Serie Voortgezette studie in het boekhouden Administratie en ondernemingen. Opgaven

Serie Voortgezette studie in het boekhouden Administratie en ondernemingen Opgaven

Serie Voortgezette studie in het boekhouden Administratie en ondernemingen Opgaven E. Rijswijk M.H.A.F. van Summeren A. Smeenge

Vijftiende druk Wolters-Noordhoff Groningen | Houten

Ontwerp omslag: G2K Designers, Groningen Omslagillustratie: photoDisc

Wolters-Noordhoff bv voert voor het hoger onderwijs de imprints Wolters-Noordhoff, Stenfert Kroese, Martinus Nijhoff en Vespucci. Eventuele op- en aanmerkingen over deze of andere uitgaven kunt u richten aan: Wolters-Noordhoff bv, Afdeling Hoger Onderwijs, Antwoordnummer 13, 9700 VB Groningen, e-mail: [email protected] 1 2 3 4 5 / 10 09 08 07 © 2006 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van korte gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). Voor het overnemen van niet-korte gedeelte(n) dient men zich rechtstreeks te wenden tot de uitgever. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. ISNB 978-90-01-81838-8 NUR 786

Woord vooraf

Het opgavenboek Serie Voortgezette studie in het boekhouden: Administratie en ondernemingen bevat voor elk van de in het theorieboek opgenomen hoofdstukken een ruime hoeveelheid opgaven. De opgaven zijn in toenemende moeilijkheidsgraad geplaatst. Bij nagenoeg elk hoofdstuk zijn ook examenvraagstukken opgenomen, bijvoorbeeld van het examen SPD-Bedrijfsadministratie. De uitwerkingen van de meeste opgaven zijn via de website van Wolters-Noordhoff (www.voortgezettestudieboekhouden. wolters.nl) te raadplegen. De uitwerkingen van de opgaven die gemarkeerd zijn met een asterisk (*), zijn opgenomen in de docentenhandleiding bij het theorieboek. Ook de docentenhandleiding is voor docenten te raadplegen via de genoemde website. Gezien de grote hoeveelheid opgaven die bij elk hoofdstuk is opgenomen, zal ten behoeve van de voorbereiding op een tentamen of examen een selectie moeten worden gemaakt. Het spreekt vanzelf dat in deze selectie opgaven op het niveau van examenvraagstukken niet mogen ontbreken. Het materiaal in het opgavenboek hebben we met de grootst mogelijke zorg samengesteld. We zijn oprecht van mening dat we je met deze opgavenverzameling een kwaliteitsproduct hebben voorgelegd. Opmerkingen met betrekking tot de opgaven en uitwerkingen kunnen worden gezonden aan de uitgeverij; per post: Wolters-Noordhoff, afdeling Voorlichting HO, Postbus 58, 9700 MB Groningen, of per e-mail: voorlichting.ho@wolters. nl. Wijchen, M. van Summeren Mijdrecht, E. Rijswijk Eelde, A. Smeenge juni 2006

Studiewijzer

Structuur

Serie Voortgezette studie in het boekhouden: Administratie en ondernemingen bestaat uit een theorieboek en een opgavenboek. Het theorieboek bestaat uit vier delen: I Handelsondernemingen II Industriële ondernemingen III Dienstverlenende ondernemingen IV Rechtsvormen van ondernemingen In deze vier delen zijn negenentwintig hoofdstukken ondergebracht, waarin de theorie wordt behandeld. In het theorieboek is elk hoofdstuk op dezelfde manier opgebouwd, namelijk: · een inhoudsopgave en een inleiding; · een behandeling van de stof in paragrafen (en eventueel subparagrafen). In het opgavenboek is voor elk hoofdstuk een ruime hoeveelheid opgaven opgenomen. De uitwerkingen van de meeste opgaven zijn via de website van Wolters-Noordhoff (www.voortgezettestudieboekhouden.wolters.nl) te raadplegen. De opgaven waarvan de uitwerkingen in de Docentenhandleiding zijn opgenomen, zijn gemarkeerd met een asterisk (*). De Docentenhandleiding is voor docenten ook te raadplegen via de website.

Studieaanwijzingen

Het verwerken van de theorie vergt een goede studiestrategie. De volgende studieaanwijzingen zijn daarbij behulpzaam. · Lees aandachtig de inleiding. In de inleiding worden ook onderwerpen uit Basisstudie in het boekhouden, zij het beknopt, herhaald. · Lees aandachtig de deelopening. In de deelopening wordt beknopt aangegeven wat de inhoud van het deel is. Het theorieboek bestaat uit vier delen. · Lees aandachtig de hoofdstukopening (inhoud en inleiding). In de hoofdstukopening wordt beknopt aangegeven wat de inhoud van het hoofdstuk is. · Werk de paragrafen van het hoofdstuk door. De theorie die in een paragraaf wordt behandeld wordt vaak toegelicht met een of meer voorbeelden. Bestudeer deze zorgvuldig. · Achterin het theorieboek is een lijst met kernbegrippen opgenomen en de omschrijving daarvan. · Maak nu de opgaven die van het desbetreffende hoofdstuk in het opgavenboek zijn opgenomen. Veelal moet een selectie worden gemaakt. In deze selectie mogen opgaven op het niveau van eindexamenvraagstukken niet ontbreken.

·

·

Controleer de door jou uitgewerkte opgaven die niet door je docent worden besproken aan de hand van uitwerkingen. De uitwerkingen kunnen je overigens ook behulpzaam zijn als je bij de uitwerking van een opgave ondanks raadpleging van het theorieboek, vastloopt. Ga verder met het volgende hoofdstuk.

Inhoud

Deel 1 Handelsondernemingen 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Administratie van handelsgoederen 12 Omzetbelasting 24 Administratie van kosten en opbrengsten 29 Opslagmethode en handelsondernemingen 39 Kostenplaatsenmethode en handelsondernemingen 47 Kostenbudgettering en handelsondernemingen 53 Direct costing en handelsondernemingen 75 Economische voorraad bij handelsondernemingen 86 Emballage 95 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 109 Transacties in vreemde valuta 127 Nevenvestigingen (filialen) 137

Deel 2 Industriële ondernemingen 168 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

Administratie en massaproductie 170 Actuele prijzen en massaproductie 191 Administratie en stukproductie 200 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 219 Direct costing en industriële ondernemingen 254 Activity based costing en industriële ondernemingen 275 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 278 Leasing 303 Materiële vaste activa 318 Onderzoek en ontwikkeling 330

Deel 3 Dienstverlenende ondernemingen 350 23 24

Dienstverlenende ondernemingen nader beschouwd 352 Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen 353

Deel 4 Rechtsvormen van ondernemingen 25 26 27 28 29

366

Eenmanszaak 368 Vennootschap onder firma (Vof) en commanditaire vennootschap (CV) 374 Besloten vennootschap (BV) en naamloze vennootschap (NV) 384 Eigen vermogen bij BV en NV 385 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 393

Handelsondernemingen

1

1

Administratie van handelsgoederen 12

2

Omzetbelasting 24

3

Administratie van kosten en opbrengsten 29

4

Opslagmethode en handelsondernemingen 39

5

Kostenplaatsenmethode en handelsondernemingen 47

6

Kostenbudgettering en handelsondernemingen 53

7

Direct costing en handelsondernemingen 75

8

Economische voorraad bij handelsondernemingen 86

9

Emballage 95

10

Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 109

11

Transacties in vreemde valuta 127

12

Nevenvestingen (filialen) 137

x Paragraafkopje 11

1 Administratie van handelsgoederen

1.1

De handelsonderneming Lambregts registreert de goederen op de voorraadrekening tegen inkoopprijzen. In het grootboek komen onder andere voor de rekeningen 700 Voorraad goederen en 820 Brutowinst. Op 1 januari bedroeg de goederenvoorraad €307.600. Over de maand januari worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Inkoopboek € 265.800 2 Inkoopretourenboek € 12.200 3 Verkoopboek verkoopprijs € 316.800 inkoopprijs € 239.100 4 Verkoopretourenboek verkoopprijs € 35.900 inkoopprijs € 27.400

Gevraagd

130 140 700 710 720

a b c

Journaliseer de voorgaande dagboekgegevens over januari. Stel de rekening Voorraad goederen samen. Journaliseer de bovenstaande dagboekgegevens over januari nogmaals, nu in de veronderstelling dat de rekening Brutowinst gesplitst is in de rekeningen 800 Kostprijs omzet en 830 Omzet.

1.2

De handelsonderneming Bouman administreert de goederenvoorraad tegen inkoopprijzen. Onderstaand zijn enkele rekeningen voorkomende in het grootboek weergegeven met daarachter de saldi per 1 maart:

Afgeleverde goederen Ontvangen goederen Voorraad goederen Ontvangen facturen Af te leveren goederen

Debet € 7.100 € €

Credit €

15.700

€

21.600

173.600 12.400

Over de maand maart worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Inkoopboek € 116.100 2 Goederenontvangstenboek € 120.500 3 Afstemregister inkopen € 118.900 4 Verkoopboek € 139.600 (inkoopprijs €90.700) 5 Goederenafleveringenboek € 98.300 6 Afstemregister verkopen € 94.200 Gevraagd

12

a b c

Journaliseer de voorgaande dagboekgegevens over maart. Stel de rekeningen 130, 140, 710 en 720 samen. Wat is de betekenis van het saldo voorkomende op elk van de onder b genoemde rekeningen?

1.3 Gevraagd

Waardoor wordt het kernpunt van het boekingsschema van de administratie tegen inkoopprijzen gevormd? b Uit welke varianten dient men voor de vaststelling van de prijzen van de verkochte goederen een keuze te maken, zodra het om dooreen leverbare artikelen gaat? c Typeer: 1 het fifo-stelsel; 2 het lifo-stelsel; 3 het gemiddelde-inkoopprijsstelsel. a

Van een artikel is op 1 januari een voorraad van 18 eenheden à €12 aanwezig. In januari vinden in dit artikel de volgende transacties plaats: 7 januari verkocht 5 stuks à €20 8 januari verkocht 4 stuks à €20 9 januari gekocht 18 stuks à €14 10 januari verkocht 9 stuks à €21 17 januari verkocht 9 stuks à €23 22 januari verkocht 7 stuks à €23 23 januari gekocht 12 stuks à €13 27 januari verkocht 6 stuks à €23

1.4

De administratie geschiedt volgens de fifo-methode. Gevraagd

Gevraagd

Stel de gecomprimeerde journaalposten over januari samen. Stel het winstoverzicht over januari op.

a b

1.5

Indien de administratie geschiedt volgens de gemiddelde-inkoopprijsmethode, hoe ziet de uitwerking van opgave 1.4 er dan uit?

1.6

Indien in opgave 1.4 de administratie geschiedt volgens de lifomethode, hoe ziet de uitwerking van opgave 1.04 er dan uit?

1.7

Indien voor de waardering op de balans bij het lifo-systeem wordt uitgegaan van het zogenoemde collectief lifo (= lifo per balansdatum), tot welke boeking geeft dit bij opgave 1.6 dan nog aanleiding?

1.8

De marktinkoopprijs van het artikel uit opgave 1.4 bedraagt op 31 januari € 11.

a 1 2 3 4 b

Tot welke journaalpost geeft dit aanleiding in de volgende gevallen: fifo-methode; gemiddelde-inkoopprijsmethode; lifo-methode; het zogenoemde collectief lifo. Hoeveel bedraagt de winst in elk van de onder 1 tot en met 4 vermelde gevallen? 1 Administratie van handelsgoederen 13

1.9

De handelsonderneming Beukhof administreert de goederenvoorraad tegen verkoopprijzen. In het grootboek komen onder andere voor de rekeningen 700 Voorraad goederen en 710 Ongerealiseerde winst. De rekening 700 Voorraad goederen is op 1 januari geopend met € 520.000 en de rekening 710 Ongerealiseerde winst met € 260.000. Over de maand januari worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Inkoopboek/goederenontvangstenboek kolom Verkoopprijs € 340.000 kolom Inkoopprijs € 170.000 2 Verkoopboek/goederenafleveringenboek kolom Bruto-omzet € 420.000 kolom Netto-omzet € 399.000 NB: Winstpercentage 50% van de (bruto)verkoopprijs. In het grootboek komen de omzet en de kostprijs omzet naar voren.

Gevraagd

a b

* 1.10

Journaliseer de over januari verstrekte gegevens. Bepaal het saldo ultimo januari van de rekeningen 700 en 710.

Een handelsonderneming administreert de goederenvoorraad tegen verkoopprijzen. In het grootboek zijn onder andere de volgende rekeningen opgenomen: 140 Afgeleverde goederen 701 Af te leveren goederen 150 Ontvangen goederen 705 Ongerealiseerde winst 700 Voorraad goederen 710 Ontvangen facturen Over de maand juni zijn de volgende gegevens bekend: 1 Inkoopboek € 149.600 2 Ingaand magazijnboek verkoopprijzen € 247.200 inkoopprijzen € 152.800 3 Afstemregister inkopen € 142.400 4 Verkoopboek bruto-omzet € 284.800 netto-omzet € 273.600 NB: · Gemiddeld winstpercentage 35% van de (bruto)verkoopprijs. · Omzet moet rechtstreeks uit het grootboek blijken. 5 Uitgaand magazijnboek € 266.400 6 Afstemregister verkopen € 276.000

Gevraagd

a

Journaliseer de verstrekte gegevens. De rekening Afgeleverde goederen vertoont ultimo juni een (in verkoopprijzen uitgedrukt debet)saldo van €16.400.

b

Tot welke journaalpost vormt dit gegeven nog aanleiding? NB: Maak hierbij gebruik van het in de opgave vermelde winstpercentage.

14 Deel 1 Handelsondernemingen

* 1.11

Kledingboetiek Trendy verkoopt voornamelijk vrijetijdskleding en betrekt deze kleding van haar hoofdkantoor. De boetiek koopt ook zelfstandig bij derden kleding in om het assortiment aan te vullen. De goederen en facturen worden niet gelijktijdig ontvangen. Zowel de van het hoofdkantoor betrokken kledingvoorraden als de voorraden zelfstandig ingekochte kleding worden door Trendy tegen vaste verkoopprijzen geadministreerd. Bij de berekening van de vaste verkoopprijs wordt uitgegaan van een verwachte gemiddelde inkoopprijs die gescheiden wordt gecalculeerd zowel voor de zomercollectie als voor de wintercollectie voor het komende boekjaar. De zelf ingekochte kleding wordt gedurende het gehele jaar verkocht. De samenstelling van de vaste verkoopprijs is als volgt:

Verwachte gemiddelde inkoopprijs Winstopslag Vaste verkoopprijs

Zelf ingekochte kleding

Vrijetijdskleding betrokken via het hoofdkantoor

60% 40% 100%

Zomercollectie 55% 45% 100%

Wintecollectie 50% 50% 100%

De leveringen van de zomer- en wintercollecties via het hoofdkantoor worden afgerekend tegen de verwachte gemiddelde inkooprijs voor de respectievelijke collecties. De verkopen geschieden à contant en worden in de kasregisters gesplitst in de volgende groepen: · van het hoofdkantoor ingekochte zomercollectie; · van het hoofdkantoor ingekochte wintercollectie; · zelf ingekochte kleding. De omzet en de kostprijs van de omzet worden geboekt vanaf een door de boekhouding opgestelde recapitulatiestaat van de kasregisterontvangsten. Boekingsfeiten met betrekking tot de maand september: 1 Inkoopboek Ontvangen facturen van het hoofdkantoor voor de wintercollectie ter waarde van €400.000. Ontvangen facturen van leveranciers ad €110.000. De verwachte gemiddelde inkoopprijs is €112.000. 2 Boek inkomende kleding Ontvangen van het hoofdkantoor wintercollectie met als verwachte gemiddelde inkoopprijs €360.000. Ontvangen van leveranciers kleding met als verwachte gemiddelde inkoopprijs €90.000. 3 Kasboek (gedeeltelijk)

1 Administratie van handelsgoederen 15

Afdrachten kasregisters: zelf ingekochte kleding zomercollectie wintercollectie 4 Recapitulatiestaat kasregisterontvangsten Omzet september: zelf ingekochte kleding zomercollectie wintercollectie

€ 259.000 € 60.000 € 1.001.000 € 259.000 60.000 - 1.001.000 € 1.320.000

Geef de journaalposten naar aanleiding van de boekingsfeiten. NB: In het grootboek van de kledingboetiek worden de rekening Inkopen en de rekening Hoofdkantoor gehanteerd. Gebruik afzonderlijke rekeningen met betrekking tot respectievelijk zelf ingekochte kleding, zomercollectie van het hoofdkantoor en wintercollectie van het hoofdkantoor.

Gevraagd

1.12

Een handelsonderneming administreert de goederenbeweging tegen vaste verrekenprijzen (v.v.p.). Het grootboek bestaat onder andere uit de volgende rekeningen: 145 Ontvangen goederen 705 Prijsverschillen 700 Voorraad goederen 710 Ontvangen facturen De rekening Ontvangen goederen wordt bijgehouden tegen v.v.p.; de rekening Ontvangen facturen tegen factuurprijs. Aan de verkoopzijde bestaan geen verschillen tussen de afgeleverde goederen en verzonden verkoopfacturen.

Over de maand februari zijn de volgende gegevens bekend: 1 Inkoopboek € 49.000 2 Magazijnontvangstenboek € 57.000 3 Afstemregister v.v.p. € 46.000 factuurprijs € 44.000 4 Verkoopboek € 108.000 5 Magazijnafgiftenboek € 63.000 Gevraagd

a b

Journaliseer de gegevens over februari. Welke aanvullende boeking moet worden gemaakt teneinde ook het prijsverschil tot uitdrukking te brengen van de goederen die wel reeds zijn ontvangen maar niet zijn gefactureerd? (Bedragen worden niet verlangd.)

* 1.13

De onderneming Timmer handelt in telecommunicatieapparatuur. De voorraad wordt geadministreerd tegen v.v.p. In het grootboek komt men onder andere de volgende rekeningen tegen:


145 Ontvangen goederen 700 Voorraad goederen

701 Ontvangen facturen 705 Prijsverschillen

Aan de verkoopzijde bestaat geen verschil in facturerings- en afleveringsmoment. Over de maand augustus zijn de volgende gegevens bekend: 1 Inkoopboek v.v.p. € 278.000 factuurprijs € 292.000 2 Magazijnontvangstenboek € 265.000 3 Afstemregister € 259.000 4 Verkoopboek € 513.000 5 Magazijnafgiftenboek € 321.000 Gevraagd

a

b

Gevraagd

Leid uit de verstrekte gegevens af tegen welke prijs de rekening Ontvangen goederen wordt bijgehouden, alsmede tegen welke prijs de rekening Ontvangen facturen wordt bijgehouden. Journaliseer de gegevens over augustus.

* 1.14

In de handelsonderneming Danckaert wordt de goederenbeweging geadministreerd tegen v.v.p. Het verloop van de inkoopprijs van de verhandelde artikelen is zodanig dat men (onder handhaving van de eerder vastgestelde v.v.p.) de v.v.p. bij de verkoop corrigeert met een indexcijfer. De gemiddelde opslagduur van de voorraad is bij de handelsonderneming Danckaert drie maanden. Van de inkopen van september bedraagt de factuurprijs €155.520 en de v.v.p. €120.000.

a

Bereken uit de inkoopgegevens van september het op de verkopen van december toe te passen indexcijfer (in een geheel cijfer nauwkeurig). Financiële feiten over december: 1 Inkoopboek/magazijnontvangstenboek factuurprijs v.v.p. 2 Verkoopboek/magazijnafgiftenboek factuurprijs v.v.p.

€ €

142.000 100.000

€ €

292.500 125.000

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 130 Debiteuren 715 Verrekende prijsverschillen 140 Crediteuren 800 Kostprijs omzet 700 Voorraad goederen 830 Omzet 710 Prijsverschillen 930 Resultaat op prijsverschillen Aan het einde van het derde kwartaal is het creditsaldo van de rekening 715 Verrekende prijsverschillen weggeboekt onder gelijktijdige vermindering met eenzelfde bedrag van het debetsaldo van de rekening 710 Prijsverschillen. b

Journaliseer de financiële feiten.


Per 31 december vertonen de volgende rekeningen de daarachter vermelde saldi (de onder b gevraagde journaalposten zijn reeds in de gegeven saldi opgenomen):

700 710 715 930

Voorraad goederen Prijsverschillen Verrekende prijsverschillen Resultaat op prijsverschillen

Debet € 270.000 € 178.400

Credit

€ –

76.900 –

De historische uitgaafprijs van de eindvoorraad wordt gesteld op €375.000. c d e

1.15

Tot welke journaalpost vormen voorgaande gegevens nog aanleiding? Met welke bedragen komen de vier rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december? Bereken voor welk bedrag er in oktober/november aan prijsverschillen verrekend is.

Een onderneming voert de administratie van de goederenbeweging tegen actuele prijzen. In het grootboek komen onder andere voor de rekeningen: 045 Herwaarderingsreserve 700 Voorraad goederen 130 Debiteuren 800 Kostprijs omzet 140 Crediteuren 830 Omzet De volgende chronologisch gerangschikte gegevens worden verstrekt: 1 beginvoorraad 600 eenheden à €20 (inkoopprijs = actuele prijs) 2 prijsstijging actuele prijs €24 3 inkoop 300 eenheden à €24 4 prijsdaling actuele prijs €22 5 verkoop 420 eenheden à €40 6 prijsdaling actuele prijs €21

Gevraagd

a b

c

Tot welke journaalposten vormen de verstrekte gegevens aanleiding? Stel de rekeningen 045 Herwaarderingsreserve en 700 Voorraad goederen samen. NB: Rekening 045 Herwaarderingsreserve had aan het begin van de periode een saldo van nihil. Bereken het transactieresultaat op actuele grondslag. Op elk moment dat prijswijziging op de inkoopmarkt optreedt, registreert de onderneming dit in de boekhouding (continuele waarderegistratie).

d 1 Tot welke momenten kan men zich om praktische redenen beperken? 2 Waar kunnen praktische redenen ook toe leiden?


1.16

Gevraagd

a b c

1.17

In opgave 1.15 wordt de rekening Herwaarderingsreserve gecrediteerd respectievelijk gedebiteerd voor: werkelijk aanwezige voorraad × prijswijziging. In deze opgave moet de rekening Herwaarderingsreserve worden gecrediteerd respectievelijk gedebiteerd voor: normale voorraad × prijswijziging. De gegevens van de vorige opgave gelden ook hier. Een aanvullend gegeven is dat de normale voorraad 600 eenheden bedraagt. Bovendien moet nu van de volgende grootboekrekeningen gebruik worden gemaakt: 045 Herwaarderingsreserve 705 Speculatievoorraad 130 Debiteuren 800 Kostprijs omzet 140 Crediteuren 830 Omzet 190 Ongerealiseerd speculatieresultaat 960 Speculatieresultaat 700 Normale voorraad Journaliseer de desbetreffende gegevens. Stel de rekeningen 045 Herwaarderingsreserve, 190 Ongerealiseerd speculatieresultaat en 960 Speculatieresultaat samen. Bereken het perioderesultaat.

De handelsonderneming Boskant stelt iedere maand een balans en een winst-en-verliesrekening op. De goederenrekening wordt gemengd gevoerd. De rekening 7.. Voorraad goederen is per 1 juli (debet) geopend met €200.000. Over juli worden de volgende dagboekgegevens verstrekt:

Gevraagd

a b c

Inkoopboek Totaalbedrag

€

400.000

Verkoopboek Totaalbedrag

€

700.000

Journaliseer de verstrekte dagboekgegevens. Werk de rekening Voorraad goederen bij. Stel wat de rekening Voorraad goederen betreft de proefen saldibalans per 31 juli samen. De waarde van de op 31 juli aanwezige goederen bedraagt (volgens inventarisatie) €150.000.

d e f

Stel met betrekking tot de rekening Voorraad goederen de kolommenbalans per 31 juli samen. Sluit de rekening Voorraad goederen af. Vul ter bepaling van de inkoopprijs van de in juli verkochte goederen, het volgende schema in: Beginvoorraad bij: Ontvangen inkopen af: Eindvoorraad Inkoopprijs van de verkopen

€ € € 1 Administratie van handelsgoederen 19

* 1.18

De handelsonderneming Teersdijk stelt elk kwartaal een balans en een winst-en-verliesrekening op. De rekening 7.. Voorraad goederen bij de handelsonderneming is een gemengde rekening. Per balansdatum wordt van de rekening 7.. Voorraad goederen de functie van resultaatrekening overgenomen door de rekeningen 8.. Opbrengst verkopen en 8.. Inkoopprijs verkopen. Hierdoor vervult de rekening 7.. Voorraad goederen per balansdatum slechts de functie van balansrekening. De bijgewerkte rekening 7.. Voorraad goederen over het eerste kwartaal ziet er als volgt uit:

1 jan. Van Balans 31 mrt. Inkoopboek 31 mrt. Verkoopretourenboek

Gevraagd

a

€ € €

7.. Voorraad goederen 30.000 31 mrt. Inkoopretourenboek 160.000 31 mrt. Verkoopboek 20.000

€ €

10.000 230.000

Geef aan hoe de rekening 7.. Voorraad goederen voorkomt op de proefen saldibalans per 31 maart. De waarde van de op 31 maart aanwezige voorraad goederen bedraagt €40.000 (bepaald door inventarisatie).

b

Vul voor het eerste kwartaal het volgende overzicht in: Beginvoorraad bij: Inkopen (–/– retourinkopen) af: Eindvoorraad Inkoopprijs van de verkopen Verkopen (–/– retourverkopen)

c

d

e

Gevraagd

€ € € €

Geef de voorafgaande journaalpost waarmee wordt bereikt dat het (nieuwe) saldo van de rekening 7.. Voorraad goederen een bezitting voorstelt. Stel met betrekking tot de rekeningen 7.. Voorraad goederen, 8.. Opbrengst verkopen en 8.. Inkoopprijs verkopen de kolommenbalans per 31 maart samen. NB: Neem voor de voorafgaande journaalpost een afzonderlijke (dubbel)kolom op. Sluit, rekening houdende met de voorafgaande journaalpost, de drie rekeningen af.

1.19

De ijzeren voorraad wordt gewaardeerd tegen de ijzerenvoorraadprijs (basisprijs). Als de marktprijs ultimo periode lager is dan de ijzerenvoorraadprijs, vindt waardering plaats tegen die lagere prijs.

a

Hoe wordt in geval van een manco het bedrag bepaald dat op de waardering van de ijzeren voorraad in mindering moet worden gebracht? Hoe wordt in geval van een surplus het bedrag bepaald dat bij de waardering van de ijzeren voorraad moet worden opgeteld?

b


* 1.20

De handelsonderneming Hoogenboom handelt uitsluitend in artikel Alfa. De onderneming past het ijzerenvoorraadstelsel toe: ijzeren voorraad 800 artikelen; ijzerenvoorraadprijs €40 per artikel. De marktprijs van het artikel Alfa is: · op 31 december 2004 €45; · op 31 december 2005 €50; · op 31 december 2006 €55. Verdere gegevens: · Ultimo 2004 is de voorraad 700 artikelen. · In 2005 zijn 1 000 artikelen ingekocht à €48 per artikel en 1 000 artikelen verkocht à €85 per artikel. · In 2006 zijn 1 300 artikelen ingekocht à €52 per artikel en 1 100 artikelen verkocht à €87,50 per artikel.

Gevraagd

a b

1.21

Stel de (gemengde) rekening Voorraad goederen over 2005 samen; sluit de rekening ook af. Stel de rekening Voorraad goederen over 2006 samen.

Een handelsonderneming handelt uitsluitend in artikel Bèta. De onderneming past het ijzeren-voorraadstelsel toe. De ijzeren voorraad bestaat uit twee lagen, namelijk: · 2 000 artikelen met een basisprijs van €50 per artikel; · 1 000 artikelen met een basisprijs van €60 per artikel. De marktprijs van het artikel Bèta is: · op 31 december 2005 €54; · op 31 december 2006 €60. Verdere gegevens: · Ultimo 2005 is de voorraad 2 700 artikelen. · In 2006 zijn 20 000 artikelen ingekocht à €63 per artikel en 20 300 artikelen verkocht à €100 per artikel. · Ultimo 2006 wordt besloten om de ijzeren voorraad vanwege blijvende inkrimping van de bedrijfsactiviteiten terug te brengen tot 2 500 artikelen. Stel de (gemengde) rekening Voorraad goederen over 2006 samen (inclusief afsluiten).

Gevraagd

1.22

Een onderneming administreert de voorraad tegen v.v.p. De balanswaardering van de voorraad geschiedt op basis van het ijzerenvoorraadstelsel. Aan het einde van de periode vertonen de volgende rekeningen de daarachter vermelde saldi:


700 705 745 960 965

Voorraadgoederen Prijsverschillen bij inkoop Reserve ijzeren voorraad Resultaat prijsverschillen Voorraadresultaten

Debet € 705.000 € 184.000

Credit

€ – –

231.000 – –

Verdere gegevens: · De ijzeren voorraad is 25 000 eenheden. · De ijzerenvoorraadprijs is €20 per eenheid. · De marktinkoopprijs is ultimo periode €32 per eenheid. · De v.v.p. is €30 per eenheid. · De uitgaafprijs van de eindvoorraad is gemiddeld €35 per eenheid. Gevraagd

Bereken de omvang van de eindvoorraad. Bereken de historische uitgaafprijs van de eindvoorraad. Geef de hiermee verband houdende journaalpost. Bereken de waardering van de eindvoorraad volgens het ijzerenvoorraadstelsel. 2 Geef de hiermee verband houdende journaalpost. d Hoe komt de kolommenbalans er met betrekking tot de gegeven rekeningen uit te zien? a b 1 2 c 1

1.23

NB: Een deel van de gegevens van deze opgave zijn ontleend aan opgave 1.20. De handelsonderneming Hoogenboom handelt uitsluitend in artikel Alfa. De onderneming past het ijzerenvoorraadstelsel toe: ijzeren voorraad 800 artikelen; ijzeren-voorraadprijs €40 per artikel. De marktprijs van het artikel Alfa is: · op 31 december 2004 €45; · op 31 december 2005 €50; · op 31 december 2006 €55. Verdere gegevens: · Ultimo 2004 is de voorraad 700 artikelen. · In 2005 zijn 1 000 artikelen ingekocht à €48 per artikel en 1 000 artikelen verkocht à €85 per artikel. · In 2006 zijn 1 300 artikelen ingekocht à €52 per artikel en 1 100 artikelen verkocht à €87,50 per artikel. De handelsonderneming Hoogenboom administreert de voorraad tegen v.v.p. De v.v.p. van één artikel Alfa is steeds €44 per artikel. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 700 Voorraad goederen 805 Omzet 710 Prijsverschillen bij inkoop 920 Resultaat prijsverschillen 720 Reserve ijzeren voorraad 930 Voorraadresultaat 800 V.v.p.-waarde van de omzet


De inkoopprijs van de voorraad ultimo 2004, 2005 en 2006 is respectievelijk €45, €48 en €52 per artikel. Gevraagd

a b 1 2 3 4 c d e f g

Bereken de saldi waarmee de rekeningen 700, 710 en 720 per 1 januari 2005 moeten worden geopend. Geef voor 2005 de journaalposten van: de inkoop; de verkoop; het prijsverschil met betrekking tot de verkopen; de mutatie van de rekening Reserve ijzeren voorraad. Stel de kolommenbalans op per 31 december 2005 voor de gegeven rekeningen. Laat de aansluiting zien met opgave 1.20 voor wat betreft de winst over 2005 en de voorraadwaardering per 31 december 2005. Stel alle journaalposten op over 2006. Stel de kolommenbalans op per 31 december 2006 voor de gegeven rekeningen. Laat de aansluiting zien met opgave 1.20 voor wat betreft de winst over 2003 en de voorraadwaardering per 31 december 2006. Per 1 januari 2007 wordt de v.v.p. per artikel Alfa vastgesteld op €55. Geef de journaalpost van de wijziging van de v.v.p.

h

Gevraagd

1.24

Prijsgrondslagen voor de waardering van voorraden mogen niet worden verward met prijsgrondslagen voor de administratie van voorraden.

a

Welke grondslagen komen er volgens art. 2:384 lid 1 BW voor de waardering van voorraden in aanmerking? Tegen welke waarde moeten de voorraden bij waardering tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs ultimo periode worden gewaardeerd als ultimo periode: de marktwaarde hoger is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs; de marktwaarde gelijk is aan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs; de marktwaarde lager is dan de verkrijgings- of vervaardigingsprijs? NB: Marktwaarde in de betekenis van opbrengstwaarde. Tegen welke waarde moeten de voorraden bij waardering tegen actuele waarde worden gewaardeerd indien: aannemelijk is dat de voorraden worden vervangen; niet aannemelijk is dat de voorraden worden vervangen?

b

1 2 3 c 1 2


2 Omzetbelasting

Gevraagd

2.1

Van elke ondernemer die goederen levert of diensten verricht, wordt omzetbelasting geheven.

a

In welke twee andere situaties wordt van de ondernemer ook omzetbelasting geheven? Op de belasting die de ondernemer verschuldigd is, mag hij de voorbelasting in mindering brengen.

b

Wat is als voorbelasting aftrekbaar? De per saldo verschuldigde omzetbelasting wordt periodiek op aangifte aan de belastingdienst afgedragen.

c

2.2

Welke periode betreft het aangiftetijdvak?

In het grootboek van een onderneming komen onder andere de volgende rekeningen voor: 180 Te vorderen omzetbelasting 181 Te betalen omzetbelasting 182 Af te dragen omzetbelasting Over april gelden onder meer de volgende gegevens: 1 Inkopen handelsgoederen € 98.000 omzetbelasting 19% 18.620 inkoopfacturen € 116.620 2 Verkopen handelsgoederen omzetbelasting 19% verkoopfacturen

€ €

218.000 41.420 259.420

3 Over het eerste kwartaal aangifte omzetbelasting gedaan: verschuldigde omzetbelasting € 119.270 aftrek van voorbelasting 74.380 af te dragen omzetbelasting € 44.890 4 Betaald per bank omzetbelasting eerste kwartaal. Journaliseer de voorgaande gegevens.

Gevraagd

2.3

24

Van de handelsonderneming Lambregts worden over mei de volgende gegevens verstrekt: 1 Inkoopboek tevens goederenontvangstenboek exclusief omzetbelasting € 360.000 omzetbelasting 19% 68.400 € 428.400

2 Retourinkoopboek tevens goederenretourzendingenboek exclusief omzetbelasting € 20.000 omzetbelasting 19% 3.800 € 23.800 3 Verkoopboek tevens goederenafleveringenboek bruto € 590.000 rabatten - 118.000 netto € 472.000 omzetbelasting 19% 89.680 € 561.680 inkoopprijs € 295.000 4 Per bank ontvangen van debiteuren €505.270. Dit bedrag is na aftrek van €7.030 betalingskorting. 5 In verband met de in mindering gebrachte betalingskorting (€7.030) voor €6.426 (inclusief 19% omzetbelasting) creditfacturen uitgereikt. 6 Afnemer A is failliet verklaard. Uit het faillissement wordt geen uitkering ontvangen. In januari aan A €29.512 (inclusief 19% omzetbelasting) gefactureerd. In maart van A (per bank) hierop €10.948 ontvangen. Het grootboek van de handelsonderneming bevat onder andere de volgende rekeningen: 110 Bank 235 Tussenrekening betalingskortingen 130 Debiteuren 700 Voorraad handelsgoederen 131 Afschrijving debiteuren 800 Kostprijs omzet 150 Crediteuren 850 Bruto-omzet 180 Te vorderen omzetbelasting 851 Rabatten 181 Te betalen omzetbelasting 952 Verleende betalingskorting Journaliseer de over mei verstrekte gegevens.

Gevraagd

2.4

NV Alkmaar is een groothandel. In het grootboek komen de volgende rekeningen voor: 110 Bank 161 Te betalen OB 120 Debiteuren 940 Verleende betalingskorting 150 Crediteuren 941 Genoten betalingskorting 160 Te vorderen OB In de maand juni deden zich de volgende financiële feiten voor: 7 juni Betaald per bank €52.479 aan leverancier NV Obdam. Deze betaling betreft de factuur van 3 juni. Het bedrag is na aftrek van 2% korting voor betaling binnen 8 dagen na factuurdatum. 13 juni Creditnota ontvangen van NV Obdam: korting voor vervroegde betaling omzetbelasting 19%

€ 900 171 € 1.071

2 Omzetbelasting 25

21 juni Per bank ontvangen van afnemer BV Bakkum €21.098,70. Dit bedrag is na aftrek van 1,5% korting voor vervroegde betaling. 25 juni Creditnota verzonden aan BV Bakkum: korting voor vervroegde betaling omzetbelasting 19%

€ 270 - . 51,30 € . 321,30

Geef de journaalposten van de financiële feiten.

Gevraagd

2.5

Handelsonderneming NV Oostzaan brengt de afnemers 19% omzetbelasting in rekening en berekent over het factuurbedrag een kredietbeperkingstoeslag van 2%. De volgende gevallen worden verstrekt: 1 Het eindbedrag van de factuur is €19.420,80. 2 Het bedrag van de omzetbelasting is €4.009. 3 Het bedrag van de kredietbeperkingstoeslag is €285,60. 4 Het bedrag van de kredietbeperkingstoeslag is €98,56. Stel voor elk van de vier gevallen de complete factuur op.

Gevraagd

* 2.6

Van Rijn BV brengt aan afnemers 4% kredietbeperkingstoeslag in rekening en past daarbij het factuurstelsel toe. De kredietbeperkingstoeslag mag worden afgetrokken van de factuur als er binnen 10 werkdagen wordt betaald. 1 Op 8 augustus is de volgende factuur verzonden aan afnemer Den Hertog: Geleverde goederen € 75.000 4% kredietbeperkingstoeslag 3.000 € 78.000 19% omzetbelasting 14.820 € 92.820 2 Op 19 augustus wordt per bank ontvangen van Den Hertog €89.250. 3 Op 24 augustus verzendt Van Rijn BV een creditnota groot €3.570 aan Den Hertog.

Gevraagd

a

b

Geef de journaalposten die Van Rijn BV maakt. NB: In de journaalposten moeten steeds de rubrieksnummers van de gebruikte grootboekrekeningen worden vermeld. Geef de journaalposten die Den Hertog maakt.

Van Rijn BV mag voor de kredietbeperkingstoeslag ook het kasstelsel toepassen. c d e

Stel de factuur op die op 8 augustus is verzonden. Geef de journaalposten die Van Rijn BV maakt van de verzonden factuur en de ontvangst per bank. Geef de journaalposten die Den Hertog maakt van de ontvangen factuur en de betaling per bank.


f

* 2.7

Gevraagd

a b

Waarom stelt Van Rijn BV geen creditnota op?

Voor deze opgave wordt gebruikgemaakt van de verkoopfactuur aan afnemer Den Hertog in opgave 2.6. Van Rijn past voor de kredietbeperkingstoeslag het factuurstelsel toe. Den Hertog betaalt op 31 augustus het totale factuurbedrag per bank. Geef de journaalposten die Van Rijn BV maakt. Geef de journaalposten die Den Hertog maakt.

Verondersteld wordt nu dat Van Rijn BV voor de kredietbeperkingstoeslag het kasstelsel toepast. c Geef de journaalposten die Van Rijn BV maakt. d Geef de journaalposten die Den Hertog maakt. e 1 Bij welk stelsel is het voor Den Hertog van belang een aanvullende fac-

tuur te eisen voor de betaalde kredietbeperkingstoeslag? 2 Stel die aanvullende factuur op. 3 Welke journaalpost moet Den Hertog nu maken? 4 Wat boekt Van Rijn BV?

2.8

De onderneming Dinkelaar is een groothandel in bouwmaterialen. De onderneming brengt de afnemers een kredietbeperkingstoeslag (kasstelsel) in rekening. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 110 Bank 700 Voorraad handelsgoederen 130 Handelsdebiteuren 800 Kostprijs omzet 181 Te betalen omzetbelasting 840 Omzet 260 Tussenrekening krediet950 Ontvangen kredietbeperkingstoeslag beperkingstoeslag Over de maand oktober worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Verkoopboek tevens goederenafleveringenboek geleverde goederen € 600.000 omzetbelasting 19% - 114.000 € 714.000 kredietbeperkingstoeslag 7.140 € 721.140 inkoopprijs € 375.000 2 Bankboek ontvangen van debiteuren € 597.380 3 Memoriaal Het van debiteuren ontvangen bedrag bestaat uit: · €240.280 inclusief €2.380 kredietbeperkingstoeslag; · €357.000 exclusief €3.570 kredietbeperkingstoeslag.

Gevraagd

Geef de journaalposten die naar aanleiding van de over oktober verstrekte gegevens moeten worden gemaakt.

2 Omzetbelasting 27

2.9

De onderneming ABC is een glazenwasserij. Met betrekking tot de omzetbelasting wordt het kasstelsel toegepast. De klantenkring bestaat uitsluitend uit ondernemers. In het grootboek van de glazenwasserij komen onder andere de volgende rekeningen voor: 130 Debiteuren 180 Te vorderen omzetbelasting 131 In debiteuren begrepen omzetbelasting 181 Te betalen omzetbelasting 135 Afschrijving debiteuren 760 Voorraad reinigingsmiddelen 140 Crediteuren 840 Omzet Gegevens over de maand december: 1 Ontvangen facturen voor ingekochte reinigingsmiddelen € omzetbelasting € De reinigingsmiddelen zijn ontvangen. 2 Verzonden facturen voor verleende diensten omzetbelasting

6.000 1.140 7.140

€ 35.600 - 6.764 € 42.364

3 Per bank ontvangen van debiteuren €33.796 (inclusief 19% omzetbelasting). 4 Mulders BV is failliet verklaard. Uit het faillissement wordt geen uitkering ontvangen. In september aan Mulders BV €3.570 (inclusief 19% omzetbelasting) gefactureerd. In oktober van Mulders BV hierop €1.428 ontvangen. Gevraagd

Geef de journaalposten die voortvloeien uit de hiervoor verstrekte financiële gegevens 1 tot en met 4.


3 Administratie van kosten en opbrengsten

3.1

Het jaarlijks, in de maand juni, uit te betalen vakantiegeld bij de onderneming Westzaan BV bedraagt 8% van de brutojaarlonen (gerekend vanaf 1 juli van het vorige boekjaar). Als een werknemer ziek is, wordt zijn loon doorbetaald. In de bedrijfsbegroting van dit boekjaar zijn de volgende posten opgenomen: · Loon gedurende de vakantieperiode € 228.000 · Loon bij ziekte van werknemers € 198.000 In het grootboek komen de volgende rekeningen voor: 110 Bank 182 Te betalen 120 Voorschotten sociale premieslonen vakantielonen 140 Crediteuren 195 Egalisatierekening 150 Te betalen loonheffing lonen bij ziekte 151 Te betalen sociale lasten 410 Brutolonen 165 Te betalen nettolonen 411 Vakantiegeld 181 Te betalen vakantiegeld 412 Vakantielonen 413 Ziektekosten

Gevraagd

a

Geef de journaalposten die het gevolg zijn van de volgende gegevens over de maand januari.

1 De door de loonadministratie opgestelde loonlijst heeft de volgende totalen: kolom Brutoloonbedrag, waarvan €16.000 loon wegens ziekte € 230.000 kolom Loonheffing € 62.800 kolom Premies werknemersverzekeringen € 24.100 kolom Netto uit te betalen € 143.100 2 Het aandeel van de onderneming in de premies werknemersverzekeringen is € 25.400. 3 Betaald per bank: · nettoloon € 143.100 · termijn voorschotnota uitvoeringsinstelling € 45.000 4 Ontvangen van de uitvoeringsinstelling een voorschotnota ten bedrage van € 540.000 b

Geef van het volgende gegeven de journaalposten voor de maand juni. De Loonbetalingsstaat over juni luidt als volgt:

29

Lonen, waarvan €14.000 loon wegens ziekte en €30.000 loon gedurende de vakantieperiode Vakantiegeld Inhoudingen: premie werknemersverzekeringen loonheffing

€ -

€ 290.000 - 210.000 € 500.000

65.000 128.000 - 193.000 € 307.000

Gevraagd

c

Geef de journaalposten van de volgende gegevens: 1 Vlak voor de afsluiting van het boekjaar, in december, is het saldo van de rekening 195 €galisatierekening lonen bij ziekte 3 8.100 credit. 2 Volgens de statische methode is berekend dat ultimo boekjaar het bedrag van het door te betalen loon gedurende de vakantieperiode €117.800 bedraagt; het saldo van de rekening 182 Te betalen vakantielonen is €105.150.

3.2

Een handelsonderneming krijgt op 2 januari de beschikking over een verpakkingsmachine. De (per bank voldane) aanschafprijs bedraagt €120.000. De machine wordt (zowel comptabel als calculatorisch) in acht jaar lineair tot op een restwaarde van €24.000 afgeschreven. In het grootboek van de handelsonderneming worden de rekeningen Afschrijving machines (rekeningnummer 015), Comptabele afschrijving machines (rekeningnummer 200) en Calculatorische afschrijving machines (rekeningnummer 210) gehanteerd. De calculatorische afschrijving wordt maandelijks geboekt; de comptabele afschrijving jaarlijks (aan het einde van het jaar).

a b

Geef de journaalpost van de aanschaf van de machine. Geef de journaalpost die in elk van de maanden van het eerste jaar van de calculatorische afschrijving wordt gemaakt. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving over het eerste jaar. Geef de journaalpost in verband met de wegboeking eind eerste jaar van de saldi van de rekeningen 200 en 210. Met welke bedragen komen op de kolommenbalans per 31 december van het eerste jaar voor: · de rekeningen die de boekwaarde van de verpakkingsmachine weergeven; · de rekening Afschrijvingskosten machines?

c d e

3.3

Een onderneming calculeert in de kostprijs interest over het in de onderneming bedrijfsmatig aangewende vermogen. Dit vermogen bedraagt gedurende de maand december €3.000.000. Er wordt interest gecalculeerd met een rentevoet van 8% per jaar. Het vreemde vermogen bedraagt gedurende de maand december €1.700.000, waarvan: · €900.000 aangetrokken tegen 81–4% per jaar (interest vooruit te voldoen);


· €800.000 aangetrokken tegen 9% per jaar (interest achteraf te voldoen). Gevraagd

Journaliseer de interestkosten over december. b Journaliseer de interest over december: 1 op de 81–4%-lening; 2 op de 9%-lening. a

Op 31 december vertonen de volgende rekeningen de daarachter vermelde saldi (de journaalposten die onder a en b zijn gevraagd, zijn reeds in de gegeven saldi opgenomen):

430 750 940 941 945

Interestkosten Nog niet verdiende interest Betaalde interest Ingecalculeerde interest Interestresultaat

Debet € 273.000 €

Credit €

15.000

€

266.000 –

144.000 –

Eind december is €20.000 niet-gerealiseerde interest gecalculeerd. c

d

* 3.4

Welke journaalposten moeten inzake de voorgaande gegevens nog worden gemaakt? Bereken voor welk bedrag eind december van het vorige jaar aan nietgerealiseerde interest was gecalculeerd.

Een onderneming is gedeeltelijk gefinancierd met twee leningen: · Op 1 augustus 1996 is een 9%-hypothecaire lening van €1.000.000 aangegaan. Jaarlijks op 31 juli, voor het eerst op 31 juli 1997, wordt €50.000 afgelost. De interest op de lening wordt halfjaarlijks achteraf voldaan op 31 januari en 31 juli. · Op 31 oktober 2001 is een 12%-onderhandse lening van €1.000.000 aangegaan. Jaarlijks op 31 oktober, voor het eerst op 31 oktober 2002, wordt €100.000 afgelost. De interest op de lening wordt halfjaarlijks bij vooruitbetaling voldaan op 30 april en 31 oktober. De onderneming calculeert (in de kostprijs) interest over het totaal geïnvesteerde vermogen. Gedurende de maand oktober 2006 is het totaal geïnvesteerde vermogen €3.500.000; de interest over dit vermogen wordt berekend met een rentevoet van 9% per jaar. In het grootboek worden de rekeningen Vooruitbetaalde interest (rekeningnummer 190) en Te betalen interest (rekeningnummer 193) gehanteerd.

Gevraagd

a b

Journaliseer de interestkosten over oktober 2006. Journaliseer de interest over oktober 2006: 1 op de hypothecaire lening; 2 op de onderhandse lening. c Journaliseer de verandering in het banksaldo, die voortvloeit uit de betaling van de aflossing en de interest in oktober 2006. 3 Administratie van kosten en opbrengsten 31

d

Met welke bedragen komen de rekeningen 190 en 193 voor op de kolommenbalans per 31 december 2006?

3.5

Een onderneming past inzake verliezen op debiteuren de zogenoemde statische methode toe. Onder andere de volgende grootboekrekeningen komen voor: 130 Debiteuren 135 Afschrijving dubieuze debiteuren 131 Dubieuze debiteuren 450 Kosten oninbaarheid dubieuze debiteuren De rekening Afschrijving dubieuze debiteuren is op 1 januari geopend met een saldo van €25.000. Verdere gegevens over januari: 1 Uitgaand facturenregister € 350.000 2 Bankboek ontvangsten debiteuren € 260.000 ontvangsten dubieuze debiteuren € 30.000 3 Memoriaal · Het vermoeden is ontstaan dat debiteuren op wie in totaal nominaal €40.000 is te vorderen, niet c.q. niet volledig zullen betalen. · Van dubieuze debiteuren per bank €30.000 ontvangen tegen volledige kwijting van vorderingen ad €40.000. · Vorderingen tot een bedrag van €20.000 moeten als oninbaar worden afgeboekt. · Het vermoedelijke verlies op debiteuren per 31 januari wordt getaxeerd op €35.000.

Gevraagd

a b

3.6

Geef de journaalposten waartoe de voorgaande gegevens aanleiding geven. Stel de rekening 135 Afschrijving dubieuze debiteuren samen.

Een onderneming past tijdens het boekjaar inzake verliezen op debiteuren de zogenoemde dynamische methode toe. Ultimo boekjaar worden de te verwachten verliezen volgens de statische methode berekend. Onder andere de volgende grootboekrekeningen komen voor: 130 Debiteuren 136 Afschrijving dubieuze debiteuren 131 Dubieuze debiteuren 450 Kosten oninbaarheid dubieuze debiteuren De rekening Afschrijving dubieuze debiteuren is op 1 januari geopend met een saldo van €145.000. Verdere gegevens over januari: 1 Uitgaand facturenregister € 670.000 2 Bankboek ontvangsten debiteuren € 710.000 ontvangsten dubieuze debiteuren € 60.000 3 Memoriaal · Het vermoeden is ontstaan dat debiteuren op wie in totaal nominaal €70.000 is te vorderen niet, c.q. niet volledig zullen betalen.


Van dubieuze debiteuren per bank €60.000 ontvangen tegen volledige kwijting van vorderingen ad €80.000. · Vorderingen tot een bedrag van €30.000 moeten als oninbaar worden afgeboekt. · Doteren aan de afschrijving dubieuze debiteuren 5% van de omzet.

·

Gevraagd

a b

* 3.7

Geef de journaalposten waartoe de voorgaande gegevens aanleiding geven. Stel de rekening 136 Afschrijving dubieuze debiteuren samen.

Een onderneming past inzake verliezen op debiteuren de statische en dynamische methode gecombineerd toe. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar. Per 30 november, na de boekingen over november, vertonen de volgende rekeningen de daarachter vermelde saldi:

Debet 135 Afschrijving dubieuze debiteuren 182 Te betalen OB 450 Kosten oninbaarheid dubieuze debiteuren

€

Credit € 27.500 € 18.000 96.200

Gegevens over de maand december: 1 Register verzonden facturen, inclusief 19% OB € 142.800 2 Memoriaal · Van dubieuze debiteuren per bank ontvangen €8.330 tegen volledige kwijting van vorderingen ad €11.900. Aan de belastingdienst is teruggave van omzetbelasting (19%) gevraagd. · Vorderingen tot een bedrag van €6.069 moeten als oninbaar worden afgeboekt. Aan de belastingdienst is teruggave van omzetbelasting (19%) gevraagd. · Inzake de vermoedelijke oninbaarheid van debiteuren wordt gewerkt met 71–2% van de omzet. Gevraagd

a

Journaliseer de voorgaande gegevens.

Het vermoedelijke verlies op dubieuze debiteuren per 31 december wordt getaxeerd op €35.300. b c

Tot welke journaalpost geeft dit aanleiding? Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december?

* 3.8

Inzake verliezen op voorraden als gevolg van incourantheid past de onderneming Westerlaken de statische en dynamische methode gecombineerd toe. Het boekjaar en het kalenderjaar vallen samen. Per 30 november, na de boekingen over november, vertonen de volgende rekeningen de daarachter weergegeven saldi:

3 Administratie van kosten en opbrengsten 33

460 Kosten incourante voorraden 701 Afschrijving incourante voorraden

Debet € 194.560 € 16.540

Credit

Gegevens over de maand december: 1 Inkoopboek € 273.250 2 Memoriaal · Van de voorraden moet vanwege incourantheid een bedrag van €18.100 worden afgeboekt. · Inzake verliezen op voorraden als gevolg van incourantheid wordt gewerkt met 8% van de inkopen. Gevraagd

a

Journaliseer de voorgaande gegevens. Het vermoedelijke verlies op voorraden per 31 december wordt getaxeerd op €23.500.

b c

3.9 Gevraagd

Gevraagd

Tot welke journaalpost geeft dit aanleiding? Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december?

Het vormen van voorzieningen is aan regels gebonden.

Waarvoor moeten volgens het BW voorzieningen worden gevormd? In welke twee groepen kunnen die voorzieningen worden ingedeeld? Welke soort voorzieningen kan dynamisch worden gevormd? Hoe wordt de grootboekhouding van een dergelijke voorziening gebruikt? 3 Geef voorbeelden van deze soort voorzieningen. c 1 Welke soort voorzieningen wordt statisch gevormd? 2 Geef voorbeelden van deze soort voorzieningen.

a 1 2 b 1 2

3.10

Indien aan een materieel vast actief telkens na een langere gebruiksperiode groot onderhoud wordt verricht, kan het hiermee verband houdende bedrag als volgt worden verwerkt: · Op het moment van het verrichten van het groot onderhoud wordt het gehele met het groot onderhoud gemoeide bedrag in één keer ten laste van het resultaat gebracht, tenzij voldaan wordt aan de voorwaarden om het met het onderhoud gemoeide bedrag te activeren en te verwerken als een afzonderlijk samenstellend deel van het actief. · Voor het groot onderhoud wordt een voorziening voor het groot onderhoud gevormd.

a

Hoe wordt het toewijzen van de totale uitgaven voor de verkrijging of vervaardiging van een materieel vast actief aan de samenstellende delen ervan (en die vervolgens ieder afzonderlijk kunnen worden verwerkt) genoemd? Hoe wordt de periodieke toevoeging aan de voorziening voor groot onderhoud bepaald?

b


3.11

Samenstellende delen bedrijfspand Dakbedekking Overige delen

De onderneming Karsmaekers NV heeft tien jaar geleden aan het begin van het boekjaar een nieuw bedrijfspand betrokken. Omdat de economische levensduur van de dakbedekking afwijkt van de overige delen van het bedrijfspand wordt de componentenbenadering toegepast. De volgende tabel wordt verstrekt:

Toewijzing totale verkrijgingsprijs € 200.000 € 1.800.000

Economische levensduur 10 jaar 30 jaar

Restwaarde Nihil Nihil

Afschrijvingsmethode Lineair Lineair

Het boekjaar van de onderneming Karsmaekers NV valt samen met het kalenderjaar. Ook wordt het maandelijkse resultaat bepaald. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 010.0 Bedrijfspand, dakbedekking 015.0 Afschrijving bedrijfspand, 010.1 Bedrijfspand, overige delen dakbedekking 015.1 Afschrijving bedrijfspand, overige delen Gevraagd

a

Bepaal het saldo ultimo jaar 10 van elk van de vier gegeven rekeningen. Steeds aangeven of het om een debetsaldo dan wel een creditsaldo gaat. Begin jaar 11 wordt de dakbedekking vervangen. In verband hiermee is een factuur ontvangen met een factuurbedrag van €249.900 (inclusief 19% omzetbelasting).

b

Journaliseer het vervangen van de dakbedekking. Aan de vervangen dakbedekking wordt een economische levensduur toegekend van 10 jaar; de restwaarde wordt op nihil gesteld.

c

Wat wordt er in jaar 11 maandelijks met betrekking tot de afschrijving gejournaliseerd?

3.12

In het grootboek van de handelsonderneming Looman komen onder andere de volgende rekeningen voor: 180 Vooruitbetaalde kosten 185 Vooruitontvangen opbrengsten 181 Nog te ontvangen 186 Nog te betalen kosten opbrengsten Verder is gegeven: · Op de balans per 31 december 2005 komt een 8%-lening u/g voor met een bedrag van €120.000. De interestontvangst op deze lening vindt achteraf plaats op 1 januari en 1 juli. Jaarlijks wordt op 1 januari €15.000 afgelost. · Jaarlijks wordt op 1 januari de assurantiepremie ad €2.880 betaald. · De onderneming is gevestigd in een gehuurd pand. De huur van dit pand is per 1 januari 2006 met 10% verhoogd tot €52.800 per jaar. De betaling gebeurt achteraf op 31 januari, 30 april, 31 juli en 31 oktober. 3 Administratie van kosten en opbrengsten 35

NB: De vragen hebben betrekking op de maand januari 2006. Journaliseer de opbrengst van de 8%-lening u/g. Journaliseer de kosten van de assurantie en de huur. Journaliseer de verandering in het banksaldo die voortvloeit uit de 8%lening u/g. Journaliseer de verandering in het banksaldo die voortvloeit uit de betaling van de assurantiepremie en de huur.

Gevraagd

a b c d

In het grootboek van de handelsonderneming Bos komen onder andere de volgende rekeningen voor: 420 Assurantiekosten 460 Kosten oninbaarheid debiteuren 430 Onderhoudskosten 800 Kostprijs omzet 440 Huurkosten 840 Omzet 450 Garantiekosten 960 Huuropbrengsten

* 3.13

In de maand december zijn handelsgoederen verkocht voor €800.000, waarvan €200.000 contant. De handelsgoederen zijn ook afgeleverd; inkoopwaarde €525.000. Verder is gegeven: · Assurantie. De jaarpremie bedraagt €24.000. Vervaldag 1 oktober. · Onderhoud. Het jaarlijkse onderhoud van gebouwen wordt geschat op (gemiddeld) €156.000. · Huren. Eén gebouw is gehuurd. De huurprijs bedraagt €38.400 per jaar, vooruit te betalen (in gelijke termijnen) op 1 maart, 1 juni, 1 september en 1 december. Een gedeelte van dit gebouw is onderverhuurd. De overeengekomen huur bedraagt €12.000 per jaar, achteraf (in gelijke termijnen) te ontvangen op 1 februari, 1 mei, 1 augustus en 1 november. · Garantie. De afnemers krijgen twee maanden garantie op gebreken, die gratis worden verholpen. De kosten hiervan worden geschat op 2% van de omzet. · Oninbare vorderingen. Voor het verlies op vorderingen op afnemers wordt 3% van de verkopen op rekening ingecalculeerd. Gevraagd

a b 1 2 3 4 5 c

3.14

NB: De vragen hebben betrekking op de maand december. Geef de journaalposten van de verkoop en de aflevering van de handelsgoederen. Journaliseer: de assurantiekosten; de onderhoudskosten; de huurkosten; de garantiekosten; de afschrijvingskosten debiteuren. Journaliseer de huuropbrengsten.

In het grootboek van een handelsonderneming komen onder andere voor de rekeningen 4.. Vertegenwoordigersprovisie en 4.. Motorrijtuigenbelasting. Beide kostenrekeningen worden gemengd gevoerd. De onderneming stelt maandelijks een balans en een resultatenrekening samen.


Verdere gegevens: · De rekening 4.. Vertegenwoordigersprovisie is op 1 april credit geopend met €23.750; de rekening 4.. Motorrijtuigenbelasting is op 1 april debet geopend met €11.200. · Gedeeltelijke recapitulatie uit het Bankboek over april: ontvangsten 4.. Motorrijtuigenbelasting € 550 uitgaven 4.. Vertegenwoordigersprovisie € 23.750 4.. Motorrijtuigenbelasting € 2.400 Gevraagd

a b c

Geef de (twee) journaalposten uit het Bankboek over april (wat de verstrekte posten betreft). Werk de rekeningen 4.. Vertegenwoordigersprovisie en 4.. Motorrijtuigenbelasting bij. Met welke bedragen komen de twee rekeningen voor op de proefen saldibalans per 30 april? Per 30 april is nog €8.500 vertegenwoordigersprovisie te betalen. Voorts is per die datum van de betaalde motorrijtuigenbelasting €7.300 vooruitbetaald en voor een bedrag van €475 aan betaalde motorrijtuigenbelasting teruggaaf gevraagd vanwege verkoop van één van de motorrijtuigen.

d e

3.15

Stel met betrekking tot de twee rekeningen de kolommenbalans per 30 april samen. Sluit de rekeningen af.

De handelsonderneming Tolkamp heeft aan enkele van haar afnemers leningen verstrekt. In het grootboek komen in verband met de interest op deze leningen de volgende rekeningen voor: 1.. Vooruitontvangen interest 9.. Interestopbrengst De rekening 1.. Vooruitontvangen interest dient om de gemengde rekening 9.. Interestopbrengst per balansdatum slechts de functie van resultaatrekening te laten vervullen. De onderneming Tolkamp stelt ieder kwartaal een balans en winst-enverliesrekening op. De dagboekgegevens worden bij deze onderneming echter maandelijks gejournaliseerd. De tot en met november bijgewerkte rekeningen 1.. Vooruitontvangen interest en 9.. Interestopbrengst zien er als volgt uit:

31 okt. Memorial

€

1.. Vooruitontvangen interest 2.400 1 okt. van Balans

9.. Interestopbrengst 31 okt. Bankboek (debet) 31 okt. Memorial 31 okt. Bankboek (debet)

€

2.400

€ € €

28.700 2.400 4.900

3 Administratie van kosten en opbrengsten 37

In december is per bank voor €10.500 aan interest ontvangen. Gevraagd

a b c

Geef de journaalpost. Werk de rekeningen verder bij. Stel met betrekking tot de twee rekeningen de proefen saldibalans per 31 december samen. Van de ontvangen interest is per 31 december €3.200 aan te merken als zijnde vooruitontvangen.

d e

f

Geef de met het hiervoor gegeven verband houdende voorafgaande journaalpost. Stel met betrekking tot de twee rekeningen de kolommenbalans per 31 december samen. NB: Las een extra (dubbel)kolom in voor de voorafgaande journaalpost. Sluit de rekeningen af.


4 Opslagmethode en handelsondernemingen

4.1 Gevraagd

a Wat houdt het causaliteitsbeginsel (matching principle) in? b 1 Wanneer moeten kosten worden genomen? 2 Wat betekent dit voor kosten die worden gemaakt voor opbrengsten,

die in een volgende periode vallen? 3 Welke noodzaak houdt dit voor deze kosten in? c

Noem enkele toerekeningsmethoden voor indirecte kosten.

4.2 a b c

4.3

Wat is de essentie van de opslagmethode? Wanneer is sprake van de primitieve opslagmethode? Wanneer is sprake van de verfijnde opslagmethode?

