Situatieschets Conceptueel bouwen is een snel groeiende strategische/sociale innovatie in de bouw. Het begint steeds meer ingeburgerd te raken en lijkt, mede door de economische crisis, in een versnelling gekomen. Het aanbod van concepten groeit flink, inmiddels zijn er al meer dan 600 bekend. Ook op deelgebieden van conceptueel bouwen is er veel pre-CB activiteit: innovatief aanbesteden, ketenintegratie met o.m. lean bouwen en industrieel bouwen met onder meer IFD- en Slim bouwen. Opdrachtgevers zijn zeer tevreden en verwachten veel meer met concepten te gaan werken; dit decennium al vier keer zoveel, in 2020 30% van het aantal projecten. Dit vraagt om een sprong in de groei naar conceptueel bouwen, zowel kwantitatief als kwalitatief. In die groei kan en zal ICT een belangrijke rol spelen. Conceptueel bouwen biedt een gunstige context voor het gebruik van ICT en Internet. CB is projectoverstijgend. Tijd en geld gestoken in het ontwikkelen van een concept, kan daardoor in meerdere projecten worden terugverdiend. En CB is herhaalbaar. Data behorende bij het concept hoeven maar een keer worden verzameld en ontsloten en de omvang van de data kan beperkt zijn. ICT kan een sterke rol spelen in de communicatie met de markt en de klant (met configuraties en simulaties in gebiedsontwikkeling) en in de informatie-uitwisseling in de keten (BIM, ERP). Ideaal is als die twee elementen gekoppeld zijn tot een ketting van software: • Die loopt van klanten met een vraag/behoefte tot uiteindelijk machines en robots die daar invulling aan geven; van contact, via contract naar controle en beheer. • Waarin kennis van mensen is neergeslagen in databestanden en geautomatiseerde ontwerp- en uitvoeringsregels die voortdurend geoptimaliseerd en uitgebreid kunnen worden • Die zorgt dat mensen in de keten van elkaar weten waar ze mee bezig zijn en elkaar verder kunnen helpen CB vraagt inhoudelijk om: A. Aanpassing van de ontmoeting van vraag- en aanbod; het transactiemodel B. Het ontwikkelen van vaste ontwerp- en productieregels; het oplossingssysteem C. Het opbouwen van de samenwerking in de keten D. Het aanpassen van de organisaties aan de aanbod- en de vraagzijde. CB vraagt op het vlak van ICT om afstemming van reeds bestaande software op de CB-omstandigheden, genoemd onder A t/m D. Opzet IPC-project Het IPC-project beoogt twee zaken te combineren: 1. Bedrijven of clusters van bedrijven die deelnemen aan deze IPC coachen in het (verder) ontwikkelen van hun concept zodat A t/m D succesvol ingevuld worden door deze bedrijven 2. Afstemming van reeds bestaande software op de CB-omstandigheden, met name ten aanzien van a. ICT in het front-office, in het proces met de klant, specifiek met mogelijkheden die een (woon)configurator biedt in de communicatie met klanten; b. ICT in het back-office, in de samenwerking in de keten, specifiek met mogelijkheden voor BIM. c. Het koppelen van de ICT van front- en back-office zodat afspraken met de klant en informatie uit de keten noodloos op elkaar aansluiten; hier verder de ‘motor’genoemd. Deze zaken worden in het project aangeboden. In twee hoofdstukken worden ze verder uitgewerkt. Waarbij duidelijk wordt wat de inbreng is van respectievelijk Pieter Huijbregts Innovatie, Oadis en BIM Intelligence. Bedrijven die deelnemen aan dit IPC-project kiezen in het eigen innovatieplan in welke mate ze gebruik willen maken van de geboden diensten. Coachen naar succesvolle concepten Het ontwikkelen van een concept doorloopt een aantal stadia met zijn resultaten en werkzaamheden. Zie figuur 1. Per deelnemer wordt gekeken in welke fase deze is met zijn concept; wordt er een nieuw concept ontwikkeld of een bestaand concept verbeterd? Per deelnemer wordt middels een scan bepaald waar deze staat in de
ontwikkeling van zijn concept en waar de mogelijke verbeterpunten zitten. In de twee jaren dathet IPC=traject loopt kunnen maximaal twee fasen uit onderstaand ontwikkelschema doorlopen worden.
