Signalen van herstel voor automotive sector

Automotive Kwartaalbericht ING Economisch Bureau

Signalen van herstel voor automotive sector Licht aan het einde van de tunnel De markt voor nieuwe personenauto’s kent een forse daling in de eerste helft van 2013. Nederland blijft massaal weg uit de showrooms van autodealers. Toenemende werkloosheid, lagere koopkracht en onzekerheid gijzelen de markt voor nieuwe auto’s. Toch zijn er lichtpuntjes. Het consumentenvertrouwen lijkt bezig aan een comeback en de occasionmarkt ziet voor het eerst in jaren een stijging in het gemiddelde prijsniveau. Autobedrijven verkochten daarnaast in april meer gebruikte auto’s aan consumenten. Met moeite richting 400.000 nieuwe auto’s Het niveau van de registraties van nieuwe auto’s loopt sterk achter bij de verkopen in de afgelopen jaren. Tot en met april was sprake van een teruggang van bijna 30% in vergelijking met dezelfde periode in 2012. In totaal werden in de eerste vier maanden van 2013 iets minder dan 147.000 nieuwe auto’s geregistreerd. Om tot vergelijkbare aantallen te komen moeten we terug naar 2009, toen in dezelfde periode zo’n 155.000 nieuwe auto’s op kenteken werden gezet. In dit voor de autobranche zwakke jaar eindigden de verkopen op een aantal van 387.000 nieuwe auto’s. Zowel de particuliere als zakelijke markt kende destijds een flinke terugval.

Er zijn meer connecties tussen de jaren 2009 en 2013. Met name de daling in de zakelijke markt is terug te leiden tot het jaar 2009. De uitbraak van de crisis leidde destijds tot een stop op nieuwe auto’s in de zakelijke markt. Omdat het gemiddelde autoleasecontract een duur van ongeveer 3 ½ 4 jaar kent is de vervangingsvraag in 2013 vanuit de zakelijke markt zeer laag. Tot en met april 2013 is volgens cijfers van VWE Voertuiginformatie- en documentatie sprake van een terugval van 28,5% in zakelijke registraties. De particuliere markt heeft het nog moeilijker. Nadat deze markt in 2012 al met 20% daalde, volgde in de eerste vier maanden van dit jaar nog een terugval van maar liefst 33%. Consumenten voelen de druk van lastenverzwaringen, die hebben geleid tot verdere erosie van de koopkracht. Ook de snelle toename van de werkloosheid van 6,2% vorig jaar april naar 8,2% in april 2013 doet de markt voor nieuwe auto’s geen goed. Niet verwonderlijk daarom dat veel consumenten momenteel grote aankopen uitstellen.

Figuur 1 Registraties personenauto’s 2009-12, raming 2013-15 en trends (aantallen x 1000 auto’s) 2009 387

600 550

500 450

400 350 300

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

2010 483

2011 555

2012 502

2013 395

2014 465

2015 505

Trends ● Markt in dal geraakt in 2013. ● Particuliere markt is na zwak 2012 nog verder teruggevallen. ● Tevens sterk dalende zakelijke markt door economische situatie… ● ...en lage vervangingsgraad (terug te voeren tot rampjaar 2009). ● Toch zijn er lichtpuntjes die wijzen op herstel richting eind 2013. ● Consumentenvertrouwen stijgt en Europese markt groeide in april… ● …evenals als occasionverkopen autobedrijven aan consumenten in NL. ● Terugkeer naar normalere waarden nieuwverkoop na 2013.

Bron: VWE voertuiginformatie- en documentatie, raming en trends ING Economisch Bureau

Figuur 2 Ontwikkeling consumentenvertrouwen en ontwikkeling (jaar-op-jaar) registraties personenauto’s Consumentenvertrouwen