De handelsonderneming Schreuder administreert de goederenbeweging tegen vaste verrekenprijzen (v.v.p.). De v.v.p. is als volgt opgebouwd: Geschatte inkoopprijs Geschatte directe inkoopkosten Toeslag voor indirecte inkoopkosten Toeslag voor magazijnkosten

€ €

Voor de toerekening van de indirecte kosten wordt van de verfijnde opslagmethode uitgegaan. De volgende begrote jaarcijfers zijn bekend:

Indirecte inkoopkosten Constante kosten € 90.000 Proportioneel variabele kosten € 47.250

Magazijnkosten € 45.000 € 39.375

Indirecte verkoopkosten € 144.000 € 84.000

De indirecte inkoopkosten worden verrekend in een opslagpercentage van de v.v.p. van de ontvangen goederen. Dit geldt ook voor de magazijnkosten. De normale inkopen tegen v.v.p. bedragen op jaarbasis €1.800.000 en de begrote inkopen tegen v.v.p. in het komende jaar €1.575.000. Gevraagd

a b

Bereken het opslagpercentage voor de indirecte inkoopkosten. Bereken het opslagpercentage voor de magazijnkosten. De indirecte verkoopkosten worden verrekend in een opslagpercentage van de omzet. 39

De normale omzet op jaarbasis bedraagt €2.400.000 en de begrote omzet in het komende jaar €2.100.000. c

Bereken het opslagpercentage voor de indirecte verkoopkosten. De ontvangst van de goederen wordt vastgelegd in het Magazijnontvangstenboek. De ontvangst van de facturen wordt in het Inkoopboek vastgelegd, indien de desbetreffende goederen zijn ontvangen. Over de maand april worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Magazijnontvangstenboek totaal der ontvangen goederen tegen v.v.p. € 2 Inkoopboek factuurprijs goederen € factuurprijs ingaande vrachten € v.v.p. goederen € 3 Verkoopboek gefactureerd en afgeleverd goederen voor € v.v.p. goederen € 4 Verdeelstaat indirecte kosten indirecte inkoopkosten € magazijnkosten indirecte verkoopkosten € 5 Bankboek betaald ingaande vrachten € betaald uitgaande vrachten € 1

157.500 114.750 1.500 139.500 172.500 127.500 11.850 7.275 20.100 39.225 7501 5.2501

Betreft meteen contant voldane vrachten.

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 110 Bank 599 Overboekingsrekening 120 Debiteuren 700 Magazijnvoorraad 150 Crediteuren 710 Prijsverschillen 155 Ontvangen goederen 800 Kostprijs omzet 499 Overboekingsrekening 810 Directe verkoopkosten 500 Indirecte inkoopkosten 820 Toeslag indirecte 501 Opslag indirecte inkoopkosten verkoopkosten 510 Magazijnkosten 840 Omzet 511 Opslag magazijnkosten 899 Overboekingsrekening 520 Indirecte verkoopkosten 900 Kostenresultaat 521 Opslag indirecte verkoopkosten 910 Verkoopresultaat d e 1 2 f 1 2

Journaliseer de over april verstrekte gegevens. Bereken het kostenresultaat (resultaat op indirecte kosten) over april. Geef de journaalpost die hiervan moet worden gemaakt. Bereken het verkoopresultaat over april. Geef de journaalpost die hiervan moet worden gemaakt.


4.4

In opgave 4.3 werden de magazijnkosten ten volle doorberekend bij de ontvangst van de goederen. Ten gevolge hiervan moet aan het einde van de maand een correctie worden aangebracht. Met het oog hierop worden de volgende aanvullende gegevens verstrekt: · De specificatie van de toeslag voor magazijnkosten luidt: voor kosten van de ontvangst 1% voor kosten gedurende de opslag 2% voor kosten van de afgifte 2% 5% · ·

Gevraagd

a b

* 4.5

De ultimo van elke maand aanwezige goederenvoorraad is gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn opgeslagen. In het grootboek komen de volgende rekeningen voor: 705 Correctie magazijnkosten 940 Correctie magazijnkosten

Geef de journaalpost die ultimo april in verband met het voorgaande moet worden gemaakt. Waarom is de rekening 705 Correctie magazijnkosten in rubriek 7 opgenomen?

In de handelsonderneming Walder heeft de administratie van de goederenbeweging tegen vaste verrekenprijzen (v.v.p.) plaats. De directe inkoopkosten worden verrekend als indirecte kosten. Als verbijzonderingsmethode wordt de verfijnde opslagmethode gehanteerd. De opslagpercentages voor de inkoopkosten en de magazijnkosten bedragen 6% respectievelijk 7% van de v.v.p. Beide opslagen maken deel uit van de v.v.p. en worden geboekt bij ontvangst van de goederen in het magazijn. De ontvangst van de goederen wordt vastgelegd in het Goederenontvangstenboek. De ontvangst van de facturen wordt vastgelegd in het Inkoopboek, maar niet eerder dan nadat de desbetreffende goederen zijn ontvangen. Over de maand oktober worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Goederenontvangstenboek v.v.p. goederen € 320.800 2 Inkoopboek factuurprijs goederen € 317.500 v.v.p. goederen € 346.100 3 Bankboek betaald ingaande vrachten € 2.900 De handelsonderneming Walder wenst uit statistische overwegingen de samenstellende delen van het prijsverschil te kennen. In plaats van de ene rekening 7.. Prijsverschillen komen in het grootboek van Walder de volgende rekeningen voor: 720 Factuurprijs van de inkopen 722 Toeslag magazijnkosten 721 Toeslag inkoopkosten 725 V.v.p. van de inkopen

Gevraagd

a

Journaliseer de verstrekte gegevens.

4 Opslagmethode en handelsondernemingen 41

De rekening Ontvangen goederen vertoonde op 1 oktober een saldo van €57.600. De factuurprijs van de per 31 oktober nog niet gefactureerde ontvangsten bedraagt €29.500. b

4.6

Gevraagd

a

Geef de met het voorgaande verband houdende journaalpost.

In opgave 4.5 werden de magazijnkosten ten volle doorberekend bij de ontvangst van de goederen. De kosten van de ontvangst worden geacht 40% te bedragen van de kosten van de afgifte, terwijl de kosten gedurende de opslag worden geraamd op 50% van de kosten van de ontvangst. Splits het opslagpercentage voor magazijnkosten. In oktober zijn goederen afgegeven met een v.v.p. van €457.100. De ultimo van een maand aanwezige goederenvoorraad kan geacht worden gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn aanwezig te zijn. In het grootboek komen bovendien voor de rekeningen: 710 Correctie magazijnkosten 950 Correctie magazijnkosten

b

4.7

Geef de journaalpost van het voorgaande.

Voor de uitwerking van deze opgave dient steeds van het volgende te worden uitgegaan: · De v.v.p. is als volgt opgebouwd: geschatte inkoopprijs € geschatte directe inkoopkosten 5% toeslag (van de v.v.p.) voor indirecte inkoopkosten 9% toeslag (van de v.v.p.) voor magazijnkosten € · ·

· ·

·

De indirecte inkoopkosten worden doorberekend bij ontvangst van de goederen. Van de toeslag voor magazijnskosten heeft 2% betrekking op de kosten van ontvangst, 4% op de kosten gedurende de opslag van de goederen in het magazijn en 3% op de kosten van de afgifte. De ultimo van elke maand aanwezige goederenvoorraad is gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn opgeslagen. De inkoopfactuur en de goederenontvangst worden tegelijk geboekt. Zowel de factuur als de goederenontvangst wordt vastgelegd in het Inkoopboek. Aan de verkoopzijde vallen het factureringsmoment en het afleveringsmoment samen. Zowel de facturering als de aflevering wordt vastgelegd in het Verkoopboek.

De tellingen van het Inkoopboek en het Verkoopboek over januari zijn als volgt:


·

·

Inkoopboek factuurprijs goederen v.v.p. goederen Verkoopboek gefactureerd en afgeleverd goederen voor v.v.p. goederen

€ 325.000 € 400.000 € 750.000 € 500.000

De doorberekening van de magazijnkosten heeft plaats op het moment dat de goederen worden ontvangen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 510 Magazijnkosten 715 Correctie magazijnkosten 511 Opslag magazijnkosten 950 Correctie magazijnkosten 700 Magazijnvoorraad De beginvoorraad goederen tegen v.v.p. bedraagt €700.000. De werkelijke magazijnkosten over januari zijn €40.000. Gevraagd

a

Geef de journaalposten: 1 uit het Inkoopboek; 2 uit het Verkoopboek.

b c

Geef de journaalpost in verband met de correctie van de magazijnkosten. Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 januari? Er moet nu van worden uitgegaan dat de magazijnskosten worden doorberekend op het moment dat de goederen worden afgeleverd. In het grootboek komen nu onder andere de volgende rekeningen voor: 510 Magazijnkosten 701 Gepassiveerde magazijnkosten 511 Opslag magazijnkosten 715 Correctie magazijnkosten 700 Magazijnvoorraad 950 Correctie magazijnkosten

d


e f

Geef de journaalpost in verband met de correctie van de magazijnkosten. Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 januari? Thans moet ervan worden uitgegaan dat de doorberekening van de magazijnkosten plaatsvindt deels bij ontvangst van de goederen en deels bij afgifte van de goederen. Het grootboek bevat onder andere de volgende rekeningen: 500 Magazijnkosten 700 Magazijnvoorraad 511 Opslag magazijnkosten 701 Gepassiveerde magazijnkosten

g

Geef de journaalposten: 1 uit het Inkoopboek;


2 uit het verkoopboek. h

Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 januari?

* 4.8

Voor de uitwerking van deze opgave dient steeds van het volgende te worden uitgegaan: · De v.v.p. is als volgt opgebouwd: geschatte inkoopprijs € geschatte directe inkoopkosten 6% toeslag (van de v.v.p.) voor indirecte inkoopkosten € · ·

· ·

·

De indirecte inkoopkosten worden doorberekend bij ontvangst van de goederen. De toeslag voor magazijnkosten bedraagt 8% van de v.v.p. Hiervan heeft 2% betrekking op de kosten van ontvangst, 3% op de kosten gedurende de opslag en 3% op de kosten van afgifte. De ultimo van elke maand aanwezige goederenvoorraad is gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn opgeslagen. De inkoopfactuur en de goederenontvangst worden tegelijk geboekt. Zowel de factuur als de goederenontvangst wordt vastgelegd in het Inkoopboek. Aan de verkoopzijde vallen het factureringsmoment en het afleveringsmoment samen. Zowel de facturering als de aflevering wordt vastgelegd in het Verkoopboek.

De tellingen van het Inkoopboek en het Verkoopboek over januari zijn als volgt: · Inkoopboek factuurprijs goederen € 170.000 v.v.p. goederen € 200.000 · Verkoopboek gefactureerd en afgeleverd goederen voor € 500.000 v.v.p. goederen € 300.000 De doorberekening van de magazijnkosten heeft plaats op het moment dat de goederen worden ontvangen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 510 Magazijnkosten 710 Geactiveerde magazijnkosten 511 Opslag magazijnkosten 715 Correctie magazijnkosten 700 Magazijnvoorraad 950 Correctie magazijnkosten De beginvoorraad goederen tegen v.v.p. bedraagt €500.000. De werkelijke magazijnkosten over januari zijn €15.000. Gevraagd

a


b

Geef de journaalpost in verband met de correctie van de magazijnkosten.


c

Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 januari? Er moet nu van worden uitgegaan dat de magazijnkosten worden doorberekend op het moment dat de goederen worden afgeleverd. In het grootboek komen nu onder andere de volgende rekeningen voor: 510 Magazijnkosten 715 Correctie magazijnkosten 511 Opslag magazijnkosten 950 Correctie magazijnkosten 700 Magazijnvoorraad

d


e f

Geef de journaalpost in verband met de correctie van de magazijnkosten. Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 januari? Thans moet ervan worden uitgegaan dat de doorberekening van de magazijnkosten plaatsvindt deels bij ontvangst van de goederen en deels bij afgifte van de goederen. Het grootboek bevat onder andere de volgende rekeningen: 500 Magazijnkosten 700 Magazijnvoorraad 511 Opslag magazijnkosten 710 Geactiveerde magazijnkosten

Geef de journaalposten: 1 uit het Inkoopboek; 2 uit het Verkoopboek. h Met welke bedragen komen de gegeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 januari?

g

4.9

Een handelsonderneming administreert de voorraden tegen de prijsgrondslag vaste verrekenprijzen (v.v.p.). De opbouw van de v.v.p. is als volgt: Geschatte inkoopprijs Geschatte directe inkoopkosten Toeslag indirecte inkoopkosten

€ €

Het opslagpercentage voor de indirecte inkoopkosten bedraagt 5% van de v.v.p. De opslag wordt geboekt bij ontvangst van de goederen. Het opslagpercentage voor de magazijnkosten bedraagt 71–2% van de v.v.p. De opslag wordt voor 40% geboekt bij ontvangst van de goederen en voor 60% bij afgifte van de goederen. Per 1 september komen de volgende rekeningen met bijbehorende saldi voor:


130 150 190 700 705 710 730

Afgeleverde goederen Ontvangen goederen Magazijnkosten verkopen Magazijnvoorraad Geactiveerde magazijnkosten Af te leveren goederen Ontvangen facturen

Debet € 20.000

€ € €

Credit € €

28.000 3.000

€

60.000

180.000 5.400 6.000

De functie van de rekening 190 Magazijnkosten verkopen is het tot stand brengen van een correcte matching van de kosten en de doorberekening van de magazijnkosten respectievelijk het correct vastleggen van de verkoopresultaten. Over de maand september worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Inkoopboek factuurprijs € 230.000 2 Magazijnontvangstenboek v.v.p. € 200.000 3 Afstemregister inkopen v.v.p. € 220.000 factuurprijs € 190.000 4 Verkoopboek factuurprijs € 300.000 v.v.p. € 180.000 5 Magazijnafgiftenboek v.v.p. € 240.000 6 Afstemregister verkopen v.v.p. € 230.000 In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 130 Afgeleverde goederen1 705 Geactiveerde magazijnkosten 1 150 Ontvangen goederen 710 Af te leveren goederen1 190 Magazijnkosten verkopen 730 Ontvangen facturen2 700 Magazijnvoorraad 820 Toeslag magazijnkosten 1 Bij te houden tegen v.v.p. 2 Bij te houden tegen factuurprijs. Gevraagd

a b c d

Wat is de betekenis van de saldi per 1 september op de rekeningen 130, 150, 710 en 730? Controleer de saldi per 1 september van de rekeningen 190 en 705. Journaliseer de gegevens uit de dagboeken over september. Stel de saldibalans per 30 september samen van dezelfde rekeningen als waarvan de saldi per 1 september zijn gegeven.


5 Kostenplaatsenmethode en handelsondernemingen

5.1 Gevraagd

a b 1 2 c 1

Wat is de essentie van de kostenplaatsenmethode? Welke nadere onderscheiding wordt bij kostenplaatsen gemaakt? Geef van elke soort kostenplaatsen een omschrijving. Hoe wordt het tarief van de prestatie-eenheid van een kostenplaats berekend? 2 Welke formule wordt bij een praktische toepassing voor de berekening gebruikt? Welk uitgangspunt ligt aan deze formule ten grondslag?

5.2

De handelsonderneming Elsland BV past voor de toerekening van de indirecte kosten de zogenoemde kostenplaatsenmethode toe. De voor het komende jaar begrote eerstbelaste kosten zijn als volgt (de variabele kosten zijn proportioneel variabel):

afdeling Huisvesting afdeling Directie/administratie afdeling Inkoop afdeling Magazijn afdeling Verkoop

Constant € 158.400 221.600 82.000 43.000 50.000 € 555.000

Variabel € – – 99.000 49.500 297.000 € 445.500

De in gebruik zijnde gebouwen hebben een nuttige oppervlakte van 1 650 m2. Deze oppervlakte is als volgt in gebruik: afdeling Directie/administratie 150 m2 afdeling Inkoop 150 m2 afdeling Magazijn 400 m2 afdeling Verkoop 950 m2 Gevraagd

a

Bereken voor de afdeling Huisvesting voor het komende jaar: 1 het tarief (op jaarbasis) per m2; 2 de doorbelastingen aan andere afdelingen.

De kosten van de afdeling Directie/administratie worden in de volgende verhouding doorbelast aan: afdeling Inkoop 10% afdeling Magazijn 10% afdeling Verkoop 80% b

Bereken voor de afdeling Directie/administratie voor het komende jaar de doorbelastingen aan andere afdelingen.

47

De kosten van de afdeling Inkoop worden verrekend in een percentage van de inkoopprijs van de ontvangen goederen. De normale inkopen tegen inkoopprijs bedragen op jaarbasis €1.500.000; de verwachte inkopen en ontvangsten tegen inkoopprijs bedragen €1.650.000. c

Bereken voor de afdeling Inkoop voor het komende jaar: 1 het tarief; 2 de verwachte doorbelasting; 3 het verwachte bezettingsresultaat. De kosten van de afdeling Magazijn worden verrekend in een percentage van de inkoopprijs van de afgegeven goederen. De normale afgiften tegen inkoopprijs bedragen op jaarbasis €1.500.000; de verwachte afgiften tegen inkoopprijs bedragen €1.650.000.

d

Bereken voor de afdeling Magazijn voor het komende jaar: 1 het tarief; 2 de verwachte doorbelasting; 3 het verwachte bezettingsresultaat. De kosten van de afdeling Verkoop worden verrekend in een percentage van de omzet. De normale omzet bedraagt op jaarbasis €3.000.000; de verwachte omzet bedraagt €3.300.000.

e

* 5.3

Bereken voor de afdeling Verkoop voor het komende jaar: 1 het tarief; 2 de verwachte doorbelasting; 3 het verwachte bezettingsresultaat.

Bij de handelsonderneming Elsland BV uit de vorige opgave worden de inkoopfacturen en de goederen direct bij ontvangst daarvan vastgelegd in het Inkoopboek, respectievelijk het Magazijnontvangstenboek. De verzonden verkoopfacturen en de afleveringen hebben steeds op dezelfde periode betrekking. In het grootboek van Elsland BV komen voor elke kostenplaats in rubriek 5 twee rekeningen voor: een rekening voor de kosten en een rekening voor de dekking. De correctie vanwege de te late dekking van de magazijnkosten vindt niet plaats op de dekkingsrekening. In de rubrieken 7 en 8 komen de volgende rekeningen voor: 700 Magazijnvoorraad 800 Kostprijs omzet 701 Geactiveerde indirecte 801 Toeslag magazijnkosten inkoopkosten 805 Toeslag indirecte verkoopkosten 715 Correctie magazijnkosten 820 Omzet 720 Ontvangen facturen


Over de maand januari worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Inkoopboek totaaltelling € 145.000 2 Magazijnontvangstenboek kolom inkoopprijs € 140.000 kolom toeslag voor indirecte inkoopkosten € 3 Afstemregister totaaltelling € 142.000 4 Verkoopboek kolom verkoopprijs € 260.000 kolom toeslag voor indirecte verkoopkosten € 5 Magazijnafgiftenboek kolom inkoopprijs € 134.000 kolom toeslag voor indirecte inkoopkosten € kolom toeslag voor magazijnkosten € 6 Kostenverdeelstaat afdeling Huisvesting € 13.000 afdeling Directie/administratie € 20.500 afdeling Inkoop € 14.100 afdeling Magazijn € 8.400 afdeling Verkoop € 25.900 7 Memoriaal · doorbelasting door de afdeling Huisvesting; · doorbelasting door de afdeling Directie/administratie; · correctie magazijnkosten steeds voor 50% van het tarief van de afdeling Magazijn. Gevraagd

a

b 1

2 c 1 2

5.4

Journaliseer de over januari verstrekte gegevens. NB: Voor enkele gegevens wordt verwezen naar (de werking van) opgave 5.2. Stel uit rubriek 5 een overzicht samen, waaruit over januari per kostenplaats de werkelijke kosten, de dekking en het resultaat blijken. Het overzicht moet ook het totale kostenplaatsenresultaat aangeven. Geef de journaalpost in verband met het kostenplaatsenresultaat. Bereken het verkoopresultaat over januari. Geef de journaalpost in verband met het verkoopresultaat.

NB: Deze opgave heeft betrekking op de afdeling Inkoop van de onderneming uit de opgaven 5.2 en 5.3. De gegevens worden opnieuw verstrekt. Het is zinvol deze nog eens te vergelijken met de reeds verstrekte gegevens in de opgaven 5.2 en 5.3. Van de afdeling Inkoop van een handelsonderneming zijn de voor het komende jaar begrote kosten als volgt:

5 Kostenplaatsenmethode en handelsonderneming 49

Constant € 50.000 3.700 10.000 4.000 2.600 4.900 6.800 14.400 23.600 € 120.000

Salarissen Vakantietoeslag Verplichte sociale lasten Afschrijving inventaris Kantoorbehoeften Porti en telefoon Reis- en verblijfkosten Aandeel huisvesting Aandeel directie/administratie

Variabel € 45.300 3.400 9.100 – 1.500 17.600 22.100 – – € 99.000

De kosten van de afdeling Inkoop worden verrekend in een percentage van de inkoopprijs van de ontvangen goederen. De normale inkopen tegen inkoopprijs bedragen op jaarbasis €1.500.000; de verwachte inkopen en ontvangsten tegen inkoopprijs bedragen €1.650.000. Gevraagd

a

Bereken voor de afdeling Inkoop het tarief, gesplitst in: 1 constante kosten en variabele kosten; 2 kostensoorten.

NB: Rond de percentages af op één decimaal nauwkeurig. In de maand januari zijn goederen ontvangen met een inkoopprijs van €140.000. De werkelijke kosten van de afdeling Inkoop over januari zijn als volgt: € 7.540 560 1.510 330 470 940 2.750 1.200 1.970 € 17.270

Salarissen Vakantietoeslag Verplichte sociale lasten Afschrijving inventaris Kantoorbehoeften Porti en telefoon Reis- en verblijfkosten Aandeel huisvesting Aandeel directie/administratie

b

Stel het afdelingsoverzicht van de afdeling Inkoop over januari samen. In dit overzicht moet een subtotaal voor de eerstbelaste kosten en een subtotaal voor de doorbelaste kosten worden opgenomen.

* 5.5

De handelsonderneming Sluiskamp BV past de kostenplaatsenmethode toe. Voor de afdeling Inkoop, Magazijn en Verkoop zijn voor het komende jaar de volgende kosten begroot:

Constante kosten Proportioneel variabele kosten


Afdeling Inkoop € 105.000 € 60.000

Magazijn € 280.000 € 120.000

Verkoop € 448.00 € 288.000

De kosten van de afdeling Inkoop worden verrekend in een percentage van de v.v.p. van de goederen. De kosten van de afdeling Inkoop zijn gecalculeerd in de v.v.p. Ook de directe inkoopkosten zijn gecalculeerd in de v.v.p. De normale inkopen tegen v.v.p. bedragen op jaarbasis €3.500.000; de verwachte inkopen tegen v.v.p. bedragen €3.000.000. Gevraagd

a

Bereken het tarief voor de afdeling Inkoop. De kosten van de afdeling Magazijn worden verrekend in een percentage van de v.v.p. van de goederen. De kosten van de afdeling Magazijn maken geen deel uit van de v.v.p. De normale inkopen tegen v.v.p. bedragen op jaarbasis €3.500.000; de verwachte inkopen tegen v.v.p. bedragen €3.000.000. De kosten verbonden aan de ontvangst van de goederen worden geacht 25% te bedragen van de totale kosten, de kosten gedurende de opslag van de goederen in het magazijn 50% en de kosten verbonden aan de afgifte 25%.

b 1 Bereken het tarief voor de afdeling Magazijn. 2 Splits het tarief in een gedeelte dat betrekking heeft op de kosten van de

ontvangst, de opslag en de afgifte. De kosten van de afdeling Verkoop worden verrekend in een percentage van de omzet tegen brutoverkoopprijzen. De normale omzet tegen brutoverkoopprijzen bedraagt op jaarbasis €5.600.000; de verwachte omzet tegen brutoverkoopprijzen bedraagt €4.800.000. c

Bereken het tarief voor de afdeling Verkoop.

Zowel de dekking van de afdeling Inkoop als die van de afdeling Magazijn wordt geboekt bij ontvangst van de goederen. In verband hiermee wordt ultimo van elke maand een correctie aangebracht vanwege de te vroege dekking van de magazijnkosten, waarbij steeds wordt aangenomen dat de goederen gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn zijn opgeslagen. De ontvangst van de goederen wordt vastgelegd in het Goederenontvangstenboek. De ontvangst van de inkoopfacturen wordt in het Ingaand facturenregister geboekt, indien de desbetreffende goederen zijn ontvangen. De verzonden verkoopfacturen en de afleveringen hebben steeds op dezelfde periode betrekking. In het grootboek van Sluiskamp BV rekeningen voor: 440 Vrachtkosten 700 Magazijnvoorraad 701 Geactiveerde magazijnkosten 705 Correctie magazijnkosten 730 Factuurprijs van de inkopen

komen onder andere de volgende 731 Directe inkoopkosten 732 Toeslag indirecte inkoopkosten 735 V.v.p. van de inkopen 950 Correctie magazijnkosten

Uit de gegeven rekeningen blijkt dat de onderneming Sluiskamp BV de samenstellende delen van het prijsverschil wenst te kennen. In plaats van de ene rekening 7.. Prijsverschillen zijn in het grootboek opgenomen de rekeningen 730, 731, 732 en 735. 5 Kostenplaatsenmethode en handelsondernemingen 51

d

Journaliseer over de maand augustus de volgende dagboeken. € 280.000

1 Goederenontvangstenboek 2 Ingaand facturenregister v.v.p.

€ 260.000 € 230.000 2.500 - 14.000 7.500 € 254.000

factuurprijs van de inkopen ingaande vrachten uitgaande vrachten invoerrechten

3 Uitgaand facturenregister brutoverkoopprijzen rabat

€ 400.000 - 20.000 € 380.000 € 240.000

4 Goederenafgiftenboek 5 Kostenverdeelstaat

Afdeling Inkoop € 7.500 € 5.000

Eerstbelaste kosten Aandeel hulpafdelingen

e

Magazijn € 28.000 € 10.000

Journaliseer de correctie voor magazijnkosten.


Verkoop € 48.500 € 7.500

6 Kostenbudgettering en handelsondernemingen

De afdeling Y vervult een algemene functie. Voor de bewaking van de kosten van genoemde afdeling wordt gebruikgemaakt van vastekostenbudgettering. Het totaal van de kosten van afdeling Y zal volgens de opgestelde jaarbegroting €132.000 bedragen. Voor de kosten van deze afdeling wordt in de verkoopprijs een toeslag gecalculeerd. Hierbij wordt uitgegaan van een normale omzet van €2.400.000 per jaar. De toeslag wordt door de afdeling Y doorbelast aan de afdeling Verkoop.

6.1

In de maand januari bedragen de totale kosten van de afdeling Y €10.200, namelijk: €7.300 eigen kosten en €2.900 doorbelasting door andere afdelingen. De omzet bedraagt €218.000. In rubriek 5 komen inzake de afdeling Y de volgende rekeningen voor: 540 Kosten afdeling Y 542 Te dekken budget afdeling Y 541 Budget afdeling Y 543 Dekking afdeling Y Gevraagd

a b 1 2 c d e 1 2

6.2

Bereken de toeslag voor kosten afdeling Y. Bereken voor januari: het (vaste) budget; de doorbelasting. Geef de journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. Geef een opstelling van de vier rekeningen. Geef een analyse van het verschil tussen saldi van de rekeningen: 540 en 541; 542 en 543.

Voor de orderafdeling van handelsonderneming Pijnappels wordt het systeem van gemengdekostenbudgettering toegepast. De kosten worden voor het komende jaar begroot op €195.000 en bestaan voor €120.000 uit constante kosten en voor €75.000 uit proportioneel variabele kosten. De normale bezetting op jaarbasis bedraagt 4 800 orders; de verwachte bezetting voor het komende jaar is 5 000 orders. In de maand januari bedragen de kosten van de orderafdeling €15.780. Dit bedrag is inclusief €3.020 doorbelastingen door andere afdelingen. Het aantal orders van januari is 415. In het rekeningstelsel komen onder andere de volgende rekeningen voor: 570 Kosten orderafdeling 573 Dekking orderafdeling 571 Budget orderafdeling 870 Te verrekenen order572 Te dekken budget orderafdeling kosten

53

Gevraagd

a b 1 2 c d e 1 2

Bereken het kostentarief per order. Bereken voor januari: het (gemengde) budget; de dekking. Geef de journaalposten, die nodig zijn teneinde de gegeven grootboekrekeningen te kunnen bijwerken. Geef een opstelling van de rekeningen 570, 571, 572 en 573. Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 570 en 571; 572 en 573. De onderneming Pijnappels verhandelt verschillende soorten artikelen. De begrote gemiddelde ordergrootte bedraagt €1.000. In het grootboek van Pijnappels komen ook voor de rekeningen: 830 Toeslag orderkosten 871 Verrekende orderkosten Teneinde ook deze rekeningen te kunnen bijwerken worden de volgende gegevens verstrekt: · Het calculatietarief van de orderkosten bedraagt 4% van de omzet. NB: kostentarief per order €40 (uitkomst van vraag a); begrote gemiddelde ordergrootte €1.000 (zie hiervoor); €40 = 4% × €1.000. · De omzet van januari bedraagt €435.750.

Geef de journaalpost waarmee de grootboekrekeningen 830 en 871 kunnen worden bijgewerkt. g 1 Bepaal de werkelijke gemiddelde ordergrootte in januari. 2 Controleer of het verschil tussen de saldi van de rekeningen 870 en 871 gelijk is aan: 4% × 415 × (werkelijke gemiddelde ordergrootte –/– begrote gemiddelde ordergrootte). f

6.3

Een groothandelsonderneming beschikt over 30 vrachtwagencombinaties. Het onderhoud van de vrachtwagencombinaties geschiedt in eigen beheer. Voor de afdeling Transport en de afdeling Onderhoud auto’s past men gemengde kostenbudgettering toe. In dit verband is voor deze afdelingen voor het jaar 2007 het volgende gegeven: Afdeling Transport De volgende gegevens gelden per vrachtwagencombinatie: begrote constante kosten begrote proportioneel variabele kosten normaal aantal te rijden kilometers verwacht aantal te rijden kilometers

€ 117.500 € 16.650 50 000 45 000

Afdeling Onderhoud auto’s Begrote constante kosten Begrote proportioneel variabele kosten Normaal aantal onderhoudsbeurten Verwacht aantal onderhoudsbeurten

€ 138.000 € 70.200 150 135


Normaal aantal arbeidsuren Verwacht aantal arbeidsuren

6 000 5 400

De kosten van de afdeling Transport worden gedekt door middel van een tarief per kilometer; de kosten van de afdeling Onderhoud auto’s door middel van een tarief per onderhoudsbeurt. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 499 Overboekingsrekening 501 Dekking hulpafdelingen 520 Kosten afdeling Transport 521 Budget afdeling Transport 522 Te dekken budget afdeling Transport 523 Dekking afdeling Transport 530 Kosten afdeling Onderhoud auto’s 531 Budget afdeling Onderhoud auto’s naar uren 532 Te dekken budget afdeling Onderhoud auto’s naar uren 533 Budget afdeling Onderhoud auto’s naar onderhoudsbeurten 534 Te dekken budget afdeling Onderhoud auto’s naar onderhoudsbeurten 535 Dekking afdeling Onderhoud auto’s 850 Te verrekenen kilometerkosten 860 Te verrekenen onderhoudsbeurtkosten De volgende gegevens hebben betrekking op de maand januari 2007. ·

Afdeling transport € 275.768 48.750 € 324.518

Eerstbelaste kosten Doorbelaste kosten

· ·

Gevraagd

Kosten van de afdelingen:

a 1 2 3 b 1 2 3 4 5 c 1 2

Afdeling onderhoud auto’s € 16.845 2.250 € 19.095

Met vrachtwagencombinaties afgelegd 117 600 kilometers. Uitgevoerd werden dertien onderhoudsbeurten waaraan 546 uren werden besteed.

Bereken: de kostprijs per kilometer; het uurtarief van de afdeling Onderhoud auto’s; de kostprijs van een onderhoudsbeurt. Bereken voor de maand januari 2007: het budget voor de afdeling Transport; de dekking voor de afdeling Transport; het budget voor de afdeling Onderhoud auto’s naar uren; het budget van de afdeling Onderhoud auto’s naar onderhoudsbeurten; de dekking van de afdeling Onderhoud auto’s. Journaliseer: de over januari verstrekte gegevens; de onder b gevraagde grootheden voor zover niet reeds onder c1 gejournaliseerd. 6 Kostenbudgettering en handelsondernemingen 55

d 1 2 e 1 2

6.4

Bepaal aan de hand van de grootboekrekeningen: het bezettingsresultaat van de afdeling Onderhoud auto’s; het efficiencyresultaat van de afdeling Onderhoud auto’s naar uren. Stel de controleberekening op van: het bezettingsresultaat van de afdeling Onderhoud auto’s; het efficiencyresultaat van de afdeling Onderhoud auto’s naar uren.

De handelsonderneming Paijmans maakt gebruik van de kostenplaatsenmethode. Het tarief van de afdeling Verkoop is voor het volgende jaar vastgesteld op 14% van de omzet. Dit tarief is als volgt berekend: · constante kosten (144.000 : 1.800.000) × 100% = 8% · (proportioneel) variabele kosten (96.000 : 1.600.000) × 100% = 6% De normale omzet van €1.800.000 is als volgt over de maanden verdeeld: januari tot en met april: € 100.000 per maand; mei tot en met augustus: € 200.000 per maand; september tot en met december: € 150.000 per maand. De afdeling Verkoop wordt gemengd gebudgetteerd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 040 Seizoencorrectie afdeling Verkoop 580 Kosten afdeling Verkoop 581 Budget afdeling Verkoop 582 Te dekken budget afdeling Verkoop 583 Dekking afdeling Verkoop De kosten van de afdeling Verkoop over januari zijn €16.500. Dit bedrag is inclusief €3.500 doorbelastingen door andere afdelingen. De omzet van januari bedraagt €85.000.

Gevraagd

a

Bereken voor januari voor de afdeling Verkoop: 1 het (gemengde) budget; 2 de dekking; 3 de seizoencorrectie.

Geef de journaalposten die nodig zijn om de gegeven grootboekrekeningen te kunnen bijwerken. c Geef een opstelling van de rekeningen 582 en 583. d 1 Benoem het verschil tussen de saldi van de rekeningen 582 en 583. 2 Bereken het onder d1 bedoelde verschil met behulp van de rekeningen; geef daarbij aan of het verschil voor- of nadelig is en geef een controleberekening. b

6.5

Voor de afdeling Verkoop van de handelsonderneming Nabuurs wordt in verband met het op uiteenlopende wijzen van reageren van de kosten op wijzigingen in de bezettingsgraad met een budgettabel gewerkt. Voor het komende jaar is de volgende budgettabel opgesteld:


Omzet per maand € € € € € € € €

Totale budgettarief (in procenten van de omzet)

312.500 325.000 337.500 350.000 362.500 375.000 387.500 400.000

24 20 17 15 14 16 19 23

De normale omzet per maand bedraagt €350.000. In de maand januari bedragen de kosten van de afdeling Verkoop: eerstbelaste kosten €54.300; doorbelaste kosten €9.600. De omzet van januari bedraagt €325.000. In het grootboek van de onderneming Nabuurs komen onder andere de volgende rekeningen voor: 580 Kosten afdeling Verkoop 583 Dekking afdeling Verkoop 581 Budget afdeling Verkoop 820 Toeslag verkoopkosten 582 Te dekken budget afdeling Verkoop Gevraagd

a b 1 2 c d e 1 2

6.6

Bepaal het tarief waarmee de kosten van de afdeling Verkoop worden gedekt. Bereken voor januari: het (flexibele) budget; de dekking. Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. Geef een opstelling van de (in rubriek 5 voorkomende) rekeningen van de afdeling Verkoop. Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 580 en 581; 582 en 583.

De afdeling Z verleent prestaties uitsluitend aan de verkoopafdeling en de orderafdeling. De normale bezetting van de afdeling Z bedraagt 6 000 prestaties per jaar. De constante kosten voor het komende jaar voor de afdeling Z zijn begroot op €330.000 (dit zijn de constante kosten van het gehele jaar). De variabele kosten van de afdeling Z zijn niet-proportioneel variabel. Het komende jaar wordt van het volgende verloop van de variabele kosten per prestatie uitgegaan:

6 Kostenbudgettering en handelsondernemingen 57

Aantal prestaties per maand tot 425 425 tot 475 475 tot 525 525 tot 575 575 en meer

Variabele kosten per prestatie € 63 € 52 € 45 € 41 € 39

De kosten van de afdeling Z bedragen in januari €52.800. Dit bedrag bestaat voor €47.100 uit eerstbelaste kosten. In januari heeft de afdeling Z 315 prestaties geleverd aan de verkoopafdeling en 235 prestaties aan de orderafdeling. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 510 Kosten afdeling Z 512 Te dekken budget afdeling Z 511 Budget afdeling Z 513 Dekking afdeling Z Gevraagd

a b 1 2 c d 1 2

6.7

Bereken het kostentarief per prestatie. Bereken voor januari: het budget; de dekking. Geef de journaalposten ter bijwerking van de gegeven rekeningen. Bepaal aan de hand van de grootboekrekeningen het bezettingsresultaat van de afdeling Z. Stel de controleberekening op van het bezettingsresultaat.

Een onderneming verleent aan de tussenhandel een rabat, waarvan de hoogte mede bepaald wordt door de ordergrootte, zoals uit de volgende rabatstaffel blijkt:

Ordergrootte € 1.20– € 600 €1.601– € 1.200 €1.201– € 1.800 €1.801en hoger

Rabatpercentage 25 27 30 35

Bij de begroting is een indeling gemaakt van de omzet naar de verschillende ordergrootten, waaruit een gemiddeld rabatpercentage van 29% van de bruto-omzet is berekend. Het kostentarief van de afdeling Verkoop is vastgesteld op 8% van de bruto-omzet. Er bestaan geen verschillen tussen de in een bepaalde maand afgeleverde goederen en de verzonden verkoopfacturen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 800 Kostprijs omzet 810 Toeslag indirecte verkoopkosten 840 Standaardrabatten 850 Omzet 58 Deel 1 Handelsondernemingen

870 871 872 873

Werkelijke rabatten Gebudgetteerde rabatten volgens rabatstaffel Rabatten volgens rabatstaffel Gebudgetteerde rabatten volgens rabatgemiddelde

Over de maand maart worden de volgende gegevens verstrekt:

Ordergrootte € 0 – € 600 € 601 – € 1.200 € 1.201 – € 1.800 € 1.801 en hoger

Bruto-omzet € 100.000 200.000 400.000 100.000 € 800.000

Verleend rabat € 26.000 57.000 124.000 35.500 € 242.500

Netto-omzet € 74.000 143.000 276.000 64.500 € 557.500

De magazijnprijs van de desbetreffende goederen bedraagt €360.000. Gevraagd

a b

Bereken het totale rabatbedrag bij consequente handhaving van de rabatstaffel. Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven acht grootboekrekeningen. Behalve de gegeven grootboekrekeningen komen onder andere ook nog voor de rekeningen: 960 Normatief verkoopresultaat 961 Rabatresultaat

Ordergrootte

c

Geef de journaalpost van de overboeking van het verkoopresultaat over maart.

6.8

De omzetbegroting voor het komende jaar van de NV Oosterweg is als volgt:

Gemiddelde ordergrootte € 0 – € 500 € 250 € 501 – € 1.000 € 750 € 1.001 – € 2.500 € 1.750 € 2.501 en hoger € 3.250

Aantal orders

Rabat- %

Rabat

1 000 1 200 800 200 3 200

20 24 26 28

€ €

Bruto-omzet 50.000 216.000 364.000 182.000 812.000

€ €

250.000 900.000 1.400.000 650.000 3.200.000

De begrote omvang en samenstelling van de omzet is gelijk aan de normale omvang en samenstelling van de omzet. De kosten van de verkoopafdeling zijn voor het komende jaar begroot op €264.000, namelijk €144.000 constante kosten en €120.000 proportioneel variabele kosten. De kosten worden bewaakt met behulp van een gemengd budget. De kosten van de orderafdeling zijn voor het komende jaar begroot op €64.000, namelijk €36.000 constante kosten en €28.000 proportioneel 6 Kostenbudgettering en handelsondernemingen 59

variabele kosten. Ook de kosten van de orderafdeling worden met een gemengd budget bewaakt. Gevraagd

Bereken het standaardrabat (in een percentage van de omzet tegen brutoverkoopprijzen). b Bereken het kostentarief van de verkoopafdeling (in een percentage van de omzet tegen brutoverkoopprijzen). c 1 Bereken het dekkingstarief per order van de orderafdeling. 2 Bereken voor de orderkosten het calculatietarief (in een percentage van de omzet tegen brutoverkoopprijzen). a

In het grootboek van de NV Oosterweg komen onder andere de volgende rekeningen voor: 810 Toeslag indirecte verkoop570 Kosten verkoopafdeling kosten 571 Budget verkoopafdeling 820 Toeslag orderkosten 572 Te dekken budget 840 Standaardrabatten verkoopafdeling 850 Omzet 573 Dekking verkoopafdeling 870 Werkelijke rabatten 580 Kosten orderafdeling 871 Gebudgetteerde rabatten 581 Budget orderafdeling 880 Te verrekenen orderkosten 582 Te dekken budget orderafdeling 583 Dekking orderafdeling 881 Verrekende orderkosten 800 Kostprijs omzet Over het eerste kwartaal worden de volgende gegevens verstrekt:

Ordergrootte € 0 – € 500 € 501 – € 1.000 € 1.001 – € 2.500 € 2.501 en hoger

Aantal orders 270 290 225 60 845

Bruto-omzet € 60.000 180.000 360.000 180.000 € 780.000

Verleend rabat € 12.000 43.200 93.600 50.400 € 199.200

Netto-omzet € 48.000 136.000 266.400 129.600 € 580.800

De gefactureerde goederen hebben een magazijnprijs van €429.000. De goederen zijn ook afgeleverd. De kosten van de verkoopafdeling bedragen €62.600 en die van de orderafdeling €16.500. In deze bedragen is €24.700 begrepen vanwege doorbelastingen door andere afdelingen. d e f

Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. Geef een extracomptabele berekening van het ordergrootteresultaat. Geef een verklaring waardoor het mogelijk is dat zowel het ordergrootteresultaat als het rabatresultaat nadelig uitvalt.


* 6.9

De BV Urlings verkoopt haar artikelen tegen brutoverkoopprijzen onder aftrek van rabat. De verkoopafdeling en de orderafdeling worden gemengd gebudgetteerd. Daarbij worden de variabele verkoopkosten uitgedrukt in een percentage van de brutoverkoopprijs en de variabele orderkosten in een bedrag per order. In de verkoopprijs wordt voor orderkosten een percentage van de brutoverkoopprijs gecalculeerd uitgaande van de normale gemiddelde ordergrootte. De facturering en de aflevering van de goederen vinden steeds binnen dezelfde maand plaats. Met betrekking tot het komende jaar worden de volgende gegevens verstrekt: 1 De normale omzet tegen brutoverkoopprijs bedraagt €3.000.000. 2 De begrote omzet tegen brutoverkoopprijs bedraagt €2.500.000. 3 De kosten van de verkoopafdeling worden begroot op €336.250 bestaande uit €217.500 constante kosten en €118.750 variabele kosten. De variabele kosten zijn proportioneel variabel. 4 De kosten van de orderafdeling worden begroot op €139.500, bestaande uit €97.500 constante kosten en €42.000 variabele kosten. De variabele kosten zijn proportioneel variabel. 5 Het normale aantal orders is 3 000 en het begrote aantal orders is 2 400. 6 Het gebudgetteerde rabat is 26%. In het grootboek van de BV Urlings rekeningen voor: 520 Kosten verkoopafdeling 521 Budget verkoopafdeling 522 Te dekken budget verkoopafdeling 523 Dekking verkoopafdeling 530 Kosten orderafdeling 531 Budget orderafdeling 532 Te dekken budget orderafdeling 533 Dekking orderafdeling

komen onder andere de volgende 800 801 802 805 810

Kostprijs omzet Toeslag verkoopkosten Toeslag orderkosten Standaardrabatten Omzet tegen brutoverkoopprijs 820 Resultaat op rabatten 830 Resultaat op orderkosten door afwijkende ordergrootte

Gegevens over de maand januari: 1 Verkoopboek omzet tegen brutoverkoopprijs gefactureerd 2 Magazijnafgiftenboek afgiften tegen magazijnprijs 3 Kosten van de afdelingen


€ 220.000 € 154.000 € 110.000

Verkoopafdeling € 23.915 3.350 € 27.265

Orderafdeling € 10.140 1.940 € 12.080


4 Aantal orders 204. Geef de journaalposten waarmee de vermelde grootboekrekeningen kunnen worden bijgewerkt.

Gevraagd

* 6.10

De NV Quick verkoopt haar artikelen tegen brutoverkoopprijzen verminderd met rabat. Het rabatpercentage varieert volgens een rabatschaal met de ordergrootte. De voorraden worden geadministreerd tegen vaste verrekenprijzen. De vaste verrekenprijzen worden gevonden uit de geschatte factuurprijzen, de geschatte directe inkoopkosten en een toeslag van 4% van de vaste verrekenprijs ter dekking van de indirecte inkoopkosten. Ontvangen facturen worden direct in het Inkoopboek geboekt, ook al zijn de artikelen nog niet ontvangen. Ontvangen artikelen worden direct in het Ingaand magazijnboek geboekt, ook al zijn de facturen nog niet ontvangen. Periodiek worden de magazijnontvangstbonnen en de inkoopfacturen met elkaar vergeleken, hetgeen wordt vastgelegd in het Afstemregister. De boeking van de verkoopfacturen en de boeking van de magazijnafgiftebonnen vinden plaats in dezelfde periode. De magazijnkosten worden als volgt verrekend: · 21–2% van de vaste verrekenprijs bij ontvangst van de artikelen; · 2 1–2% van de vaste verrekenprijs bij afgifte van de artikelen. De verkoopafdeling wordt gemengd gebudgetteerd: · de constante kosten met een vast bedrag per maand; · de variabele kosten met een vast percentage van de brutoverkoopprijs. Bij de calculatie van de kosten van de verkoopafdeling wordt gerekend met een percentage van de brutoverkoopprijs. De orderafdeling wordt gemengd gebudgetteerd: · de constante kosten met een vast bedrag per maand; · de variabele kosten met een vast bedrag per order. Bij de calculatie van de kosten van de orderafdeling wordt gerekend met een percentage van de brutoverkoopprijs. Ter bepaling van de budgetten en de calculatietarieven zijn voor het komende jaar de volgende gegevens verzameld: 1 Normale omzet tegen brutoverkoopprijzen € 6.000.000 2 Begrote omzet tegen brutoverkoopprijzen € 5.400.000 3 Gebudgetteerd rabat 20% van de brutoverkoopprijs. 4 Verkoopafdeling: constante kosten € 510.000 variabele kosten € 297.000 5 Orderafdeling: normaal aantal orders 12 000 begroot aantal orders 9 000 constante kosten € 192.000 variabele kosten € 72.000


In het grootboek van de NV Quick komen onder andere de volgende rekeningen voor: 710 Prijsverschillen bij inkoop 130 Debiteuren 800 Verkopen tegen vaste 160 Crediteuren verrekenprijs 161 Nog te ontvangen facturen 801 In verkopen te dekken 521 Dekking inkoopafdeling kosten verkoopafdeling 531 Dekking magazijnafdeling 802 In verkopen te dekken 541 Budget verkoopafdeling 542 Te dekken budget verkoopkosten orderafdeling afdeling 803 In verkopen te dekken 543 Dekking verkoopafdeling kosten magazijnafdeling 551 Budget orderafdeling 804 In verkopen te dekken rabat552 Te dekken budget orderten afdeling 805 Verkopen tegen bruto553 Dekking orderafdeling verkoopprijs 700 Voorraad 810 Werkelijke rabatten 701 Geactiveerde magazijnkos811 Gebudgetteerde rabatten ten 820 Resultaat op ordergrootte 702 Nog te ontvangen artikelen Stel, uitsluitend gebruikmakende van de gegeven grootboekrekeningen, alle journaalposten samen die voortvloeien uit de volgende gegevens over de maand januari: 1 Totaalbedrag van de facturen volgens Inkoopboek € 250.000 2 Totaalbedrag van de ontvangen artikelen tegen vaste verrekenprijzen volgens Ingaand magazijnboek € 280.000 3 Per 1 januari bedroeg het saldo van rekening 161 €4.800 en het saldo van rekening 702 €19.700. Van alle ontvangen artikelen zijn de facturen geboekt; tegenover alle ontvangen facturen staat de ontvangst van de desbetreffende artikelen. 4 Volgens het Verkoopboek is het totaal van de verkopen tegen brutoverkoopprijs € 720.000 en het gegeven rabat € 153.000 5 Volgens het Magazijnafgiftenboek is de totale afgifte volgens vaste verrekenprijs € 360.000 6 Het aantal orders in januari was 800. 7 Uit het Budgetregister moeten de budgetten voor de verkoopafdeling, voor de orderafdeling en voor de rabatten geboekt worden.

Gevraagd

6.11

De BV Vroom importeert huishoudelijke apparaten. De verkoop geschiedt via de groothandel. De calculaties van de verkoopprijs en de verkoopresultaten van product A zijn als volgt:


Verkoopprijs 100 apparaten à €40 = Magazijnprijs Toeslag verkoopkosten 12% Toeslag orderkosten 3% Rabat 20%

€ -

€

4.000

€

3.400 600

2.000 480 120 800

Gecalculeerde winst

De kostenbegrotingen en de daaruit voortvloeiende tarieven zijn als volgt:

Kosten Variabele kosten per jaar Constante kosten per jaar

Verkoopkosten € 67.200 48.000 € 115.200

Calculatietarieven van de brutoverkoopprijs (in %) Variabele kosten Constante kosten

7 5 12

Orderkosten € 19.200 9.600 € 28.800

2 1 3

Calculatietarief per order: €60. In het grootboek van de BV Vroom komen onder meer de volgende rekeningen voor: 850 Kostprijs verkopen artikel A 550 Werkelijke verkoopkosten 851 Gecalculeerde artikel A verkoopkosten artikel A 551 Budget verkoopkosten 852 Gecalculeerde orderkosten artikel A artikel A 552 Te dekken budget 853 Gecalculeerde rabatten verkoopkosten artikel A artikel A 553 Gedekte verkoopkosten 860 Verkopen artikel A artikel A 865 Werkelijke rabatten artikel A 555 Werkelijke orderkosten 866 Calculatorische rabatten artikel A artikel A 556 Budget orderkosten artikel A 867 Te verrekenen orderkosten 557 Te dekken budget artikel A orderkosten artikel A 868 Verrekende orderkosten 558 Gedekte orderkosten artikel A artikel A Gevraagd

a b

Het bedrag waarop de jaaromzet van artikel A tegen brutoverkoopprijs is begroot. De journaalposten naar aanleiding van de volgende gegevens:


1 Verkopen over de maand oktober

tegen standaardverkoopprijs rabat

€ 83.600 - 17.556 € 66.044

2 Verzonden 2 090 apparaten. 3 Aantal uitgevoerde orders 38. c De journaalposten van de budgetten verkoopkosten en orderkosten. d 1 Welke saldi geven de volgende rekeningen aan:

2

* 6.12

865 t.o.v. 866; 867 t.o.v. 868? En wat kan uit deze saldi worden afgeleid? Verklaar het saldo van de rekeningen 867 en 868 door middel van een rechtstreekse berekening.

Bij handelsonderneming Stompetoren BV worden drie afdelingen onderscheiden, namelijk de inkoopafdeling, de magazijnafdeling en de verkoopafdeling. De kosten van deze afdelingen worden bewaakt met behulp van de verfijnde opslagmethode. Men handelt in het product X, waarvan de vaste verrekenprijs als volgt is opgebouwd: Geschatte inkoopprijs 8% Toeslag kosten inkoopafdeling 10% Toeslag kosten magazijnafdeling Vaste verrekenprijs per product X

€ €

140

De toeslagen voor de kosten van de inkoop- en magazijnafdeling worden berekend over de v.v.p. De dekking van de kosten van de inkoopafdeling wordt geboekt bij ontvangst van de goederen in het magazijn. De dekking van de kosten van de magazijnafdeling wordt geboekt bij afgifte van de goederen uit het magazijn; hierbij wordt de rekening 701 Gepassiveerde magazijnkosten product X gebruikt. De ontvangst van de goederen in het magazijn wordt onmiddellijk geboekt, de ontvangst van de inkoopfactuur wordt geboekt als de desbetreffende goederen zijn ontvangen. De dekking van de kosten van de verkoopafdeling wordt geboekt bij afgifte van de goederen uit het magazijn en bedraagt 10% van de verkoopprijs van de verkochte goederen exclusief omzetbelasting. Het percentage omzetbelasting is 19% en de verkoopprijs inclusief omzetbelasting bedraagt €264,18.


In het grootboek van Stompetoren BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 530 Opslag kosten magazijn110 Te verrekenen afdeling omzetbelasting 540 Kosten verkoopafdeling 120 Af te dragen omzetbelasting 550 Opslag kosten verkoop130 Crediteuren afdeling 140 Debiteuren 700 Voorraad product X 150 Ontvangen goederen 701 Gepassiveerde magazijn151 Prijsverschillen op nog te kosten product X factureren goederen 710 Prijsverschillen 499 Overboekingsrekening 800 Commerciële kostprijs 500 Kosten inkoopafdeling omzet 510 Opslag kosten inkoop850 Omzet afdeling 930 Voorraadverschillen 520 Kosten magazijnafdeling Het saldo van de rekening 151 Prijsverschillen op nog te factureren goederen is op 1 januari €100 (creditsaldo). Het saldo van deze rekening wordt aan het eind van elke maand aangepast. Op 1 januari is de voorraad van product X 1 200 stuks. Over januari zijn de volgende financiële feiten bekend: 1 Ontvangen van leveranciers 1 300 producten X. 2 Gefactureerd en afgeleverd aan afnemers 1 000 producten X. 3 Inkoopfacturen ontvangen voor 1 250 producten X: exclusief omzetbelasting 19% omzetbelasting

€ 131.260,00 24.939,40 € 156.199,40

4 De kostenverdeelstaat geeft aan: kosten inkoopafdeling € 15.200,00 kosten magazijnafdeling € 18.000,00 kosten verkoopafdeling € 24.000,00 5 Bij een tussentijdse inventarisatie van de voorraad blijken er 10 producten X te ontbreken. 6 Volgens opgave van de inkoopafdeling is op 31 januari de verrekenprijswaarde van de ontvangen maar nog niet gefactureerde goederen €1.200 hoger dan de factuurprijswaarde. Gevraagd

a b

Wat is het saldo van de rekeningen 700 en 701 op 1 januari? Geef de journaalposten van de hiervoor genoemde financiële feiten 1 tot en met 6. NB: Maak daarbij gebruik van de gegeven rekeningen. De directie van Stompetoren BV is niet tevreden met de wijze van kostenbewaking van de afdelingen. Men wenst met terugwerkende kracht vanaf 1 januari over te gaan tot bewaking volgens de kostenplaatsenmethode. In verband met dit besluit komen de volgende rekeningen te vervallen: 510, 530 en 550. Als nieuwe rekeningen worden ingevoerd:


501 Budget inkoopafdeling 502 Te dekken budget inkoopafdeling 503 Dekking inkoopafdeling 521 Budget magazijnafdeling 522 Te dekken budget magazijnafdeling

523 Dekking magazijnafdeling 541 Budget verkoopafdeling 542 Te dekken budget verkoopafdeling 543 Dekking verkoopafdeling

Na bestudering van de jaarbegroting blijkt dat de berekende v.v.p. van product X in orde is, maar dat er een verschuiving heeft plaatsgevonden in de toeslag voor de kosten van de inkoopafdeling en de magazijnafdeling. De volgende tarieven gelden nu:

Constant deel van het tarief Variabel deel van het tarief Totaal

Inkoopafdeling (in %) 4 3 7

Magazijnafdeling (in %) 7 4 11

Verkoopafdeling (in %) 6 4 10

De normale magazijnontvangsten en magazijnafgiften zijn gesteld op 21 400 producten per jaar; de verwachte magazijnontvangsten en magazijnafgiften zijn begroot op 20 000 producten. c d e 1 2 3 4 f

6.13

Hoeveel constante kosten zijn er voor dit boekjaar begroot voor de afdelingen? Stel de journaalposten op van de budgetten van de afdelingen voor januari. Stel de correctieposten op in verband met de overgang op de kostenplaatsenmethode van: het saldo van rekening 701 per 1 januari; NB: Het verschil wordt geboekt op rekening 710. de opheffing van rekening 510; de opheffing van rekening 530; de opheffing van rekening 550. Bereken met behulp van de grootboekrekeningen het bezettingsresultaat van de verkoopafdeling over januari en stel daarvan de controleberekening op.

De verkoopdivisie Kantoormeubelen van de handelsonderneming Elmolux BV te Venray houdt zich bezig met de verkoop van twee typen bureaus: · een metalen model, verder aangeduid als type MB, en · een eikenhouten model, verder aangeduid als type HB. De commerciële kostprijs en de brutoverkoopprijs van deze twee typen bureaus zijn voor 2007 als volgt vastgesteld:


Inkoopprijs (inclusief inkoopkosten) Directe verkoopkosten Indirecte verkoopkosten: · constante kosten · proportioneel variabele kosten Orderkosten: · constante kosten · proportioneel variabele kosten Rabatten Commerciële kostprijs Winstopslag Brutoverkoopprijs

Type MB € 450 30

Type HB € 1.200 60

-

40 16

-

100 40

€ €

24 8 72 640 160 800

€ €

90 30 180 1.700 300 2.000

De dekking van de indirecte kosten in de verkoopafdeling vindt plaats op basis van een tarief in procenten van de omzet tegen brutoverkoopprijs. Dit tarief wordt ook gehanteerd bij de berekening van de indirecte verkoopkosten in de commerciële kostprijs per type bureau. Bij de berekening van dit tarief voor 2007 wordt uitgegaan van een normale jaarafzet (gelijkmatig verdeeld over het jaar) van: 6 000 bureaus, type MB, en 2 400 bureaus, type HB. De dekking van de kosten in de orderafdeling vindt plaats met een bedrag per order. Dit bedrag is gebaseerd op een normale gemiddelde samenstelling van een order, te weten vijf stuks van het type MB en twee stuks van het type HB. Bij de berekening van de commerciële kostprijs is het tarief per order herleid tot een tarief per type bureau. Bij verkoop wordt een rabat verleend, dat afhankelijk is van de grootte van de order. Daarbij wordt uitgegaan van de volgende rabatstaffel:

Orderklasse 1 2 3 4 5

Ordergrootte in euro 0 tot 2.000 2.000 tot 5.000 5.000 tot 10.000 10.000 tot 15.000 15.000 of meer

Rabat in procenten van de bruto verkoopprijs 0 5 9 12 15

Incidenteel mag van de rabatstaffel worden afgeweken en wordt een rabatpercentage verleend dat hoger of lager is dan het desbetreffende percentage in de rabatstaffel. Over het eerste kwartaal van 2007 zijn van de gefactureerde en afgeleverde bureaus, de daarmee samenhangende verkoopen orderkosten en de verstrekte rabatten in het grootboek in de rubrieken 5, 8 en 9 uitsluitend de volgende bedragen opgenomen:


570 575 580 585 599 800 801 805 899 900 920 930

Debet € 180.0001

Kosten verkoopafdeling Dekking verkoopafdeling Kosten orderafdeling Dekking orderafdeling Overboekingsrekening Inkoopprijs verkochte bureaus Toeslag verkoopen orderkosten Netto-opbrengst verkochte bureaus Overboekingsrekening Verkoopresultaat Resultaat verkoopafdeling Resultaat orderafdeling

€

Credit €

186.2001

€

128.0001

125.6001

€ € 1.542.0002 € 406.6003 8.6001

€ 2.410.0004 €

461.4001 € € €

461.4001 6.2001 2.4001

1

Dit bedrag heeft uitsluitend betrekking op indirecte verkoopkosten.

2

Bij de berekening van dit bedrag is uitgegaan van de eerder in deze opgave vermelde inkoopprijzen voor beide typen bureaus.

3

4

Dit bedrag is als volgt berekend: werkelijke directe verkoopkosten

€

92.400

dekking verkoopafdeling

-

186.200

dekking orderafdeling

-

128.000

€

406.600

Dit bedrag is als volgt berekend: verkocht 1 800 bureaus, type MB à €800 =

€

1.440.000

verkocht 610 bureaus, type HB à €2.000 =

-

1.220.000

€

2.660.000

-

250.000

werkelijke rabat

€ 2. 410.000

De per 1 januari 2007 benoemde nieuwe directie acht het noodzakelijk te komen tot een veel gedetailleerdere verslaggeving omtrent de behaalde resultaten. Zij verzoekt het hoofd van de afdeling Administratie de bedragen die zijn geboekt op de rekeningen 900, 920 en 930, nader te splitsen en vast te leggen in een overzicht met de volgende samenstelling:


Nadelig

Voordelig

1 2 3 4 5 6 7

Verkoopresultaat op standaardkostenbasis Resultaat op directe verkoopkosten Budgetresultaat verkoopafdeling Bezettingsresultaat verkoopafdeling Budgetresultaat orderafdeling Bezettingsresultaat orderafdeling Ordergrootteresultaat Te splitsen in: a Ordergrootteresultaat op basis van een normale mix (= verhouding tussen type MB/type HB) b Resultaat op doorberekende orderkosten als gevolg van een afwijking tussen de werkelijke mix en de normale mix 8 Rabatresultaat Te splitsen in: a Rabatresultaat op basis van de werkelijke verdeling over de ordergrootteklassen b Rabatresultaat als gevolg van een afwijking tussen werkelijke verdeling en de normale verdeling over de ordergrootte-klassen

Ter vaststelling van de onder 3 en 5 genoemde resultaten moet voor de verkoopafdeling en voor de orderafdeling het nacalculatorisch gemengd budget voor het eerste kwartaal van 2004 worden berekend. Zowel in de verkoopafdeling als in de orderafdeling is het budgettarief gelijk aan het dekkingstarief. Ter berekening van de onder 7 en 8 genoemde resultaten wordt gegeven dat de omzet tegen brutoverkoopprijs over het eerste kwartaal van 2007 als volgt was samengesteld:

Orderklasse 1 2 3 4 5

Gevraagd

Opbrengst tegen brutoverkoopprijs € 36.000 200.000 - 1.700.000 520.000 204.000 € 2.660.000

Bereken over het eerste kwartaal van 2007 het nacalculatorische budget voor: 1 de verkoopafdeling; 2 de orderafdeling. b Bereken de bedragen die voor het eerste kwartaal van 2007 moeten worden vermeld bij de acht resultaten in het door de directie verlangde overzicht. a

Het hoofd van de afdeling Administratie besluit om met terugwerkende kracht het grootboek vanaf 1 januari 2007 zodanig in te richten, dat het door de directie verlangde overzicht intracomptabel kan worden verkregen. 70 Deel 1 Handelsondernemingen

In rubriek 8 zullen hiertoe de eerdergenoemde rekeningen 801 en 805 worden vervangen door: 810 Toeslag directe verkoopkosten 811 Toeslag indirecte verkoopkosten 812 Toeslag orderkosten 820 Toeslag rabatten 830 Bruto-opbrengst verkochte bureaus 840 Werkelijke directe verkoopkosten 845 Verrekende directe verkoopkosten 850 Te verrekenen orderkosten op basis van de normale mix 851 Verrekende orderkosten in commerciële kostprijs verkopen 855 Te verrekenen dekking kosten orderafdeling 856 Verrekende orderkosten op basis van de normale mix 860 Te verrekenen rabatten op basis van de werkelijke verdeling over de ordergrootte-klassen 861 Verrekende rabatten in commerciële kostprijs verkopen 865 Werkelijk verleende rabatten 866 Verrekende rabatten op basis van de werkelijke verdeling over de ordergrootte-klassen. c

Geef in de vorm van journaalposten de correctieboekingen voor het eerste kwartaal van 2007, waarmee de door het hoofd van de afdeling Administratie verlangde aanpassing – wat betreft de rekeningen in rubriek 8 – kan worden aangebracht. De gevraagde journaalposten hebben betrekking op: 1 de eliminatie van rekening 805; 2 de eliminatie van rekening 801; 3 de in de commerciële kostprijs verrekende directe verkoopkosten; 4 de in de commerciële kostprijs verrekende orderkosten; 5 de verrekende orderkosten op basis van de normale mix; 6 de in de commerciële kostprijs verrekende rabatten; 7 de verrekende rabatten op basis van de werkelijke verdeling over de ordergrootte-klassen. (SPD)

6.14

Afdeling Huisvesting Inkoop Magazijn Verkoop

Bij Overleek BV – een handelsonderneming in Ilpendam – wordt de voorraad goederen geadministreerd tegen vaste verrekenprijzen (v.v.p.). De activiteiten bij Overleek BV zijn ondergebracht in vier afdelingen. In de begroting 2006 zijn voor deze afdelingen de volgende eerstverdeelde kosten opgenomen:

Totale constante kosten € 812.500 € 59.000 € 84.000 € 1.598.400

Totale variabele kosten € 312.500 € 306.300 € 321.300 € 1.370.880


Afdeling Huisvesting De normale bezetting en de voor 2006 verwachte bezetting is 1 250 m2. De beschikbare ruimte wordt als volgt door de overige afdelingen gebruikt: · afdeling Inkoop 150 m2 · afdeling Magazijn 700 m2 · afdeling Verkoop 400 m2 Afdeling Inkoop Het dekkingspercentage voor de kosten van deze afdeling bedraagt 5% van de vaste verrekenprijs, waarvan 2% voor de constante kosten. Het dekkingspercentage is gecalculeerd in de vaste verrekenprijzen van de goederen. De dekking wordt geboekt bij ontvangst van de goederen in het magazijn. Afdeling Magazijn Het dekkingspercentage voor de kosten van deze afdeling bedraagt 10% van de vaste verrekenprijs, waarvan 7% voor de constante kosten. Het dekkingspercentage is als volgt opgebouwd: · voor de kosten van ontvangst 3% · voor de kosten van opslag 5% · voor de kosten van afgifte 2% Bij al deze kosten is de verhouding tussen constante en variabele kosten gelijk. Het dekkingspercentage van 10% is niet gecalculeerd in de vaste verrekenprijzen van de goederen. De dekking wordt geboekt bij afgifte van de goederen uit het magazijn. De aan het eind van een maand aanwezige goederenvoorraad wordt geacht gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn te zijn opgeslagen. Aan het eind van een maand wordt daarom een correctieboeking gemaakt vanwege de te late dekking van de magazijnkosten. Het correctiepercentage is 5,5%. In verband met deze correctie is in het grootboek de balansrekening 705 Correctie magazijnkosten opgenomen. Afdeling Verkoop Het dekkingspercentage voor de kosten van deze afdeling wordt uitgedrukt in een percentage van de gefactureerde bruto-omzet. De dekking wordt geboekt bij facturering van de verkochte goederen. De normale brutojaaromzet is €16.320.000; voor 2006 wordt een brutojaaromzet verwacht van €17.136.000. De brutoverkoopprijzen (exclusief omzetbelasting) zijn 60% hoger dan de vaste verrekenprijzen. Gevraagd

a 1 Geef de controleberekening voor het correctiepercentage van 5,5%

voor de magazijnkosten. 2 Bereken het dekkingspercentage voor de kosten van de afdeling Verkoop.


