Samen kiezen voor herstel

Valeriussymposium 2012

Beeld: Shutterstock Juli 2012 www.ggzingeest.nl www.vumc.nl

Samen kiezen voor herstel Donderdag 15 november 2012

Samen kiezen voor herstel Wat zijn ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA)? En wat verstaan wij onder herstel? Deze twee veelgebruikte begrippen uit de hedendaagse psychiatrie staan centraal in het programma van het Valeriussymposium 2012. Hulp verlenen aan mensen met psychotische stoornissen, ernstige stemmingsstoornissen en ernstige persoonlijkheidsstoornissen is de core business van de psychiatrie. Hoe effectief zijn wij in de behandeling van deze aandoeningen en de problemen die zij met zich meebrengen voor degenen die er aan lijden? Over welke levens- en gezondheidsgebieden strekt onze bemoeienis zich uit, en hoe lang gaan we daarmee door? Wie zijn daarbij betrokken en hoe werken deze hulpverleners effectief en efficiënt met elkaar samen? Zijn onze interventies afgestemd op datgene waar de cliënt en diens naastbetrokkenen behoefte aan hebben? Wat is herstel bezien vanuit hun perspectief, en wat is hun eigen rol daarbij? Deze en andere vragen komen aan de orde in lezingen en workshops waarin de thematiek wordt uiteengezet, ingekaderd en nader uitgewerkt. Er is aandacht voor ziektebegrip, behandelingsmogelijkheden, samenwerking met de cliënt en zijn naasten, de samenhang van psychische en lichamelijke gezondheid, maatschappelijke inbedding en werk, en de rol van richtlijnen en kenniscentra. Daarbij komen steeds verschillende perspectieven aan de orde: dat van de hulpverlener, en dat van de personen waarom het allemaal begonnen was. Ten slotte GGZ inGeest

beoogt deze dag in een rondetafeldiscussie tot een synthese daarvan te komen.

Bij GGZ inGeest kunnen mensen met psychische klachten rekenen op kwalitatief

Ambitieus? Zeker wel, maar zonder ambities lukt het ons niet om een positieve

goede en betrouwbare zorg. Kenmerkend voor onze werkwijze is de persoonlijke

wending te geven aan deze vaak levenslange problematiek. Wij nodigen u van

aandacht voor cliënten. Binnen GGZ inGeest staan 2.300 medewerkers klaar

harte uit om actief deel te nemen aan dit symposium.

voor ruim 30.000 cliënten van alle leeftijden, ongeacht hun culturele achtergrond. GGZ inGeest is groot in kleinschaligheid, met negentien locaties

Graag begroeten we u op 15 november.

in Amsterdam, Amstelveen, Haarlem, Hoofddorp en Bennebroek. Namens de raden van bestuur van GGZ inGeest en VUmc, Met de intensieve samenwerking tussen GGZ inGeest en VUmc is de grootste divisie psychiatrie bij een universitair medisch centrum ontstaan. Gezamenlijk leveren de instellingen een compleet zorgaanbod waarin lichamelijke en psychische zorg integraal worden benaderd. GGZ inGeest en VUmc verrichten baanbrekend wetenschappelijk onderzoek. Door het toepassen hiervan wordt de kwaliteit van zowel de lichamelijke als psychische zorg verbeterd.

Ralph Kupka, dagvoorzitter Valeriussymposium

Programma Dagvoorzitter is prof. dr. R.W. Kupka, hoogleraar bipolaire stoornissen GGZ inGeest en VUmc.

