Singles trekken naar de stad om relatie te vinden. Ik heb geleerd dat je mensen hier niet op hun uiterlijk moet beoordelen. p

Theater op locatie leidt tot discussie

Singles trekken naar de stad om relatie te vinden

The season has started for the competition rower

Dat is nuttig voor bewoners en gebiedsontwikkelaars. | p.13 |

‘Ik heb geleerd dat je mensen hier niet op hun uiterlijk moet beoordelen.’ | p.18 |

No snacks, two beers max and tucked up in bed by twelve. | p.28 |

RESOURCE Voor studenten en medewerkers van Wageningen UR

nr. 16 – 1 april 2010 – 4e jaargang

Kennis te koop p.10

2 >>

onderwijs

RESOURCE — 1 april 2010

ILLUSTRATIE COVER: YVONNE KROESE

>>INHOUD nr. 16 – 4e jaargang

4 8 10 13 14 16 18 20 22 23 24 25 30 32

>> 14

>>

NOORD-BRABANT Boerenprotest bleef uit omdat megastallen economisch niet rendabel zijn.

‘PANGASIUS VERZIEKT DE MARKT’ Kweekvis uit Vietnam is een commercieel succes. Volgens Nederlandse vissers is de pangasius niet duurzaam.

EN VERDER Nieuws & opinie Wetenschap DLO in de markt Locatietheater Megastallen Beeld afhaalthai Relaties MI: Pangasius Post / Puzzel Liefdewerk taart Typical dutch Dutch Mountains Student Advertenties Go/no go

20

>>

25

NAAR DEN HAAG De conductrice herkent ons aan drie kartonnen protestbordjes. ‘Zijn jullie de demonstranten?’

FIJNE DAG ‘Wageningen UR schaft eigen schaapskudde aan - Na de succesvolle proef van vorig jaar zullen voortaan veertien schapen permanent op de campus verblijven om het gras kort te houden. Van de wol wordt een Hoody gebreid met het logo van Wageningen UR. Liefhebbers kunnen de eerste tien truien verkrijgen bij…’ Is dit leuk genoeg? Mwah, vonden we op de redactie. Een ander schijnbericht dan. ‘Bestuur redt de Dreijen - Dijkhuizen, Kropff en Breukink zetten zich persoonlijk in om het Klein Arboretum te behouden. Ze storten vier maandsalarissen in een nog op te richten fonds.’ Leuk, maar niet echt geloofwaardig, was het oordeel hier. Een klimaatfoutje misschien: ‘Minder CO2 in Indonesische bossen - De regenwouden in Oost-Kalimantan leggen duizend keer minder koolstof vast dan het IPCC rapporteert. Een student van Pavel Kabat heeft per ongeluk megaton verward met...’ Kijk, zo vaak komt het niet voor dat Resource op de eerste van april verschijnt. Maar zo’n grap moet wel heel goed zijn, vond onze eindredacteur, anders moet je het niet doen. Fijne dag vandaag. Gaby van Caulil

HAVE A NICE DAY

The full story? resource.wur.nl/en

‘Sheep flock to keep grass down on campus. WUR hoodies to be knitted with the wool’? Nah. ‘Dijkhuizen, Kropff and Breukink contribute four

months’ salary to save the Dreijen arboretum’? Nah. Too far-fetched. Another climate change mistake in the IPCC report perhaps? It’s not every

year Resource comes out on 1 April so the editor wanted something people might just fall for. No fun otherwise. Have a nice day.

1 april 2010 — RESOURCE

4 >> nieuws

IMPASSE OVER VASTGEROESTE ASG’ERS

Is het ‘mobiliteitscluster’ bij de Animal Sciences Group een verkapte reorganisatie of slechts uitvoering van bestaand beleid? Daarover verschillen directie en OR van de kenniseenheid al maanden van mening. Als bemiddeling geen soelaas biedt, moet de rechter de knoop doorhakken. ASG probeert al jaren de mobiliteit en inzetbaarheid van een handvol personeelsleden te vergroten. Pogingen daartoe van de afdelingschefs leidden echter schipbreuk. Toen de directie deze groep personeelsleden per 1 oktober 2009 apart zette in een ‘mobiliteitscluster’, was de OR onaangenaam verrast. ‘Zeker toen we lazen dat het mobiliteitstraject eindigde met ontslag’, zegt OR-secretaris Hans Stormink. ‘Je kunt niet zomaar mensen ontslaan. Dat kan al-

‘Het mobiliteitstraject HLQGLJWPHWRQWVODJGDW ODWHQZHQLHWJHEHXUHQé leen als mensen disfunctioneren, na dossieropbouw. Of in het kader van een reorganisatie, maar dan heeft de OR adviesrecht, aldus Stormink.‘We zijn niet tegen het lostrekken en mobiliseren van mensen. Sterker nog, we dringen al jaren aan op het verbeteren van de R&O-gesprekken. Daardoor kun je een afnemende inzetbaarheid in een vroeg stadium signaleren en ombuigen.’

FOTO: FRED VAN WELIE

ð 'LUHFWLHHQ25UX]LQRYHU ‘mobiliteitscluster’. ð $OVEHPLGGHOLQJPLVOXNWVWDSW 25QDDUGHNDQWRQUHFKWHU

*HERXZYDQ$6*LQ/HO\VWDG

Volgens directielid Dick Pouwels is er geen sprake van een reorganisatie, maar van operationeel management. ‘We hebben deze handvol mensen uit de lijnorganisatie gehaald om ze extra aandacht te geven. Deze mensen zijn te weinig inzetbaar op onderzoeksprojecten. Het beleid om die inzetbaarheid te verhogen, is niet veranderd, wel de uitvoering ervan, in het mobiliteitscluster. Maar dat is geen wijziging van de organisatie. Het cluster is tijdelijk.’ Daar denkt de OR anders over. De medezeggenschapsraad stapte in november vorig jaar naar een bemiddelingsorgaan: de bedrijfscommissie van de SER. Die stelde de ondernemingsraad half februari in het gelijk: directie en OR

MOBILITY CLUSTER AT STANDSTILL



Is the ‘mobility cluster’ at the Animals Sciences Group a reorganization in disguise, or just a continuation of current policy? Management and the employees’ council don’t see eye to eye on this. The ‘temporary’ cluster consists of peo-

moesten opnieuw in gesprek over het mobiliteitscluster. De directie vond de SER-uitspraak echter geen feitelijke bemiddeling en stelde voor alsnog een bemiddelingspoging te doen. Die tweede bemiddeling loopt nu. GEÏSOLEERD ‘We zijn inmiddels zes maanden bezig over dit mobiliteitscluster’, zegt OR-voorzitter Herman de Boer. ‘Ondertussen wordt pressie uitgeoefend op medewerkers om in het mobiliteitscluster te stappen. Vier van de zeven medewerkers die nu in het cluster zitten, zijn in een aparte vleugel van het gebouw gehuisvest. Medewerkers worden geïsoleerd; er wordt hun werk onthouden. En het mobili-

teitstraject eindigt met ontslag. Dat laten we niet gebeuren.’ Pouwels ziet dat anders. ‘Het mobiliteitscluster is een tijdelijke voorziening, het mobiliteitstraject is eindig. Als het geen soelaas biedt, dan kijken we naar mobiliteit buiten de organisatie. Dat is een normaal proces. Als directie vinden we dat we van doen hebben met een handvol individuele gevallen, terwijl de OR ze ziet als een aparte groep. In het laatste geval is er sprake van een reorganisatie, in het eerste geval niet.’ Over dat dilemma buigt de bemiddelaar zich. De uitspraak wordt eind april verwacht. Als beide partijen er niet uitkomen, stapt de OR naar de kantonrechter. Albert Sikkema

path in Holland. To prevent accidents, Wageningen UR has decided cyclists should walk between the pool entrance and the Forum bridge. WSO disagrees and wants a separate footpath. Sign the petition at houd-bornsesteeg-open@ OFF YOUR BIKES The Bornsesteeg is the busiest cycle wur.nl

ple who need to become more versatile – or be redeployed elsewhere. Not on, says the employees’ council. If arbitration breaks down (again) they may take the case to court.

nieuws << 5

FIETSERS BORNSESTEEG MOETEN AFSTAPPEN ð /RSHQYHUSOLFKWLQYHUEDQGPHW YHUNHHUVYHLOLJKHLG ð :62IHOJHNDQWWHJHQDIVOXLWLQJ

De Bornsesteeg is één van de grootste knelpunten in het Wageningse verkeer. Op een doordeweekse dag maken meer dan 8000 fietsers gebruik van het weggetje om naar en

van de campus te komen. Dat bleek vorig jaar uit een onderzoek van studenten voor het vak Transport, Traffic and Infrastructure. Daarmee is het stukje weg een van de drukste fietspaden van het land. Tot ernstige ongevallen heeft die drukte tot nu toe nog niet geleid. ‘Maar wij willen dat voor zijn’, reageert woordvoerder Simon Vink van Wageningen UR. ‘Wij zijn ver-

kort >> CLIMATE STUDIES

(HUVWHDIJHVWXGHHUGHQLHXZHPDVWHU De nieuwe master Climate Studies heeft de eerste afgestudeerde afgeleverd. Anouk van Baalen ontving vorige week haar diploma. Dat is minder dan twee jaar nadat de nieuwe master van start ging. RK

antwoordelijk voor de veiligheid van onze studenten en ons personeel. De situatie op dit moment is te gevaarlijk.’ Fietsers moeten daarom voortaan het stuk tussen het zwembad en de brug bij Forum lopen. Borden zullen een en ander duidelijk maken. Vink sluit niet uit dat er de eerste tijd gesurveilleerd wordt door de politie. ‘In principe staat

Leendertz, collectiemanager bij het Atelier Rijksbouwmeester. De steenplastiek werd bij de opening van het Laboratorium voor Insecticide Onderzoek (LIO) aan de Marijkeweg geplaatst op het entreebordes. Bij Radix was niet meer bekend wie de maker is. Een oproep in Resource leidde naar de Rijksgebouwendienst. RK

>> SALARISSEN RVB >>MAILBOX

3URYLQFLHRYHUZHHJWVXEVLGLHVWRS

9HUGXEEHOLQJRSVODJFDSDFLWHLW

Wageningen UR krijgt voortaan geen subsidie meer van de provincie Gelderland, omdat de leden van de raad van bestuur een salaris boven de Balkenende-norm ontvangen. Dat is de strekking van een motie die Provinciale Staten in maart aannam. Of Gedeputeerde Staten deze motie overneemt, is nog onduidelijk. Simon Vink, woordvoerder van de raad van bestuur, verwacht dat de motie geen gevolgen heeft. ‘Wij krijgen geen subsidie, we voeren opdrachten uit voor de provincie.’ AS

De opslagcapaciteit van de mailboxen wordt na 31 maart verhoogd van 100 naar 200 MB. De verdubbeling geldt zowel voor studenten als medewerkers van Wageningen UR. Medewerkers kunnen de opslagruimte laten vergroten tot maximaal 500 MB. Daarvoor wordt per jaar 20 euro per 100 MB berekend. AB

>> VONDELING

0DNHUEHHOG5DGL[EHNHQG De vondeling, het beeld dat voor Radix staat, is een werk van Cor van Kralingen en stamt uit 1963. Dat meldt Annemariek

>>ASSOCIATE DEGREE

7ZHHMDULJHRSOHLGLQJ7 /LQ9HOS VHL in Velp biedt vanaf september 2010 een Associate Degree (AD) Tuin- en landschapsinrichting aan. Studenten kunnen deze beroepsgerichte, tweejarige opleiding in vol- en deeltijd volgen. Na afronding kunnen ze eventueel instromen in het derde jaar van de bachelor Tuin- en landschapsinrichting. AB

POLITICS VERSUS NATURE Feeding animals in the Oostvaardersplassen nature reserve to prevent starvation is a mistake, says ecologist Sip van Wieren. The last time the Dutch did this it was a disaster, leading to overpopulation and abnormal animal behaviour. Let nature take its course, he argues.

in brief FIRST GRADUATE >> Anouk van Baalen first to get Climate Studies MSc. BIGGER MAILBOX >> WUR webmail capacity upgraded. ASSOCIATE DEGREE >> in Garden and landscape design to be offered by VHL.

er op de overtreding een boete, maar ik neem aan dat we in het begin vooral zullen waarschuwen.’ Studentenorganisatie WSO is boos. Volgens de WSO zijn er betere oplossingen denkbaar, zoals een gescheiden fietsen wandelpad. De WSO roept studenten en medewerkers op een petitie te tekenen: http://petities.nl/petitie/ houd-bornsesteeg-open. AF

VISIE << 3ROLWLHN]HWQDWXXUEXLWHQVSHO 'HGLHUHQLQGH2RVWYDDUGHUVSODVVHQNULMJHQKRRL RPWHYRRUNRPHQGDW]HGHKRQJHUGRRGVWHUYHQ 0LQLVWHU9HUEXUJKHHIWKLHUWRHEHVORWHQRQGHU GUXNYDQGH7ZHHGH.DPHU+RHYHUVWDQGLJLV GDW"6LS9DQ:LHUHQHFRORRJELMGH/HHUVWRHOJURHS5HVRXUFH(FRORJ\LVNULWLVFK ‘Dit besluit is treurig; we verliezen iets unieks. De Oostvaardersplassen hebben de schijn tegen omdat het een relatief klein gebied is, en ja, er staat een hek omheen. Maar elk gebied is begrensd en de Oostvaardersplassen zijn enorm rijk aan voedingsstoffen. Het gebied heeft de afgelopen twintig jaar bewezen dat het zonder ingrijpen van de mens goed functioneert. Dat vond ook de internationale wetenschappelijke commissie die de Oostvaardersplassen zo’n vier jaar geleden onder de loep heeft genomen. Het beheer is toen ongewijzigd voortgezet. ‘De huidige politiek heeft duidelijk geen behoefte aan een wetenschappelijke onderbouwing voor natuurbeheer. Het habitat is wat eenzijdig en er zijn geen roofdieren, maar de herten, runderen en paarden doen het goed. Voedselaanbod reguleert de aantallen. Dit geldt echter ook voor dieren op de Afrikaanse savanne en roodborstjes in de achtertuin. Om politieke redenen is het niet meer acceptabel dat dieren van honger sterven. De politiek heeft het beheer overgenomen, zonder zich iets van de wetenschap aan te trekken. ‘De consequenties van bijvoeren zijn enorm. Hooi bepaalt nu de draagkracht van het gebied. De populaties zullen toenemen; het aantal dieren wordt nu door de politiek bepaald; de natuur staat buitenspel. Regulatie van de aantallen is nu onvermijdelijk. Op de Veluwezoom hebben ze ervaring met bijvoeren in het vroege voorjaar. Nou, dat hebben ze geweten. Ze creëerden een enorm probleem. De aantallen dieren rezen de pan uit; het sociale gedrag raakte verstoord en de dieren werden lui. Ze zijn daar dan ook radicaal van teruggekomen.’ +:


6 >> nieuws

BELLEN VOOR DE TOEKOMSTIGE CAMPUS =LHQZDWHUQRJ QLHWLV/HYHQVHFKW'DWNDQVLQGVNRUWPHWGH DOOHUQLHXZVWHJVP+HW&HQWUXP *HR,QIRUPDWLHKHHIWHUHHQYHUEOXŉHQGHWRHSDVVLQJYRRUJHPDDNWGH$5&DPSXV AR staat voor Augmented Reality, zeg maar de Toegevoegde Werkelijkheid. Virtuele informatie naadloos ingelast in reële beelden. Dat klinkt nog vaag? Denk dan eens terug aan het schaatsen op de Olympische Spelen in Vancouver, legt Jandirk Bulens van CGI uit. ‘Die blauwe lijn die voor de schaatsers uit over het ijs gleed en de snelste tijd tot dan toe aangaf. Dát is augmented reality.’ Centrum Geo-Informatie ontwikkelde een lokale toepassing van

,QEHHOG]ZHYHQLFRRQWMHV GLHDDQJHYHQZDDUHQRYHU welke objecten informatie beschikbaar is AR, om het vernieuwende visualisatie-onderzoek van de groep op de kaart te zetten. Te bekijken met de juiste code en met de nieuwste

+HWQLHXZHRQGHUZLMVJHERXZ2ULRQYDQXLWYHUVFKLOOHQGHJH]LFKWVSXQWHQ

generatie gsm’s: smartphones zoals de Apple iPhone en de HTC Hera. Telefoons met videocamera, gps, kompas en gyroscoop aan boord, waardoor letterlijk geen beweging meer onopgemerkt blijft. JAPANNERS OP SAFARI En zo loopt een groepje kopstukken van Wageningen UR afgelopen donderdag turend op het schermpje van hun gsm’metje over de campus. Als Japanners op safari. Verrukt over de ongekende moge-

:$1'(/(1/$1*6225/2*(195('( Augmented Reality is geknipt voor toeristische toepassingen. Tussen Wageningen en Rhenen komt binnenkort de eerste AR-wandelroute. Een route van Hotel de Wereld naar de Grebbeberg en vice-versa. Te belopen aan de hand van de mobiele telefoon, legt projectleider Thijs Kolster uit namens de gemeenten Wageningen, Ede, Rhenen en Renkum. Op gezette punten haalt de wandelaar tekst, beeld en geluid via het mobieltje binnen. Het gaat om een nieuw project waarmee de vier gemeenten gezamenlijk hun oorlogsgeschiedenis toeristisch willen vermarkten. Kolster: ‘Wij willen met innovatieve technieken nieuwe en vooral jonge doelgroepen interesseren voor de geschiedenis.’ De eerste route moet voor de zomer in de lucht zijn. Wageningen UR levert voor een belangrijk deel de techniek voor de routes.

SEE INTO THE FUTURE



Wageningen UR top managers were walking around the campus last week, trying out a great new toy: a gsm with ‘augmented reality’ software which showed them what the campus will look like when Orion and other future stars have risen.

lijkheden van het speledingetje. In beeld zweven voortdurend icoontjes die aangeven waar en over welke objecten informatie beschikbaar is die Bulens en collega’s hebben ontsloten uit plaatselijke databanken over bijvoorbeeld flora en fauna of kunst en cultuur. Een enkele aanraking volstaat om die info op het scherm te toveren. In tekst, beeld en/of geluid. Maar het meest demonstratieve is ongetwijfeld de info over Orion. Het gebouw bestaat enkel nog op de tekentafel. Maar kijk eens op het speleding: daar ís-ie, zo reëel als Forum of Atlas. En bij elke stap die je nadert, wordt-ie groter. Bulens heeft een virtuele palmboom in Orion geplant. ‘Zoek hem maar’, luidt de opdracht. En verdomd, als het niet waar is: daar stáát-ie, binnen in Orion op de begane grond. Oké, de nauwkeurigheid staat of valt met het gps-signaal. En bij een beetje zon is zo’n schermpje niet echt lekker afleesbaar. Maar wat een mogelijkheden. ‘Een indrukwekkende applicatie die appelleert aan de verbeelding’, steekt

Thijs Breukink (raad van bestuur) zijn enthousiasme niet onder stoelen of banken. Toepassingen zijn zo verzonnen. ‘Tijdens open dagen bijvoorbeeld of in de introductietijd.’ ‘Bij de jeugd slaat dit waanzinnig aan’, weet Ad van der Have (Facilitair Bedrijf). ‘Zo’n telefoontje, daar lopen ze over drie jaar allemaal mee.’ Hij zou er graag de kunstroute op de campus mee ontsluiten. ‘We hebben bewust geen bordjes erbij gezet, met het idee dat die info wel op het web komt. Maar dit is natuurlijk helemaal geweldig.’ Maar ook los van het VVV- en fun-gehalte, zijn er legio toepassingen denkbaar. Directeur Kees Slingerland (ESG) wijst op de inspraak bij planologische ontwikkelingen. ‘Heel veel ruis ontstaat altijd omdat mensen geen kaart kunnen lezen of de informatie gewoon niet snappen.’ De nieuwste techniek tovert abstracte plannen om in levensechte beelden. En je kunt er meteen je mening over geven. OnRoelof Kleis line natuurlijk.

Besides its fun value (for prospective students on open days for example), this technology could transform public participation in planning, says Kees Slingerland of ESG.

the work floor are to be included in the next Staff Monitor, a biannual anonymous questionnaire used in Wageningen UR, due in June. The central employees’ council has requested this after rumours of cases of intimidation over the past year.

INTIMIDATION INVESTIGATED Questions about intimidation on

nieuws << 7

21'(51(0,1*65$$':,/ ONDERZOEK NAAR INTIMIDATIE ð ,QHHQDQRQLHPHHQTX¬WHZRUGW PHGHZHUNHUVJHYUDDJGRI]H]LFK JH±QWLPLGHHUGYRHOHQ

ILLUSTRATIE: KITO

Op verzoek van de Centrale Ondernemingsraad komt het thema ‘intimidatie op de werkvloer’ in de Medewerkersmonitor. Dat is een tweejaarlijkse, anonieme enquête, die begin juni weer wordt afgenomen bij alle personeelsleden van Wageningen UR . Voorzitter Cees van Dijk: ‘We vangen geluiden op dat medewerkers zich geïntimideerd voelen. Daar willen we meer van weten. De Medewerkersmonitor is daarvoor een goed instrument omdat die

enquête anoniem is.’ Van Dijk wil niet vertellen wat hem ter ore is gekomen. ‘Dat is allemaal vertrouwelijk, maar via directe informatie en via overleg met de decentrale ondernemingsraden is dit onderwerp belangrijk genoeg gebleken om in de monitor op te nemen.’ Onduidelijk is of de ernst of het aantal gevallen van intimidatie toeneemt. Vorig jaar bedreigde een boze student in Velp een docent. VHL laat momenteel onderzoeken hoe vaak studenten en medewerkers zich belaagd voelen. De vertrouwenspersonen van de universiteit en DLO brengen eenmaal per jaar verslag uit, onder meer over intimidatie . Hun bevindingen *Y& zijn vertrouwelijk.

A SCIENTIST’S GARDEN A lot of work for a small harvest. That’s how Marelle’s friend describes the lot of the scientist, as they walk past the allotments on the Wageningse Eng on a sunny spring day. Not unlike keeping an allotment, thinks Marelle. At least my results are not available in the supermarket,

thinks Marelle. No allotment for her, thanks. Now that really would be frustrating.

BOERSMA << :HWHQVFKDSVWXLQ De zon schijnt. Merels zingen mij de lente toe. Met een vriendin loop ik langs de volkstuintjes op de Wageningse Eng. Hier worden met veel liefde en geduld groenten gekweekt. Heerlijk om tussen door te wandelen en de verschillen in aanpak te zien. Nog een paar maanden en dan kunnen ze oogsten. Tenzij ziektes of slakken hun oogst verknallen. ‘Hoe is het op je werk?’ Een gewaagde vraag op een vrije dag. ‘Het loopt lekker’, zeg ik. ‘Dus je hebt mooie resultaten?’ ‘Nog niet.’ ‘Geen leuke resultaten, maar toch loopt het lekker?’ Ik vergeef het haar, ze komt niet uit de wetenschap. ‘In het onderzoek hoop je vooral op goede resultaten’, antwoord ik dus geduldig. ‘Maar soms is het alleen maar doorzetten om die ook te behalen.’ ‘Dus dan doe je experimenten voor niets?’ Haar stem schiet de hoogte in. Het klinkt inderdaad vreemd. ‘Niet voor niets, maar wel zonder echte resultaten. Onderzoek bestaat vaak voor negentig procent uit frustratie.’ ‘Dus veel werk voor weinig oogst.’ ‘Dat is onontkoombaar in een wetenschapstuin. Gelukkig is die tien procent oogst dan wel dik genieten.’ Ik kijk om me heen. Sommige tuintjes ogen zeer gestructureerd. Andere stukken zijn een en al ecologische chaos. Een rijke oogst, vooral aan onkruid. Het verschil in manier van werken is overduidelijk. Toon mij uw tuin en ik weet wie u bent. Ik zie nu pas de overeenkomst met mijn werk. Zaaien en oogsten. Structuur aanbrengen. Of de chaos het werk laten overwoekeren. Water geven om groei te blijven behalen. Afgelopen week heb ik vooral gezaaid. Er liggen samples te wachten om gemeten te worden. Volgende week hoop ik een prachtige oogst binnen te halen. Ik voel een glimlach groeien. ‘Ik zal nooit aan een volkstuintje beginnen.’ Mijn vriendin stopt en kijkt me aan. ‘Waarom niet?’ ‘Het is heerlijk om op een vrije dag langs andermans tuintjes te lopen. Daar hoef ik niet in te werken. Bovendien zijn hun resultaten gewoon bij de supermarkt te koop. Dat lijkt me pas frustrerend.’ Marelle Boersma


8 >> wetenschap

ð 0HUHQ]LMQNRROVWRIEURQQHQ ð (ŉHFWQRJQLHWYHUZHUNWLQ IPCC-modellen.

Meren die opwarmen door de klimaatverandering stoten aanzienlijke hoeveelheden CO2 uit. Die uitstoot versterkt de klimaatverandering. Dat schrijft Sarian Kosten in Global Biogeochemical Cycles. Komende week promoveert ze op haar onderzoek bij Aquatische ecologie en waterkwaliteitsbeheer. Kosten onderzocht de invloed van het klimaat op de ecosystemen van ondiepe meren in Zuid-Amerika. Daarbij keek ze onder meer naar de hoeveelheid opgelost kooldioxide in die meren. Tot haar verrassing blijken de meeste meren oververzadigd met kooldioxide. ‘Dat betekent dat het eigenlijk

koolstofbronnen zijn.’ Die relatie met de temperatuur is volgens Kosten voor het eerst op zo’n grote schaal aangetoond. De gevonden afhankelijkheid kan belangrijke gevolgen hebben. Koude meren zullen volgens Kosten door opwarming waarschijnlijk meer koolstof uitstoten. Die uitstoot jaagt vervolgens de opwarming verder aan. Dit effect is tot nu toe niet meegenomen in de klimaatmodellen van het IPCC. Hoe die oververzadiging precies ontstaat is niet helemaal duidelijk. Een stijgende temperatuur stimuleert algengroei en dus de opname van CO2. Maar tegelijk neemt de respiratie ook toe en dus komt er meer CO2 vrij. ‘De afbraak versnelt kennelijk meer dan de productie. Daardoor bouwt zich CO2 op en gaan meren koolstof uitstoten’, aldus Kosten. RK

FOTO: AQUATISCHE ECOLOGIE EN WATERKWALITEITSBEHEER

MEREN VERSTERKEN KLIMAATVERANDERING

Sarian Kosten op één van de ondiepe meren in Zuid-Amerika.

HULPVERLENERS ANGOLA VOLGDEN WESTERSE LANDEN Internationale hulporganisaties hebben selectief noodhulp geboden aan de bevolking tijdens de burgeroorlog in Angola, tussen 1995 en 2005. Niet de noden van de bevolking, maar politieke afwegingen van westerse regeringen bepaalden de inzet van de hulporganisaties. Dat concluderen Thea Hilhorst, hoogleraar Humanitaire hulp en wederopbouw, en haar promovendus Maliana Serrano in het aprilnum-



mer van het vakblad Disasters. Na de onafhankelijkheid van Angola in 1975 ontwikkelde zich een steeds gruwelijker burgeroorlog. Tot 1990 waren er geen westerse hulporganisaties aanwezig in Angola, hoewel er al veel ontheemden en voedseltekorten waren. Maar tijdens een twee jaar durend bestand kwam de internationale gemeenschap met noodhulpfondsen en vestigden de hulporganisaties zich in Angola. Na de vrede en verkiezingen in 2005 vertrok-

ken ze weer even snel als ze kwamen, nadat de nieuwe regering economische hervormingen van het IMF had afgewezen. Wederopbouwprogramma’s kwamen daardoor niet op gang. Het is opvallend, zeggen Serrano en Hilhorst, dat de hulporganisaties precies hetzelfde denkraam gebruikten als de westerse regeringen. Bij komst en vertrek van de noodhulp speelden de noden van de bevolking een ondergeschikte rol. In de eerste fase van de burger-

oorlog waren het vooral Cubaanse hulpverleners die de voedselvoorziening en gezondheidszorg op de been probeerden te houden. Verder speelden lokale afdelingen van het Rode Kruis, kerkelijke organisaties en geprivatiseerde landbouwvoorlichters een belangrijke rol. Deze nationale hulpverleners slaagden er na de vrede wel in om ontwikkelingsfondsen aan te trekken van de regering en de private sector. AS

CLIMATE IN HOT WATER

in shallow lakes in South America, and discovered this ‘positive feedback loop’. Not so positive for efforts to combat climate change.

en not by the population’s needs but by western governments’ agendas. So say Prof Thea Hihorst and PhD researcher Maliana Serranno in Disasters this month. International aid organizations got out of Angola in 2005 when its new government rejected IMF reforms.

As lakes are warmed up by climate change they give off large amounts of CO2, says PhD researcher Sarian Kosten in Global Biochemical Cycles. And those emissions speed up climate change in their turn. Kosten did research on CO2 levels

DONORS FOLLOW GOVERNMENTS Emergency aid provided in Angola between 1995 and 2005 was driv-

wetenschap << 9

BELEEFBAAR WATER VOOR NEW ORLEANS ð :DJHQLQJVHPDVWHUVWXGHQWHQ ontwerpen waterstad naar Hollandse snit.