fase
Conceptontwikkeling ↓
Implementatie ↓
1. Initiatief
Marktoriëntatie Contouren concept
Initiator(s)
2. Gedragen plan
Uitwerking concept Visie op marketing/sales
Vorming clustergroep Businessplan, verdienmodel
3. Experiment in kleine kring
Operationeel plan en pilots/experimenten
Eiland achterban
4. Sprong voorwaarts
Uitvoering verkoop en productie
Van eiland naar vaste land Groei organisatie
5. Professionalisering
Evaluatie en optimalisatie
Professionele R&D
Figuur 1 Fasen in de ontwikkeling van een concept. Wordt een nieuw concept ontwikkeld dan start de initiatieffase met een oriëntatie op de gewenste markt resulterend in de contouren van het concept dat u in de markt wenst te zetten. Tegelijk daarmee start de oriëntatie op de bedrijven die met u de kar van het concept willen gaan trekken. Met hen start u de volgende fase. Met hun en uw kennis wordt het concept zover uitgewerkt er in de markt getoetst kan worden of het zal aanslaan en om te komen tot een visie op de manier waarop het vermarkt en verkocht zal kunnen worden. Met de groep bedrijven wordt tegelijk gekeken naar de gezamenlijk businesscase, vastgelegd in een businessplan inclusief een verdienmodel voor alle ketenpartners. Hierna start fase 3 en wordt in een of enkele pilots het concept, de aanpak van de marketing en sales en van de samenwerking in de keten getoetst en waar nodig verbeterd. Om dan de sprong voorwaarts te maken (stap 4) eindigt deze fase met het opstellen van een operationeel plan voor het opbouwen van de benodigde organisatie. De nog kleine groep van mensen die (nog als op een eiland) met het concept actief was, wordt uitgebreid om echt tot sales en grootschaliger prodcutie te komen. Veel wordt gewerkt vanuit het verbinden van partijen. Mogelijke klanten betrekken (opdrachtgevers als klankbord) bij het bedenken van het concept en het transactiemodel en bij het toetsen ervan in pilots. Mogelijke ketenpartijen (co-makers/partners) betrekken bij het uitwerken van het concept en in het opbouwen van de ketensamenwerking. Wanneer gekozen wordt om een bestaand concept verder door te ontwikkelen dan zal in een eerste sessie de kenmerken van het concept geïnventariseerd worden en onderzocht worden waar de verbetermogelijkheden van het concept liggen. Het kan zijn dat het concept, om beter aan te sluiten bij de wensen van de doelgroep, technisch, commercieel of qua ketensamenwerking verder doorontwikkeld moet worden. En natuurlijk wordt gekeken naar de verbetermogelijkheden die het gebruik van ICT kan bieden. De begeleiding van Pieter Huijbregts - Innovatie kent een individueel en een gemeenschappelijk deel. In het gemeenschappelijk wordt vier keer per jaar een bijeenkomst gehouden om de kennis tussen de verschillende IPC deelnemers uit te wisselen en kunnen de deelnemers gezamenlijk werken aan het versterken van hun competenties. Deelname aan het collectieve deel kost 2500 euro per deelnemer per jaar. Leden van het Netwerk Conceptueel Bouwen kunnen hiervoor korting krijgen. Voor individuele begeleiding
wordt per bedrijf een specifieke offerte uitgebracht voor de coaching van de verschillende activiteiten. Woonconfigurator en motor Conceptueel bouwen is, net zoals lean bouwen het inrichten van een werkmethodiek die herhaalbaar, schaalbaar en toetsbaar is. De organisatie dient er op ingericht te worden, zowel de mensen, contract- of samenwerkingsafspraken en zeker ook de digitalisering van de informatie in het ketenproces. Dit is waar het sterk in opkomst zijn BIM (bouw informatie model) optimaal kan worden ingezet, zeker als BIM gezien wordt als ‘bouw informatie management’, waarbij bestaande (of nieuwe) processen ondersteund worden middels BIM. De bouwsector kent diverse branches of ketenpartners, zoals architecten, ontwikkelaars, aannemers, adviseurs