Registraties j-o-j

0

60%

-5

50%

-10

40%

-15

30% 20%

-20

10%

-25

0%

-30

-10%

-35

-20%

-40

-30%

-45

-40%

-50

-50% jan'08

jan'09

jan'10

jan'11

jan'12

jan'13

consumentenvertrouwen registraties nieuwe auto's

Bronnen: CBS (consumentenvertrouwen seizoensgecorrigeerd), VWE voertuiginformatie- en documentatie Dal in zicht? Ook de komende maanden zullen de registraties van nieuwe personenauto’s aanzienlijk lager zijn dan vorig jaar. De terugval in procenten zal in de maanden mei en juni zelfs nog hoger uitvallen. Met name in juni 2012 was namelijk sprake van een hausse in de zakelijke markt, omdat per 1 juli 2012 de eerste aanscherping van de bijtellingsgrenzen plaats vond. Bepaalde typen konden echter voor die datum nog in aanmerking komen voor een lage bijtelling, waarbij de berijder deze lage bijtelling ook de komende jaren behoudt. Ook de tweede aanscherping per 1 januari 2013 zorgde in de maanden november en december 2012 voor sterke registratie cijfers, maar resulteerde door het naar voren halen van registraties tegelijkertijd in een uitermate slecht begin van 2013. In de tweede helft van het jaar kan de markt zich mogelijk weer enigszins herpakken. Trekken we de parallel met 2009 nogmaals dan was richting het einde van dat jaar sprake van herstel, waarna in 2010 de markt weer snel richting het langjarige gemiddelde optrok. Een terugkeer van het consumentenvertrouwen zorgde toen voor een wederopstanding van de particuliere autoverkopen. Ook de zakelijke markt herstelde in 2010.

Automotive Kwartaalbericht Mei 2013 2

Rust en vertrouwen Niet in alles zijn de marktomstandigheden gelijk te noemen aan 2009. Zo is de eerder genoemde werkloosheid hoger dan in 2009 en is de koopkracht van consumenten sindsdien gedaald. Ook is het vermogen van huishoudens (op papier) afgenomen door onder andere lagere waardes van huizen. Wel zijn de totale spaartegoeden van huishoudens sinds 2009 toegenomen. Een snelle opmars zoals in de periode 20092011, waarbij de markt een sprong maakte van 387.000 naar 555.000 nieuw geregistreerde auto’s is daarom nu minder waarschijnlijk. Ook omdat bijvoorbeeld de vrijstelling van MRB voor zeer zuinige auto’s op haar laatste benen loopt. Toch kan een herstel van het vertrouwen wel leiden tot een herstel van de personenautomarkt. Hoewel nog steeds zwak lijkt de economie in iets rustiger vaarwater te komen. Het ING Economisch Bureau voorspelt na krimp in 2013 een licht groeiende economie in 2014. Metingen van het CBS tonen daarnaast aan dat consumenten zowel de economische situatie als hun eigen financiële positie in de komende 12 maanden inmiddels rooskleuriger zien dan aan het begin van dit jaar. Ook in de rest van Europa zijn tekenen van herstel zichtbaar. Volgens ACEA (Europese associatie van automobielfabrikanten) was voor het eerst sinds september 2011 weer een sprake van een jaar-op-jaar stijging. De Europese registraties groeiden in april 2013 met 1,7% ten opzichte van april 2012. Zelfs in zwaar geteisterde markten zoals Spanje en Griekenland werden plussen genoteerd.

Tabel 1 Registraties top 10 (jan-apr) naar volume

Volkswagen Ford Peugeot Renault Kia Toyota BMW Opel Citroen Audi

Registraties jan-apr jan-apr 2012 2013 23.766 18.574 16.318 12.556 16.213 11.478 14.314 10.862 12.502 9.886 12.454 8.507 6.795 7.493 15.335 7.487 10.528 7.203 8.808 6.866

Marktaandeel jan-apr jan-apr 2012 2013 11,5% 12,7% 7,9% 8,6% 7,8% 7,8% 6,9% 7,4% 6,0% 6,7% 6,0% 5,8% 3,3% 5,1% 7,4% 5,1% 5,1% 4,9% 4,3% 4,7%

Bron: VWE voertuiginformatie- en documentatie Occasion opleving Terug naar Nederland, waar de occasionmarkt aantoont dat ook consumenten hier niet geheel stilzitten. Hoewel de totale occasionhandel in de periode januari –april met 4,5% kromp ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar, brengt met name de toename van de verkoop van occasions door autobedrijven aan consumenten (in april) hoop. Ten opzichte van april 2012 nam dit aantal met 2% toe. Ook de occasionprijzen hebben het dalende pad verlaten. Cijfers van het CBS (consumentenprijsindex tweedehands auto’s) wijzen sinds december 2012 op een licht stijgende lijn. Over geheel 2012 was nog sprake van een daling van 5,6% versus 2011. Het prijsherstel lijkt alles te maken te hebben met een nieuw evenwicht in vraag en aanbod. In de branche werd eerder dit jaar al gesproken over een tekort aan gebruikte auto’s. Dit heeft onder meer te maken met de lage vervangingsvraag in de markt voor nieuwe personenauto’s, waardoor minder gebruikte auto’s in omloop komen. Daarnaast heeft het exportkanaal een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Er zijn voor de handel meer afzetmogelijkheden ontstaan dan enkel het binnenland. Om toch aan de vraag in het binnenland te voldoen neemt ook import van gebruikte auto’s toe. Opvallend hierin is dat de samenstelling van de import dit jaar sterk verandert. Door aanpassingen omtrent de motorrijtuigenbelasting (MRB) voor oudere auto’s is de run op grotere oude auto’s teruggevallen. Er worden nu meer kleinere auto’s geïmporteerd. Raming 2013 naar 395.000, herstel in 2014-15 Gezien het feit dat de markt voor nieuwe personenauto’s de lijn van 2009 lijkt te volgen verwacht het ING Economisch Bureau dat de verkopen toch richting de 400.000 auto’s kunnen klimmen. Een positieve ontwikkeling van het consumentenvertrouwen biedt hoop. Daarnaast zal de zakelijke markt wederom tegen het einde van het jaar registraties naar voren trekken gezien de verdere