Peter Hermens, Jaap van der Salm en Chris van der Zwet maakten voor New Orleans ontwerpen die tonen hoe de stad met water kan leven en ervan genieten. De net afgestudeerde landschapsarchitecten kregen een zeldzame 9 voor hun studie A working landscape for New Orleans (te downloaden via: http://edepot.wur.nl/134866). Ruim vier jaar na Katrina liggen de lage delen van New Orleans nog steeds overhoop. Wegen zijn kapot, dertig procent van de bevolking is niet teruggekeerd en zeven

van de tien bomen zijn verdwenen. Een ‘geperforeerde stad’ noemen de Wageningers dat. Een stad met gaten. Kaal en haveloos. Katrina was eenmalig. Maar zelfs een beetje regen zorgt al voor problemen. Het verouderde drainagesysteem kan die regen niet aan en moet dus op de schop. Kortom, een prachtige uitdaging voor een stel Nederlandse landschapsarchitecten. Kern van hun oplossing is ‘het werkende landschap’. Van der Salm: ‘Een landschapsplan dat werkt vóór, omdat het het waterprobleem oplost, en óp de mens omdat het inspireert en het water beleefbaar maakt’. Een waterwijk is voor Nederlanders gesneden koek. Maar voor Amerikanen is dat allemaal gloed-

nieuw. Op dit moment liggen de waterwegen verstopt onder de grond en opgesloten achter manshoge betonnen muren. Water moet vooral zo snel mogelijk worden afgevoerd. De Wageningers maken het water letterlijk zichtbaar. Een nieuw stelsel van waterwegen zorgt niet alleen voor betere opslag en afvoer van water, maar maakt van water een evenement. De vraag is natuurlijk of de Amerikanen eraan willen. Hermens heeft daar goede hoop op. ‘In het Masterplan 2030 voor New Orleans worden dit soort ambities al uitgesproken. Een aantal van onze ideeën, waarin deze ambities ruimtelijk worden vertaald, hebben hun weg al gevonden.’ RK

kort >> FLAVONOLEN

Thee tegen beroerte Thee drinken is gezond. Wie minimaal drie kopjes per dag drinkt kan het risico op het krijgen van een beroerte met twintig procent verminderen. Dit concludeert Peter Hollman van Humane Voeding en het Rikilt in een publicatie die verscheen in het vorige nummer van The Journal of Nutrition. Dankzij Hollmans onderzoek is duidelijk dat de flavonolen verantwoordelijk zijn voor dit effect. HW

>> PLASTIC IN ZEE

0RRUHEH]RHNW:DJHQLQJHQ Middenin de Stille Oceaan drijft een reusachtig plastic continent. Opruimen kan niet, voorkomen wel, zegt de ontdekker van de afvalberg Charles Moore. Nederland moet daar het voortouw in nemen. De Amerikaanse oceanograaf was vorige week vrijdag te gast bij Wageningen UR om in een bomvolle grote collegezaal in Forum zijn visie toe te lichten. ‘Nederland is het enige land dat het probleem internationaal onder de aandacht brengt. Nederland is leidend op dit vlak’, vindt Moore. RK

>> VITAMINE A

*HEUHNNLJHQ]\POHLGW tot gebrek

Straat in New Orleans, voor en na de Nederlandse metamorfose.

DUTCH-STYLE NEW ORLEANS Three Wageningen MSc students of Landscape architecture have designed a New Orleans neighbourhood that makes water useful and enjoyable. They got a grade 9 for their dissertation A working landscape

for New Orleans (http://edepot. wur.nl/134866).

in brief FLAVONOLS >> in tea (and fruit, veg and chocolate) can prevent stroke, says Peter Hollman.

PLASTIC >> should be biodegradable, to prevent further plastic continents forming in the oceans, says Charles Moore. VITAMIN A >> pills are maybe useful for people who cannot convert beta carotene, says Yvonne van Helden.

Een extra portie worteltjes, of zo nu en dan een vitamine-A-pil zou voor een deel van de bevolking nuttig kunnen zijn. Dat blijkt uit een artikel van postdoc Yvonne van Helden, van de leerstoelgroep Fysiologie van Mens en Dier, deze week in Cellular and Molecular Life Sciences. Volgens Van Helden komt dit door een verminderde activiteit van het enzym BCMO1, dat bètacaroteen omzet in vitamine A. Hierdoor komt de hele vitamine-A-stofwisseling op zijn kop te staan. HW 9DQGH]HDUWLNHOHQYHUVFKHHQ een uitgebreidere versie op resource.wur.nl. Daar staat ook het artikel: ENERGIERIJKE TUSSENDOORTJES MAKEN NIET DIK


10 >> achtergrond

Grenzen aan de

MARKT

Tuberculineproducutie in Lelystad.

RESOURCE — 127april augustus 2010 2009

achtergrond << 11

De DLO-instituten moeten steeds meer geld uit de markt halen. Dat is niet zonder risico. Soms gaat onderzoek over in routine. Of bedrijven maken ongewenste reclame met de resultaten. AFSG ging bovendien diep in de rode cijfers nadat ze de aansluiting met nieuwe kennis verloor. Drie richtlijnen voor academische marktlui. tekst: Gaby van Caulil

I

n het gebouw van Plant Research International (PRI) staat een lopende band. Het apparaat sorteert, sealt en verpakt meer dan duizenden rubberen dopjes per uur. Op die dopjes zijn geurstoffen gepipetteerd door een manshoge robot. Die pipetteerrobot stond er al, maar het verpakkingsapparaat is begin dit jaar aangeschaft, voor een opdracht voor de overheid in Tunesië. De Noord-Afrikanen wilden 600 duizend dopjes met geurstoffen, om het schadelijke motje Tuta absoluta weg te vangen. Dat motje maakt tomatenplanten ziek. In een normaal jaar produceert de Pherobank (een bv van PRI) 200 duizend dopjes met feromoon. Nu drie maal zoveel in drie weken. Business unit manager Piet Boonenkamp heeft via een uitzendbureau technici ingehuurd om de megaklus te klaren. ‘Dit was gewoon productie draaien. Het levert wel geld op, een beloning voor ons ondernemerschap, maar we doen het vooral omdat we verwachten dat het zal leiden tot onderzoeksopdrachten. We werken veel samen met Koppert, een fabrikant van biologische bestrijdingsmiddelen. Koppert heeft interesse in de feromonen, maar kan ze niet produceren. Wij laten nu zien dat we dat op grote schaal kunnen. Op termijn kan Koppert die productie van ons overnemen.’ De DLO-instituten moeten steeds meer geld uit de markt halen, vindt de raad van bestuur. De vaste financiering vanuit het ministerie van LNV loopt terug. Krimpen vindt het bestuur geen optie, dus moeten nieuwe markten worden aangeboord. De ‘markt’ is momenteel een van de twintig speerpunten van het bestuur; in de strategie van Wageningen UR voor 2011 tot 2014 wordt het zelfs een van de vier grote thema’s.

FOTO: FRED VAN LELYVELD

‘Een normaal bedrijf was failliet gegaan’

1 WEES MATIG MET ROUTINE Waar ligt de grens, waar gaat toegepast onderzoek over in routinematig productie? Een beetje routine lijkt wel te kunnen, als het een middel is om nieuw onderzoek binnen te halen. Boonenkamp: ‘Wij willen de gezondheid van gewassen verbeteren, maar we zijn niet op de wereld om bestrijdingsmiddelen te produceren. Als Tunesië straks om vijf miljoen doses vraagt, dan passen we.’ Alterra doet af en toe zelf een routineklus om te weten wat er in het veld speelt. Business unit manager Henk Sie-

IN OPDRACHT VAN In 2008 ontving DLO 168 miljoen euro van het ministerie van LNV. Een klein deel bestaat uit losse opdrachten via tenders. Daarnaast kent LNV drie typen subsidies. De zogeheten wettelijke onderzoekstaken (WOT), zoals testen op voedselveiligheid bij het Rikilt, zijn voor langere tijd vastgelegd. De kennisbasis is vrijer van opzet, daarmee borgt het ministerie een wetenschappelijke basis van belangrijke vakgebieden, zoals kennis van dier-

ziekten. Die programma’s duren één tot zes jaar. De derde subsidievorm heet Beleidsondersteund onderzoek (BO), meerjari-

ge contracten op basis van een concrete vraag van het ministerie. Dit onderzoek kan het ministerie ook elders laten uitvoeren. Contractonderzoek EU

20 68

33

Overheden 17

Productschappen Bedrijfsleven

42

12 156

LNV losse opdrachten Subsidie LNV: kennisbasis, WOT en BO Overig Licenties, advies, verkoop gebouwen etc.

DLO haalt 45% uit LNV-subsidie (miljoenen euro’s, 2008)

‘ONEERLIJKE CONCURRENTIE’ De markt op gaan, betekent concurreren met andere onderzoeksbureaus. Die kijken met argusogen naar het steeds grotere kraampje van DLO. Dat wordt immers met subsidie overeind gehouden. Oneerlijke concurrentie vinden bijvoorbeeld de milieuadviesbureaus. Hans Waardenburg heeft mede daarom het netwerk Groene Bureaus opgericht, met leden als Arcadis en Grontmij. Waardenburg: ‘Overheidsinstituten als Alterra, Imares, Deltares en NIOO offreren ook op onze markt. Wij hebben geen bezwaar tegen concurrentie, maar wel als dat

gebeurt met hulp van overheidsgeld. Alterra beschikt over apparaten en gebouwen die met belastinggeld zijn betaald. De uitgangspositie is niet gelijk. Als de concurrentie zover toeneemt dat wij mensen moeten ontslaan, nemen we juridische stappen. We beraden ons op een rechtszaak.’ ‘Dat moet hij doen, hij roept dat al jaren’, reageert Henk Siepel van Alterra. ‘Sommige bureaus willen meer onderzoeksopdrachten naar zich toe halen en dan komen ze op ons terrein. Hij vindt niet dat Alterra dan een streepje voor heeft. ‘Onzin, wij

moeten alles betalen vanuit de projecten. Ik heb een hogere huur dan Hans Waardenburg, de overhead is hier veel groter.’ Het ministerie van LNV waakt voor oneerlijke concurrentie. Janneke Hoekstra, directeur Kennis van LNV: ‘Ik zie er nauw op toe dat DLO marktconforme tarieven hanteert. DLO gaat de concurrentie aan met kennis en kunde die binnen de instituten aanwezig is. De afgelopen jaren heeft DLO op eigen initiatief veel geïnvesteerd in nieuwbouw; de constatering van Hans Waardenburg gaat niet meer op.’


12 >> achtergrond VERKOPERS

MARKETING SCIENCE With diminishing government funding, DLO institutes are becoming more market-oriented. It’s a steep learning curve and they’ve learned three lessons already. (1) Don’t get bogged down in routine projects. The CVI will now only take a research project to the ‘proof of principle’ stage in their labs. A commercial company can take it from there. (2) Keep on innovating. The AFSG learned this the hard way, having got in the red once their focus on the market led them to lose touch with the latest knowledge. (3) Keep your eye on your mission. Someone asked the AFSG to help him add vitamin C to his candy floss, so that he could make health claims for it. Not quite in line with the AFSG’s mission to contribute to healthy nutrition and the reduction of health costs. They didn’t do it. The full story? resource.wur.nl/en


De meesten werken bij AFSG: acht stuks. Ze kennen de markt, praten op strategisch niveau met de klant en weten uiteraard wat de DLO-onderzoekers kunnen. Bij een goede business developer zijn twee van de drie klantcontacten succesvol. Wageningen UR wil toe naar een zogeheten WURbreed account management.

Een prima plan, vindt Timmermans. ‘We moeten sales uitbreiden met mensen die op hoog niveau met grote klanten over synergie praten, zoals de leden van onze concernraad. Zij moeten overleggen met topbedrijven in Nederland en in Europa. Daarvoor heb je een lange adem nodig, maar ik denk dat we die keuze moeten maken.’

pel van Alterra: ‘Af en toe doen we meer uitvoering; ik denk 10 tot 20 procent van de omzet. Dat is om je relatie met de praktijk te behouden. Denk aan het monitoren van waterkwaliteit, toetsing van Natura2000 of het opstellen van beheersplannen. Vaak zit daar overigens een element van vernieuwing bij.’ Bij een ander DLO-instituut, Centraal Veterinair Instituut (CVI) in Lelystad, zijn zojuist de grote routineklussen afgestoten. Tot vorig jaar huisvestte het CVI honderden glazen kolven en roestvrijstalen vaten van 2000 liter. Daarin produceerde het een diagnosticum voor tuberculose en vaccins tegen mond- en klauwzeer en blauwtong. In 2009 is de divisie Producten verkocht aan twee veterinair farmaceuten. Directeur bedrijfsvoering Dick Pouwels: ‘Het was geen onderdeel van onze kernactiviteiten. Het CVI ontwikkelt tot het zogeheten proof of principle. Dat betekent dat je op labschaal laat zien dat je iets kunt maken. De productie van het MKZ-vaccin en tuberculine was onderdeel van onze wettelijke taak. Dat deden we op verzoek van het ministerie van LNV omdat MKZ en tuberculose nog in de Nederlandse veestapel voorkwamen.’ Volgens Pouwels was de vaccinproductie het laatste ‘industriële’ werk binnen Wageningen UR. Bij AFSG bestelde een Japanse klant in 2005 1200 stickjes om snel voedselbederf te kunnen testen. Dat was een variant op de zwangerschapstest, maar in plaats van hCG in urine toonde het stickje de bacterie Escherichia coli in voedsel aan. Die opdracht betekende twee dagen routinewerk voor vijf onderzoekers. Programmaleider Charon Zondervan: ‘De klant was tevreden en wilde vervolgens 15 duizend van die testjes. Dat hebben we niet gedaan. Dat zou ons twintig dagen kosten. Er zijn vast bedrijven te vinden die dat goedkoper doen.’ 2 BLIJF INNOVEREN Bij AFSG hebben ze inmiddels geleerd dat je je niet alleen moet laten leiden door de markt. Het DLO-deel was eind jaren negentig bijna failliet. Onder leiding van Albert Eenink richtte het toenmalige DLO-instituut ATO zich volledig op de markt. Op een gegeven moment financierde LNV nog maar 2 procent van het ATO-onderzoek. Charon Zondervan vertelt: ‘We waren vijf jaar heel succesvol. Totdat we de aansluiting met nieuwe kennis verloren. Het

FOTO: GUY ACKERMANS

De vraag is of onderzoekers zelf op pad moeten om opdrachten binnen te halen. ‘Als we echt een marktgerichte organisatie willen zijn, moeten we daar gespecialiseerde mensen voor inzetten’, vindt Toine Timmermans van Food & Biobased Research. Deze verkopers heten business developers. Elk DLO-instituut heeft ze.

