeling van de toevertrouwde middelen
veel muterende en nieuw toevertrouwde geldmid-
resulteerde in een toename van € 4,5 miljoen tot
delen door de klanten vastrentend weggezet. Een
€ 370,4 miljoen. Vanwege de relatief lage rente-
ontwikkeling die verband houdt met enerzijds de
goede tarieven die SKG biedt, anderzijds spreekt
enerzijds te maken met terugvallende eenmalige
er vertrouwen uit dat cliënten graag een langjarige
kosten 2013 voor de revitalisering van het SKG
relatie met SKG aangaan.
kantoor. Anderzijds waren met de invoering van
Verder is het een positieve ontwikkeling dat in navol-
SEPA begin 2014 diverse kostenverhogende klein
ging van 2013 ook in 2014 het investeringsvolume
maatwerk aanpassingen in andere automatise-
bij kerkelijke gemeenten en aanverwante instellin-
ringssystemen ook noodzakelijk. SEPA staat voor
gen weer is toegenomen. Het totaal aan verstrekte
“Single Euro Payments Area” en heeft tot doel alle
leningen en kredieten in rekening-courant nam in
eurobetalingen in Europa te standaardiseren, zodat
2014 met € 5,2 miljoen toe naar € 52,9 miljoen.
er geen verschil meer is tussen een binnenlandse
Het totale eigen vermogen van de stichting komt na
betaling en een eurobetaling van of naar andere
toevoeging van het netto resultaat 2014 uit op
Europese landen.
€ 22,5 miljoen.
De toegenomen investeringen van de afgelopen jaren in automatisering en beveiliging zorgen in 2014
Resultatenrekening
voor een stijging van de afschrijvingslasten. Uiter-
De totale baten, het renteresultaat en de provisie-
aard is het belangrijk dat de continuïteit van de werk-
baten tezamen, namen af met 0,77% en komen uit
zaamheden en het beveiligingsniveau rondom “SKG
op € 4,5 miljoen. De gemiddelde rentemarge laat
Online” gegarandeerd blijven. Gelet op het eenma-
voor 2014 een daling zien, maar kon gelet op de
lige karakter van een aantal kostensoorten is het to-
marktomstandigheden en de gerealiseerde groei op
tale kostenniveau over 2014 acceptabel te noemen.
goed niveau vastgehouden worden. De totale lasten zijn in 2014 ten opzichte van 2013
Restitutie kosten betalingsverkeer cliënten
met 1,90% gestegen. De personeelslasten stegen
Ook in 2014 heeft SKG geen mutatiekosten op
1,56%. Procesbeheersing en structurele kosten
het “rekening-courant betalingsverkeer bij SKG”
reductie gaan hand in hand bij SKG. Zo heeft het
aan de cliënten doorberekend. In de praktijk is het
automatiseren van de toegenomen werkzaam
betalingsverkeer voor SKG cliënten vrijwel gratis.
heden en activiteiten al vele jaren een rem gezet op
Vanwege onder andere een wijziging in de tarife-
groei van het aantal fte’s bij SKG. In 2014 is sprake
ring nam in 2014 de totale “restitutie kosten beta-
van geringe stijging van het aantal fte’s van 14,47
lingsverkeer” aan de cliënten af. Het bedrag dat in
naar 14,51.
2014 is teruggegeven aan de cliënten komt uit op
De in 2014 dalende “andere beheerlasten” hebben
€ 314.000,- (2013 € 402.000,-). Jaarverslag 2014 |
11
Netto resultaat
de gelden op rekening-courant kwam uit op € 370,4
Het netto exploitatieresultaat komt uit op
miljoen (2013 € 365,9 miljoen). Zie figuur 1.
€ 2.069.000,- (2013 € 2.056.000,-). Het bedrag is toegevoegd aan de algemene reserve.