Workshop Lean: een stap op weg naar optimaal herstel Drs. W.M. van Ewijk, psychiater en lid van de raad van bestuur VUmc, E. Kist, lean coach bij GGZ inGeest en VUmc en mevrouw drs. A. van der Steenhoven, psychiater en directeur behandel-

09.00 – 09.30 uur Ontvangst 09.30 – 09.45 uur Welkomstwoord Prof. dr. A.T.F. Beekman, lid raad van bestuur GGZ inGeest, hoofd afdeling psychiatrie VUmc

09.45 – 10.00 uur Opening dagvoorzitter Prof. dr. R.W. Kupka, hoogleraar bipolaire stoornissen GGZ inGeest en VUmc

10.00 – 10.30 uur Het EPA-begrip: heeft het een kop en een staart? Prof. dr. J. van Os, hoogleraar en hoofd van de afdeling psychiatrie en psychologie, Maastricht UMC+

10.30 – 11.00 uur Herstellen is oefenen – met jezelf en met je omgeving Dr. T. Kuipers, psychiater-directeur bij Altrecht Divisie Cura 11.00 – 11.30 uur Koffie/theepauze 11.30 – 12.00 uur Zonder de familie lukt het niet Mevrouw drs. M.J. van Lawick, klinisch psycholoog en hoofd opleiding Systeemtherapie, Lorentzhuis Haarlem

12.00 – 12.45 uur Ruimte maken voor herstel en empowerment T.B. Kreuger, ervaringswerker F-ACT GGZ inGeest, drs. ing. B. Nijhof, coördinator Bugs & Testing bij Hyves en ervaringsdeskundige en P.M. Kole, adviseur raad van bestuur stichting beschermende woonvormen Utrecht en HEE docent

12.45 – 13.30 uur Lunchpauze 13.30 – 14.30 uur Ronde 1. Keuze uit: Workshop Herstel vanuit cliënten- en medewerkersperspectief Mevrouw J. Roozen, GGZ-agoog GGZ inGeest, mevrouw I. Duivenvoorden, ervaringsdeskundige Cliënten Belangen Bureau, mevrouw M. Gerritse, ervaringsdeskundige Cliënten Belangen Bureau en H. Schutte, ervaringsdeskundige Cliënten Belangen Bureau

Workshop Dichtbij huis, wijkgericht werken Mevrouw T.M. den Ouden, senior vaktherapeut en coördinerend medewerker Actenz en mevrouw A.P. van der Meulen, coördinerend medewerker Actenz en projectleider WMO-projecten Amsterdam Nieuw-West, samen met twee ervaringsdeskundigen

zaken circuit sociale psychiatrie Zuid-Kennemerland GGZ inGeest

Lezing Persoonlijk herstel als motor van klinisch herstel (13.30–14.00 uur) Dr. J.C. van der Stel, senior-onderzoeker GGZ inGeest; lector geestelijke gezondheidszorg Hogeschool Leiden

Lezing Herstel in de Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie (14.00–14.30 uur) Dr. B. van Meijel, lector GGZ-verpleegkunde, Hogeschool Inholland/Parnassia Bavo Groep

14.45 – 15.45 uur Ronde 2. Keuze uit: Workshop Mind the body! R. van Gool, verpleegkundig specialist GGZ, Master ANP, GGZ inGeest

Workshop Waarom maakt WRAP het verschil? Mevrouw drs. P.L.F. Sedney, promovendus en wetenschappelijk medewerker Kenniscentrum Maatschappij en Recht, Hogeschool van Amsterdam en mevrouw drs. D. Boertien, programmacoördinator Herstel, Ervaringsdeskundigheid en Participatie

Workshop Wetenschappelijk onderzoek in een zorginstelling: voorbeelden uit de praktijk Dr. P.D. Meesters, psychiater circuit ouderenpsychiatrie GGZ inGeest en dr. J.R. Theunissen, hoofd zorgonderzoek dienst onderzoek GGZ inGeest

Lezing Zelfmanagement: voor soma en psyche? (14.45–15.15 uur) Prof. dr. F.J. Snoek, hoogleraar/afdelingshoofd medische psychologie VUmc

Lezing Kennis delen over EPA: de activiteiten van Kenniscentrum Phrenos (15.15–15.45 uur) Prof. dr. J. van Weeghel, wetenschappelijk directeur van Kenniscentrum Phrenos, hoofd Onderzoek en Ontwikkeling van Dijk en Duin en bijzonder hoogleraar Rehabilitatie en participatie van psychiatrische patiënten bij Tranzo, Universiteit van Tilburg

15.45 – 16.15 uur Koffie/theepauze 16.15 – 17.00 uur Rondetafeldiscussie Herstel bij EPA: wie doet wat? Vanaf 17.00 uur Borrel

Lezingen ochtendprogramma

Workshops en lezingen middagprogramma

Het EPA-begrip: heeft het een kop en een staart?