Pipeteerrobot en lopende band bij PRI in Wageningen.

bleek niet mogelijk de volledige kennisvernieuwing door het bedrijfsleven te laten betalen. Een normaal bedrijf was failliet gegaan. Nu heeft het instituut eigen financiële middelen om te kunnen blijven innoveren.’ Je moet dus niet alleen voor derden gaan werken, waarschuwt Zondervan. ‘Daar moet bijvoorbeeld het LEI voor oppassen, je moet je eigen visie niet uit het oog verliezen.’ 3 HOUD VAST AAN JE MISSIE Want behalve het belang van innovatie is er nog een les geleerd. Die luidt: houd je missie in de gaten. Toen Peter van den Elzen directeur van AFSG werd, viel het hem op dat de DLO-onderzoekers wel heel erg servicegericht zijn. Als je te veel aan de hand loopt van de R&D-afdeling van een be-

‘We hebben geen bezwaar tegen concurrentie, maar wel als dat gebeurt met hulp van overheidsgeld’ drijf, kun je je eigen doelstellingen uit het oog verliezen, waarschuwde hij. De missie van AFSG is: bijdragen aan gezonde voeding en het duurzaam maken van de voedingsketen. Daar moet ieder project aan voldoen. Zondervan vertelt van een ondernemer die in 2003 vitamine C in zijn suikerspin wilde stoppen. Of de voedingsonderzoekers hem daarbij kon helpen. ‘Die man wilde daar natuurlijk een gezondheidsclaim aan verbinden. Dat hebben we niet gedaan. Je hoopt dat’ie er dan vanaf zal zien, maar misschien gaat hij wel elders te rade. Echter, een onderzoeker die denkt dat hij van zijn groepsleider zoveel mogelijk geld moet binnenhalen, had de opdracht wel aangenomen. Nu toetsen we dat aan onze missie. Groepsleiders moeten onderzoekers die zo’n lead laten lopen, dan ook steunen.’

achtergrond << 13

KUNST BEVORDERT GESPREK OVER GEBIEDSVERANDERING ð /RFDWLHWKHDWHUFUHHUWUXLPWHYRRUGLVFXVVLH ð 'DWLVEHODQJULMNYRRUEHZRQHUV«QJHELHGVRQWZLNkelaars.

ARENA Ingrijpende veranderingen in een gebied veroorzaken vaak wrijving, bijvoorbeeld tussen bewoners en gebiedsontwikkelaars. Neem Haarzuilens, waar Natuurmonumenten de traditionele rol van de baron, die vroeger het dorp beheerde, heeft overgenomen. Het gebied moet de achtertuin van Utrecht worden, waar stadsbewoners kunnen recreëren. Een deel van de boeren verdwijnt en het agrarische landschap wordt deels omgevormd tot bos. Die veranderingen stuiten op weerstand bij de dorpelingen. Natuurmonumenten wilde de bewoners daarom op een andere manier, met theater, bij het proces betrekken. Een leegstaande boerderij diende daarbij als uitvalsbasis. Aan de keukentafel raken een boer en een projectontwikkelaar in gesprek. De boer vertelt over zijn herinneringen aan de boerderij en toont de streepjes op de muur waarmee hij de groei van ‘Kunstenaars kunnen zijn kinderen bijhield. De de ziel van een plek ontwikkelaar praat over naar boven halen’ de plannen en geeft met de streepjes op de muur de hoogte van de hekken aan. ‘Soms deed het publiek mee, mensen barstten dan tijdens de voorstelling los’, vertelt Van der Jagt. ZIEL Door de verbeelding aan te spreken, voegt locatietheater een bredere betekenis toe aan een locatie, concludeert het Alterra-rapport waarin Van De Jagt haar onderzoek verwoordt. Theater vergroot de mentale beleving van de fysieke omgeving en maakt de ‘gevoelswaarden collectief beleefbaar’. Uit enquêtes blijkt dat deze toegevoegde lagen door het publiek worden herkend en gewaardeerd. ‘Kunstenaars kunnen de ziel van een plek naar boven halen’, verklaart Van der Jagt. De voorstellingen werden deels bezocht door bewoners en deels door mensen van buitenaf. Van der Jagt: ‘Het is misschien een beetje plat, maar locatietheater is dus ook pr voor een plek. De hoge waardering voor de voorstellingen heeft niet direct geleid tot een betere relatie tussen de dorpsbewo-

FOTO: AD KOOLEN

‘Veranderingen in de leefomgeving hebben een enorme impact. Locatietheater kan een arena voor open discussie creëren, anders dan bij gestuurde voorlichtingsavonden. Het brengt verhalen over een gebied in beeld, waardoor de mogelijkheid ontstaat om erover te praten’, vertelt Pat van der Jagt, onderzoeker bij Alterra. Voor de Dienst Landelijk Gebied (DLG) onderzocht ze met collega’s van LEI en DLG de effecten van locatietheater op gebiedsontwikkelingsprocessen.

Locatietheater in de tuinen van Kasteel de Haar, waarbij het publiek langs verschillende plekken wordt geleid. Onder de toeschouwers bevindt zich ook onderzoeker Pat van der Jagt (tweede van rechts).

ners en Natuurmonumenten. De gebiedsinrichtingsplannen voor Haarzuilens lagen grotendeels al vast. Van der Jagt verwacht dat de inzet van locatietheater mét inspraak van bewoners betere eindresultaten oplevert. Ze speculeert: ‘Als je in de verkennende fase de mogelijkheden opengooit en breder naar de waarden van een gebied kijkt, ontstaat er misschien een heel andere, duurzamere manier van gebiedsontwikkeling.’ EXPERIMENT Ondanks het uitblijven van concrete effecten, zijn Natuurmonumenten en DLG enthousiast over de inzet van locatietheater. ‘DLG experimenteert met kunst om nieuwe instrumenten voor publieksparticipatie te ontwikkelen. Uit de eerste voorzichtige ervaringen blijkt dat samenwerking met kunstenaars iets nieuws kan opleveren’, vertelt Willem van Wingerden, adviseur Gebiedsontwikkeling bij DLG. Natuurmonumenten ziet locatietheater als een toevoeging, vertelt Tim Kreetz. Als beheermedewerker is hij werkzaam in Haarzuilens. ‘Het kan de andere kant van een verhaal laten zien. Ik heb wel het idee dat theater wel iets heeft veranderd in de manier waarop sommige dorpsbewoners tegen Natuurmonumenten aankijken. We voeren nu gesprekken met een andere theatergroep en hebben er alle vertrouwen in dat daar iets uitkomt’, aldus Kreetz. Alexandra Branderhorst

THEATRE FOR PARTICIPATION Site-specific theatre can open up discussion better than a conventional information evening, says Pat van de Jagt from Alterra. Her recent report on the subject describes a play staged in an empty farmhouse in an area where farms are to give way to forest. Such theatre taps into collective emotional values and can be ‘PR for the place’, says Van der Jagt. It can be used to strengthen public participation, and is a welcome innovation for nature conservation organization Natuurmonumenten too. The full story? resource.wur.nl/en


14 >> achtergrond

MEGASTAL in de ban Voedsel produceren voor de wereldmarkt in een megastal kan economisch niet goed uit in de huidige landbouwcrisis. Dat verklaart mede de brede coalitie tegen de massale huisvesting van vee. Uit welbegrepen eigenbelang moet de boer meer rekening houden met de consument. ‘Hoe dichter de boer bij de consument staat, hoe hoger de marge.’ tekst: Albert Sikkema / foto: ANP

V

orige week deed de provincie Noord-Brabant de megastal in de ban. De intensieve veehouderij mag niet groter groeien dan 1,5 hectare in omvang en één verdieping hoog. Ook gaat de provincie het aantal landbouwontwikkelingsgebieden voor de concentratie van intensieve varkensen kippenhouders verminderen. Zo wil de provincie de ontwikkeling van megastallen onmogelijk maken. Met dertig miljoen kippen, varkens en runderen in Noord-Brabant is de grens bereikt, vonden vrijwel alle politieke partijen. Gedeputeerde Staten van Limburg lieten maandag weten het Brabantse voorbeeld niet te volgen. Het boerenprotest tegen deze maatregel blijft uit. Sterker nog: boerenvoormannen steunen de ingreep. Net als burgers zijn ook boeren tegen de industriële vleesproductie in megastallen, constateerde Hans Huijbers, voorzitter van de Zuidelijke landen tuinbouworganisatie (ZLTO), begin maart in het Agrarisch Dagblad. Ook Henny Swinkels, directeur van de grootste kalverslachterij in Nederland, Van Drie Groep, wil geen megastallen. Tijdens het symposium van studievereniging De Veetelers op 11 maart stelde hij: ‘Wij hechten aan de relatie tussen mens en dier. Om die reden zijn megabedrijven voor ons uitgesloten.’

TEN GRAVE Daarmee dragen ze een populair ontwikkelingstraject voor het naoorlogse Nederlands landbouw ten grave. Jarenlang was de groei van gespecialiseerde bedrijven, die


veel kilo’s vlees, melk en groenten tegen lage kostprijs voor de wereldmarkt produceerden, de beste bedrijfsstrategie volgens de beleidsmakers. De Nederlandse landen tuinbouw bouwde er een mooie exportpositie mee op binnen Europa. ‘Nu er spelers buiten Europa bijkomen, beginnen we het eng te vinden, omdat het in Brazilië nog goedkoper kan’, zegt Siem Jan Schenk van LTO Noord. In de huidige landbouwcrisis, met een stagnerende vraag in Europa en lage afzetprijzen, leidt schaalvergroting niet automatisch tot meer winst. Wie winst wil maken, moet de productie afstemmen op de consument, supermarkt en verwerkende industrie. Zo krijgen duizend Nederlandse kalverhouders kalfjes van de Van Drie Groep en horen ze precies welk voer ze moeten geven, hoeveel bewegingsruimte de kalveren moeten krijgen en welke medicijnen zijn toegestaan. ‘Van elk stukje vlees weten we precies waar het vandaan komt en welke grondstoffen er in verwerkt zijn’, zegt directeur Henny Swinkels. Daarmee kan hij de productkwaliteit garanderen, een merk neerzetten en een hogere prijs bedingen. ‘Ons geheim is: we leveren direct aan de supermarkten.’

è=XLQLJHQHŌFLQW boeren loont op dit moment’

VAKANTIE-UITJE Swinkels kan zich in die situatie geen slechte reputatie op het gebied van dierenwelzijn en dierziekten veroorloven.

achtergrond << 15

MEGAFARM BAN

Varkenshouderij in Elsendorp.

Zodra hij de regie in de keten loslaat, wordt kalfsvlees weer een anoniem product en daalt de prijs voor de kalverhouders tot wereldmarktniveau. Daarom investeert Swinkels bijvoorbeeld in de Comfort Class-veewagen, die veetransport tot een vakantie-uitje maakt. ‘De meest productieve bedrijven zijn niet per se de beste bedrijven’, zegt ruraal socioloog Jan Douwe van der Ploeg. ‘Gespecialiseerde bedrijven die produceren voor de wereldmarkt, krijgen het steeds moeilijker.’ Boeren en tuinders die de afgelopen jaren veel hebben geïnvesteerd om snel te groeien voor die wereldmarkt, draaien verlies, melden banken en accountantsbureaus. Boeren die het bedrijf stap voor stap ontwikkelen en de kosten beperken, houden hun inkomen op peil. Zuinig en efficiënt boeren loont op dit moment, zegt Van der Ploeg. Kringlopen sluiten, om het energieverlies of het mestprobleem in de landbouw te verminderen, is goed voor het milieu en de portemonnee. Als het dan ook nog lukt om die extra kwaliteit zichtbaar te maken bij de consument, kan de boer een hogere prijs bedingen voor zijn ‘merkproduct’. Van der Ploeg pleit al jaren voor regionale streekproducten met toegevoegde waarde van zogeheten multifunctionele bedrijven. Maar dat is maar één van de nichemarkten. MARGE ‘Er is niet één richting voor de landbouw’, stelde oud-minister Cees Veerman tijdens het symposium van De Veetelers. ‘De boer is ondernemer. Hij moet de afzetketen voor

zijn producten niet uit handen geven en dan klagen dat hij te weinig marge krijgt. Hoe dichter de boer bij de consument staat, hoe hoger de marge.’ Desondanks blijven er boeren kiezen voor schaalvergroting voor de exportmarkt. Veerman: ‘Boeren staan op een keerpunt van wegen: wordt het bedrijf groter of anders?’ De voorstanders van groei wijzen op de toenemende vraag naar voedsel in Azië, waardoor de wereldmarktprijzen vanzelf weer omhoog gaan. Bij die toenemende vraag is een intensief bedrijf, met een hoge productie per hectare en efficiënt gebruik van water en nutriënten, beter voor het milieu dan een extensieve boerderij, stellen productie-ecologen.

è(ULVQLHW««Q richting voor de landbouw’

STRIJD Ook Van der Ploeg vermoedt dat de schaalvergroting doorzet. ‘Dit besluit in Noord-Brabant gaat over de stalomvang. Boeren kunnen de productie uitbreiden, door op meerdere locaties stallen op te kopen.’ Toch zegt hij: ‘Zolang de grootschalige veehouderij door het publiek in verband wordt gebracht met dierziekten als Q-koorts en een hoog antibioticagebruik, blijft er maatschappelijke strijd tussen boeren en burgers. Wat dat betreft is het besluit van de provincie Noord-Brabant over de megastal, symbool van schaalvergroting en specialisatie, veelzeggend. De krachtsverhoudingen in de provincie zijn aan het verschuiven.’ AS

Thirty million chickens, pigs and cows are enough for North-Brabant province, which has now banned livestock barns bigger than 1.5 hectares or higher than one storey. Many farmers agree that the future lies in meeting consumer-wishes for environment and animal-friendly products with traceable inputs. Mass production is cheaper overseas, so Dutch farmers should invest in visible quality and niche markets, says rural sociologist Jan Douwe van der Ploeg. Henny Swinkels of Holland’s biggest veal company agrees: ‘We value the relationship between people and animals. That’s why we rule out megafarms.’ Farmers will go on upscaling, though, thinks Van der Ploeg. They just won’t put all their pigs in one barn. The full story? resource.wur.nl/en


16 >> beeld


beeld << 17 CAR BOOT SALE Geen vermelding in iens.nl, nooit of te nimmer een Michelin-ster, maar qua prijs-kwaliteitsverhouding absoluut in de Wageningse top: Aziatisch achterbak-eten tussen Radix en Forum. Eerst stond er tussen de middag alleen een Chinees die zijn waren vanuit de auto uitventte; inmiddels heeft hij gezelschap gekregen van een Thaise dealer, ook met keurige witte bakjes op de achterbank. RN Foto: Bart de Gouw

CAR BOOT SALE They don’t get a mention on iens.nl, and they don’t have a single Michelin star. But for value for money they are up there with the best in Wageningen: Asian car boot takeaway food, for sale between Radix and the Forum. The Chinese vendor came first, and has now been joined by a Thai food vendor. Complete with the little white trays, stored on the back seat.