Vanwege de relatief lage rentestand op de naar elkaar toegegroeide de geld- en kapitaalmarkt
Financiële kengetallen
was er toenemende belangstelling voor variabel
De solvabiliteit uitgedrukt in de “capital ratio” be-
rentende spaarproducten. De inleg op de variabel
loopt ultimo 2014 5,66% (2013 5,21%). Dit ken-
rentende “Kerkelijke- en Internetspaarrekeningen”,
getal wordt berekend door het eigen vermogen te
bedroeg ultimo 2013 € 100,1 miljoen, en is ultimo
delen door 1,00% van het balanstotaal. Vanwege
2014 opgelopen naar € 113,5 miljoen.
de kredietcrisis moeten veel financiële instellingen
Het saldo op de “SKG Spaarcontracten” daalde
de komende jaren een veel grotere kapitaalbuffer
van € 232,6 miljoen naar € 224,0 miljoen. Ondanks
aanleggen dan voor de crisis gebruikelijk was. Voor
de relatief lage rentestand en dankzij de gunstige
een financiële instelling als SKG, zal ondanks het
spaartarieven bij SKG, maakten veel cliënten de
van toepassing zijnde lagere risicoprofiel, op termijn
keuze hun geldmiddelen lang vast te zetten. C irca
ook een hogere capital ratio noodzakelijk zijn. De
75% van de expirerende SKG Spaarcontracten
gerealiseerde stijging is daarom een goede ontwik-
werd weer lang vast gezet.
keling. Het opgelopen percentage geeft aan dat het netto resultaat over 2014 niet is achtergebleven bij de gerealiseerde groei van het balanstotaal. De ratio “kosten als percentage van de inkomsten” (exclusief restitutie kosten betalingsverkeer), kon op goed
375 370 365 360 355
niveau worden gehandhaafd en komt ultimo 2014
350
uit op 47% (2013 46%).
345 340 335 2014
2013
2012
330 2011
Bedrijfsontwikkelingen in 2014 De creditgelden Het totaal van de toevertrouwde middelen, inclusief 12
| Jaarverslag 2014
Figuur 1: Toevertrouwde middelen (bedragen x 1 miljoen euro)
De kredietportefeuille
De beoogde groei in het activiteitenvolume wil SKG
Ondanks de economische laagconjunctuur werd
in principe realiseren met het huidige aantal fte.
in 2014 door de cliënten meer geleend en lag het accent niet alleen op het aflossen van bestaande
Naar verwachting zullen de rente- en provisie-
leningen en kredieten. Het uitstaande bedrag aan
baten in 2015 op goed niveau blijven, maar door
leningen en kredieten bij kerkelijke gemeenten en
marktomstandigheden kunnen deze terugvallen.
aanverwante instellingen nam toe met 10,89%,
Toenemende activiteiten, inflatie of prijscompen-
zie figuur 2.
satie kunnen naar verwachting in 2015 zorgen voor
Vanwege soepele aflossingsmogelijkheden is de
een toename van kosten. SKG verwacht dat het
omloopsnelheid van de kredietportefeuille hoog.
nettoresultaat in 2015 weliswaar op goed niveau
De totale kredietportefeuille heeft ultimo 2014 een
blijft, maar ten opzichte van 2014 wel kan terugval-
omvang van € 52,9 miljoen tegen € 47,7 miljoen
len. Cruciaal is of de rentemarge op een aanvaard-
ultimo 2013. Kwalitatief is de kredietportefeuille
baar peil kan worden gehouden. Aangaande de
sterk gebleven in 2014.
getroffen voorziening kredietverliezen wordt, met de thans bekende inzichten, ervan uitgegaan dat het debiteurenrisico niet zal toenemen.
Vooruitzichten voor 2015 Over een reeks van jaren heeft SKG een stabiele groei laten zien in het activiteitenvolume. Het ge-
54
bruik van internet is de basis van onze groeistra-
52
48
werk aan bijkantoren kent. Gelet op de economi-
46
sche ontwikkelingen en de relatief lage rentevoet
44
getemperde groei in de toevertrouwde middelen. Voor 2015 verwachten wij dat het investeringsvo-
42 2011
verwacht SKG voor het komende boekjaar een
2014
financiële instelling als SKG, dat geen duur net-
50
2013
bieden aantrekkelijke mogelijkheden voor een
2012
tegie. “SKG Online”, “SKG Collect” en de website
lume bij kerkelijke gemeenten en aanverwante instellingen in lijn met 2014 verder kan toenemen.
Figuur 2: Ontwikkeling kredietportefeuille (bedragen x 1 miljoen euro)
Jaarverslag 2014 |
13
Meteren, Hervormde Kerk.
Organisatie
professionele niveau van de ICT omgeving vast te houden. Met behulp van het CRM pakket zijn bij-
14
| Jaarverslag 2014
ICT en Operations
voorbeeld de afgelopen jaren de interne proces-
De ICT omgeving van SKG is professioneel opge-
sen waar mogelijk verder geautomatiseerd en ge-
zet. Door technologische vernieuwingen is SKG in
stroomlijnd. In 2013 en 2014 lag het accent met
staat blijvend succesvol en veilige maatwerk dienst-
name op de voorbereiding en implementatie van
verlening aan te bieden aan haar klanten.