etc. BIM is een werkmethodiek om de ‘bron’informatie van de verschillende ketenpartners met elkaar uitwisselbaar- en overdraagbaar te maken. Zo kunnen ketenpartners elkaars informatie verrijken met eenieders vakkennis, ongeacht of dit vormgeving, kosten- en uitvoeringsplanning of zelfs energie analyses betreft. Oadis ontwikkelt daartoe werkmethodieken en richt vervolgens ‘bim platformen’ in voor de betrokkenen in het proces (of een project). Daarbij zullen we altijd eerst bekijken of de bestaande software systemen en werkmethodieken ingezet kunnen worden. Vernieuwend is dat Oadis middels het gebruik van open (BIM) uitwisselstandaarden koppelingen en integraties kunnen maken die voorheen onmogelijk leken en waarschijnlijk zelfs nog nooit eerder bij de betrokkenen is opgekomen. Nog een vernieuwende, maar tegenwoordig vanzelfsprekende, stap is om deze informatie online samen te brengen en weer te distribueren. Daartoe heeft Oadis zich gespecialiseerd in de Open BIM werkmethodieken, waarmee onafhankelijkheid van informatieleveranciers en toegepaste software ontstaat: de informatie wordt daarmee overdraagbaar en kan zelfs gevalideerd of getoetst worden op inhoudelijke correctheid zodat de betrouwbaarheid van andermans digitale informatie beter wordt dan ooit. Uiteindelijk bespaart dit iedereen in de keten tijd terwijl de snelheid van levering en de kwaliteit sterk toenemen. Het samenbrengen en overdragen van informatie van verschillende informatie leveranciers (bijvoorbeeld van de architect en de adviseurs naar de bouwkundig aannemer) moet dan vanzelfsprekend volgens bepaalde protocollen en werkmethodieken verlopen. Deze zijn voor eenieder haalbaar (vaak al met de beschikbare softwaresystemen) mits ze bekend zijn bij de deelnemers in het proces en afgestemd zijn op het te leveren eindproduct (zoals een woning, bijvoorkeur volgens een gestandaardiseerd woningconcept). Joost Wijnen van Oadis heeft in de markt vernomen van diverse marktpartijen zoals makelaars, architecten, ontwikkelende aannemers en zelfs communicatieburo’s dat het interactief visualiseren van woningen van meerwaarde zal zijn bij de verkoop en kopersbegeleiding van woningen. Het rendement wordt vooral vergroot als we daarmee ook het interne proces ook kunnen optimaliseren. Lees: de consument stelt, zelfstandig of onder begeleiding, een woning samen in de online portal binnen gestelde criteria (functie front office_ waarmee tevens de werkvoorbereiding voor de uitvoering door de aannemer geautomatiseerd is gedaan (functie back office)! Hieruit volgen diverse voordelen die het huidige verkoop- en productie proces niet kennen: - Online volgen van welke kopersopties geïnteresseerden kiezen (of niet kiezen) - De beleving van de koper vergroten doordat deze over een unieke aanbieding beschikt en deze samen met familie kan samenstellen of tonen. Het kopersbegeleidingsproces wordt interactief. - Dankzij de open BIM werkmethodieken ontstaat vrijheid van het kiezen partners: de aannemer kan meerdere architecten of leveranciers vragen om hun informatie digitaal aan te leveren om tot een samenstelling van het ‘virtuele 3D prototype’ van de woningen (of ander vastgoed) te komen. - Dankzij open BIM is de informatie te valideren, waardoor geautomatiseerde bouwkundige toetsing, berekeningen of calculaties mogelijk worden. - De informatie is online beschikbaar en via gebruikersbeheer kan bepaald worden wie welke informatie op welk moment in het proces inzichtelijk krijgt. Elke procespartner krijgt zijn eigen scherm, gebaseerd op de centrale informatie; of te wel: de ontwikkelaar bepaald in zijn eigen scherm welke kopersopties