Administratie van de goederenbeweging Zoals in het voorgaande vermeld, wordt de voorraad goederen geadministreerd tegen vaste verrekenprijzen. De vaste verrekenprijs bestaat uit de begrote inkoopprijs, de directe inkoopkosten en de eerder vermelde opslag van 5% voor dekking van de kosten van de afdeling Inkoop. Aan de inkoopkant arriveren altijd eerst de goederen en enige tijd later de bijbehorende inkoopfacturen. In verband hiermee is in het grootboek opgenomen rekening 175 Ontvangen nog niet gefactureerde goederen (tegen vaste verrekenprijzen). Aan de verkoopkant bestaat er geen vaste volgorde tussen het afleveren van de goederen en het verzenden van de bijbehorende verkoopfacturen. Dit heeft geleid tot het opnemen in het grootboek van de rekeningen 140 Afgeleverde goederen en 710 Af te leveren goederen (beide tegen vaste verrekenprijzen). Het ontbreken van de ‘vaste volgorde’ aan de verkoopkant en het feit dat het boeken van de dekking voor de kosten van de afdeling Magazijn is gekoppeld aan het afleveren van de goederen, is de oorzaak van het opnemen in het grootboek van de balansrekening 190 Magazijnkosten verkopen. Kredietbeperkingstoeslag Overleek BV brengt aan haar afnemers 4% kredietbeperkingstoeslag in rekening. Het bedrag van deze toeslag behoeft de afnemer niet te betalen als hij de factuur binnen 10 dagen na de factuurdatum betaalt. Als hij niet binnen 10 dagen na de factuurdatum betaalt, moet hij de toeslag wel betalen. In dit laatste geval moet Overleek BV de omzetbelasting die deel uitmaakt van de toeslag, afdragen aan de fiscus. Over de maand november 2006 worden de volgende financiële feiten verstrekt. 1 In het magazijn zijn goederen ontvangen met een v.v.p.-waarde van

€ 792.000

2 Ontvangen facturen: factuurprijs goederen factuurprijs ingaande vrachten omzetbelasting 19% v.v.p.-waarde van de goederen

€ € € €

3 Uit het magazijn zijn goederen afgegeven met een v.v.p.-waarde van

€ 822.000.

760.000 16.000 147.440 820.000

4 De kostenverdeelstaat – aangevuld met de doorbelasting door de afdeling Huisvesting – is als volgt:

Kosten Eerstverdeelde kosten Doorbelast door afdeling Huisvesting

Huisvesting – € 98.000 – 93.750 – € 4.250

Afdeling Inkoop Magazijn – € 30.750 – € 36.700 + 11.250 + 52.500 – € 42.000 – € 89.200

Verkoop – € 266.000 + 30.000 – € 296.000


5 De specificatie van de verkopen is: gefactureerde goederen rabatten

€ € € €

1.408.000 143.000 1.265.000 240.350 1.505.350 60.214 1.565.564

6 De beide tellingen in het afstemregister verkopen zijn

€

870.000

7 In het bankboek komen de volgende posten voor: a Ontvangen van debiteuren exclusief 4% kredietbeperkingstoeslag b Ontvangen van debiteuren inclusief 4% kredietbeperkingstoeslag

€

188.300

omzetbelasting 19% van €1.265.000 = kredietbeperkingstoeslag 4% van €1.505.350 =

Het standaardrabatpercentage is 9%.

8 In het memoriaal is het bedrag genoteerd voor het maken van de boeking om de grootboekrekening 705 Correctie magazijnkosten per 30 november 2006 bij te werken NB: Het bedrag dient u zelf te berekenen. b

€ 1.237.600

€

…………

Geef de journaalposten van de hiervoor vermelde financiële feiten 1 tot en met 8. NB: Het gedeeltelijke rekeningenschema van Overleek BV is opgenomen in de volgende bijlage. Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema van Overleek BV in Ilpendam: 520 Kosten afdeling Magazijn 110 Bank 523 Dekking afdeling Magazijn 120 Debiteuren 530 Kosten afdeling Verkoop 121 Kredietbeperkingstoeslag 533 Dekking afdeling Verkoop 130 Crediteuren 700 Magazijnvoorraad (tegen 131 Verschuldigde omzetv.v.p.) belasting 705 Correctie magazijnkosten 132 Te verrekenen omzet710 Af te leveren goederen belasting (tegen v.v.p.) 140 Afgeleverde goederen (tegen 720 Prijsverschillen inkopen v.v.p.) 800 Vaste verrekenprijs van de 175 Ontvangen nog niet omzet gefactureerde goederen 801 Toeslag magazijnkosten (tegen v.v.p.) 802 Toeslag verkoopkosten 190 Magazijnkosten verkopen 803 Toeslag rabatten 499 Overboekingsrekening 805 Omzet 500 Kosten afdeling Huisvesting 810 Gegeven rabatten 503 Dekking afdeling 811 Verrekende rabatten Huisvesting 960 Kredietbeperkingstoeslag 510 Kosten afdeling Inkoop 513 Dekking afdeling Inkoop (SPD)


7 Direct costing en handelsondernemingen

7.1

De handelsonderneming Stortebeker BV past het systeem van direct costing toe. De kostenplaatsen bestaan uit: · afdeling Inkoop; · afdeling Magazijn; · afdeling Verkoop; · overige afdelingen. Afdeling Inkoop De kosten van de afdeling zijn deels constant en deels (proportioneel) variabel. Voor het komende jaar zijn de variabele kosten begroot op €180.000 en de inkoopprijs van de ontvangen goederen op €1.500.000. Afdeling Magazijn De kosten van de afdeling Magazijn zijn deels constant en deels (proportioneel) variabel. Voor het komende jaar zijn de variabele kosten begroot op €270.000. De helft wordt verrekend bij ontvangst van de goederen en de helft bij afgifte van de goederen. Voor het komende jaar is zowel de inkoopprijs van de ontvangen goederen als de inkoopprijs van de afgegeven goederen begroot op €1.500.000. Afdeling Verkoop Ook de kosten van de afdeling Verkoop zijn deels constant en deels (proportioneel) variabel. Voor het komende jaar zijn de variabele kosten begroot op €324.000 en de omzet op €3.600.000. Overige afdelingen De overige afdelingen vormen hulpafdelingen voor de afdelingen Inkoop, Magazijn en Verkoop. De kosten van de overige afdelingen bestaan uitsluitend uit constante kosten. De tarieven van de afdelingen Inkoop en Magazijn worden uitgedrukt in een percentage van de inkoopprijs; het tarief van afdeling Verkoop wordt uitgedrukt in een percentage van de omzet.

Gevraagd

a

Bereken het kostentarief op variabele basis voor: 1 de afdeling Inkoop; 2 de afdeling Magazijn; 3 de afdeling Verkoop.

Over januari zijn de volgende gegevens verzameld: 1 Inkoopregister tevens magazijnontvangstenregister kolom Factuurprijs kolom Toeslag variabele inkoopkosten kolom Toeslag variabele magazijnkosten kolom Magazijnprijs

€ €

150.000 18.000 13.500 181.500

75

2 Verkoopregister tevens magazijnafgiftenregister kolom Factuurprijs kolom Magazijnprijs kolom Toeslag variabele magazijnkosten kolom Toeslag variabele verkoopkosten 3 Kostenverdeelstaat kolom Variabele kosten afdeling Inkoop kolom Variabele kosten afdeling Magazijn kolom Variabele kosten afdeling Verkoop kolom Constante kosten kolom Totale indirecte kosten b

c

€ € € €

312.000 157.300 11.700 28.080

€ €

16.500 25.700 27.330 59.750 129.280

Geef een controleberekening van de in het Inkoopregister/Magazijnontvangstenregister vermelde toeslagen voor variabele inkoopkosten en variabele magazijnkosten. Geef een controleberekening van de in het Verkoopregister/Magazijnafgiftenregister vermelde toeslagen voor variabele magazijnkosten en variabele verkoopkosten. In het grootboek van de handelsonderneming komen onder andere de volgende rekeningen voor: 599 Overboekingsrekening 130 Debiteuren 700 Magazijnvoorraad 140 Crediteuren 800 Magazijnprijs van de 499 Overboekingsrekening verkopen 500 Variabele kosten afdeling 801 Toeslag variabele Inkoop magazijnkosten 501 Dekking variabele kosten 802 Toeslag variabele afdeling Inkoop verkoopkosten 510 Variabele kosten afdeling 810 Omzet Magazijn 899 Overboekingsrekening 511 Dekking variabele kosten 900 Dekkingsbijdrage afdeling Magazijn 905 Constante kosten 520 Variabele kosten afdeling 915 Kostenplaatsenresultaat Verkoop 521 Dekking variabele kosten afdeling Verkoop

d e

* 7.2

Geef de journaalposten uit de gegeven drie dagboeken. Geef de journaalposten voor het overboeken naar rubriek 9 van: 1 het in rubriek 5 tot uiting komende resultaat; 2 het in rubriek 8 tot uiting komende resultaat.

NB: Deze opgave vormt een vervolg op opgave 7.1. Met terugwerkende kracht wordt het grootboek van de handelsonderneming Stortebeker BV vanaf 1 januari anders ingericht. De rekeningen 500, 501, 510, 511, 520 en 521 zullen worden vervangen door de rekeningen: 530 Kosten afdeling Inkoop 550 Kosten afdeling Verkoop 531 Budget afdeling Inkoop 551 Budget afdeling Verkoop 540 Kosten afdeling Magazijn 560 Kosten overige afdelingen 541 Budget afdeling Magazijn 561 Budget overige afdelingen


De rekeningen 905 en 915 worden vervangen door de rekeningen: 910 Te dekken constante kosten 920 Budgetresultaat kostenplaatsen Geef in de vorm van journaalposten de correctieboekingen, als nog het volgende gegeven is:

Gevraagd

Afdeling

Constante kosten januari Werkelijk Begroot € 10.500 € 10.000 9.500 8.750 17.250 18.000 22.500 20.000 € 59.750 € 56.750

Inkoop Magazijn Verkoop Overige afdelingen

7.3

Bij de handelsonderneming Westerduin BV wordt, met ingang van 2007, in de boekhouding de methode van direct costing toegepast. Bij de bewaking van de kosten in rubriek 5 wordt gebruikgemaakt van gemengde budgettering. Voor het boekjaar 2007 zijn de volgende gegevens verzameld: 1 Kostenbegroting

Afdeling Proportioneel variabel € 4.725.000 - 2.835.000 - 8.640.000 € 16.200.000

Inkoop Magazijn Verkoop

Kosten Constant € 3.780.000 - 5.670.000 - 10.080.000 € 19.530.000

Totaal € 8.505.000 - 8.505.000 - 18.720.000 € 35.730.000

2 Begrote, tevens normale, inkopen tegen inkoopprijs €94.500.000. 3 Begrote, tevens normale, omzet tegen inkoopprijs €90.000.000. 4 Begrote brutowinstopslag 60% van de inkoopprijs. De variabele kosten van de afdeling Inkoop en de afdeling Magazijn worden gedekt door toeslagen, die worden uitgedrukt in een percentage van de inkoopprijs van de begrote inkopen. Deze dekkingen worden geboekt bij ontvangst van de goederen. De variabele kosten van de afdeling Verkoop worden gedekt door een toeslag die wordt uitgedrukt in een percentage van de begrote omzet (tegen verkoopprijs). De dekking wordt geboekt bij verkoop van de goederen. De voorraad goederen wordt geadministreerd tegen verkoopprijs. Gevraagd

a

Bereken de, uit de begroting van 2007 voortvloeiende, toeslagpercentages voor het dekken van de variabele kosten van: 1 de afdeling Inkoop; 2 de afdeling Magazijn; 3 de afdeling Verkoop. 7 Direct costing en handelsondernemingen 77

Financiële feiten over januari 2007: 1 Inkoopregister tevens magazijnontvangstenregister Ontvangen en gefactureerde goederen met een inkoopprijs van €9.000.000. 2 Verkoopregister tevens magazijnafgiftenregister Afgeleverde en gefactureerde goederen met een verkoopprijs van €12.000.000. 3 Kostenverdeelstaat

Kostenverdeelstaat Afdeling

Kosten Proportioneel variabel € 445.500 273.000 705.000 € 1.423.500

Inkoop Magazijn Verkoop

b 1 2 3 4

c

Constant € 300.000 540.000 960.000 € 1.800.000

Totaal € 745.500 813.000 - 1.665.000 € 3.223.500

Journaliseer over januari 2007: de financiële feiten; de vastekostenbudgetten; de budgetresultaten; de gerealiseerde nettoverkoopmarge. NB: Het te gebruiken rekeningstelsel is in de bijlage aan het eind van deze opgave opgenomen. Bereken de nettowinst over januari 2007. Tot en met 31 december 2006 werden de resultaten van Westerduin BV bepaald op basis van absorption costing. Op basis van die methode werd de voorraad goederen per 31 december 2006 door berekening vastgesteld op €15.930.000. Dit bedrag werd gevormd door de inkoopprijs verhoogd met €2.430.000 voor inkoop- en magazijnkosten. Vanaf 1 januari 2007 wordt de voorraad geadministreerd tegen verkoopprijs onder toepassing van de methode van direct costing. In verband hiermee is in 2007 de rekening 010 Correctie resultaten voorgaande jaren ingevoerd.

d

Journaliseer per 1 januari 2007 de gevolgen van voorgaande wijziging. De directie van Westerduin BV wenst het resultaat over januari 2007 ook op basis van absorption costing. De constante inkoop-, magazijnen verkoopkosten werden op dezelfde wijze gedekt als de variabele kosten.

e 1 Bereken de toeslagpercentages die bij toepassing van absorption costing

gelden voor de afdelingen. 2 Bereken het resultaat over januari 2007 op basis van absorption costing, uitgaande van het resultaat op basis van direct costing.


Bijlage 130 Debiteuren 140 Crediteuren 499 Overboekingsrekening 500 Kosten inkoopafdeling 501 Budget inkoopafdeling 510 Kosten magazijnafdeling 511 Budget magazijnafdeling 520 Kosten verkoopafdeling 521 Budget verkoopafdeling 599 Overboekingsrekening 700 Voorraad handelsgoederen 701 Ongerealiseerde toeslag verkoopkosten 702 Ongerealiseerde nettoverkoopmarge

* 7.4

Afdeling Inkoop Magazijn Verkoop

800 Inkoopprijs van de omzet 801 Toeslag kosten inkoopafdeling 802 Toeslag kosten magazijnafdeling 803 Toeslag kosten verkoopafdeling 810 Omzet 899 Overboekingsrekening 900 Gerealiseerde nettoverkoopmarge 902 Budget constante kosten 910 Kostenbudgetresultaten

Ronde Hoep Fashion BV te Ouderamstel is een groothandel in trendy vrijetijdskleding die onder eigen merk wordt verkocht. De kleding wordt gemaakt bij diverse buitenlandse ateliers. Aan de jaarbegroting zijn de volgende gegevens ontleend: 1 Indirecte kosten:

Constante kosten € 129.800 324.500 921.600 € 1.375.900

Variabele kosten € 389.400 454.300 576.000 € 1.419.700

2 De omzet is begroot op €11.520.000. De verkoopprijzen worden bepaald door de inkoopwaarde met 80% te verhogen. De voorraad kleding op 1 januari tegen inkoopwaarde bedroeg €630.000, terwijl de gewenste voorraad op 31 december wordt begroot op €720.000, eveneens tegen inkoopwaarde. 3 Voor de budgettering en calculatie wordt gebruikgemaakt van direct costing. De tarieven voor de afdelingen Inkoop en Magazijn worden uitgedrukt in een percentage van de inkoopwaarde van de begrote inkopen en het tarief voor de afdeling Verkoop in het percentage van de begrote verkopen. 4 De voorraad goederen wordt geadministreerd tegen verkoopprijzen. Gevraagd

Bereken de begrote inkopen voor dit boekjaar. Bereken voor dit boekjaar het dekkingstarief van: 1 afdeling Inkoop; 2 afdeling Magazijn; 3 afdeling Verkoop. c Bereken de dekkingsbijdrage, uitgedrukt in een percentage van de inkoopwaarde.

a b

7 Direct costing en handelsondernemingen 79

In het grootboek van de groothandelsonderneming komen de volgende rekeningen voor: 700 Voorraad kleding 701 Ongerealiseerde toeslag verkoopkosten 702 Ongerealiseerde dekkingsbijdrage d

Bereken het saldo per 1 januari van elk van deze rekeningen. Aangeven of het om een debetsaldo of om een creditsaldo gaat. Behalve de reeds genoemde rekeningen bevat het grootboek onder andere ook de volgende rekeningen: 520 Variabele kosten afdeling 120 Debiteuren Verkoop 160 Crediteuren binnenland 521 Variabel budget afdeling 161 Crediteuren buitenland Verkoop 499 Overboekingsrekening 800 Inkoopwaarde omzet 500 Variabele kosten afdeling 801 Toeslag inkoop- en Inkoop magazijnkosten 501 Variabel budget afdeling 802 Toeslag verkoopkosten Inkoop 805 Omzet 510 Variabele kosten afdeling 860 Verliezen wegens Magazijn modeveranderingen 511 Variabel budget afdeling 920 Constante kosten Magazijn Uit de mode geraakte kleding Het komt regelmatig voor dat kleding aan de ambulante handel moet worden verkocht, omdat deze ‘uit de mode’ is geraakt. De directie van Ronde Hoep Fashion BV beschouwt de hierdoor ontstane verliezen als fouten van de afdeling Verkoop; deze afdeling krijgt in dit geval géén dekking voor de gemaakte verkoopkosten. In rubriek 8 worden de verliezen geregistreerd op rekening 860; de rekeningen 800 tot en met 805 worden niet gebruikt. Over het eerste kwartaal zijn de volgende financiële feiten bekend: 1 Inkopen Ontvangen facturen van het atelier in Thailand: Bath 25.000.000; de koers van de Bath is: 1 Bath = €0,07. Ontvangen facturen wegens vrachtkosten en andere directe inkoopkosten €30.000. Alle kleding die op de inkoopfacturen is berekend, is in goede orde ontvangen. 2 Verkopen Verzonden facturen voor verkochte kleding €3.429.000. Alle kleding die op de verkoopfacturen is berekend, is geleverd.


3 Kostenverdeling Afdeling Inkoop Magazijn Verkoop

Constante kosten € 48.000 81.700 218.500 € 348.200

Variabele kosten € 111.000 118.500 182.100 € 411.600

4 Opruiming Een partij kleding die onverkoopbaar is geworden wegens wijziging in de mode, is als uitverkooppartij verkocht. De verkoopfactuur geeft een bedrag aan van €20.000. De waarde tegen de oorspronkelijke verkoopprijzen was €144.000.

Afdeling Inkoop Magazijn Verkoop

e

Geef de journaalposten voor de hiervoor genoemde financiële feiten 1 tot en met 4.

7.5

Het winkelbedrijf Govaarts verkoopt vele soorten goederen. In het algemeen wordt de verkoopprijs (exclusief omzetbelasting) van een goed berekend door de inkoopprijs (exclusief omzetbelasting) te verhogen met 80% brutowinst. Tijdelijk worden bepaalde goederen speciaal aangeprezen. Bij deze zogenoemde actiegoederen hanteert men een brutowinstpercentage van 60% van de inkoopprijs (exclusief omzetbelasting). Normaal worden jaarlijks goederen ingekocht voor €2.400.000 tegen inkoopprijs (exclusief omzetbelasting). De begroting voor dit boekjaar vermeldt dat goederen zullen worden ingekocht voor €2.700.000 tegen inkoopprijs (exclusief omzetbelasting). In de boekhouding van het winkelbedrijf past men de zogenoemde variabelekostencalculatie toe met bewaking van variabele plus constante kosten per afdeling. De begroting van de kosten voor dit boekjaar vermeldt de volgende bedragen:



De afdelingskosten worden bewaakt met behulp van maandelijks op te stellen budgetten. Bij de budgettering van de variabele kosten hanteert men budgettarieven (= calculatietarieven), die voor elk van de afdelingen worden berekend in een percentage van de inkoopprijs (exclusief omzetbelasting). Vervolgens worden deze percentages voor de inkoop- en de magazijnafdeling genomen over de inkoopprijs (exclusief omzetbelasting) van de ont7 Direct costing en handelsondernemingen 81

vangen goederen in de desbetreffende maand, voor de verkoopafdeling over de inkoopprijs (exclusief omzetbelasting) van de afgeleverde goederen in de desbetreffende maand. In het grootboek van het winkelbedrijf komen onder meer de volgende rekeningen voor: 810 Toeslag variabele kosten 100 Kas 850 Opbrengst verkochte 160 Crediteuren goederen 180 Te vorderen OB 851 Opbrengst verkochte 185 Te betalen OB actiegoederen 499 Overboekingsrekening 899 Overboekingsrekening 500 Kosten inkoopafdeling 900 Gerealiseerde 505 Budget inkoopafdeling dekkingsbijdrage 510 Kosten magazijnafdeling goederen 515 Budget magazijnafdeling 901 Gerealiseerde dekkings520 Kosten verkoopafdeling bijdrage actiegoederen 525 Budget verkoopafdeling 910 Gebudgetteerde 599 Overboekingsrekening constante kosten 700 Voorraad goederen1 1 920 Budgetresultaat constante 701 Voorraad actiegoederen kosten 710 In voorraden begrepen 925 Budgetresultaat variabele variabele verkoopkosten kosten 720 In voorraden begrepen 930 Resultaat voorraaddekkingsbijdrage verschillen 730 In voorraden begrepen OB 800 Inkoopprijs van de verkopen 1 Tegen verkoopprijzen, inclusief 19% omzetbelasting.

Over januari zijn in het winkelbedrijf de volgende gegevens verzameld: 1 Ontvangen facturen over ontvangen goederen: tegen factuurprijzen € 200.000 omzetbelasting - 36.000 totaal € 236.000 2 Volgens het actieregister zijn goederen met een inkoopprijs (exclusief omzetbelasting) van €150.000 als actiegoederen aangemerkt. 3 De kasontvangsten van de verkopen in deze maand waren: van de (normale) goederen €235.620 (inclusief €37.620 omzetbelasting); van de actiegoederen €228.480 (inclusief €36.480 omzetbelasting). Uitsluitend de zojuist vermelde goederen werden in januari afgeleverd. 4 Bij de actiegoederen werd een voorraadverschil geconstateerd. De verkoopprijs van de vermiste goederen bedroeg €3.808 (inclusief €608 omzetbelasting).


5 De werkelijke kosten waren: Afdeling Inkoop Magazijn Verkoop

Gevraagd



Bereken de in dit boekjaar te hanteren budgettarieven (= calculatietarieven) voor: 1 de variabele kosten van de inkoopafdeling; 2 de variabele kosten van de magazijnafdeling; 3 de variabele kosten van de verkoopafdeling. b Bereken de bedragen, waarmee de in rubriek 7 opgenomen rekeningen geopend worden per 1 januari (aangeven debet of credit!). NB: · De voorraad (normale) goederen tegen inkoopprijs (exclusief omzetbelasting) per 1 januari bedroeg €300.000. · De voorraad actiegoederen per 1 januari was nihil. c Geef aan de hand van de gegevens 1 tot en met 5 over januari alle journaalposten, waarmee de hiervoor gegeven grootboekrekeningen zo volledig mogelijk kunnen worden bijgewerkt. NB: Bij de uitwerking dient uitsluitend gebruik te worden gemaakt van de gegeven grootboekrekeningen. (MO gewijzigd) a

7.6

Op de saldibalans van NV Winkelcentra ultimo eerste kwartaal komen onder meer de volgende rekeningen voor, waarbij van enkele rekeningen het saldo is vermeld: 020 Seizoencorrecties 088 Winst lopend boekjaar 500 Kosten administratie € 385.000 501 Budget administratie 502 Te dekken budget administratie 503 Gedekte kosten administratie 510 Kosten inkoop € 510.000 511 Budget inkoop 512 Te dekken budget inkoop 513 Gedekte kosten inkoop 520 Kosten verkoop € 1.290.000 521 Budget verkoop 522 Te dekken budget verkoop 523 Gedekte kosten verkoop 530 Kosten exploitatie gebouwen € 365.000 531 Budget exploitatie gebouwen 532 Te dekken budget exploitatie gebouwen 533 Gedekte kosten exploitatie gebouwen 599 Overboekingsrekening rubriek 5 700 Voorraden 710 Nog niet gedekte kostenopslagen 720 Ongerealiseerde winst 7 Direct costing en handelsondernemingen 83

900 901 902 999

Budgetverschillen Bezettingsverschillen Gerealiseerde winst Overboekingsrekening rubriek 9

Verdere gegevens: 1 De voorraden worden geadministreerd tegen verkoopprijzen. De verkoopprijzen worden berekend door de aanschafprijs te verhogen met behulp van de kostentarieven afgeleid uit de kostenbegroting en een winstopslag van 30% van de aanschafprijs. Alle kostentarieven zijn uitgedrukt in percenten van de aanschafprijzen. 2 Bij de berekening van de tarieven is uitgegaan van een jaaromzet van €75.000.000 (tegen verkoopprijzen). Deze omzet wordt als normaal beschouwd. De hiermee corresponderende aanschafwaarde is €50.000.000. 3 Op de kostenbegroting voor dit boekjaar is onder andere het volgende vermeld:

Constant € 1.000.000 € 1.500.000 € 1.500.000 € 1.000.000

Inkoop Magazijn Verkoop Overige afdelingen

Variabel € 500.000 € 500.000 € 3.500.000 € 500.000

4 Per 1 januari was de voorraad (tegen verkoopprijzen) €12.000.000. 5 Gekochte en ontvangen goederen in het eerste kwartaal tegen aanschafprijzen: januari € 5.000.000 februari € 4.000.000 maart € 3.000.000 Verkopen in het eerste kwartaal tegen verkoopprijzen: januari € 7.500.000 februari € 7.500.000 maart € 6.000.000 Seizoenindex voor het eerste kwartaal: voor de inkopen 120 voor de verkopen 80 6 Voor de kostenplaatsen administratie en inkoop geschiedt de dekking bij de ontvangst van de goederen; voor de kostenplaatsen verkoop en exploitatie gebouwen bij de verkoop van de goederen. Gevraagd

a

Geef aan met welk bedrag elk van de genoemde rekeningen voorkomt op de saldibalans ultimo eerste kwartaal. Geef ook aan of het saldo een debet- dan wel een creditsaldo is.


Ingeval het direct-costing-principe wordt toegepast, bevat het rekeningstelsel onder andere de volgende rekeningen: 700 Voorraden 088 Winst lopend boekjaar 710 Nog niet gedekte kosten500 Kosten administratie opslagen 501 Budget administratie 720 Ongerealiseerde winst 510 Kosten inkoop 900 Budgetverschillen 511 Budget inkoop 910 Te dekken gebudgetteerde 520 Kosten verkoop constante kosten 521 Budget verkoop 920 Winst plus dekking 530 Kosten exploitatie constante kosten gebouwen 999 Overboekingsrekening 531 Budget exploitatie rubriek 9 gebouwen 599 Overboekingsrekening rubriek 5 De voorraden worden geadministreerd tegen verkoopprijzen. De verkoopprijs wordt berekend door de aanschafprijs met 50% te verhogen. De rekening 020 Seizoencorrecties is vervallen. b

Geef aan met welk bedrag in dit geval elk van de zojuist genoemde rekeningen voorkomt op de saldibalans ultimo eerste kwartaal. Vermeld of er sprake is van een debet- dan wel een creditsaldo.

7 Direct costing en handelsondernemingen 85

8 Economische voorraad bij handelsondernemingen

8.1

Bij handelsonderneming X worden geen inkoop- en verkoopcontracten afgesloten. Wel zijn in het grootboek onder andere de volgende rekeningen opgenomen: Ontvangen facturen en Af te leveren goederen. Hoe is de economische voorraad ultimo periode samengesteld? (Aangenomen dat de rekeningen Ontvangen facturen en Af te leveren goederen beide ultimo periode een saldo hebben.)

Gevraagd

8.2

Bij handelsonderneming Y worden de verhandelde artikelen ingekocht en verkocht op basis van inkoop- en verkoopcontracten. De inkoopfactuur en de artikelen worden tegelijk ontvangen; de verzending van de verkoopfactuur en de aflevering van de artikelen vinden ook tegelijk plaats. Hoe wordt de economische voorraadpositie bepaald?

Gevraagd

8.3

Bij handelsonderneming Z worden de verhandelde artikelen ingekocht en verkocht op basis van inkoop- en verkoopcontracten. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: Ontvangen goederen en Afgeleverde goederen. Hoe wordt de economische voorraad ultimo periode bepaald?

Gevraagd

8.4

Een handelsonderneming handelt in artikelen, waarvoor steeds inkoop- en verkoopcontracten worden afgesloten. Binnen zekere marges kunnen er zich zowel bij de inkoopcontracten als bij de verkoopcontracten afwijkingen voordoen tussen de gecontracteerde hoeveelheden en de afgeleverde hoeveelheden. De inkoopfactuur en de goederen worden tegelijk ontvangen. Evenzo vinden de verzending van de verkoopfactuur en de aflevering van de goederen tegelijk plaats. Over de maand juni zijn de volgende gegevens bekend: 1 Inkoopcontracten afgesloten met een contractprijs van 2 Goederen (en inkoopfacturen) ontvangen met een factuurprijs van Hiermee zijn inkoopcontracten afgewikkeld met een contractprijs van 3 Verkoopcontracten afgesloten met een contractprijs van De kostprijs van de op contract verkochte goederen bedraagt 4 Verkoopfacturen verzonden tot een bedrag van De kostprijs van de meteen afgeleverde goederen bedraagt

86

€

510.000

€

630.000

€

670.000

€ 1.040.000 € €

690.000 850.000

€

560.000

Hiermee zijn verkoopcontracten afgewikkeld met een contractprijs van De kostprijs van deze gecontracteerde verkopen is Gevraagd

€ €

900.000 620.000

a b

Journaliseer de verstrekte gegevens over juni. Geef aan hoe en in welke mate in geld omgerekend de afwijkingen tussen de gecontracteerde hoeveelheden en de afgeleverde hoeveelheden de economische voorraad hebben beïnvloed.

* 8.5

De producten die handelsonderneming Balgoij BV verhandelt, worden op contract ingekocht en eveneens op contract doorverkocht. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 130 Debiteuren 700 Voorraad goederen 131 Contractdebiteuren 710 Voorkopen 132 Winst op voorverkopen 715 Ontvangen goederen 135 Af te leveren goederen 720 Voorverkopen 140 Crediteuren 725 Afgeleverde goederen 141 Contractcrediteuren 800 Kostprijs omzet 145 Ontvangen facturen 850 Omzet Over de maand februari zijn de volgende gegevens bekend: 1 Register voorinkoopcontracten 2 Magazijnontvangstenregister 3 Factuurontvangstregister 4 Afstemregister inkopen 5 Register voorverkoopcontracten contractprijs kostprijs 6 Afleveringenregister 7 Factuurverzendingsregister contractprijs kostprijs 8 Afstemregister verkopen contractprijs kostprijs

€ € € €

186.000 162.000 139.000 148.000

€ 305.000 € 191.000 € 157.000 € 284.000 € 173.000 € 270.000 € 166.000

Journaliseer de gegevens uit de voorgaande dagboeken.

Gevraagd

* 8.6

Bij de handelsonderneming Schröder worden de artikelen ingekocht en verkocht op basis van inkoop- en verkoopcontracten. Er wordt uitgegaan van de prijsgrondslag vaste verrekenprijzen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 130 Debiteuren 710 Voorkopen 140 Crediteuren 720 Voorverkopen 160 Contractdebiteuren 740 Prijsverschillen voorkopen 161 Winst op voorverkopen 745 Prijsverschillen bij inkoop 165 Contractcrediteuren 800 Kostprijs omzet 700 Voorraad goederen 840 Omzet

8 Economische voorraad bij handelsondernemingen 87

Over de maand oktober zijn de volgende gegevens bekend: 1 Register afgesloten inkoopcontracten kolom Contractprijs kolom V.v.p. 2 Inkoopregister/goederenontvangstenregister kolom Factuurprijs kolom V.v.p. NB: Hiermee zijn contracten afgewikkeld met: Contractprijs V.v.p. 3 Register afgesloten verkoopcontracten kolom Contractprijs kolom V.v.p. 4 Verkoopregister/goederenafleveringenregister kolom Factuurprijs kolom V.v.p. NB: Hiermee zijn contracten afgewikkeld met: Contractprijs V.v.p.

€ 390.000 € 360.000 € 240.000 € 255.000 € 270.000 € 290.000 € 480.000 € 310.000 € 560.000 € 350.000 € 535.000 € 320.000

Journaliseer de gegevens over oktober.

Gevraagd

8.7

De handelsonderneming De Blije Dries BV handelt onder andere in artikel P waarvoor inkoop- en verkoopcontracten met verschillende levertijden worden afgesloten. De registratie van de economische voorraad vindt plaats op de grondslag van actuele prijzen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 050 Herwaarderingsreserve 700.0 Magazijnvoorraad artikel P 130 Debiteuren 710.0 Voorkopen artikel P 135 Contractdebiteuren 720.0 Voorverkopen artikel P 140 Crediteuren 800 Kostprijs omzet 145 Contractcrediteuren 830 Omzet 150 Winst op voorverkopen Per 1 januari is de voorraadpositie in artikel P als volgt: In voorkoop contract nr. 138 van 17 november contract nr. 139 van 7 december

2 000 kg à € 6 per kilogram; 4 000 kg à € 6,50 per kilogram;

In voorverkoop contract nr. 716 van 28 november contract nr. 718 van 8 december contract nr. 719 van 23 december

1 000 kg à € 12 per kilogram; 2 000 kg à € 11,50 per kilogram; 3 000 kg à € 12,50 per kilogram.

In magazijn De aanwezige voorraad is 3 200 kg. Het verloop van de inkoopprijzen van artikel P is als volgt: van 3 november tot 20 november €6 per kilogram; van 20 november tot 6 december €6,20 per kilogram; van 6 december tot 5 januari €6,50 per kilogram; van 5 januari tot 12 februari €7,50 per kilogram. 88 Deel 1 Handelsondernemingen

Gevraagd

a

Bereken de bedragen waarmee de rekeningen 700.0, 710.0 en 720.0 per 1 januari zijn geopend. Over januari gelden de volgende gegevens: 1 Inkoopcontractenboek contract nr. 1: 3 januari 10 000 kg à €6,50 per kilogram = 2 Inkoopboek a contract nr. 138: 4 januari ontvangen 2 000 kg à €6,50 per kilogram = contract nr. 139: 19 januari ontvangen 2 000 kg à €7,50 per kilogram = b ontvangen facturen 3 Verkoopcontractenboek contract nr. 1: 9 januari 4 000 kg à €13 per kilogram = 4 Verkoopboek a contract nr. 716: 3 januari afgeleverd 1 000 kg à €6,50 per kilogram = contract nr. 718: 20 januari afgeleverd 2 000 kg à €7,50 per kilogram =

€ 65.000 € 13.000 - 15.000 € 28.000 € 25.000 € 52.000 €

6.500

- 15.000 € 21.500 € 35.000

b Verzonden facturen 5 Memoriaal Hierin is het gevolg van de prijsstijging op 5 januari vastgelegd. b

* 8.8


Schermer BV te Oterleek is een groothandel die in product X handelt. Voor deze producten worden zowel inkoop- als verkoopcontracten afgesloten. De inkoop- en verkoopcontracten worden in gedeelten uitgeleverd en gefactureerd. Uiteindelijk doen zich nooit verschillen voor tussen de gecontracteerde en uitgeleverde hoeveelheden. De economische voorraad van product X wordt in het grootboek op afzonderlijke rekeningen vastgelegd. Op 1 juni 2006 is de voorraadpositie als volgt: · Magazijnvoorraad: 1 000 stuks. · Inkoopcontracten: 28-4-2006: I-84 10 000 stuks à € 8 per stuk 21-5-2006: I-85 8 000 stuks à € 9 per stuk · Verkoopcontracten: 2-4-2006: V-39 5 000 stuks à € 15 per stuk 7-5-2006: V-40 3 000 stuks à € 17 per stuk 15-5-2006: V-41 8 000 stuks à € 18 per stuk Het verloop van de inkoopprijzen was als volgt: 15-3-2006 – 12-4-2006 € 8,50 per stuk 13-4-2006 – 7-5-2006 € 8 per stuk 8-5-2006 – 28-5-2006 € 9 per stuk 29-5-2006 – 7-6-2006 € 9,30 per stuk 8-6-2006 – 19-7-2006 € 9,70 per stuk 8 Economische voorraad bij handelsondernemingen 89

De componenten van de economische voorraad worden als volgt geregistreerd: 300 Voorraad product X in magazijn: tegen vervangingsprijs; 310 Voorkopen product X: tegen contractprijs; 320 Voorverkopen product X: vervangingsprijs op het moment van sluiten van het contract. De prijsverschillen die later in de tijd optreden tussen de prijzen die gebruikt zijn bij de vastlegging op de rekeningen 310 en 320 en de dan geldende vervangingsprijs worden geboekt op de rekening 360 Prijsverschillen in- en verkoopcontracten. De normale economische voorraad van product X is 10 000 stuks. Gevraagd

a 1 Bereken de waarde van de economische voorraad per 1 juni 2006 tegen

vervangingsprijs. 2 Bereken de saldi waarmee de rekeningen 190, 300, 310, 320 en 360 per

1 juni 2006 zijn geopend en geef aan of het saldo een debetsaldo dan wel een creditsaldo is. Financiële feiten over juni 2006: 1 Inkoopcontractenboek 10-6-2006: contract I-86 6 000 stuks 2 Ingaand Magazijnboek 3-6-2006: I-84 10 000 stuks 11-6-2006: I-85 3 000 stuks 29-6-2006: I-86 2 000 stuks 3 Inkoopboek Facturen ontvangen voor: I-84: 10 000 × €8 € 80.000 I-85: 3 000 × €9 - 27.000 € 107.000 4 Verkoopcontractenboek 6-6-2006: V-42 1 000 st. à €16,50 per stuk 12-6-2006: V-43 1 200 st. à €17 per stuk 5 Verkoopboek/Magazijnafgifteboek 2-6-2006: V-39 5 000 st. à €15 € 75.000 19-6-2006: V-40 2 000 st. à €17 - 34.000 29-6-2006: V-41 2 000 st. à €18 - 36.000 € 145.000 De producten zijn tegelijk met de verkoopfacturen verzonden. 6 Memoriaal Hierin is het gevolg van de prijswijziging op 8 juni 2006 vastgelegd. b

Stel de journaalposten op van de hiervoor genoemde financiële feiten 1 tot en met 6 over juni 2006.


In het Grootboek van Schermer BV komen de volgende grootboekrekeningen voor: 310 Voorkopen product X 080 Herwaarderingsreserve 320 Voorverkopen product X 120 Te ontvangen facturen 360 Prijsverschillen in- en 131 Contractcrediteuren verkoopcontracten 135 Crediteuren 800 Kostprijs omzet product X 151 Contractdebiteuren 805 Omzet product X 155 Debiteuren 910 Speculatiewinsten 190 Ongerealiseerde brutowinst 920 Speculatieverliezen verkoopcontracten 300 Voorraad product X in magazijn

8.9

Bij handelsonderneming Weeber BV worden de te verhandelen producten op contract ingekocht. Voorverkoopcontracten worden niet afgesloten. De voorkopen en de magazijnvoorraden worden geadministreerd tegen vaste verrekenprijzen. De vaste verrekenprijzen zijn vanaf 1 januari als volgt opgebouwd: Geschatte inkoopprijs Toeslag indirecte inkoopkosten Vaste verrekenprijs

94% 6% 100%

De toerekening van de indirecte kosten aan de kostendragers geschiedt volgens de opslagmethode. De indirecte kosten worden bij Weeber BV als volgt gegroepeerd: · indirecte inkoopkosten; · magazijnkosten; · indirecte verkoopkosten. Van de toeslag voor indirecte inkoopkosten wordt 2% gedekt bij het afsluiten van het inkoopcontract, de overige 4% wordt gedekt bij ontvangst van de goederen. De magazijnkosten, die niet in de vaste verrekenprijs zijn begrepen, worden gedekt door een toeslag van 10% van de vaste verrekenprijs. Hiervan wordt 3% geboekt bij ontvangst van de goederen en 7% bij afgifte van de goederen. De indirecte verkoopkosten worden gedekt door een toeslag van 8% van de verkoopprijs. De toeslag wordt geboekt bij het factureren van de goederen. Periodiek wordt met behulp van de afstemregisters vastgesteld welke inkopen en welke verkopen administratief kunnen worden afgewikkeld. Tevens vinden via het afstemregister inkopen de vereiste overboekingen plaats van de bij de voorkopen betrokken rekeningen. Gevraagd

a

Journaliseer de dagboeken over de maand februari. Maak daarbij gebruik van het in de bijlage (aan het eind van deze opgave) opgenomen gedeeltelijk rekeningstelsel van Weeber BV. 1 Register voorinkoopcontracten contractprijs vaste verrekenprijs

€ 450.000 € 480.000


2 Magazijnontvangstenregister vaste verrekenprijs 3 Factuurontvangstenregister factuurbedrag goederen omzetbelasting 4 Afstemregister inkopen inkoopprijs/contractprijs vaste verrekenprijs 5 Afleveringenregister vaste verrekenprijs 6 Factuurverzendingsregister factuurbedrag goederen omzetbelasting vaste verrekenprijs 7 Afstemregister verkopen vaste verrekenprijs 8 Register verdeling indirecte kosten indirecte inkoopkosten magazijnkosten indirecte verkoopkosten 9 Register overboeking resultaten a Het kostenresultaat over februari. b Het verkoopresultaat over februari.

€ 540.000 € 458.250 € 390.000 € 68.250 € 400.000 € 430.000 € 370.000 € € € €

693.250 590.000 103.250 320.000

€ 340.000 € 34.900 € 40.700 € 51.100

b 1 Wat is de betekenis van het saldo van de rekening 760 Ontvangen goe-

deren? 2 Verklaar waarom deze rekening in rubriek 7 is opgenomen.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van Weeber BV: 700 Voorraad goederen 130 Debiteuren 710 Voorinkopen 140 Crediteuren 720 Prijsverschillen voor145 Contractcrediteuren inkopen 160 Te verrekenen omzet725 Gepassiveerde indirecte belasting inkoopkosten 161 Af te dragen omzet730 Prijsverschillen belasting 740 Geactiveerde magazijn180 Ontvangen facturen kosten 185 Afgeleverde goederen 760 Ontvangen goederen 190 Magazijnkosten verkopen 765 Af te leveren goederen 499 Overboekingsrekening 800 Omzet 500 Indirecte inkoopkosten 810 Kostprijs omzet 510 Magazijnkosten 811 Toeslag magazijnkosten 520 Indirecte verkoopkosten 812 Toeslag indirecte 550 Opslag indirecte inkoopverkoopkosten kosten 899 Overboekingsrekening 560 Opslag magazijnkosten 900 Verkoopresultaat 570 Opslag indirecte 910 Kostenresultaat verkoopkosten 599 Overboekingsrekening (MO) 92 Deel 1 Handelsondernemingen

8.10

700 701 705 710 711 715

De handelsonderneming Korthouwer verhandelt uitsluitend het product Taylor. De producten worden op contract ingekocht. Voorverkopen vinden niet plaats. De bestanddelen van de economische voorraad worden geregistreerd tegen vaste verrekenprijs. In de v.v.p. zijn geen toeslagen voor kosten begrepen. De rekeningen in rubriek 7 komen met de volgende bedragen voor op de voorlopige saldibalans per 31 december:

Voorraad goederen Prijsverschillen bij inkoop Waarderingscorrectie magazijnvoorraad Voorkopen Prijsverschillen voorkopen Waarderingscorrectie inkoopcontracten

Debet € 66.000 € 14.800 – € 39.000

Credit

€

–

€

1.300 –

–

De vaste verrekenprijs is €30 per product. Er moet nog met het volgende rekening worden gehouden: · De historische inkoopprijs van de technische voorraad is €32 per product; · De marktprijs per 31 december is €25 per product. In het grootboek komen onder andere ook de volgende rekeningen voor: 970 Resultaat prijsverschillen 975 Voorraadresultaat Gevraagd

700 701 710 711 720

a b

Geef de uit de verstrekte gegevens voortvloeiende journaalposten. Met welke bedragen komen de in rubriek 7 opgenomen rekeningen voor op de definitieve saldibalans?

8.11

Ultimo boekjaar komen bij de handelsonderneming Goltstein BV de rekeningen in rubriek 7 met de volgende bedragen voor op de voorlopige saldibalans:

Voorraad goederen Prijsverschillen bij inkoop Voorkopen Prijsverschillen voorkopen Reserve ijzeren voorraad

Debet € 246.900 € 17.800 € 123.500

Credit

€ €

7.700 72.300

Verdere gegevens: · De waardering van de technische voorraad tegen historische inkoopprijs bedraagt €238.100. · De waardering van de voorinkopen tegen historische inkoopprijs bedraagt €115.800.


· · · Gevraagd

a b

De waardering van de economische voorraad tegen historische inkoopprijs bedraagt €353.900. De waardering van de economische voorraad volgens het ijzerenvoorraadstelsel bedraagt €286.200. In de v.v.p. zijn geen toeslagen voor kosten begrepen.

Geef de (voorafgaande) journaalposten naar aanleiding van de verstrekte gegevens. Stel de kolommenbalans ultimo boekjaar samen met betrekking tot de rekeningen in rubriek 7.


9 Emballage

9.1

Gevraagd

a

De onderneming Scheepens gebruikt relatief goedkope emballage, die zich niet leent voor meermalig gebruik. De emballage wordt niet afzonderlijk aan de afnemers in rekening gebracht, maar is in de (verkoop) prijs van het product begrepen. In verband met de emballage zijn de rekeningen Voorraad emballage en Verbruik emballage in gebruik. De rekening Voorraad emballage vertoont begin periode een saldo van €3.500. In de desbetreffende periode zijn vanwege ingekochte emballage facturen ontvangen met een totaalbedrag van €14.280 (inclusief 19% omzetbelasting). Tegelijk met de facturen is ook de emballage ontvangen. Journaliseer de aankoop van de emballage. Het emballageverbruik wordt bij Scheepens vastgesteld door indirecte verbruiksmeting. De (door inventarisatie vastgestelde) eindvoorraad bedraagt €5.000.

b

9.2

Journaliseer het emballageverbruik.

De onderneming Greve koopt op grond van een langlopend contract emballage-eenheden in à €3 per eenheid. Het statiegeld is vastgesteld op €5 per emballage-eenheid. Over een bepaalde periode gelden met betrekking tot de emballage de volgende gegevens: 1 Ingekocht 8 000 emballage-eenheden à €3 per eenheid = € 24.000 Omzetbelasting 19% = 4.560 € 28.560 2 Verzonden aan afnemers 65 000 emballage-eenheden; het statiegeld van deze emballage is in rekening gebracht. NB: Tot nader order is door het ministerie van Financiën goedgekeurd dat statiegeld buiten de heffing van omzetbelasting blijft. 3 Terugontvangen van afnemer 48 000 emballage-eenheden; de afnemers zijn voor het statiegeld van deze emballage-eenheden gecrediteerd. 4 Afgekeurd 6 000 emballage-eenheden; de emballage-eenheden zijn vernietigd. 5 Van de verzonden emballage-eenheden zal 5% (statistisch ervaringscijfer) niet worden geretourneerd.

Gevraagd

Journaliseer voorgaande gegevens voor elk van de drie volgende gevallen. Geval A Bij de uitwerking dient gebruik te worden gemaakt van de volgende grootboekrekeningen: 95

130 140 150 170

Debiteuren Crediteuren Te vorderen OB Statiegeld

310 Voorraad emballage 940 Resultaat op afgekeurde emballage 950 Resultaat op niet-geretourneerde emballage

Geval B Bij de uitwerking dient gebruik te worden gemaakt van de volgende grootboekrekeningen: 130 Debiteuren 185 Statiegeld 140 Crediteuren 310 Voorraad emballage 150 Te vorderen OB 940 Resultaat op afgekeurde emballage 180 Emballage in magazijn 950 Resultaat op niet-geretourneerde emballage Geval C Bij de uitwerking dient gebruik te worden gemaakt van de volgende grootboekrekeningen: 130 Debiteuren 320 Magazijnvoorraad emballage 140 Crediteuren 325 Emballage onder afnemers 150 Te vorderen OB 940 Resultaat op afgekeurde emballage 170 Statiegeld 950 Resultaat op niet-geretourneerde emballage

* 9.3

Met betrekking tot de verwerking van het flessenpark in de boekhouding bij frisdrankenfabrieken enzovoort komen onder meer de volgende methoden voor: A De gekochte flessen worden geactiveerd en niet afgeschreven. De statiegeldrekening geeft de verplichting met betrekking tot de onder afnemers berustende flessen weer. B De gekochte flessen worden geactiveerd en niet afgeschreven. De statiegeldrekening geeft nu echter de maximale hoogte van de verplichting weer. C De flessen worden bij levering eigendom van de afnemers. De fabriek verplicht zich echter onbeschadigde flessen tegen de berekende prijs terug te nemen. Voor het nadelige prijsverschil wordt een ‘voorziening terugkoopverplichting’ gevormd. Een frisdrankenfabriek koopt haar flessen op grond van een langlopend contract steeds in voor €0,40 per fles. Aan afnemers berekent zij €0,75 per fles. De afgekeurde en gebroken flessen worden aan het eind van iedere maand verkocht. Het gewicht van een fles is 100 gram. Over de maand oktober zijn met betrekking tot de flessen de volgende gegevens bekend: 1 Ingekocht 100 000 flessen à €0,40 per fles = €40.000. 2 Verkocht 600 000 gevulde flessen. Voor de flessen berekend: 600 000 × €0,75 = €450.000. 3 Retour ontvangen 800 000 onbeschadigde lege flessen. Afnemers gecrediteerd voor: 800 000 × €0,75 = €600.000. 4 Per kas verkocht 2 500 kg glasscherven à €0,10 per kilogram = €250. 5 Aangenomen wordt dat één op de honderd geleverde flessen niet zal worden geretourneerd.


Journaliseer de over oktober verstrekte gegevens volgens ieder van de drie methoden. NB: · Bij methode A de voorraadrekening splitsen. · Alle vóór- en nadelen boeken op de rekening Resultaat op emballage. · Afzien van omzetbelasting.

Gevraagd

9.4

170 175 340 345

Van der Velden BV levert haar product af in bijzondere flessen. Het statiegeld bedraagt €1,25 per fles. De rekening Statiegeld flessen geeft de maximale statiegeldverplichting aan. Ultimo boekjaar vertonen de volgende rekeningen de daarachter vermelde saldi:

Debet € 250.000

Flessen in magazijn Statiegeld flessen Flessen Afschrijving flessen

Gevraagd

a

€

Credit €

450.000

€

190.000

288.000

Bereken uit de verstrekte gegevens: 1 het aantal flessen dat zich (ultimo boekjaar) in het magazijn bevindt; 2 het aantal flessen dat zich (ultimo boekjaar) onder de afnemers bevindt; 3 de gemiddelde aanschafprijs per fles.

Er dient ultimo boekjaar nog met het volgende rekening te worden gehouden: 1 Afgekeurd 12 500 flessen. Deze flessen worden geacht voor 90% te zijn afgeschreven. 2 Van de in omloop zijnde flessen komt naar verwachting 10% niet terug. Deze flessen worden geacht voor 80% te zijn afgeschreven. 3 De waarde van de flessen ultimo boekjaar wordt geschat op 25% van de aanschafwaarde.

180 185 350 355

b

Journaliseer de voorgaande gegevens. NB: Maak behalve van de reeds genoemde rekeningen ook gebruik van de rekeningen: 470 Afschrijvingskosten flessen 980 Resultaat op afgekeurde flessen 985 Resultaat op niet-geretourneerde flessen.

9.5

Ultimo boekjaar vertonen bij onderneming Beveka de volgende grootboekrekeningen de daarachter vermelde saldi:

Kratten in magazijn Statiegeld kratten Kratten Afschrijving kratten

Debet € 60.000 €

Credit €

180.000

€

54.000

135.000

9 Emballage 97

Het statiegeld bedraagt €100 per krat. De rekening Statiegeld kratten geeft de maximale statiegeldverplichting aan. De gebruiksduur van de kratten is drie jaar. Gevraagd

a

Bereken uit de verstrekte gegevens: 1 het aantal kratten dat zich (ultimo boekjaar) in het magazijn bevindt; 2 het aantal kratten dat zich (ultimo boekjaar) onder de afnemers be-

vindt; 3 de gemiddelde aanschafprijs per krat.

Er dient ultimo boekjaar nog met het volgende rekening te worden gehouden: 1 Van de in omloop zijnde kratten komt naar verwachting 10% niet terug. De gemiddelde leeftijd van deze kratten is één jaar. 2 De afschrijving ultimo boekjaar. Hierbij kan ervan uitgegaan worden dat het krattenpark met betrekking tot de leeftijd harmonisch is opgebouwd. b

9.6

Gevraagd

a

Journaliseer de voorgaande gegevens. NB: Maak hierbij ook gebruik van de rekeningen: 475 Afschrijvingskosten kratten 986 Resultaat op niet-geretourneerde kratten.

De handelsonderneming Manders BV levert haar producten af in vaten. De vaten worden (op een gesplitste voorraadrekening) geadministreerd tegen een vaste verrekenprijs van €360 per vat. De vaten worden in vier jaar tot op een restwaarde van nihil afgeschreven. Hierbij wordt uitgegaan van de vaste verrekenprijs. Bij het afleveren van de producten wordt aan de afnemers €525 statiegeld per vat in rekening gebracht. De handelsonderneming brengt (de afnemers) huur in rekening voor de tijd gedurende welke de vaten onder de afnemers zijn geweest. Bij retourontvangst van de vaten wordt de huur met het statiegeld verrekend. De huur bedraagt €11,25 per vat per maand. De huurnota’s worden maandelijks ultimo van de maand opgesteld en aan de afnemers verzonden. Bereken de maandelijkse afschrijving per vat. Het maandelijkse huurbedrag is zodanig vastgesteld, dat de huurbaten overeenstemmen met de afschrijvingslasten.

b

Bereken hoeveel maanden een vat gemiddeld per jaar wordt verhuurd. Over een bepaalde maand gelden de volgende gegevens: 1 Facturen ontvangen wegens ingekochte vaten: 120 vaten à €365 per vat = omzetbelasting 19% =

Tegelijk met de facturen zijn de vaten ontvangen.


€ 43.800 8.322 € 52.122

2 Afgeleverd aan afnemers 270 vaten; het statiegeld in rekening gebracht (270 × €525 = €141.750). 3 Huurnota’s verzonden voor 840 vaten (840 × €11,25 = €9.450; omzetbelasting 19% €1.795,50; totaal €11.245,50). 4 Terugontvangen van afnemers 315 vaten; de afnemers zijn voor het statiegeld gecrediteerd onder inhouding van 954 maandhuren (€165.375 –/– €12.771,68 = €152.603,32). 5 Op 1 350 vaten moet worden afgeschreven (1 350 × €7,50 = €10.125). c

9.7

Journaliseer de verstrekte gegevens.

Een onderneming levert haar producten in vaten. Deze vaten worden op de rekeningen Voorraad vaten en Vaten onder derden geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs van €240 per vat. Ingekochte vaten zijn voorzien van een onuitwisbaar merk, dat onder andere een nummer en het jaar van aankoop aangeeft. Dit merk wordt door de leverancier van de vaten aangebracht: het wordt opgenomen op de facturen aan afnemers en in de vatenadministratie per afnemer. Bij levering van producten in vaten wordt per vat €300 aan afnemers in rekening gebracht, voor welk bedrag een afzonderlijke factuur wordt verzonden. Bij franco terugzending van vaten, mits binnen vier maanden na levering, betaalt de onderneming €260 per vat terug. Het verschil tussen de bedragen ad €300 en ad €260 bestaat uit: €15 voor afschrijvingskosten en €25 voor kosten van de kuiperij. Vaten die niet binnen vier maanden van de afnemer zijn terugontvangen, worden in principe niet meer teruggenomen. De praktijk brengt mee, dat men bij kleine tijdsverschillen soms van dit principe moet afwijken. De terugontvangen vaten worden door de afdeling Kuiperij schoongemaakt en zo nodig gerepareerd. De afdeling Kuiperij wordt gebudgetteerd volgens de methode van het gemengde budget. De kosten zijn gecalculeerd op €62,50 per manuur waarvan €42,50 voor constante kosten; de variabele kosten zijn proportioneel variabel. Normale bezetting: 2 400 manuren per jaar. Gemiddeld worden er vijf vaten schoongemaakt en zo nodig gerepareerd in twee arbeidsuren; het dekkingstarief per afgeleverd vat is derhalve €25. Het bedrag ad €15 voor afschrijvingskosten is als volgt berekend: Levensduur vaten vier jaar; een vat wordt gemiddeld viermaal per jaar afgeleverd; afschrijvingskosten €240 : 16 = €15 per aflevering. De levensduur van de vaten blijkt vrijwel onafhankelijk te zijn van het werkelijke aantal afleveringen. Daarom wordt aan het einde van het boekjaar de afschrijving voor dat jaar bepaald op €60 per vat aan de hand van de rekeningen Voorraad vaten en Vaten onder derden, waarbij de inmiddels geheel afgeschreven vaten buiten beschouwing worden gelaten. Daarna wordt nagegaan welke vaten onder derden niet meer zullen worden teruggenomen. Is een vat niet langer bruikbaar, dan wordt het onmiddellijk afgevoerd van de rekening Voorraad vaten; bij deze afvoering wordt het vat geacht buiten gebruik gesteld te zijn per 1 januari van het betrokken jaar. In het grootboek van de onderneming komen, met betrekking tot voorgaande en de hierna volgende gegevens, onder andere de volgende rekeningen voor: 9 Emballage 99

130 150 169 194 350 351 353

358 Gevraagd

a

Debiteuren Crediteuren Statiegeld vaten Gefactureerde kosten kuiperij Voorraad vaten Vaten onder derden Prijsverschillen vaten bij inkoop afschrijvingskosten vaten Afschrijving vaten

499 Overgeboekte kosten 5.. Dekking diverse hulpafdelingen 580 Kosten kuiperij 581 Budget kuiperij 582 Te dekken budget kuiperij 583 Dekking kuiperij 972 Correcties 973 Winst op niet teruggekomen vaten.

Welke journaalposten moeten worden gemaakt naar aanleiding van de volgende gegevens, betrekking hebbende op de maand september 2006? NB: Met omzetbelasting wordt geen rekening gehouden. 1 Ontvangen 200 nieuw ingekochte vaten. De tegelijkertijd ontvangen factuur wijst een totaalbedrag aan van €47.600. 2 Aan afnemers afgeleverd en in rekening gebracht: 600 vaten voor €180.000. 3 Retour ontvangen van afnemers 640 vaten: hiervoor creditnota’s verzonden voor €166.400. 4 Door de kuiperij nagezien en zo nodig gerepareerd 620 vaten: dekking 620 × €25 = €15.500. Hiervan afgekeurd vijf vaten, waarvan drie met jaartal 2001 en twee met jaartal 2004. 5 De kosten van de kuiperij zijn: eerstbelaste kosten (lonen, hulpmateriaal en dergelijke) € 15.000 door hulpafdelingen doorbelaste kosten 2.000 € 17.000 6 Het budget van de afdeling Kuiperij; aantal manuren 260.

b c

d

e

Stel de controleberekening op van het saldo van de rekeningen 582 en 583. Het totaal van de saldi van Voorraad vaten en Vaten onder derden per 31 december 2006 is 2 500 × €240 = €600.000. Gespecificeerd naar jaartallen volgens merken zijn dit: 100 vaten van 2002 200 vaten van 2003 800 vaten van 2004 800 vaten van 2005 600 vaten van 2006. In de loop van 2006 zijn 7 000 afgeleverde vaten aan afnemers in rekening gebracht. Welke journaalpost moet voor de correctie van de afschrijvingskosten worden gemaakt? Nadat het voorgaande is geboekt, wordt per 31 december 2006 besloten, twaalf vaten onder derden niet meer terug te nemen. Twee van deze vaten dragen het jaartal 2003 en tien het jaartal 2005. Welke journaalposten moeten naar aanleiding van dit besluit worden gemaakt? Noem drie oorzaken van het ontstaan van een saldo op de rekening 972. (MO gewijzigd)


* 9.8

Het chemisch bedrijf Kwadijk BV te Purmerend levert een van zijn producten af in vaten van 100 liter. De vaten blijven eigendom van Kwadijk BV; daarom wordt aan de afnemers per gefactureerd vat €400 in rekening gebracht. Indien een afnemer een vat binnen een maand na de factuurdatum terugstuurt, ontvangt hij €355 statiegeld terug. Het bedrag van €45 (€400 –/– €355) is een gebruiksvergoeding, die dient voor dekking van afschrijvings- en schoonmaakkosten. In het grootboek wordt deze gebruiksvergoeding als bate verantwoord. Indien een afnemer een vat niet binnen een maand na de factuurdatum terugstuurt, wordt voor elke maand – of gedeelte daarvan – dat de termijn van een maand wordt overschreden, een huur berekend van €10. Alle vaten worden in het grootboek geregistreerd tegen de aanschafprijs van €250 per vat. Nieuw aangeschafte vaten en vaten die van afnemers worden terugontvangen, moeten worden gereinigd. Het reinigen tast de kwaliteit van de vaten aan. Gemiddeld wordt een vat tien keer schoongemaakt gedurende een gebruiksduur van vier jaar. Op basis hiervan is de afschrijving vastgesteld op €25 voor elke keer dat een vat wordt gefactureerd. De dekking voor schoonmaakkosten bedraagt €20 per vat en wordt geboekt in de maand dat de vaten worden gereinigd. In het grootboek van Kwadijk BV komen de volgende rekeningen voor: afdeling 130 Debiteuren 561 Dekking verkoopafdeling 151 Te betalen omzetbelasting 700 Voorraad product tegen 160 Statiegeld1 fabricagekostprijs 170 Te verrekenen huur vaten 800 Kostprijs verkopen 190 Geactiveerde 801 Toeslag verkoopkosten schoonmaakkosten 805 Omzet 330 Te reinigen vaten 810 Afschrijvingskosten vaten 331 Gereinigde vaten 811 Toeslag schoon332 Vaten bij derden maakkosten 335 Afschrijving vaten 815 Gebruiksvergoeding 499 Overboekingsrekening vaten 511 Dekking hulpafdelingen 820 Huuropbrengst vaten 550 Kosten schoonmaak980 Resultaat buiten gebruik afdeling gestelde vaten. 551 Dekking schoonmaak1 Deze rekening wordt bijgehouden tegen €355 per vat.