18 >> achtergrond

‘Opleiding is ticket tot huwelijksmarkt’ Op zoek naar de ware liefde trekken mensen van het platteland naar de stad. Zijn Wageningen Universiteit en Van Hall Larenstein daarmee de hel voor het liefdesleven? ‘Ik kan jullie geruststellen’, zegt de wetenschapper. ‘Alleen voor homo’s is Wageningen misschien een beetje moeilijk.’ tekst: Stijn van Gils

P

ieter Gautier, hoogleraar macro-economie aan de Vrije Universiteit deed samen met economen van de Universiteit van Amsterdam en een Deens instituut onderzoek naar de verdeling tussen singles en getrouwde stellen. Singles trekken volgens hem meer naar de stad dan naar het platteland. Blijkbaar is de stad een goede plaats om een relatie te vinden, want eenmaal getrouwd is er weer een trek naar het ruime platteland zichtbaar. ‘Ons onderzoek beperkte zich tot ‘getrouwd’ en ‘niet getrouwd’, maar ik verwacht dat het principe ook voor andere relatievormen opgaat’, aldus Gautier. GELIEFDE Studenten van de ‘plattelandsinstituten’ Wageningen Universiteit en Van Hall Larenstein hoeven zich niet druk te maken. Hoewel Gautier niet naar verschillen tussen universiteitssteden keek, denkt de hoogleraar dat ook plattelandsstad Wageningen een prima relatiemarkt-

‘Universiteiten en hogescholen zijn goede plaatsen om een relatie op te doen’ plaats is. ‘Universiteiten en hogescholen zijn goede plaatsen om een relatie op te doen. Omdat Wageningen veel mensen met dezelfde eigenschappen trekt, is de kans


groot daar een geliefde te vinden.’ Gautier gaat zelfs een stapje verder. ‘Er zijn opleidingen die weinig kansen bieden op de arbeidsmarkt, maar toch populair zijn. De populariteit van zulke opleidingen, zoals bijvoorbeeld theaterwetenschappen, is te verklaren door de grotere kans op een relatie. Zulke opleidingen zijn een ticket tot de huwelijksmarkt.’ De beperkte mogelijkheden van plattelandsgemeenten op de relatievorming worden dus gecompenseerd door de aanwezigheid van hogeschool of universiteit. ‘Wel kan een kleine stad als Wageningen beperkend zijn voor wie een ander type relatie zoekt. Voor bijvoorbeeld homo’s is de kans op contact in Wageningen misschien te beperkt. Je ziet trouwens ook dat er centra voor bepaalde typen ontstaan. San Francisco is bijvoorbeeld een stad geworden waar homo’s naar toe trekken om elkaar te vinden.’ LIEFDESPARADIJS De studenten zelf zijn nogal verdeeld over de mogelijkheden van de Wageningen UR-steden als liefdesparadijs. Vooral gebrek aan anonimiteit maakt het de studenten moeilijk. Sommigen vinden het niet prettig als studiegenoten al iets weten van prille liefdes. Wie tijdens zijn studie er niet in slaagt een partner te vinden, kan volgens Gautier later alsnog naar de stad trekken. ‘We waren bang dat de trek naar de stad puur door studiemogelijkheden werd veroorzaakt, maar toen we die groep uitsloten werd het patroon zelfs nog duidelijker.’

achtergrond << 19 Josien Rozendaal, Voeding en gezondheid, Wageningen Universiteit

FOTO: BART DE GOUW

FOTO: HOGE NOORDEN

Piet Wisse, Agrarische bedrijfskunde, VHL Leeuwarden

‘Nou, de gemiddelde economiestudent ziet er over het algemeen leuker uit dan wat ik in Wageningen zie. Werd Wageningen een paar jaar terug niet uitgeroepen tot de slechtst geklede universiteit? Kijk dat bedoel ik. ‘Voor mij heeft de mogelijkheid op een relatie niet meegespeeld in mijn keuze voor Wageningen. Ik had destijds al een relatie. Maar toen ik aan mijn opleiding Voeding en gezondheid begon, moest ik wel even wennen. De kleding van sommige mensen is echt heel apart. Ik heb hier wel geleerd dat je mensen niet op hun uiterlijk moet beoordelen. Vaak zijn die mensen lang niet zo suf als ze eruit zien. ‘Mijn huidige vriend komt van Van Hall Larenstein. Hij past zeker niet bij het slechte kledingimago van Wageningen. Mooie sneakers, strak shirtje. Ik zag het meteen.’

‘Ik ben afgelopen zomer getrouwd, mijn vrouw heb ik op een vakantie in Italië ontmoet. Wij zijn allebei op het platteland opgegroeid; zij kwam ook van een boerenbedrijf. ‘Binnen de opleiding die ik volg, merk ik duidelijk dat studenten die op het platteland wonen zich veel minder mengen in het studentenleven. Deze studenten vinden dan ook vaak een partner in het dorp waar ze wonen. Iemand die op kamers woont, krijgt vaak een relatie met iemand uit de stad. ‘Dat studenten in een stad meer kans hebben op een relatie geloof ik wel. Op je opleiding leer je veel mensen kennen die hetzelfde opleidingsniveau en dezelfde interesses en achtergrond hebben als jij. Ook kies je voor een studentenvereniging die bij je past, daardoor ontmoet je veel potentiële partners die goed aansluiten bij hoe jij in het leven staat.’ Kevin Knevels, Tuin- en landschapsinrichting, VHL Velp

FOTO: BART DE GOUW

Olfi Verhagen, Levensmiddelentechnologie, Wageningen Universiteit

‘Ik studeer hier nu een jaar en ik kom zeker leuke jongens tegen. Het is alleen zo moeilijk om hier eens rustig aan wat te beginnen en dat is juist wat ik wil. Voor je het weet, blijkt het weer een huisgenoot van die of die te zijn. Nee, anonimiteit is er niet bij in Wageningen. Ik heb nu bijna iets met een jongen uit Delft. Langzaam begin ik hem toch wel heel leuk te vinden. De eerste ontmoeting was zo’n twee maanden geleden. ‘Toch zie ik mezelf later niet naar een grote anonieme stad trekken om daar een relatie te vinden. Als je te hard gaat zoeken dan vind je sowieso niemand.’

‘Ik ben gelukkig vrijgezel en niet speciaal op zoek. De vrouwen bij ons op school zijn niet wat ik zoek. Of het zijn tutjes, of het zijn van die halve hippies met geitenwollen sokken. Ik ga naar de stad, Arnhem, om me te amuseren en mooie meiden te zien, maar ik zou niets met hen willen. In de stad beoordelen mensen elkaar veel meer op het uiterlijk. Op het platteland leer je elkaar echt kennen. Zelf kom ik uit een klein plaatsje in Belgisch Limburg. Eigenlijk wil ik geen vriendin uit Nederland. Dat zou een logistiek probleem opleveren.’

WUR DATING AGENCY? Are Wageningen uni and VHL a good alternative to dating sites? Good enough, says Paul Gautier of the VU, whose research showed that singles head for big cities. They may not be the easiest places for gays, though. Mixed views among students. You learn not to judge people by appearances, is one student’s verdict on her peers’ fashion sense. Another says that students from the countryside often find local partners with similar backgrounds. A third laments the difficulty of starting a relationship without everyone knowing. A Belgian student doesn’t expect to find Ms Right at VHL, where the girls either wear too much make-up or too much goat’s wool for his taste. Get it right, girls. The full story? resource.wur.nl/en


20 >> M.I.

VISTEELT

VERZIEKT PANGASIUS DE MARKT?

De Nederlandse visteelt- en visserijsector ondervinden zware concurrentie van pangasius-filet uit Vietnam. Bij de kweek van deze meervalsoort komen dierenwelzijn en duurzaamheid in het gedrang, zeggen critici, en de vis bevat veel verontreinigende stoffen. De vaderlandse vissector vindt daarom dat de goedkope Vietnamese vis voor oneerlijke concurrentie zorgt. Terecht of niet? tekst: Hans Wolkers / foto: Karel Jakubec

Arie van Duijn onderzoeker bij het LEI, medeauteur van het rapport Oorzaken teruggang visteelt in Nederland, dat vorige week uitkwam ‘In elke discussie met de Nederlandse viskwekers komt naar boven dat zij de import van goedkope kweekvis, zoals pangasius, uit Azië als groot probleem zien. Mensen kopen pangasius omdat het goedkoop is en een neutrale smaak heeft. Daardoor is het makkelijk voor verschillende gerechten te gebruiken. Het belangrijkste probleem is echter dat de Nederlandse kweekvis slecht te onderscheiden is van de goedkopere Aziatische import. De indruk wordt gewekt dat het goedkope buitenlandse product vers is, terwijl het ingevroren is geweest. De duurdere Nederlandse variant is vers. Je moet wel eerlijk kunnen concurreren; het moet voor de consument duidelijk zijn dat de goedkope pangasius een ontdooid product is. Dan pas kun je je onderscheiden met het echte verse product.’ ‘De kweekpaling verdwijnt langzaam uit de schappen van de supermarkt, en juist die vis staat fantastisch in de markt. Maar dat biedt weer kansen voor de meervalkwekers. Zij kunnen daarop inspelen met gerookte meerval als alternatief voor paling. Concurrentie met de Aziatische importvis zal namelijk nooit lukken op basis van prijs. Kwekers moeten het product anders in de markt zetten en zich onderscheiden op basis van kwaliteit en duurzame productie. Er is echter binnen de sector te weinig nadruk op marktgerichtheid. Je kunt nog zo’n mooi product maken, maar de consument moet het wel kopen. Ook laat de samenwerking tussen viskwekers te wensen over. Hierdoor


zijn ze een speelbal van de markt geworden. Toch is er de laatste tijd wel een verschuiving te zien naar een marktgerichtere aanpak.’

Clarissa Buma voorlichter van het Wereld Natuur Fonds ‘We begrijpen dat de visserijsector bezorgd is, maar het is een vrije markt. Wel kan er bij de kweek van pangasius in Vietnam nog veel worden verbeterd. Niet voor niets staat deze vis als tweede keuze, oranje, in de viswijzer. De kweek heeft negatieve invloeden op de natuur en de locatie van de kwekerijen is soms een probleem. Gebruikte antibiotica en ook de vissenpoep vervuilen het rivierwater. Het WNF is niet tegen kweekvis, maar wel willen we de negatieve gevolgen hiervan terugdringen. Zowel kweekvis als wilde vis zijn belangrijk als voedselbron en kunnen naast elkaar bestaan, zolang beide maar duurzaam zijn. Een van de oplossingen waar we hard aan werken is een certificering voor kweekvis. In navolging van het MSC-label voor wilde vis, werken we nu hard aan een ASC- label voor kweekvis. Kleine kwekerijen in Azië zouden coöperaties kunnen vormen en gezamenlijk dit label aanvragen.’

Simon Bush docent leerstoelgroep Milieubeleid ‘De import van goedkope vis uit Vietnam is geen oneerlijke concurrentie. Het is een wereldmarkt, waar je vrij bent om je product zo goedkoop mogelijk aan te bieden. De Nederlandse aquacultuur-sector was, ook voordat de pan-

M.I. << 21

FISHY COMPETITION?

Pangasius hypophthalmus.

gasius kwam, niet overmatig succesvol. Ook binnen Vietnam is er veel prijsconcurrentie. Daardoor is bijna de helft van de viskwekers failliet gegaan; alleen de grotere kwekerijen konden overleven. Omdat pangasius in rijstvelden in het binnenland wordt gekweekt zijn de negatieve gevolgen voor de natuur relatief beperkt. Wel zijn er lokaal problemen met de waterkwaliteit door lozing van kweekwater.’ ‘Het bericht dat vervuiling met pcb’s en pesticiden een probleem is, duikt met enige regelmaat in diverse kranten op. De industrie heeft wel hier en daar wat problemen op het gebied van voedselveiligheid, maar dat betekent niet dat alle vis met chemicaliën of antibiotica is verontreinigd. Het is meer een kwestie van protectionisme dan van gezondheid. Sowieso is voedselveiligheid van pangasius binnen Europa geen probleem omdat er zowel in Vietnam als in de EU strenge controles zijn om die te garanderen. De afgelopen jaar waren er in de EU vaker incidenten met vervuilde kweekgarnalen en zalm dan met pangasius. De Nederlandse vis kan wel degelijk concurreren op kwaliteit. Zowel de Nederlandse wilde vis als de kweekvis is van betere kwaliteit, maar daar hangt wel een prijskaartje aan.’

Johan Verreth hoogleraar Aquacultuur ‘De Nederlandse viskwekers hebben moeite om te concurreren, maar goed, het is een wereldmarkt. Ligt het probleem dan bij degene die te duur of degene die te goedkoop produceert? Natuurlijk is de wetgeving in Vietnam niet zo streng als in Nederland. Daar betalen ze niet voor lozingen, maar er zijn nu eenmaal verschillen tussen landen.

Vooral de kleine Vietnamese boeren zijn de dupe. Die worden behoorlijk uitgeknepen door onze inkopers. De markt is nu overvoerd. Het is triest dat juist de palingkweek, de sector die in Nederland het beste draait, nu zo onder druk staat door het kwijnende wilde-palingbestand.’ ‘Rond half Januari kwam er een rapport uit van voedseltechnoloog IJsbrand Velzenboer. Hij heeft in Vietnam hier en daar op niet wetenschappelijke wijze water- en bodemmonsters genomen in en nabij pangasius kweek- of verwerkingsbedrijven. In die monsters werden allerlei verontreinigingen gevonden, maar daaruit kan je niets afleiden: het zijn incidentele waarnemingen. Het geeft echter wel aan dat er ook in Vietnam en in de pangasius-sector mensen zijn die wel eens rommelen. Dat is reden genoeg om waakzaam te zijn. Ik durf er echter om te wedden dat alle pangasius-filet die in Nederland wordt ingevoerd, superveilig is.’ ‘Wel is er veel reden tot bezorgdheid over de duurzaamheid van de teelt en die bezorgdheid wordt ook gedeeld door de Vietnamese overheid. Er is nog veel te verbeteren op dit vlak. Dat is een aandachtspunt waar we met steun van de Vietnamese overheid aan werken. Verbeteringen op het gebied van mestuitstoot en antibioticagebruik zijn noodzakelijk. Ook is er veel sterfte onder de kweekvis. Dat is uiteraard een verliespost, maar ook een welzijnsprobleem. Ik denk dat je met een verbeterde waterkwaliteit dit probleem kunt oplossen. Uiteindelijk willen we toe naar certificering van de pangasiuskweek. We zijn daar volop mee bezig en zijn in de laatste afrondingsfase van een ASC-certificering.’

Dutch fisheries are facing stiff – and in the eyes of Dutch fish farmers, unfair – competition from Vietnamese pangasius filet. Some experts perspectives: LEI researcher Arie van Duijn says quality differences should be made clearer to consumers: frozen Vietnamese fish is bought here as fresh, while Dutch fish is really fresh. Simon Bush of Environmental policy agrees: Dutch fish can compete well on quality, and the sector will just have to get used to global competition. WWF’s Clarissa Buma is more concerned about harmful practices in Vietnam, such as antibiotic use and pollution caused by fish farms. WWF is working on the new ASC ecolabel for fish. So is the Aquaculture group in Wageningen, where Prof Johan Verreth is also worried about the small farmers in Vietnam who are milked by western buyers.



ILLUSTRATIE: ESTHER BROUWER

22 >> post / puzzel post OOK EEN MENING? Mail je reactie naar [email protected].