Automotive Kwartaalbericht Mei 2013 3

Tabel 2 Registraties top 10 (jan-apr) naar omzet

BMW Volkswagen Ford Audi Peugeot Renault Volvo Toyota Mercedes Opel

x Eur 1 miljoen jan-apr jan-apr 2012 2013 387 424 609 422 348 310 417 308 349 242 279 238 289 227 236 213 225 195 365 194

Aandeel omzet jan-apr jan-apr 2012 2013 7,3% 10,7% 11,5% 10,7% 6,6% 7,8% 7,9% 7,8% 6,6% 6,1% 5,3% 6,0% 5,5% 5,7% 4,5% 5,4% 4,3% 4,9% 6,9% 4,9%

Bron: VWE voertuiginformatie- en documentatie (omzet op basis van aanschafprijzen inclusief belastingen) aanscherping van bijtellingsgrenzen per 1 januari 2014. Een andere interessante ontwikkeling is het einde van de vrijstelling van MRB voor zeer zuinige auto’s (eveneens per 1 januari 2014, uitzondering auto’s met CO2 uitstoot van niet meer dan 50 g/km tot en met 2015). Dit zou eigenaren van met name zeer zuinige diesels kunnen bewegen deze auto’s in te ruilen op zuinige benzine auto’s. Dergelijke acties kunnen richting het einde van het jaar de markt voor nieuwe personenauto’s een duwtje in de juiste richting geven. ING Economisch Bureau verwacht daarom een uitkomst die iets hoger licht dan het niveau van 2009, te weten 395.000 nieuw geregistreerde personenauto’s. Hoewel het aantal lager is dan de vorige raming (410.000) bieden eerder genoemde ontwikkelingen toch een houvast voor de markt om niet tot onder het niveau van 2009 weg te zakken. Daarnaast houdt ING Economisch Bureau vast aan herstel in de jaren 2014 en 2015 met ramingen van respectievelijk 465.000 en 505.000 registraties. Eerder beschreven factoren maken het herstel minder sterk dan in de jaren 2010 (483.000) en 2011 (555.000), maar leiden de branche wel naar een terugkeer van het langjarige gemiddelde dat zich rond de 500.000 bevindt. Zuur voor het zoet Herstel is dus in aantocht. Vooralsnog heeft de automotive branche echter te maken met een gifbeker die eerst volledig dient te worden leeggedronken. Nagenoeg alle automerken kampen dit jaar met een teruggang in volume. Binnen de top 30 wist enkel BMW een groter aantal nieuwe auto’s te registreren. Daarnaast was ook bij enkele exoten zoals Bentley en Maserati sprake van groei. De aantallen zijn echter bij dit soort merken uiteraard zeer beperkt. Door een blijvend felle concurrentiestrijd was wel volop sprake van wisselingen in marktaandeel. Er waren diverse merken die hun relatieve positie wisten te verbeteren. Naast BMW

wonnen ook haar Duitse collega’s Audi, Mercedes en Volkswagen terrein. Toch is BMW vooralsnog de grote winnaar van 2013 te noemen. Het merk steeg naar plek 7 in Nederland in volume. Gemeten naar omzet in Euro’s is BMW over de eerste vier maanden zelfs marktleider. Dit is voor een groot deel te danken aan het succes van de nieuwe BMW 3-serie. Met name het feit dat diverse varianten (zowel diesel als benzine en sedan als touring) in aanmerking komen voor 20% bijtelling geeft de auto een voorsprong op haar concurrenten. De gemiddelde aanschafprijs van dit model bedraagt overigens bijna Eur 50.000, waardoor de lage bijtelling een besparing van zo’n Eur 100 per maand oplevert voor zakelijke rijders.

van 14% en 20% bijtelling versies kopers trekt. Daarnaast blijven de kleine auto’s (A- en B-segment) het goed doen met een gezamenlijk marktaandeel van 46%.