SEPA en het ontwikkelen van een incassomodule.
Elk jaar blijken er weer investeringen nodig om dit
Bij diverse geautomatiseerde systemen werden
functionele verbeteringen doorgevoerd.
betrekking op verstrekte kredieten en uitgezette
De beveiliging rondom “SKG Online” bleef door
geldmiddelen aan kerken, kerkelijke instellingen en
gedane investeringen op een zeer hoog niveau.
gemeenten. Geldmiddelen die niet op deze wijze
De ontwikkelingen hieromtrent volgen elkaar snel
kunnen worden uitgezet, worden belegd bij ban-
op en blijven daardoor voortdurend de aandacht
ken en obligaties. Het kredietrisicobeleid van SKG
vragen.
is behoudend en voorzichtig. Voor diverse onderverdelingen van de kredieten zie toelichting op de balans bij 4.
Risicobeheer Ten aanzien van de uitgezette geldmiddelen zijn de De groei van de financiële dienstverlening en de
belangrijkste principes:
situatie op de financiële markten vraagt om ade-
- banken; alleen bij de grote Nederlandse ban-
quaat risicobeheer. Het nemen van afgewogen
ken die naast de beschikbare informatie van
risico’s vormt onderdeel van de bedrijfsvoering bij
bureaus continue worden gemonitord op rating
SKG. Om zeker te stellen dat risico’s weloverwo-
leverage, balansgrootte en pers;
gen worden genomen heeft SKG voor zover mogelijk de risicobeheeractiviteiten in de dagelijkse
- obligaties; uitsluitend in 1e klas obligaties zoals de Staat der Nederlanden.
bedrijfsactiviteiten en de strategische planning geïntegreerd. Periodiek worden risico’s en risico
Het proces van fiattering van kredieten aan kerken,
beheermaatregelen bezien en waar noodzake-
kerkelijke instellingen en gemeenten is fijnmazig van
lijk worden adequate maatregelen genomen. Als
aard. De belangrijkste principes zijn als volgt:
financiële instelling ziet SKG zich geconfronteerd
- bekendheid met de kerkelijke instelling en/of
met diverse risico’s. Het gaat hierbij onder andere
kerkelijke gemeente ter plaatse: de medewerkers
om het kredietrisico, het renterisico, het liquidi-
dienen optimaal geïnformeerd te zijn over de aard
teitsrisico en het operationele risico.
van de kerkelijke gemeente en haar toekomstige financiële kasstromen;
Kredietrisico
- de product- en juridische kennis op het gebied
Het kredietrisico omvat het risico dat voortvloeit uit
van financieringen dient bekend te zijn bij de
het feit dat een specifieke tegenpartij niet in staat is
medewerkers die zich bezig houden met het ver-
aan zijn verplichtingen te voldoen. Dit risico heeft
strekken van kredieten; Jaarverslag 2014 |
15
Leerdam, Pauluskerk.
- het vierogenprincipe, twee bevoegde functiona-
kritisch gekeken naar de gestelde zekerheden en
rissen dienen het kredietvoorstel goed te keuren;
wordt een inschatting gemaakt of de toekomstige
- voor de fiattering van kredieten boven de € 250.000 is een kredietcommissie ingesteld.
16
| Jaarverslag 2014
kasstromen voldoende zijn voor het betalen van rente en aflossing.
Eénmaal per jaar wordt door de kredietcommissie
Renterisico
een kredietrevisie uitgevoerd voor alle posten in de
Het renterisico omvat het risico dat de rentemarge
portefeuille van SKG. Hierbij wordt onder andere
kan fluctueren als gevolg van verandering in de markt
rente. Binnen strikt geformuleerde richtlijnen wordt het
heeft op betrokken wijze tien jaar deel uitgemaakt
renterisico beheerst. Minimaal twee maal per maand
van het bestuur, waarvan de laatste acht jaar als
wordt het renterisico door middel van het matching-
voorzitter. Zijn bestuurlijke en bancaire ervaring
overzicht bepaald en wordt zo nodig bijgestuurd.
waren belangrijk in de grote ontwikkelingen bij SKG het afgelopen decennium. In zijn plaats heeft
Liquiditeitsrisico
de kleine synode van de Protestantse Kerk in
Het liquiditeitsrisico omvat het risico dat SKG op
Nederland op 23 april 2014 de heer Mr. Drs. Ing.