BIOBRANDSTOFFEN Met stijgende verbazing hoorde ik een interview op Radio 1 met onze collega Johan Sanders (hoogleraar Agrotechnologie) over de KLM die biobrandstof gaat gebruiken. Hij vindt dit een goed idee. En hoe zit het dan met landbouwgrond die eigenlijk voor voedselproductie moet worden gebruikt?, vroeg een van de interviewers. Dat zou geen probleem zijn, want slechts anderhalf procent van ons landbouwareaal wordt voor biobrandstof gebruikt. Verbeterde technologieen kunnen het probleem van voedseltekort veel beter oplossen. Je zult maar honger hebben omdat net die anderhalf procent nu niet wordt gebruikt. Ook Greenpeace werd op het verkeerde been gezet. We kappen al tientallen jaren oerwoud, maar dat is vooral omdat we nog steeds dat mooie hardhout willen gebruiken. Uit eigen informatie weet ik dat multinationals bezig zijn met kap-

pen van bossen voor de aanplant van palmplantages. Ik ben geen milieuactivist. Wel vind ik het jammer dat als een Wageningse hoogleraar als deskundige wordt gevraagd, die dan uiteindelijk slechts zijn eigen mening blijkt te geven. Een opmerking, dat het misschien beter zou zijn om het openvallend bosareaal te gebruiken voor duurzame voedselproductie in plaats van biobrandstof, zou niet verkeerd zijn geweest. Of er zou zelfs opnieuw bos ingeplant kunnen worden. Ik las in De Gelderlander een artikel over succesvolle bosaanplant voor orang-oetans op Borneo. Verder miste ik een opmerking over twee-


BIOFUELS Leo van Raamsdonk of Rikilt was astonished to hear Prof Johan Sanders say in a radio interview that it was a good idea for KLM to use biofuels. What about food? What about the rain forests? The issue is very complex and the professor missed a chance to look further than the benefits (which may be largely economic), says Van Raamsdonk.

RESOURCE ZOEKT INFORMANTEN Bij de redactie komen af en toe vragen op die we niet snel binnen de redactie kunnen beantwoorden. Zo zochten we in de afgelopen maanden een student uit Haïti, iemand in Leeuwarden of Lelystad die zich verkiesbaar stelt voor de

Full letters? resource.wur.nl/en

STUDIO STEENHUIS/MAARTEN GAILLARD

Hokjesdenken ‘Hij mag wat ons betreft ook best wat moeilijker - want na één lunchpauze moeten wij weer twee hele weken wachten’, mailt Asserpark 6A. De oplossing was kennelijk snel gevonden. De letters van Staatsbosbeheer verschenen in de groene hokjes bij: Cees Niemeijer, Renée & Susan van der Salm, Jan Klok, Yvonne de Hilster, Peter en een wallie, Mariëtte Broers, Andrea Bor & Hella van Asperen, koffieclub van de derde verdieping Humane Voeding, John Cone, Bastiaan Rooduijn, Hanneke en Gosse Schraa, Willem Menkveld, Lenie Trouw, Willem de Visser, Henk Parmentier, leerstoelgroep Nematologie, Conny van Soest-Tiggelman, vakgroep Biochemie, Loes Masselink, dagelijks bestuur van SWU Thymos, Koen & Annet, Ditje van der Vossen, Marian Bos-Boers en Ellen Slegers. Mail de oplossing vóór donderdag naar [email protected]

gemeenteraad, en een medewerker met een passie voor de rubriek Liefdewerk. Alle informanten komen in een lijst. Ongeveer eens per maand sturen we een mailtje met een actueel verzoek. Je hoeft alleen te reageren als je ons kunt helpen. Dat hoeft niet als je druk bent of op vakantie gaat; we willen meestal binnen een dag een antwoord, zo gaat dat met journalisten… Interesse? Stuur een mailtje naar [email protected].

de generatie biobrandstoffen. Het kan best zijn dat ik verkeerd ben ingelicht over de achtergrond hiervan, maar met de technologieën van professor Sanders kan hier volgens mij veel gewonnen worden. Betere technieken voor voedselproductie, waar we nu over denken, zijn pas over een aantal jaren operationeel; veel wereldburgers hebben nu honger, niet straks. Ik geloof niet in eerste generatie biobrandstoffen, wel in de tweede generatie. En ik geloof ook in minder economie en in meer duurzaamheid. En ik stel vooral deskundigen op prijs die niet alleen de (financiële?) voordelen, maar ook de nadelen van nieuwe ontwikkelingen genuanceerd belichten. Een gemiste kans voor Wageningen UR. Leo van Raamsdonk, Rikilt

Horizontaal 1 Moet meer geld uit de markt halen 4 Illegale concurrent van Albron 10 Geen glanzende overwinning 12 Dubbel geel 14 ‘__ Inconvenient Truth’ 15 Bollenplaats 16 Tussen Europa en Azië 18 Draagt veel geld bij 20 Pestbeest 22 Constante van Archimedes 23 Plek waar veel matrozen komen 25 De tot dusverre onbe-

kende 26 Gelders testinstituut 30 Goed zittend haar 32 Corinne Bailey __, Britse soulzangeres 33 __ City, met Willis en Hauer 34 Voedsel in de dop 36 Shinji of Yoko 37 Afgestompt 39 Protestvehikel tussen Wageningen en Den Haag 41 Boek van Polanski 43 Uit de hand gelopen 45 Fantastische schrijver 46 Schijn je niet per se dik van te worden 47 Scharrelruimte

Verticaal 1 Nederlandse specialiteit 2 Hard schot in de wei 3 Aannaaibaar lichaamsdeel 5 Fijn, anderhalf voetbalveld! 6 Horen bij outs 7 Dementieva of Ceausescu 8 Sukkels die uit bomen vallen 9 Verzoek om rust 10 Blijken meestal oververzadigd met kooldioxide 11 __ absoluta, tomatenliefhebber 13 Hij ligt op het kerkhof 17 Dartronde 19 __ Hollman, zegt dat thee tegen beroertes beschermt 21 ‘s Nachts en ‘s morgens 24 Chris __, maakt graag taarten 26 Tussen Ethiopië en Tanzania 27 Oceanograaf die te gast was 28 Stookruimte 29 Gaat recht op en neer 30 Plastic __, ontdekt door 27 verticaal 31 Ik weet de naam niet 34 Irritant wezen 35 Sneller dan analoog, maar langzamer dan de kabel 38 Staat in de keuken van 4 horizontaal 40 Hoort iets Engels 42 Slopende ziekte 44 Zet nogal eens bussen in.

liefdewerk << 23

CHRIS + TAART Chris Karman, onderzoeker Imares op Texel

‘Als ik in de keuken sta, begin ik te fluiten’ Zijn website heet www.nietzomaareentaart.nl. En daarvan is geen woord gelogen. Charis Karman is geen gewone koekenbakker, hij is patissier. Karmans taarten zijn kleine kunststukjes. Neem deze prinsessentaart. Je ziet niet eens dat het een taart is. Resultaat van een dag bakken, vullen, afsmeren en decoreren. ‘Het is de creativiteit, de zoektocht naar perfectie. Een heerlijke RK / Foto: Edo Kooiman afleiding van het dagelijks werk.’

‘AS SOON AS I’M IN THE KITCHEN I START WHISTLING’ The website of Chris Karman, researcher at Imares on Texel, is called www.nietzomaareentaart.nl [notjustanyoldcake]. No kidding. Chris Karman is not just a cake maker, he is a real patissier and his cakes are small works of art. Take this Princess cake. You just wouldn’t know it was a cake. It’s the product of a day of baking, icing and decorating. ‘It’s the creativity, the search for perfection. A great distraction after the day job.’


ILLUSTRATIE: HENK VAN RUITENBEEK

24 >> english

>>TYPICAL DUTCH Dutch mountains BERGEN Toen Haider Ali Javed naar Wageningen kwam, vertelde een vriendin hem over de Wageningse berg. ‘We zouden er samen naartoe gaan, en ik had me goed voorbereid op een flinke wandeling en op een stuk klimmen. Toen ze aankondigde dat we er waren, keek ik verrast om me heen. Ik dacht dat ik voor de gek werd gehouden. In Pakistan, waar ik vandaan kom, hebben we meer dan honderd bergtoppen van meer dan 7000 meter hoog. Dus: Nederland is plat en ook in Wageningen zijn geen bergen.’


From my early lessons in geography I had learned that Holland was a flat country and lay below sea level. During my early days here a Dutch friend was telling me about Wageningen and what a special place it is, what with the surrender of the Germans at the 5 Mei Plein. Then she went on to say that we have a mountain near Wageningen as well. I was very surprised to hear about it and showed an interest in visiting it.

The next week we went to see the mountain. I was very excited about going for a climb and was fully prepared for a bit of hiking. And then we were there. The conversation went something like this: Her: Here we are. Me: (looking around) Where? Her: This is it. Me: (chuckling and thinking she was playing a joke on me) This is what? Her: The mountain. We are standing at the top.

know it’s not much but this is our mountain’. And I was like, ‘This is not even a hill. How can you call it a mountain?’ Even now I often hear about this mountain which sounds to me like some sort of urban legend. You see, I come from Pakistan which is home to over a 100 peaks above 7000 meters and probably the same number above 6000 meters. So my perception of a mountain is very different. The Dutch apparently don’t want to believe the obvious: Holland is a flat country and there Haider Ali Javed, are no mountains in Wageningen. PhD Environmental Policy

I looked down to my feet, fully expecting to find the word ‘Mountain’ carved in the ground and to find myself the victim of a practical joke, but alas….. She was serious. Then she sensed my dumbfoundedness and said ‘I

Do you have a nice anecdote about your experience of going Dutch? Send it in! Describe an encounter with Dutch culture in detail and comment on it briefly. 300 words max. Send it to [email protected]

student << 25

FIETSEN voor hoger onderwijs

‘Ik vind meedoen aan prijsvragen leuk’ Nina Wassenaar, p26

Gewapend met spandoeken, fietsen en een hoop herrie hebben ruim tweehonderd studenten op 25 maart in Den Haag gedemonstreerd tegen bezuinigingen op het hoger onderwijs.

SMALL DEMO FOTO: CHRISTOPH JANZING

Ongeveer de helft van de studenten die meelopen, heeft zijn fiets meegenomen. Daarmee is de ‘fietsdemonstratie’ voor organiserend Comité SOS geslaagd. De optocht trekt langs de kantoren van de HBO-raad en universiteitenkoepel VSNU naar het ministerie van Onderwijs en de Tweede Kamer. Veel studenten zijn bezorgd over uitgelekte plannen van de ambtelijke commissie, die onderzoekt waar het kabinet twintig procent kan bezuinigen. Het Financieele Dagblad meldde daarover dat de basisbeurs mogelijk verdwijnt en vervangen wordt door een uitgebreider leenstelsel. De lening zou worden terugbetaald met een hogere belasting voor afgestudeerden. Ook het collegegeld kan volgens de commissie omhoog. Hilde Stawski, studente forensisch onderzoek aan Avans Hogeschool Breda, vindt de opkomst tegenvallen. ‘Blijkbaar zijn er toch veel studenten die denken: het komt wel goed.’ Van de HBO-raad en de VSNU eisen de studenten dat ze mees-

De Wageningse delegatie op weg naar de studentendemonstratie in Den Haag.

trijden voor goed en vooral toegankelijk hoger onderwijs, en zich uitspreken tegen bezuinigingen. Daarvoor krijgen ze een symbolische bokshandschoen uitgereikt.

‘ZIJN JULLIE DE DEMONSTRANTEN’ Het is kwart over twaalf en de zon schijnt in mijn gezicht. Ik loop richting station Ede- Wageningen en verwacht ontvangen te worden door een schreeuwend en opgefokt studentenleger. De perrons liggen er verlaten bij. Zijn ze al vertrokken? Dan komen plotseling twee meisjes met demonstratiebordjes het perron op lopen. ‘Ga jij ook demonstreren’, vragen ze enthousiast. Ik knik. Uiteindelijk stappen we met een krijgsmacht van wel vijf studenten uit Wageningen, gewapend met slechts één fiets, de trein in. De conductrice herkent ons aan drie kartonnen protestbordjes. ‘Zijn jullie de demonstranten’, vraagt ze verbaasd. ‘Ik had me al helemaal voorbereid op een bomvolle trein met krijsende studenten’, zegt ze terwijl ze met medelijden onze kaartjes controleert. Bij de tussenstop in Utrecht voegt zich nog één student bij ons rebelse gezelschap. Joepie we zijn met z’n zessen. CJ

Vechten tegen de politieke besluitvorming, is het idee. VSNUbaas Sijbolt Noorda kan de handschoen niet persoonlijk in ontvangst nemen. Een vertegenwoordiger van de VSNU weigert tot teleurstelling van de demonstranten afstand te nemen van een eerdere uitspraak van Noorda, die zei dat hij openstaat voor afschaffing van de basisbeurs. Op het Plein voor de Tweede Kamer benadrukken verschillende partijen nog maar eens hoe belangrijk ze het hoger onderwijs vinden. Luid boegeroep is er voor PvdA-kamerlid Besselink. Zij blijft hameren op de motie die haar partij indiende tegen bezuinigingen op onderwijs. Maar tot boosheid van de studenten wil ze zich niet uitspreken tegen afschaffing van de basisbeurs. HOP

‘I though I’d have a train full of shouting students’, said the conductor. But no, a grand total of six Wageningen students took the train to the Hague to join the demonstration against the government’s plans to replace student maintenance grants with loans and to raise tuition fees. The ‘cycle demonstration’ that processed past key government buildings drew over 200 students in all. A disappointing turnout, thought some. It was a lively crowd though. During the speeches outside Parliament, there were loud boos for the PvdA representative because she would not commit herself to opposing the abolition of student grants. The full story? resource.wur.nl/en


26 >> student ANDERHALVE LITER

MIETJES IN TREK

Last van examenstress? Neem de avond van tevoren lekker een biertje. Of vijf. Het maakt niks uit voor je examenresultaten. Dat concluderen verraste Amerikaanse wetenschappers in het vakblad Addiction. Mannelijke studenten dronken ruim anderhalve liter in een uur tijd. Bij een toets de dag erna maakten ze gebruik van recent geleerde kennis en van hun lange termijngeheugen. Beide deden het prima. Proost!

Een mannelijk uiterlijk is een teken van goede gezondheid. Daarom zijn macho’s enorm in trek, vooral in landen met een slechte gezondheidstoestand. Dat staat op Noorderlog. In een gezonde populatie is gezondheid uitstralen blijkbaar niet zo belangrijk. De redactie van Resource is op zoek naar viriele mannen die maar niet slagen op de relatiemarkt. Voor aanvullend onderzoek.