Financiële feiten over december 2006: 1 Register gereinigde vaten In de schoonmaakafdeling werden 180 vaten gereinigd. 2 Register te reinigen vaten Retour ontvangen van afnemers 50 vaten. Hiervan werd één vat buiten gebruik gesteld en vernietigd: dit vat werd zes keer gebruikt. 3 Register creditnota’s 50 vaten à €355 per vat € 17.750 huur: 126 maanden à €10 per maand € 1.260,00 omzetbelasting 239,40 - 1.499,40 € 16.250,60 9 Emballage 101

4 Register verkoopfacturen · chemicaliën · 120 vaten, gevuld met chemicaliën · omzetbelasting

€ 180.000 - 48.000 - 35.226 € 263.226

De fabricagekostprijs van de chemicaliën is €7,50 per liter. Alle vaten werden verzonden. De toeslag voor verkoopkosten bedraagt 15% van de omzet. 5 Kostenverdeel- en doorbelastingsregister De kosten van de schoonmaakafdeling bedroegen €3.500, waarvan doorbelast door hulpafdelingen €700. 6 Memoriaal Vanuit het Memoriaal moet de huurbate over december 2006 worden geboekt. Deze moet worden berekend op basis van de volgende gegevens: · In de loop van december 2006 werden van de 50 van afnemers terugontvangen vaten, 20 stuks niet binnen een maand na de factuurdatum geretourneerd. · Per 31 december 2006 bevinden zich 400 vaten bij afnemers: van deze vaten werden 120 stuks in de loop van december 2006 afgeleverd. Gevraagd

a 1 Journaliseer de voorgaande financiële feiten over december 2006. 2 Bereken het saldo van de bedragen, die in december 2006 zijn geboekt

op de rekeningen in groep 81. 3 Welke functie hebben de rekeningen in groep 81? Op 1 januari 2007 vertonen de volgende rekeningen de volgende saldi:

330 331 332 335

Debet € 40.000 € 60.000 € 100.000

Te reinigen vaten Gereinigde vaten Vaten bij derden Afschrijving vaten

Credit

€

133.750

Bij de berekening van de afschrijving per vat wordt ervan uitgegaan dat een vat gemiddeld tien keer wordt schoongemaakt. Door een verbeterde schoonmaaktechniek kan vanaf 1 januari 2007 een vat gemiddeld 12–12 keer worden schoongemaakt, alvorens het vat als onbruikbaar moet worden afgevoerd. Met ingang van 1 januari 2007 wordt de gebruiksduur van alle vaten daarom gesteld op vijf jaar en de afschrijving op €20 voor elke keer dat een vat wordt gefactureerd. In het grootboek wordt de rekening 981 Resultaat wegens wijziging gebruiksduur vaten ingevoerd. b

Stel de journaalpost op die voortvloeit uit de wijziging van de gebruiksduur van de vaten per 1 januari 2004. NB: Geen enkel vat uit het bestand per 1 januari 2007 is meer dan tien keer gefactureerd.


Met ingang van 1 januari 2007 wordt tevens besloten de vaten te gaan waarderen tegen de vervangingsprijs. Deze bedraagt €300 per vat. De bedrijfseconomische afschrijving wordt nu gesteld op €24 per keer dat een vat wordt gefactureerd: inhaalafschrijvingen worden niet geboekt. In verband met de wijziging in de waardering van de vaten worden de volgende nieuwe grootboekrekeningen ingevoerd: 060 Herwaarderingsreserve vaten 333 Correctie aanschafprijs vaten tot vervangingswaarde. c

Geef de journaalpost van de herwaardering van de vaten per 1 januari 2007. (SPD gewijzigd)

9.9

De luxeconservenfabriek Jonker Joost BV te Middenbeemster verkoopt haar conserven in glazen potten. Aan de afnemers wordt per pot €0,40 statiegeld in rekening gebracht. De grootboekrekening 150 Potten in magazijn geeft de statiegeldwaarde van de potten aan, terwijl de rekening 151 Statiegeld potten de statiegeldwaarde van alle potten aangeeft, zowel van de potten die in voorraad als van de potten die in omloop zijn. Maandelijks wordt 3% van het in rekening gebrachte statiegeld als afschrijvingskosten geboekt. Daarnaast wordt aan het einde van het jaar, door een eenmalige boeking, de boekwaarde van de potten gebracht op 50% van de gemiddelde aanschafprijs. Aan haar afnemers brengt Jonker Joost BV een toeslag voor kredietbeperking in rekening. Deze toeslag behoeft de afnemer niet te betalen als hij de ontvangen factuur binnen tien dagen betaalt. Bij ontvangst van deze toeslag wordt de daarin begrepen omzetbelasting afdraagbaar en wordt het restant als gerealiseerd beschouwd. In de bijlage (aan het eind van deze opgave) is een gedeeltelijk rekeningstelsel van Jonker Joost BV opgenomen. Per 1 december komen de volgende rekeningen met bijbehorende saldi in het grootboek voor: 150 Potten in magazijn € 60.000 151 Statiegeld potten € 320.000 260 Calculatorische afschrijving potten € 42.000 310 Inkoopwaarde potten € 256.000 311 Afschrijving potten € 120.000 950 Resultaten op potten € 4.000 960 Afschrijvingsverschillen op potten € – Over de maand december zijn de volgende gegevens bekend: 1 Gekocht op rekening en tevens ontvangen 210 000 potten, het factuurbedrag inclusief 19% omzetbelasting bedraagt €103.768. 2 Terugontvangen van afnemers 360 000 potten; de creditnota’s zijn verzonden.

9 Emballage 103

3 Gefactureerd aan afnemers: conserven statiegeld 19% omzetbelasting 1% toeslag kredietbeperking

€ 860.000 160.000 163.400 € 1.183.400 11.834 € 1.195.234

4 Per bank ontvangen van afnemers: a exclusief toeslag kredietbeperking € 618.800 b inclusief toeslag kredietbeperking € 408.646 5 Per kas verkocht 10 000 beschadigde potten waarvoor €500 (inclusief 19% omzetbelasting) is ontvangen. De boekwaarde van deze potten wordt gesteld op 40% van de gemiddelde aanschafprijs per 1 december. Gevraagd

a

Geef de journaalposten van de genoemde financiële feiten. Na de onder a verrichte boekingen wordt de boekhouding per 31 december afgesloten. Alvorens hiertoe over te gaan houdt men nog rekening met het feit dat verwacht mag worden dat 10% van de per die datum in omloop zijnde potten niet zal worden geretourneerd. De boekwaarde van deze potten wordt gesteld op 60% van de gemiddelde aanschafprijs per 31 december. Daarna boekt men de afschrijving over het afgelopen jaar alsmede het afschrijvingsverschil.

b

Geef de journaalposten die, voordat tot afsluiting kan worden overgegaan, van voorgaande gegevens moeten worden gemaakt. Op 1 januari van het volgende jaar wordt, in verband met stijgende glasprijzen en verdergaande milieueisen, het statiegeld verhoogd tot €0,50 per pot. De potten die op 1 januari nog in omloop zijn, worden teruggenomen tegen de oude statiegeldprijs. Daartoe zijn de op 1 januari in magazijn aanwezige potten voorzien van een onuitwisbaar merkteken. Dit onuitwisbaar merkteken wordt bij retourontvangst ook aangebracht op de potten die in het vorige jaar zijn verzonden en dit jaar worden terugontvangen. In het grootboek wordt de tijdelijke rekening 152 Correctie statiegeld potten ingevoerd.

c

Geef in verband hiermee de noodzakelijke journaalpost(en). In januari komen de volgende posten voor: 1 Op 2 januari wordt van een afnemer bericht ontvangen dat zijn retourzending van 4 000 lege potten bij de vervoerder verloren is gegaan. Aangenomen wordt dat deze potten een harmonische leeftijdsopbouw hadden. 2 Op 3 januari is aan een buitenlandse afnemer gefactureerd en verzonden, af fabriek, 80 000 potten conserven voor VRV 200.000. De levering geschiedt vrij van statiegeld en omzetbelasting. Koers van de valutaeenheid: VRV 1 = €1,80. NB: VRV betekent vreemde valuta.


3 In januari zijn terugontvangen: 200 000 potten à €0,40, 300 000 potten à €0,50. De creditnota’s zijn verzonden. d e

Journaliseer voor januari voorgaande posten. Noem twee oorzaken van de op rekening 960 geboekte verschillen.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel Jonker Joost BV: 310 Inkoopwaarde potten 100 Kas 311 Afschrijving potten 110 Bank 461 Afschrijvingskosten 130 Debiteuren potten 140 Crediteuren 810 Omzet conserven 150 Potten in magazijn 940 Ontvangen toeslag 151 Statiegeld potten kredietbeperking 160 Af te dragen 950 Resultaten op potten omzetbelasting 960 Afschrijvingsverschillen 161 Te verrekenen op potten omzetbelasting 170 Toeslag kredietbeperking 260 Calculatorische afschrijving potten (MO)

* 9.10

De handelsonderneming Klavervier BV in Middenbeemster verkoopt onder andere het bestrijdingsmiddel Weedkiller, dat wordt geïmporteerd uit een niet EU-land. Bij aankomst in Nederland wordt de Weedkiller opgeslagen in silo’s. Het bestrijdingsmiddel wordt in het grootboek van Klavervier BV geadministreerd tegen de inkoopprijs per kilogram inclusief de bijkomende kosten. De Weedkiller wordt door Klavervier BV verkocht in stalen cilinders met een inhoud van 40 kg. Voor elke cilinder wordt aan de afnemer een bedrag van €150 in rekening gebracht. Na retournering van de cilinder ontvangt de afnemer €125 statiegeld terug. Het verschil van €25 dient voor €10 als voorlopige afschrijving op de cilinder en voor €15 als gedeeltelijke bijdrage in de nog te maken kosten van de emballageafdeling. Deze afdeling is belast met het schoonmaken van de cilinders, die onmiddellijk daarna worden gevuld met Weedkiller. De afzet van de door Klavervier BV geleverde Weedkiller is seizoengevoelig. Het seizoenpatroon wordt weergegeven met de volgende indexcijfers: eerste kwartaal 90; tweede kwartaal 130; derde kwartaal 120; vierde kwartaal 60. De normale afzet van het bestrijdingsmiddel is 40.000 kg per jaar. De constante kosten van de emballageafdeling zijn voor 2006 begroot op €8.000. Voor de variabele kosten in de emballageafdeling is de volgende budgettabel opgesteld.

9 Emballage 105

Aantal schoongemaakte cilinders per kwartaal 121-160 161-200 201-240 241-280 281-320 321-360

Tarief per cilinder € 14 € 13 € 12 € 11,25 € 10 € 9,20

Het dekkingstarief voor de variabele kosten van de emballageafdeling is €10,79 per cilinder. Zoals hiervoor vermeld, wordt van het totale dekkingstarief van de emballageafdeling €15 doorberekend aan de afnemers. Het resterende bedrag neemt Klavervier BV voor eigen rekening en wordt als toeslag geboekt bij het journaliseren van de gefactureerde en afgeleverde cilinders aan afnemers. Gevraagd

a 1 Bereken per cilinder het bedrag aan kosten van de emballageafdeling

dat Klavervier BV voor eigen rekening neemt. 2 Bereken voor de emballageafdeling het bedrag van de seizoencorrectie

in het derde kwartaal van 2006. De cilinders waarin het bestrijdingsmiddel aan afnemers wordt geleverd, worden in het grootboek geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs van €100 per stuk. De rekening 310 Prijsverschillen cilinders wordt uitsluitend gebruikt bij het boeken van nieuw aangeschafte cilinders en afgekeurde cilinders. Aan het einde van een boekjaar wordt de definitieve afschrijving op de cilinders berekend en geboekt. Per jaar wordt 20% van de aanschafprijs afgeschreven; er wordt geen rekening gehouden met een restwaarde. Op cilinders die in de loop van een jaar worden aangeschaft of afgekeurd, wordt in dat jaar 10% van de aanschafprijs afgeschreven. De cilinders zijn niet voorzien van een nummer of jaartal van aanschaf. Afgekeurde cilinders worden daarom in de administratie afgeboekt in de fifo-volgorde. De voorraad cilinders per 1 januari 2006 was volgens de administratie als volgt opgebouwd:

Jaar van aanschaf 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Aantal stuks 30 70 190 100 160 100

Aanschafprijs per stuk € 86 € 86 € 88 € 90 € 92 € 93

In het eerste kwartaal van 2006 werden 40 cilinders afgekeurd en in het tweede kwartaal 65. De afgekeurde cilinders werden afgeboekt van de aanschaffingen in 2000, 2001 en 2002.


In het grootboek van Klavervier BV komen de volgende rekeningen voor: 310 Prijsverschillen cilinders 060 Seizoencorrecties 561 Budget emballageafdeling 110 Bank 562 Te dekken budget 120 Debiteuren emballageafdeling 140 Crediteuren 563 Dekking emballage141 Crediteuren in VRV afdeling 170 Verschuldigde omzet700 Voorraad Weedkiller belasting 800 Omzet 171 Te verrekenen 801 Inkoopprijs omzet omzetbelasting 802 Toeslag kosten emballage180 Statiegeld afdeling 190 Gepassiveerde 970 Resultaat op afgekeurde emballagekosten cilinders 301 Cilinders in magazijn 971 Afschrijvingsverschillen 302 Cilinders bij afnemers cilinders 305 Retour ontvangen 980 Valutakoersverschillen cilinders 305 Afschrijving cilinders Over het derde kwartaal van 2006 worden de volgende financiële feiten verstrekt: 1 Gefactureerd en afgeleverd aan afnemers: 280 cilinders met Weedkiller à €19 per kilogram € 212.800 Statiegeld en kostentoeslag cilinders - 42.000 Omzetbelasting 19% - 40.432 € 295.232 De inkoopprijs van de Weedkiller was €10,70 per kilogram. 2 Retour ontvangen van afnemers 300 cilinders; de creditnota’s zijn verzonden. 3 Door de emballageafdeling zijn 290 cilinders schoongemaakt en gecontroleerd. Hierna werden 260 cilinders gevuld en 30 cilinders afgekeurd. De 30 afgekeurde cilinders werden zonder kosten afgeleverd aan een schroothandelaar. 4 Op 3 september 2006 werd de factuur ontvangen van de leverancier voor de levering op contract I-17 van 12 000 kg Weedkiller à VRV 9,20 per kilogram = VRV 110.400. De koers van de VRV was: VRV 1 = €1,03. (VRV = Vreemde valuta.) De Weedkiller is door expediteur Beemsterboer BV in de silo’s van Klavervier BV overgeladen. Factuur van Beemsterboer BV € 1.800 Omzetbelasting 19% 342 € 2.142 5 Per bank de bij 4 genoemde factuur ad VRV 110.400 betaald. De koers van de VRV was op de dag van betaling: VRV 1 = €1.02. 6 Ultimo derde kwartaal van 2006 moet worden berekend en geboekt: a het budget van de emballageafdeling; b de seizoencorrectie voor het derde kwartaal.

9 Emballage 107

b

Geef de journaalposten van de gegeven financiële feiten over het derde kwartaal van 2006. Per 31 december 2006 moet de voorlopige afschrijving op de cilinders over 2006 worden omgezet in de definitieve afschrijving. Behalve de reeds eerder vermelde gegevens over de cilinders beschikt Klavervier BV per 31 december 2006 ook nog over de volgende gegevens. In 2006 werden: ˙ 1 050 cilinders verzonden aan afnemers; ˙ 200 cilinders aangeschaft voor €95 per cilinder; ˙ 160 cilinders afgekeurd, waarvan 25 in het vierde kwartaal; deze cilinders werden volgens de vermelde fifo-volgorde afgeboekt.

c 1 Bereken het bedrag van de totale voorlopige afschrijving op de cilinders

dat in 2006 reeds is geboekt. 2 Bereken het bedrag van de totale definitieve afschrijving op de cilinders

in 2006. 3 Geef de journaalpost waarmee in de boekhouding van Klavervier BV

het bedrag van de reeds geboekte voorlopige afschrijving op de cilinders over 2006 wordt omgezet in het bedrag van de definitieve afschrijving. (SPD gewijzigd)


10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen)

10.1

Een winkelbedrijf stelt klanten in de gelegenheid per euro besteed bedrag een zegel à €0,10 te kopen. Op een volgeplakte kaart wordt de totaalwaarde van de gekochte zegels ad €100 terugbetaald, alsmede een vergoeding (zegelkorting) van €6. Voor een bepaalde periode gelden de volgende gegevens: 1 Van de drukkerij 50 000 zegels ontvangen. De zegels afgegeven aan de kassier. 2 Aan klanten 70 000 zegels verkocht; hiervoor ontvangen €7.000. 3 60 volgeplakte kaarten ontvangen; hiervoor uitbetaald €6.360. Journaliseer voorgaande gegevens voor elk van de volgende vier gevallen.

Gevraagd

Geval A De quasigoederenbeweging wordt in het grootboek vastgelegd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor (andere rekeningen zijn voor de uitwerking niet nodig): 110 Kas 190 Te betalen zegelkorting 180 Voorraad zegels 920 Verleende zegelkorting 185 Zegels in omloop Geval B De quasigoederenbeweging wordt in het grootboek vastgelegd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor (andere rekeningen zijn voor de uitwerking niet nodig): 110 Kas 185 Zegels in omloop 180 Voorraad zegels 190 Te betalen zegelkorting 183 In omloop te brengen zegels 920 Verleende zegelkorting Geval C De quasigoederenbeweging wordt in het grootboek vastgelegd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor (andere rekeningen zijn voor de uitwerking niet nodig): 110 Kas 190 Te betalen zegelkorting 185 Zegels in omloop 920 Verleende zegelkorting Geval D De quasigoederenbeweging wordt niet in het grootboek vastgelegd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor (andere rekeningen zijn voor de uitwerking niet nodig): 110 Kas 190 Te betalen zegelkorting 185 Zegels in omloop 920 Verleende zegelkorting

* 10.2

Een warenhuis gebruikt een drietal soorten waardebonnen, te weten geschenkbonnen, ruilbonnen en toeristenbonnen. Het warenhuis is onderverdeeld in afdelingen. 109

De geschenkbonnen worden in een aantal voorgedrukte waarden bewaard bij de centrale kassa en dagelijks in beperkte hoeveelheden gelijktijdig met de kasgelden aan de caissières van de diverse afdelingen afgegeven. De verkoop van de geschenkbonnen wordt geregistreerd onder een aparte code op de kasregisters. Met de geschenkbonnen kunnen in alle afdelingen van het warenhuis aankopen worden gedaan. De bonnen worden bij het inleveren door de desbetreffende caissière afgestempeld. De ruilbonnen worden door de klantenservice uitgeschreven aan de hand van door de caissières aan klanten afgegeven bonnen ter waarde van de teruggenomen goederen. Een en ander vindt plaats indien klanten binnen de daarvoor gestelde termijn van acht dagen, gekochte goederen ter ruiling aanbieden bij de desbetreffende afdeling en in de ruiling niet slagen. De in de afdelingen teruggenomen goederen worden apart geregistreerd; de bij ruiling en op ruilbonnen verstrekte goederen worden administratief niet onderscheiden van de anderszins afgegeven goederen. De toeristenbonnen, met een voorgedrukte waarde van €10, zijn onder diverse condities verkrijgbaar bij de plaatselijke VVV en vormen een onderdeel van de activiteiten van de lokale winkeliersvereniging. De winkeliersvereniging brengt bij het ontvangen van de bonnen de deelnemende winkels voorlopig 10% van de waarde van de bonnen in rekening als bijdrage in de kosten. De definitieve afrekeningen geschieden per kwartaal. De bij verkoop ontvangen drie soorten bonnen worden voor de caissières als kasgeld beschouwd. De goederen worden tegen verkoopprijzen per afdeling geadministreerd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 180 Te verstrekken ruil100 Centrale kas bonnen 112 Kas afdeling Sport181 Ruilbonnen in omloop artikelen 190 Ontvangen toeristen130 Winkeliersvereniging bonnen 140 Crediteuren 470 Drukkosten bonnen 170 Geschenkbonnen bij 472 Bijdrage kosten centrale kas winkeliersvereniging 172 Geschenkbonnen bij 710 Goederen afdeling Sportafdeling Sportartikelen 174 In omloop te brengen artikelen geschenkbonnen 711 Retourgoederen afdeling 175 Geschenkbonnen in Sportartikelen. omloop Gevraagd

Journaliseer de volgende posten en gebruik daarbij uitsluitend de hiervoor vermelde grootboekrekeningen. 1 Ontvangen van de drukkerij de bestelde waardebonnen. De ingesloten factuur vermeldt: 1 000 ruilbonnen € 290 2 000 geschenkbonnen met opdruk €10 460 1 000 geschenkbonnen met opdruk €25 350 € 1.100


De waardebonnen zijn afgegeven aan respectievelijk de klantenservice en de centrale kas. 2 De caissière van de afdeling Sportartikelen heeft van de centrale kas ontvangen: kasgeld € 1.500 geschenkbonnen: 25 stuks met opdruk €10 € 250 15 stuks met opdruk €25 375 625 € 2.125 3 De dagafrekening van de caissière van de afdeling Sportartikelen vermeldt het volgende: verkochte goederen verkochte geschenkbonnen

De dagafrekening van de caissière van de afdeling vermeldt tevens de volgende posten: teruggenomen goederen bij ruiling verstrekte goederen uitgeschreven bonnen voor te verstrekken ruilbonnen

€ 31.700 440 € 32.140

€ €

1.560 1.280 280

4 Ontvangen in de centrale kas van de caissière van de afdeling Sportartikelen: kasgeld € 30.720 geschenkbonnen 1.250 ruilbonnen 180 toeristenbonnen 1.490 totaal € 33.640 Tevens aan de centrale kas retourgegeven de volgende geschenkbonnen: 6 stuks met opdruk € 10 € 60 5 stuks met opdruk € 25 125

€

185

5 De klantenservice heeft ruilbonnen uitgeschreven tot een bedrag van €280. 6 Aan de winkeliersvereniging zijn 1 500 ontvangen toeristenbonnen ter verzilvering aangeboden en door haar geaccepteerd.

* 10.3

In een warenhuis wordt bij elke aankoop voor elk geheel bedrag van €10 een rabatzegel met een waarde van €0,50 verstrekt. De zegels worden in jaarklassen uitgegeven en behouden hun geldigheid in het jaar van uitgifte en het daaropvolgende jaar. De kopers moeten de verkregen zegels op een kaart plakken en tegen inlevering van een met twintig zegels beplakte kaart kunnen winkelwaren ter waarde van €10 worden gekocht. Daar verschillende aankopen geen geheel veelvoud van €10 zullen opleveren en bovendien de kopers niet alle zegels zullen inleveren, wordt

10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 111

het uiteindelijk verleende rabat gecalculeerd op 4% van het verkoopbedrag. De vellen zegels worden, met de nota van de drukker waarop de aantallen met serienummers zijn vermeld, aan de administrateur afgeleverd. Deze geeft de rabatzegels in beheer aan de afdeling Centrale kas. De kassier verstrekt de rabatzegels naar behoefte aan de verschillende caissières. In de administratie worden de rabatzegels voor €0,50 per stuk opgenomen. In het grootboek van het warenhuis komen onder andere de volgende rekeningen voor (andere rekeningen zijn voor de uitwerking van de opdracht niet nodig): 190 Niet te realiseren zegels in 100 Centrale kas omloop 2005 110 Winkelkassen 191 Niet te realiseren zegels in 140 Crediteuren omloop 2006 180 Zegelvoorraad 192 Niet te realiseren zegels in 181 In omloop te brengen omloop 2007 zegels 2005 470 Aanmaakkosten rabat182 Zegels in omloop 2005 zegels 183 In omloop te brengen 840 Standaardrabatten zegels 2006 850 Omzet 184 Zegels in omloop 2006 860 Werkelijke rabatten 185 In omloop te brengen 861 Gebudgetteerde rabatten zegels 2007 910 Verschillen op rabatzegels 186 Zegels in omloop 2007 Gevraagd

a

Journaliseer de volgende gegevens. 1 Ontvangen van drukkerij De Kleijn, Wijchen, een factuur betreffende 1 000 series elk van 100 rabatzegels, jaargang 2007, ad €782. 2 De onder a1 van de drukkerij ontvangen zegels aan de kassier van de centrale kas tegen bewijs van ontvangst in beheer gegeven. (Rekening 180 debiteren!) 3 Verstrekt door de kassier aan verschillende winkelkassen totaal twintig series, elk van 100 rabatzegels, jaargang 2007. (Rekening 110 debiteren; de betreffende zegels worden als kasgeld beschouwd.) 4 De recapitulatiekasstaat van de kasregisters vermeldt op 18 januari 2007: Verkopen €183.000. Verstrekte rabatzegels, jaargang 2007, 16 661 exemplaren. Ingeleverde kaarten 720 stuks, vermeldende totaal: 8 000 zegels jaargang 2006; 6 400 zegels jaargang 2007. Stortingen bij de centrale kas €175.000. Het begrote rabat à 4% wordt steeds met behulp van de recapitulatiekasstaat berekend en geboekt. 5 Aangenomen wordt dat van de over de maand januari 2007 uitgegeven 183 508 rabatzegels 10% niet zal worden ingeleverd.

b

Van de zegels jaargang 2005 blijken, nadat de aan de winkelkassen verstrekte en niet-uitgegeven zegels bij de afdeling Centrale kas zijn ingeleverd, nog 40 310 exemplaren aanwezig te zijn.


De rekening Zegels in omloop 2005 wijst een (credit)saldo aan van €80.165 en de rekening Niet te realiseren zegels in omloop 2005 een (debet)saldo van €64.805. De voorradige zegels jaargang 2005 worden vernietigd en de daarvoor in aanmerking komende rekeningen worden afgewikkeld.

10.4

In een grote DHZ-winkel zijn klus(waarde)bonnen verkrijgbaar die kunnen worden gebruikt voor contante betaling van gekochte goederen. De klusbonnen worden beheerd door de klantenservice. Klanten kunnen de bonnen kopen bij zowel de centrale kassa van de klantenservice als bij de winkelkassa’s. Er zijn bonnen met een nominale waarde van €10, €25 en €50. Niet uitgegeven klusbonnen bij de klantenservice worden op een afzonderlijke rekening in het grootboek geadministreerd; niet uitgegeven klusbonnen bij de winkelkassa’s worden beschouwd als contant geld. Bij de afgifte aan de klant wordt de datum op de klusbonnen vermeld. De bonnen zijn tot drie jaar na uitgifte geldig. Terugontvangen bonnen worden voorzien van een stempel, zodat ze niet opnieuw kunnen worden gebruikt. Uit ervaring is bekend dat gemiddeld 6% van de aan klanten verstrekte klusbonnen niet wordt ingeleverd, of door overschrijding van de geldigheidstermijn niet meer kunnen worden ingeleverd. Hieruit worden de kosten van de exploitatie van de klusbonnen bestreden. Voor de maandelijkse bepaling van het ‘exploitatieresultaat klusbonnen’ wordt bij de afgifte van de klusbonnen aan de klanten op basis van genoemd percentage een boeking gemaakt op de rekening 840 Exploitatieresultaat klusbonnen. De DHZ-winkel levert aan kleinere aannemers een aantal bouwmaterialen in containers. Deze containers worden in het grootboek opgenomen tegen de vaste verrekenprijs van €100 per container. Het verschil tussen de vaste verrekenprijs en de inkoopprijs wordt als incidenteel resultaat verantwoord. In het grootboek worden niet alleen de containers die zich in voorraad bij de DHZ-winkel bevinden, maar ook de containers bij afnemers geadministreerd tegen €100 per stuk. De containers worden aan klanten verstrekt voor €200 per stuk. Ze moeten binnen één maand worden terugbezorgd. Bij tijdige terugbezorging wordt – onder voorwaarde dat de containers zich in goede staat bevinden – aan de klant €160 terugbetaald. Het verschil tussen deze twee bedragen ad €40 dient ter dekking van de exploitatiekosten van de containers. Voor de maandelijkse bepaling van het ‘exploitatieresultaat containers’ wordt al bij afgifte van de containers aan klanten het bedrag van €40 per container geboekt op de rekening 845 Exploitatieresultaat containers. De containers bij klanten blijven in juridische eigendom van de DHZwinkel. In de bijlage aan het eind van deze opgave is een aantal grootboekrekeningen opgenomen; bij de uitwerking van dit vraagstuk dient uitsluitend van deze rekeningen gebruik te worden gemaakt. 10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 113

Op de rekening 770 Voorraad containers in eigen bedrijf en de rekening 771 Voorraad containers bij klanten wordt de voorraad containers geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs. De rekening 772 Verplichtingen wegens containers in omloop heeft betrekking op de containers die zich bij de klanten bevinden tegen de teruggaveprijs ad €160. Gevraagd

a

Geef de journaalposten van de volgende financiële feiten met betrekking tot de omzet, de klusbonnen en de containers in december. 1 Ingekocht en ontvangen veertien containers. De tegelijk met de containers ontvangen factuur bedraagt €1.764, exclusief €335,16 omzetbelasting. 2 Door de klantenservice in ontvangst genomen van de drukker: 300 klusbonnen van €10, 200 van €25 en 400 van €50. De tegelijk met de klusbonnen ontvangen factuur bedraagt €335, exclusief €63,65 omzetbelasting. 3 Door de klantenservice aan de winkelkassa’s verstrekt: 50 klusbonnen van €10, 85 klusbonnen van €25 en 70 klusbonnen van €50. 4 Door de klantenservice tegen contante betaling aan klanten verstrekt: zeven klusbonnen van €10, veertien klusbonnen van €25 en 47 containers van €200. 5 Volgens de kasregisters van de winkelkassa’s bedragen de ontvangsten wegens: verkochte goederen € 93.550 omzetbelasting - 13.800 35 uitgegeven klusbonnen van €10 350 80 uitgegeven klusbonnen van €25 2.000 60 uitgegeven klusbonnen van €50 3.000 € 112.700 Deze ontvangsten bestaan uit: geldmiddelen 60 ingeleverde klusbonnen van €10 50 ingeleverde klusbonnen van €25 40 ingeleverde klusbonnen van €50

€ 108.850 600 1.250 2.000 € 112.700

6 Door de klantenservice is in verband met 40 terugbezorgde containers een bedrag van 36 × €160 = €5.760 betaald. Onder de terugbezorgde containers bevinden zich vier containers waarvan wordt geconstateerd dat die meer dan één maand in bezit zijn geweest van de klant. Deze containers zijn door de klantenservice teruggenomen tegen een vergoeding bestaande uit acht klusbonnen van €50. De klusbonnen worden regelmatig geteld. Op grond hiervan is een overzicht samengesteld waaruit blijkt hoeveel klusbonnen op 1 december en hoeveel op 31 december in het eigen bedrijf aanwezig zijn en hoeveel er in omloop zijn bij klanten. Tevens blijkt uit het overzicht van welke klusbonnen in december de geldigheidsdatum is verstreken.


Bij klantenservice per 1 december per 31 december Bij winkelkassa’s per 1 december per 31 december Bij klanten per 1 december per 31 december1

Bonnen van €10

Bonnen van €25

Bonnen van €50

10 250

25 126

28 350

5 20

7 11

67 77

45 27

11 55

33 61

7

5

6

1 waarvan geldigheidsdatum is verstreken en/of die naar verwachting niet meer zullen worden ingeleverd

Aan de subadministratie ‘Containers’ worden de volgende gegevens ontleend:

In eigen bedrijf per 1 december per 31 december Bij klanten per 1 december pet 31 december

52 59 10 17

Alle containers per het einde van december bij klanten zijn in de loop van december afgeleverd en gefactureerd. Van de voorraad in het magazijn per 31 december zijn twee containers beschadigd; deze kunnen niet meer worden gerepareerd. b c

Geef de journaalposten die naar aanleiding van de aanvullende informatie over de klusbonnen per 31 december moeten worden gemaakt. Geef de journaalposten die naar aanleiding van de aanvullende informatie over de containers per 31 december moeten worden gemaakt.

Bijlage In het grootboek van de DHZ-winkel zijn onder meer de volgende rekeningen in gebruik: 101 Centrale kassa 102 Winkelkassa’s 140 Crediteuren 180 Te verrekenen omzetbelasting 181 Verschuldigde omzetbelasting 700 Magazijnvoorraad 710 Winkelvoorraad 750 Voorraad klusbonnen 751 Klusbonnen in omloop 770 Voorraad containers in eigen bedrijf 771 Voorraad containers bij klanten 772 Verplichtingen wegens containers in omloop 812 Niet te realiseren klusbonnen in omloop 813 Niet-gerealiseerde klusbonnen 10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 115

820 840 845 960

Opbrengst verkopen aan derden Exploitatieresultaat klusbonnen Exploitatieresultaat containers Incidentele resultaten (SPD gewijzigd)

10.5

Warenhuis Sonrij BV te Amsterdam maakt, ter stimulering van de omzet, gebruik van drie soorten bonnen: 1 Waardebonnen Deze bonnen worden in het eigen warenhuis verkocht en kunnen door de klanten in het warenhuis worden gebruikt om er aankopen mee te betalen. De voorraad waardebonnen wordt bij de centrale kas bewaard. De bonnen worden dagelijks aan de caissières van de diverse afdelingen verstrekt. Bij de afdelingen worden de waardebonnen als kasgeld verantwoord. 2 Ruilbonnen Deze bonnen worden door de afdeling Klantenservice uitgegeven. Klanten kunnen gekochte artikelen binnen drie dagen na aankoop tegen andere artikelen ruilen. De koper dient zich dan met de oorspronkelijke aankoopbon en de onbeschadigde, ongebruikte goederen te melden bij de afdeling Klantenservice, waar een ruilbon voor de goedgekeurde retourgoederen wordt uitgeschreven. De teruggenomen goederen worden opgeslagen in het retourmagazijn en van daaruit weer over de diverse afdelingen verdeeld. 3 VVV-bonnen Deze bonnen kunnen in het warenhuis worden gebruikt om er aankopen mee te betalen. Sonrij BV stuurt de ingenomen bonnen op naar de VVV die de bonnen onder inhouding van 5% provisie zal uitbetalen. Warenhuis Sonrij BV is tevens lid van de Holiday-Miles-organisatie. Sonrij BV verstrekt voor elke €25 aankoop één holidaymile. De uitgegeven holidaymiles worden door de kassa’s elektronisch vastgelegd. De Holiday-Miles-organisatie brengt Sonrij BV €1.800 per maand voor vaste kosten en €0,25 per uitgegeven holidaymile in rekening. Aangezien niet iedere klant holidaymiles spaart en alleen op gehele bedragen van €25 holidaymiles worden toegewezen, calculeert Sonrij BV, ter bestrijding van alle kosten, één procent van de bruto-omzet na aftrek van de retouren (exclusief omzetbelasting). De voorraden op de afdelingen worden tegen consumentenprijzen geadministreerd. De consumentenprijs van de goederen in voorraad op de afdeling Vakantieartikelen is als volgt opgebouwd: Inkoopprijs Opslag exploitatiekosten Opslag holidaymiles Opslag voor afprijzingen Opslag voor winst 19% omzetbelasting Consumentenprijs


100 % 50 % 1,8% 3,6% 24,6% 180 % 34,2% 214,2%

De opslag voor exploitatiekosten is ontleend aan de kostenbegroting van Sonrij BV op basis van de normale bezetting. Voor de afdeling Vakantieartikelen is de opslag voor de dekking van de exploitatiekosten als volgt opgebouwd:

Kostengroep

Budget Vaste kosten per jaar € 500.000 € 300.000 € – € 200.000 Exploitatiekosten

Overhead Huisvesting Reclamekosten Personeelskosten

Dekking Variabele kosten 0% 2% 20% 8%

10% 8% 20% 12% 50%

Alle percentages zijn uitgedrukt in procenten van de inkoopprijs van de omzet. Per kwartaal is er een speciaal aanbod van afgeprijsde goederen. De afgeprijsde artikelen worden tegen consumentenprijzen geadmini–streerd en tegen de afgeprijsde waarde gewaardeerd. In het rekeningstelsel zijn hiervoor de rekeningen 701 en 702 beschikbaar, die in het gedeeltelijk rekeningstelsel in de bijlage (aan het eind van deze opgave) zijn opgenomen. Het bij de afprijzing ontstane verlies omvat zowel de inkoopprijs als de kostenopslagen en de gederfde winst. Voor de dekking van de verliezen door afprijzingen wordt twee procent van de bruto-omzet na aftrek van de retouren (exclusief omzetbelasting) gecalculeerd. Op verkopen aan eigen personeel wordt een korting van 20% op de consumentenprijs verleend. Het hierdoor ontstane verlies wordt op dezelfde wijze berekend als bij de afprijzingen. Aan het einde van de maand wordt de maandverkoopstaat vastgesteld aan de hand van de dagafrekeningen van de caissières. De gegevens van deze maandverkoopstaat worden in rubriek 8 verwerkt. Gevraagd

a

Journaliseer de volgende financiële feiten over de maand september. Maak daarbij gebruik van het in de bijlage opgenomen gedeeltelijk rekeningstelsel. 1 Inkoopboek diversen a Factuur ontvangen van Drukkerij Lichtvoet BV betreffende levering van: 3 000 ruilbonnen 2 000 waardebonnen met opdruk € 25 1 000 waardebonnen met opdruk € 50 19% omzetbelasting

€ € €

310,00 205,00 110,00 625,00 118,75 743,75


De bonnen ontvangen b Factuur ontvangen van Holiday-Miles-organisatie voor het uitgeven van 20 000 holidaymiles à € 0,25 Vaste kosten 19% omzetbelasting

€ € €

5.000 1.800 6.800 1.292 8.092

2 Recapitulatie dagafrekeningen caissières van de afdeling Vakantieartikelen a Bedrag van de verkopen €642.600, waaronder €6.000 waardebonnen. Van de verkopen werd €457.500 elektronisch betaald na pincodes. b Aantal verstrekte holidaymiles 16 000. 3 Retourenboek Door de afdeling Klantenservice zijn goederen teruggenomen die door de afdeling Vakantieartikelen voor €25.704 tegen consumentenprijzen waren verkocht. Voor dit bedrag zijn ruilbonnen verstrekt. De desbetreffende goederen zijn aan het retourenmagazijn afgeleverd. 4 Kasafdrachtenboek caissières afdeling Vakantieartikelen · Contanten, bankcheques en girocheques € 141.100 · Door klanten ingeleverd aan waardebonnen € 8.000 aan ruilbonnen € 24.000 VVV-bonnen € 12.000 5 Memoriaal a Goederen van de afdeling Vakantieartikelen met een consumentenprijs van €85.680 zijn met €34.272 tot €51.408 afgeprijsd. b Aan de VVV ingenomen VVV-bonnen ter waarde van €10.000 ter verzilvering aangeboden. c Door het retourenmagazijn aan de afdeling Vakantieartikelen goederen met een consumentenprijs van €21.420 verstrekt. 6 Maandverkoopstaat afdeling Vakantieartikelen · Omzet tegen consumentenprijzen € 685.440 · Verleende afprijzingen € 34.2721 · Personeelskortingen 8.568 - 42.840 € 642.600 · Retouren - 25.7042 € 616.896 1 zie onder 5a 2 zie onder 3

7 Kostenverdeel- en dekkingsstaat Op deze staat staan de maandbudgetten van de afdelingen, zoals die voortvloeien uit de jaarbegroting, vermeld. Eveneens is de doorberekening van de afdelingskosten volgens de gegeven dekkingstarieven op deze staat opgenomen. b 1 Benoem het verschil tussen de rekeningen 560 en 561. 2 Geef een analyse van dit verschil.

(MO) 118 Deel 1 Handelsondernemingen

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van Sonrij BV: 060 Voorziening afprijzingen 100 Centrale kas 110 Kas afdeling Vakantieartikelen 111 Pinbetalingen 120 VVV-rekening-courant 130 Debiteuren 140 Crediteuren 141 Af te rekenen holidaymiles 160 Waardebonnen bij Centrale kas 161 In omloop te brengen waardebonnen 162 Waardebonnen in omloop 171 Ruilbonnen in omloop 180 Ingenomen VVV-bonnen 190 Te verrekenen omzetbelasting 191 Af te dragen omzetbelasting 200 Tussenrekening verkopen 450 Drukkosten bonnen 460 Kosten VVV 511 Budget overheadkosten 521 Budget huisvestingskosten 531 Budget reclamekosten 541 Budget personeelskosten 560 Te verrekenen exploitatiekosten 561 Verrekende exploitatiekosten 700 Voorraad goederen afdeling Vakantieartikelen 701 Afgeprijsde goederen afdeling Vakantieartikelen 702 Afschrijving afgeprijsde goederen afdeling Vakantieartikelen 703 Opslag kosten, winst en omzetbelasting op goederen afdeling Vakantieartikelen 750 Voorraad goederen retourenmagazijn 800 Inkoopprijs verkopen 810 Toeslag exploitatiekosten 820 Toeslag holidaymiles 825 Toeslag afprijzingen 830 Bruto-omzet 835 Personeelskortingen 840 Werkelijke kosten holidaymiles 845 Gebudgetteerde kosten holidaymiles

* 10.6

Op 1 mei besluit de BV Groothandel Seres te Zwolle toe te treden tot een combinatie van de detaillisten en groothandelaren voor het voeren van een actie tot aankoop in de gemeente Zwolle. Daartoe worden waardebonnen uitgegeven, die cliënten bij aankoop van artikelen van de detaillisten verkrijgen. Elke bon vertegenwoordigt een waarde van €1. Seres belast zich met de administratie van de waardebonnen. De leden ontvangen deze van Seres tegen betaling van €0,10 per bon. Bij uitreiking van een waardebon aan de cliënt wordt de bon afgestempeld met de firmanaam van de uitgevende onderneming, zodat later verrekening met deze kan plaatshebben. Indien een cliënt een waardebon inlevert, 10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 119

wordt het bedrag hem door de detaillist uitbetaald. De leden leveren de aldus ontvangen waardebonnen bij Seres in, die het totale bedrag weer aan de detaillisten terugbetaalt. In het grootboek van Seres wordt onder andere de rekening Combinatie ingevoerd, waarop alle de combinatie betreffende ontvangsten en uitbetalingen worden geboekt. Bij deze rekening behoort een subgrootboek waarin voor elk lid een rekening aanwezig is. De administratie is zodanig ingericht, dat uit de stand der rekeningen zowel het aantal in omloop te brengen als in omloop zijnde waardebonnen blijkt. De volgende rekeningen zijn daartoe in gebruik: In omloop te brengen waardebonnen Waardebonnen aan leden Voorraad waardebonnen uitgereikt Waardebonnen in omloop Over mei worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Gecreëerd 50 000 waardebonnen. Betaald per bank voor kosten €500. 2 Aan leden uitgereikt 35 000 waardebonnen; het verschuldigde bedrag per bank ontvangen. 3 Ontvangen per bank van leden een bijdrage in de kosten van de actie: €28.000. 4 Van leden terugontvangen 25 000, door cliënten bij hen ingeleverde waardebonnen; het verschuldigde bedrag per bank betaald. 5 Vernietigd 500 waardebonnen wegens beschadiging. 6 Van leden terugontvangen 600 waardebonnen, aangezien zij bedanken als lid van de combinatie. De bonnen toegevoegd aan de voorraad. Journaliseer voor Seres de onder 1 tot en met 6 vermelde gegevens.

Gevraagd

10.7

NB: Met omzetbelasting behoeft in dit vraagstuk geen rekening te worden gehouden. De winkeliers in de gemeente Beemster voeren gezamenlijk een actie met betrekking tot het verkopen en in betaling aannemen van cadeaubonnen. De cadeaubonnen zijn doorlopend genummerd en gebundeld in boekjes van 100 stuks; de nominale waarde is €25 per bon. Bij de verkoop van een bon aan de consument wordt de bon voorzien van de firmastempel van de winkelier die de bon heeft verkocht. Een in omloop gebrachte bon kan bij iedere aangesloten winkelier als betaalmiddel worden aangewend. De cadeaubonnen worden gratis aan de aangesloten winkeliers verstrekt door de firma Leeghwater BV die zelf ook aan de actie deelneemt. Leeghwater BV stelt zich op het standpunt dat zij niet verantwoordelijk is voor de cadeaubonnen die aan elke winkelier zijn verstrekt en houdt daarvan geen registratie bij. Op de rekening 152 Cadeaubonnen in omloop (zie bijlage aan het eind van deze opgave) worden dus uitsluitend de cadeaubonnen geboekt die Leeghwater BV zelf in omloop heeft gebracht. Het aandeel in de drukkosten van de bonnen wordt door Leeghwater BV doorberekend en gefactureerd aan de deelnemers. De onderlinge vorderingen en schulden die in verband met de in omloop gebrachte bonnen ontstaan, worden elke maand door Leeghwater


BV verrekend. Iedere winkelier stuurt maandelijks de ingenomen bonnen naar Leeghwater BV, tezamen met een lijst waarop de nummers van de ingenomen bonnen staan vermeld alsmede de namen van de winkeliers die de bonnen hebben uitgegeven. Met behulp van deze lijsten en de eigen positie, stelt Leeghwater BV een overzicht samen dat aangeeft wat elke detaillist per saldo te ontvangen respectievelijk te betalen heeft. Over het bedrag van de ingezonden bonnen wordt door Leeghwater BV ingehouden; · 2% voor administratiekosten; · 5% provisie voor de winkeliers die de bonnen hebben verkocht. De bedragen die volgens de opgestelde afrekeningen moeten worden vereffend, worden geboekt op de rekening: 180 Clearingrekening cadeaubonnen. Leeghwater BV verkoopt zelf een keur van sportartikelen. De klanten kunnen bij de afdeling Klantenservice gekochte artikelen binnen acht dagen na aankoop ruilen, mits ongebruikt en niet beschadigd, tegen overlegging van de originele aankoopbon. Voor het bedrag van de oorspronkelijke aankoop worden ruilbonnen uitgeschreven die gebruikt kunnen worden bij de aankoop van artikelen. De ingenomen artikelen gaan óf terug naar de winkel óf worden opgenomen in het magazijn voor incourante goederen. De incourante goederen worden gewaardeerd voor 50% van de inkoopprijs. De voorraad goederen in de winkel wordt geadministreerd tegen verkoopprijzen; de verkoopprijs is 200% van de inkoopprijs. Financiële gegevens over december: 1 Nota van drukkerij Willem Eggert BV te Purmerend: drukkosten voor tien boekjes met 100 ruilbonnen € 120 drukkosten voor 20 000 cadeaubonnen van €25 per stuk 5.000 € 5.120 Ruilbonnen en cadeaubonnen in goede orde ontvangen. 2 Aan deelnemers van de actie 8 000 cadeaubonnen gezonden; het aandeel in de drukkosten ad €1.500 gefactureerd. 3 De winkel bevoorraad met diverse artikelen met een verkoopprijs van €400.000. 4 Recapitulatie winkelkassa’s verkochte goederen € 520.000 verkochte cadeaubonnen 7.000 € 527.000 Hiervoor werd ontvangen: ruilbonnen zelf verkochte cadeaubonnen cadeaubonnen door andere winkeliers verkocht pinbetalingen bankcheques contant

€ -

9.200 3.900

€

9.100 138.000 255.000 111.800 527.000


5 Bij de afdeling Klantenservice ingeleverd: verkochte artikelen tot een bedrag van hiervan werd weer in de winkelvoorraad opgenomen opgenomen in het magazijn incourante artikelen

€ 12.000 8.000 € 4.000

De ruilbonnen zijn uitgeschreven. 6 Afrekening gezonden naar winkelier Jan van Egmond in verband met de vereffening van de cadeaubonnen over december. a Door u ingezonden cadeaubonnen € 8.000 administratiekosten 2% € 160 provisie 5% 400 560 Aan u te betalen € 7.440 b Door u in omloop gebrachte cadeaubonnen die bij andere deelnemers zijn ingeleverd provisie 5% Van u te ontvangen

€ 10.000 500 € 9.500 €

Per saldo van u te ontvangen

2.060

7 Afrekening voor Leeghwater BV zelf in verband met de vereffening van de cadeaubonnen. In de winkel ingenomen cadeaubonnen die door andere winkeliers zijn uitgegeven € 12.000 provisie 5% 600 € 11.400 Te vergoeden cadeaubonnen die door ons zijn uitgegeven, maar bij andere winkeliers zijn ingeleverd provisie 5%

€ -

9.000 450

Per saldo te ontvangen

€

8.550 2.850

8 Contant verkocht aan partij incourante artikelen voor €4.000. De oorspronkelijke inkoopprijs was €6.800. 9 Aan een personeelslid ter gelegenheid van de geboorte van zijn dochter vier cadeaubonnen geschonken. Gevraagd

Stel de journaalposten op van de hiervoor vermelde financiële feiten.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van Leeghwater BV: 101 Winkelkassen 130 Deelnemers cadeaubonnenactie 140 Crediteuren 150 Voorraad cadeaubonnen 151 In omloop te brengen cadeaubonnen 152 Cadeaubonnen in omloop 153 Vorderingen wegens ingenomen cadeaubonnen 122 Deel 1 Handelsondernemingen

160 180 210 211 470 480 581 700 710 711 720 800 810 820 860 861

Ruilbonnen in omloop Clearingrekening cadeaubonnen Pinbetalingen Bankcheques Kosten cadeaubonnen Personeelskosten Dekking administratiekosten Magazijnvoorraad Voorraad winkelgoederen Ongerealiseerde winst voorraad winkelgoederen Voorraad incourante goederen Inkoopprijs omzet winkelgoederen Omzet winkelgoederen Verliezen op incourante winkelgoederen Gegeven provisie aan deelnemers cadeaubonnenactie Ontvangen provisie van deelnemers cadeaubonnenactie (MO gewijzigd)

10.8

De Capelse Hoek is een tankstation dat diverse soorten brandstof verkoopt en tevens een autowasstraat exploiteert. Deze wasstraat kent de volgende drie programma’s: · programma Rood: alleen wassen en drogen, normale prijs €3,50; · programma Wit: wassen, drogen en bodem/wielreiniging, normale prijs €5,25; · programma Blauw: identiek aan Wit, maar inclusief hotwax, normale prijs €8,75. De prijzen worden verder aangeduid als consumentenprijzen; ze zijn inclusief 19% omzetbelasting. Om de auto door de wasstraat te sturen, moet de klant bij de kassa een munt kopen. Voor de programma’s Rood, Wit en Blauw wordt gewerkt met rode, witte en blauwe munten. De klant geeft de gekochte munt af aan de wasstraatmedewerker. Deze reinigt de auto handmatig voor en toetst daarna het juiste programma in, waarna de auto door de wasstraat gaat. Klanten hebben de mogelijkheid een boekje met tien wascheques voor één van de drie programma’s te kopen. Elke cheque geeft recht op één wasbeurt. Bij aankoop van een boekje met wascheques krijgt de klant 10% korting. Voor een wasbeurt moet de klant in dit geval een wascheque inleveren bij de kassa en krijgt dan vervolgens een munt in de betreffende kleur. De boekjes met wascheques zijn gedurende een jaar na de afgiftedatum geldig. Bij aankoop van een boekje wordt de einddatum op de cheques gestempeld. Registratie bij de kassa Dagelijks wordt bij de kassa gestart met een vaste hoeveelheid van de verschillende munten. De verkoop van de munten vindt plaats tegen contante betaling, per pinpas of tegen inlevering van wascheques. De verkoop van cheques vindt plaats tegen betaling in contanten of per pinpas. 10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 123

Aan het eind van de dag maakt de kassamedewerker de volgende staten op: · de afgiftestaat munten, met specificatie naar rood, wit en blauw; · de afgiftestaat wascheques, met specificatie naar rood, wit en blauw; · de telstaat pinpasbetalingen; · de telstaat ingenomen wascheques, met specificatie naar rood, wit en blauw. Aan het eind van de dag levert de wasstraatmedewerker de ontvangen munten in bij de kassa. Samen met de kassamedewerker telt hij deze munten en noteert ze op de telstaat ingeleverde munten, met specificatie naar rood, wit en blauw. Regelmatig komt het voor dat de hoeveelheid munten die de kassamedewerker op een dag heeft afgegeven, niet overeenstemt met de hoeveelheid munten die de wasstraatmedewerker aan het einde van de dag inlevert. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het feit dat klanten, na het kopen van een munt, soms vinden dat ze te lang moeten wachten en dan besluiten de volgende dag terug te komen en pas dan hun auto laten wassen en de munt dan inleveren. Registraties in de wasstraat De wasstraat heeft een teller die aan het begin van de dag op nul wordt gesteld en aan het eind van de dag aangeeft hoeveel maal van elk wasprogramma op die dag gebruik is gemaakt. De aantallen, die worden genoteerd op de telstaat uitgevoerde wasbeurten, corresponderen soms niet met de aantallen, rode, witte en blauwe munten die de wasstraatmedewerker aan het einde van de dag inlevert bij de kassa. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het feit dat de wasstraatmedewerker wel eens een verkeerd programma intoetst en de klant klaagt dat een te goedkope wasbeurt is uitgevoerd. De klant mag in die gevallen nogmaals met zijn auto door de wasstraat, met het juiste programma. Actie wasstraat In de maand juni is in een huis-aan-huisblad een grote advertentie geplaatst en zijn bij het tankstation billboards aangebracht om de wasstraat te promoten. Elke tweehonderdvijftigste klant krijgt een gratis chequeboekje van de soort waarvoor de klant een munt koopt. De cheques in dit boekje zijn voorzien van de stempel actie. Ingeleverde actiebonnen worden geboekt als verstrekte korting. Registratie in het grootboek In het grootboek komen de volgende rekeningen voor: 210 Tussenrekening pinpas100 Kas betalingen 110 Rabobank 250 Tussenrekening munten 160 Crediteuren 260 Tussenrekening te boeken 170 Voorrad chequeboekjes omzet 171 In omloop te brengen 450 Kosten verkoopcheques bevordering 172 Cheques in omloop 820 Verstrekte korting was180 Te vorderen omzetstraat belasting 830 Provisie Interpay 181 Te betalen omzetbelasting 880 Omzet wasstraat 190 Geactiveerde korting was882 Omzetderving wasstraat straat 124 Deel 1 Handelsondernemingen

883 Correctierekening i.v.m. omzetbelasting

920 Resultaat niet ingeleverde wascheques

Van de hiervoor genoemde grootboekrekeningen worden de rekeningen 170, 171, 172, 250, 260, 880 en 882 bijgehouden tegen consumentenprijzen. Bij de registratie van de verkochte munten aan de hand van de afgiftestaat munten, wordt gebruikgemaakt van de rekening 250 Tussenrekening munten. Bij de registratie van de ingeleverde munten aan de hand van de telstaat ingeleverde munten wordt gebruikgemaakt van de rekening 260 Tussenrekening te boeken omzet. Bij ontvangst van de boekjes met wascheques van de drukker worden deze intercomptabel vastgelegd tegen tienmaal de consumentenprijs van de betrokken wasbeurt. Bij de registratie van de verkochte wascheques aan de hand van de afgiftestaat wascheques wordt de verleende korting geboekt op de rekening 190 Geactiveerde korting wasstraat. De korting wordt als resultaat geboekt aan de hand van de telstaat ingenomen wascheques. De telstaat uitgevoerde wasbeurten vormt het uitgangspunt voor het boeken van de omzet. Van de rekening 920 Resultaat niet ingeleverde wascheques wordt uitsluitend aan het eind van een kwartaal gebruikgemaakt. Het op deze rekening te boeken bedrag wordt bepaald aan de hand van een schatting omtrent de wascheques die verlopen zijn of om andere redenen niet worden ingeleverd. Aan het eind van elke maand wordt voor op de rekeningen 820, 880 en 882 geboekte bedragen een correctieboeking gemaakt in verband met omzetbelasting. Het tarief is 19%. Over de maand juni worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Van drukkerij Printshop ontvangen: · 400 waschequeboekjes rood; · 300 waschequeboekjes wit; · 200 waschequeboekjes blauw. Het factuurbedrag is €1.071, inclusief 19% omzetbelasting. De boekjes zijn in de kluis opgeborgen. 2 Afgiftestaat wascheques · 34 waschequeboekjes rood, waarvan 8 als gevolg van de actie · 24 waschequeboekjes wit, waarvan 3 als gevolg van de actie · 15 waschequeboekjes blauw, waarvan 1 als gevolg van de actie. 3 Afgiftestaat munten · 1 670 wasmunten rood · 820 wasmunten wit · 510 wasmunten blauw. 4 Telstaat pinpasbetalingen Via pinpasbetalingen is ontvangen €3.448,25. 10 Quasigoederen (bij handelsondernemingen) 125

5 Telstaat ingenomen wascheques · wascheques rood, waarvan 4 actiecheques · 109 wascheques wit, waarvan 2 actiecheques · 64 wascheques blauw, waarvan 1 actiecheque. 6 Telstaat ingeleverde munten · 1 665 wasmunten rood · 824 wasmunten wit · 511 wasmunten blauw. 7 Telstaat uitgevoerde wasbeurten · 1 685 wasbeurten rood · 832 wasbeurten wit · 511 wasbeurten blauw. 8 Rekeningafschrift Rabobank Bij: Pinpasbetalingen €1.587,50 Af: Provisie Interpay mei €44,80 9 Eind juni wordt geschat dat niet meer retour zullen komen: · 50 wascheques rood; · 40 wascheues wit; · 30 wascheques blauw. Hieronder bevinden zich nog geen actiecheques. 10 De over de maand juni verschuldigde omzetbelasting moet nog worden berekend en geboekt. Gevraagd

a b

c

Geef de journaalposten van de hiervoor vermelde financiële feiten over de maand juni. Dient rekening 250 Tussenrekening munten aan het eind van een boekingsperiode glad te lopen? Indien het antwoord nee is, is er dan sprake van een debetsaldo, een creditsaldo of een debet- of creditsaldo? Motiveer uw antwoord. Dezelfde vraag als b, maar nu geldend voor de rekening 260 Tussenrekening te boeken omzet. (SPD)


11 Transacties in vreemde valuta

11.1

Gevraagd

a

Teneinde de transacties in vreemde valuta in de jaarrekening van de onderneming te kunnen verwerken moet aan de volgende voorwaarden zijn voldaan: · Er moet omrekening plaatsvinden. · Optredende koersverschillen moeten worden verwerkt. Wat zijn ‘transacties in vreemde valuta’? De onderneming kan het bij handelstransacties (transacties in voorraden en transacties in vaste activa) en financieringstransacties optredende valutarisico beheersen door zogenoemde dekkingstransacties, zoals het afsluiten van termijntransacties en het verkrijgen van valutaopties.

b c

11.2

Wat is een termijntransactie? Wat is een valutaoptie?

In het grootboek van de onderneming Verheij komen onder andere de volgende rekeningen voor: 135 Debiteuren vreemde valuta 145 Crediteuren vreemde valuta 960 Valutakoersverschillen De volgende gegevens worden verstrekt: 1 Ingekocht en ontvangen goederen met een factuurbedrag van VRK 140.000. Koers op het tijdstip van de transactie: VRK 100 = €28,50. 2 Verkocht, gefactureerd en afgeleverd, goederen met een factuurbedrag van VRF 350.000. Koers op het tijdstip van de transactie: VRF 100 = €33,30. Inkoopwaarde van de afgeleverde goederen €75.200. 3 De onder 1 ontstane schuld (voor de balansdatum) voldaan. Koers op het tijdstip van betaling: €29,05. 4 De helft van de onder 2 ontstane vordering (voor de balansdatum) ontvangen. Koers op het tijdstip van ontvangst: €33,40. 5 Koersen per balansdatum: VRK 100 = €28,90 VRF 100 = €33,10 6 Het resterende bedrag van de onder 2 ontstane vordering ontvangen. Koers op het tijdstip van ontvangst: €32,80.

Gevraagd

Journaliseer de voorgaande gegevens.

127

* 11.3

In het grootboek van de onderneming Luyten komen onder andere de volgende rekeningen voor: 140 Crediteuren 141 Crediteuren vreemde valuta 145 Contractcrediteuren 146 Contractcrediteuren vreemde valuta 970 Valutakoersverschillen De volgende gegevens worden verstrekt: 1 Een inkoopcontract afgesloten: 1 000 artikelen X à VRV 80 per artikel = VRV 80.000. Koers op het moment van het afsluiten van het contract: VRV 1 = €1,65. 2 Koers per balansdatum: VRV 1 = €1,70. 3 Op het inkoopcontract 1 050 artikelen X ontvangen met een factuurbedrag van VRV 84.000. Koers op het moment van ontvangst van de artikelen en factuur: VRV 1 = €1,80. 4 Het bedrag van de onder 3 ontvangen factuur voldaan. Koers op het moment van betaling: VRV 1 = €1,75. Stel de journaalposten samen die van de verstrekte gegevens moeten worden gemaakt.

Gevraagd

11.4

De onderneming Finesse BV bestelt op 1 oktober bij een machinefabrikant een (speciaal te bouwen) machine. De investeringsverplichting is VRV 250.000. De levering zal omstreeks 1 augustus van het volgende jaar plaatsvinden en de betaling uiterlijk één maand na de levering. In het grootboek van Finesse BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 010 Machines 015 Afschrijving machines 020 Machines in bestelling 140 Crediteuren 145 Crediteuren vreemde valuta 150 Crediteuren bestelde machines 935 Valutakoersverschillen De machine wordt op 1 augustus geleverd; het verschuldigde bedrag wordt op 1 september voldaan. Het verloop van de wisselkoers is als volgt: 1 oktober VRV 1 = € 1,90 31 december VRV 1 = € 1,80 1 augustus VRV 1 = € 1,50 1 september VRV 1 = € 1,60

Gevraagd

Geef de uit de verstrekte gegevens voortvloeiende journaalposten.


11.5

Een onderneming heeft aan het begin van een boekjaar een langlopende lening opgenomen groot VAL 300.000. De lening wordt in acht jaar met jaarlijks gelijke bedragen afgelost. De eerste aflossing vindt plaats aan het eind van het eerste jaar, de tweede aan het eind van het tweede jaar enzovoort. De koers van de VAL is: in de jaren 1 tot en met 3 VAL 1 = € 4 in jaar 4 VAL 1 = € 3,50 In het grootboek van de onderneming komen onder andere de volgende rekeningen voor: 085 Leningen o/g vreemd geld 975 Valutakoersverschillen Geef met betrekking tot de lening alle journaalposten voor jaar 4.

Gevraagd

11.6

Door de onderneming Brouwers worden op 1 november handelsgoederen ingekocht en ontvangen; het factuurbedrag is VRV 400.000. Het verschuldigde bedrag moet uiterlijk op 1 februari van het volgende jaar worden betaald. Teneinde het koersrisico af te dekken, sluit de onderneming Brouwers op 1 november met de bank een termijncontract af tot koop van VRV 400.000 per 1 februari. Het koersverloop is als volgt: 1 november contantkoers VRV 1 = € 1,60 1 november termijnkoers VRV 1 = € 1,70 31 december contantkoers VRV 1 = € 1,85 (ultimo boekjaar) 1 februari contantkoers VRV 1 = € 1,80 In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 110 Bank 120 Vreemde valuta 121.0 Vreemde valuta op termijn gekocht 121.1 Verplichtingen u.h.v. termijnaffaires 140 Crediteuren vreemde valuta 190 Te neutraliseren koersverschillen 191 Geamortiseerd koersverschil termijntransacties 700 Voorraad goederen 970 Valutakoersverschillen Geef de uit de verstrekte gegevens voortvloeiende journaalposten. NB: Het verschuldigde bedrag wordt op 1 februari voldaan!