enig moment niet kan voldoen aan haar betalings-
D. Duijzer benoemd tot nieuw bestuurslid bij SKG.
verplichtingen. Vanwege de aanhoudende onrust
Op 26 juni 2014 is Mr. F.H. Kamsteeg terugge-
op de financiële markten worden voortdurend ruime
treden als lid van het bestuur. De heer Kamsteeg
liquiditeiten aangehouden zodat SKG in extreme
heeft ruim vijf jaar deel uitgemaakt van het bestuur.
situaties minimaal één jaar aan haar financiële ver-
Met zijn bancaire ervaring en deskundigheid was
plichtingen kan voldoen.
hij als rentespecialist belangrijk tijdens de achter ons liggende kredietcrisisjaren. Wij zijn de heren
Operationeel risico
Hendriks en Kamsteeg zeer erkentelijk voor hun
Deze risicocategorie omvat het verlies door tekort-
inzet en waardevolle inbreng.
schietende interne processen, mensen en systemen of door externe gebeurtenissen. SKG beperkt de operationele risico’s tot een minimum door
Personeel
het stimuleren van risicobewustzijn van de medewerkers en het treffen van adequate maatregelen.
CAO
Speerpunten hierbij zijn een strikte functiescheiding
De honorering van de medewerkers van de stich-
in processen en een passende uitwijkmogelijkheid
ting vindt plaats conform de richtlijnen van de
voor de ICT gerelateerde risico’s.
arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland.
Bestuur
Medewerkers SKG is voor het realiseren van haar doelstellingen
De heer Drs. C. Hendriks is per 1 mei 2014 terug-
in grote mate afhankelijk van de inbreng en betrok-
getreden als lid van het bestuur. De heer Hendriks
kenheid van haar medewerkers. Vakbekwame en Jaarverslag 2014 |
17
gemotiveerde medewerkers zijn een must voor het leveren van goede prestaties en het behalen van doelstellingen. Dat kan alleen als de medewerkers zich kunnen identificeren met en actief bijdragen aan de missie van SKG. Van alle SKG medewerkers wordt daarom een grote deskundigheid verwacht. Dit betekent voor hen regelmatig bijleren en geconfronteerd worden met veranderende processen en administratieve procedures. Het bestuur en de directie van de stichting danken de medewerkers voor hun inzet en betrokkenheid in het afgelopen jaar.
Gouda, 23 april 2015.
Namens het bestuur, Mr. Drs. Ing. D. Duijzer, voorzitter Ottoland, Hervormde Kerk.
18
| Jaarverslag 2014
T.H. Copier, directeur
Jaarrekening Balans per 31 december (na resultaatbestemming) (bedragen in duizenden euro’s) Activa
Toelichting
2014
2013
1.804
4.672
Bankiers
3
330.700
324.924
Kredieten
4
52.911
47.717
Rentedragende waardepapieren
5
4.723
7.223
Materiële vaste activa
6
1.959
2.133
Overlopende activa en overige vorderingen
7
5.916
5.683
398.013
392.352
2014
2013
370.388
365.929
Kasmiddelen
Totaal Activa Passiva
Toelichting
Toevertrouwde middelen
8
Overlopende passiva en overige schulden
9
5.096
5.963
375.484
371.892
Kapitaal
10
1
1
Algemene Reserve
11
22.528
20.459
Eigen vermogen
22.529
20.460
Totaal Passiva
398.013
392.352
2.196
2.190
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
12
Jaarverslag 2014 |
19
Resultatenrekening (bedragen in duizenden euro’s) Toelichting
2014
2013
Rentebaten
13
13.303
13.797
Rentelasten
14
9.135
9.530
4.168
4.267
363
299
4.531
4.566
Saldo rente Provisie
15
Totaal baten Personeelslasten
16
1.105
1.089
Andere beheerlasten
17
692
835
Afschrijvingen
6
351
184
Totaal lasten
2.148
2.108
Exploitatieresultaat
2.383
2.458
314
402
2.069
2.056
Af: restitutie kosten betalingsverkeer cliënten Netto resultaat
20
| Jaarverslag 2014
18
Kasstroomoverzicht (bedragen in duizenden euro’s) 2014 Resultaat Afschrijvingen Mutatie te ontvangen interest Mutatie te betalen interest Overige overlopende activa Overlopende passiva en overige schulden Mutatie inzake renteruilresultaten Mutatie bankiers Mutatie kredieten Mutatie toevertrouwde middelen
2.069 351 -182 -291 -51 -137 -439 -5.776 -5.194 4.459
Investeringen in onroerende zaken en bedrijfsmiddelen
2.056 184 416 19 65 -247 1.660 -19.680 -1.031 19.300 -5.191
Netto kasstroom uit operationele activiteiten Verkopen en aflossingen uit beleggingsportefeuille
2013
2.742
2.500
453
-177
-896 2.323
-443
Kasstroom
-2.868
2.299
Kasstroom Liquiditeiten begin van het jaar
-2.868 4.672
2.299 2.373
Liquiditeiten eind van het jaar
1.804
4.672
In dit saldo zijn de volgende posten begrepen Kasgelden en banktegoeden
1.804
4.672
Liquiditeiten eind van het jaar
1.804
4.672
Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten
Jaarverslag 2014 |
21
Toelichting behorende tot de jaarrekening 1 Algemeen
Kasmiddelen De kasmiddelen worden gewaardeerd tegen nomi-
De Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) is een
nale waarde en zijn inclusief opgelopen rente.