worden vrijgegeven, de klant ziet in de online website een andere vormgeving maar deze door de ontwikkelaar vrijgegeven opties en kiest zijn opties, terwijl de werkvoorbereider/uitvoerder in de bouw de kopersopties bijvoorbeeld als een stuklijst te zien krijgt. Met een collectief gebouwde standaard motor is het nu mogelijk geworden om afhankelijk van iedere deelnemer zijn eigen bestaande "front office" of "back office" onderdeel aan te sluiten om daarna individueel te vermarkten. Voor deze IPC aanvraag is dan ook het voorstel dat Oadis een online platform gaat ontwikkelen om dit werkend te maken. Gebleken is namelijk dat grote aannemers dergelijke platformen zelf aan het ontwikkelen zijn, maar dat de middelgrote marktpartijen de voorinvestering niet kunnen nemen. Oadis wil dan ook als collectief plan de ‘motor’ bouwen die elke IPC aanvrager nodig heeft. Vervolgens kan iedereen individueel zijn eigen werkmethodiek of woonconcept implementeren in deze online omgeving. Ook zal ieder individueel bedrijf zijn eigen marketing uitstraling (huisstijl) kunnen toepassen, want de ‘motor’ van Oadis levert de onderdelen die nodig zijn in een website om interactieve 3D presentaties en prijsberekeningen te kunnen presenteren. Elk communicatiebureau en website bouwer kan deze ‘plugins’ inbouwen in uw huidige of een nieuwe website. Zo ontstaat de "front office" zijde van deze ontwikkeling. Zo beschikt u na deze IPC over een platform waarmee u op een moderne en interactieve manier uw woonconcept of woningen kan aanbieden, terwijl uw interne processen geoptimaliseerd zijn. Uw kostprijs zal daarmee verlagen terwijl de kwaliteit verhoogd zal worden en de doorlooptijden korter zullen zijn. Dit vraagt om de inrichting van het proces, hetgeen op een bestaande conceptuele werkmethodiek kan zijn of deze onder begeleiding van Pieter Huijbregts kan worden ontwikkeld. Naast de motor van het geheel die Oadis collectief (met individuele aanpassingen) zal ontwikkelen, dient u ook over de juiste samenwerking protocollen en gedigitaliseerde informatie (bibliotheken etc) te beschikken. Onder begeleiding BIM-I zult u deze leren inrichten waarmee u de samenwerking met externe partijen op een beheersbare en vooral praktische wijze kunt realiseren. Budgettering minimaal 400.000 euro voor de collectieve ontwikkeling (programmeren en inrichten) van de online omgeving, afgestemd op een conceptueel proces en gebruik makend van bibliotheken. Er dient hierover nog afstemming te komen met de andere kennispartners PH-I en BIM-I in hoeverre die de ontwikkeling kunnen ontlasten. Ook zullen individuele aanpassingen nodig zijn, zoals koppeling of integratie met bestaande bouwkundige software- en 2D/3D CAD systemen, hiervoor minimaal 5.000 per bedrijf te reserveren. Niet begroot is het leveren of ontwikkelen van de huisstijl en websites. Bij de inventarisatie en opstelling van het PvE van de ontwikkeling, zal bepaald worden op welk ‘platform’ de online omgeving gebaseerd zal hebben. Dit kan bepalend zijn voor de licentiekosten en ondersteuning bij uiteindelijk gebruik van het systeem na oplevering. Uitgangspunt is om een kostprijs besparend business model in te zetten, waarbij de prijs per eenheid (woning) lager zal zijn dan traditionele communicatiemiddelen en werkvoorbereidingskosten. Hoe meer deelnemers collectief er meedoen aan de ontwikkeling, des te lager zullen de kosten per eenheid zijn (en er meer functionaliteiten geleverd kunnen worden). Overzicht kosten
Collectief
Individueel Penvoerder € 45.000,00 PH-Innovatie € 75.000,00 € 95.000,00 Oadis en BIM-I € 400.000,00 € 75.000,00 € 475.000,00 € 215.000,00 Bijdrage IPC bij 15 deelnemers Eigen bijdrage van de deelnemers
totaal € 45.000,00 € 170.000,00 € 475.000,00 € 645.000,00 € 495.000,00 € 150.000,00
Namens Pieter Huijbregts - INNOVATIE, Pieter Huijbregts Directeur Namens Oadis Joost Wijnen Directeur Namens BIM Intelligence Jaco Poldervaart Directeur.