Gevraagd

* 11.7

Door de onderneming Zwaan worden op 1 november handelsgoederen verkocht, gefactureerd en afgeleverd. Het factuurbedrag is VRV150.000; de inkoopwaarde van de afgeleverde goederen is €130.000. De betaling in vreemde valuta zal plaatsvinden op 1 februari van het volgende jaar. De onderneming Zwaan dekt het koersrisico af door het sluiten van een termijncontract tot verkoop op 1 februari van VRV 150.000 aan de bank. 11 Transacties in vreemde valuta 129

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 110 Bank 125 Vreemde valuta 126.0 Termijncontracten 126.1 Op termijncontracten te leveren vreemde valuta 130 Debiteuren vreemde valuta 190 Te neutraliseren koersverschillen 191 Geamortiseerd koersverschil termijntransacties 700 Voorraad goederen 800 Kostprijs omzet 840 Omzet 975 Valutakoersverschillen Op 1 november is de contantkoers €1,70 en de termijnkoers (drie maanden) €1,60. Op 31 december (ultimo boekjaar) is de contantkoers €1,75. Gevraagd

a

Geef de journaalposten die naar aanleiding van voorgaande gegevens moeten worden gemaakt. De afnemer deelt mee pas op 1 maart zijn verplichting te kunnen nakomen. De onderneming Zwaan koopt ter nakoming van het termijncontract op 1 februari VRV 150.000; contantkoers 1 februari €1,65. Op 1 maart komt de afnemer zijn betalingsverplichting na. Het ontvangen bedrag wordt omgewisseld tegen de koers €1,50.

b

Geef de in het nieuwe boekjaar van de verstrekte gegevens te maken journaalposten.

11.8

Een onderneming koopt en ontvangt op 1 oktober goederen met een factuurbedrag van VRV 80.000. Op het tijdstip van de transactie geldt dat VRV 1 = €1,50. Het verschuldigde bedrag vervalt in februari. Ter dekking van het koersrisico koopt de onderneming op 1 oktober acht callopties van VRV 10.000 elk à €680 per optie. De uitoefenmaand is februari en de uitoefenprijs is €1,60 per vreemde valuta. Op 31 december (ultimo boekjaar) is de koers van de vreemde valuta VRV 1 = €1,70 en is de beurskoers per optie €1.350. In februari oefent de onderneming de optie uit (de koers is VRV 1 = €1,80); het verschuldigde factuurbedrag wordt voldaan. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 110 Bank 150 Te betalen valutaopties 120 Valutaopties 155 Te betalen vreemde valuta 125 Vreemde valuta 700 Voorraad goederen 140 Crediteuren vreemde valuta 980 Valutakoersverschillen De onderneming neemt de handelsschuld op het moment van het ontstaan in de boeken op tegen de op dat moment geldende koers en waardeert de gekochte callopties afzonderlijk. Ultimo boekjaar wordt de handelsschuld omgerekend tegen de ultimokoers en wordt de calloptie gewaardeerd tegen de dan geldende beurskoers.


Journaliseer de volgende gegevens 1 tot en met 8: 1 de inkoop van de handelsgoederen; 2 de koop van de callopties; 3 de betaling van de callopties; 4 de omrekening ultimo boekjaar van de handelsschuld tegen de dan geldende koers; 5 de waardering ultimo boekjaar van de callopties tegen de dan geldende beurskoers; 6 de uitoefening van de callopties; 7 de betaling van de gekochte vreemde valuta; 8 de betaling van het verschuldigde factuurbedrag.

Gevraagd

* 11.9

De handelsonderneming Meij BV verkoopt op l november een partij goederen met een magazijnprijs van €210.000 voor VRV 100.000. De goederen worden op diezelfde dag gefactureerd en afgeleverd. Op het tijdstip van de transactie geldt dat VRV 1 = €3,70. De vordering vervalt in maart volgend jaar. Ter dekking van het koersrisico koopt de onderneming Meij BV op l november 10 putopties van €10.000 elk à €960 per optie. De uitoefenmaand is maart en de uitoefenprijs is €3,60 per VRV. Op 31 december (het boekjaar van de onderneming Meij BV valt samen met het kalenderjaar) is de koers VRV = €3,40 en de beurskoers per optie €2.480. Het te vorderen factuurbedrag wordt in maart ontvangen; Meij BV oefent de optie uit (de koers is VRV 1 = €3,30). In het grootboek van de onderneming Meij BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 110 Bank 195 Te ontvangen bedragen 120 Valutaopties 700 Voorraad goederen 125 Vreemde valuta 800 Kostprijs omzet 130 Debiteuren vreemde valuta 840 Omzet 150 Te betalen valutaopties 980 Valutakoersverschillen De onderneming neemt de handelsvordering op het moment van het ontstaan in de boeken op tegen de op dat moment geldende koers en waardeert de gekochte putopties afzonderlijk. Ultimo boekjaar wordt de handelsvordering omgerekend tegen de ultimokoers en wordt de putoptie gewaardeerd tegen de dan geldende koers.

Gevraagd

Journaliseer de volgende gegevens 1 tot en met 8: 1 de facturering en de aflevering van de handelsgoederen; 2 de koop van de putopties; 3 de betaling van de putopties; 4 de omrekening ultimo boekjaar van de handelsvordering tegen de dan geldende koers; 5 de waardering ultimo boekjaar van de putopties tegen de dan geldende beurskoers; 6 de ontvangst van het te vorderen factuurbedrag; 7 de uitoefening van de putopties; 8 de ontvangst in verband met de uitgeoefende putopties.

11 Transacties in vreemde valuta 131

11.10

Handelshuis Beemster International BV verkoopt zijn goederen aan detaillisten in binnen- en buitenland en incidenteel rechtstreeks aan de consument. De verkopen aan consumenten vinden uitsluitend plaats vanuit de eigen toonzaal en betreffen meestal verouderde exemplaren. De inkoop van de goederen vindt plaats in eigen land en in het buitenland. De magazijnvoorraad wordt geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs (v.v.p.) en de voorraad in de toonzaal tegen de consumentenprijs (dat is de verkoopprijs inclusief 19% omzetbelasting). De vaste verrekenprijs is als volgt opgebouwd: Begrote inkoopprijs Directe inkoopkosten 5% toeslag (van de v.v.p.) voor indirecte inkoopkosten x% toeslag (van de v.v.p.) voor magazijnkosten Vaste verrekenprijs

€ €

De verkoopprijs exclusief omzetbelasting is 200% van de v.v.p.; de verkoopprijs inclusief omzetbelasting is 238% van de v.v.p. Begrotingsgegevens voor dit boekjaar Omzet- en inkoopbegroting Voor dit boekjaar is de verwachte omzet begroot op €29.036.000 inclusief 19% omzetbelasting. De normale omzet tegen v.v.p. is €12.000.000 evenals de normale inkopen tegen v.v.p. Op 1 januari dit boekjaar was de voorraad (zowel in het magazijn als in de toonzaal) tegen v.v.p. €1.000.000. De voorraad per 31 december dit boekjaar is begroot op €1.200.000. Voor dit boekjaar zijn de verwachte inkopen tegen v.v.p. begroot op €12.400.000. Gevraagd

a b c

Bereken de verwachte omzet in dit boekjaar exclusief 19% omzetbelasting. Bereken de verwachte omzet in dit boekjaar tegen v.v.p. Stel de controleberekening op van de verwachte inkopen in dit boekjaar tegen v.v.p. Bij Beemster International BV worden drie hoofdkostenplaatsen (= afdelingen) onderscheiden, respectievelijk de afdelingen Inkoop, Magazijn en Verkoop. Afdeling Inkoop Deze afdeling wordt gemengd gebudgetteerd. Voor dit boekjaar zijn de constante kosten begroot op €456.000. Het dekkingstarief (zie de opbouw van de v.v.p.) is 5%; de dekking van de kosten wordt geboekt bij ontvangst in het magazijn van de ingekochte goederen. Afdeling Magazijn Ook deze afdeling wordt gemengd gebudgetteerd. Voor dit boekjaar zijn de constante kosten begroot op €1.200.000 en de variabele kosten van de ontvangen goederen op €124.000 en van de afgegeven goederen op €488.000.


De magazijnkosten maken deel uit van de v.v.p. (zie de opbouw). De dekking wordt voor 20% geboekt bij ontvangst in het magazijn van de ingekochte goederen en voor 80% bij afgifte van de goederen uit het magazijn. Afdeling Verkoop Deze afdeling wordt gebudgetteerd volgens de methode van het vaste budget. Voor dit boekjaar is het dekkingstarief 10% van de bruto-omzet (exclusief omzetbelasting). d e

f

Splits de toeslag voor indirecte inkoopkosten (= 5%) in een percentage voor constante kosten en een percentage voor variabele kosten. Bereken het toeslagpercentage (= x% in de v.v.p.) voor dekking van de magazijnkosten en splits dat in een percentage voor respectievelijk de constante kosten, de variabele kosten bij ontvangst en de variabele kosten bij afgifte. Bereken het bedrag dat voor dit boekjaar is begroot voor constante kosten van de afdeling Verkoop. In verband met het systeem van dekking van de magazijnkosten komt in het grootboek de rekening 701 Gepassiveerde magazijnkosten voor. In verband met de waardering van de voorraad in de toonzaal komt in het grootboek de rekening 711 Nog niet-gerealiseerde bedragen voor; deze rekening betreft de nog niet-gerealiseerde bedragen voor omzetbelasting, verkoopkosten en winstopslag. Op 1 september dit boekjaar kwamen de volgende rekeningen met bijbehorende bedragen voor: 700 Voorraad in Magazijn € 900.000 Debet 710 Voorraad in Toonzaal € 69.020 Debet.

g

Bereken per 1 september dit boekjaar het saldo van de rekeningen: 701 Gepassiveerde magazijnkosten 711 Nog niet-gerealiseerde bedragen Geef gemotiveerd per rekening aan waarom deze rekeningen een creditsaldo hebben.

In augustus dit boekjaar heeft men twee inkoopfacturen geboekt van een buitenlandse leverancier. Deze twee facturen zijn de enige openstaande facturen die in buitenlandse valuta moeten worden betaald. Het betreft de volgende facturen: · nummer 816 van 10 augustus, VRV 5.000; · nummer 839 van 17 augustus, VRV 8.000. (NB: VRV betekent Vreemde Valuta) Het ontvangen leverancierskrediet is één maand. Ter afdekking van het koersrisico heeft men als volgt gehandeld: · een termijntransactie gesloten voor aankoop van VRV 5.000 per 10 september dit boekjaar tegen een koers: 1 VRV = €1,80; · 8 callopties gekocht van VRV 1.000 per stuk à €51 per optie; de uitoefendatum is 17 september dit boekjaar en de uitoefenprijs bedraagt 1 VRV = €1,78. 11 Transacties in vreemde valuta 133

Het volgende koersverloop is gegeven: 10 augustus: contantkoers VRV 1 17 augustus: contantkoers VRV 1 31 augustus: contantkoers VRV 1 30 augustus: koers per optie €60. 10 september: contantkoers VRV 1 17 september: contantkoers VRV 1

= €1,75 = €1,80 = €1,82 = €1,83 = €1,85

In het grootboek komen in verband met de inkopen in vreemde valuta en de verkopen in vreemde valuta de volgende rekeningen voor: 135 Debiteuren vreemde valuta 165 Crediteuren vreemde valuta 180 Valutaopties 190 Te neutraliseren koersverschillen i.v.m. termijntransacties 191 Geamortiseerd koersverschil termijntransacties 920 Valutakoersresultaten Ultimo elke maand worden de debiteuren vreemde valuta en de crediteuren vreemde valuta omgerekend tegen de dan geldende koers. Ook ultimo elke maand worden de opties gewaardeerd tegen de dan geldende koers. h

Bereken per 1 september dit boekjaar met betrekking tot de in augustus geboekte twee inkoopfacturen het saldo van de volgende rekeningen: 165 Crediteuren vreemde valuta 180 Valutaopties 190 Te neutraliseren koersverschillen i.v.m. termijntransacties 191 Geamortiseerd koersverschil termijntransacties De ingekochte goederen worden bij ontvangst onmiddellijk in de voorraad opgenomen; de bijbehorende inkoopfactuur wordt pas geboekt als de goederen zijn ontvangen. Het moment van levering van de verkochte goederen valt samen met het moment waarop de verkopen worden gefactureerd. Financiële feiten over september 1 Kostenverdeelstaat

Eerstbelaste kosten afdeling Inkoop afdeling Magazijn afdeling Verkoop

Constant € 39.000 102.500 207.500 € 349.000

2 Magazijnontvangstenboek V.v.p.-waarde van de ontvangen goederen €900.000.


Variabel € 11.050 51.300 8.000 € 70.350

3 Inkoopboek Factuurwaarde van ingekochte goederen ingaande vrachten 19% omzetbelasting De v.v.p.-waarde is €914.000. 4 Verkoopboek detaillisten gefactureerd en afgeleverd rabatten

€ € €

728.000 14.000 742.000 140.980 882.980

€ 2.100.000 - 398.000 € 1.702.000 - 323.380 € 2.025.380 40.507,60 € 2.065.887,60

19% omzetbelasting 2% toeslag kredietbeperking

Het standaardrabat is 20%. 5 Verkoopboek consumenten gefactureerd en afgeleverd afgeleverd tegen ontvangst van betaalcheques

€ €

19.040 4.284 23.324

In deze bedragen is 19% omzetbelasting begrepen. 6 Bankboek (Ontvangsten) Bijgeschreven wegens ingezonden bankcheques €1.200. Ontvangen van detaillisten exclusief de kredietbeperkingstoeslag €1.250.000. Ontvangen van detaillisten inclusief de kredietbeperkingstoeslag €728.280. 7 Bankboek (Uitgaven) Op 10 september gekocht VRV 5.000 waarvoor een termijntransactie was gesloten op 10 augustus jongstleden; het bedrag is onmiddellijk overgemaakt aan de buitenlandse leverancier. Op 17 september zijn 8 callopties uitgeoefend welke op 17 augustus jongstleden zijn gekocht; tegelijkertijd heeft de bank VRV 8.000 overgemaakt aan de buitenlandse leverancier. 8 Budgetregister Hierin is opgenomen: · het budget voor de afdeling Inkoop; · het budget voor de afdeling Magazijn; · het budget voor de afdeling Verkoop. i j

Stel de journaalposten op van de hiervoor vermelde financiële feiten over september (zie ook de volgende bijlage). Bereken de bezettingsresultaten met behulp van de grootboekrekeningen en stel vervolgens de controleberekening op van: · het bezettingsresultaat van de afdeling Inkoop; · het bezettingsresultaat van de afdeling Magazijn; · het bezettingsresultaat van de afdeling Verkoop.

11 Transacties in vreemde valuta 135

Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van handelshuis Beemster International BV: 570 Kosten afdeling Magazijn 110 Bank 571 Budget afdeling Magazijn 120 Betaalcheques 572 Te dekken budget 130 Debiteuren afdeling Magazijn 113 Debiteuren vreemde 573 Dekking afdeling valuta Magazijn 140 Kredietbeperkingstoeslag 580 Kosten afdeling Verkoop 150 Ontvangen goederen 581 Budget afdeling Verkoop 160 Crediteuren 582 Te dekken budget 165 Crediteuren vreemde afdeling Verkoop valuta 583 Dekking afdeling Verkoop 170 Te verrekenen OB 700 Voorraad in Magazijn magazijnkosten 701 Gepassiveerde 175 Af te dragen OB 702 Prijsverschillen Magazijn180 Valutaopties kosten 190 Te neutraliseren 710 Voorraad in Toonzaal koersverschillen in 711 Nog niet-gerealiseerde verband met termijnbedragen transacties 800 Kostprijs van de omzet 191 Geamortiseerd 801 Toeslag verkoopkosten koersverschil termijn802 Toeslag rabatten transacties 805 Omzet 499 Overboekingsrekening 810 Rabatten 560 Kosten afdeling Inkoop 811 Verrekende rabatten 561 Budget afdeling Inkoop 910 Kredietbeperkingstoeslag 562 Te dekken budget 920 Valutakoersresultaten afdeling Inkoop 563 Dekking afdeling Inkoop


12 Nevenvestigingen (filialen)

12.1

Met betrekking tot de nevenvestigingen kan een zelfstandige dan wel een niet-zelfstandige administratie worden gevoerd.

a Wanneer is sprake van een zelfstandige administratie? b 1 Wanneer is sprake van een niet-zelfstandige administratie? 2 Noem de voornaamste methoden van niet-zelfstandige administratie.

Gevraagd

12.2

De handelsonderneming Vlijweg BV te Dordrecht heeft diverse nevenvestigingen, waaronder één te Oirschot. De methode van de gesplitste rekening per vestiging wordt gevolgd. De bij de vestiging Oirschot aanwezige goederenvoorraad wordt geadministreerd tegen verkoopprijzen inclusief omzetbelasting. De winstopslag bedraagt 30% van de verkoopprijs exclusief omzetbelasting. De omzetbelasting bedraagt 19%. In verband met toeslag voor kosten van de vestiging Oirschot wordt gerekend met 15% van de verkopen (exclusief omzetbelasting). Voor de maand maart gelden de volgende gegevens: · Aan de vestiging Oirschot goederen afgeleverd met een inkoopprijs van €38.290. · Van de vestiging Oirschot goederen retour ontvangen met een verkoopwaarde inclusief omzetbelasting van €3.570. · Per bank €49.800 ontvangen, afkomstig van de vestiging Oirschot. · Van de vestiging Oirschot het volgende kasoverzicht ontvangen:

€ €

Beginsaldo Debiteuren Contante verkopen

·

Kasoverzicht 4.160,00 Stortingen hoofdkantoor 13.512,50 Kosten (incl. 3 1.140 OB) 41.888,00 Eindsaldo 59.560,50

€ €

Van de vestiging Oirschot het volgende goederenoverzicht ontvangen: beginvoorraad goederen ontvangen van hoofdkantoor verkocht op rekening verkocht à contant retour gezonden aan hoofdkantoor

eindvoorraad goederen

€ -

49.800,00 7.140,00 2.620,50 59.560,50

€ 18.564 - 65.093 € 83.657 14.875 41.888 3.570 - 60.333 € 23.324

De volgende controlerende tussenrekeningen zijn in gebruik: · Stortingen vestigingen · Goederenzendingen vestigingen · Contante verkopen vestiging Oirschot 137

Gevraagd

a 1 2 3 b 1 2 3

12.3

Journaliseer: de goederenzending aan de vestiging Oirschot; de retourontvangst goederen van de vestiging Oirschot; de ontvangst per bank van de storting door de vestiging Oirschot. Journaliseer: het kasoverzicht; het goederenoverzicht; a de gerealiseerde winst; NB: De omzet moet in het grootboek tot uitdrukking komen. b de verschuldigde omzetbelasting; c de toeslag voor de kosten. De handelsonderneming Gravenweg BV te Rotterdam heeft enkele nevenvestigingen waaronder de vestiging te Veendam. Met betrekking tot de vestiging Veendam komt één grootboekrekening voor met daarop aansluitend een subgrootboek. De bij de vestiging Veendam aanwezige goederenvoorraad wordt geadministreerd tegen verkoopprijzen inclusief omzetbelasting. De samenstelling hiervan is als volgt: Inkoopprijs 60% Winstopslag 40% 100% Omzetbelasting 19% 119% In verband met toeslag voor kosten van de vestiging Veendam wordt gerekend met 15% van de verkopen exclusief omzetbelasting. In het subgrootboek komen de volgende rekeningen voor: Inventaris Verrekende kosten Voorraad goederen Omzet Debiteuren Kostprijs omzet Kas Toeslag kosten Ongerealiseerde winst en OB Contante verkopen Te betalen kosten Winstsaldo Kosten Over de maand januari gelden met betrekking tot de vestiging Veendam de volgende gegevens: · De vestiging Veendam heeft op 1 januari de volgende activa en passiva: inventaris € 28.800 voorraad € 35.700 debiteuren € 11.985 kas € 6.670 ongerealiseerde winst en OB € 17.700 te betalen kosten € 2.000 · · ·

Aan de vestiging Veendam goederen afgeleverd met een inkoopprijs van €66.000. Per bank €120.400 ontvangen, afkomstig van de vestiging Veendam. Van de vestiging Veendam het volgende kasoverzicht ontvangen:


€ €

Beginsaldo Contante verkopen Debiteuren

Kasoverzicht 6.670 Kosten (incl. €3.002 OB) 128.520 Stortingen hoofdkantoor 11.280 Eindsaldo 146.470

€ €

18.802 120.400 7.268 146.470

·

Van de vestiging Veendam het volgende goederenoverzicht ontvangen: beginvoorraad goederen € 35.700 ontvangen van hoofdkantoor - 130.900 € 166.600 verkocht op rekening € 10.710 verkocht à contant - 128.520 - 139.230 eindvoorraad goederen € 27.370

·

De maandelijkse afschrijving op de inventaris van de vestiging Veendam bedraagt €600. Aan het einde van de maand is door de vestiging Veendam voor kosten verschuldigd €2.500. Deze verschuldigde kosten zijn, evenals de verschuldigde kosten aan het begin van de maand, transitorisch.

·

In verband met de goederenzendingen aan de vestigingen en de geldstortingen door de vestigingen komen in het grootboek van Gravenweg de volgende controlerende tussenrekeningen voor: · Goederenzendingen vestigingen · Stortingen vestigingen. Gevraagd

Geef de journaalposten. Geef de rekeningen in het subgrootboek Vestiging Veendam over januari. c 1 Het door de vestiging Veendam over januari behaalde resultaat, alsmede de per 31 januari aanwezige activa en passiva. 2 De journaalpost naar aanleiding van de vaststelling van het resultaat. d De grootboekrekening Vestiging Veendam. a b

12.4

De handelsonderneming Megens BV, gevestigd te ’s-Hertogenbosch, heeft nevenvestiging in Helmond en in Veghel. Voor elke vestiging komt in het grootboek één rekening voor met daarop aansluitend een subgrootboek. De bij de vestigingen aanwezige goederenvoorraad wordt geadministreerd tegen verkoopprijzen inclusief omzetbelasting. De samenstelling hiervan is als volgt: Inkoopprijs 60% Winstopslag 40% 100% Omzetbelasting 19% 119% In verband met toeslag voor kosten wordt voor de beide vestigingen gerekend met 10% van de verkopen exclusief omzetbelasting. 12 Nevenvestingen (filialen) 139

In het grootboek komen inzake de vestigingen de volgende controlerende tussenrekeningen voor: · Stortingen vestigingen · Goederenzendingen vestigingen In de subgrootboeken van de vestigingen komen de volgende rekeningen voor: Kas Kosten Debiteuren Verrekende kosten Crediteuren Omzet Te betalen kosten Kostprijs omzet Voorraad goederen Toeslag kosten Ongerealiseerde winst en OB Contante verkopen Inventaris Winstsaldo Over de maand december worden inzake de vestiging Veghel de volgende gegevens verstrekt: 1 Door het hoofdkantoor zijn voor €64.200 (inkoopprijs) goederen gezonden aan de vestiging Veghel. 2 Door het hoofdkantoor zijn voor €19.040 (verkoopwaarde) goederen van de vestiging Veghel terugontvangen. 3 Het hoofdkantoor heeft per bank €91.900 ontvangen, afkomstig van de vestiging Veghel. 4 Het kasoverzicht van de vestiging Veghel ziet er als volgt uit:

Beginsaldo Contante verkopen Debiteuren Debiteuren vestiging Helmond

€ €

Kasoverzicht 5.700 Kosten (incl. €1.786 OB) 96.390 Hoofdkantoor 27.495 Crediteuren 2.350 Crediteuren hoofdkantoor Eindsaldo 131.935

€ €

11.186 91.900 23.030 470 5.349 131.935

5 Het goederenoverzicht van de vestiging Veghel luidt als volgt: beginvoorraad goederen € 72.590 ontvangen van hoofdkantoor € 127.330 rechtstreeks ontvangen van leveranciers - 42.840 NB: De leveranciers hebben de vestiging Veghel belast inclusief 19% omzetbelasting. - 170.170 € 242.760 verkocht op rekening € 28.560 verkocht à contant - 96.390 retourgezonden aan hoofdkantoor - 19.040 doorgezonden aan vestiging Helmond - 34.510 - 178.500 € 64.260 voorraadverschil 714 eindvoorraad goederen € 63.546


6 De maandelijkse afschrijving op de inventaris van de vestiging Veghel bedraagt €1.000. 7 De door de vestiging Veghel verschuldigde kosten bedragen: per 1 december € 2.900 per 31 december € 2.100 Beide bedragen hebben een transitorisch karakter. Gevraagd

a

b

12.5

Geef alle journaalposten over december waartoe de verstrekte gegevens aanleiding geven (inclusief de journaalpost van het saldo winst van de vestiging). Geef aan welke debiteringen en crediteringen in het subgrootboek (van de vestiging Veghel) moeten worden gemaakt.

De handelsonderneming BV Nillesen te Utrecht heeft een nevenvestiging te Wormerveer. Er is sprake van een zelfstandige administratie. De administratie wordt bij de vestiging Wormerveer gevoerd. Het hoofdkantoor levert het aangiftebiljet omzetbelasting in en betaalt de volgens de aangifte verschuldigde belasting. Over april worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Het hoofdkantoor heeft aan de vestiging Wormerveer goederen gezonden met een inkoopprijs van €114.000. De goederen zijn voor deze inkoopprijs aan de vestiging Wormerveer in rekening gebracht. De vestiging Wormerveer heeft zowel de goederen als de factuur ontvangen. 2 De vestiging Wormerveer heeft per bank €36.000 overgemaakt naar de bankrekening van het hoofdkantoor. Het hoofdkantoor heeft de bijschrijving ontvangen. 3 De vestiging Wormerveer heeft goederen op rekening verkocht voor €144.000; omzetbelasting €27.360. De goederen zijn afgeleverd; de inkoopwaarde bedraagt €102.100. De vestiging Wormerveer heeft het hoofdkantoor hierover bericht. 4 Het hoofdkantoor heeft van een debiteur van de vestiging Wormerveer €21.150 per bank ontvangen. De vestiging Wormerveer is hiervan in kennis gesteld. 5 De vestiging Wormerveer heeft van een leverancier een factuur ontvangen ad €36.890 inclusief 19% omzetbelasting. Tegelijk met de factuur zijn ook de goederen ontvangen. De vestiging Wormerveer heeft dit doorgegeven aan het hoofdkantoor. 6 Het hoofdkantoor heeft per bank op aangifte de omzetbelasting over het eerste kwartaal voldaan: verschuldigde belasting € 156.000 voorbelasting - 111.550 € 44.450 7 De vestiging Wormerveer heeft over april een saldo winst behaald van €24.900 en dit aan het hoofdkantoor bericht.

Gevraagd

a

Geef de journaalposten: 1 voor het hoofdkantoor; 2 voor de vestiging.

12 Nevenvestingen (filialen) 141

Op 31 december komt in het grootboek van het hoofdkantoor de rekening Vestiging Wormerveer voor met een debetsaldo van €92.000. In de boeken van de vestiging Wormerveer komt de rekening Hoofdkantoor voor met een creditsaldo van €76.000. Aan het einde van het jaar hebben nog de volgende transacties plaatsgehad: · Het hoofdkantoor zond voor €10.000 goederen aan de vestiging Wormerveer. Deze zending is door de vestiging Wormerveer in het nieuwe jaar geboekt. · Door de vestiging Wormerveer is €6.000 gestort op de bankrekening van het hoofdkantoor. De storting is door het hoofdkantoor eerst in het nieuwe jaar geboekt. Tot welke journaalposten geven voorgaande gegevens zowel voor het hoofdkantoor als voor de vestiging Wormerveer per 31 december aanleiding? c Laat zien, of er ná deze boekingen overeenstemming bestaat tussen de rekeningen Vestiging Wormerveer en Hoofdkantoor. d Welke journaalposten zullen in het nieuwe jaar naar aanleiding van de gegevens worden gemaakt: 1 door het hoofdkantoor? 2 door de vestiging Wormerveer? b

* 12.6

NB: In deze opgave wordt in plaats van vestiging de term filiaal gebruikt. Detailhandelsonderneming De Prijsbreker heeft een hoofdkantoor in Nijverdal en twee filialen in respectievelijk Zwolle en Enschede. Elk filiaal heeft een zelfstandige boekhouding, met eigen rekeningen voor de omzetbelasting. Op 30 november 2006 koopt De Prijsbreker tegen contante betaling een detailhandelsonderneming in Deventer, die als eenmanszaak werd gevoerd. De overnameprijs wordt vastgesteld op basis van een door de accountant opgestelde overnamebalans per 30 november 2006. De overnamebalans luidt als volgt:

Gebouwen Winkelinventaris Voorraden Afschrijving incourant Debiteuren Liquide middelen

€ -

Overnamebalans per 30 november 2006 € 894.000 Eigen vermogen 106.000 Hypothecaire lening 640.000 Crediteuren 40.000 600.000 10.000 20.000 € 1.630.000

€ -

1.240.000 90.000 300.000

€

1.630.000

De overnameprijs wordt vastgesteld op €1.300.000. Het bedrag boven op de overnamebalans vermelde bezittingen verminderd met de schulden is een vergoeding voor de uitstekende vestigingsplaats in Deventer; deze vergoeding wordt aangeduid als goodwill. Binnen De Prijsbreker wordt de overgenomen onderneming in Deven142 Deel 1 Handelsondernemingen

ter verder aangeduid als filiaal Deventer. Ook voor dit filiaal wordt een zelfstandige administratie geopend. Voor de boekhoudkundige verwerking van de bezittingen en schulden van het filiaal Deventer gelden de volgende regels: · De goodwill, de gebouwen en de hypothecaire lening worden opgenomen in de zelfstandige boekhouding van het hoofdkantoor. · De overige bezittingen en schulden worden opgenomen in de zelfstandige administratie van het filiaal. Ten aanzien van de voorraden volgt hierna nadere informatie. Voorraden De voorraden bij het hoofdkantoor van De Prijsbreker worden op de grootboekrekening Voorraden geadministreerd tegen inkoopprijzen (exclusief omzetbelasting). Bij de filialen wordt de grootboekrekening Voorraden bijgehouden tegen de consumentenprijzen (inclusief omzetbelasting). Het hoofdkantoor stelt bij de onderlinge leveringen tussen de filialen de eis dat deze transacties lopen via de grootboekrekening Voorraden van het hoofdkantoor. Leveringen van goederen tussen het hoofdkantoor en de filialen vindt plaats zonder winstopslag en worden niet als omzet beschouwd. Besloten wordt van de overgenomen voorraden bij het filiaal Deventer het gehele incourante gedeelte over te brengen naar het filiaal Enschede, dat daarvoor betere verkoopmogelijkheden heeft. Voor deze incourante voorraad gelden de volgende cijfers: Inkoopprijs volgens de overnamebalans Gecalculeerd verlies volgens de overnamebalans Winstopslag Omzetbelasting 19% Consumentenprijs

€ € € €

90.000 40.000 50.000 10.000 60.000 11.400 71.500

De resterende voorraad volgens de overnamebalans wordt opgenomen in de boekhouding van het filiaal Deventer op basis van de volgende berekening: € € €

Inkoopprijs volgens de overnamebalans Winstopslag Omzetbelasting 19% Consumentenprijs

550.000 82.500 632.500 120.175 752.675

De volgende grootboekrekeningen komen voor: Bij het hoofdkantoor Gebouwen Winkelinventaris Goodwill Voorraden

Bij elk van de filialen Winkelinventaris Voorraden Debiteuren Liquide middelen 12 Nevenvestingen (filialen) 143

Debiteuren Liquide middelen Filiaal Zwolle Filiaal Enschede Filiaal Deventer Crediteuren

Gevraagd

a

Crediteuren Afschrijving incourante voorraden Hoofdkantoor Kostprijs verkopen Hypothecaire lening Ongerealiseerde winst en omzetbelasting in voorraden Opbrengst verkopen Verschuldigde omzetbelasting

Geef naar aanleiding van alle voorgaande gegevens de journaalposten in de boekhouding van: 1 het hoofdkantoor van De Prijsbreker; 2 het filiaal Deventer; 3 het filiaal Enschede. In december 2006 doen zich bij De Prijsbreker onder meer de volgende financiële feiten voor: 1 Het hoofdkantoor verstuurt goederen met een inkoopprijs van €7.000 en een consumentenprijs van €10.000 naar het filiaal Zwolle. Het grootste gedeelte van deze goederen arriveert bij het filiaal Zwolle in december 2006; de rest in januari 2007. De gegevens hierover zijn:

Ontvangen in: December 2006 Januari 2007 € 6.300 € 700 € 9.000 € 1.000

Inkoopprijs hoofdkantoor Consumentenprijs

2 Het filiaal Enschede maakt in december 2006 in totaal €16.000 per bank over naar het hoofdkantoor. Van dit bedrag wordt €14.000 in december 2006 en €2.000 in januari 2007 bijgeschreven op de bankrekening van het hoofdkantoor. 3 Een debiteur voldoet een schuld aan het filiaal Zwolle van €1.900 per abuis door overschrijving van dit bedrag op de bankrekening van het filiaal Enschede. De administrateur van De Prijsbreker besluit deze betaling via de boekhouding van het hoofdkantoor te laten lopen. 4 Het filiaal Deventer verkoopt op rekening goederen met een in de boekhouding van dit filiaal genoteerde consumentenprijs van €7.340 voor €7.140. De inkoopprijs van deze goederen bij het hoofdkantoor was € 5.000. Van deze goederen werd in december 2006 een factuur verzonden naar de koper. b

1 2 3 4

Geef naar aanleiding van de financiële feiten in de maand december 2006 de journaalposten die moeten worden gemaakt in de boekhouding van: het hoofdkantoor van De Prijsbreker; het filiaal Zwolle; het filiaal Enschede; het filiaal Deventer.


NB: Indien in één van de boekhoudingen van één of meer van de vermelde financiële feiten geen journaalpost hoeft te worden gemaakt, moet dit in de uitwerking worden aangegeven met ‘geen journaalpost’. Begin januari 2007 moeten bij het filiaal Deventer twee incourante partijen uit de winkelvoorraad worden afgewaardeerd.

Oude consumentenprijs Nieuwe consumentenprijs

Partij 1 € 2.856 € 2.618

Partij 2 € 2.856 € 1.785

Bij het vaststellen van de consumentenprijs werd van een winstopslag van 20% van de inkoopprijs uitgegaan. Het tarief van de omzetbelasting is 19%.

Gevraagd

c

Geef voor elke partij de journaalpost die hiervan in de boekhouding van het filiaal Deventer moet worden gemaakt. (SPD gewijzigd)

12.7

De BV Esseboom te Nijmegen heeft een nevenvestiging te Weert. Voor de vestiging Weert is een afzonderlijk grootboek in gebruik. In de loop van het jaar heeft het hoofdkantoor voor een bedrag van €520.000 goederen geleverd aan de vestiging Weert (en hiervoor de rekening Omzet gecrediteerd). De inkoopprijs van deze goederen voor het hoofdkantoor is €400.000. Aan het einde van het jaar bevinden zich onder de voorraden van de vestiging Weert geen goederen die afkomstig zijn van het hoofdkantoor. Ook aan het begin van het jaar bevonden zich onder de voorraden van de vestiging Weert geen goederen die afkomstig waren van het hoofdkantoor. In het grootboek van de vestiging Weert komt de rekening Omzet voor. Verdere gegevens: · De rekening Vestiging Weert (in het grootboek van het hoofdkantoor) vertoont per 31 december een debetsaldo van €125.000. De rekening Hoofdkantoor (in het grootboek van de vestiging Weert) vertoont per 31 december een creditsaldo van €125.000. · De vestiging Weert heeft over het afgelopen jaar een winst behaald van €65.000.

a

Geef de eliminatiepost ten behoeve van het combineren van de balansen per 31 december. Geef de eliminatieposten ten behoeve van het combineren van de winst-en-verliesrekeningen.

b

* 12.8

De BV Sommerdijk te Zwolle heeft een nevenvestiging te Raalte. Voor de vestiging Raalte is een afzonderlijk grootboek in gebruik. In de loop van het jaar heeft het hoofdkantoor voor een bedrag van €520.000 goederen geleverd aan de vestiging Raalte (en hiervoor de rekening Omzet gecrediteerd). De inkoopprijs van deze goederen voor 12 Nevenvestingen (filialen) 145

het hoofdkantoor is €400.000. Aan het einde van het jaar bevinden zich onder de voorraden van de vestiging Raalte voor €130.000 goederen die afkomstig zijn van het hoofdkantoor. De inkoopprijs van deze goederen voor het hoofdkantoor is €100.000. Aan het begin van het jaar bevonden zich onder de voorraden van de vestiging Raalte geen goederen die afkomstig waren van het hoofdkantoor. In het grootboek van de vestiging Raalte komt de rekening Omzet voor. Verdere gegevens: · De volgende rekeningen in het grootboek van het hoofdkantoor vertonen eind boekjaar de daarachter weergegeven saldi:

150 180 960 975

Vestiging Raalte In voorraad vestiging Raalte begrepen winstopslag Winst vestiging Raalte Niet-gerealiseerde winst goederenzendingen vestiging Raalte

·

Gevraagd

a b

12.9

Debet € 210.000

Credit € €

€

30.000 165.000

30.000

De rekening Hoofdkantoor in het grootboek van de vestiging Raalte vertoont eind boekjaar een creditsaldo van €210.000.

Geef de eliminatieposten ten behoeve van het combineren van de balansen per 31 december. Geef de eliminatieposten ten behoeve van het combineren van de winst-en-verliesrekeningen.

De handelsonderneming Kluijtmans BV te Haarlem heeft een nevenvestiging te Vlaardingen. Voor het filiaal is een afzonderlijk grootboek in gebruik. Per 31 december worden de volgende stukken overgelegd:

Balans per 31 december en winst-en-verliesrekening van de vestiging Omschrijving Winst-en-verliesrekening Balans Magazijn € 60.000 Vorderingen 40.000 Afschrijving dubieuze vorderingen Kas 7.400 Hoofdkantoor Omzet € 350.000 Kostprijs omzet € 235.000 Kosten 43.000 Saldo winst 72.000 € 350.000 € 350.000 € 107.400


€

4.400

-

103.000

€

107.400

Balans per 31 december en winst-en-verliesrekening van het hoofdkantoor Omschrijving Winst-en-verliesrekening Balans Gebouwen € 197.000 Magazijn 140.000 Vestiging Vlaardingen 103.000 Vorderingen 75.000 Afschrijving dubieuze vorderingen Remises onderweg 3.000 Bank 35.000 Kas 11.000 Geplaatst kapitaal Winst ná belastingen Voorziening belastingen Schulden Te betalen belastingen Niet-gerealiseerde winst voorraad vestiging Vlaardingen Nog te betalen kosten Omzet € 850.000 Kostprijs omzet € 590.000 Kosten 112.000 Winst filiaal 72.000 Niet-gerealiseerde winst vestiging Vlaardingen 5.000 Belastingen 73.500 Saldo winst 141.500 € 922.000 € 922.000 € 564.000

€

9.000

-

250.000 141.500 14.000 60.000 70.500

-

12.000 7.000

€

564.000

Nadere gegevens: · In de vestiging Vlaardingen worden uitsluitend goederen verhandeld afkomstig van het hoofdkantoor. · Het hoofdkantoor belast bij levering van goederen de vestiging Vlaardingen voor de inkoopprijs, verhoogd met een winstopslag van 25% van de inkoopprijs. Voor het aldus berekende bedrag crediteert het hoofdkantoor de rekening Omzet. Gedurende het afgelopen boekjaar heeft het hoofdkantoor aan de vestiging Vlaardingen voor €260.000 goederen geleverd (dit bedrag is inclusief de winstopslag). · De vestiging Vlaardingen administreert de magazijnvoorraad tegen de door het hoofdkantoor in rekening gebrachte prijzen. Het voorraadverloop bij de vestiging Vlaardingen (tegen inkoopprijs van de vestiging) is als volgt: beginvoorraad € 35.000 inkopen - 260.000 € 295.000 verkopen - 235.000 eindvoorraad € 60.000 Gevraagd

a b c

Geef de gecombineerde balans per 31 december. Geef de gecombineerde winst-en-verliesrekening. Geef zowel voor a als voor b een toelichting op de eliminatieposten.


* 12.10

De handelsonderneming BV Straver heeft een nevenvestiging te Tilburg. Voor de vestiging Tilburg wordt een zelfstandige administratie gevoerd. Het hoofdkantoor administreert de goederen tegen inkoopprijzen. Bij levering van goederen belast het hoofdkantoor de vestiging Tilburg voor de inkoopprijs van de goederen verhoogd met een winstopslag van 30% van de inkoopprijs. De vestiging Tilburg betrekt de goederen uitsluitend van het hoofdkantoor. De goederenvoorraad wordt door de vestiging Tilburg geadministreerd tegen verkoopprijzen. De verkoopprijs van de vestiging bestaat uit de inkoopprijs van de vestiging verhoogd met een toeslag van 40% van de inkoopprijs van de vestiging voor brutowinst. Verdere gegevens: 1 De in het grootboek van de vestiging Tilburg voorkomende rekening Voorraad vertoont op 1 januari een saldo van €455.000. 2 Het hoofdkantoor heeft aan de vestiging Tilburg goederen geleverd met een inkoopprijs van €600.000. 3 De vestiging Tilburg heeft voor €1.274.000 goederen tegen verkoopprijs van de vestiging (op rekening) verkocht.

Gevraagd

a

Journaliseer de verstrekte gegevens:

1 voor het hoofdkantoor; 2 voor de vestiging Tilburg. NB: Maak uitsluitend gebruik van de in de bijlage (aan het eind van de opgave) vermelde rekeningen. b Geef de eliminatieposten: 1 ten behoeve van de gecombineerde balans; 2 ten behoeve van de gecombineerde verlies-en-winstrekening. NB: Bij het opstellen van de gecombineerde jaarrekening wordt de wijze waarop het hoofdkantoor zijn voorraad op de balans opneemt en zijn brutowinst op de winst-en-verliesrekening tot uitdrukking brengt, in acht genomen.

Bijlage Grootboekrekeningen hoofdkantoor 150 Vestiging Tilburg 175 Niet-gerealiseerde winst in voorraad vestiging Tilburg1 700 Magazijn 800 Kostprijs omzet 840 Omzet 970 Niet-gerealiseerde winst op transacties met vestiging Tilburg1 1 Niet-permanente rekeningen


Grootboekrekeningen vestiging Tilburg 130 Debiteuren 170 Hoofdkantoor 700 Voorraad goederen 705 Niet-gerealiseerde winst 820 Gerealiseerde winst

1

Gevraagd

12.11

NB: In deze opgave wordt in plaats van vestiging de term filiaal gebruikt. Handelsonderneming Drecht BV verkoopt aan detaillisten duurzame consumptiegoederen via een tweetal filialen. De BV beschikt over een distributiecentrum dat bij het hoofdkantoor is ondergebracht. De goederen worden centraal ingekocht en door de leveranciers bij het distributiecentrum afgeleverd en vandaaruit naar de filialen verzonden. De goederen worden in het distributiecentrum in speciale kratten verpakt, die van codenummers zijn voorzien. Daardoor is het mogelijk de ouderdom van de kratten vast te stellen en ook het aantal keren dat een krat voor verzending is gebruikt. Het hoofdkantoor legt op zijn rekening 330 Voorraad kratten de inkoopwaarde vast van alle kratten waarvan zij juridisch en economisch eigenaar blijft. Deze kratten worden in drie jaar afgeschreven. Maande1 _ -deel van de inkoopwaarde van de kratten geboekt lijks wordt daartoe 36 op de rekening 335 Afschrijving kratten. Bij verzending van de kratten 1 _ -deel van de inkoopwaarde van vanuit het distributiecentrum wordt 12 de kratten als afschrijvingskosten geboekt. De directie van Drecht BV stelt het op prijs dat de kratten niet door derden voor andere doeleinden worden gebruikt. Daarom wordt een statiegeld van €200 per krat in rekening gebracht. Indien een krat na één maand nog niet is terugontvangen, wordt bovendien €10 huur per maand per krat in rekening gebracht. Deze huur wordt verrekend met het te restitueren statiegeld. Het restitutierecht vervalt indien de krat niet binnen één jaar na het verzenden is terugontvangen. De afschrijvingskosten en de onderhoudskosten van de kratten komen ten laste van de rekening 070 Voorzieningsrekening kratten. De in rekening gebrachte huren worden ten gunste van deze rekening geboekt. Eventuele voor- of nadelen bij buitengebruikstelling van kratten komen ook op deze rekening tot uitdrukking. De voorraad handelsgoederen in het distributiecentrum wordt geadministreerd tegen inkoopwaarde. De voorraden bij de filialen worden tegen groothandelsprijs geadministreerd. Deze groothandelsprijs bestaat uit de inkoopwaarde verhoogd met een winstopslag van 30% van de inkoopwaarde alsmede de verschuldigde omzetbelasting van 19%. Voor het hoofdkantoor en voor ieder van de filialen wordt een zelfstandige administratie gevoerd. Onderlinge leveringen worden via het hoofdkantoor afgewikkeld. Het hoofdkantoor verzorgt de aangifte van de omzetbelasting van de gehele onderneming. De in de grootboeken voorkomende rekeningen zijn opgenomen in de bijlage aan het eind van deze opgave.

a

Geef van de volgende financiële feiten 1 tot en met 9 journaalposten in: 1 het grootboek van het hoofdkantoor; 2 het grootboek van het filiaal Rotterdam.


1 Ontvangen facturen inzake: handelsgoederen vrachtkosten handelsgoederen kratten (1 000 stuks) omzetbelasting 19%

De desbetreffende goederen zijn ontvangen. 2 Verzonden naar filiaal Rotterdam: handelsgoederen winstopslag 30% statiegeld (100 kratten) omzetbelasting 19%

€ € €

300.000 10.000 175.000 485.000 92.150 577.150

€ € €

150.000 45.000 20.000 215.000 40.850 255.850

Te boeken afschrijvingskosten €1.500. Filiaal Rotterdam heeft deze goederen ontvangen. 3 Door filiaal Rotterdam zijn van afnemers terugontvangen 80 kratten à €200, totaal €16.000. Hierop zal €470 reeds in rekening gebrachte huur in mindering worden gebracht. De kratten zijn doorgezonden naar het hoofdkantoor, waar de kratten zijn ontvangen. 4 Door filiaal Rotterdam is aan afnemers in rekening gebracht: één maand huur over 50 kratten € 500 omzetbelasting 19% 95 € 595 Verder constateert het filiaal dat 30 kratten niet binnen één jaar zijn geretourneerd. De hierop te vorderen huur bedroeg €3.877,50. Op deze kratten is met de maandelijkse afschrijving €2.000 in totaal afgeschreven. De inkoopwaarde van deze kratten bedraagt €5.400. 5 Door filiaal Rotterdam is aan afnemers in rekening gebracht: handelsgoederen (groothandelsprijs) € 185.640 statiegeld (75 kratten) - 15.000 € 200.640 Hierin is begrepen €29.600 aan omzetbelasting. 6 Door filiaal Rotterdam is verzonden naar filiaal Zwolle: handelsgoederen statiegeld (vier kratten)

€ 9.282 800 € 10.082

Hierin is begrepen €1.482 aan omzetbelasting. De goederen zijn in Zwolle ontvangen. 7 Uitgevoerd werk door de onderhoudsafdeling van het hoofdkantoor: gecontroleerd en bijgewerkt 250 kratten weer afgeleverd aan het magazijn 240 kratten afgekeurd en buiten gebruik gesteld 10 kratten De afgekeurde kratten hadden een inkoopwaarde van €1.800, de verrichte maandelijkse afschrijvingen bedroegen €1.500. 150 Deel 1 Handelsondernemingen

De afgekeurde kratten zijn door het hoofdkantoor contant verkocht voor €59,50, dit is inclusief omzetbelasting. Controle- en onderhoudskosten van 250 kratten à €5 = €1.250. 8 Het hoofdkantoor heeft van een afnemer van het filiaal Rotterdam bericht ontvangen dat door brand in het magazijn van de afnemer vier kratten verloren zijn gegaan. De kratten hadden een inkoopwaarde van €720, terwijl er op €400 was afgeschreven. Er was reeds €47 huur in rekening gebracht. 9 De maandelijkse afschrijving op de kratten bedraagt €15.000. b

Wat is de betekenis van een debetsaldo tussen de rekeningen 270 en 271 aan het einde van het jaar? Aan het einde van het jaar wordt intern een gecombineerde balans van de filialen gemaakt. Daarna wordt deze gecombineerde balans samengevoegd met de balans van het hoofdkantoor tot de groepsbalans. Met betrekking tot de krattenadministratie geven deze balansen het volgende aan:

Voorraad kratten Afschrijving kratten

€ -

Balans hoofdkantoor Statiegelden

576.000 301.000 €

Voorraad kratten Kratten bij afnemers

€ -

€

280.000

€

180.000

275.000

Gecombineerde balans filiaal Rotterdam en filiaal Zwolle 60.000 Statiegelden 180.000 € 240.000

Er werd nog geen rekening gehouden met het feit dat filiaal Rotterdam in december 200 lege kratten aan het hoofdkantoor retourneerde, terwijl dit door het hoofdkantoor in januari van het volgend jaar werd verwerkt. c 1 Welke journaalpost dient bij het overgaan tot het opstellen van de

groepsbalans eerst te worden gemaakt? 2 Welke eliminatiepost vloeit uit deze gegevens voort?

Bijlage Rekeningschema hoofdkantoor: 070 Voorzieningsrekening kratten 100 Kas 130 Filiaal Rotterdam 131 Filiaal Zwolle 138 Winst en omzetbelasting filiaal Rotterdam 139 Winst en omzetbelasting filiaal Zwolle

Rekeningschema filiaal Rotterdam: 120 Debiteuren 121 Huur debiteuren 150 Statiegeld kratten 160 Hoofdkantoor 301 Voorraad goederen 330 Voorraad kratten 331 Kratten bij afnemers


140 Te verrekenen omzetbelasting 141 Te betalen omzetbelasting 160 Crediteuren 170 Statiegelden 270 Comptabele afschrijving kratten 271 Calculatorische afschrijving kratten 301 Voorraad handelsgoederen 330 Voorraad kratten 335 Afschrijving kratten 540 Kosten afdeling Onderhoud 541 Gedekte kosten afdeling Onderhoud 800 Omzet filiaal Rotterdam 801 Kostprijs omzet filiaal Rotterdam

12.12

NB: In deze opgave wordt in plaats van vestiging de term filiaal gebruikt. De fashionketen ‘Blue angelo’ met het hoofdkantoor in Utrecht verkoopt moderne trendy vrijetijdskleding. Deze verkoop vindt plaats in filialen (fashionhouses genaamd) in alle belangrijke winkelcentra in het land. De volgende aanpak van de verkoop wordt daarbij toegepast: De filialen betrekken hun vrijetijdskleding grotendeels van het hoofdkantoor en verkopen deze kleding onder de merknaam Blue angelo. De filialen zijn gerechtigd om zelfstandig bij derden kleding aan te kopen om hun assortiment aan te vullen. Uiteraard mag voor deze kleding de merknaam Blue angelo niet gehanteerd worden. De goederen en facturen worden niet gelijktijdig ontvangen. Zowel de van het hoofdkantoor betrokken kledingvoorraden als de voorraden zelfstandig ingekochte kleding worden tegen vaste verkoopprijzen geadministreerd. Bij de berekening van de vaste verkoopprijs wordt uitgegaan van een verwachte gemiddelde inkoopprijs die gescheiden wordt gecalculeerd voor zowel de zomercollectie als voor de wintercollectie voor het komende boekjaar. De zelf ingekochte kleding wordt gedurende het gehele jaar door de filialen verkocht. De samenstelling van de vaste verkoopprijs is als volgt:

Verwachte gemiddelde inkoopprijs Winstopslag Vaste verkoopprijs (exclusief OB) Omzetbelasting Vaste verkoopprijs


Zelf ingekochte kleding (in %) 60 40 100 19 119

Vrijetijdskleding betrokken via het hoofdkantoor Zomercollectie (in %) Wintercollectie (in %) 55 50 45 50 100 100 19 19 119 119

De levering van de zomer- en wintercollecties via het hoofdkantoor wordt afgerekend tegen de verwachte gemiddelde inkoopprijs voor de respectievelijke collecties. De verkopen geschieden à contant en worden in de kasregisters gesplitst in de volgende groepen: 1 de van het hoofdkantoor ingekochte zomercollectie; 2 de van het hoofdkantoor ingekochte wintercollectie; 3 de door het filiaal zelf ingekochte kleding. Verder vinden verkopen plaats aan personeelsleden. Op de verkopen aan het personeel wordt een korting van 20% van de voor het publiek geldende verkoopprijzen verleend. Het personeel kan uitsluitend korting krijgen als ze hun aankoop betalen met waardebonnen. De aankoop van deze bonnen door het personeel wordt op de rekening Personeelsdebiteuren geboekt. De korting wordt geboekt aan de hand van de ingeleverde waardebonnen. Elk filiaal heeft zijn eigen waardebonnen, die het voor eigen rekening laat drukken. Van de brutowinst behaald op de van het hoofdkantoor betrokken kleding wordt maandelijks 20% aan het hoofdkantoor afgedragen ter dekking van de door het hoofdkantoor gemaakte design- en productiekosten en algemene beheerskosten. De omzet en de kostprijs van de omzet worden geboekt vanaf een door de boekhouding opgestelde recapitulatiestaat van de kasregisterontvangsten. Bij terugneming van kleding wordt aan de cliënten een ruilbon verstrekt ter waarde van de aangekochte kleding. De geruilde kleding wordt na inspectie weer aan de voorraden toegevoegd. Het personeel mag de door hen gekochte kleding niet meer ruilen. Aan het einde van iedere maand wordt, om de verliezen op incourante kleding te dekken, 10% van de omzet niet-afgeprijsde kleding exclusief omzetbelasting, verminderd met de in die maand uitgegeven ruilbonnen, aan de voorziening voor incourante kleding gedoteerd. Dit percentage dient genomen te worden van de omzet exclusief de verkopen aan personeel. Voorts wordt vastgesteld welke kleding slecht loopt. In uitverkoopperioden wordt deze slechtlopende kleding verkocht tegen zogenoemde uitverkoopprijzen. Deze uitverkoopprijzen zijn opgebouwd uit de destijds verwachte gemiddelde inkoopprijs en de omzetbelasting over deze inkoopprijs. De afgeprijsde kleding die gedurende de uitverkoopperiode niet is verkocht, wordt volledig afgeboekt. De boekhouding van Blue angelo wordt gevoerd volgens de methode van de zelfstandige filiaaladministratie. In het grootboek van filiaal Breda worden de rekening Inkopen en de rekening Nog niet verschuldigde omzetbelasting gehanteerd. Bij het journaliseren dienen afzonderlijke rekeningen te worden gebruikt met betrekking tot respectievelijk zelf ingekochte kleding, zomercollectie van het hoofdkantoor en wintercollectie van het hoofdkantoor.

12 Nevenvestigingen (filialen) 153

Gevraagd

Geef de journaalposten naar aanleiding van de volgende boekingsfeiten met betrekking tot de maand september. 1 Inkoopboek Ontvangen facturen van het hoofdkantoor voor de wintercollectie ter waarde van €400.000 (verwachte gemiddelde inkoopprijs exclusief omzetbelasting). Ontvangen facturen van leveranciers ad €130.900 inclusief omzetbelasting. De verwachte gemiddelde inkoopprijs exclusief omzetbelasting is €112.000. 2 Boek inkomende kleding Ontvangen van het hoofdkantoor wintercollectie met als verwachte gemiddelde inkoopprijs €360.000. 3 Kasboek (gedeeltelijk)

Afdrachten kasregister Ontvangen ruilbonnen

Zelf ingekochte kleding

Wintercollectie

€ €

€ €

303.450 23.800 327.250

1.184.050 11.900 1.195.950

4 Recapitulatiestaat kasregisterontvangsten Omzet september: · zelf ingekochte kleding · wintercollectie · zomercollectie

5 Ruilregister Teruggenomen en aan de voorraad toegevoegd: · wintercollectie · zelf ingekochte kleding

Zomercollectie tegen uitverkoopprijzen € 59.500 – € 59.500

€ 327.250 - 1.195.950 59.500 € 1.582.700

€ €

4.760 19.040 23.800

De cliënten hebben voor eenzelfde bedrag ruilbonnen overhandigd gekregen. 6 Waardebonnenregister a Van drukkerij Princehage BV ontvangen waardebonnen met een tegenwaarde van €12.000. b Verkochte en afgegeven bonnen met een tegenwaarde van €9.000. 7 Verkoopboek ten aanzien van personeel Verkopen wintercollectie tegen voor het publiek geldende prijs € 20.825 Korting personeel 20% 4.165 € 16.660


8 Memoriaal Incourante voorraden · Boek de toevoeging aan de voorziening voor de maand september. · Zelf ingekochte kleding aangemerkt als ‘slecht lopende kleding’: oude vaste verkoopprijs € 26.180 nieuwe verkoopprijs € 15.708 · Aan het einde van de uitverkoopperiode blijkt van de afgeprijsde zomercollectie voor een bedrag van €17.850 inclusief omzetbelasting nog niet verkocht. Dit restant is verkocht en geleverd aan een handelaar voor €3.570. Dit bedrag is per kas ontvangen. (SPD gewijzigd)

12.13

NB: In deze opgave wordt in plaats van vestiging de term filiaal gebruikt. Wipstrik BV te Zwolle exploiteert een tweetal filialen, die in een winkelcentrum in Arnhem en een winkelcentrum in Zeist zijn gevestigd. Het hoofdkantoor en het centrale magazijn van Wipstrik BV zijn in Zwolle gevestigd. De te verkopen goederen worden voor een deel door het hoofdkantoor en voor een deel door de twee filialen zelfstandig ingekocht. De door het hoofdkantoor ingekochte goederen worden vanuit het centrale magazijn over de filialen gedistribueerd. De zelfstandig door de filialen ingekochte goederen worden rechtstreeks bij de filialen afgeleverd. De beide filialen bezitten een zelfstandige boekhouding. De filialen staan niet met elkaar in rekening-courant; alle onderlinge verhoudingen lopen via het hoofdkantoor in Zwolle. Het hoofdkantoor in Zwolle maakt voor de omzetbelasting één gecombineerde aangifte voor het hoofdkantoor en de beide filialen. Voorraden De voorraad goederen in het centrale magazijn wordt tegen vaste verrekenprijs geadministreerd. In de vaste verrekenprijs zijn begrepen opslagen ter dekking van inkoopkosten en van magazijnkosten. De opslag ter dekking van de inkoopkosten is vastgesteld op 5% van de inkoopprijs, exclusief omzetbelasting, die ter dekking van de magazijnkosten op 10% van de vaste verrekenprijs. De dekking van de inkoopkosten wordt geboekt bij de ontvangst van de goederen in het centrale magazijn. De dekking van de magazijnkosten wordt voor de helft geboekt bij de ontvangst van de goederen in het centrale magazijn en voor de helft bij de afgifte van de goederen aan de filialen. De zich in de filialen bevindende goederen worden geregistreerd tegen de voor het publiek geldende verkoopprijzen. In de verkoopprijs zijn begrepen: · de vaste verrekenprijs van het hoofdkantoor, dan wel de inkoopprijs, exclusief omzetbelasting, die het filiaal voor het goed heeft betaald;

12 Nevenvestigingen (filialen) 155

·

·

een brutowinstopslag; deze bedraagt voor het filiaal Arnhem 20% van de vaste verrekenprijs óf 20% van de door het filiaal betaalde inkoopprijs en voor het filiaal Zeist 24% van de vaste verrekenprijs óf 24% van de door het filiaal betaalde inkoopprijs; 19% omzetbelasting.

De brutowinstpercentages voor de filialen blijven gedurende het gehele jaar 2006 en 2007 gehandhaafd. Door een filiaal ontvangen goederen als gevolg van eigen inkopen worden door dit filiaal vastgelegd aan de hand van de ontvangen facturen, die steeds gelijktijdig met de goederen arriveren. Door een filiaal ontvangen goederen afkomstig van het hoofdkantoor of van het andere filiaal worden in het ontvangende filiaal vastgelegd aan de hand van het Overzicht goederenmutaties filiaal. Verkopen De verkopen aan het publiek vinden plaats vanuit de filialen, zowel à contant als op rekening. Elk filiaal boekt de contante verkopen en retouren aan de hand van de Kasafrekening filiaal en de verkopen op rekening aan de hand van het Overzicht goederenmutaties filiaal. De verkopen aan het personeel in een filiaal (zie Personeelsverkopen) worden door dat filiaal geboekt aan de hand van de Specificatie personeelsverkopen filiaal. Elk filiaal boekt voor alle verkopen de winstrealisatie en de – via het hoofdkantoor – aan de fiscus verschuldigde omzetbelasting aan de hand van het Overzicht goederenmutaties filiaal. Analoge boekingen ten aanzien van terugontvangen goederen vinden eveneens plaats aan de hand van het Overzicht goederenmutaties filiaal. Omzetbelasting Het hoofdkantoor boekt de aftrekbare voorbelasting met betrekking tot de door elk filiaal aangeschafte goederen en de verleende diensten aan de hand van de Kasafrekening filiaal en het Overzicht goederenmutaties filiaal van het betrokken filiaal. De verschuldigde omzetbelasting uit hoofde van verkopen door een bepaald filiaal wordt door het hoofdkantoor geboekt aan de hand van het Overzicht goederenmutaties filiaal van dat filiaal. Analoge boekingen ten aanzien van door een filiaal terugontvangen goederen worden door het hoofdkantoor eveneens gemaakt aan de hand van het Overzicht goederenmutaties filiaal. Personeelsverkopen Op de verkopen aan het personeel wordt een korting van 10% van de voor het publiek geldende verkoopprijzen verleend. De personeelsleden kunnen op hun aankopen uitsluitend korting krijgen als zij hun aankopen betalen met personeelsbonnen. Deze hebben een waarde van €1 per stuk. De aankoop van personeelsbonnen door het personeel vindt plaats bij het hoofdkantoor, die deze aankopen vastlegt op de rekening 131 Personeelsvorderingen. De personeelsvorderingen worden maandelijks via de salarisadministratie van het hoofdkantoor verrekend. Bij verkoop van winkelgoederen aan het personeel worden de perso156 Deel 1 Handelsondernemingen


neelsbonnen ingenomen door de filialen. De ingenomen bonnen worden opgestuurd naar het hoofdkantoor. Het hoofdkantoor boekt aan de hand van de van de filialen ontvangen personeelsbonnen het bedrag aan verleende kortingen en corrigeert tevens de af te dragen omzetbelasting in verband met de verleende kortingen op de rekening 181 Te verrekenen omzetbelasting in verband met verleende kortingen. Interne leveringen Incidenteel zenden de filialen rechtstreeks goederen naar elkaar toe. De filialen noteren deze leveringen in het Overzicht goederenmutaties filiaal. Aan de hand hiervan verricht het hoofdkantoor de boekingen met betrekking tot deze interne leveringen. Geldverkeer filialen/hoofdkantoor Van bedragen die door het hoofdkantoor per bank zijn ontvangen van de filialen, worden in de boekhouding van het hoofdkantoor uitsluitend aantekeningen gemaakt aan de hand van de betrokken bankafschriften. In de bijlage aan het eind van deze opgave zijn de gedeeltelijke rekeningschema’s gegeven van het hoofdkantoor, van het filiaal Arnhem en van het filiaal Zeist. Over de eerste week van oktober 2006 zijn de volgende gegevens bekend: 1 Inkopen hoofdkantoor Ontvangen facturen inzake de aankoop van door het hoofdkantoor ingekochte goederen voor een factuurbedrag van €59.500 waarin begrepen €9.500 omzetbelasting. 2 Ontvangsten centrale magazijn Ontvangen goederen met een inkoopprijs van €60.000, exclusief omzetbelasting, en een vaste verrekenprijs van €71.000. 3 Goederenafgifte centrale magazijn Gezonden aan de filialen goederen met een vaste verrekenprijs van: · € 800.000 naar filiaal Arnhem; · € 900.000 naar filiaal Zeist. 4 Inkopen filiaal Arnhem Ontvangen en in de winkelvoorraad opgenomen goederen met een factuurbedrag van €9.520, waarin begrepen €1.520 omzetbelasting. De verkoopprijs bedraagt €11.424. 5 Afgegeven personeelsbonnen Door het hoofdkantoor aan personeelsleden verkochte en afgegeven bonnen met een tegenwaarde van €6.000. 6 Bankontvangsten hoofdkantoor Ontvangen met bankafschrift 10 van filiaal Zeist een bedrag van €1.180.000. 7 Kasafrekening filiaal Zeist Kassaldo d.d. 2 oktober 2006 € 10.000,25 Contante verkopen - 1.180.480,00 Ontvangen van debiteuren 29.512,00 Transporteren € 1.219.992,25 12 Nevenvestigingen (filialen) 157

Transporteren

€ 1.219.992,25

Gestort op de bankrekening van het hoofdkantoor € 1.180.000,00 Kleine exploitatiekosten € 950,00 Omzetbelasting - 180,50 1.130,50 Restitutie wegens van afnemers retour ontvangen verkochte goederen, die aan de winkelvoorraad zijn toegevoegd 17.707,20

Kassaldo d.d. 9 oktober 2006

- 1.198.837,00 € 21.154,55

8 Specificatie personeelsverkopen filiaal Arnhem In het filiaal Arnhem zijn aan het personeel goederen verkocht en afgegeven volgens de volgende specificatie: verkochte en afgegeven goederen € 8.000 10% korting 800 ontvangen personeelsbonnen met een tegenwaarde van

€

7.200

9 Ingezonden personeelsbonnen bij hoofdkantoor Van het filiaal Arnhem ontvangen ingenomen personeelsbonnen met een waarde van €7.200 (zie gegeven 8). De door het hoofdkantoor ontvangen bonnen zijn vernietigd. 10 Overzicht goederenmutaties filiaal Zeist tegen voor filiaal Zeist geldende verkoopprijzen: winkelvoorraad d.d. 2 oktober 2006 € 3.689.000,00 ontvangen van hoofdkantoor € 1.328.040,00 ontvangen van filiaal Arnhem 1.475,60 ontvangen van afnemers contant verrekende verkoopretouren 17.707,20 ontvangen in verband met eigen inkopen filiaal Zeist1 7.378,00 - 1.354.600,80 € 5.043.600,80 contante verkopen € 1.180.480,00 verkopen op rekening 36.890,00 verkopen aan personeel 5.902,40

winkelvoorraad d.d. 9 oktober 2006

- 1.223.272,40 € 3.820.328,40

1 Van deze ontvangen goederen ontving het filiaal Zeist in oktober 2006 ook de inkoopfacturen met een factuurbedrag van €5.950, waarin begrepen €950 omzetbelasting.