Toelichting

Al tijden is men naarstig bezig met begrippen als common mental disorder en

Van 13.30 tot 14.30 en van 14.45 tot 15.45 bieden we een keuzeprogramma

severe mental illness (ernstige psychiatrische aandoeningen). Maar wat zijn

aan. Per ronde kiest u voor ofwel één workshop ofwel twee lezingen. Bij de

psychische stoornissen überhaupt? En zijn er behalve frequentie en ernst nog

inschrijving wordt gevraagd uw voorkeur op te geven. Indeling gebeurt op

andere belangrijke dimensies die van nut kunnen zijn in de zorg? Jim van Os

volgorde van binnenkomst en op basis van beschikbaarheid.

neemt u mee in een ontdekkingsreis die begint bij DSM-2 en die eindigt bij uzelf - want daar zit de sleutel tot het begrijpen van de stof van psychische

Ronde 1

stoornissen, en EPA in het bijzonder.

Workshop Herstel vanuit cliënten- en medewerkersperspectief Medewerkers en cliënten dienen zich er bewust van te zijn dat het proces van

Herstellen is oefenen – met jezelf en met je omgeving

herstel van de cliënt zelf is. En dat het leveren van herstelondersteunende zorg

Het motto ‘herstellen doe je zelf’ is aan nuancering toe. De vraag is nu: wat

alleen kan wanneer beiden werken vanuit het perspectief van de cliënt. Hoe kun

moet je doen om te herstellen van een psychiatrische aandoening? Tom Kuipers

je als medewerker ondersteuning bieden bij herstelplannen en -werkzaamheden

legt in deze lezing de nadruk op de waarde van het oefenen met anderen

en de cliënt aanspreken op eigen kracht en mogelijkheden? In deze workshop

om interactionele problemen, die ontstaan bij drie grote psychiatrische

worden de twee perspectieven naast elkaar gelegd en hersteltools meegegeven

aandoeningen (psychose, bipolaire stoornis en persoonlijkheidsstoornis), het

waarmee u morgen meteen aan de slag kunt.

hoofd te bieden. Aan de orde komen onder meer: handicap, respons van de omgeving en daaruit afleidbare ‘protheses’.

Workshop Dichtbij huis, wijkgericht werken In deze workshop komen de ontwikkelingen van de Wet maatschappelijke on-

Zonder de familie lukt het niet

dersteuning (Wmo) aan bod in relatie tot herstel, participatie en inclusie.

De behoefte om te behoren tot een gemeenschap is een universele en

De workshopleiders geven voorbeelden van activiteiten van Actenz (onderdeel

existentieel menselijke behoefte. Het bekende proces van hospitaliseren

van GGZ inGeest) in wijken in Amsterdam en Haarlem. Betrokken cliënten geven

kan ook zo begrepen worden. Eenzaamheid en isolement zijn bekende

aan wat zij nodig hebben om daadwerkelijk mee te doen in de wijk. Aan de

voorspellers van depressie, wanhoop en ineenstorting. Deel uitmaken van een

hand van concrete stellingen gaat u in groepjes met elkaar in gesprek, waarna

sociaal netwerk is een goede voorspeller van sociaal en emotioneel herstel.

een centrale terugkoppeling volgt.

Om dit te bevorderen, is een dialoog met de familie en de mensen die daarbij horen cruciaal, zo betoogt Justine van Lawick.