Waar zijn toch de Willie Wortels? STIJN << Trui Ik heb mijn eigen WUR-trui, een donkerblauwe. Met mijn keuze dacht ik niet al te controversieel bezig te zijn, maar niets is minder waar. Er in Wageningen mee rondlopen is natuurlijk geen bezwaar. (Bedenk überhaupt maar eens iets wat in Wageningen qua kleding echt niet kan.) In Velp daarentegen voelt het dragen van een WUR-trui als een bezoekje Rotterdam in Ajax-shirt. Zonder geweld hoor, dat wel. Met mijn Wageningense trui ben ik arrogant, een verrader en ook onaardig. ‘Hé Stijn, heb je het hoog in je bol gekregen of zo?’ Een enkeling kijkt werkelijk tegen mij op, maar die denkt nog dat ik een echte WU-student ben. Want, laat ik dat maar eens eerlijk zeggen: bij van Hall Larenstein houden we helemaal niet zo van de Wageningen Universiteit. Want jullie kijken op ons neer! “Ze” – en dan bedoel ik dus iedereen binnen Wageningen UR – bedreigen ons landgoed met bouwplannen en leveren dure diensten waar we helemaal niet op zitten te wachten. Neem bijvoorbeeld WURweb. Ik hoor in de wandelgangen dat het al gauw een paar duizend euro kost voor een oude laptop op het netwerk kan. (Ons eigen netwerk was te duur.) Of de huisvesting in Deventer (acht ton per jaar) die veel goedkoper moest. (Nu kost het 1,4 miljoen). Persoonlijk kan ik er wel om lachen. Dan stel ik me Aalt Dijkhuizen voor als louche autoverkoper en wij arme VHL’ers als de goedgelovende klanten die twijfelend hun portemonnee leeggooien. In al onze frustratie komt een inhoudelijke samenwerking met ons moederinstituut nauwelijks van de grond. Natuurlijk niet, want ze kijken allemaal op ons neer. Zelf heb ik nergens last van. Als ik in Wageningen ben – ik heb er ooit een keuzevak gevolgd – voel ik me stiekem zelfs heel welkom. Ik word sinds kort uitgenodigd op de borrels van een Wageningse studievereniging. In Velp poch ik wel eens dat ik vast de enige VHL’er ben die daar is uitgenodigd. De werkelijke reden dat ik kom, heeft niets met mijn netwerk, prestige of opschepperij te maken. Eigenlijk vind ik die ‘neerbuigende Wageningers’ werkelijk aardig. Daarom wil ik bij deze alle universiteitsstudenten bij ons in Velp – ze weten nog van niets – uitnodigen. Gewoon voor de gezelligheid. Komt allen, enne.. vergeet je WUR-trui niet. Stijn van Gils


Studenten van Wageningen UR doen nauwelijks mee aan de Battle of Concepts, een competitie voor het bedenken van creatieve oplossingen. Dat blijkt uit de ranglijsten, waar Wageningen UR in de achterhoede figureert. Battle of Concepts (www.battleofconcepts.nl) is het podium waarop bedrijfsleven en overheid prijsvragen uitzetten voor studenten en recent afgestudeerden van hbo en wo. Een soort Willie-Wortelcompetitie dus, met als inzet geldprijzen die flink kunnen oplopen. Maar studenten van Wageningen Universiteit en VHL doen nauwelijks van zich spreken in de Battle-arena. Op de ranglijst van de universiteiten staat Wageningen voorlaatste. Alleen Twente en Maastricht staan lager. VHL sluit zelfs de rij van alle instellingen. Slechts één VHL’er deed één keer mee. Die staat 916de. Op de individuele ranglijsten gaat het iets beter. Hoogste op die landelijke lijst is Emile de Zoete, op een negende plek met 5020 punten. Academicus De Zoete is evenwel al geruime tijd afgestudeerd en heeft geen directe band meer met Wageningen UR. Na De Zoete komt Nina Wassenaar op de 29ste plaats met 2600 punten. Wassenaar is afgestudeerd bedrijfskundige (HTS Utrecht) die in Wageningen als onderzoeker bij Food & Biobased Research werkt. Zij doet sinds oktober 2008 mee en heeft al aan vijfentwintig battles deelgenomen. Ze werd één keer eerste en ze zat nog zeven keer bij de beste twintig inzendingen. Sa-

men goed voor 2600 euro aan prijzengeld. ‘Het is niet alleen het geld waarom ik meedoe’, zegt ze. ‘Het gaat ook om de kick van het winnen. Ik vind meedoen aan prijsvragen leuk.’ Haar winnende battle was een opdracht van de Rabobank een concept te bedenken om jongeren bankvaster te maken. ‘Mijn idee was om jongeren meer inzicht te geven in hun geld. Met grafiekjes

‘Ik doe niet alleen mee voor het geld’ en zo. Als ik een brommer wil kopen, hoe lang moet ik dan nog sparen? Maak een rekening bij de bank leuker en tastbaarder. Bankieren is meer dan een rekeningoverzicht.’ Zelf vond ze het ‘niet eens zo’n briljant idee’. Maar het leverde haar wel de eerste prijs en dus 1500 euro op. Wassenaar is overigens de laatste om zichzelf een Willie Wortel te noemen. ‘Ik ben beter in het bedenken van een strategisch concept dan in de echt creatieve oplossingen. Ik ben selectiever geworden in de battles waar ik aan meedoe. Vaak heb ik wel het gevoel of ik een kans maak. Dat heeft te maken met hoe compleet je verhaal is, of je omgevingsonderzoek hebt gedaan en of je alle vragen hebt beantwoord. En natuurlijk moet het een goed lopend verhaal zijn. Je idee kan nog zo briljant zijn, als het niet goed is uitgewerkt dan valt het toch af.’ Roelof Kleis

student << 27 KRRRRRRRRUIDNAGEL Kruidnagel is een superfood. Het is goed voor de gezondheid, en het is een sterk antioxidant. Antioxidanten hebben de eigenschap dat ze voedsel langer vers en op smaak houden. Dat staat op gezondheidsnet.nl. Kruiden als oregano, salie, tijm en rozemarijn werden ook getest, maar zijn niet geslaagd voor het superfood-diploma. Gek dat die mietjeskruiden het toch goed doen in de Italiaanse macho-keuken.

‘We kunnen met gemak met z’n twaalven onder twee douches’ Elise Bressers, p.28

>> PRIKBORD

WUR SWEATER Stijn bought a WUR sweater, little knowing that wearing it around the Velp campus would be a bit like going to Rotterdam in an Ajax shirt. At VHL they think Wageningen students are stuck up. That’s not Stijn’s experience. So he says to Wageningen students: come and visit us in Velp. And wear your sweater.

WHERE ARE OUR WARRIORS? Wageningen University and VHL are poorly represented in the ranks of the winners of the Battle of the Concepts (www.battleofconcepts.nl). Among individual Wageningenlinked inventors there have been some successes, though. Like Nina Wassenaar, who won €1500 for an idea for teaching young people about banking.

MEAL FOR 5 EUROS

BURGEMEESTER OP DE BAKFIETS Op 19 en 20 maart organiseerde NL DOET de nationale vrijwilligersdagen. Als Happy JMA Wageningen hadden we uitnodigingen verstuurd om mensen over te halen mee helpen met de Food Not Bombsactie. FNB-groepen verzamelen bij winkels en op de markt overgebleven voedingsmiddelen die anders zouden worden weggegooid. Daarmee worden overheerlijke maaltijden gemaakt die gratis worden uitgedeeld. Vanwege NL DOET kregen we ditmaal steun

van een speciale vrijwilliger: Geert van Rumund, de burgemeester van Wageningen. Hij hielp op vrijdag mee om met de WSO-bakfiets voedsel op te halen van de markt in Bennekom. Vanwege pech met een fiets moest, naast het voedsel, ook een van ons terug worden vervoerd. PRIKBORD Stuur je foto’s naar [email protected]

From 29 April, the Restaurant of the Future will be serving hot meals for students on Tuesdays and Thursdays, 5-8pm. As far as possible with organic, fairtrade ingredients. And all for 5 euros. As long as you don’t mind being a guinea pig for food researchers. To register mail [email protected]

SNAPPED: THE MAYOR

Warme maaltijd voor 5 euro Wageningen krijgt weer een mensa. Vanaf 29 april serveert het Restaurant van de Toekomst op dinsdag en donderdag warme maaltijden voor studenten. Die betalen daarvoor 5 euro. Ze kunnen dan kiezen uit twee tot drie hoofdgerechten en toetjes. De voedingsmiddelen zijn zoveel mogelijk biologisch en fair trade.

De tijdelijke mensa is onderdeel van een studie naar het effect van feedback op de keuze voor gezond voedsel, vertelt projectleider Marchel Gorselink van Food & Biobased Research. ‘Een deel van de proefpersonen, ongeveer vijftien studenten, krijgt een bewegingsmeter en vlak voor het eten feedback via de mobiele telefoon. Wie bijvoorbeeld meer eet dan bij zijn

bewegingspatroon past, krijgt te horen dat hij te veel eet.’ Ook worden studenten onbewust beïnvloed met onder meer variaties in zout- en caloriegehaltes. In mei en juni vindt de nulmeting plaats; de studie zelf begint na de zomer en duurt minstens een jaar. Wie mee wil doen, moet zich vooraf laten registreren, marchel. GvC [email protected].

The Mayor of Wageningen volunteered to help collect food from the shops for Happy JMA Wageningen’s ‘Food Not Bombs’ stall at the market. And not just food. When another volunteer’s bike broke down, the Mayor gave him a lift too. The full story? resource.wur.nl/en


28 >> student PROMISCUE

NANOBOOST

Wat is de grootste slettebak in het dierenrijk? Eerlijk gezegd weten we het niet zeker. Maar een goede kandidaat is de alikruik. Het vrouwtje van deze eetbare zeeslakkensoort doet het per broedsel gemiddeld met twintig mannetjes. Dat hebben Zweedse onderzoekers vastgesteld. Overigens is ze niet voor de lol zo gewillig. Op een gladde rots is afschudden van de mannetjes te gevaarlijk. Veilige seks dus.

Je kon er op wachten. En daar is-ie dan: de NanoBoost, het drankje waar je tijdelijk intelligenter van wordt. Overgewaaid uit China. En nano, dus is het goed. Kennislink.nl gaat een grootschalig onderzoek doen of het werkelijk helpt. Aanmelden voor een gratis monster en vragenlijst kan vanaf vandaag. Dan weten echte slimmeriken genoeg.

Scrubhanden en altijd honger Niet snacken, maximaal twee biertjes per week en altijd voor twaalven naar bed. Maar ook Amsterdam ontdekken vanaf het water en goede vrienden maken. Het leven van een eerstejaarsroeier.

ACHT BOTERHAMMEN Elise Bressers gooit een bananenschil in de bosjes. De meiden hebben altijd honger, en afvallen mag niet. Elise eet al gauw acht boterhammen per dag. Naar college gaan fruit en eierkoeken mee – favoriet zijn die van ’t Stoepje – en tussen de middag bakt de eerstejaars Plantenwetenschappen nog wel eens een eitje. Rond half negen wordt in haar huis samen gegeten, als iedereen terug is van trainen. ‘Bij toeval woon ik in een Argohuis.’ Dan afwassen, nog even op de bank hangen met thee en tv, en tegen elven lonkt het bed. ‘Dan ben ik ook best moe.’ De kennismakingtijd was leuk, vertelt Elise, maar ze ging om tijdens haar eerste wedstrijd, afgelopen najaar op de Amsterdamse Bosbaan. ‘Al die andere boten en verenigingen, de strijd die ik daar


FOTO: GUY ACKERMANS

‘Handen aan. Tillen gelijk. Nu!’ Keuvelend lopen vijf meiden met een lang stuk boot boven hun hoofd het botenhuis uit. Ze maken in het middagzonnetje een acht klaar om het water op te gaan, met rode handen door de koude wind. Na de rustdag gisteren, zijn de roeisters een beetje hyper, gewend als ze zijn aan iedere dag trainen: twee keer per week in de zaal oefeningen doen voor conditie en kracht, en verder op het water of de ergometer, mede afhankelijk van het weer.

De eerstejaars dames acht van Argo in actie op de Rijn. In het midden Elise Bressers.

voelde.’ En zo werd ze wedstrijdroeier. Sinds januari is uitgaan er voor haar daarom niet meer bij. Dat ze op vrijdagochtend met haar frisse hoofd op college zit waar de helft van de studenten mist, daar kan ze wel om lachen. ‘Je doet dit toch met z’n allen’, zegt ze, en blikt blij naar de meiden om haar heen. Op een wedstrijdweekend sliepen ze laatst met z’n twaalven in een Amsterdams studentenhuis. ‘We kunnen ook met gemak met z’n twaalven onder twee douches.’ Volgens een van de trainers is er in deze groep ook niks geen gekonkel. ‘Je hebt als wedstrijdroeier gewoon een ander sociaal leven. En door het vele samen trainen, leer je elkaar goed kennen.’

Elise vindt het alleen wel eens rot dat ze thuis in Best regelmatig verstek moet laten gaan. Ook haar vriend in Best vindt dat best moeilijk. Veel teamgenoten hebben naar huis gaan al opgegeven. Met drie uur reistijd heb je gewoon te weinig tijd tussen de trainingen van zaterdagochtend en zondagmiddag. Tot juli staat Elises agenda vol trainingen, met een enkele vrije dag. ‘Je moet leren plannen’, zegt ze schouderophalend. BLOESJES Het is gezellig druk op Argo, overal lopen studenten in strakke groenwit-zwarte pakjes. Uit het ergometerhok stampt rockmuziek. In de dampende kleedkamer plakt Elise

tape op haar beblaarde vingers, zittend tussen hoopjes kleren. Scrubhanden hebben ze allemaal, eeltig met harde blaarresten. Hun spieren zijn gaan bollen van het harde werken. Enkele bloesjes heeft Elise al aan de kant moeten leggen, maar haar buik is nog steeds mooi plat. ‘Er zijn studenten die in hun eerste jaar tien kilo aankomen van al het bier. Dat leek me sowieso niks.’ In het botenhuis luistert ze naar haar coaches die vertellen over de training, licht rillend omdat ze haar jack is vergeten. Dan dragen ze de boot naar de zilverglinsterende Rijn. Ze roeit zich zo wel warm. Yvonne de Hilster

student << 29 GASSILLI! Nog zo’n wonderproduct uit het verre oosten. Japanse onderzoekers hebben ontdekt dat sommige bacteriën slank maken. Muizen vallen af van het nuttigen van gefermenteerde melk. Zonder te diëten of sportieve inspanning. De goeddoener heet Lactobacillus gassilli. Dat lijkt het ei van Columbus en meteen het einde van de hele dieetindustrie. Voor muizen dan.

>> WHAT’S COOKIN’

FOTO: BART DE GOUW

THE LIFE OF A ROWER

GROEN BLAADJE Eindelijk, ik heb mijn eigen mini-moestuin gespit en ingezaaid. Die ziet er nu mooi en strak uit, al is er helaas nog geen sprietje groen te ontdekken. En dat terwijl ik juist trek heb in frisse, groene groente.