Gevraagd

a

Geeft van de hiervoor verstrekte gegevens de journaalposten: die het hoofdkantoor moet maken van de gegevens 1, 2, 3, 5, 6, 7, 9 en 10;


b c

die het filiaal Arnhem moet maken van de gegevens 4 en 8; die het filiaal Zeist moet maken van de gegevens 7 en 10.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema hoofdkantoor Wipstrik BV: 014 Winkelkassa’s 015 Afschrijving winkelkassa’s 060 Voorziening voor latente belastingverplichtingen 100 Kas 110 Bank 125 Filiaal Arnhem 126 Filiaal Zeist 130 Debiteuren 131 Personeelsvorderingen 140 Crediteuren 148 Verplichtingen wegens in omloop gebrachte personeelsbonnen 160 Te betalen vennootschapsbelasting 180 Te vorderen omzetbelasting 181 Te verrekenen omzetbelasting in verband met verleende kortingen 182 Te betalen omzetbelasting 300 Goederenvoorraad centrale magazijn 310 Prijsverschillen centrale inkopen 320 Centrale inkopen 390 Gepassiveerde opslag magazijnkosten 430 Afschrijvingskosten winkelkassa’s 510 Opslag inkoopkosten 520 Opslag magazijnkosten 750 Goederen onderweg 760 Voorraad personeelsbonnen 765 In omloop te brengen personeelsbonnen 820 Kortingen op verkopen aan personeel 990 Vennootschapsbelasting 995 Winst filialen Gedeeltelijk rekeningenschema filiaal Arnhem: 1.014 Winkelkassa’s 1.015 Afschrijving winkelkassa’s 1.123 Hoofdkantoor 1.130 Winkeldebiteuren 1.140 Crediteuren 1.430 Afschrijvingskosten winkelkassa’s 1.460 Managementvergoeding 1.470 Voorraadverschillen 1.740 Winkelvoorraad 1.741 Ongerealiseerde winst en omzetbelasting 1.820 Gerealiseerde winst 1.999 Overboekingsrekening Gedeeltelijk rekeningenschema filiaal Zeist: 2.010 Winkelinventaris 2.011 Afschrijving winkelinventaris 2.014 Winkelkassa’s 2.015 Afschrijving winkelkassa’s 12 Nevenvestigingen (filialen) 159

2.100 2.123 2.130 2.400 2.430 2.740 2.741 2.820 2.880 2.930 2.999

Kas Hoofdkantoor Winkeldebiteuren Exploitatiekosten Afschrijvingskosten winkelkassa’s Winkelvoorraad Ongerealiseerde winst en omzetbelasting Gerealiseerde winst Kosten wegens opheffing bijouterieafdeling Resultaat verkoop vaste activa Overboekingsrekening (SPD)

* 12.14

De detailhandelsonderneming in levensmiddelen Bamestra BV bestaat uit een hoofdkantoor en een daarnaast gelegen winkel in Purmerend en een winkel in Den Helder. De winkels in Purmerend en in Den Helder worden bevoorraad vanuit het centraal magazijn in Purmerend. Alle inkopen vinden plaats door het hoofdkantoor. Voor het hoofdkantoor en de winkel in Purmerend wordt één gezamenlijke administratie gevoerd. Voor de winkel in Den Helder wordt een aparte administratie gevoerd, die in rekening-courantverhouding staat met de administratie van hoofdkantoor/winkel in Purmerend. Aangezien Bamestra BV voor de omzetbelasting als een fiscale eenheid wordt beschouwd, maakt het hoofdkantoor voor de omzetbelasting één gecombineerde aangifte. De opbouw van de vaste verrekenprijs en de consumentenprijs voor elk artikel is als volgt:

Begrote inkoopprijs + 5% opslag van de vaste verrekenprijs voor kosten afdeling Inkoop + 8% opslag van de vaste verrekenprijs voor kosten centraal magazijn Vaste verrekenprijs + vrachtkosten centraal magazijn/winkel Den Helder 4% van de vaste verrekenprijs + winstopslag 60% van de vaste verrekenprijs 56% van de vaste verrekenprijs 160% van de vaste verrekenprijs + omzetbelasting 19% van 160% van de vaste verrekenprijs: 30,4% van de vaste verrekenprijs Consumentenprijs = 190,4% van de vaste verrekenprijs


Winkel Purmerend € …………… - …………… - ……………

Winkel Den Helder = € ………… = - ………… = - …………

€ ……………

= €…………

Nihil

= - …………

-…………… = - ………… € ……………

= €…………

- ……………

= - …………

€ ……………

= €…………

Dekking kosten afdeling Inkoop en centraal magazijn De dekking van de kosten afdeling Inkoop vindt plaats bij ontvangst van de goederen in het centraal magazijn. De dekking van de kosten centraal magazijn vindt plaats voor 3% bij ontvangst van de goederen in het centraal magazijn en voor 5% bij afgifte van de goederen uit het centraal magazijn. Buitenlandse franken De voorraad in het centraal magazijn wordt geregistreerd tegen vaste verrekenprijzen en de voorraad in de winkels tegen consumentenprijzen. Bamestra BV koopt haar assortiment in bij leveranciers in Nederland en één leverancier in Buitenland; de leverancier in Buitenland geeft zes weken krediet. De valuta-eenheid in Buitenland is de Buitenlandse frank (= BLF), die sterk aan koersschommelingen onderhevig is. Bij de boekingen ten aanzien van de schulden in Buitenlandse frank past Bamestra BV de volgende gedragslijn toe. Aan het eind van elke maand wordt de openstaande schuld in Buitenlandse frank omgerekend tegen de dan geldende koers. Deze koers wordt in de loop van de daaropvolgende maand gebruikt bij alle boekingen ten aanzien van het ontstaan en het tenietgaan van schulden in Buitenlandse frank. Op 31 december vorig jaar is de koers van de Buitenlandse frank BLF 100 = €114. Funrocks Bamestra BV is aangesloten bij de Stichting Funrocks. Voor elke €10 omzet krijgt de klant een zogeheten Funrockpunt (= Frp) met een waarde van €0,05. De Funrockpunten (Frpn) worden elektronisch via de kasregisters vastgelegd op een genummerd pasje, dat op naam van de klant staat. Zodra op het pasje van de klant 200 Frpn zijn vastgelegd, kan de klant deze punten laten afboeken van zijn pasje en inwisselen voor een Frptientje. De klant kan het Frp-tientje gebruiken als betaalmiddel bij aankopen in een aantal met name genoemde doe-het-zelf-zaken en voor de gedeeltelijke betaling van de toegangsprijs voor een aantal pretparken. De in de twee winkels van Bamestra BV aan klanten verstrekte Frpn worden automatisch geregistreerd in de elektronische kasregisters. Elke winkel kan het aantal verstrekte Frpn wel uitlezen maar niet wijzigen. Aan het eind van iedere week wordt door de Stichting Funrocks langs elektronische weg het in die week in de winkels van Bamestra BV aan klanten verstrekte aantal Frpn opgevraagd. Vervolgens wordt de waarde van deze Frpn door de Stichting Funrocks gefactureerd aan het hoofdkantoor van Bamestra BV, waarmee de Stichting een rekening-courantverhouding heeft. De Frp-tientjes worden door het hoofdkantoor van Bamestra BV centraal ingekocht bij de Stichting Funrocks. Ook de waarde van deze Frptientjes wordt door de Stichting Funrocks gefactureerd aan het hoofdkantoor van Bamestra BV. De door het hoofdkantoor ingekochte Frp-tientjes worden door de Stichting Funrocks rechtstreeks aan de beide winkels van Bamestra BV toegezonden. In de winkels worden de ontvangen Frp-tientjes geboekt 12 Nevenvestigingen (filialen) 161

op de rekening Voorraad Frp-tientjes. Bij aanvang van de dagelijkse werkzaamheden ontvangt elke caissière een standaardhoeveelheid kasmiddelen, waartoe ook een vast aantal Frp-tientjes behoort. Elk Frp-tientje is genummerd en bevat een controlestrook. Deze controlestrook wordt bij de afgifte van het Frp-tientje aan de klant door de caissière afgescheurd. De controlestrook wordt vervolgens door de caissière gehecht aan een speciale strook die uit het kasregister komt bij het afboeken van de 200 Frpn op het klantenpasje. Aan het eind van iedere week worden de zojuist bedoelde stroken (inclusief controlestroken) door de winkels overgedragen aan het hoofdkantoor. Vervolgens wordt de waarde van de volgens deze stroken aan klanten afgegeven Frp-tientjes door het hoofdkantoor van Bamestra BV gefactureerd aan de Stichting Funrocks onder meezending van de zojuist bedoelde stroken. In de bijlage aan het eind van deze opgave is het gedeeltelijk rekeningschema van het hoofdkantoor van Bamestra BV gegeven. Financiële gegevens over januari: 1 Ontvangen facturen hoofdkantoor a Ontvangen facturen van Nederlandse leveranciers voor aankoop van goederen Omzetbelasting 19% Eindbedrag facturen b Ontvangen factuur van leverancier Buitenland voor aankoop van goederen c Ontvangen factuur van Rossenaar BV voor het vervoer van goederen van het centraal magazijn naar de winkel in Den Helder Vervoerskosten Omzetbelasting 19% Eindbedrag factuur 2 Bankmutaties hoofdkantoor a Betaald aan leverancier Buitenland zijn factuur van de maand december van het vorige jaar De koers op de betaaldatum was BLF100 = €116. b Afgerekend met de Stichting Funrocks: · de van de Stichting ontvangen factuur in verband met aan klanten verstrekte Frpn · de aan de Stichting gezonden factuur in verband met aan klanten verstrekte Frp-tientjes Per saldo betaald 3 Ontvangen en afgegeven goederen centraal magazijn a Ontvangen goederen: tegen inkoopprijs (exclusief omzetbelasting ) tegen vaste verrekenprijs b Afgegeven goederen, tegen vaste verrekenprijs, aan: · winkel Purmerend · winkel Den Helder


€ €

610.000 115.900 725.900

BLF 22.100

€ €

9.000 1.710 10.710

BLF 28.950

€

10.700

€

7.000 3.700

€ €

541.100 620.000

€ €

380.000 260.000 640.000

4 Mutaties Frpn hoofdkantoor a Ontvangen facturen van Stichting Funrocks voor aankoop van 2 000 Frp-tientjes van deze tientjes zijn rechtstreeks door de Stichting Funrocks verzonden aan: · winkel Purmerend 1 200 Frp-tientjes · winkel Den Helder 800 Frp-tientjes b Ontvangen controlestroken van de winkels in Purmerend en Den Helder in verband met aan klanten afgegeven Frp-tientjes door: · winkel Purmerend 331 Frp-tientjes · winkel Den Helder 230 Frp-tientjes c Verzonden facturen naar Stichting Funrocks in verband met de ontvangen controlestroken, zoals genoemd bij b. De controlestroken zijn meegezonden naar de Stichting Funrocks. d Ontvangen facturen van Stichting Funrocks in verband met het verstrekken aan klanten van 89 000 Frpn. Hiervan zijn 38 000 Frpn afgegeven door de winkel in Den Helder. 5 Overzicht kasmutaties winkel Den Helder (door winkel Den Helder verzonden en ontvangen door hoofdkantoor) Kassaldo 2 januari Contante verkopen Gestort op de bankrekening van het hoofdkantoor Kassaldo 31 januari 6 Overzicht goederenmutaties winkel Den Helder (door winkel Den Helder verzonden en ontvangen door hoofdkantoor) Winkelvoorraad 2 januari Ontvangen van centraal magazijn Contante verkopen Winkelvoorraad 31 januari

€

20.000

€

5.610

€

4.450

€ € €

16.500 476.000 492.500 481.000 11.500

€ € €

173.264 495.040 668.304 476.000 192.304

7 Informatie-uitwisseling hoofdkantoor/winkel Den Helder a Door winkel Den Helder ontvangen van het hoofdkantoor: interne factuur betreffende vrachtkosten (zie gegeven 1.c.). b Door winkel Den Helder ontvangen van de Stichting Funrocks 800 Frp-tientjes (zie gegeven 4a). c Door winkel Den Helder uitgereikt aan klanten 230 Frp-tientjes (zie gegeven 4b). d Door winkel Den Helder verstrekt aan klanten 38 000 Frpn (zie gegeven 4d). Gevraagd

a b

Geef de journaalposten die het hoofdkantoor moet maken van de gegevens 1 t/m 6. Geef de journaalposten die de winkel Den Helder moet maken van de gegevens 5, 6 en 7. 12 Nevenvestigingen (filialen) 163

Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema hoofdkantoor Bamestra BV: 1.110 Bank 1.120 Tussenrekening gelden onderweg 1.130 Crediteuren 1.135 Crediteuren Buitenland 1.140 Winkel Purmerend 1.150 Winkel Den Helder 1.170 Te declareren Frp-tientjes bij Stichting Funrocks 1.180 Rekening-courant Stichting Funrocks 1.190 Te betalen omzetbelasting 1.191 Te vorderen omzetbelasting 1.300 Voorraad centraal magazijn 1.301 Gepassiveerde magazijnkosten 1.305 Prijsverschillen bij inkoop 1.340 Tussenrekening goederen onderweg 1.350 Gefactureerde nog niet ontvangen goederen 1.513 Gedekte indirecte inkoopkosten 1.523 Gedekte kosten centraal magazijn 1.960 Valutakoersverschillen Gedeeltelijk rekeningenschema winkel Den Helder: 3.100 Kas 3.150 Hoofdkantoor 3.160 Voorraad Frp-tientjes 3.200 Contante verkopen 3.380 Winkelvoorraad 3.381 Opslag winst en omzetbelasting 3.501 Vrachtkosten 3.502 Gedekte vrachtkosten 3.800 Kostprijs omzet 3.801 Omzet 3.805 Kosten Frpn (SPD)

12.15

Purmer BV heeft een nevenvestiging in Kolhorn. Voor de vestiging Kolhorn is een afzonderlijk grootboek in gebruik. Alle goederen die de vestiging Kolhorn verkoopt, zijn afkomstig van Purmer BV; de voorraad bij de vestiging Kolhorn wordt geadministreerd tegen consumentenprijzen. De prijsopbouw van de consumentenprijs is als volgt: Magazijnprijs van Purmer BV Winstopslag voor Purmer BV Inkoopprijs voor vestiging Kolhorn Winstopslag voor vestiging Kolhorn Verkoopprijs voor vestiging Kolhorn Omzetbelasting 19% Consumentenprijs

60% 40% 100% 20% 120% 22,8% 142,8%

De vestiging Kolhorn zendt na afloop van elke maand een goederenoverzicht naar Purmer BV. Aan de hand van dit overzicht maakt Purmer 164 Deel 1 Handelsondernemingen

BV een boeking van de mutatie in de niet-gerealiseerde winstopslag van Purmer BV die begrepen is in de voorraad bij de vestiging Kolhorn. Over de maanden mei, juni en juli zijn van de vestiging Kolhorn de volgende goederenoverzichten ontvangen (tegen consumentenprijzen):

Beginvoorraad Ontvangen van Purmer BV Verkopen Eindvoorraad

Mei € € €

114.240 85.680 199.920 99.960 99.960

Juni € € €

99.960 128.520 228.480 137.088 91.392

Juli € € €

91.392 125.664 217.056 111.384 105.672

Aan het begin van het jaar was er geen voorraad goederen bij de vestiging Kolhorn. Op 1 mei is het saldo van de rekening (bij Purmer BV): 180 In voorraad vestiging Kolhorn begrepen winstopslag €32.000. Dit bedrag was ook het saldo van de rekening (bij Purmer BV): 975 Niet-gerealiseerde winst op goederenzendingen vestiging Kolhorn. Gevraagd

Stel de controleberekening op van het bedrag van €32.000. Geef de journaalposten die Purmer BV maakt van de mutatie in de nietgerealiseerde winstopslag in de voorraad bij de vestiging Kolhorn per: 1 31 mei; 2 30 juni; 3 31 juli. c Bereken het saldo per 30 juni van de rekening (bij vestiging Kolhorn): 701 Ongerealiseerde winst en OB.

a b

Vanaf januari heeft Purmer BV in totaal €540.000 (factuurprijs) goederen geleverd aan de vestiging Kolhorn. De magazijnprijs van Purmer BV was €324.000. Per 30 juni komen bij Purmer BV en de vestiging Kolhorn de volgende gegevens voor op de winst- en -verliesrekening:

Purmer BV € 2.600.000 1.580.000 € 1.020.000

Omzet Kostprijs omzet Brutowinst

d

Filiaal Kolhorn € 571.200 476.000 € 95.200

Stel de controleberekening op van de bedragen op de winst-en-verliesrekening van de vestiging Kolhorn. Purmer BV wenst per 30 juni een tussentijdse gecombineerde balans en gecombineerde winst-en-verliesrekening op te stellen.

e f

Geef de eliminatiepost ten behoeve van het combineren van de balansen per 30 juni. Geef de eliminatiepost(en) ten behoeve van het combineren van de winst-en-verliesrekeningen over het eerste halfjaar. 12 Nevenvestigingen (filialen) 165

We veronderstellen nu dat er aan het begin van het jaar, op 1 januari, bij de vestiging Kolhorn een voorraad aanwezig was van €42.840 (consumentenprijs). De voorraad op 30 juni is €91.392 en door het hoofdkantoor is €540.000 geleverd in het eerste halfjaar. Voor Purmer BV blijft de nog-niet gerealiseerde winstopslag per 30 juni, begrepen in de voorraad bij de vestiging Kolhorn €32.000. Het saldo op de rekening 975 Niet-gerealiseerde winst op goederenzendingen vestiging Kolhorn is nu anders. g h

Bereken het saldo per 30 juni op de rekening 975. Bereken de bedragen bij de posten: Omzet en Kostprijs omzet op de winst-en-verliesrekening van de vestiging Kolhorn over het eerste halfjaar. De eliminatiepost ten behoeve van het combineren van de balansen per 30 juni blijft gelijk aan die bij vraag e. De eliminatiepost(en) ten behoeve van het combineren van de winst-en-verliesrekeningen over het eerste halfjaar veranderen wel.

i

Geef de bedoelde eliminatiepost(en).



Industriële ondernemingen

2

13

Administratie en massaproductie 170

14

Actuele prijzen en massaproductie 191

15

Administratie en stukproductie 200

16

Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 219

17

Direct costing en industriële ondernemingen 254

18

Activity based costing en industriële ondernemingen 275

19

Economische voorraad bij industriële ondernemingen 278

20

Leasing 303

21

Materiële vaste activa 318

22

Onderzoek en ontwikkeling 330

x Paragraafkopje 169

13 Administratie en massaproductie

13.1 a 1 2 b 1 2 c 1 2

13.2

Wanneer is er sprake van massaproductie? En wanneer van stukproductie? Is vaststelling van normen (standaarden) mogelijk: in geval van massaproductie; in geval van stukproductie? Wat kan worden opgemerkt inzake de nacalculatie: bij massaproductie; bij stukproductie?

Van een onderneming met massaproductie is de standaardkostprijs als volgt opgebouwd: Grondstofkosten 15 kg à €8 per kilogram = Directe loonkosten 3 arbeidsuren à €45 per uur = Toeslag directe fabricagekosten 4 machine-uren à €40 per uur =

€ -

120 135

€

160 415

De grondstoffen worden geregistreerd tegen een vaste verrekenprijs (v.v.p.) van €8 per kilogram. Bij de kostenverbijzondering wordt gebruikgemaakt van de kostenplaatsenmethode. Het grootboek bevat onder andere de volgende rekeningen: 600 Grondstoffenverbruik 611 Toegestane directe lonen 601 Directe lonen 612 Toegestane toeslag indirecte 602 Toeslag directe fabricagekosten fabricagekosten 630 Betaalde directe lonen 610 Toegestaan grondstoffen631 Verrekende directe lonen verbruik Over de maand januari worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Grondstoffenverbruikregister Afgegeven voor de productie van januari 13 100 kg. 2 Loonverdeelstaat directe loonkosten € 115.0001 indirecte loonkosten - 25.0002 € 140.000 1 2

Inclusief €12.000 werkgeversaandeel werknemersverzekeringen Inclusief €2.000 werkgeversaandeel werknemersverzekeringen

3 Dagrapportenregister Het aantal directe arbeidsuren bedraagt 2 400. 4 Dekkingstaat (gedeeltelijk)

170

De afdeling Fabricage ontvangt een dekking voor 3 200 machine-uren. 5 Productieregister Gereedgekomen zijn 850 producten. NB: Noch aan het begin, noch aan het einde van januari zijn producten in bewerking. Gevraagd

a Journaliseer de verstrekte gegevens over januari. b 1 Stel uit rubriek 6 een vergelijkend overzicht van voor- en nacalculatie 2 c 1 2 3 4

13.3

samen. Geef de journaalpost in verband met het fabricageresultaat. Verklaar met behulp van een berekening: het verschil tussen het saldo van rekening 600 en van rekening 610; het verschil tussen het saldo van rekening 601 en van rekening 611; het verschil tussen het saldo van rekening 602 en van rekening 612; het verschil tussen het saldo van rekening 630 en van rekening 631.

De onderneming Beeftink produceert het product Bravo in massa. De standaardkostprijs per product is als volgt: Grondstofkosten 5 kg grondstof A à €18 per kilogram = 10 kg grondstof B à €12 per kilogram = Directe loonkosten 2 arbeidsuren à €50 per uur = Toeslag indirecte fabricagekosten 5 machine-uren à €38 per uur =

€ -

90 120 €

210

-

100

€

190 500

De grondstoffen worden geadministreerd tegen v.v.p. De v.v.p. van grondstof A is €18 per kilogram en die van grondstof B €12 per kilogram. Rubriek 6 bestaat uit de volgende rekeningen: 620 Werkelijk grondstoffenver600 Te verrekenen grondstoffenbruik verbruik o.b.v. normsamen621 Verrekend grondstoffenverstelling bruik o.b.v. normsamenstel601 Directe lonen ling 602 Toeslag indirecte fabricage630 Betaalde directe lonen kosten 631 Verrekende directe lonen 610 Toegestaan grondstoffenver699 Overboekingsrekening rubruik briek 6 611 Toegestane directe lonen 612 Toegestane toeslag indirecte fabricagekosten Groep 4 van rubriek 9 bestaat uit de volgende rekeningen: 945 Samenstellingsresultaat 940 Efficiencyresultaat grondgrondstoffen stoffen 941 Efficiencyresultaat directe lo- 946 Loonniveauresultaat directe lonen nen 942 Efficiencyresultaat toeslag indirecte fabricagekosten 13 Administratie en massaproductie 171

Over de maand april worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Grondstoffenverbruikregister Ten behoeve van de productie van april zijn verbruikt: 1 800 kg grondstof A; 4 800 kg grondstof B. 2 Loonverdeelstaat De directe loonkosten zijn: exclusief werkgeversaandeel premies werknemersverzekeringen €37.000; inclusief werkgeversaandeel premies werknemersverzekeringen €41.000. 3 Productieregister Gereedgekomen zijn 400 producten Bravo. NB: Noch aan het begin, noch aan het einde van april zijn producten in bewerking. 4 Memoriaal Geregistreerd zijn: · 770 directe arbeidsuren; · 2 200 machine-uren. Gevraagd

a

b c

* 13.4

Hoeveel kilogram grondstof A en hoeveel kilogram grondstof B zouden er zijn verbruikt op basis van de normsamenstelling (bij een werkelijk gebruik van in totaal 6 600 kilogram)? Geef de journaalposten naar aanleiding van de hiervoor vermelde financiële feiten 1 tot en met 4 en van hetgeen bij a is berekend. Geef de journaalpost(en) ter bijwerking van de in groep 4 van rubriek 9 opgenomen rekeningen.

Van een onderneming met massafabricage is de standaardkostprijs per product als volgt: Grondstofkosten 5 kg à €22 per kilogram = Directe loonkosten 2 arbeidsuren à €45 per uur = Toeslag indirecte fabricagekosten 3 machine-uren à €50 per uur =

€ -

110 90

€

150 350

Het boekjaar van de onderneming valt samen met het kalenderjaar. Rubriek 6 bestaat uit de volgende rekeningen. Enkele hiervan vertonen een saldo. 600 Grondstoffenverbruik 601 Directe lonen 602 Toeslag directe fabricagekosten 610 Afleveringen grondstoffen 611 Afleveringen directe lonen 612 Afleveringen toeslag indirecte fabricagekosten 620 Grondstoffen producten in bewerking debet € 22.000 621 Directe lonen producten in bewerking debet € 18.000 622 Toeslag indirecte fabricagekosten producten in bewerking debet € 30.000 630 Betaalde directe lonen 172 Deel 2 Industriële ondernemingen

631 Verrekende directe lonen 699 Overboekingsrekening Gegevens over de maand januari: 1 Afgegeven grondstoffen voor de productie van januari 2 Betaald voor directe lonen (inclusief €12.000 premies werknemersverzekeringen) 3 Aantal directe arbeidsuren 4 Aantal machine-uren 5 Gereedgekomen en afgeleverd aan het magazijn gereed product 6 Producten in bewerking ultimo januari: grondstoffen direct loon indirecte kosten

Gevraagd

7 200 kg € 125.000 2 700 u 4 100 u 1 500 st. € €

12.500 10.000 17.500 40.000

a Journaliseer de verstrekte gegevens. b 1 Stel uit rubriek 6 een vergelijkend overzicht van voor- en nacalculatie

samen. 2 Geef de journaalpost in verband met het fabricageresultaat.

13.5

De standaardkostprijs van een product is als volgt: Grondstofkosten 17 kg à €5 per kilogram = Directe loonkosten 1 arbeidsuur à €42,50 per uur = Toeslag indirecte fabricagekosten 3 machine-uren à €21,25 per uur = Uitval 15% =

€ -

85,00 42,50

63,75 € 191,25 33,75 € 225,00

Over de maand juli worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Direct grondstoffenverbruik 10 500 kg 2 Aantal directe arbeidsuren 550 u 3 Aantal machine-uren 1 950 u 4 Gereedgekomen producten 600 st. waarvan afgekeurd 110 st. NB: Zowel aan het begin als aan het einde van de maand is er geen voorraad producten in bewerking. Evenmin zijn er ongekeurde producten. In rubriek 6 komen uitsluitend de volgende rekeningen voor: 611 Toegestane directe lonen 600 Grondstoffenverbruik 612 Toegestane toeslag indirecte 601 Directe lonen 602 Toeslag indirecte fabricagefabricagekosten kosten 630 Betaalde directe lonen 610 Toegestaan grondstoffenver631 Verrekende directe lonen bruik 699 Overboekingsrekening Gevraagd

a b

Journaliseer de verstrekte gegevens over juli. Splits het verschil van de saldi tussen de rekening 600/610, 601/611 en 602/612 in: 13 Administratie en massaproductie 173

1 efficiencyresultaat door het van de norm afwijkende verbruik; 2 efficiencyresultaat door de van de norm afwijkende uitval.

Het verdient aanbeveling het uitvalresultaat intracomptabel afzonderlijk tot uitdrukking te brengen. In rubriek 6 komen dan ook voor de rekeningen: 603 Werkelijke uitvalkosten 613 Toegestane uitvalkosten c

d

13.6

Journaliseer, rekening houdende met het voorgaande, de verstrekte gegevens over juli. NB: Als een journaalpost gelijk is aan de overeenkomstige post bij a kan worden volstaan met een verwijzing. Verklaar door middel van een berekening het verschil van de saldi van de rekeningen 603 en 613.

De onderneming Assman produceert het product Daisy in massa; er wordt op bestelling geproduceerd. Er treedt een standaarduitval op van 30%. De afgekeurd producten kunnen aan markthandelaren worden verkocht voor €30 per product. De kosten per ongekeurd product zijn: Grondstofkosten Directe loonkosten Toeslag indirecte fabricagekosten

€ €

40 10 50 100

De kostprijs per goedgekeurd product is €130. Gevraagd

a

Geef aan hoe het bedrag van €130 tot stand is gekomen.

De in een maand gereedgekomen producten worden ook in die maand gekeurd. Na keuring worden de goedgekeurde producten onmiddellijk aan de opdrachtgevers afgeleverd (en gefactureerd). De afgekeurde producten worden op voorraad genomen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 612 Toegestane toeslag indirecte 600 Grondstoffenverbruik 601 Directe lonen fabricagekosten 602 Toeslag indirecte fabricage613 Toegestane uitvalkosten kosten 699 Overboekingsrekening 603 Werkelijke uitvalkosten 960 Uitvalresultaat 610 Toegestaan grondstoffenverbruik 611 Toegestane directe lonen In september zijn 1 000 producten gereedgekomen, waarvan 350 producten zijn afgekeurd. NB: Noch aan het begin, noch aan het einde van september is er sprake van producten in bewerking. b

Journaliseer de productie van september.

174 Deel 2 Industriële ondernemingen

c 1 Bereken het uitvalresultaat met behulp van grootboekrekeningen en

geef een controlebecijfering. Aangeven of het uitvalresultaat voor- of nadelig is. 2 Geef de journaalpost ter bijwerking van rekening 960.

13.7

Ten behoeve van de berekening van de standaardkostprijs worden de volgende gegevens verstrekt: Grondstoffen 8 kg à €20 per kilogram; Direct loon 5 arbeidsuren à €30 per uur; Machinekosten 6 machine-uren à €15 per uur. De uitval bedraagt 20%. Van de afgekeurde producten zijn de grondstoffen na bewerking nog voor 75% bruikbaar. De bewerkingskosten per product bedragen €20.

Gevraagd

a

Stel de standaardkostprijs per eenheid product op.

Over de maand september worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Direct grondstoffenverbruik 6 000 kg 2 Aantal directe arbeidsuren 4 400 u 3 Aantal machine-uren 4 500 u 4 Gereedgekomen producten 800 st. waarvan afgekeurd 200 st. NB: Noch aan het begin, noch aan het einde van de maand is er sprake van producten in bewerking, c.q. ongekeurde producten. 5 Aantal bewerkte afgekeurde producten 250 st. waaruit aan grondstoffen terugverkregen 1 300 kg In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 603 Werkelijke uitvalkosten 320 Voorraad afgekeurd product 570 Kosten afdeling Terugwinning 613 Toegestane uitvalkosten 571 Dekking afdeling Terugwin- 980 Terugwinresultaat ning b c d

Bereken het resultaat op de terugwinning. Journaliseer de verstrekte gegevens over september. Geef een analyse van het verschil tussen de werkelijke en de in de productie gedekte uitval.

13.8

De onderneming Kamphuis produceert het product K. Zij heeft twee afzonderlijke magazijnen in gebruik; één ten behoeve van de grondstoffen en één ten behoeve van de eerste kwaliteit gereed product. De kostendekking voor het grondstoffenmagazijn vindt plaats bij de opslag van de grondstoffen; de kostendekking voor het magazijn gereed product bij de opslag van de producten. Bij het gereedkomen van de producten ontstaat normaal 70% eerste kwaliteit en 30% tweede-kwaliteitproducten. De tweede-kwaliteitproducten worden meteen afgeleverd (en gefactureerd).

13 Administratie en massaproductie 175

De waarde van de tweede-kwaliteitproducten bedraagt 50% van de fabricagekostprijs eerste-kwaliteitproducten. De tweede-kwaliteitproducten worden verkocht met een winstopslag van 20 % van de aangeduide waarde. De eerste-kwaliteitproducten worden op de rekening 700 Voorraad gereed product geadministreerd tegen de consumentenprijs. Ze worden zowel aan consumenten als aan detaillisten verkocht. Detaillisten ontvangen rabat. Het standaardrabat wordt geboekt uit het Verkoopboek; het percentage is 30%. Fabricagekostprijs eerste-kwaliteit-product K: Directe grondstoffen Toeslag magazijnkosten Directe lonen Indirecte fabricagekosten

2 kg à €7,50 (v.v.p.) €2,50 per kilogram grondstof 1 manuur à €40 – 4 1 machine-uur à €100 –8

Toeslag uitval

€ € €

15 5 10 12,50 42,50 7,50 50

€ € €

50 6 56 84 140

Consumentenprijs eerste-kwaliteit-product K: Fabricagekostprijs Toeslag voor magazijnkosten gereed product Winstopslag

Ten aanzien van de magazijnafdelingen is voor het komende jaar het volgende begroot: Constante kosten grondstoffenmagazijn € 400.000 Constante kosten magazijn gereed product € 350.000 Variabele kosten grondstoffenmagazijn € 90.000 Variabele kosten magazijn gereed product € 63.000 Normale opslag grondstoffen 200 000 kg Verwachte opslag grondstoffen 180 000 kg Gevraagd

a

Geef een controleberekening van: 1 het bedrag ad €7,50 voor de toeslag voor uitval; 2 het bedrag ad €6 voor toeslag voor magazijnkosten gereed product. NB: De normale opslag eerste-kwaliteitproducten afleiden uit de normale opslag grondstoffen. De verwachte opslag eerste-kwaliteitproducten afleiden uit de verwachte opslag grondstoffen.

b

Journaliseer de gegevens hierna over het eerste kwartaal. NB: Maak uitsluitend gebruik van de in de bijlage (aan het eind van deze opgave) opgenomen grootboekrekeningen. Gegevens over het eerste kwartaal 1 Grondstoffenontvangstenboek 510 000 kg 2 Ontvangen facturenboek 50 000 kg à €7,70 per kilogram Korting 5%


€ €

385.000 19.250 365.750

3 Afwerkstaat Van 46 000 kilogram opgeslagen grondstoffen zijn de facturen ontvangen. Op 1 januari was het saldo op de rekening 310 Ontvangen facturen nihil. 4 Grondstoffenafgifteboek 48 000 kilogram 5 Loonverdeelstaat directe lonen € 235.000 indirecte lonen € 125.000 De directe lonen zijn inclusief €24.000 werkgeversaandeel premies werknemersverzekeringen; de indirecte lonen zijn inclusief €11.500 werkgeversaandeel premies werknemersverzekeringen. 6 Productieregister Geproduceerd 23 500 stuks eindproduct waarvan 16 500 stuks eerste kwaliteit en 7 000 stuks tweede kwaliteit. De tweede-kwaliteitproducten zijn afgeleverd en gefactureerd voor de prijs van €30 per stuk. 7 Verkoopboek detaillisten 8 000 stuks à €140 per stuk € 1.120.000 rabatten - 320.000 € 800.000 8 Kasboek winkel Verkocht en afgeleverd 7 000 stuks tegen de consumentenprijs. 9 Manurenregister Het aantal manuren is 6 000. c

Verklaar door middel van een berekening: 1 het uitvalresultaat; 2 het bezettingsresultaat van het grondstoffenmagazijn; 3 het bezettingsresultaat van het magazijn gereed product.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van de onderneming Kamphuis: 611 Standaard grondstof100 Kas magazijnkosten 130 Debiteuren 612 Standaard directe lonen 150 Crediteuren 613 Standaard indirecte fabrica155 Ontvangen grondstoffen gekosten 160 Te betalen sociale lasten 614 Standaard uitvalkosten 280 Tussenrekening lonen 630 Betaald direct loon 300 Voorraad grondstoffen 631 Verrekend direct loon 301 Toeslag magazijnkosten 700 Voorraad gereed product 310 Ontvangen facturen 730 Ongerealiseerde winst 320 Prijsverschillen inkopen 800 Kostprijs verkopen eerste 430 Indirecte lonen kwaliteit 563 Gedekte kosten grond810 Standaard rabatten stoffenmagazijn 830 Opbrengst verkopen eerste 568 Gedekte kosten magazijn kwaliteit gereed product 860 Werkelijke rabatten 600 Grondstoffenverbruik 865 Gebudgetteerde rabatten 601 Grondstofmagazijnkosten 880 Winstopslag tweede-kwali602 Directe lonen teitproducten 604 Uitvalkosten 610 Standaard grondstoffenverbruik


* 13.9

Ten behoeve van de standaardkostprijscalculatie geldt het navolgende: Grondstoffen 8 kg à €40 per kilogram; Directe lonen 4 arbeidsuren à €30 per uur; Indirecte fabricagekosten 2 machine-uren à €80 per uur. Er is een normale uitval van 20%. Een afgekeurd product kan worden verkocht voor €200 per stuk.

Gevraagd

a

Stel de standaardkostprijs per eenheid product op. Over de maand augustus worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Direct grondstoffenverbruik 14 300 kg 2 Aantal directe arbeidsuren 7 150 u 3 Aantal machine-uren 3 600 u 4 Gekeurde producten 1 800 st. waarvan afgekeurd 365 st. 5 Voorraad producten in bewerking en ongekeurde producten:

1 augustus 300 st. 200 st.

Producten in bewerking Ongekeurde producten

31 augustus 170 st. 250 st.

NB: De producten in bewerking hebben 50% van het productieproces doorlopen, terwijl de kostenaanwending gelijkmatig plaatsvindt. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 700 Voorraad goedgekeurde 720 Voorraad producten in producten1 bewerking2 710 Voorraad afgekeurde 730 Voorraad ongekeurde producten1 producten2 1 2

b

c

13.10

Permanente rekening Niet-permanente rekening

Journaliseer de verstrekte gegevens over augustus. NB: De mutatie in de voorraad producten in bewerking en ongekeurde producten journaliseren. Met andere woorden de beginvoorraden zijn niet teruggeboekt. Analyseer de werkelijke en de in de productie gedekte uitval.

De industriële onderneming Swaagman legt zich uitsluitend toe op de voortbrenging van het massa-artikel Kroon. Bij controle van de producten blijkt, onder normale omstandigheden, 20% niet te voldoen aan de gestelde eisen. Het is echter mogelijk 80% van de in de uitval aanwezige grondstof terug te winnen. Voor deze terugwinning is per afgekeurd product benodigd: · 2 kg hulpstof à €1,80 per kilogram; · 2,5 prestatie-eenheden van de afdeling Terugwinning grondstof à €12 per prestatie-eenheid.


De kostprijsberekening per artikel heeft de volgende structuur: Grondstof: 8 kg à €24 = Direct loon: 3 uren à €30 = Indirecte fabricagekosten: 4 prestatie-eenheden à €15,50 = Teruggewonnen grondstof: 1,28 kg à €24 = Hulpstof: 0,4 kg à €1,80 Terugwinning: 0,5 prestatieeenheid à €12 =

€

0,72

-

6

Toeslag kwaliteitscontrole per gekeurd product Toeslag uitval: 20/80 × €324 = Kostprijs van één goedgekeurd product Gevraagd

a

€

30,72

-

6,72

€ €

192 90 62 344

€ € €

24 320 4 324 81 405

Journaliseer de navolgende gegevens over april. NB: · Maak gebruik van het als bijlage (aan het eind van deze opgave) verstrekte gedeeltelijke rekeningschema. · Noch aan het begin, noch aan het einde van april zijn er goederen in bewerking. Dit geldt voor alle hierna vermelde processen. Gegevens inzake het proces productie: 1 In bewerking genomen 35 180 kg grondstof. 2 Aan directe lonen is betaald €369.100 (inclusief €35.800 werkgeversaandeel premies werknemersverzekeringen); het aantal directe loonuren bedraagt 11 900. 3 Het aantal door de afdeling Fabricage geleverde prestatie-eenheden beloopt 16 750. 4 Het aantal gereedgekomen ongekeurde artikelen Kroon bedraagt 4 200. Gegevens inzake het proces kwaliteitscontrole: 5 In bewerking genomen 4 650 ongekeurde artikelen Kroon. 6 Goedgekeurd zijn 3 745 eenheden. Gegevens inzake het proces terugwinning grondstof: 7 In bewerking genomen 760 afgekeurde artikelen. 8 Het verbruik van hulpstof is 1 608 kg. 9 Er zijn 1 850 prestatie-eenheden geleverd door de afdeling Terugwinning grondstof. 10 Het aantal teruggewonnen kilogrammen grondstof is 5 350. Indien de processen productie en kwaliteitscontrole als één proces worden beschouwd, wordt de rekening 700 Voorraad ongekeurde artikelen een niet-permanente rekening.


b

Tot welke journaalposten zouden de gegevens 4, 5 en 6 dan aanleiding hebben gegeven?

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van de onderneming Swaagman: 621 Kosten afdeling Kwaliteits151 Te betalen sociale lasten controle 260 Tussenrekening lonen 622 Uitvalkosten 300 Voorraad grondstof 630 Tegenrekening 310 Voorraad hulpstof gecontroleerde artikelen 530 Kosten afdeling Fabricage 631 Standaardkosten afdeling 531 Dekking afdeling Fabricage 540 Kosten afdeling KwaliteitsKwaliteitscontrole controle 632 Standaarduitvalkosten 541 Dekking afdeling Kwaliteits640 Verbruik afgekeurde controle producten 550 Kosten afdeling Terug641 Verbruik hulpstof winning grondstof 642 Kosten afdeling Terug551 Dekking afdeling Terugwinning grondstof winning grondstof 650 Afleveringen magazijn 600 Direct grondstofverbruik grondstof 601 Directe lonen 680 Betaalde directe lonen 602 Kosten afdeling Fabricage 681 Verrekende directe lonen 610 Standaard direct grondstof700 Voorraad ongekeurde verbruik artikelen 611 Standaard directe lonen 710 Voorraad afgekeurde 612 Standaardkosten afdeling artikelen Fabricage 720 Voorraad goedgekeurde 620 Gecontroleerde artikelen artikelen

* 13.11

In het volgende overzicht zijn de standaardgegevens opgenomen omtrent de vervaardiging van 100 producten X in de verschillende bedrijfssituaties A, B, C en D:

Grondstoffen 60 kg à €20 Loonkosten 30 uur à €60 Kosten per 100 ongekeurde producten Opbrengst afgekeurde producten 20 × €10 Grondstofwaarde afgekeurde producten

Standaardgegevens A B € 1.200 € 1.800 € 3.000 € €

1.200 1.800 3.000 200

C € €

1.200 1.800 3.000

€

240

D € €

1.200 1.800 3.000

In situatie A hebben de afgekeurde producten geen waarde. De verwijdering brengt ook geen kosten mee. In situatie B is de opbrengst van de afgekeurde producten €200 (20 stuks à €10). De verwijdering brengt geen kosten mee. In situatie C zijn de afgekeurde producten zonder verdere bewerking weer als grondstof bruikbaar. In situatie D dienen de afgekeurde producten afgebroken te worden. De afbreekkosten bedragen €2 per afgekeurd product. De standaarduitval is in alle vier bedrijfssituaties 20%. 180 Deel 2 Industriële ondernemingen

Uit de productiegegevens van de maand januari blijkt dat van de 4 000 gefabriceerde producten er 1 000 zijn afgekeurd. De volgende grootboekrekeningen komen voor: Werkelijke uitvalkosten Voorraad goedgekeurde producten Standaard loonkosten Voorraad afgekeurde producten Standaard uitvalkosten Voorraad grondstoffen Standaard grondstofkosten Nog te maken afbreekkosten Gevraagd

a 1 2 3

b c d

e 1 2 3

* 13.12

Geef voor bedrijfssituatie A: de berekening van de standaardkostprijs van 100 goedgekeurde producten; de journaalpost uit het productieregister januari; de journaalpost uit het uitvalregister januari. In de journaalposten dienen uitsluitend de voorgaande rekeningen te worden gebruikt. Idem voor bedrijfssituatie B. Idem voor bedrijfssituatie C. Idem voor bedrijfssituatie D. Voor bedrijfssituatie D moet nu worden aangenomen dat ook de afbreekkosten tot de kosten van ongekeurde producten worden gerekend. Geef in dit geval voor bedrijfssituatie D: de berekening van de standaardkostprijs van 100 goedgekeurde producten; de journaalpost uit het productieregister januari; de journaalpost uit het uitvalregister januari. De rekening Nog te maken afbreekkosten wordt nú Voorziening afbreekkosten. (SPD)

Aan de jaarbegroting van het industriële bedrijf Onrust BV te Oostzaan zijn de volgende gegevens ontleend: · Dekkingspercentage afdeling Inkoop 6% van de vaste verrekenprijs; het percentage maakt deel uit van de vaste verrekenprijs. De dekking wordt geboekt bij de ontvangst van de ingekochte grondstoffen. · Dekkingspercentage afdeling Grondstofmagazijn 8%; dit percentage is niet opgenomen in de vaste verrekenprijs. De dekking wordt gedeeltelijk geboekt bij ontvangst van de grondstoffen en gedeeltelijk bij de afgifte van de grondstoffen. De kosten van ontvangst zijn twee keer zo hoog als de kosten bij afgifte en de kosten gedurende opslag zijn vijf keer zo hoog als de kosten van afgifte. De ultimo van de maand aanwezige voorraad is gedurende de helft van de opslagduur in het magazijn opgeslagen. De inkoopfacturen worden onmiddellijk bij ontvangst vastgelegd in het Inkoopboek; de ontvangstbonnen van de gekochte grondstoffen worden onmiddellijk vastgelegd in het Magazijnontvangstenboek. In het Afstemregister worden de inkoopfacturen en de ontvangstbonnen vastgelegd van de grondstoffen die zowel gefactureerd als ontvangen zijn. In de bijlage aan het eind van deze opgave is het rekeningstelsel van Onrust BV opgenomen.


Gevraagd

a

Splits het dekkingspercentage van de afdeling Grondstofmagazijn in een percentage dekking bij ontvangst, een percentage dekking gedurende de opslag en een percentage dekking bij afgifte. In een van de fabricageafdelingen van Onrust BV wordt een product gemaakt waarvan de fabricage- en commerciële kostprijs als volgt luidt per 100 stuks: 7 000 kg grondstof G à €2,97 per kilogram € 20.790 (hierin is €0,22 kosten van het grondstofmagazijn begrepen) 15 machine-uren à €80 per uur 1.200 20 manuren à €30,50 per uur 610 Fabricagekosten per 100 ongekeurde exemplaren € 22.600 Afbreekkosten voor 10 exemplaren 5 machine-uren à €45 per uur 5 manuren à €53 per uur Teruggewonnen grondstof tijdens afbreken 100 kg à €2,75 per kg

€ €

225 265 490

-

275 215 € 22.815 2.535 € 25.350 7.650 € 33.000

Toeslag voor uitval 10% Fabricagekostprijs per 100 stuks Verkoopkosten Commerciële kostprijs per 100 stuks

De vaste verrekenprijs van grondstoffen G is €2,75 per kilogram. Afgekeurde producten moeten in verband met milieueisen worden afgebroken. De kosten en de dekking van het afbreekproces worden geregistreerd in rubriek 6. De afbreekkosten maken deel uit van de uitvalkosten. Financiële gegevens over januari: 1 Magazijnontvangstenboek Ontvangen werden 110 000 kg grondstof G. 2 Inkoopboek In totaal werd er gefactureerd: 108 000 kg grondstof G à €2,50 per kilogram € 270.000 19% omzetbelasting - 51.300 € 321.300 3 Afstemregister De totaaltellingen van dit register dienen te worden berekend met behulp van: · voorgaande gegevens 1 en 2, alsmede · de volgende gegevens:

Nog te ontvangen grondstoffen, waarvan de facturen ontvangen zijn (factuurprijs) Nog te ontvangen facturen, waarvan de grondstoffen ontvangen zijn (verrekenprijs)


Per 1 januari € 21.000 € 17.500

Per 31 januari € 17.000 € 20.000

4 Magazijnafgiftenboek Afgegeven aan de productie: 24 000 kg grondstof G. 5 Kostenverdeelstaat (gedeeltelijk) Huisvesting Eerstbelast Doorbelast door huisvesting

€ €

18.000 17.000

Afdeling Inkoop € 23.100 2.400

Grondstofmagazijn € 21.600 4.800

Fabricageafdeling € 10.000 6.400

Afdeling Verkoop € 21.000 4.000

€

€

€

€

25.500

26.400

16.400

25.000

6 Loonverdeelregister Aantal uren voor productie: 72 uur; brutoloon €2.310. Aantal uren voor afbreken: 23 uur; brutoloon €1.219. 7 Machineregister Aantal uren voor productie: 55 uur. Aantal uren voor afbreken: 23 uur. 8 Productieregister · Op 1 januari waren er 30 producten in bewerking; hieraan waren de productiekosten voor 60% besteed; op 31 januari zijn er geen producten in bewerking. · Goedgekeurd en afgeleverd: 330 producten. · Afgekeurd werden 40 producten. 9 Terugwinregister Uit het magazijnafval 50 producten gehaald en deze vervolgens afgebroken. Hieruit werd 512 kg grondstof teruggewonnen die aan het grondstoffenmagazijn werd afgeleverd. 10 Verkoopboek Gefactureerd: 380 producten à €450 per product € 171.000 19% omzetbelasting - 32.490 € 203.490 11 Afleveringsregister Verzonden aan afnemers 400 producten. b c

Geef de journaalposten van voorgaande gegevens. Geef een rekenkundige verklaring van: 1 het (gezamenlijke) saldo van de rekeningen 603/613; 2 het resultaat op afbreken.

Bijlage Rekeningstelsel van Onrust BV: 120 Debiteuren 150 Te verrekenen omzetbelasting 151 Af te dragen omzetbelasting 160 Te ontvangen facturen 161 Crediteuren 180 Nog te maken afbreekkosten 280 Tussenrekening loon 300 Magazijn grondstoffen

301 320 350 499 500

Geactiveerde magazijnkosten Prijsverschillen Te ontvangen grondstoffen Overboekingsrekening Werkelijke kosten afdeling Huisvesting 501 Dekking afdeling Huisvesting 13 Administratie en massaproductie 183

510 Werkelijke kosten afdeling Inkoop 511 Dekking afdeling Inkoop 520 Werkelijke kosten afdeling Grondstofmagazijn 521 Dekking afdeling Grondstofmagazijn 530 Werkelijke kosten fabricageafdeling 531 Dekking fabricageafdeling 540 Werkelijke kosten afdeling Verkoop 541 Dekking afdeling Verkoop 600 Direct grondstofverbruik 601 Toeslag indirecte fabricagekosten 602 Direct loon 603 Werkelijke uitvalkosten 610 Toegestaan direct grondstofverbruik 611 Toegestane toeslag indirecte fabricagekosten

13.13

612 613 630 631 640 641 642 650 651 652 700 710 715 750 800 801 802

Toegestaan direct loon Toegestane uitval Betaald direct loon productie Verrekend direct loon productie Verbruik afvaleenheden voor afbreken Machinekosten afbreken Lonen afbreken Afgeleverde grondstof afbreekproces Dekking machinekosten afbreken Dekking lonen afbreken Gereed product Producten in bewerking Voorraad uitval Af te leveren producten Omzet Kostprijs omzet Toeslag verkoopkosten

Van Parijs NV produceert enerzijds onderdelen voor machines, die door Moco NV worden geassembleerd en verkocht, anderzijds repareert Van Parijs NV door Moco NV gekochte machines. Van Parijs NV beschikt daartoe over een productie- en een reparatieafdeling. Tijdens de productie van de onderdelen ontstaat 10% uitval. De in de uitval begrepen grondstof kan voor 90% worden teruggewonnen; terugwinnen geschiedt in eigen beheer. De standaardkostprijs van een onderdeel is als volgt opgebouwd: Voor 100 in bewerking genomen onderdelen is nodig: 100 kg grondstoffen à €60 per kilogram (v.v.p.) 5 machine-uren à €375 per uur1 Waarde terug te winnen grondstof 10 × 0,90 kg à €60 terugwinkosten 9 × €152

Kostprijs van 90 goedgekeurde onderdelen Kostprijs per goedgekeurd onderdeel €83. 1

2

€ -

€ €

6.000 1.875 7.875

€

405 7.470

540 135

In het machine-uurtarief zijn de loonkosten van het bedienend personeel opgenomen. Het loonniveauverschil van dit personeel wordt ten laste van de kostendragers gebracht. De terugwinkosten worden uitgedrukt in een tarief per teruggewonnen kg grondstof.


Van iedere opdracht voor de reparatieafdeling wordt een kostprijskaart aangelegd, waarop wordt aangetekend: · de directe loonkosten en · het verbruikte materiaal. Deze kostprijskaarten vormen het subgrootboek van de rekening 702 Kosten reparatieopdrachten. Bij het gereedkomen van een reparatieopdracht wordt de kostprijskaart gelicht. Het totaal van de kostprijskaart verhoogd met een winstopslag van 20% wordt gefactureerd. De indirecte kosten van de reparatieafdeling worden gedekt door de directe loonkosten te verhogen met een opslag van 150%. Deze opslag wordt geboekt aan de hand van het loonverdeelregister. Het rekeningschema van Van Parijs NV is opgenomen in de bijlage aan het eind van deze opgave. Financiële feiten in januari: 1 Magazijnontvangstenregister · 10 000 kg grondstoffen van leveranciers; · materialen voor reparaties €15.000; · 1 500 kg grondstoffen van terugwinafdeling (zie ook 8). 2 Ingaand facturenregister 9 600 kg grondstoffen à €59,75 per kilogram € 573.600 reparatiematerialen - 15.000 € 588.600 19% omzetbelasting - 111.834 € 700.434 3 Magazijnafgiftenregister · 15 000 kg grondstoffen naar productieafdeling. · materialen naar reparatieafdeling €12.000. 4 Loonverdeelregister (gedeeltelijk) Productieafdeling € 76.3501 € 23.900

Directe lonen Indirecte lonen

Reparatieafdeling € 16.500 € 23.900

Totaal € 92.850

Doorbelast € 4.500

Totaal € 26.500

1 Betreft 1 800 manuren, vaste verrekenprijs €40 per manuur

5 Kostenverdeelstaat (gedeeltelijk) Terugwinafdeling

Eerstbelast € 22.000


6 Productierapport productieafdeling · Brutoproductie Afgekeurd Nettoproductie

18 000 onderdelen 2 000 onderdelen 16 000 onderdelen

De onderdelen zijn overgebracht naar de desbetreffende magazijnen. · Aantal machine-uren 910. 7 Reparatieregister Gereedgekomen reparaties, waaraan besteed: materialen € 13.500 loonkosten € 42.500

8

9

10

De reparaties zijn afgeleverd. Productierapport terugwinafdeling · 1 januari beginvoorraad afgekeurde onderdelen uit magazijn afgekeurde producten ontvangen

200 stuks 1 900 stuks 2 100 stuks 1 700 stuks 400 stuks

verwerkt 31 januari eindvoorraad · Afgeleverd aan magazijn 1 500 kg grondstoffen. Afgiftenregister · Magazijn onderdelen Onderdelen naar Moco NV 17 000 stuks · Magazijn afgekeurde onderdelen Naar terugwinafdeling 1 900 stuks Uitgaand facturenregister Moco NV: 17 000 onderdelen à €100 € 1.700.000 19% omzetbelasting 323.000 € 2.023.000 facturen diverse reparaties € 67.200 19% omzetbelasting 12.768 € 79.968

In januari zijn de gefactureerde onderdelen afgeleverd en de reparatieopdrachten uitgevoerd. Gevraagd

a b

c

Stel de journaalposten van voorgaande financiële feiten samen. Analyseer het verschil tussen de rekeningen 602 en 612. Hierbij mag aangenomen worden dat de begin- en eindvoorraad goederen in bewerking gelijk zijn. Analyseer het verschil tussen de rekeningen 520 en 521 waartoe nog de volgende gegevens verstrekt worden: · het tarief per verwerkt afgekeurd onderdeel bedraagt €13,50 (waarvan €10 voor vaste kosten); · de normale bezetting van de terugwinafdeling is 24 000 afgekeurde onderdelen per jaar.


Bijlage Rekeningschema van Van Parijs NV: 600 140 Debiteuren 601 150 Te ontvangen facturen 151 Crediteuren 602 160 Te vorderen omzetbelasting 610 161 Te betalen omzetbelasting 170 Uitgevoerde te factureren 611 reparatieopdrachten 171 Afgeleverde te factureren onderdelen 612 280 Tussenrekening lonen 300 Voorraad grondstoffen 630 301 Voorraad reparatiematerialen 320 Prijsverschillen grondstoffen 631 410 Indirecte lonen 499 Overboekingsrekening 700 rubriek 4 701 500 Kosten productieafdeling 501 Gedekte kosten productie702 afdeling 703 510 Kosten reparatieafdeling 511 Gedekte kosten reparatie800 afdeling 810 520 Kosten terugwinafdeling 820 521 Gedekte kosten terugwinafdeling 920 530 Kosten overige afdelingen 531 Gedekte kosten overige afdelingen

13.14

Direct grondstofverbruik Toeslag indirecte productiekosten Uitvalkosten In afleveringen gedekt direct grondstofverbruik In afleveringen gedekte indirecte productiekosten In afleveringen gedekte uitvalkosten Betaalde directe lonen productieafdeling Verrekende directe lonen productieafdeling Voorraad onderdelen Voorraad afgekeurde onderdelen Kosten reparatieopdrachten Afgekeurde onderdelen op terugwinafdeling Kostprijs omzet onderdelen Omzet onderdelen Winstopslag reparatieopdrachten Rendementsresultaten terugwinning (MO)

Samax BV in Maassluis houdt zich bezig met de productie van werkbladen. Deze worden gemaakt van ingekocht plaatmateriaal, dat wordt voorzien van een hittebestendige en krasvaste toplaag. De toplaag kan worden uitgevoerd in vele kleuren en dessins. De afnemers van Samax BV zijn grote keukenfabrikanten en ketens van bouwmarkten. Deze afnemers plaatsen hun bestellingen in grote partijen in veelvouden van 20 stuks. Het plaatmateriaal wordt op standaardlengte aangeleverd door een houthandel, die dagelijks levert. Als gevolg van een zeer regelmatig orderverloop worden de platen nagenoeg just in time aangeleverd. Om stagnatie te voorkomen is er een veiligheidsvoorraad voor ongeveer één productiedag. Bij acceptatie van een nieuwe order wordt voor het materiaal voor de toplaag een bestelling geplaatst bij een vaste leverancier. Dit materiaal wordt geleverd op rollen van 80 meter; dit is de standaardhoeveelheid voor één serie van 20 werkbladen. Voor elke order berekent Samax BV de voorgecalculeerde kosten, die worden genoteerd op een orderkaart. De voorcalculatie wordt uitgevoerd aan de hand van de volgende gegevens:


Activiteit 1 Plannen productie nieuwe orders 2 Bestellen materiaal toplaag 3 Verbruiken plaatmateriaal 4 Verbruiken materiaal toplaag

5 Aanbrengen materiaal toplaag 6 Herstellen gefabriceerde werkbladen 7 Verpakken goedgekeurde werkbladen en plaatsen op pallets 8 Afleveren goedgekeurde werkbladen per vrachtwagen

Kosten €500 per order €100 per bestelling €34 per werkblad Per werkblad is nodig 4 meter à €10. De dekking magazijnkosten is €15 per rol. Het plaatsen van 1 rol materiaal toplaag op de machine vergt 1 uur arbeidstijd à €20. Per werkblad is nodig 1 machine-uur à €40. Na keuring moet 2,5% van de werkbladen bijgewerkt worden. Per werkblad is hiervoor nodig 0,5 arbeidsuur à €20. Per werkblad €2 materiaal. Op 1 pallet gaan 20 werkbladen. Voor het verpakken en op pallet plaatsen van 20 werkbladen zijn 2 arbeidsuren à €20 nodig. €200 per rit, vermeerderd met €10 per pallet. In de vrachtwagen kunnen maximaal 20 pallets.