kerkelijke stichting en is derhalve vrijgesteld van vennootschapsbelasting.
Bankiers
Alle bedragen luiden in duizenden euro’s tenzij
De bankiers worden gewaardeerd tegen nominale
anders vermeld.
waarde. Met uitzondering van de deposito’s is het saldo van de bankiers inclusief opgelopen rente.
Algemene Reserve Ten behoeve van de continuïteit van de stichtingsac-
Kredieten
tiviteiten wordt conform artikel 13.3 van de statuten
De kredieten zijn opgenomen onder aftrek van de
een Algemene Reserve aangehouden als garantie
nodig geachte voorziening voor oninbaarheid. Het
kapitaal voor cliënten die gelden hebben toever-
management van SKG bepaalt of er aanwijzingen
trouwd aan SKG.
zijn van bijzondere waardeverminderingen van belangrijke kredieten.
2 Grondslagen voor de waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat
In de post kredieten is een voorziening opgenomen voor een bedrag van € 205.000 in verband met mogelijk lagere toekomstige kasstromen. Deze voorziening heeft betrekking op een individuele post.
Waar nodig liggen aan de bedragen zoals vermeld in deze jaarrekening, schattingen en veronderstellingen
Rentedragende waardepapieren
van het management ten grondslag. De belangrijk-
Rentedragende waardepapieren worden in prin-
ste schatting heeft betrekking op de bepaling van de
cipe duurzaam aangehouden tot de aflossingsda-
voorziening voor oninbaarheid.
tum en worden gewaardeerd op nominale waarde. Verschillen tussen kostprijs en nominale waarde
22
| Jaarverslag 2014
Waardering en resultaatbepaling
worden in het jaar van aankoop opgenomen in
Voor zover niet anders vermeld worden posten in de
een egalisatierekening en gedurende de reste-
balans gewaardeerd tegen nominale waarde. Baten
rende looptijd geamortiseerd en ten laste dan wel
en lasten worden toegerekend aan het boekjaar
ten gunste van het resultaat geboekt. Voor zover
waarop zij betrekking hebben.
voorgenoemde resultaatverwerking ertoe zal lei-
den dat per saldo meer rentelasten worden geac-
Overlopende passiva en overige schulden
tiveerd dan rentebaten worden gepassiveerd, zal
De overlopende passiva en overige schulden zijn
het meerdere als rentelast in de resultatenrekening
opgenomen tegen nominale waarde.
worden opgenomen.
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd te-
Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens
gen aanschaffingswaarde verminderd met op lineai-
de indirecte methode, waarbij onderscheid gemaakt
re basis berekende afschrijvingen, gebaseerd op de
wordt tussen kasstromen uit operationele activitei-
verwachte economische levensduur. Een uitzonde-
ten, investerings- en financieringsactiviteiten.
ring hierop is de kantoorautomatisering welke een af-
Onder liquiditeiten worden de activa verantwoord die
schrijvingsschema kent van 40% in het 1 jaar, 30%
zonder beperkingen kunnen worden opgenomen.