ð]RXWHQSHSHUHQHYWQRRWPXVNDDW ðJUJHURRNWHVSHNEORNMHV ðGLNNHSODNNHQKDPRIEDFRQ ðHYWJHNRRNWHHLHUHQRIZDWQRRWMHV ðROLH

Rauwkost is gezond bleek uit onderzoek van de Wageningse promovenda Linda Oude Griep. Veel ongekookte groente eten beschermt tegen beroertes. En na een bord rauwkost eet ik vast ook minder chocolade paaseitjes. Dat is dan weer goed voor de lijn. Zo aan het eind van de winter heb ik het wel gehad met de wortelsalade, de koolsalade en met witlof. Dit is de tijd van brandnetelsoep, spinazietaart en raapstelenstamppot. Fris groen, maar liefst wel verwerkt in iets warms. Zo ook deze stamppot met lollo rossa sla, een mooi compromis tussen winter en lente, gekookt en rauw. Arianne van Ballegooij

Bereiding Schil de aardappels en snijd ze in stukken. Kook ze in 20 tot 25 minuten gaar in water met zout. Bak ondertussen de plakken ham lichtbruin en knapperig in wat olie en leg ze op een bord voor straks. Bak de spekjes uit en leg ook deze even apart. Was de sla en snijd hem in repen van ongeveer 2 centimeter. Als de aardappelen klaar zijn, giet je ze af en maak je er puree van met een stamper of een pureeknijper. Roer de boter door de puree. Roer de melk scheutje voor scheutje door de puree tot je een luchtige maar stevige puree hebt. Je hebt misschien niet alle melk nodig. Maak de puree niet te nat want de sla geeft ook nog vocht af. Maak de puree op smaak met zout en peper en eventueel nootmuskaat. Roer de sla door de puree. Leg op ieder bord twee plakken gebakken ham, schep hier wat stamppot op. Strooi de spekjes erover en versier eventueel met nootjes of plakjes gekookt ei. Dien meteen op.

Elise Bressers is one of the happy few who turn up fresh-faced to Friday morning classes, when half the class are sleeping off their hangovers. As a competition rower, she has to go easy on snacks, alcohol and late nights. She trains every day and has muscles and blisters to show for it. But at least she doesn’t have a beer belly, like some students do by the end of their first year. She’s had to learn to plan and can’t go home a lot – not so nice for her boyfriend back home. But on the plus side, she loves the team spirit among the rowers, and the club has its own social life.

EAT YOUR GREENS

STAMPPOT MET LOLLO ROSSA Bereidingstijd: 40 minuten Ingrediënten voor vier personen: ðNJNUXLPLJHDDUGDSSHOHQ ðNURSOROORURVVDVOD ðJUERWHUHQGOZDUPHPHON

Salads are good for us, Wageningen’s Linda Oude Griep has confirmed: her PhD research finding was that regular helpings of raw veg can prevent strokes. Now that spring is here, Arianne fancies some fresh greens – but still prefers them in a warm dish. She offers a recipe for a Dutch-style stamppot (mashed potato) with lollo rossa lettuce in it. Different! The full story? resource.wur.nl/en


30 >> service colofon Resource is de dagelijkse website en het magazine voor studenten en medewerkers van Wageningen UR. Resource magazine verschijnt tweewekelijks op donderdag. Abonnement Een abonnement op het magazine kost €58 (buitenland €131,50) per academisch jaar. Opzeggen een maand voor het eind van de lopende abonnementsperiode (1 augustus). Redactieadres Akkermaalsbos 12, 6708 WB Wageningen. Postbus 409, 6700 AK Wageningen Gebouw 116 (bode 31). T 0317 484020. Website resource.wur.nl. ISSN 1389-7756 Secretariaat Thea Kuijpers, [email protected] tel 0317 484020 Redactie ðGUV*DE\YDQ&DXOLOKRRIGUHGDFWHXU JDE\YDQFDXOLO#ZXUQO ðLU5LN1LMODQGHLQGUHGDFWLH [email protected], 0317 485320 ðLU1LFROHWWH0HHUVWDGWZHEUHGDFWLH [email protected], 0317 488190 ð$OH[DQGUD%UDQGHUKRUVWVWXGHQWHQ onderwijs, VHL) 0317 481725, DOH[DQGUDEUDQGHUKRUVW#ZXUQO ðLU5RHORI.OHLVHFRORJLHVRFLDOHZHWHQschappen, economie) [email protected], 0317 481723 ð$OEHUW6LNNHPDSODQWGLHURUJDQLVDWLH [email protected], 0317 481724 ðGULU+DQV:RONHUVYRHGLQJYLVVHULM [email protected], 0317 485251 Vormgeving ð+DQV:HJJHQ [email protected], 0317 485272 Freelance auteurs Stijn van Gils, Alice van Ginkel,
Resource wordt gedrukt op papier uit verantwoord beheerde bossen.


in memoriam

mededelingen Mededelingen van en voor studenten en medewerkers. Maximaal 75 woorden, via resource.wur.nl.

Reitse de Roos Op donderdag 25 maart is student Reitse de Roos op 27-jarige leeftijd overleden. Reitse is, om het in zijn woorden te zeggen ‘op reis gegaan, zijn koninklijk gevolg in de materie achterlatend’. In de twee jaar dat het kankeravontuur duurde wist hij de mensen om zich heen te boeien, inspireren en beïnvloeden met even scherpzinnige als authentieke reflecties en waarnemingen-uit-deeerste hand betreffende de dood. Reitse de Roos begon in 2002 de studie in de Biologische Productiewetenschappen en haalde in 2005 het Bachelor-diploma. Zijn interesse in de beleid- en gedragskant van duurzame landbouw bracht hem dichter bij de sociale wetenschappen. Afgelopen jaar begon Reitse DDQ]LMQ06FWKHVLVHHQŊORVRŊVFK sociologische scriptie over ‘realisme en idealisme in de westerse cultuur’, toegepast op onze omgang met natuur- en milieuvraagstukken. De persoonlijke kennismaking met de dood in mei 2008, toen de ziekte van Hodgkin werd geconstateerd, veranderde ook zijn geest. Nadenken over de dood maakte hem niet F\QLVFKPDDUHHUGHU]DFKWRSHQ HQRQEHYDQJHQ=LMQ0DVWHUWKHVLV is – net als zijn leven – vroegtijdig afgebroken maar zeer de moeite waard en van ongekende kwaliteit. Namens alle WUR-collega’s die met Reitse gewerkt hebben wens ik zijn YURXZ0DUORHV]LMQRXGHUV]LMQ trouwe mantelzorg-vrienden en de overige familie en vrienden sterkte toe met het verwerken van dit enorme verlies. Prof. Gert Spaargaren, Leerstoelgroep Milieubeleid

Transvaal 110 jaar De Wageningse Studenten Schietvereniging Transvaal viert in 2010 haar 110 jarig bestaan. Zoals bij vrijwel elke studentenvereniging is gezelligheid de bindende factor. Er is echter iets dat Transvaal onderscheid, namelijk de activiteiten. Transvaal is een studentenweerbaarheid die al sinds haar oprichting in het jaar 1900 een band heeft met de Nederlandse Krijgsmacht. De hedendaagse activiteiten van de vereniging bestaan onder meer uit schietwedstrijden,

langeafstandsmarsen en het deelnemen aan ceremoniële activiteiten. Op zaterdag 24 april vindt aan de Generaal Foulkesweg 1b een aantal activiteiten plaats ter viering van 110 jaar studentenweerbaarheid in Wageningen. Voor verdere informatie: www.wsvceres.nl. Meer mededelingen op resource.wur.nl

r+VQJMFS -FíFFO)FSUPH+BOPQEFUBQ r3FHFMNBUJH-JWF.V[JFL

r&MLF%JOTEBHBWPOE 5IF.VSQIZT2VJ[OJHIU r.FFSEBOTQFMMFUKFT JODM%BSUTFO1PPMCJMKBSU r*FEFSF;POEBHNJEEBH&SFEJWJF7PFUCBM

BRUILOFTEN, FEESTEN, BORRELS, BARBECUES, ZAKENLUNCHES, PROMOTIES, ETC. Ook voor party- en cateringvolle r e fe S service (bekend om hoge nce! ambia r ras) kwaliteit en verscheidenheid) (ook te Dennis en Carla Klos Costerweg 5, 6702 AA Wageningen, telefoon 0317-425949

Vijzelstraat 10, 6701 DC Wageningen. tel. 0317-452444 www.cafedaniels.nl

May 18: We Day 2010 The afternoon for sports and activities for all employees

SIGN

in!

Unti

l Ap

ril 2

0!

For more information and registration (from March 25 until April 20) View: intranet Wageningen UR > people>services>We Day E-mail: [email protected]

Wageningen UR zoekt: Kwantitatief ecoloog Imares, Yerseke; vacaturenummer: 0000

HBO-onderzoeker Imares, IJmuiden; vacaturenummer: 0000-2

PhD Interactief integraal ontwerpen van dierhouderijsystemen die passen in duurzame ontwikkeling

18 Mei: We Day 2010 Dé sport- en activiteitenmiddag voor alle medewerkers

GEEF

JE OP

!

Tot 2

0 ap

ril!

Livestock Research, Lelystad; vacaturenummer: ASG-WLR-BO-0007

PhD position in biodiversity assessment Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: PSG-BIOSYS-0001

PhD student Wageningen UR, Wageningen; vacaturenummer: PSG-GLAS-0007

Wetenschappelijk Onderzoeker Gewasbescherming Wageningen UR, Bleiswijk; vacaturenummer: PSG-GLAS-0008

Research Scientist Physiology in Plant Breeding Plant Research International, Wageningen; vacaturenummer: PSG-PB-0002

Onderzoeker Groeibevorderaars en Contaminanten Rikilt, Wageningen; vacaturenummer: RIKILT-GB0000

HBO-Onderzoeker Contaminanten Rikilt, Wageningen; vacaturenummer: RIKILT-NTP0000

Adjunctbeheerder/Secretaresse bij Logistics, Decision and Information Science Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: SSG-LDI-0000

Assistant Professor Research Methodology (Tenure Track) Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: SSG-M&T-0001

Docent Methoden & Technieken Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: SSG-M&T-0002

Adjunctbeheerder / secretaresse Wageningen University, Wageningen; vacaturenummer: SSG-RDS-0000

Docent Wildlife- / Kust en Zee Management Hogeschool Van Hall Larenstein, Leeuwarden; vacaturenummer: VHL DM0001

Info day Environmental Technology MSc thesis subjects What: The Sub-department of Environmental Technology organizes an informative meeting for MSc students who are interested in doing an MSc thesis in Environmental Technology. When: Wednesday April 7 from 16.30 – 18.00 h. Where: Biotechnion, 7th floor, coffeecorner. Information: Available via the website of Environmental Technology: www.ete.wur.nl.

Voor meer informatie en aanmelden (vanaf 25 maart tot uiterlijk 20 april 2010) Kijk op: intranet Wageningen UR > people > voorzieningen > We Day E-mail: [email protected]

>> GO/NO GO

Wat je de komende weken niet mag missen (en wat wel). Zie ook de agenda op: www.resource.wur.nl/agenda

>>Go

>> Go

>> Go

1 april

donderdag 8 april

donderdag en vrijdag 15 en 16 april

PSYCHEDELISCH

ASPERGE-PR

The Cubical komt uit Liverpool en is op tournee door Nederland. Daarbij beproeven ze hun geluk in Wageningen. Ze spelen garagebluesrock met sixties psychedelica. Op de site van popcultuur kunt u een voorproefje horen. The Beatles, maar dan wat steviger. POPCULTUUR-WAGENINGEN.NL

21.00, CAFÉ XL, GRATIS

>> Go

[email protected]

zaterdag 3 april

FOSSIEL

DE PHD EN ZIJN PROF De begeleiding van promovendi is altijd goed voor discussie. Wageningen organiseert als eerste universiteit een workshop over de promotie-opleiding. In West-Europa werken we nu met onderzoeksscholen, terwijl elders in Europa een hoogleraar de promovendi aanstuurt. En wat bij de bèta-studies werkt, hoeft niet op te gaan voor de gamma-promovendi. Hora est voor een goed debat. FORUM, 8.30 UUR, 100 (PROMOVENDI) OF 250 EURO

U wist natuurlijk dat Erica Terpsta asperge-ambassadeur van 2009 was. En u breekt zich al weken het hoofd welke BNer de asperge-ambassadeur van 2010 wordt. Op 8 april weet u het, om twaalf uur precies wordt de vertegenwoordiger van het witte goud bekend gemaakt. Met aansluitend een fotomoment!

(OVERIG).

>> Go Thursday 1 April

>>No Go

PSYCHEDELIC

zondag 11 april

Liverpool’s The Cubical bring their sixties garage blues rock to Wageningen. The Beatles with knobs on.

127E VARSITY

10.00 TOT 16.00 UUR, DE WIELEWAAG, STATIONSTRAAT

De Varsity, hét jaarlijkse studentenroeifeest op en bij het Amsterdam-Rijnkanaal te Houten. Elk jaar strijden de vier beste roeiers van elke vereniging in de Oude Vier tegen elkaar. Een geweldig feest, maar Argo won voor het laatst in 1961. Ook dit jaar maken ‘we’ geen kans. Skadi uit Rotterdam gaat misschien voor de vijfde keer op rij winnen. Dus bespaar je de vernedering, en blijf thuis.

32, GRATIS

KNSRB.NL, 10.00 UUR, 8 EURO

>> Go

>> Go

donderdag 8 april

dinsdag 13 april

INTEGRATION PARTY

FOR QUALITY OF FEAST

E-DINGEN

Er bestaat een hyves die ‘Wageningen Uitgaans Promotie’ heet: Wageningen UP, for quality of feast! Je kunt er aangeven of je naar een feest gaat, zodat het er eerder druk wordt. ‘Want wie wil er nou niet gewoon al om 23 uur beginnen.’ Op het Groot Integratiefeest van de studieverenigingen had zich dinsdag alleen nog beheerder Tim aangemeld. We verwachten dat het wel drukker wordt. Na elven, dat wel.

De nieuwe mediatheek voldoet al een tijdje, maar wordt nu officieel geopend. Met een aardig symposiumpje over digitaal onderwijs. Sprekers van de publieke omroep, HAS Den Bosch en de bibliotheek van Wageningen UR praten je bij over allerlei webtoepassingen, het werken met video in onderwijs en een database die actuele kennis uit de groene sector ontsluit.

You can sign up on Hyves: ‘Wageningen UP, for quality of feast!’ One person so far... Sure to be more.

22.00 – 05.00 UUR, KSV

[email protected]

Wist u dat Wageningen een fossielenwerkgroep heeft? Nee, geen fossiele werkgroep. De groep bestaat dertig jaar en ze willen hun mooiste schatten met u delen onder de titel: ‘De oogst van 30 jaar zoeken’.

21.00, CAFÉ XL, FREE

>> Go Saturday 3 April

FOSSILS The fossil (no, not fossilized) work group display the harvest of 30 years. 10.00 TO 16.00, DE WIELEWAAG, STATIONSTRAAT 32, FREE

>> Go Thursday 8 April

22.00 TO 05.00, KSV

>> Go Thursday 15 & Friday 16 April

PHD SUPERVISION Debate on how PhDs should be supervised. FORUM, 8.30, €100 (PHDS) OR €250 (OTHERS)

12.00 UUR, VAN HALL LARENSTEIN VELP,

Details? resource.wur.nl/en/agenda

Singles trekken naar de stad om relatie te vinden. Ik heb geleerd dat je mensen hier niet op hun uiterlijk moet beoordelen. p

Recommend Documents