In augustus is een order afgesloten voor 720 werkbladen (4 × 180 stuks met dezelfde toplaag). Deze order kreeg het nummer 803. Gevraagd

a

Bereken de totale voorgecalculeerde kosten van order 803. In de loop van augustus werd voor order 803 de productieplanning gemaakt en werd het materiaal voor de toplaag besteld. In september werd met de productie van order 803 gestart. In oktober werd deze order afgewerkt en afgeleverd. Tevens werd in oktober verder gewerkt aan order 704 en werd gestart met order 901. Aan het eind van een maand zijn in de productiehal geen werkbladen in bewerking en wordt er – in verband met het schoonmaken van de machines – voor gezorgd dat alle in de machines aanwezige rollen materiaal voor de toplaag leeg zijn. Pallets met gereedgekomen en af te leveren werkbladen blijven in de productiehal staan. Pas als alle werkbladen van een order klaar zijn, worden de pallets afgeleverd bij de afnemer. Gedurende de periode dat een order wordt geproduceerd, worden van de hiervóór vermelde activiteiten 3 tot en met 7 de werkelijk verbruikte aantallen productiemiddelen op de betrokken orderkaart genoteerd. Aan het eind van elke maand wordt aan de hand van de in die maand bijgewerkte orderkaarten een overzicht opgesteld, dat er per 31 oktober als volgt uitziet:


Activiteit Aantal

3 4 5 6

7

Bladen Rollen Arbeidsuren Machine-uren Bijgewerkte bladen Arbeidsuren Verpakte bladen Pallets Arbeidsuren

Order 704 VoorWerkelijk calcu01/10 31/10 latie 1 200 620 1 000 60 31 50 60 32 52 1 200 621 1 004 30 17 28

Order 803 VoorWerkelijk calcu- 01/10 31/10 latie 720 400 720 36 20 36 36 20 38 720 399 729 18 9 20

Order 901 VoorWerkelijk calcu- 01/10 31/10 latie 200 – 100 10 – 5 10 – 6 200 – 105 5 – 3

15 1 200 60 120

9 720 36 72

2,5 200 10 20

8 620 31 60

16 1 000 50 99

5 400 20 42

10 720 36 75

– – – –

2 100 5 9

Aan de hand van dit overzicht worden voor de activiteiten 3 tot en met 7 berekend: a de werkelijke kosten van de totale productie in oktober; b de werkelijke kosten van de in oktober gereedgekomen order 803. NB: · Bij de berekening van de onder a en b bedoelde kosten wordt gebruikgemaakt van standaardprijzen en -tarieven. · Het verbruik van plaatmateriaal en verpakkingsmateriaal verliep conform de in de voorcalculatie gehanteerde norm. b

Bereken de hiervoor bij a en b bedoelde kostenbedragen. Van de in oktober verrichte activiteiten 1 en 2 worden de volgende werkelijke gegevens verstrekt: · Activiteit 1: aan het plannen van nog in productie te nemen nieuwe orders zijn 34 arbeidsuren besteed. · Activiteit 2: aan het bestellen van materiaal voor de toplaag zijn 6 arbeidsuren besteed. NB: Bij de berekening van de werkelijke kosten van de activiteiten 1 en 2 in oktober wordt gebruikgemaakt van standaardprijzen en -tarieven. De in oktober afgeleverde order 803 is in die maand ook gefactureerd. De factuurprijs (exclusief 19% omzetbelasting) is €195 per werkblad. Voor statiegeld pallets werd €20 per pallet in rekening gebracht. Voor het bijwerken van de in de bijlage (aan het eind van deze opgave) vermelde grootboekrekeningen over oktober wordt het volgende gegeven: · De diverse voorraadrekeningen in rubriek 3 worden afgeboekt bij het debiteren van rekening 700 Orders in bewerking. Tevens wordt dan de dekking voor de magazijnkosten van het materiaal voor de toplaag geboekt. · De werkelijke kosten van de activiteiten 1 en 2 worden geboekt in rubriek 5. 13 Administratie en massaproductie 189

·

· ·

c 1 2 3 4

De rekening 700 Orders in bewerking wordt voor de activiteiten 3 tot en met 7: – gedebiteerd voor de werkelijke kosten van de totale productie in oktober 2002; – gecrediteerd voor de werkelijke kosten van de in oktober 2002 gereedgekomen order 803. De diverse palletrekeningen in rubriek 7 worden geadministreerd voor €15 per pallet. De rekening 800 Commerciële kostprijs verkopen wordt belast voor de in oktober afgeleverde en gefactureerde order 803. Het belaste bedrag omvat de voorgecalculeerde kosten van de activiteiten 1 tot en met 8. Afwijkingen ten opzichte van de werkelijke kosten worden geboekt op de rekening 910 Calculatieverschillen.

Geef met behulp van de door u bij vraag b berekende bedragen en de overige hiervóór verstrekte gegevens de journaalposten van: de werkelijke kosten van de activiteiten 1 tot en met 7 die betrekking hebben op de productie in oktober; het gebruik van pallets in de productieafdeling; het afleveren en factureren van order 803 het afleveren van pallets in verband met order 803. NB: · Het gedeeltelijk rekeningenschema van Samax BV is opgenomen in de bijlage aan het eind van de opgave. · Gebruik uitsluitend de rekeningen uit het rekeningenschema. · Het is toegestaan grootboekrekeningen in uw uitwerking uitsluitend met het nummer te vermelden.

d Geef een zo gedetailleerd mogelijke cijfermatige analyse van het op re-

kening 910 Calculatieverschillen in oktober geboekte bedrag. Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema van Samax BV: 545 Dekking afleverkosten 140 Debiteuren 560 Directe loonkosten 170 Statiegeld activiteiten 1 t/m 8 185 Te betalen omzetbelasting 565 Dekking directe loonkosten 300 Voorraad plaatmateriaal activiteiten 1 t/m 8 310 Voorraad materiaal toplaag 700 Orders in bewerking 320 Voorraad verpakkings710 Pallets in magazijn materiaal 711 Pallets in productiehal 499 Overboekingsrekening 712 Pallets bij afnemers 500 Planningskosten 800 Commerciële kostprijs 505 Dekking planningskosten verkopen 510 Bestelkosten 850 Opbrengst verkopen 515 Dekking bestelkosten 910 Calculatieverschillen 525 Dekking magazijnkosten 535 Dekking machinekosten (SPD)


14 Actuele prijzen en massaproductie

14.1

In de onderneming Nijenkamp wordt de grondstoffenvoorraad geadministreerd tegen v.v.p. en de voorraad gereed product tegen standaardkostprijs. In de v.v.p. zijn geen toeslagen voor kosten begrepen. De standaardkostprijs wordt geacht uitsluitend te bestaan uit de grondstoffencomponent. De onderneming neemt de vervangingsprijs van de grondstoffen in aanmerking. Dit gebeurt pas bij verkoop (van de producten). Het boekjaar is opgedeeld in drie perioden van elk vier maanden. Tussentijds wordt de waarde van de grondstoffenvoorraad en van de voorraad gereed product niet gecorrigeerd. Dit gebeurt wel aan het einde van het boekjaar. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 610 Toegestaan grondstoffenver060 Herwaarderingsreserve bruik 140 Crediteuren 700 Voorraad gereed product 300 Voorraad grondstoffen 705 Prijscorrectie gereed product 305 Prijscorrectie grondstoffen 800 Kostprijs omzet 310 Prijsverschillen bij inkoop 960 Efficiencyresultaat grond330 Prijsverschillen bij verkoop stoffen 340 Prijsverschillen meer-/min970 Speculatieresultaat derverbruik 600 Grondstoffenverbruik De volgende gegevens worden verstrekt: · De beginvoorraad grondstoffen bedraagt 4 200 kilogram. De v.v.p. is €25 per kilogram en de vervangingsprijs €27 per kilogram. (De historische kostprijs is €26 per kilogram.) · De beginvoorraad gereed product bedraagt 225 eenheden. In de standaardkostprijs per product is voor grondstoffen gecalculeerd 8 kilogram. (De historische kostprijs van de in de beginvoorraad gereed product begrepen grondstoffen bedraagt €26 per kilogram.) · De inkopen van grondstoffen, het grondstoffenverbruik, de gereedgekomen producten en de verkopen (van gerede producten) zijn in de drie opeenvolgende perioden als volgt:

Inkopen Verbruik Productie Verkopen

Period 3 100 kg à €28 3 500 kg 425 eenheden 400 eenheden

· · ·

Periode 2 3 800 kg à €29 3 200 kg 400 eenheden 500 eenheden

Periode 3 3 000 kg à €30 3 400 kg 450 eenheden 350 eenheden

De inkoopprijzen in de drie perioden gelden tevens als de vervangingsprijzen van de drie perioden. De normale voorraad grondstoffen bedraagt 4 000 kg en de normale voorraad gereed product 250 eenheden. Er zijn geen voorraden in bewerking. 191

Gevraagd

a b 1 2 3 4 5 c d e f

Gevraagd

Geef een weergave van de beginsaldi van de rekeningen 300, 305, 700 en 705. Journaliseer voor periode 1: de inkopen van grondstoffen; het grondstoffenverbruik; de gereedgekomen producten; de kostprijs van de verkopen; de prijscorrectie op het efficiencyverschil. Idem voor periode 2. Idem voor periode 3. Geef een overzicht van de stand van de rekeningen 300, 305, 310, 330, 340, 700 en 705. Journaliseer de herwaardering.

14.2

Als de onderneming uit de vorige opgave eerst bij afgifte van de grondstoffen met het actuele prijspeil rekening houdt, zijn voor de uitwerking de volgende rekeningen nodig: 610.0 Toegestaan grondstoffen060 Herwaarderingsreserve verbruik 140 Crediteuren 610.1 Dekking prijscorrectie 300 Voorraad grondstoffen 700 Voorraad gereed product 305 Prijscorrectie grondstoffen 705 Prijscorrectie gereed pro310 Prijsverschillen bij inkoop duct 320 Prijsverschillen bij afgifte 600.0 Grondstoffenverbruik 800 Kostprijs omzet 600.1 Toeslag prijscorrectie 970 Speculatieresultaat

a

Geef een weergave van de beginsaldi van de rekeningen 300, 305, 700 en 705. Journaliseer voor periode 1: de inkopen van grondstoffen; het grondstoffenverbruik; de gereedgekomen producten; de kostprijs van de verkopen. Idem voor periode 2. Idem voor periode 3. Geef een overzicht van de stand van de rekeningen 300, 305, 310, 320, 700 en 705. Journaliseer de herwaardering.

b 1 2 3 4 c d e f

14.3

De onderneming Nijenkamp uit opgave 14.1 en 14.2 kan de grondstoffenvoorraad ook steeds tegen actueel prijspeil bijhouden. In het grootboek komen dan de volgende rekeningen voor: 610.1 Dekking prijscorrectie 060 Herwaarderingsreserve 700 Voorraad gereed product 140 Crediteuren 705 Prijscorrectie gereed 300 Voorraad grondstoffen product 305 Prijscorrectie grondstoffen 800 Kostprijs omzet 600.0 Grondstoffenverbruik 970 Speculatieresultaat 600.1 Toeslag prijscorrectie 610.0 Toegestaan grondstoffenverbruik


Gevraagd

a b 1 2 3 4 5 c d e

* 14.4

Geef een weergave van de beginsaldi van de rekeningen 300, 305, 700 en 705. Journaliseer voor periode 1: de herwaardering; de inkopen van grondstoffen; het grondstoffenverbruik; de gereedgekomen producten; de kostprijs van de verkopen. Idem voor periode 2. Idem voor periode 3. Geef een overzicht van de stand van de rekeningen 300, 305, 700 en 705.

De onderneming Doelman houdt zich bezig met de fabricage van onder andere artikel P. De standaardkostprijs per artikel P is als volgt samengesteld: Grondstoffen: 4 kg grondstof A tegen de vaste verrekenprijs van €20 per kilogram = € 80 Directe lonen: 2 manuren à €25 per uur = 50 Indirecte fabricagekosten: 2 machine-uren à €15 per uur = 30 € 160 Toeslag voor (waardeloze) uitval: 40 Totaal € 200 Het standaarduurtarief voor de directe lonen en de indirecte fabricagekosten benadert het tarief op basis van de vervangingswaarde. Met betrekking tot de voor de registratie van de grondstoffen gebruikte vaste verrekenprijs is dit niet het geval. De directie van Doelman wenst de vervangingsprijs van de grondstoffen wel in aanmerking te nemen, doch gedurende de maandelijkse perioden alleen bij de verkoop van het product. Aan het einde van deze perioden wordt dan de waarde van de grondstoffenvoorraad, van de voorraad gereed product en van de voorraad goederen in bewerking in verband met de vervangingswaarde gecorrigeerd. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor (andere rekeningen zijn voor de uitwerking niet nodig): 614 Toegestane directe lonen 080 Herwaarderingsreserve 615 Toegestane toeslag indirecte 150 Crediteuren fabricagekosten 300 Voorraad grondstoffen A 616 Toegestane uitvalkosten 301 Prijscorrectie voorraad 699 Overboekingsrekening grondstoffen A 700 Voorraad gerede producten P 340 Prijsverschillen bij inkoop 701 Prijscorrectie voorraad grondstoffen A gerede producten P 600 Grondstoffenverbruik A 720 Voorraad producten P in 604 Directe lonen bewerking 605 Toeslag indirecte fabricage721 Prijscorrectie voorraad kosten producten P in bewerking 606 Uitvalkosten 740 Prijsverschillen grondstoffen 610 Toegestaan grondstoffenA bij verkoop producten P verbruik A 14 Actuele prijzen en massaproductie 193

750 Prijsverschillen grondstoffen A bij verbruik 800 Kostprijs omzet 850 Omzet

960 Speculatieresultaten 970 Efficiencyresultaten grondstoffenverbruik A op basis van vervangingsprijzen

Gegevens over de maand mei: 1 Beginvoorraad grondstoffen A: 2 200 kg. De vervangingsprijs is €22 per kilogram. De normale voorraad grondstoffen A is 2 000 kg. 2 Beginvoorraad gerede producten P: 180 eenheden. De normale voorraad gerede producten P bedraagt 175 eenheden. 3 Beginvoorraad producten P in bewerking: 45 eenheden. Voor de producten in bewerking geldt steeds dat 50% van het productieproces is doorlopen en dat de kostenaanwending bij elke kostencomponent gelijkmatig plaatsvindt. De normale voorraad producten P in bewerking is 50 eenheden. 4 Ingekochte en ontvangen grondstoffen A: 2 280 kg à €24 per kilogram. Deze prijs geldt tevens als vervangingsprijs van mei. 5 Verbruik grondstoffen A: 2 310 kg. 6 Gereedgekomen en gekeurde producten P: 570 eenheden, waarvan 103 eenheden werden afgekeurd. 7 Voorraad producten P in bewerking: 35 eenheden. 8 Verkochte, gefactureerde en afgeleverde producten P: 450 eenheden. Gevraagd

Bereken de bedragen waarmee de rekeningen 301 Prijscorrectie voorraad grondstoffen A, 701 Prijscorrectie voorraad gerede producten P en 721 Prijscorrectie voorraad producten P in bewerking per 1 mei zijn heropend. b Geef alle journaalposten over mei, waartoe de gegevens 1 tot en met 8 aanleiding geven, behalve herwaarderingen en overboekingen naar rubriek 9. c Journaliseer: 1 de overboeking naar rubriek 9 van het totale efficiencyresultaat op grondstof, dat wil zeggen inclusief de grondstoffactor van het uitvalresultaat; 2 in één post de aanpassing per 31 mei van de waarden van de voorraden grondstoffen, gerede producten en producten in bewerking aan de vervangingswaarde van grondstof A ten bedrage van €24 per kilogram, die gedurende de gehele maand mei heeft gegolden. a

14.5

Bij de industriële onderneming Lievendaal worden de v.v.p. van de grondstoffen en de standaardtarieven van de directe lonen en van de indirecte kosten door middel van indexcijfers gecorrigeerd tot het actuele prijsniveau. De indexcijfers worden elke maand opnieuw berekend. Voor de maanden september en oktober zijn de indexcijfers:

Voor de grondstoffen Voor de directe lonen Voor de indirecte (fabricage)kosten Voor de standaardkostprijs


September 140 120 130 133

Oktober 146 122 1–2 135 138

De v.v.p.-waarde van de normale voorraad grondstoffen bedraagt €60.000; de standaardkostprijswaarde van de normale voorraad gereed product bedraagt €100.000. Over oktober is verder het volgende gegeven: 1 De beginvoorraad grondstoffen heeft een v.v.p.-waarde van €58.000. 2 De beginvoorraad gereed product bedraagt tegen standaardkostprijs €90.000. 3 Inkopen van grondstoffen: factuurprijs € 196.600 v.v.p. € 138.500 4 Grondstoffenverbruik: tegen v.v.p. € 135.000 5 Directe lonen: betaald € 60.900 verrekend (tegen standaardtarief) € 50.000 6 Indirecte kosten: werkelijk € 109.100 gedekt (tegen standaardtarief) € 79.500 NB: Het verschil ad €29.600 bestaat voor €27.100 uit (nadelige) prijsverschillen. 7 Gereedgekomen producten: grondstoffen € 130.000 directe lonen - 52.000 toeslag indirecte kosten - 78.000 standaardkostprijs € 260.000 NB: Van goederen in bewerking is geen sprake. 8 Verkopen: factuurprijs € 450.000 standaardkostprijs € 240.000 De onderneming past bij het gereedkomen van de producten periodiek een correctie op de standaardkostprijs toe. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 602 Toeslag indirecte 060 Herwaarderingsreserve fabricagekosten 065 Winstsaldo lopend boek609 Te dekken prijsverschillen jaar 610 Standaard grondstoffen130 Debiteuren verbruik 140 Crediteuren 611 Standaard directe lonen 280 Tussenrekening lonen 612 Standaardtoeslag 300 Voorraad grondstoffen indirecte fabricagekosten 310 Prijsverschillen grond619 Standaard prijsverschillen stoffen 630 Betaalde directe lonen 499 Overboekingsrekening 631 Verrekende directe lonen 540 Kosten fabricageafdeling 639 Overgeboekte prijs541 Dekking fabricagafdeling verschillen directe lonen 549 Overgeboekte prijs699 Overboekingsrekening verschillen indirecte 700 Voorraad gereed product kosten 705 Prijscorrectie gereed 599 Overboekingsrekening product 600 Grondstoffenverbruik 800 Kostprijs omzet 601 Directe lonen 14 Actuele prijzen en massaproductie 195

850 899 900 910

Gevraagd

Gevraagd

Omzet Overboekingsrekening Transactieresultaat Efficiencyverschillen rubriek 6

915 Prijsverschillen rubriek 6 920 Kostenplaatsenresultaat 940 Speculatieresultaat 999 Overboekingsrekening

Geef een weergave van de beginsaldi van de rekeningen 300, 310, 700 en 705. b Geef de naar aanleiding van de verstrekte gegevens te maken journaalposten. NB: Géén journaalposten voor het overboeken van resultaten naar rubriek 9. c Geef de journaalposten voor het overboeken naar rubriek 9 van: 1 het in rubriek 5 tot uiting komende resultaat; 2 het in rubriek 6 tot uiting komende resultaat; 3 het in rubriek 8 tot uiting komende resultaat. d Geef de journaalpost voor het overboeken van het saldo van rubriek 9 naar rubriek 0. a

14.6

Er moet nu van worden uitgegaan dat de onderneming uit de vorige opgave bij het verbruik een correctie op de v.v.p. en de standaardtarieven toepast. Voor de uitwerking zijn de volgende rekeningen nodig: 631 Verrekende directe lonen 060 Herwaarderingsreserve 632 Gedekte prijsverschillen op 065 Winstsaldo lopend boekjaar directe lonen 130 Debiteuren 699 Overboekingsrekening 140 Crediteuren 700 Voorraad gereed product 280 Tussenrekening lonen 705 Prijscorrectie gereed product 300 Voorraad grondstoffen 310 Prijsverschillen grondstoffen 800 Kostprijs omzet 850 Omzet 499 Overboekingsrekening 899 Overboekingsrekening 540 Kosten fabricageafdeling 900 Transactieresultaat 541 Dekking fabricageafdeling 910 Efficiencyverschillen rubriek 542 Gedekte prijsverschillen op 6 indirecte kosten 912 Prijsverschillen directe 599 Overboekingsrekening lonen 600 Grondstoffenverbruik 920 Kostenplaatsenresultaat 601 Directe lonen 930 Prijsverschillen grondstoffen 602 Toeslag indirecte fabricage940 Speculatieresultaat kosten 999 Overboekingsrekening 603 Te dekken prijscorrecties 610 Standaard grondstoffenverbruik 611 Standaard directe lonen 612 Standaard toeslag indirecte fabricagekosten 613 Standaard prijscorrecties 630 Betaalde directe lonen

a

Geef een weergave van de beginsaldi van de rekeningen 300, 310, 700 en 705. Geef de naar aanleiding van de verstrekte gegevens te maken journaalposten.

b


c 1 2 3 4 d

14.7

Gevraagd

NB: Géén journaalposten voor het overboeken van resultaten naar rubriek 9. Geef de journaalposten voor het overboeken naar rubriek 9 van: het bedrag waardoor rekening 310 een juist saldo aanneemt; het in rubriek 5 tot uiting komende resultaat; het in rubriek 6 tot uiting komende resultaat; het in rubriek 8 tot uiting komende resultaat. Geef de journaalpost voor het overboeken van het saldo van rubriek 9 naar rubriek 0.

In plaats van bij het verbruik van grondstoffen een correctie op de v.v.p. toe te passen, zou de onderneming Lievendaal uit de voorgaande twee opgaven reeds bij de inkoop van grondstoffen een correctie kunnen toepassen. Aan de in opgave 14.6 gegeven grootboekrekeningen wordt dan toegevoegd de rekening: 305 Prijscorrectie grondstoffen.

Geef een weergave van de beginsaldi van de rekeningen 300 en 305. NB: Rekening 310 heeft bij deze variant geen beginsaldo. b Journaliseer: · de stijging van de grondstoffenindex; · de inkopen van grondstoffen; · het grondstoffenverbruik. c 1 Bepaal het saldo van de rekening 310 Prijsverschillen grondstoffen. 2 Boek het saldo van deze rekening weg. a

* 14.8

De industriële onderneming Kraay BV te Nijmegen heeft voor haar product de volgende standaardkostprijs per eenheid product samengesteld: Direct grondstofverbruik 4 kg à €10 per kilogram Direct loon 2 manuren à €25 per uur Indirecte fabricagekosten 1–2 machine-uur à €20 per uur Totaal

€ €

40 50 10 100

In verband met de stijging van de prijzen van de verschillende kostenfactoren heeft men besloten de in de voorgaande standaardkostprijsopstelling vermelde vaste verrekenprijs van de grondstof en de standaardtarieven van de directe lonen en van de indirecte kosten te handhaven, maar door middel van indexcijfers te corrigeren tot het actuele prijsniveau. De vaste verrekenprijs en de standaardtarieven vormen de basis voor de indexcijfers. De indexcijfers worden iedere maand opnieuw berekend. Hun toepassing blijft beperkt tot de maand waarvoor ze zijn berekend. De indexcijfers zijn voor de maanden juli en augustus als volgt vastgesteld.

Voor de grondstof Voor het directe loon Voor de indirecte fabricagekosten

Juli 130 124 110

Augustus 140 129 115

14 Actuele prijzen en massaproductie 197

Over augustus is het volgende gegeven: 1 Beginvoorraden · grondstof 3 000 kg · goederen in bewerking geen · gereed product 600 eenheden · nog te verzenden producten 50 eenheden 2 Grondstof · ingekocht en ontvangen 6 000 kg voor € 82.200 · direct grondstofverbruik 5 300 kg 3 Lonen · de loonverdeling geeft aan directe lonen € 79.400 indirecte lonen € 22.300 · aantal directe arbeidsuren 2 500 uren 4 Indirecte fabricagekosten · de bedragen zoals deze in de bijlage zijn opgenomen hebben slechts betrekking op augustus; · 50% van de afdelingsresultaten kan worden aangemerkt als prijsverschillen; · aantal machine-uren 625 uren 5 Productie · gereedgekomen 1 300 eenheden product 6 Verkoop · verkocht en gefactureerd 1 350 eenheden 7 Afleveringen à €170 = € 229.500 · afgeleverd 1 330 eenheden 8 Eindvoorraden · goederen in bewerking geen Verdere gegevens: · de normale voorraad grondstof is 3 500 kg; · de normale voorraad gereed product is 500 eenheden. Gevraagd

a b

Bereken de index van de standaardkostprijs zowel voor juli als voor augustus. Geef alle journaalposten ter bijwerking van de in de volgende bijlage voorkomende grootboekrekeningen. NB: · Enkele rekeningen zijn reeds bijgewerkt. · Andere dan de in de bijlage voorkomende rekeningen mogen niet worden gebruikt.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van Kraay BV: 070 Herwaarderingsreserve 130 Debiteuren 150 Crediteuren 260 Tussenrekening lonen 300 Voorraad grondstoffen 310 Prijscorrectie voorraad grondstoffen 320 Prijsverschillen bij inkoop 325 Overgeboekte prijsverschillen bij inkoop 410 Indirecte lonen


499 500 510 520 530 550 551 555 599 600 601 602 604 610 611 612 614 660 663 665 699 700 705 710

Overboekingsrekening rubriek 4 credit € 15.230 Werkelijke kosten hulpafdelingen debet € 3.000 Dekking hulpafdelingen credit € 2.570 Werkelijke kosten fabricageafdeling debet € 14.800 Dekking fabricageafdeling Prijsverschillen kosten hulpafdelingen Prijsverschillen kosten fabricageafdeling Gedekte prijsverschillen kosten van afdelingen Overboekingsrekening rubriek 5 Direct grondstofverbruik Directe lonen Indirecte fabricagekosten Te dekken prijscorrecties 800 Kostprijs omzet Standaard direct grond830 Omzet stofverbruik 899 Overboekingsrekening Standaard directe lonen rubriek 8 Standaard indirecte 900 Transactieresultaat fabricagekosten 910 Prijsverschillen afdelingen Gedekte prijscorrecties 915 Overige afdelingsresultaten Betaalde directe lonen 920 Efficiencyverschillen rubriek Verrekende directe lonen 6 Prijscorrectie verrekende 921 Prijscorrectie efficiencydirecte lonen verschillen rubriek 6 Overboekingsrekening 930 Prijsverschillen directe rubriek 6 lonen Voorraad gereed product 940 Prijsverschillen ingekochte Te verzenden producten grondstof Prijscorrectie voorraad 960 Speculatieresultaat gereed product en te verzenden producten

14 Actuele prijzen en massaproductie 199

15 Administratie en stukproductie

In verband met het bewerkingsproces zoals dat bij industriële ondernemingen plaatsvindt is het doelmatig onderscheid te maken tussen massaproductie en stukproductie.

15.1

Gevraagd

a 1 Wanneer is sprake van massaproductie? 2 Hoe vindt bij massaproductie vergelijking van voor- en nacalculatie

plaats? b 1 Wanneer is sprake van stukproductie? 2 Hoe vindt bij stukproductie vergelijking van voor- en nacalculatie

plaats? 3 Welke stukproductie vormt binnen de stukproductie een bijzondere categorie?

Gevraagd

15.2

Binnen de stukproductie vormen de langlopende projecten een bijzondere categorie. Als voorbeelden van langlopende projecten kunnen worden genoemd de bouw van gebouwen, bruggen, tunnels, schepen, zuiveringsinstallaties en raffinaderijen. Voor de winstneming op langlopende projecten bestaan twee methoden: winstneming bij oplevering dan wel winstneming naar rato van de verrichte prestaties.

a

Op welke bases kan de onderneming de werkzaamheden voor de opdrachtgever uitvoeren? Hoe wordt bij winstneming naar rato van de verrichte prestaties aan een periode winst toegerekend? Hoe wordt een onderhanden project ultimo periode gewaardeerd: als de winst genomen wordt bij oplevering; als de winst genomen wordt naar rato van de verrichte prestaties? Hoe vindt de kosten- en opbrengstenverantwoording met betrekking tot het project plaats: als de winst genomen wordt bij oplevering; als de winst genomen wordt naar rato van de verrichte prestaties?

b c 1 2 d 1 2

Ingeval voor een project verlies wordt verwacht, dient ten laste van het resultaat een voorziening te worden gevormd ter grootte van het gehele verwachte verlies. e

200

Hoe wordt de voorziening voor verwacht verlies (in de balans) gepresenteerd: 1 als het project in uitvoering is genomen en het verwachte verlies kleiner is dan de geactiveerde kosten; 2 als het project in uitvoering is genomen en het verwachte verlies groter is dan de geactiveerde kosten; 3 als het project nog niet in uitvoering is genomen?

* 15.3

De reparatieafdeling van het garagebedrijf BV Werengouw te Amsterdam-Noord voert kortlopende opdrachten uit voor particulieren en bedrijven. Particulieren moeten elke uitgevoerde reparatie bij het ophalen van de auto contant betalen aan de garagebalie. Voor bedrijven geldt een krediettermijn van 10 werkdagen. Voor elke opdracht aan de reparatieafdeling wordt een reparatiedossier aangelegd, waarin een orderbon in duplo voorkomt. Op de orderbon noteert de monteur de directe kosten die hij aan de opdracht besteedt. De directe kosten bestaan uit materiaalkosten en het aantal bestede arbeidsuren. Als de opdracht is uitgevoerd, gaat het reparatiedossier naar de garagebalie. Hier wordt op het origineel van de orderbon uitgerekend wat de kosten voor de klant zijn; hiervan wordt meteen een factuur gemaakt. Op de kopie van de orderbon wordt uitgerekend wat de kosten van de opdracht zijn geweest. De directe kosten worden verhoogd met een oplag van 80% voor dekking van de kosten van het garagebedrijf. Op de rekening 600 Orders in bewerking worden in het grootboek alle directe kosten geboekt die aan de uitgevoerde opdrachten zijn besteed. De kopieën van de orderbonnen vormen een subgrootboek op deze rekening. De indirecte kosten van het garagebedrijf worden naar soort geadministreerd op grootboekrekeningen in rubriek 4. Het boekjaar van BV Werengouw valt samen met het kalenderjaar. Over elke vierwekelijkse periode worden een balans en een winst-en-verliesrekening opgesteld. In het grootboek komen de volgende rekeningen voor met betrekking tot het garagebedrijf: 800 Kostprijs opgeleverde APK100 Kas keuring 130 Debiteuren 801 Kostprijs opgeleverd 180 Te betalen OB periodiek onderhoud 220 Pinbetalingen 802 Kostprijs opgeleverd 240 Tussenrekening lonen schadeherstel 300 Voorraad materialen 810 Opbrengst APK-keuring 499 Overboekingsrekening 811 Opbrengst periodiek 500 Werkelijke indirecte kosten onderhoud 501 Dekking indirecte kosten 812 Opbrengst schadeherstel 600 Orders in bewerking 700 Onderhanden werk Over de vierde periode van het lopende boekjaar worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Specificatie van het onderhanden werk per het begin van de periode: materialen € 3.000 directe loonkosten 1.200 € 4.200 80% opslag voor indirecte kosten 3.360 € 7.560 2 Verbruikte materialen: €26.000. 3 Directe loonkosten: €13.200. 4 Totaal van de indirecte kosten: €34.590. 15 Administratie en stukproductie 201

5 Specificatie van gereedgekomen opdrachten volgens de kopieën van de orderbonnen:

APK-keuring € € €

Materialen Directe loonkosten 80% opslag voor indirecte kosten

100 600 700 560 1.260

Periodiek onderhoud € 8.200 3.000 € 11.200 8.960 € 20.160

Schadeherstel € 18.300 9.750 € 28.050 22.440 € 50.490

5 Specificatie van de aan klanten in rekening gebrachte bedragen volgens de originelen van de orderbonnen:

APK-keuring € €

Contante betalingen Pinbetalingen Uitgereikte facturen aan bedrijven

595 357 714 1.666

Periodiek onderhoud € 9.520 29.750 6.545 € 45.815

Schadeherstel € 1.428 55.335 22.372 € 79.135

NB: Voorgaande bedragen zijn inclusief 19% omzetbelasting. 6 Specificatie van het onderhanden werk aan het einde van de boekingsperiode: materialen € 2.400 directe loonkosten 1.050 € 3.450 80% opslag voor indirecte kosten 2.760 € 6.210 Geef de journaalposten van de verstrekte gegevens.

Gevraagd

15.4

De onderneming Langerak BV houdt zich bezig met stukproductie; dit betreft altijd kortlopende opdrachten. De specificatie van de orders die in bewerking zijn per respectievelijk 1 december en 31 december luidt als volgt:

Grondstofkosten Directe loonkosten Toeslag indirecte fabricagekosten


1 december Nacalculatie € 3.000 4.800 2.400 € 10.200

Voorcalculatie € 2.900 4.810 2.320 € 10.030

31 december Nacalculatie € 1.600 2.650 1.400 € 5.650

Voorcalculatie € 1.600 2.600 1.350 € 5.550

De voorcalculatie van de in december uitgevoerde werkzaamheden aan de orders is als volgt: Grondstofkosten Directe loonkosten Toeslag indirecte fabricagekosten

€ €

51.000 88.000 36.000 175.000

De in december gereedgekomen orders zijn door de fabricageafdeling afgeleverd aan het Magazijn gereed product. De in geld omgerekende werkelijke verbruiken zijn in december: · direct grondstoffenverbruik € 54.300 · directe arbeidsuren € 87.800 (dit bedrag is inclusief €8.200 werkgeversaandeel in de premies werknemersverzekeringen) · directe machine-uren € 39.200 In het grootboek van de onderneming Langerak BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 151 Te betalen sociale lasten 600 Fabricagekosten 280 Tussenrekening lonen 610 Toegestane fabricagekosten 300 Voorraad grondstoffen 699 Overboekingsrekening 400 Direct grondstoffenverbruik 700 Gereedgekomen orders 410 Directe lonen 750 Voorraad orders in bewerking 499 Overboekingsrekening 940 Calculatieverschillen 561 Dekking afdeling Fabricage Gevraagd

a

b c

Stel aan de hand van de hiervoor vermelde gegevens de specificatie op van de voorcalculatie en de nacalculatie van de in december gereedgekomen orders. Journaliseer de over december verstrekte gegevens. Bepaal het saldo van rubriek 6 en geef de hiermee samenhangende journaalpost. Er moet nu van worden uitgegaan dat de hiervoor genoemde rekeningen 600, 610 en 750 niet voorkomen, maar dat in plaats daarvan de volgende rekeningen moeten worden gebruikt: 620 Nacalculatorische kosten gereedgekomen orders 621 Voorcalculatorische kosten gereedgekomen orders 720 Orders in bewerking Op de rekening 720 Orders in bewerking worden alle productiekosten geboekt; per het einde van de maand geeft deze rekening de werkelijk bestede kosten aan van de nog niet geheel gereedgekomen orders.

d e f g

Stel alle journaalposten op van de gegevens over december. Bepaal het saldo van rubriek 6 en geef de hiermee verband houdende journaalpost. Geef een rekenkundige verklaring van het verschil tussen het antwoord bij c en e. Wat is het bezwaar van de onder d gevolgde boekingswijze?

15 Administratie en stukproductie 203

* 15.5

De broers Eric en Michiel Zuidhof hebben per 1 januari 2006 het aannemersbedrijf Nadir BV opgericht. De aannemersopdrachten betreffen kortlopende opdrachten. Bij het opstellen van een offerte gebruiken zij de volgende kostengroepen: · directe materialen, verhoogd met een opslag van 40% voor indirect materiaalverbruik; · directe lonen, verhoogd met een opslag van 120% voor indirecte loonkosten; · machinekosten (waaronder transportkosten); · uitbesteed werk. Voor de overige indirecte kosten nemen zij een opslag van 10% van het totaal van de directe materialen, directe lonen en machinekosten. In de offerte van het aannemersbedrag wordt daarnaast een opslag van 20% van de aanneemsom voor winst en risico opgenomen. De offerte verwerken zij niet in het grootboek. Elke opdracht krijgt een afzonderlijke projectkaart. Op deze kaarten registreren zij de werkelijk gemaakte kosten, vermeerderd met de bijbehorende opslagen. De boeking van de directe materiaalkosten is gebaseerd op de recapitulatie van de projectkaarten. De bepaling van het indirecte materiaalverbruik vindt eenmaal per jaar per balansdatum salderend plaats. Op basis van de projectkaarten worden de kosten periodiek in het grootboek verwerkt. De kosten van de opgeleverde projecten worden eenmaal per jaar per balansdatum inclusief opslagen gecrediteerd op rekening 499 Overboekingsrekening rubriek 4. De rekening 700 Onderhanden projecten is uitsluitend per balansdatum in gebruik. Het grootboekstelsel met betrekking tot de kosten en opbrengsten is zeer summier. De voorlopige proefen saldibalans is per 31 december 2006 als volgt:

Rekeningnrs. Namen van de rekeningen 090 190 300 400 410 420 430 440 450 460 499 700 800 810 899 910 920 999

Resultaat 2006 Overlopende passiva Materiaal Direct loon Direct materiaal Indirect materiaal Indirect loon Machinekosten Kosten uitbesteed werk Overige kosten Overboekingsrekening rubriek 4 Onderhanden projecten Kosten opgeleverde projecten Aanneemsommen opgeleverde prjecten Overboekingsrekening rubriek 8 Resultaat opgeleverde projecten Overige resultaten Overboekingsrekening rubriek 9


Proefbalans Debet

€ € €

414.000 178.000 225.000

€ € € €

230.350 71.700 22.700 84.000

Saldibalans Debet

Credit

€

€

225.000

916.000

€ € €

189.000 178.000 225.000

€ € € €

230.350 71.700 22.700 84.000

Credit

€

916.000

NB: Dit overzicht toont alleen de rekeningen die bij de uitwerking van deze opgave nodig zijn. De rubrieken 5 en 6 zijn niet in gebruik. Verdere gegevens: · In 2006 werden aannemerscontracten voor een totaalbedrag van €1.027.000 afgesloten. · Voor gereedgekomen en opgeleverd werk is €916.000 gefactureerd. De recapitulatie van de projectkaarten van deze opgeleverde projecten vermeldt het volgende:

Kostengroep Directe materialen Directe lonen Machinekosten Uitbesteed werk

Begroot € 197.000 € 152.000 € 66.000 € 16.500

· ·

·

·

Werkelijk € 203.000 € 165.000 € 68.000 € 16.200

Volgens inventarisatie is op 31 december 2006 de waarde van de voorraad materialen €36.700. Directe loonkosten, ten bedrage van €3.600, zijn al wel op de projectkaarten genoteerd maar nog niet in het grootboek verwerkt en moeten nog worden betaald. De waardering van de onderhanden projecten geschiedt op de balans tegen de aan deze opdrachten bestede directe materiaalkosten, directe loonkosten, machinekosten en kosten van uitbesteed werk, exclusief de eerdergenoemde opslagen. De overige resultaten worden salderend bepaald.

NB: Bij de uitwerking hoeft geen rekening te worden gehouden met de omzetbelasting. Geef de (voorafgaande) journaalposten naar aanleiding van de volgende gegevens:

Gevraagd

1 2 3 4 5 6 7

het verbruik van indirect materiaal; de €3.600 directe loonkosten; de kosten van de opgeleverde projecten; het resultaat op de opgeleverde en gefactureerde projecten; de onderhanden projecten op 31 december 2006; de overige resultaten; het resultaat over 2006. (MBA)

* 15.6

NB: Deze opgave vormt een vervolg op opgave 15.5. Naar aanleiding van de jaarcijfers over 2006 besluit de directie de informatievoorziening uit de boekhouding met betrekking tot de kosten en opbrengsten drastisch te verbeteren. Voortaan leggen zij het sluiten van een contract in de administratie vast. Bij het tekenen van het contract wordt direct een factuur verzonden voor een aanbetaling van 10% van de aanneemsom als eerste termijn. Op rekening 600 Onderhanden projecten sluiten de afzonderlijke projectkaarten als subgrootboek aan. De directe kosten en opslagen wor15 Administratie en stukproductie 205

den op de projectkaarten bijgeschreven en onmiddellijk verwerkt in het grootboek. Alle kosten worden eerst in rubriek 4 geboekt. Het calculatieschema en de percentages voor het opstellen van de offerte en de kostengroepen van de aanneemsom zijn ongewijzigd. Direct na de oplevering vindt facturering van de projecten plaats. De kosten van de opgeleverde projecten verwerken zij tegen de voorcalculatie in het grootboek. Calculatieverschillen komen afzonderlijk tot uitdrukking. Boekingen op rekening 800 Kosten opgeleverde projecten vinden plaats tegen de voorcalculatie. De oplevering en facturering vindt administratief gelijktijdig plaats. Op het moment van opleveren en factureren boeken zij 2% van de aanneemsom ten gunste van de voorziening voor risico opgeleverde projecten. Na verschillende aanpassingen kent het grootboek van Nadir BV in 2007 onder andere de volgende rekeningen: 525 Dekking machinekosten 070 Voorziening risico 530 Overige indirecte kosten opgeleverde projecten 535 Dekking overige indirecte 160 Debiteuren uit te voeren kosten projecten 805 Toeslag risico opgeleverde 161 Winstopslag uit te voeren projecten projecten 520 Machinekosten 162 Debiteuren uitgevoerde 600 Onderhanden projecten projecten 700 Uit te voeren projecten 163 Aanbetalingen 800 Kosten opgeleverde 499 Overboekingsrekening projecten rubriek 4 810 Aanneemsommen 500 Indirecte materiaalkosten opgeleverde projecten 505 Dekking indirecte materiaal900 Calculatieverschillen kosten opgeleverde projecten. 510 Indirecte loonkosten 515 Dekking indirecte loonkosten In de maand april 2007 heeft onder andere het volgende plaatsgevonden: · Register gesloten aannemersovereenkomsten In deze maand werden aannemersovereenkomsten gesloten met een totaalbedrag van €207.850. In de aanneemsommen is volgens de voorcalculatie begrepen aan: direct materiaal € 42.700 direct loon € 34.000 machinekosten € 18.300 uitbesteed werk € 3.900 · Kostenverdeelstaat De kostenverdeelstaat geeft aan: indirecte materiaalkosten € 27.000 indirecte loonkosten € 31.600 machinekosten € 16.300 overige kosten € 23.800 In deze kosten zijn geen doorbelastingen begrepen. · Ten behoeve van onderhanden projecten is: aan direct materiaal afgegeven € 56.200 206 Deel 2 Industriële ondernemingen

·

als direct loon toe te rekenen € 37.750 als machinekosten door te berekenen € 18.100 voor uitbesteed werk aan facturen ontvangen € 3.750 De projectkaarten zijn hiermee in overeenstemming. Opgeleverd en gefactureerd Voor gereedgekomen en opgeleverd werk is (na aftrek van de aanbetaling) €176.872,50 gefactureerd. De recapitulatie van de projectkaarten van deze opgeleverde projecten vermeldt het volgende:

Kostengroep Directe materialen Directe lonen Machinekosten Uitbesteed werk

Begroot € 41.600 € 31.500 € 15.700 € 5.100

Werkelijk € 39.400 € 34.300 € 15.500 € 5.100

Geef de journaalposten naar aanleiding van de over april 2007 verstrekte gegevens. b 1 Stel een overzicht op van de dekkingsresultaten op de indirecte kosten. Geef daarbij aan of het resultaat voor- of nadelig is. 2 Noem een oorzaak waardoor zo’n resultaat kan ontstaan. (MBA) a

Gevraagd

15.7

Bouwmaatschappij NV Purmer Ee heeft de volgende bouwcontracten afgesloten:

Jaar

Project

Aanneemsom

2005 2005 2006 2006

P Q R S

€ 8.100.000 € 6.400.000 € 7.000.000 € 12.000.000

Begrote kosten € 7.400.000 € 5.800.000 € 6.480.000 € 11.000.000

Begrote winst € 700.000 € 600.000 € 520.000 € 1.000.000

Uit de projectenadministratie zijn de volgende bestede directe productiekosten overgenomen:

Materialen Uitbesteed werk Loonkosten: Direct loon Vakantiegeld Vakantieloon Werkgeversdeel sociale premies

P 2005 € 2.800.000 900.000

2006 € 410.000 340.000

Q 2005 € 300.000 50.000

2006 € 2.300.000 450.000

R 2006 € 500.000 100.000

-

1.520.000 130.000 100.000

-

157.000 13.000 10.000

-

150.000 19.000 12.000

-

920.000 79.000 80.000

-

315.000 26.000 19.000

€

200.000 5.650.000

€

20.000 950.000

€

20.000 551.000

€

121.000 3.950.000

€

40.000 1.000.000


Nadere gegevens: · De toeslag voor indirecte productiekosten bedraagt zowel in 2005 als 2006 60% van de directe lonen (excl. vakantiegeld, vakantieloon en werkgeversaandeel sociale premies). · Op 1 januari 2005 waren er geen projecten onderhanden. · De winstneming alsmede de omzetverantwoording geschiedt bij oplevering. · De volgende termijnen zijn gedeclareerd (de termijnen zijn ook ontvangen):

Project P Q R

2005 € 5.000.000 € 200.000 –

·

2006 € 3.100.000 € 3.000.000 € 600.000

Project P is in 2006 opgeleverd. De projecten Q en R zijn in bewerking, maar nog niet gereed. Project S is nog in portefeuille.

In het grootboek van NV Purmer Ee komen de volgende rekeningen voor: 130 Debiteuren 140 Gedeclareerde termijnen 150 Crediteuren 170 Te betalen vakantiegeld 171 Te betalen vakantielonen 172 Te betalen sociale lasten 260 Tussenrekening lonen 300 Voorraad materialen 560 Doorberekende indirecte productiekosten 710 Onderhanden projecten 800 Kostprijs omzet 805 Omzet Gevraagd

a 1 2 b 1 2 3 c 1 2 d

Geef de journaalposten die in 2005 moeten worden gemaakt van: de kosten van de werken; de gedeclareerde termijnen. Geef de journaalposten die in 2006 moeten worden gemaakt van: de kosten van de werken; de gedeclareerde termijnen; de oplevering van project P. Bereken het bedrag waarvoor de onderhanden projecten op de balans staan per: 31 december 2005; 31 december 2006. Bereken de bedragen van de posten Omzet en Kostprijs omzet op de winst-en-verliesrekening van respectievelijk 2005 en 2006. Bij de gekozen verantwoording van de kosten en opbrengsten is op de winst-en-verliesrekening van 2005 niets vermeld. Door een andere boekingswijze van de kosten en opbrengsten is dat wel mogelijk.


Geef de journaalposten die in verband met de posten Omzet en Kostprijs omzet in dit geval moeten worden gemaakt in: 1 2005; 2 2006. f Welke bedragen staan nu vermeld op de winst-en-verliesrekeningen over 2005 en 2006 voor de posten Omzet en Kostprijs omzet?

e

NB: In deze opgave wordt gebruikgemaakt van het rekeningstelsel en van de gegevens voor de projecten P, Q, R en S van opgave 15.7. Deze opgave kan onafhankelijk van opgave 15.7 worden gemaakt.

15.8

NV Purmer Ee neemt de winst op de projecten naar rato van de voortgang daarvan. De status van voortgang van elk project wordt aan het einde van elk boekjaar berekend met behulp van de volgende formule: Totale werkelijke kosten besteed aan het project × 100% (Bijgestelde) begroting voor het project De periodiek gerealiseerde winst op een project wordt nu berekend door het statuspercentage te nemen van de begrote winst. De bijgestelde begrotingen van de kosten van de projecten zijn:

Project P Q R

2005 € 7.600.000 € 5.900.000 –

2006 € 7.606.200 € 6.100.000 € 6.800.000

Op de gecontracteerde werken worden geen verliezen verwacht. Project P is in 2006 opgeleverd. Gevraagd

a 1 2 b 1 2 3 4 c 1 2 3 4 5 d e

Bereken in gehele procenten de status van voortgang van de projecten: ultimo 2005; ultimo 2006. Geef de journaalposten die in 2005 moeten worden gemaakt van: de kosten van de werken; de gedeclareerde termijnen; de opbrengsten kostenverantwoording van project P; de opbrengsten kostenverantwoording van project Q. Geef de journaalposten die in 2006 moeten worden gemaakt van: de kosten van de werken; de gedeclareerde termijnen; de oplevering van project P; de opbrengsten kostenverantwoording van project Q; de opbrengsten kostenverantwoording van project R. Bereken het bedrag van de post Onderhanden projecten op de balansen per 31 december 2005 en 31 december 2006. Bereken de bedragen van de posten Omzet en Kostprijs omzet op de winst-en-verliesrekeningen over 2005 en 2006.


* 15.9

Aannemersbedrijf Opperdoes NV te Wervershoof heeft drie projecten in uitvoering. Het overzicht van de aannemers in begrote kosten en begroot resultaat is als volgt:

Project Jaar sluiten contract

Aanneemsom

K L M

€ 10.000.000 € 40.000.000 € 18.000.000

2005 2005 2006

Begrote kosten € 9.500.000 € 38.500.000 € 17.400.000

Begrote winst € 500.000 € 500.000 € 600.000

De status van voortgang van de projecten ultimo boekjaar 2005 en 2006 is als volgt:

Project K

Jaar van uitvoering 2005 2006

L

2005 2006

M

2006

Percentage gereed 60 100

Totale kosten € 5.200.000 - 4.940.000 € 10.140.000

Bijgestelde begroting € 10.100.000

40 70

€ 16.100.000 - 12.300.000 € 28.400.000

€ €

39.500.000 40.200.000

20

€

€

17.400.000

3.300.000

Ultimo jaar 2004 waren er geen projecten in uitvoering. Ultimo jaar 2005 wordt een verlies voorzien op project K en ultimo jaar 2006 een verlies op project L. De extra gemaakte kosten kunnen niet worden verhaald op de opdrachtgevers. De winstneming geschiedt volgens de percentage-of-completion method. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 060 Voorziening voor verwachte verliezen op projecten 140 Gedeclareerde termijnen 710 Onderhanden projecten 800 Kostprijs omzet 805 Omzet Gevraagd

a 1 2 3 b 1

Geef voor het boekjaar 2005 de journaalposten die moeten worden gemaakt in verband met: de kosten- en opbrengstverantwoording van project K; het verwachte verlies voor project K; de kosten- en opbrengstverantwoording van project L. Met welk bedrag staan de onderhanden projecten op de balans ultimo 2005?


2 c 1 2 3 4 d 1 2

15.10

Met welke bedragen staan de posten Omzet en Kostprijs omzet op de winst-en-verliesrekening over 2005? Geef voor het boekjaar 2006 de journaalposten die moeten worden gemaakt in verband met: de oplevering van project K (alle termijnen waren gedeclareerd); de kosten- en opbrengstverantwoording voor project L; het verwachte verlies voor project L; de kosten- en opbrengstverantwoording voor project M. Met welk bedrag staan de onderhanden projecten op de balans ultimo 2006? Met welke bedragen staan de posten Omzet en Kostprijs omzet op de winst-en-verliesrekening over 2006?

Het aannemersbedrijf Meerdreef voert de aangenomen werken uit met eigen personeel en door inschakeling van onderaannemers. De contracten met de opdrachtgevers en de onderaannemers worden in de boekhouding tot uitdrukking gebracht. Zodra van een onderhanden werk een bepaalde fase in de bouw is afgesloten, wordt het contractueel overeengekomen termijnbedrag door Meerdreef aan zijn opdrachtgever, respectievelijk door de onderaannemer aan Meerdreef gefactureerd. Meerwerk en minderwerk worden verrekend op de factuur van de laatste termijnbetaling. Bij het boeken van de facturen aan de opdrachtgevers wordt tevens de realisatie van een deel van de voorgecalculeerde winst geboekt. Bij het boeken van de factuur van de laatste termijn van een opgeleverd werk wordt ook het voor dit werk berekende calculatieverschil geboekt. In het grootboek van Meerdreef komen onder andere de volgende rekeningen voor: Kosten meerwerk Materialen Opbrengst meerwerk Onderhanden werken Ongerealiseerde winst uit te Uit te voeren werken voeren werken Uitbestede werken Gerealiseerde winst uitgevoerde Debiteuren wegens uit te voeren werken werken Calculatieverschillen opgeleverde Crediteuren wegens uitbestede werken werken Vervallen termijnen

Gevraagd

Journaliseer voor Meerdreef de volgende posten over oktober: 1 Afgesloten een contract voor het bouwen van 100 eengezinswoningen. De aanneemsom is €7.500.000. In de aanneemsom is begrepen een voorgecalculeerde winst van €1.500.000. In verband met dit aangenomen werk contracten met onderaannemers gesloten voor in totaal €5.000.000. 2 Aan opdrachtgevers gefactureerd voor vervallen termijnen €800.000. In dit bedrag is begrepen een voorgecalculeerde winst van €160.000. 3 Van onderaannemers ontvangen facturen voor vervallen termijnen €560.000. 4 Afgegeven materialen voor bouwwerken €80.000. 5 Opgeleverd een bouwwerk met een aanneemsom van €400.000, waarvan reeds €325.000 in rekening is gebracht. In de slotfactuur aan de 15 Administratie en stukproductie 211

opdrachtgever wordt, mede in verband met het meerwerk, in totaal €105.000 in rekening gebracht. De voorgecalculeerde kostprijs van het werk is €320.000. Aan het werk werd, afgezien van meerwerk, in totaal €330.000 besteed. 15.11

L&R BV is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in het leggen van gasen waterleidingen. L&R voert de aangenomen projecten uit met eigen personeel en door inschakeling van een onderaannemer, op basis van een projectbestek. Zowel de contracten met de opdrachtgevers als die met de onderaannemers worden intracomptabel verwerkt. De opdrachtgevers zijn bijna altijd zogenoemde ‘openbare nutsbedrijven’. De door de opdrachtgever te betalen projectprijs wordt vooraf overeengekomen. Als een bepaald traject bij het leggen van de leiding is afgerond, wordt het contractueel overeengekomen termijnbedrag voor dit traject door L&R aan het desbetreffende nutsbedrijf, respectievelijk door de onderaannemer aan L&R gefactureerd. Bij het boeken van de facturen aan de opdrachtgevers wordt tevens de realisatie van een deel van de voorgecalculeerde winst geboekt. Meerwerk en minderwerk worden verrekend op de factuur van de slottermijn. Bij het boeken van de slottermijn van een gereedgekomen project wordt ook het voor het desbetreffende project berekende calculatieverschil tot uitdrukking gebracht. Incidenteel wordt door L&R in opdracht van nutsbedrijven op ‘regie’ (= cost and fee) basis een project aangenomen. Het betreft dan bijna altijd kleine reparatieopdrachten. Door de gestage groei in het aantal gunningen van grote projecten in de afgelopen jaren is L&R een middelgrote onderneming in zijn branche geworden. De nacalculatie van de projecten werd tot medio 2005 vrij gebrekkig uitgevoerd, mede omdat het technisch personeel de basisgegevens daarvoor niet of nauwelijks verstrekte. Vooral op aandrang van haar opdrachtgevers (nutsbedrijven) heeft de directie medio 2005 besloten een kostenadministratie op te zetten met een zogenoemde ‘projectgewijze nacalculatie’. In het grootboek van L&R komen met betrekking tot deze contracten uitsluitend de volgende rekeningen voor: Vervallen termijnen uitbestede Debiteuren werken Debiteuren wegens uit te voeren Ongerealiseerde winst uit te projecten voeren projecten Crediteuren wegens uitbestede Gerealiseerde winst uitgevoerde werken projecten Uit te voeren projecten Calculatieverschillen opgeleverde Onderhanden projecten projecten Materialen Kosten meerwerk Uitbestede werken Opbrengst meerwerk Vervallen termijnen uit te voeren projecten NB: Bij de beantwoording van de vragen dient te worden afgezien van omzetbelasting.

Gevraagd

Geef de journaalposten die naar aanleiding van de volgende boekingsfeiten van L&R over november 2006 moeten worden gemaakt.


1 Een contract afgesloten met PWN te Bloemendaal voor het leggen van een pijpleiding tussen Schagen en Den Helder. De aannemingssom is €25.000.000. L&R heeft in de desbetreffende aannemingssom €2.000.000 aan winst voorgecalculeerd. In directe relatie met dit project heeft L&R een contract met zijn vaste onderaannemer Wognum BV ter grootte van €12.000.000 afgesloten. 2 Gefactureerd een vervallen termijn ten aanzien van het project ‘Vernieuwing duikers Drechterland’ (VDD) ter grootte van €2.000.000 inclusief €200.000 voorgecalculeerde winst. 3 Door het magazijn zijn voor het project VDD afgeleverd duikerbuizen en een stalen damwand ter waarde van €160.000. 4 Met Wognum BV overeengekomen dat de door hem aan L&R gefactureerde termijn met betrekking tot project VDD – groot €600.000 – ten onrechte al in rekening is gebracht. Deze gefactureerde termijn is door L&R op 30 oktober 2001 geboekt. 5 Opgeleverd een pijpleiding, gelegd in opdracht van het Hoogheemraadschap der Uitwaterende Sluizen van Rijnland. De aannemingssom bedraagt €16.000.000 waarvan reeds €14.000.000 is gefactureerd. De slotfactuur inclusief meerwerk is groot €2.500.000. De voorgecalculeerde winst begrepen in de slottermijn bedraagt €250.000. De voorgecalculeerde kostprijs van het project is €14.000.000. Aan het project werd inclusief meerwerk €13.700.000 besteed. De kosten van het meerwerk bedragen €350.000 die abusievelijk op de rekening Onderhanden projecten zijn verantwoord. (SPD gewijzigd)

15.12

Dutch Dredging BV in IJsselmuiden houdt zich bezig met capital dredging. Hieronder wordt verstaan het baggeren ten behoeve van infrastructuur, zoals landaanwinning voor vliegvelden en industriegebieden, alsmede het graven van havens. Dutch Dredging BV maakt bij deze activiteiten gebruik van jumbozuigers. Bij het opstellen van de jaarrekening wordt door Dutch Dredging BV uitgegaan van de volgende grondslagen: · De omzetverantwoording vindt plaats bij het gereedkomen van de werken. · De functionele kostensplitsing wordt toegepast. · De ‘completed-contract-method’ wordt gehanteerd. · Zo nodig wordt een voorziening voor verwacht verlies op onderhanden werken gevormd. Voor nadere gegevens omtrent de in 2005 en 2006 gecontracteerde werken wordt verwezen naar de bijlage aan het eind van deze opgave. Uitgaande van voorgaande grondslagen stelde Dutch Dredging BV de volgende winst-en-verliesrekening over 2005 samen.


Winst-en-verliesrekening 2005 € 71.200.000 Omzet werken 500.000 - 8.300.000 € 80.000.000

Kostprijs omzet werken Dotatie voorziening werk D Winst vóór belasting

Gevraagd

a

€ 80.000.000

Stel ten behoeve van de balans per 31 december 2005 van Dutch Dredging BV de volgende specificatie van de post Onderhanden werken op.

Werk Werkelijke kosten Voorziening verlies onderhanden werken ……… ………… ………… ……… ………… ………… ……… ………… ………… Op balans per 31 december 2005 op te nemen post Onderhanden werken

b

€ 80.000.000

Verschil ………… ………… ………… …………

Stel de winst-en-verliesrekening over 2006 van Dutch Dredging BV samen. NB: Als sluitpost fungeert de post Winst vóór belasting. Na het opstellen van de jaarrekening over 2006 volgens de genoemde grondslagen besluit Dutch Dredging BV alsnog met ingang van 1 januari 2006 de volgende stelselwijziging door te voeren: · De omzetverantwoording vindt plaats gedurende de productieperiode. · De functionele kostensplitsing wordt toegepast. · De ‘percentage-of-completion-method’ wordt toegepast. · Zo nodig wordt een voorziening voor verwacht verlies op onderhanden werken gevormd, die bij vrijval in mindering wordt gebracht op Kostprijs omzet werken. Als gevolg van deze stelselwijziging krijgt Dutch Dredging BV te maken met het cumulatief effect van de stelselwijziging. Hieronder wordt verstaan de toeneming van het Eigen vermogen als gevolg van de hogere waardering van de post Onderhanden werken.

c 1 Bereken dit cumulatief effect van de stelselwijziging. NB: Voor alle werken geldt dat het percentage van de voortgang van de werken (het percentage gereed uitvoeringsjaar) gelijk is aan het percentage waarmee de aanneemsom wordt gerealiseerd. 2 Met welke journaalpost wordt het cumulatief effect van de stelselwijzi-

a b

ging in de boekhouding van Dutch Dredging BV opgenomen, wanneer het bedrag van dit effect wordt beschouwd als een bijzondere post in het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening; een rechtstreekse mutatie van het eigen vermogen?

d 1 Bereken bij toepassing van het per 1 januari 2006 gewijzigde stelsel: a de Omzet werken over 2006 (gespecificeerd naar de diverse werken); b de Kostprijs omzet werken over 2006 (gespecificeerd naar de diverse

werken). 214 Deel 2 Industriële ondernemingen

2

3

4

Stel de winst-en-verliesrekening over 2006 van Dutch Dredging BV samen onder toepassing van het per 1 januari 2006 gewijzigde stelsel. NB: Dutch Dredging BV heeft het cumulatief effect van de stelselwijziging verwerkt als een rechtstreekse mutatie van het eigen vermogen. Bereken voor 2006 het jaareffect van de stelselwijziging. Onder het jaareffect wordt verstaan de hogere of lagere winst in 2006 als gevolg van de stelselwijziging. Bereken voor Dutch Dredging BV per 31 december 2006 het bedrag van de voorziening verlies onderhanden werken. Bijlage Het overzicht van de aanneemsom, de totale begrote kosten en de begrote winst van de in 2005 en 2006 gecontracteerde werken is als volgt:

Werk A B C D E

Jaar sluiten contract 2006 2005 2005 2005 2006

Aanneemsom € 10.000.000 € 60.000.000 € 80.000.000 € 15.000.000 € 70.000.000

Totale begrote kosten € 8.500.000 € 50.000.000 € 72.000.000 € 15.500.000 € 61.000.000

Begrote winst € 1.500.000 € 10.000.000 € 8.000.000 -/- € 500.000 € 9.000.000

Het overzicht van de voortgang van elk werk en het verloop van de werkelijke kosten van elk werk is als volgt:

Werk A B1

Jaar uitvoering werk 2006 2005 2006

Percentage gereed eind uitvoeringsjaar 100 40 100

C

2005 2006

20 75

D2

2005 2006

5 90

E

2006

80

Totale werkelijke kosten € 8.540.000 € 22.000.000 - 30.500.000 € 52.500.000 € 15.000.000 - 40.000.000 € 55.000.000 € 775.000 - 13.275.000 € 14.050.000 € 50.000.000

1 Nadere bijzonderheden werk B In 2006 deden zich kostenstijgingen voor van €500.000, die voor 40% konden worden verrekend met de opdrachtgever. Deze verrekende kosten worden door Dutch Dredging BV als omzet voor 2006 beschouwd. 2 Nadere bijzonderheden werk D De verwachting is dat in 2007 de werkelijke kosten gelijk zijn aan de begrote kosten.