in het 2e jaar en 30% in het 3e jaar. Kosten in ver-
Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de herkomst
band met de aanschaf van software worden jaarlijks
van de liquiditeiten, die gedurende het jaar beschik-
voor 33,33% van de aanschafwaarde ten laste van
baar zijn gekomen en de wijze waarop de liquidi-
het resultaat gebracht. De jaarlijkse afschrijving op
teiten gedurende het jaar zijn aangewend. De kas-
het gebouw, de technische installaties en de grond
stromen worden gesplitst naar die uit operationele,
is respectievelijk; 2%, 10% en nihil. Einde boekjaar
investerings- en financieringsactiviteiten. Als liquidi-
worden geheel afgeschreven materiële vaste activa
teiten worden aangemerkt de aanwezige kasmidde-
als desinvesteringen en desinvesteringen afschrijvin-
len, alsmede de per saldo direct opeisbare tegoeden
gen opgenomen in de verloopstaat materiële vaste
bij banken in rekening-courant. De mutaties saldo bij
activa. Zie toelichting op de balans bij 6.
bankiers, de kredietverlening en de toevertrouwde
e
middelen zijn opgenomen onder kasstroom uit opeOverlopende activa en overige vorderingen
rationele activiteiten.
De overlopende activa en overige vorderingen zijn
Investeringsactiviteiten omvatten de aan- en verko-
opgenomen tegen nominale waarde.
pen en aflossingen inzake beleggingsportefeuilles, alsmede de aan- en verkopen van onroerende zaken
Toevertrouwde middelen
en bedrijfsmiddelen. De opname en aflossing van
De toevertrouwde middelen worden gewaardeerd
lang vreemd vermogen worden als financierings
tegen nominale waarde.
activiteiten aangemerkt. Jaarverslag 2014 |
23
Toelichting op de balans Activa 3 Bankiers De samenstelling van de post bankiers luidt als volgt: 2014
2013
253.079
241.406
77.621
83.518
330.700
324.924
Deposito’s Spaarrekeningen
Er zijn ten behoeve van aan SKG verstrekte kredietfaciliteiten, deposito’s verpand voor een totaalbedrag van € 25.000.000,-. Van deze faciliteiten is in 2014 en 2013 geen gebruik gemaakt.
De resterende looptijd van de deposito’s ultimo boekjaar luidt als volgt: 2014
2013
Tot 3 maanden
2.080
10.500
Van 3 maanden tot 1 jaar
36.043
18.850
Van 1 jaar tot 5 jaar
90.809
77.742
Meer dan 5 jaar
124.147
134.314
253.079
241.406
De saldi op de spaarrekeningen staan ter vrije beschikking en kunnen zonder beperkingen worden opgenomen.
24
| Jaarverslag 2014
4 Kredieten De samenstelling van de kredieten luidt als volgt: 2014
2013
48.270
41.008
4.846
6.914
53.116
47.922
205
205
52.911
47.717
2014
2013
Tot 3 maanden
5.997
8.079
Van 3 maanden tot 1 jaar
2.801
1.851
Van 1 jaar tot 5 jaar
12.400
10.069
Meer dan 5 jaar
31.713
27.718
52.911
47.717
Leningen Rekening-courant krediet Af: voorziening voor mogelijke oninbaarheid
De resterende looptijd van de kredieten ultimo boekjaar is als volgt:
Jaarverslag 2014 |
25
5 Rentedragende waardepapieren De rentedragende waardepapieren worden gerekend tot de beleggingsportefeuille. Het verloop van de portefeuille gedurende het jaar kan als volgt worden weergegeven:
2014
2013
Stand per 1 januari
7.223
7.676
-2.500
-453
-
-
4.723
7.223
Afgelost / uitgelopen Verkocht Stand per 31 december
De portefeuille rentedragende waardepapieren is evenals voorgaand jaar geheel ter beurze genoteerd. De beurswaarde van de rentedragende waardepapieren bedraagt per 31 december 2014 € 6.463.349,- (2013 € 8.539.558,-). Het bedrag dat inzake rentedragende waardepapieren volgend jaar opeisbaar is komt uit op nihil.