Ook Volkswagen en Ford deden relatief goede zaken. Bij VW is echter duidelijk dat het volume dit jaar voornamelijk uit het kleinere segment moet komen. De kleine VW Up!, de best verkochte auto van Nederland tot en met april, is inmiddels verantwoordelijk voor ruim 1/3 van het totale volume. Ook de nieuwe Golf doet het goed. De verkoop van grotere modellen zoals de Passat, Touran en Tiguan is echter ingestort. Ford steeg naar plaats 2 en deed goede zaken met een 14% bijtelling variant van de Focus. Ook bij Ford zijn echter grotere modellen zoals de Mondeo, S-Max en Galalaxy niet in trek.

Kosten besparen Het misschien wel belangrijkste argument voor automobilisten om voor kleinere auto’s te kiezen is de mogelijkheid kosten te besparen. Dit geldt zowel voor particulieren als leaserijders. Niet alleen wordt vaker voor modellen uit de lagere segmenten gekozen, ook in de keuze van motorisering staat zuinigheid voorop.

In de top vijf op basis van volume vinden we verder nog Peugeot dat haar marktaandeel stabiel wist te houden en Renault dat zelfs wat terrein wist te winnen. De nieuwe Bsegment modellen van beide merken (respectievelijk 208 en Clio) hebben zich een sterke positie in de markt weten te verschaffen. Ook bij de Franse merken zijn de verkopen van de wat grotere modellen sterk gedaald. Alleen Renault weet met lage bijtellingsvarianten de Mégane verkoop op pijl te houden. Op plaats vijf treffen we Kia dat zichzelf stilletjes richting de top van het klassement stuurt. Naast groot succes in de particuliere markt, weet Kia nu ook op de zakelijke markt stappen te maken. Grootste verliezer in de eerste maanden was Opel dat haar marktaandeel zag zakken van 7,4% naar 5,1%. Het merk ziet haar modellen in de belangrijkste segmenten verder verouderen en is toe aan vernieuwing. Nieuws zal echter dit jaar grotendeels uitblijven, waardoor het in de tweede helft moet vrezen voor een verdere verzwakking van haar positie.

Ook de komende jaren lijkt de winst te komen uit kleine en compacte auto’s (segmenten A,B en C) en daarvan afgeleide varianten zoals kleine MPV’s, SUV’s en Crossovers. Belangrijke ontwikkelingen zoals vergrijzing en toename van 1-persoons huishoudens spelen hierin een rol. Daarnaast komen ook families steeds beter aan hun trekken in de lagere segmenten. Het gat in kwaliteit en interieurruimte tussen hogere en lagere segmenten wordt per modelgeneratie verder verkleind.

Voor zakelijke rijders staat kostenbesparing door middel van een lage bijtelling centraal. Voor de particulier geeft zuinigheid steeds vaker de doorslag samen met zaken als een lagere MRB, lagere verzekeringspremies en lagere onderhoudskosten. Consumenten zijn hiertoe genoodzaakt door een combinatie van koopkrachtverlies en sterk gestegen kosten van het gebruik van auto’s. Om aan te geven hoe zwaar bijvoorbeeld de gestegen brandstofkosten wegen laat figuur 3 zien dat de totale uitgaven aan brandstoffen inmiddels hoger zijn dan de uitgaven aan voertuigen (voornamelijk auto’s). Consumenten zijn dan ook meer dan ooit gebaat bij zuinigheid.

Figuur 3 Uitgaven NL voertuigen* vs. brandstoffen 12.000 11.000 10.000

9.000 8.000 7.000

Downsizing allesbehalve voorbij Zoals in het voorgaande reeds te lezen zijn de verkopen van grotere modellen bij veel merken sterk gedaald. Het Dsegment (bijvoorbeeld VW Passat, Ford Mondeo) kende een daling van bijna 50% en zag haar marktaandeel zakken naar 9%. Ook SUV’s en grotere MPV’s zijn dit jaar uit de gratie geraakt. De winst komt voornamelijk terecht bij het Csegment (bijvoorbeeld VW Golf, Ford Focus), waar een combinatie van nieuwe modellen en ruime beschikbaarheid

Automotive Kwartaalbericht Mei 2013 4

6.000

Uitgaven voertuigen

Uitgaven brandstoffen

Bron: CBS (Consumptie huishoudens, uitgaven x Eur 1 miljoen) *voertuigen: nieuw en 2e hands personenauto's, bestelauto's, motorfietsen, scooters, brommers, fietsen, aanhangers (geen caravans en vouwwagens), invalidewagens, accessoires en onderdelen.

Meer weten? Kijk op ING.nl/zakelijk Of bel met Marinus van der Meer, Sectormanager Automotive 020 57 66 594 Max Erich, Sectoreconoom Automotive 020 56 47 046

Wilt u nieuwe publicaties per e-mail ontvangen? Ga naar ING.nl/economischepublicaties

Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 29 mei 2013.