Workshop Lean: een stap op weg naar optimaal herstel Lean gaat over weten wat uw cliënt wil en zorgen voor toegevoegde waarde

Ruimte maken voor herstel en empowerment

voor herstel. Maar wéét u waar uw cliënt behoefte aan heeft? En hoe betrekt u

In deze lezing gaan Tim Kreuger, Martijn Kole en Bram Nijhof in op de

uw cliënten bij het vormgeven van de ideale behandeling? Lean biedt principes

kernwaarden van herstelondersteunende zorg. Het uitgangspunt hierbij is

en instrumenten om elke dag een stap te zetten op weg naar ideale zorg en

vertrouwen in het herstellend vermogen van mensen met ernstige psychiatrische

optimaal herstel. In deze workshop laten de workshopleiders u zien wat lean

aandoeningen. U gaat luisteren naar een herstelverhaal van een ervarings-

feitelijk is en welke concrete resultaten het heeft opgeleverd voor cliënten.

deskundige. Het ontwikkelen van een eigen identiteit en zingeving zijn cruciaal bij het hervinden van de kracht, regie en autonomie in het eigen leven.

Lezing Herstel in de Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie

Workshop Wetenschappelijk onderzoek in een zorginstelling:

Dit jaar verscheen de update van de Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie.

voorbeelden uit de praktijk

Met de huidige aandacht voor herstel mag verwacht worden dat dit begrip ook

In deze workshop ziet u aan de hand van twee voorbeelden hoe de resultaten

in de richtlijn ruime aandacht krijgt. Berno van Meijel gaat na hoeveel aandacht

van wetenschappelijk onderzoek dat voortkomt uit de zorgpraktijk, daar ook

de herstelbenadering nu krijgt in de richtlijn. En hoe wordt hier concreet

weer gevolgen voor kan hebben. Van 320 volwassen mensen met een ernstige

invulling aan gegeven vanuit het perspectief van de cliënt en vanuit de

psychiatrische aandoening zijn de zorgbehoeften gevolgd en gekoppeld aan

GGZ-professional? En mogen we daardoor nu betere zorg en behandeling

zorggebruik, inclusief rehabilitatie en dagbesteding. In een onderzoek onder

verwachten in de toekomst?

114 ouderen met schizofrenie leidden de bevindingen van een zorgbehoeftescreening tot het opzetten van een nieuw aanbod voor dagactiviteiten en sociaal

Lezing Persoonlijk herstel als motor van klinisch herstel Psychische problemen kunnen mensen zelf oplossen en als het ernstig is, kunnen ze professionele hulp zoeken. Maar uiteindelijk zijn het de mensen zelf die verandering bewerkstelligen. Persoonlijk herstel, waarin mensen op zoek gaan naar wat zij zelf belangrijk vinden en duidelijk krijgen wat ze zelf willen en kunnen veranderen, vormt vaak de motor voor klinisch herstel. Deze lezing gaat in op de vraag in hoeverre aandacht voor persoonlijk herstel voorwaarde is

contact. Lezing Zelfmanagement: voor soma en psyche? Bij behandeling van chronische lichamelijke ziekten zoals diabetes, COPD en hartfalen wordt zelfmanagement steeds belangrijker. In de afgelopen jaren zijn verschillende zelfmanagementprogramma’s voor chronische somatische patiënten ontwikkeld. Dergelijke programma’s zijn gebaseerd op psychologische

voor progressie in de geestelijke gezondheidszorg.

theorieën van gedragsverandering met vaak gunstige effecten op stemming

Ronde 2

relevant voor somatisch chronische patiënten met psychische comorbiditeit en

Workshop Mind the body! Vandaag de dag overlijden mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen zo’n twintig jaar eerder dan de algemene populatie. De oorzaken hiervan hangen onder meer samen met bijwerkingen van medicatie en een ongezonde leefstijl. Verbetering van lichamelijke gezondheid draagt niet alleen bij aan de kwaliteit van leven maar ook aan de mogelijkheden voor herstel. Tijdens deze workshop krijgen naast de somatische gezondheidsproblemen van mensen met EPA ook leefstijlinterventies en met name het stoppen met roken aandacht. Workshop Waarom maakt WRAP het verschil? In deze workshop staat Wellness Recovery Action Plan (WRAP) centraal.