26
| Jaarverslag 2014
6 Materiële vaste activa Het verloop van de geactiveerde materiële vaste activa kan als volgt worden weergegeven: Gebouw
Kantoor
Kantoor
automatisering
inrichting
Totaal
Aanschaffingswaarde 1-1-2014
1.688
767
288
2.743
Afschrijving tot en met 1-1-2014
-368
-181
-61
-610
1.320
586
227
2.133
21
125
31
177
Desinvesteringen 2014
-25
-120
-14
-159
Afschrijvingen 2014
-39
-250
-62
-351
25
120
14
159
-18
-125
-31
-174
1.684
772
305
2.761
-382
-311
-109
-802
1.302
461
196
1.959
Boekwaarde per 1-1-2014 Mutaties in de boekwaarde: Investeringen 2014
Desinvesteringen afschrijvingen 2014 Aanschaffingswaarde 31-12-2014 Afschrijving tot en met 31-12-2014 Boekwaarde per 31-12-2014
Jaarverslag 2014 |
27
7 Overlopende activa en overige vorderingen De samenstelling van de overlopende activa en overige vorderingen is als volgt: 2014
2013
5.793
5.611
Overige vorderingen en voorraden
123
72
5.916
5.683
Rente alsmede te amortiseren obligaties (deel boven pari)
Ultimo 2014 is een bedrag van € 6.336,- als langlopend te beschouwen (2013 € 8.232,-).
Passiva 8 Toevertrouwde middelen De samenstelling van de toevertrouwde middelen is: 2014
2013
SKG Spaarcontracten
224.044
232.629
Spaarrekeningen
115.142
101.694
28.990
29.038
2.212
2.568
370.388
365.929
Rekening-courant, dagelijks opvraagbaar Depots inzake leningen
28
| Jaarverslag 2014
De resterende looptijd van de SKG Spaarcontracten ultimo boekjaar is als volgt:
Tot 3 maanden Van 3 maanden tot 1 jaar Van 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar
2014
2013
6.345
12.261
21.768
24.407
105.717
93.554
90.214
102.407
224.044
232.629
2014
2013
4.760
5.490
9 Overlopende passiva en overige schulden De samenstelling van de overlopende passiva en overige schulden is:
Rente Overige nog te betalen schulden en te amortiseren obligaties
336
473
(deel onder pari) 5.096
5.963
Ultimo 2014 is een bedrag van € 11.561,- als langlopend te beschouwen (2013 € 22.132,-).
Jaarverslag 2014 |
29
10 Kapitaal Dit betreft het ingelegde kapitaal bij oprichting van de stichting.
11 Algemene Reserve Het verloop van de Algemene Reserve is als volgt weer te geven: 2014
2013
20.459
18.403
2.069
2.056
22.528
20.459
Stand per 1 januari Bij: resultaat boekjaar Stand per 31 december
Ten behoeve van de continuïteit van de stichtingsactiviteiten wordt conform artikel 13.3 van de SKG statuten een Algemene Reserve aangehouden als garantiekapitaal voor cliënten die gelden hebben toevertrouwd aan SKG.
12 Niet in de balans opgenomen verplichtingen Ultimo 2014 betreft dit afgegeven (bank)garanties voor een totaalbedrag van € 2.195.697,(2013 € 2.189.697,-)
30
| Jaarverslag 2014
Toelichting op de resultatenrekening 13 Rentebaten Deze post omvat rentebaten uit vorderingen op bankiers, verstrekte kredieten en die uit rentedragende waardepapieren, alsmede provisies die het karakter van rente hebben, boete voor vervroegde aflossing, amortisatie van agio’s en disagio’s en ruilresultaten. De rente uit rentedragende waardepapieren bedraagt € 308.420,- (2013 € 357.737,-).
14 Rentelasten Deze post omvat rentelasten uit al dan niet in schuldbewijzen belichaamde schulden, alsmede provisies die het karakter van rente hebben, boetes voor vervroegde aflossing.
15 Provisie Het grootste gedeelte kan de provisie heeft een vast karakter. De toegenomen provisie in 2014 is geheel toe te schrijven aan de vermeerdering van het zakenvolume van SKG.
16 Personeelslasten 2014
2013
900
888
Sociale lasten
66
53
Pensioenlasten
92
93
Opleidingen
16
17
Overige werkgeverslasten en personeelskosten
31
38
1.105
1.089
Lonen en salarissen
Jaarverslag 2014 |
31
Het aantal fte’s komt ultimo 2014 uit op 14,51 (2013 14,47). Het bestuur van de stichting heeft over 2014 en 2013 geen bezoldiging ontvangen.
17
Andere beheerlasten 2014
2013
Administratie- en bureaukosten
508
396
Beheerkosten
162
179
22
260
692
835
Overige kosten*
* In het cijfer van 2013 is een eenmalige last opgenomen van € 219.656,- betreffende de revitalisering van het in- en exterieur van het kantoorpand.
18 Restitutie kosten betalingsverkeer cliënten In 2014 is aan cliënten een restitutie op de kosten van het betalingsverkeer verleend van totaal € 314.000,(2013 € 402.000,-). De restitutie 2014 pakt enerzijds lager uit vanwege de invoering van SEPA, anderzijds is de dotatie in 2013 groot € 25.000 aan nog te betalen kosten betalingsverkeer in 2014 geheel vrijgevallen. Afgezien van een gering vast bedrag per rekening-courant is het betalingsverkeer geheel gratis voor SKG cliënten.
Gouda, 23 april 2015 32
| Jaarverslag 2014
Het bestuur, D. Duijzer L. Veerman G. Kuipers A.M. Mol
Overige gegevens Resultaatbestemming
Controleverklaring van de onafhanke lijke accountant
Het bestuur heeft besloten het netto resultaat over 2014 ad € 2.069.000,- aan de Algemene Reserve
De controleverklaring van de onafhankelijke
toe te voegen hetgeen reeds in de jaarrekening is
accountant is opgenomen op de volgende blad-
verwerkt.
zijde.
Groot-Ammers, Hervormde Kerk. Jaarverslag 2014 |
33
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Kerkelijk Geldbeheer
overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit
Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarre-
vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende
kening 2014 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer te
ethische voorschriften en dat wij onze controle
Gouda gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat
zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke
uit de balans per 31 december 2014 en de winst-
mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaar-
en-verliesrekening over 2014 met de toelichting,
rekening geen afwijkingen van materieel belang
waarin zijn opgenomen een overzicht van de ge-
bevat.
hanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over
Verantwoordelijkheid van het bestuur
de bedragen en de toelichtingen in de jaarreke-
Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk
ning. De geselecteerde werkzaamheden zijn af-
voor het opmaken van de jaarrekening die het
hankelijk van de door de accountant toegepaste
vermogen en het resultaat getrouw dient weer te
oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten
geven, beide in overeenstemming met door de
van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking
stichting zelf gekozen en beschreven grondslagen
van materieel belang bevat als gevolg van fraude
zoals uiteengezet in de paragraaf Grondslagen van
of fouten.
de waardering van de activa en de passiva en de bepaling van het resultaat van de jaarrekening. Het
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt
bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zoda-
de accountant de interne beheersing in aanmer-
nige interne beheersing als het noodzakelijk acht
king die relevant is voor het opmaken van de jaar-
om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te
rekening en voor het getrouwe beeld daarvan, ge-
maken zonder afwijkingen van materieel belang als
richt op het opzetten van controlewerkzaamheden
gevolg van fraude of fouten.
die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een
34
| Jaarverslag 2014
Verantwoordelijkheid van de accountant
oordeel tot uitdrukking te brengen over de effec-
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een
tiviteit van de interne beheersing van de stichting.
oordeel over de jaarrekening op basis van onze
Een controle omvat tevens het evalueren van de
controle. Wij hebben onze controle verricht in
geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor
financiële verslaggeving en van de redelijkheid van
Basis voor financiële verslaggeving en beper-
de door het bestuur van de stichting gemaakte
king in gebruik en verspreidingskring
schattingen, alsmede een evaluatie van het alge-
Zonder afbreuk te doen aan ons oordeel vestigen
hele beeld van de jaarrekening.
wij de aandacht op de grondslagen van de jaarrekening waarin de basis voor financiële verslaggeving is
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen
uiteengezet. De basis voor financiële verslaggeving
controle-informatie voldoende en geschikt is om
betreft de door de stichting gekozen grondslagen.
een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
Deze jaarrekening 2014 van Stichting Kerkelijk Geldbeheer en onze controleverklaring daarbij zijn
Oordeel betreffende de jaarrekening
uitsluitend bedoeld voor de verantwoording binnen
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening 2014 een
de besloten kring van PKN en kunnen derhalve niet
getrouw beeld van de grootte en de samenstel-
voor andere doeleinden worden gebruikt.
ling van het vermogen van Stichting Kerkelijk Geld beheer per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met de
Amsterdam, 23 april 2015
door de stichting gekozen en beschreven grondslagen, zoals uiteengezet in de paragraaf Grondslagen van de waardering van de activa en de
Ernst & Young Accountants LLP
passiva en de bepaling van het resultaat van de jaarrekening.
w.g. drs. S.J. Hartjes RE RA
Jaarverslag 2014 |
35
36
| Jaarverslag 2014
Postbus 147 2800 AC Gouda Vossenburchkade 69 2805 PC Gouda Tel. Fax
(0182) 58 80 00 (0182) 58 80 80
[email protected] www.skggouda.nl