en gevoelens van zelfeffectiviteit. Zelfmanagement van gezondheidsgedrag is psychiatrische patiënten met hoog risico op metabole en cardiovasculaire ziekten. Tijd voor een nieuw paradigma? Lezing Kennis delen over EPA: de activiteiten van Kenniscentrum Phrenos In deze lezing wordt de stand van zaken van kennis over een aantal centrale thema’s in de behandeling en rehabilitatie van mensen met ernstige en langdurige psychische aandoeningen besproken. Daarbij passeren zowel evidence based interventies als veelbelovende nieuwe praktijken op het gebied van herstelondersteuning de revue. Tevens wordt stilgestaan bij de activiteiten die Kenniscentrum Phrenos ontplooit om kennis over kwalitatief goede zorg verder te ontwikkelen en over heel Nederland te verspreiden.

Deze zelfhulpmethode voor mensen met psychische ontwrichtende ervaringen

Rondetafeldiscussie Herstel bij EPA: wie doet wat?

is in Amerika ontwikkeld en wordt inmiddels wereldwijd toegepast. De methode

Aan het eind van de dag buigen enkele sprekers en workshopleiders zich over

werkt vanuit principes als herstel en ervaringsdeskundigheid en is in de VS

de vraag: “Wie doet wat?” Hoe je daarbij de klemtoon legt, staat in deze

evidence based geregistreerd. In het interactieve deel van de workshop verkent

rondetafeldiscussie centraal. Hebben behandelaren in hun behandeling voldoende

u met elkaar wat WRAP onderscheidend maakt en hoe dit zich verhoudt tot

aandacht voor herstel zoals dat voor de cliënt van belang is? Of is het vooral een

reguliere hulpverlening.

zaak van de cliënt zelf om hierin het voortouw te nemen? En hoe krijg je deze perspectieven bijeen? In dit spanningsveld wordt het Valeriussymposium op creatieve en inspirerende wijze afgesloten.

Algemene informatie en inschrijving Doelgroep Dit symposium is bestemd voor psychiaters, psychologen, medisch specialisten, psychotherapeuten, verpleegkundigen, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, agogisch medewerkers, paramedici, vaktherapeuten en trajectbegeleiders. Accreditatie Accreditatie wordt aangevraagd bij de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP), de Federatie van Gezondheidszorgpsychologen (FGzP) en kwaliteitsregister voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten(V&V van de V&VN). Tijdens het Valeriussymposium vinden twee controlemomenten voor de accreditatie plaats. Locatie Het symposium vindt plaats in de Amstelzaal van VUmc, De Boelelaan 1117, 1081 HV te Amsterdam. Het is raadzaam gebruik te maken van het openbaar vervoer vanwege geringe parkeermogelijkheden. Kijk op www.vumc.nl voor een actuele routebeschrijving. Kosten Het inschrijfgeld (incl. administratiekosten, symposiummap, lunch en drankjes) bedraagt voor: • medisch specialisten: € 175,-; • o  verigen (zoals AIOS, AGNIOS, studenten, verpleegkundigen, paramedici, psychologen, psychotherapeuten): € 95,-. Wijze van inschrijving U kunt zich online inschrijven via www.vumc.nl/valeriussymposium. Betaling is mogelijk via iDEAL. Indien u voor accreditatie in aanmerking wilt komen, verzoeken wij u vriendelijk uw BIG-nummer in te vullen. Zonder dit nummer kunnen wij uw deelname niet verwerken en worden er géén accreditatiepunten bijgeschreven. Meer informatie Deelnemers krijgen automatisch een bevestiging van inschrijving per e-mail.

PAOG cursus- en congresorganisatie - VUmc

Annulering van uw registratie dient schriftelijk te geschieden vóór 15 oktober

Irene van Baardwijk en Christel Sluis

2012. Er wordt dan € 35,- aan administratiekosten in rekening gebracht. Na

T (020) 444 8444

deze datum bent u het volledige inschrijfgeld verschuldigd.

E [email protected]