Opmerking Alle vóór 2005 gecontracteerde werken zijn vóór 31 december 2004 opgeleverd. (SPD) 15.13

NB: Alle in deze opgave gegeven bedragen zijn × 1 000. Wibouw BV is een aannemingsbedrijf dat zich bezighoudt met grote infrastructurele werken op basis van aangenomen werk. Het merendeel van de werken heeft een looptijd van enkele jaren. De afgesloten contracten voor aangenomen werken worden met behulp van een obligoboeking vastgelegd in het grootboek van Wibouw BV. Alle voor de werken gemaakte werkelijke kosten worden gedurende een kwartaal vastgelegd in rubriek 4. Aan het einde van elk kwartaal worden de directe kosten vanuit rubriek 4 rechtstreeks overgebracht naar rubriek 7. De indirecte kosten worden vanuit rubriek 4 overgebracht naar rubriek 5 en met een opslag van 50% van de werkelijke materiaalen loonkosten doorgeboekt naar rubriek 7. Bepaalde delen van aangenomen werken worden uitbesteed. De hiervoor afgesloten contracten worden met behulp van een obligoboeking vastgelegd in het grootboek. De voor deze uitbestedingen ontvangen kostenfacturen worden vastgelegd in rubriek 4; de op de facturen vermelde kosten zijn te beschouwen als directe kosten. Op basis van de ontvangen kostenfacturen wordt ook de obligoboeking teruggeboekt. Aansluitend op rubriek 7 is een subadministratie in gebruik met een projectkaart voor elk aangenomen werk. Aan het einde van een kwartaal worden door Wibouw BV facturen verzonden in verband met de voortgang van onderhanden werken en de oplevering van voltooide werken. Het gefactureerde bedrag per werk (exclusief omzetbelasting) wordt berekend door de toename van het ‘voortgangspercentage’ te nemen van de aanneemsom. Het bedrag van de termijnfactuur (exclusief omzetbelasting) wordt tevens als omzet geboekt. Hierbij wordt de gerealiseerde winst (op basis van de nacalculatorische kosten) over dat gedeelte gedebiteerd op de rekening 700 Onderhanden werken. Ook wordt de obligoboeking op basis van de toename van het ‘voortgangspercentage’ van de aanneemsom teruggeboekt. Uit het voorgaande volgt dat Wibouw BV ten aanzien van de winstrealisatie op de aangenomen werken gebruikmaakt van de ‘percentageof-completion-method’. Bij de opstelling van de winst-en-verliesrekening hanteert Wibouw BV de functionele indeling. Op 30 juni 2006 zijn er drie lopende contracten. Hiervan is het volgende gegeven:


Project Aanneemsom A B C

€ € €

40.000 90.000 50.000

Voortgangspercentage en gefactureerd 50% 20% 90%

Voorcalculatorische kostprijs € 34.000 € 80.000 € 44.000

Nacalculatorische kosten € 15.000 € 17.000 € 37.000

In de bijlage aan het eind van deze opgave is het gedeeltelijke rekeningschema van Wibouw BV gegeven; bij een aantal rekeningen is het saldo per 30 juni 2006 gegeven. Gevraagd

a 1 Geef een controleberekening van de saldi per 30 juni 2006 van de

grootboekrekeningen 125 en 127. 2 Welk bedrag zou per 30 juni 2006 debet staan op rekening 700 wanneer Wibouw BV ten aanzien van de winstrealisatie op de aangenomen werken gebruik had gemaakt van de ‘completed-contract-method’? Financiële gegevens met betrekking tot het derde kwartaal van het boekjaar 2006: 1 Gesloten contract D met een aanneemsom van €100.000 en een voorcalculatorische kostprijs van €80.000. 2 Ten behoeve van project D met onderaannemers contracten gesloten voor een totaalbedrag van €37.500. 3 Gesloten contract E met een aanneemsom van €260.000 en een voorcalculatorische kostprijs van €270.000. 4 Van onderaannemers facturen ontvangen voor een gecontracteerd bedrag van €18.000 + €3.420 omzetbelasting = €21.240. 5 Inclusief het bij gegeven 4 genoemde bedrag is in rubriek 4 geboekt:

Rekening 400 € 2.000 4.000 1.000 7.000 50.000 € 64.000

Project A Project B Project C Project D Project E Totaal

Rekening 410 € 4.000 4.000 1.000 3.000 40.000 € 52.000

Rekening 420 € 5.000 9.000 1.000 3.000 ………………… € 18.000

Rekening 430 ………………… ………………… ………………… ………………… ………………… € 59.000

6 Project C is opgeleverd, de eindfactuur bedroeg €5.000 + €950 omzetbelasting = €5.950. 7 De voortgangspercentages per 30 september 2006 voor de projecten A, B, D en E zijn respectievelijk 90%, 50%, 20% en 50%. De termijnfacturen zijn verstuurd, inclusief 19% omzetbelasting. b

Geef alle journaalposten naar aanleiding van voorgaande gegevens om de rekeningen in het gegeven rekeningenschema zo volledig mogelijk bij te werken. Versonderstel nu dat Wibouw BV bij toepassing van de ‘percentage-ofcompletion-method’ niet de functionele, maar de categoriale winst-enverliesrekening gebruikt. Bovendien wordt nu onder omzet uitsluitend verstaan de omzet uit hoofde van opgeleverde werken. 15 Administratie en stukproductie 217

De indeling is dan als volgt: Omzet Mutatie onderhanden werk Materiaalkosten Loonkosten Kosten uitbesteed werk Indirecte kosten Dotatie voorziening verlieslatende contracten Vrijval voorziening verlieslatende contracten

€ -

Resultaat

c

€ €

€ €

Vul voor Wibouw BV voorgaand schema in voor het derde kwartaal van 2006. NB: Vermeld duidelijk + en –/– tekens. Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema van Wibouw BV:

110 120 125 126 127 140 150 155 156 180 185 400 410 420 430 499 500 505 700 800 805 910

Saldo per 30 juni 2006 Voorziening verlieslatende contracten Debiteuren Debiteuren wegens aangenomen werk € 97.000 debet Uit te voeren werken € 85.400 credit Ongerealiseerde winst aangenomen werk € 11.600 credit Termijnen aangenomen werk € 83.000 credit Crediteuren Uitbesteed werk € 35.000 debet Crediteuren wegens uitbesteed werk € 35.000 credit Te vorderen omzetbelasting Te betalen omzetbelasting Materiaalkosten Loonkosten Kosten Uitbesteed werk Indirecte kosten Overboekingsrekening Indirecte kosten Dekking indirecte kosten Onderhanden werken € 83.000 debet Kostprijs werken Opbrengst werken Kosten voorziening verlieslatende contracten (SPD)


16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen

16.1

De afdeling X in de onderneming Hanssen is een hulpkostenplaats voor de afdeling Magazijn grondstoffen en de afdeling Fabricage. Voor de afdeling wordt variabelekostenbudgettering toegepast. Voor het komende jaar is met betrekking tot afdeling X het volgende begroot: Constante kosten € 81.000 (Proportioneel) variabele kosten € 321.600 Normale aantal prestaties 45 000 Verwachte aantal prestaties 48 000 De totale kosten van afdeling X bedragen in januari €32.910. In dit bedrag is voor €4.750 doorbelastingen door andere kostenplaatsen begrepen. In januari zijn door de afdeling X 3 800 prestaties geleverd, waarvan 1 300 aan de afdeling Magazijn grondstoffen. In rubriek 5 komen met betrekking tot afdeling X de volgende rekeningen voor: 520 Kosten afdeling X 521 Dekking afdeling X

Gevraagd

Bereken het kostentarief per prestatie. Bereken voor de maand januari: 1 het (variabele) budget; 2 de dekking. c Geef de journaalposten die nodig zijn om de gegeven grootboekrekeningen bij te werken. d Geef een opstelling van de (bijgewerkte) rekeningen 520 en 521. e Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen. a b

Er dient van te worden uitgegaan dat er met betrekking tot afdeling X in rubriek 5 de volgende rekeningen voorkomen: 520.0 Constante kosten afdeling X 521.0 Dekking constante kosten 520.1 Variabele kosten afdeling X afdeling X 521.1 Dekking variabele kosten afdeling X Op de eerder verstrekte gegevens geldt als aanvulling dat van de totale kosten over januari van afdeling X €6.950 is aan te merken als constante kosten. Geef de journaalposten ter bijwerking van de rekeningen 520.0, 520.1, 521.0 en 521.1. g Geef een opstelling van de vier rekeningen. h Wat is de betekenis van een verschil tussen de bedragen van de rekeningen: 1 520.0 en 521.0; 2 520.1 en 521.1? f

219

In een onderneming wordt voor de afdeling Fabricage het systeem van gemengdekostenbudgettering toegepast. De kosten worden voor het komende jaar begroot op €394.500 en bestaan voor €261.300 uit constante kosten en voor €133.200 uit proportioneel variabele kosten. De prestaties van de afdeling worden gemeten in machine-uren. De normale bezetting op jaarbasis bedraagt 7 800 machine-uren; de verwachte bezetting is voor het komende jaar 7 200 machine-uren.

16.2

In de maand januari bedragen de kosten van de afdeling Fabricage €31.500, dit is inclusief €6.700 doorbelastingen door andere afdelingen. Het aantal machine-uren van januari is 625. In de standaardkostprijs per product worden drie machine-uren opgenomen. De productie van januari bedraagt 220 stuks. Van goederen in bewerking is geen sprake. In het rekeningstelsel komen onder andere de volgende rekeningen voor: 602 Toeslag indirecte 560 Kosten afdeling Fabricage fabricagekosten 561 Budget afdeling Fabricage 612 Standaard toeslag indirecte 562 Te dekken budget afdeling fabricagekosten Fabricage 563 Dekking afdeling Fabricage Gevraagd

a b 1 2 c d e 1 2 3

Bereken het kostentarief per machine-uur. Bereken voor januari: het (gemengde) budget; de dekking. Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. Geef een opstelling van de zes rekeningen. Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 560 en 561; 562 en 563; 602 en 612. Er dient nu van te worden uitgegaan dat als rekeningen voorkomen: 602 Toeslag indirecte 560 Kosten afdeling Fabricage fabricagekosten 561 Budget afdeling Fabricage 612 Standaard toeslag indirecte 562 Te dekken constante kosten fabricagekosten afdeling Fabricage 563 Dekking constante kosten afdeling Fabricage

Geef alle journaalposten ter bijwerking van de rekeningen 560, 561, 562 en 563. g Geef een opstelling van deze rekeningen. h Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 1 560 en 561; 2 562 en 563. f


Voor de afdeling Verkoop wordt in verband met de uiteenlopende reacties van de variabele kosten op de wijzigingen in de bezettingsgraad voor de variabele kosten met een budgettabel gewerkt. Voor het komende jaar is de volgende budgettabel opgesteld:

16.3

Omzet per maand €125.000 tot €175.000 €175.000 tot €225.000 €225.000 tot €275.000 €275.000 tot €325.000 €325.000 tot €375.000

Budgettarief variabele kosten (in %) 15 12 10 14 19

De constante kosten worden voor het komende jaar begroot op €18.750 per maand. De normale omzet per maand bedraagt €250.000. De kosten van de afdeling Verkoop bedragen in januari €53.100. Dit bedrag bestaat voor €39.700 uit eerstbelaste kosten. De omzet van januari bedraagt €280.000. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 580 Kosten afdeling Verkoop 581 Budget afdeling Verkoop 582 Te dekken budget afdeling Verkoop volgens budgettarieven 583 Budget afdeling Verkoop volgens kostentarieven 584 Te dekken budget afdeling Verkoop volgens kostentarieven 585 Dekking afdeling Verkoop Gevraagd

a b 1 2 3 c d e 1 2 3

Bereken het kostentarief. Bereken voor januari: het budget volgens budgettarieven; het budget volgens kostentarieven; de dekking. Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. Geef een opstelling van de rekeningen. Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 580 en 581; 582 en 583; 584 en 585. Er dient nu van te worden uitgegaan dat in het grootboek met betrekking tot de afdeling Verkoop de volgende rekeningen voorkomen: 584 Te dekken budget constante 580 Kosten afdeling Verkoop kosten afdeling Verkoop 581 Budget afdeling Verkoop 585 Dekking constante kosten 582 Te dekken budget variabele afdeling Verkoop kosten afdeling Verkoop 583 Dekking variabele kosten afdeling Verkoop

f

Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. 16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 221

g h

16.4

Geef een opstelling van de rekeningen. Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 1 580 en 581; 2 582 en 583; 3 584 en 585.

Als de normale jaarbezetting van de afdelingen niet gelijkmatig over de perioden van het jaar (bijvoorbeeld de maanden) is verdeeld, is er ingeval van tussentijdse resultaatbepaling een zogenoemde seizoencorrectie nodig. Bij de industriële onderneming Noorloos BV is er wat de productie betreft sprake van een seizoenpatroon. De kosten van de afdeling Fabricage bestaan uit constante kosten en niet-proportioneel variabele kosten. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 270 Seizoencorrectie constante kosten 271 Seizoencorrectie variabele kosten De gemiddelde normale maandbezetting is 10 000 machine-uren. De normale bezetting van de maand januari is 14 000 machine-uren. Het kostentarief per machine-uur is €300 en is als volgt samengesteld: · constante kosten € 200 · variabele kosten € 100 Het budgettarief per machine-uur voor de variabele kosten is bij een bezetting van 14 000 machine-uren €75.

Gevraagd

a 1 Bereken de seizoencorrectie voor januari wat betreft de constante kos-

ten. 2 Wordt in het kader van de boeking van deze seizoencorrectie rekening 270 Seizoencorrectie constante kosten gedebiteerd of gecrediteerd? b 1 Bereken de seizoencorrectie voor januari wat betreft de variabele kosten. 2 Wordt in het kader van de boeking van deze seizoencorrectie rekening 271 Seizoencorrectie variabele kosten gedebiteerd of gecrediteerd?

* 16.5

Gevraagd

a b

Met betrekking tot afdeling Z worden de volgende gegevens verstrekt: · Voor het komende jaar begrote constante kosten €140.000. · Voor het komende jaar begrote variabele kosten €87.500. NB: De variabele kosten zijn proportioneel variabel. · Het normale aantal prestaties bedraagt 8 000 en is als volgt over de kwartalen verdeeld: eerste kwartaal 1 500 derde kwartaal 2 500 tweede kwartaal 2 800 vierde kwartaal 1 200 · Het verwachte aantal prestaties bedraagt 7 000 en is als volgt over de kwartalen verdeeld: eerste kwartaal 1 400 derde kwartaal 1 900 tweede kwartaal 2 600 vierde kwartaal 1 100 Bereken het kostentarief per prestatie. Bereken voor elk kwartaal het verwachte bezettingsverschil.


De afdeling Z is een hulpkostenplaats ten behoeve van de afdeling Fabricage. De kosten van de afdeling Z worden bewaakt met een gemengd budget. In het eerste kwartaal bedragen de werkelijke kosten van afdeling Z: eerstbelaste kosten €51.700; doorbelaste kosten €5.100. In het eerste kwartaal zijn 1 550 prestaties verricht ten behoeve van de afdeling Fabricage. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 080 Seizoenscorrecties 532 Te dekken budget afdeling Z 530 Kosten afdeling Z 533 Dekking afdeling Z 531 Budget afdeling Z c 1 2 3 d e f 1 2 g

* 16.6

Bereken voor het eerste kwartaal: het (gemengde) budget; de dekking; de seizoencorrectie. Geef alle journaalposten, die nodig zijn teneinde de gegeven grootboekrekeningen te kunnen bijwerken. Geef een opstelling van de rekeningen die voor de afdeling Z in rubriek 5 voorkomen. Geef een analyse van het verschil tussen de saldi van de rekeningen: 530 en 531; 532 en 533. Hoe zal de rekening 080 Seizoencorrecties er wat afdeling Z betreft over het gehele jaar uitzien?

De kosten van de afdeling Fabricage zijn voor het komende jaar begroot op €1.094.000, nl. €434.000 constante kosten en €660.000 proportioneel variabele kosten. De normale bezetting bedraagt 14 000 machineuren per jaar. Voor het komende jaar worden 15 000 machine-uren verwacht. De productieomvang schommelt ten gevolge van seizoeninvloeden. De volgende indices geven het normale patroon weer: eerste kwartaal 70 derde kwartaal 180 tweede kwartaal 90 vierde kwartaal 60 De kosten van de afdeling Fabricage worden bewaakt met behulp van een gemengd budget. Voor een ongekeurd product zijn benodigd: 6 kg grondstoffen à €20 per kilogram; 3 directe arbeidsuren à €60 per uur; 2 machine-uren. Er bestaat een normale uitval van 10%. De uitval heeft geen waarde. Over het derde kwartaal worden de volgende gegevens verstrekt: · De werkelijke kosten van de afdeling Fabricage bedragen €394.500, dit is inclusief €41.000 doorbelastingen van andere afdelingen. · Grondstoffenverbruik 18 500 kg. · Aantal directe arbeidsuren 10 000, waarvoor betaald €550.000. · Aantal machine-uren 6 000. · De productie van het derde kwartaal bestaat uit 2 850 goedgekeurde producten en 350 afgekeurde producten. 16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 223

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 603 Uitvalkosten 270 Seizoencorrectie 610 Standaard 560 Kosten afdeling Fabricage grondstoffenverbruik 561 Budget afdeling Fabricage 611 Standaard directe lonen 562 Te dekken constante kosten 612 Standaard toeslag indirecte afdeling Fabricage fabricagekosten 563 Dekking constante kosten 613 Standaard uitvalkosten afdeling Fabricage 630 Betaald direct loon 600 Direct grondstoffenverbruik 631 Verrekend direct loon 601 Directe lonen 602 Toeslag indirecte fabricagekosten Gevraagd

a b c 1 2 3 d e f 1 2 3

16.7

Bereken het kostentarief per machine-uur. Bereken de standaardkostprijs per goedgekeurd product. Bereken voor het derde kwartaal: het (gemengde) budget; de dekking; de seizoencorrectie. Geef alle journaalposten ter bijwerking van de verstrekte grootboekrekeningen. Hoe zal de rekening 270 Seizoencorrectie er over het gehele jaar uitzien? Geef een controleberekening van het verschil tussen de bedragen geboekt op de rekeningen: 562 en 563; 602 en 612; 603 en 613.

Bij de industriële onderneming Voets is de voortbrenging van het product seizoengebonden. De verdeling van de normale productieomvang over het jaar is als volgt: eerste kwartaal 6 000 producten derde kwartaal 4 500 producten tweede kwartaal 5 000 producten vierde kwartaal 5 500 producten Aan de begroting voor het komende jaar zijn de volgende gegevens van de fabricageafdeling ontleend: · Totale constante kosten €199.500. · Normale bezetting 42 000 machine-uren. · De totale variabele kosten verlopen niet-proportioneel met het aantal machine-uren. De in verband hiermee samengestelde budgettabel is als volgt:

Aantal machine-uren per kwartaal 8 501 tot en met 9 500 9 501 tot en met 10 500 10 501 tot en met 11 500 11 501 tot en met 12 500


Budgettarief variabele kosten per machine-uur € 8,50 € 7,50 € 6,00 € 7,25

Over het derde kwartaal is het volgende bekend: · Werkelijke kosten fabricageafdeling €126.800, waarvan €9.700 is doorbelast. · Aantal machine-uren 8 910. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 533 Dekking variabele kosten 190 Seizoencorrectie variabele fabricageafdeling kosten 534 Te dekken budget constante 191 Seizoencorrectie constante kosten fabricageafdeling kosten 535 Dekking constante kosten 530 Kosten fabricageafdeling fabricageafdeling 531 Budget fabricageafdeling 532 Te dekken budget variabele kosten fabricageafdeling Gevraagd

a b 1 2 3 4 c d e

* 16.8

Bereken het kostentarief per machine-uur. Bereken voor het derde kwartaal: het budget; de dekking; de seizoencorrectie voor de variabele kosten; de seizoencorrectie voor de constante kosten. Geef alle journaalposten waarmee de verstrekte rekeningen kunnen worden bijgewerkt. Hoe zien de rekeningen 190 en 191 er over het gehele jaar uit? Geef een controleberekening van het verschil tussen de bedragen geboekt op de rekeningen: 532 en 533; 534 en 535.

In de productieafdeling A van de industriële onderneming Graafland wordt product P gefabriceerd met behulp van een aantal machines, die ieder een capaciteit hebben van drie producten P per uur. De verkopen vertonen een seizoenpatroon, dat uitgedrukt in indices per kwartaal, als volgt luidt: eerste kwartaal 125 derde kwartaal 50 tweede kwartaal 150 vierde kwartaal 75 Er wordt uitsluitend op order geproduceerd, zodat de productie in dezelfde verhouding over de kwartalen is verdeeld als door voorgaande indices is aangegeven. Voor één product P is een standaardhoeveelheid van twee kilogram grondstof Z benodigd, die wordt ingecalculeerd tegen €6 per kilogram. Aangezien de productie van P geheel machinaal geschiedt, zijn de arbeidskosten in het machine-uurtarief opgenomen. De normale bezetting van afdeling A bedraagt 13 440 machine-uren per jaar. Voor het komende jaar zijn de constante kosten van afdeling A begroot op €191.520. De variabele kosten variëren niet recht evenredig met het aantal machine-uren. In verband hiermee is voor het komende jaar de volgende budgettabel opgesteld:

16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 225

Aantal machine-uren per kwartaal 1 501 – 2 000 2 001 – 2 500 2 501 – 3 000 3 001 – 3 500 3 501 – 4 000 4 001 – 4 500 4 501 – 5 000 5 001 – 5 500

Gevraagd

a

Budgettarief per machine-uur € 12,00 € 11,60 € 11,00 € 10,50 € 10,00 € 9,60 € 9,00 € 8,50

Geef een berekening van: 1 het kostprijstarief per machine-uur voor de constante kosten; 2 het kostprijstarief per machine-uur voor de variabele kosten; 3 de standaardkostprijs per product P.

Gegevens betreffende afdeling A over het tweede kwartaal: Direct grondstofverbruik: 28 000 kg Z à €6 = € 168.000 Indirecte productiekosten afdeling A: € 92.000 waarvan doorberekend door hulpafdelingen: € 32.000 Aantal machine-uren: 4 655 uren Productie P: 13 500 stuks In het grootboek van Graafland komen onder andere de volgende grootboekrekeningen voor: 600 Direct grondstofverbruik 080 Seizoencorrecties afdeling A 499 Overboekingsrekening 601 Toeslag productiekosten 511 Dekking hulpafdelingen afdeling A 540 Kosten afdeling A 610 In afleveringen gedekt direct 541 Budget afdeling A grondstofverbruik afdeling A 542 Te dekken budget variabele 611 In afleveringen gedekte kosten afdeling A toeslag productiekosten 543 Dekking variabele kosten afdeling A afdeling A 700 Voorraad producten P 544 Te dekken budget constante kosten afdeling A 545 Dekking constante kosten afdeling A Geef over het tweede kwartaal een berekening van: 1 het budget; 2 de seizoencorrectie voor de constante kosten; 3 de seizoencorrectie voor de variabele kosten. c Geef de journaalposten voor het tweede kwartaal ter bijwerking van de vorenstaande grootboekrekeningen.

b

16.9

BV Wouter Sluis uit Z.O. Beemster houdt zich bezig met het branden van pinda’s. Uit ongebrande pinda’s wordt door middel van verhitting de soort elitemelange verkregen. De elitemelange wordt verkocht aan verpakkingsbedrijven; de ordergrootte is wisselend. Het brandproces wordt door één verhittingsoven uitgevoerd.


Productiegegevens · Bij het branden gaat 10% van het oorspronkelijk gewicht verloren. · Voor het branden van 10 000 kg ongebrande pinda’s zijn vier uren nodig van de verhittingsoven. Jaarbegroting Hierin komen de volgende gegevens voor:

Vast € €

Fabricagekosten Verkoopkosten

220.000 243.000

Proportioneel variabel € 27.600 € –

normaal aantal verhittingsuren: 1 000 verwacht aantal verhittingsuren: 920 normaal aantal orders: 300 verwacht aantal orders: 276 normale omzet: € 9.000.000 vaste verrekenprijs van 1 kg ongebrande pinda’s: €3 per kilogram De voorraad elitemelange aan het einde van het boekjaar is gelijk aan de voorraad aan het begin van het boekjaar. Gegevens over mei fabricagekosten vast fabricagekosten variabel verkoopkosten aantal verhittingsuren 80 verbruik ongebrande pinda’s 200 000 kg productie 180 900 kg elitemelange voorraad elitemelange op 31 mei: nihil voorraad elitemelange op 31 mei: 2 000 kg omzet €715.600 bij 25 orders

€ 19.000 € 2.410 € 21.600

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 513 Gedekte kosten verkoop110 Debiteuren afdeling 300 Voorraad ongebrande 600 Verbruik ongebrande pinda’s pinda’s 601 Te dekken fabricagekosten 499 Overboekingsrekening 610 Gedekt verbruik ongebrande 500 Kosten fabricageafdeling pinda’s 501 Budget fabricageafdeling 611 Gedekte fabricagekosten 502 Te dekken budget fabricage700 Voorraad elitemelange afdeling 800 Fabricagekostprijs omzet 503 Gedekte kosten fabricage801 Toeslag verkoopkosten afdeling 810 Te dekken verkoopkosten 510 Kosten verkoopafdeling 811 Gedekte verkoopkosten 511 Budget verkoopafdeling 820 Omzet 512 Te dekken budget verkoopafdeling Gevraagd

a 1 Bereken het tarief per uur van de verhittingsoven. 2 Bereken het tarief per order. 16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 227

3 Bereken het calculatiepercentage voor de orderkosten. 4 Bereken de fabricagekostprijs van 10 000 kg elitemelange. 5 Bereken de begrote verkoopprijs van 1 kg elitemelange. b Bereken voor mei: 1 Het bezettingsresultaat van de fabricageafdeling. 2 Het efficiencyresultaat op het gebruik van ongebrande pinda’s. 3 Het efficiencyresultaat op het gebruik van de verhittingsoven. 4 Het ordergrootteresultaat. c Stel alle journaalposten op van de gegevens over mei, waarmee de gegeven grootboekrekeningen zo volledig mogelijk worden bijgewerkt.

16.10

Oudendijk BV te Beemster fabriceert op bestelling series van één type product, op specificatie van de afnemers. De diverse series van dit product verschillen uitsluitend in opdruk, kleursamenstelling en dergelijke. Op de kostprijs per product hebben deze verschillen geen invloed. Voor dit jaar is de volgende berekening van de standaardfabricagekosten per 100 stuks goedgekeurd product opgesteld: Grondstoffen Afval 10%

270 kg 30 kg 300 kg à €20 = Bewerkingskosten 20 machine-uren à €160 = Instelkosten 3 machine-uren à €150 = Fabricagekosten per 100 stuks ongekeurd product Uitvalcomponent Fabricagekosten per 100 stuks goedgekeurd product

€ 6.000 3.200 450 € 9.650 575 € 10.225

Toelichting · De standaarduitval is 8%. De grondstoffen in de afgekeurde producten kunnen voor 75% worden teruggewonnen; de kosten hiervoor zijn €5 per teruggewonnen kilogram. Met deze gegevens is bij de berekening van de fabricagekosten per 100 stuks goedgekeurd product rekening gehouden. · Het machine-uurtarief van €160 bestaat uit de volgende componenten: constante personeelskosten € constante machinekosten variabele machinekosten € 160 Voor het bedienen van de machines tijdens het fabricageproces en het instellen van de machines voor een nieuwe serie zijn per machine twee personeelsleden nodig. Het vaste brutomaandloon van dit personeel is €3.000 per persoon. De vakantietoeslag is 8% van het brutoloon; de overige personeelskosten (waaronder sociale lasten) zijn 42% van het brutoloon. Per maand bedraagt het normaal aantal productieve uren (inclusief de uren voor het instellen van de machines) per persoon 100 uur. De normale bezetting van de machines per maand (inclusief de uren voor het instellen van de machines) is in totaal 400 machine-uren.


·

Voor het instellen van de machines voor een nieuwe serie producten geldt een machine-uurtarief van €150. De afwijking van dit tarief ten opzichte van het algemene tarief van €160 wordt veroorzaakt door het feit, dat het instellen van de machines geen variabele machinekosten met zich brengt. In het algemeen schommelt het aantal ongekeurde producten in een serie rond 100 stuks. Daarom wordt in de fabricagekostprijs per product een bedrag voor het instellen van de machines opgenomen, dat onafhankelijk is van de grootte van de serie.

Over maart zijn door de afdeling Bedrijfsadministratie de volgende gegevens verzameld: 1 Afgegeven aan de fabricageafdeling 5 950 kg grondstoffen. 2 De loonlijst vermeldt een brutoloonbedrag voor acht personen van €24.800. De primaire boeking van dit bedrag in het grootboek heeft reeds plaatsgevonden. 3 Machine-uren 360 50

Verbruikt tijdens het fabricageproces Verbruikt voor het instellen van de machines voor zestien series

4 Goedgekeurd en afgeleverd aan het magazijn goedgekeurd product 1 800 stuks product. 5 Afgekeurd en afgeleverd aan het magazijn uitval 140 stuks product. 6 In bewerking:

1 serie, groot waarvan gereedgekomen, gekeurd en afgeleverd aan de betrokken magazijnen restant

1 maart 90 stuks 40 stuks 50 stuks

31 maart 105 stuks 30 stuks 75 stuks

110 kg 6 uur

130 kg 8 uur

Aan dit restant is werkelijk besteed: Grondstoffen Machine-uren (verbruikt tijdens het fabricageproces)

7 Omgesmolten zijn 200 stuks product, waaruit 250 kg grondstoffen zijn teruggewonnen. Deze grondstoffen zijn afgeleverd aan het magazijn Grondstoffen. Het gedeeltelijke rekeningenschema van Oudendijk BV is opgenomen in de bijlage aan het eind van deze opgave.


Gevraagd

a 1 Geef gedetailleerd aan hoe de berekeningen van de uitvalcomponent – groot €575 – in de fabricagekosten per 100 stuks goedgekeurd product heeft plaatsgevonden. 2 Bereken het tariefdeel voor constante machinekosten in het machineuurtarief. 3 Bereken voor de fabricageafdeling over maart: a het nacalculatorisch vast budget voor de personeelskosten; b het nacalculatorisch gemengd budget voor de machinekosten. b Geef de journaalposten van: 1 de onder a3 gevraagde budgetten; 2 de gegevens die door de afdeling Bedrijfsadministratie zijn verzameld over maart. c Geef controleberekeningen voor de volgende resultaten over maart: 1 het uitvalresultaat; 2 het resultaat met betrekking tot het terugwinnen van grondstoffen, het zogenaamde terugwinresultaat; 3 het in rubriek 6 te constateren resultaat met betrekking tot het instellen van de machines, het zogenaamde instelresultaat, gesplitst naar: a temporesultaat, en b seriegrootteresultaat; 4 het in rubriek 5 te constateren bezettingsresultaat op de constante kos-

ten in de fabricageafdeling. NB: · Gevraagd wordt naar controleberekeningen. Berekeningen waarbij saldi van grootboekrekeningen worden vergeleken zijn geen controleberekeningen. · Bij elk gevraagd resultaat moet worden aangegeven of dit voor- of nadelig is.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema van Oudendijk BV te Beemster: 572 Te dekken constante kosten 181 Egalisatierekening fabricageafdeling vakantietoeslag 573 Dekking constante kosten 270 Tussenrekening lonen fabricageafdeling 300 Voorraad grondstoffen 583 Dekking variabele kosten 360 Voorraad uitval terugwinafdeling 513 Dekking overige personeels600 Kosten verbruik grondkosten stoffen 530 Werkelijke personeelskosten 601 Bewerkingskosten fabricageafdeling 602 Instelkosten 531 Budget personeelskosten 603 Uitvalkosten fabricageafdeling 610 Standaard kosten verbruik 560 Werkelijke machinekosten grondstoffen fabricageafdeling 611 Standaard bewerkingskosten 561 Budget machinekosten 612 Standaard instelkosten fabricageafdeling 613 Standaard uitvalkosten 562 Te dekken variabele 700 Voorraad goedgekeurd machinekosten fabricage-afproduct deling 730 Voorraad product in 563 Dekking variabele machinebewerking1 kosten fabricage-afdeling 960 Terugwinresultaat 1 Deze rekening wordt geadministreerd tegen werkelijke kosten met uitzondering van de instelkosten, die tegen standaardkosten worden opgenomen.


(SPD)

16.11

De brouwerij De Drie Pinten BV te Zwolle produceert en verkoopt bier in vaten van 100 liter. De standaardcalculcatie van 1 vat bier in 2005 was als volgt: Grondstoffen (inclusief bewerkings- en opslagkosten) Toeslag kosten vulafdeling: Eerstverdeelde constante kosten € Proportioneel variabele kosten · eerstverdeelde kosten · doorbelaste kosten schoonmaakafdeling 0,01 schoonmaakuur à €300 Toeslag (constante) kosten afdeling Technische research Standaardfabricagekostprijs Toeslag kosten afdeling Verkoop: · constante kosten € · proportioneel variabele kosten -

Winstopslag Standaardverkoopprijs exclusief omzetbelasting

€

60

-

8

€

4 72

€ €

13 85 15 100

4 1 3

4 9

Toelichtingen op vorenstaande standaardcalculatie 1 De normale productie/verkoop bedraagt 600 000 vaten per jaar. De productie/verkoop van vaten bier heeft een seizoengebonden verloop, dat met de volgende indexcijfers kan worden weergegeven:

Kwartaal 1e 2e 3e 4e

Seizoenindexcijfer 90 120 110 80

2 De schoonmaakafdeling houdt zich uitsluitend bezig met het schoonmaken van de te vullen vaten in de vulafdeling. Voor de schoonmaakafdeling is het tarief per schoonmaakuur als volgt samengesteld: constante kosten € 200 progressief variabele kosten 100 totaal tarief per schoonmaakuur € 300 De berekening van het tariefdeel voor de progressief variabele kosten is gebaseerd op de volgende budgettabel:

Aantal schoonmaakuren per kwartaal 1 000 tot 1 250 1 250 tot 1 500 1 500 tot 1 750 1 750 tot 2 000

Tarief per uur € 60 90 110 125


Het onder 1 gegeven seizoenverloop geldt ook voor de activiteiten in de schoonmaakafdeling. 3 De afdeling Technische research heeft een vast jaarbudget van €2.400.000. Prognoses 2006 1 De productie/verkoop voor 2006 wordt begroot op 575 000 vaten bier. 2 De intracomptabele vastlegging van kostenbedragen vindt plaats op basis van vervangingsprijzen. In dit verband wordt uitgegaan van de volgende prijsstijgingen per 1 januari 2006: · stijging grondstoffenprijs (inclusief bewerkings- en opslagkosten) 5% · stijging eerstverdeelde constante kosten vulafdeling 10% · stijging constante kosten schoonmaakafdeling 20% Als gevolg van hiervoor vermelde prijsstijgingen is besloten de standaardverkoopprijs van één vat bier per 1 januari 2006 te verhogen met 5%. Verdere prijswijzigingen in 2006 worden niet verwacht. De overige bestanddelen van de standaardcalculatie van één vat bier ondergaan geen wijzigingen. Voor 2006 gelden dezelfde seizoenindexcijfers als voor 2005. Werkelijke cijfers derde kwartaal 2006 1 De werkelijke productie/verkoop bedroeg 147 000 vaten bier. 2 De eerstverdeelde kosten van de vulafdeling waren €920.200. 3 De werkelijke bezetting in de schoonmaakafdeling was 1 450 schoonmaakuren. Gevraagd

a

b

c 1 2 3

d 1 2 3 e

Geef een controleberekening met betrekking tot het tariefdeel voor de progressief variabele kosten van de schoonmaakafdeling, dat in de standaardcalculatie van één vat bier in 2005 was opgenomen. Geef de standaardcalculatie van één vat bier, die in 2006 wordt gehanteerd. Maak een opstelling die overeenkomt met de gegeven opstelling voor 2005. Bereken voor het eerste kwartaal van 2006: het totale begrote verkoopresultaat; het totale begrote bezettingsresultaat op constante kosten (zo gedetailleerd mogelijk); het totale begrote bezettingsresultaat op de progressief variabele kosten in de schoonmaakafdeling. NB: Bij elk resultaat vermelden of sprake is van een voor- of nadelig resultaat. Bereken voor de vulafdeling over het derde kwartaal van 2006 het bedrag van: het nacalculatorisch gemengd budget; de nacalculatorische dekking; de seizoencorrectie. Journaliseer de onder d gevraagde bedragen. NB: Maak bij het journaliseren uitsluitend gebruik van de rekeningen die zijn opgenomen in de bijlage aan het eind van deze opgave.


f 1 2 3 g h 1 2

3

Bereken voor de schoonmaakafdeling over het derde kwartaal van 2006 het bedrag van: het nacalculatorisch budget; de nacalculatorische dekking; de seizoencorrectie (gedetailleerd naar constante en variabele kosten). Journaliseer de onder f gevraagde bedragen. Bereken voor de vulafdeling over het derde kwartaal van 2006 het totale kostenbudgetresultaat (voor- of nadelig?). Bereken het bedrag dat als ‘resultaat schoonmaakkosten’ (voor- of nadelig?) is begrepen in het onder 1 gevraagde totale kostenbudgetresultaat van de vulafdeling. Geef (kort) commentaar op het feit dat het kostenbudgetresultaat van de vulafdeling mede wordt beïnvloed door het onder 2 bedoelde ‘resultaat schoonmaakkosten’.

Bijlage Rekeningschema (gedeeltelijk): 010 Seizoencorrecties 499 Overboekingsrekening 510 Kosten vulafdeling 511 Budget vulafdeling 512 Te dekken budget vulafdeling 513 Dekking vulafdeling

515 Kosten schoonmaakafdeling 516 Budget schoonmaakafdeling 517 Te dekken budget schoonmaakafdeling 518 Dekking schoonmaakafdeling 610 Toeslag kosten vulafdeling (SPD)

* 16.12

Sandrino BV heeft een vestiging in Hoofddorp, waar in fabricageafdeling H4 het product Secada wordt vervaardigd. Na de fabricage van het zogenoemde basisproduct wordt dit product in de lakstraat voorzien van een laklaag, die wordt aangebracht in de door de diverse afnemers gewenste kleuren. Wanneer de basisproducten zijn voorzien van een laklaag worden deze aangeduid als gelakt product. In december 2005 is de lakstraat geheel gereviseerd. De machinefabriek die de revisie heeft uitgevoerd, gaf de garantie dat zich in de top-‘lakmaand’ januari (2006) geen storingen in de lakstraat zullen voordoen. Per 1 januari 2006 zijn bij Sandrino BV geen voorraden aanwezig van: 1 het basisproduct Secada (al of niet gekeurd); 2 het gelakt product Secada (al of niet gekeurd); 3 de onder 1 en 2 bedoelde producten in bewerking. Voor 2006 hanteert men voor de lakstraat in fabricageafdeling H4 de volgende normatieve kostencijfers. Deze cijfers worden gebruikt bij: · de standaardkostencalculatie; · de budgettering: hierbij werkt men voor de constante kosten met een vast budget en voor de variabele kosten met een budgettabel. Constante kosten lakstraat Begrote jaarkosten € 489.600 De kosten per maand zijn 1/12 deel van het jaarbedrag.


Variabele kosten lakstraat Bij een bezetting van de lakstraat van het volgende aantal uren per maand behoort het erbij vermelde tarief per lakuur. 91 tot en met 100 lakuren: €150 per lakuur 101 tot en met 110 lakuren: €144 per lakuur 111 tot en met 120 lakuren: €139 per lakuur 121 tot en met 130 lakuren: €142 per lakuur 131 tot en met 140 lakuren: €146 per lakuur 141 tot en met 150 lakuren: €155 per lakuur Voor 2006 is de volgende standaardcalculatie voor het product Secada opgesteld: Diverse grondstoffen Directe fabricagelonen Diverse machinekosten Standaarduitval 6% Totale fabricagekosten van 100 goedgekeurde eenheden basisproduct Constante kosten lakstraat 0,5 lakuur à €340 = Variabele kosten lakstraat 0,5 lakuur à €140 = Standaarduitval 4% Totale fabricagekosten van 100 goedgekeurde eenheden gelakt product Constante verkoopkosten Variabele verkoopkosten Totale kosten van 100 goedgekeurde eenheden gelakt product Winstopslag Standaard verkoopprijs van 100 goedgekeurde eenheden gelakt product

€ € -

428 140 560 1.128 72

€ € -

1.200 170 70 1.440 60

€ -

1.500 150 50

€ -

1.700 300

€

2.000

Het lakken van het basisproduct Secada is aan seizoenschommelingen onderhevig. Bij een index van 100 voor de gemiddelde normale maandbezetting in de lakstraat geldt voor de top-‘lakmaand’ januari een seizoenindex van 125. De geplande = normale = maximale productie in de lakstraat voor januari 2006 bedraagt 30 000 ongekeurde eenheden gelakt product Secada. Deze hoeveelheid komt overeen met 28 800 goedgekeurde eenheden gelakt product Secada. Voor deze goedgekeurde eenheden zijn verkoopcontracten afgesloten onder de uitdrukkelijke conditie: levering in januari 2006! Voor januari 2006 beschikt men voor de fabricageafdeling H4 over de volgende gegevens: 1 Werkelijke kosten lakstraat € 68.000 Van dit bedrag is doorbelast door hulpafdelingen € 22.000 2 Het aantal bestede lakuren in de lakstraat was 150 uur 3 De vervaardigde hoeveelheid ongekeurd basisproduct Secada was 35 000 eenheden Van deze 35 000 eenheden zijn gekeurd 33 000 eenheden Van de 33 000 gekeurde eenheden zijn goedgekeurd 30 000 eenheden 234 Deel 2 Industriële ondernemingen

4 Van de 30 000 goedgekeurde eenheden basisproduct zijn voorzien van een laklaag 28 000 eenheden Van deze 28 000 eenheden zijn na keuring goedgekeurd 25 000 eenheden 5 De goedgekeurde eenheden gelakt product Secada zijn afgeleverd en gefactureerd tegen de voor 2006 geldende standaardverkoopprijs. Gevraagd

a

b 1 2 3 4

Geef voor januari 2006 alle journaalposten waarmee de in de bijlage (aan het eind van deze opgave) gegeven rekeningen zo volledig mogelijk kunnen worden bijgewerkt. NB: De omzetbelasting blijft in deze opgave buiten beschouwing. Benoem en bepaal de resultaten die zijn vast te stellen door vergelijking van de saldi op: de rekeningen 542 en 543; de rekeningen 6430 en 6435; de rekeningen 6440 en 6445; de rekeningen 6460 en 6465. Geef ook van elk bepaald resultaat een controleberekening. NB: Vermeld bij elk resultaat of dit voor- of nadelig is.

Uit de hiervóór verstrekte gegevens blijkt dat in januari 2006 het aantal goedgekeurde eenheden gelakt product Secada dat is afgeleverd en gefactureerd, afweek van het aantal waarvoor verkoopcontracten waren afgesloten. Als gevolg hiervan zijn de verkoopcontracten voor de goedgekeurde eenheden gelakt product Secada die in januari 2006 niet konden worden geleverd, geannuleerd. Uit onderzoek is gebleken dat de zojuist bedoelde afwijking geheel kan worden toegeschreven aan technische storingen in de lakstraat. De machinefabriek, die in december 2005 de revisie aan de lakstraat heeft uitgevoerd, kan hiervoor volledig verantwoordelijk worden gesteld. Thans dient het bedrag van de in te dienen schadeclaim te worden berekend. De chef van de lakstraat is van mening dat het bedrag van de in te dienen schadeclaim gelijk is aan de som van de onder b2, b3 en b4 te berekenen resultaten. Volgens de directe van Sandrino BV is echter – gegeven de in het voorgaande verstrekte informatie – een hogere schadeclaim mogelijk dan die welke door de chef van de lakstraat werd voorgesteld. c

Geef een berekening van de maximaal mogelijke schadeclaim die de directie van Sandrino BV – uitsluitend op grond van de in deze opgave verstrekte gegevens – bij de betrokken machinefabriek kan indienen. Voor februari 2006 beschikt men voor de lakstraat in de fabricageafdeling H4 over de volgende gegevens: 1 De seizoenindex voor de lakstraat is 90 2 Werkelijke kosten lakstraat € 58.000 Van dit bedrag is doorbelast door hulpafdelingen € 18.000 3 Het aantal bestede uren in de lakstraat was 100 uur

d 1 Geef voor februari 2006 alle journaalposten waarmee de rekeningen in

groep 54 zo volledig mogelijk kunnen worden bijgewerkt. 2 Bepaal met behulp van de desbetreffende rekeningen in groep 54 het

bezettingsresultaat in de lakstraat over februari 2006. NB: Vermeld bij het resultaat of het voor- of nadelig is. 16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 235

3 Geef een controleberekening voor het onder d2 gevraagde bezettings-

resultaat.

Bijlage 044 Seizoencorrectie constante kosten lakstraat 045 Seizoencorrectie variabele kosten lakstraat 130 Debiteuren 499 Overboekingsrekening 533 Dekking hulpafdelingen 540 Werkelijke kosten lakstraat 541 Budget lakstraat 542 Te dekken budget lakstraat 543 Dekking lakstraat 583 Dekking verkoopafdeling 6400 Diverse grondstofkosten 6405 Standaard diverse grondstofkosten 6410 Directe loonkosten 6415 Standaard directe loonkosten 6420 Toeslag diverse machinekosten 6425 Standaard toeslag diverse machinekosten 6430 Toeslag constante kosten lakstraat 6435 Standaard toeslag constante kosten lakstraat

6440 Toeslag variabele kosten lakstraat 6445 Standaard toeslag variabele kosten lakstraat 6450 Werkelijke uitvalkosten basisproduct Secada 6455 Standaard uitvalkosten basisproduct Secada 6460 Werkelijke uitvalkosten gelakt product Secada 6465 Standaard uitvalkosten gelakt product Secada 740 Voorraad ongekeurd basisproduct Secada 741 Voorraad goedgekeurd basisproduct Secada 745 Voorraad ongekeurd gelakt product Secada 746 Voorraad goedgekeurd gelakt product Secada 840 Totale standaardkosten gelakt product Secada 845 Omzet gelakt product Secada

In het grootboek van de vestiging van Sandrino BV in Hoofddorp komen onder meer de volgende rekeningen voor: Rekeningnummers waarin als tweede cijfer een 4 is vermeld, hebben uitsluitend betrekking op het vervaardigen en verkopen van het product Secada. (SPD) 16.13

Smeko Print BV te Echt is een hightech bedrijf dat onderdelen ontwikkelt, produceert en verkoopt aan de elektronische industrie. Het assortiment bestaat uit ongeveer 200 verschillende soorten onderdelen en regelmatig vinden er wijzigingen in het assortiment plaats. Dit betekent dat de verkoop bestaat uit vervolgorders (straight rebuy orders), aangepaste orders (modified rebuy orders) en nieuwe orders (new task orders). Bij de voorcalculatie per product maakt Smeko Print BV gebruik van de opslagmethode. Voor het berekenen van de voorgecalculeerde kosten van een bepaald onderdeel wordt het volgende calculatieschema gehanteerd:


€ €

Kosten direct materiaalverbruik Kosten directe arbeid fabricage Totale directe fabricagekosten Opslag indirecte fabricagekosten: 150% van de kosten directe arbeid Totale fabricagekosten Opslag verkoopkosten: 30% van de verkoopprijs Totale fabricage- en verkoopkosten

€ €

De verkoopprijs per onderdeel (exclusief omzetbelasting) wordt gevonden door het totaal van de fabricagekosten en de verkoopkosten te verhogen met een winstopslag in procenten van de verkoopprijs. Opslag indirecte fabricagekosten Alle werknemers in de fabricageafdeling zijn in vaste dienst. De totale per jaar beschikbare hoeveelheid arbeidsuren in de fabricageafdeling is 72 000. Bij normale bezetting wordt dit aantal uren als volgt aangewend: · als directe arbeidsuren (ten opzichte van de producten): 75% van 72 000 = 54 000 · indirecte arbeidsuren (ten opzichte van de producten): 25% van 72 000 = 18 000 Door allerlei omstandigheden kan in werkelijkheid de verhouding tussen directe en indirecte arbeidsuren afwijken van die bij normale bezetting. De opslag voor indirecte fabricagekosten – groot 150% van de kosten directe arbeid – is voor dit boekjaar als volgt berekend: Kosten indirecte arbeidsuren Afschrijvings- en interestkosten machines en installaties Overige constante kosten Totale constante kosten Totale variabele kosten Totale indirecte fabricagekosten Totale kosten van de directe arbeid

18 000 × €30 =

18 000 × €18 = 54 000 × €30 =

€

540.000

€ € €

1.320.000 246.000 2.106.000 324.000 2.430.000 1.620.000

Opslag voor indirecte constante fabricagekosten €2.106.000 × 100% = 130% €1.620.000 Opslag voor indirecte variabele fabricagekosten €324.000 × 100% = €1.620.000 Totaal

20% 150% van de kosten directe arbeid

De opslag voor indirecte fabricagekosten wordt geboekt aan de hand van de gegevens in het bestand voor gereedgekomen onderdelen en het bestand voor onderdelen in bewerking. 16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 237

Opslag verkoopkosten Zoals reeds aangegeven worden de verkoopkosten in de voorcalculatie per onderdeel opgenomen met behulp van een opslag van 30% van de verkoopprijs. Deze opslag wordt geboekt aan de hand van de gegevens in het verkoopen afleveringenbestand. In het grootboek van Smeko Print BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 605 Voorgecalculeerde directe 130 Debiteuren fabricagekosten 181 Te betalen omzetbelasting 700 Voorraad gereedgekomen 499 Overboekingsrekening onderdelen 530 Werkelijke indirecte 710 Voorraad onderdelen in fabricagekosten bewerking 535 Opslag indirecte fabricage800 Voorgecalculeerde kosten commerciële kostprijs 540 Werkelijke verkoopkosten verkopen 545 Opslag verkoopkosten 810 Incidentele rabatten 600 Werkelijke directe 840 Opbrengst verkopen fabricagekosten In de loop van januari vinden onder meer de volgende financiële feiten plaats: 1 Verkoop- en afleveringenbestand Verkocht, afgeleverd en gefactureerd zijn de volgende orders:

Voorgecalculeerde kosten Kosten direct materiaalverbruik Kosten directe arbeid fabricage 2 600 × €30 1 400 × €30 1 000 × €30 Opslag indirecte fabricagekosten 150% van de kosten directe arbeid Opslag verkoopkosten 30% van de verkoopopbrengst Winstopslag 5% van de verkoopopbrengst 6% van de verkoopopbrengst 7% van de verkoopopbrengst Verkoopopbrengst, exclusief omzetbelasting

Straight rebuy orders

Modified rebuy orders

New task orders

Totaal

€

39.000

€

55.000

€

51.000

€

145.000

-

78.000 -

42.000

-

150.000

-

30.000

€

117.000 234.000

€

63.000 160.000

€

45.000 126.000

€

225.000 520.000

€

108.000 342.000

€

75.000 235.000

€

60.000 186.000

€

243.000 763.000

-

18.000 -

15.000

-

47.000

€

14.000 200.000

€

810.000

€

360.000

€

250.000

Op enkele new taskorders zijn incidentele rabatten verstrekt voor een bedrag van €2.000. Het percentage omzetbelasting is 19.


2 Kostenverdeelbestand Dit bestand geeft aan: kosten direct materiaalverbruik tegen vaste verrekenprijs kosten directe arbeid fabricage 4 800 × €30 = kosten indirecte arbeid fabricage 1 200 × €30 = afschrijvings- en interestkosten machines en installaties overige constante indirecte fabricagekosten variabele indirecte fabricagekosten verkoopkosten totaal 3 Bestand voor gereedgekomen onderdelen voorgecalculeerde kosten direct materiaalverbruik voorgecalculeerde kosten directe arbeid fabricage 4 600 × €30 = voorgecalculeerde directe fabricagekosten

€ 135.000 - 144.000 - 36.000 €

110.000 23.000 22.000 260.000 730.000

€ 148.000 - 138.000 € 286.000

4 Bestand voor onderdelen in bewerking:

Werkelijke kosten direct materiaalverbruik Werkelijke kosten directe arbeid fabricage 1 400 × €30 = 1 000 × €30 = Werkelijke directe fabricagekosten

Gevraagd

1 januari € 40.000 -

42.000

€

82.000

31 januari € 26.000

€

30.000 56.000

Geef de journaalposten van de gegevens onder 1 tot en met 4 om de eerdergenoemde grootboekrekeningen zo volledig mogelijk bij te werken. b Bereken het efficiencyverschil op directe arbeidsuren over januari: 1 in directe arbeidsuren; 2 in geld. Geef aan of het efficiencyverschil voordelig of nadelig is. c Heeft het efficiencyverschil op directe arbeidsuren over januari betrekking op de productie van onderdelen in januari óf op de in januari gereedgekomen onderdelen? Motiveer uw antwoord. a

Het aantal directe arbeidsuren dat in januari in de productie van onderdelen is aangewend, heeft het bezettingsresultaat met betrekking tot de constante indirecte fabricagekosten beïnvloed. d 1 Motiveer voorgaande stelling. 2 Bereken de grootte van de bedoelde invloed en geef aan of sprake is van

een positieve of negatieve beïnvloeding van het bezettingsresultaat. De maandelijkse winstberekening bij Smeko Print BV vindt plaats op twee manieren:


Eerste manier Hierbij verschijnen in het resultatenoverzicht onder meer de totale werkelijke omzet (vóór aftrek van rabatten) en de totale werkelijke kosten. Tweede manier Hierbij verschijnen in het resultatenoverzicht onder meer de totale werkelijke omzet (vóór aftrek van rabatten) en de totale voorgecalculeerde commerciële kostprijs van de totale werkelijke omzet. e

Geef de opstelling ter berekening van de winst over januari volgens: 1 de eerste manier; 2 de tweede manier. Het per 1 januari van dit boekjaar benoemde hoofd van de administratie heeft grote bezwaren tegen de door Smeko Print BV bij de kostencalculatie gehanteerde opslagmethode. Hij stelt daarom aan de directie voor een kostentoerekeningssysteem op te zetten volgens activity based costing (ABC). Besloten wordt ABC in eerste instantie te hanteren voor het toerekenen van de verkoopkosten, waarbij als ‘vingeroefening’ zal worden uitgegaan van de situatie in januari. Voor de invoering van het ABC-systeem wordt met betrekking tot het verkoopproces vastgesteld welke activiteiten plaatsvinden. Vervolgens wordt per activiteit een zogenoemde cost driver bepaald op basis waarvan de kostentoerekening kan worden uitgevoerd. Voorlopig worden alleen de belangrijkste tot het verkoopproces behorende activiteiten in de analyse betrokken. Een klein gedeelte van de verkoopkosten zal daarom ook in de nieuwe situatie worden toegerekend op basis van een percentage van de omzet. De analyse van het verkoopproces heeft geleid tot het volgende overzicht van activiteiten, cost drivers en tarieven:

Activiteit 1 Afhandelen orders tot in afleveringsmagazijn

Cost driver Order

2 Opslaan orders op pallets in afleveringsmagazijn

Pallet

3 Afleveren orders bij afnemers

Vrachtbrief

4 Overhead

Omzet

Tarief Per straight rebuy order: Per modified rebuy order: Per new task order: Per grote pallet: Per kleine pallet: In rayon 1: €300 per vrachtbrief In rayon 2: €400 per vrachtbrief In rayon 3: €500 per vrachtbrief 5% van de omzet

€ € € € €

600 1.000 1.900 250 100

Over januari zijn de volgende gegevens met betrekking tot de in deze maand gefactureerde en afgeleverde onderdelen verzameld:


1 Aantal orders Straight rebuy orders Modified rebuy orders New task orders 2 Aantal pallets Straight rebuy orders Modified rebuy orders New task orders 3 Aantal vrachtbrieven Straight rebuy orders Modified rebuy orders New task orders 4 Omzet Straight rebuy orders Modified rebuy orders New task orders f

g

h

16.14

75 orders 40 orders 12 orders 125 grote pallets 40 grote pallets 12 kleine pallets 88 vrachtbrieven in rayon 1 35 vrachtbrieven in rayon 2 12 vrachtbrieven in rayon 3 €360.000 €250.000 €200.000

Bereken over januari de doorberekende verkoopkosten op basis van het hiervóór uiteengezette ABC-systeem voor: · straight rebuy orders; · modified rebuy orders; · new task orders. Welke conclusie kan worden getrokken uit de onder f gevraagde berekeningen over de winstgevendheid van de drie ordergroepen en de hoogte van de verkoopprijzen van de onderdelen in de drie ordergroepen? Wijkt de winst over januari af van het onder e gevraagde bedrag als de verkoopkosten worden doorberekend met behulp van het hiervóór uiteengezette ABC-systeem en de verkoopopbrengsten van de diverse ordergroepen gelijk blijven? Beantwoord deze vraag met ja of nee en motiveer vervolgens uw antwoord. Berekeningen worden niet gevraagd. (SPD)

Bij Buro Nederland BV in Haaksbergen wordt in fabriekshal 7A het standaardframe FL95 gefabriceerd voor de bureaustoel Flexi. Bij de fabricage van de bureaustoel Flexi wordt gebruikgemaakt van een roestvrijstalen profiel. De magazijnvoorraad van dit profiel wordt geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs van €12 per meter. Omdat bij het verwerken van het profiel in het fabricageproces verkoopbaar afval ontstaat, wordt bij het volgen van het fabricageproces in de boekhouding het roestvrijstalen profiel geadministreerd tegen de standaardprijs van €11,75 per meter. De standaardfabricagekostprijs per 100 stuks van het frame FL95 is voor 2006 als volgt samengesteld:


roestvrijstalen profiel afval 10%, opbrengst

800 meter 80 meter

à € 12 à€ 3

=€ =-

bewerkingskosten afval kosten roestvrijstalen profiel toeslag machinekosten

0,5 bewerkingsuur

à € 80

=-

800 meter 5 machine-uren

à € 11,75 = € 9.400 à €410 =2.050 € 11.450

opbrengst afgekeurde frames FL95

5 stuks

à € 10

standaardfabricagekostprijs 95 stuks goedgekeurde frames FL95 standaardfabricagekostprijs 100 stuks goedgekeurde frames FL95

=-

9.600 240 9.360 40

50

€ 11.400 € 12.000

Over september 2006 zijn bij Buro Nederland BV de volgende gegevens verzameld. · Op 1 september 2006 bevonden zich in fabriekshal 7A de volgende voorraden: 1 voorraad ongekeurde frames FL95 800 stuks De voorraad ongekeurde frames FL95 is per 31 augustus 2006 voor €91.600 overgeboekt naar rekening 700.70. 2 voorraad frames FL95 in bewerking; het standaardverbruik bedroeg: roestvrijstalen profiel (bruto) 3 000 meter machine-uren 16 uur De voorraad frames FL95 in bewerking is per 31 augustus 2006 voor €41.810 overgeboekt naar rekening 730.70. · In september 2006 bedroeg: 3 het brutoverbruik van roestvrijstalen profiel 28 600 meter de hoeveelheid afval 3 000 meter 4 de voor het bewerken van de 3 000 meter afval bestede bewerkingsuren 22 uur 5 de hoeveelheid bestede machine-uren 180 uur 6 het aantal gekeurde frames FL95 3 800 stuks het aantal goedgekeurde frames FL95 3 600 stuks De goedgekeurde frames FL95, de afgekeurde frames FL95 en de bewerkte afval zijn afgeleverd aan de betrokken magazijnen. · Op 30 september 2006 bevonden zich in fabriekshal 7A de volgende voorraden: 7 voorraad ongekeurde frames FL95 500 stuks 8 voorraad frames FL95 in bewerking; het standaardverbruik bedroeg; roestvrijstalen profiel (bruto) 3 400 meter machine-uren 15 uur Alle voorraden die zich aan het eind van een bepaalde maand bevinden in fabriekhal 7A, worden vanuit rubriek 6 overgeboek naar rubriek 7 en per de eerste van de volgende maand teruggeboekt. Het verwerken van de hiervoor vermelde gegevens op de in rubriek 6


opgenomen rekeningen met puntcodering .70 moet zodanig plaatsvinden, dat vast te stellen is met behulp van de rekeningen: a 600.70/605.70 het efficiencyresultaat roestvrijstalen profiel, uitgaande van de werkelijke productie van frames FL95 (inclusief die in bewerking); b 601.70/606.70 het efficiencyresultaat machine-uren, uitgaande van de werkelijke productie van frames FL95 (inclusief die in bewerking); c 602.70/607.70 het keuringsresultaat, uitgaande van de werkelijke hoeveelheid gekeurde frames FL95; d 610.70/615.70 het afvalresultaat, uitgaande van het werkelijke brutoverbruik van roestvrijstalen profiel; e 620.70/625.70 het efficiencyresultaat bewerkingskosten afval, uitgaande van de werkelijke hoeveelheid in bewerking genomen afval. Gevraagd

a

b

Geef de voor september 2006 te maken journaalposten waarmee de in rubriek 6 opgenomen rekeningen met puntcodering .70 (zie de bijlage aan het eind van deze opgave) zo volledig mogelijk kunnen worden bijgewerkt. NB: De journaalposten van de bij 1 t/m 8 verstrekte gegevens dienen afzonderlijk in de uitwerking te worden vermeld. Geef controleberekeningen van de hiervoor onder a tot en met e genoemde resultaten. NB: Bij elk resultaat vermelden of het voor- of nadelig is. In fabriekshal 7B worden de goedgekeurde frames FL95 voorzien van een met stof beklede zitting en rugleuning (hierna Z&L-set genoemd). Alle Z&L-sets worden geleverd door Seats and Backs BV in Eibergen, een dochteronderneming van Buro Nederland BV. De afnemers kunnen ten aanzien van de Z&L-sets een keuze maken uit diverse vormen, grootten en soorten stof. In verband hiermee verloopt het aanbrengen van de Z&L-sets in series per opdrachtgever. Vanwege de onderlinge verschillen tussen de diverse Z&L-sets gaat het opstarten van een nieuwe serie gepaard met insteluren op de installatie in fabriekshal 7B. De standaardfabricagekostprijs per 100 stuks van de bureaustoel Flexi is voor 2006 als volgt samengesteld: frame FL95 100 stuks à €120 = € 12.000 Z&L 100 sets à € 631 = 6.300 kosten installatie 8 montage-uren à €4002 = 3.200 € 21.500 1

De prijs van €63 is een gemiddelde van de prijzen voor de diverse Z&L-sets waaruit afnemers kunnen kiezen.

2

Het uurtarief voor de installatie is als volgt berekend: €

94.500

totale gebudgetteerde variabele kosten per maand (bij normale bezetting) -

13.500

€

108.000

totale gebudgetteerde constante kosten per maand


Normale bezetting per maand

300 uur

Normaal benodigd voor instellen in verband met nieuwe series Normaal aantal uren voor montage Z&L-sets (zgn. montage-uren) Tarief per montage-uur

€108.000 270

30 uur 270 uur

= €400.

In oktober 2006 zijn de volgende bedragen geboekt op de hierna vermelde grootboekrekeningen. 570.75 Werkelijke kosten installatie constante kosten variabele kosten

571.75 Gebudgetteerde kosten installatie constante kosten variabele kosten 250 montage-uren à €50 =

€ 94.500 - 13.700 € 108.200 € 94.500 - 12.500 € 107.000

572.75 Te dekken gebudgetteerde kosten installatie als rekening 571.75

€ 107.000

575.75 Gedekte kosten installatie 250 montage-uren à €400 =

€ 100.000

650.75 Toeslag kosten installatie als rekening 575.75

€ 100.000

655.75 Standaardtoeslag kosten installatie 3.000 stoelen Flexi à €32 =

€ 96.000

De per 1 oktober 2006 in dienst getreden administrateur acht het werken met één standaardfabricagekostprijs voor elke stoel Flexi volkomen onjuist. Volgens hem moet niet het product, maar de serie (order) als calculatieobject worden gehanteerd. Tegenover de directie verdedigt hij zijn standpunt met een verhandeling over de uren van de installatie in fabriekshal 7B. Onjuist is volgens hem de kosten van de insteluren ‘door te sleutelen’ in het tarief per montage-uur. Hij is voorstander van een tariefberekening op basis van de normale bezetting van de installatie van 300 uur per maand (instel- én montageuren). Verder wil hij rekening 655.75 niet bijwerken op basis van het aantal gereedgekomen stoelen Flexi, maar aan de hand van het in de productieplanning gebudgetteerde aantal uren (instel- én montage-uren) voor de gereedgekomen stoelen Flexi. Ten slotte is hij voorstander van een subadministratie op de rekeningen 650.75 en 655.75 naar series. Om de door de administrateur gewenste aanpak te kunnen realiseren, wordt het volgende productierapport over oktober 2006 gegeven:


Serie nr.

Omvang serie in stuks Flexi

1 2 3 4

1 000 300 500 1 200 3 000

c

d

Gebudgetteerde uren Insteluren Montage-uren 7 80 6 24 7 40 6 96 26 240

Werkelijke uren Insteluren Montage-uren 8 84 6 29 10 43 6 94 30 250

Welke bedragen zouden er in de zienswijze van de administrateur in oktober 2006 moeten worden genoteerd op de zes eerder vermelde grootboekrekeningen met puntcodering .75? Berekeningen duidelijk aangeven. Welke mogelijkheden biedt een zo gedetailleerd mogelijke subadministratie op de rekeningen 650.75 en 655.75? Berekeningen worden niet gevraagd.

Bijlage Bij het uitwerken van vraag a moet uitsluitend worden gebruikgemaakt van de volgende grootboekrekeningen: 300.70 Voorraad roestvrijstalen profiel 550.70 Machinekosten fabriekshal 7A 555.70 Gedekte machinekosten fabriekshal 7A 560.70 Bewerkingskosten afval 565.70 Gedekte bewerkingskosten afval 600.70 Kosten roestvrijstalen profiel (tegen standaardprijs) 601.70 Toeslag machinekosten (tegen standaarduurtarief) 602.70 Werkelijke kosten afgekeurde frames FL95 605.70 Standaardkosten roestvrijstalen profiel 606.70 Standaardtoeslag machinekosten 607.70 Standaardkosten afgekeurde frames FL95 610.70 Werkelijke opbrengst bewerkt afval 615.70 Standaardopbrengst bewerkt afval 620.70 Toeslag bewerkingskosten afval (tegen standaarduurtarief) 625.70 Standaardtoeslag bewerkingskosten afval 700.70 Voorraad ongekeurde frames FL95 (in fabriekshal 7A) 710.70 Voorraad goedgekeurde frames FL95 (in magazijn) 720.70 Voorraad afgekeurde frames FL95 (in magazijn) 730.70 Voorraad frames FL95 in bewerking (in fabriekshal 7A) 740.70 Voorraad bewerkt afval (in magazijn) (SPD) 16.15

Delfinex BV in Eindhoven fabriceert onderdelen voor de auto-industrie. De productie vindt volledig plaats op basis van ontvangen klantorders. In de op 1 maart opgeleverde nieuwe fabriekshal Stratum wordt op deze datum gestart met een grote klantorder voor het vervaardigen van 100 000 onderdelen PX3. Voor deze order is de volgende voorcalculatie per 100 stuks opgesteld.


Grondstof P

netto 40 kg afval 5 kg bruto 45 kg Grondstof X netto 25 kg afval 0 kg bruto 25 kg Directe arbeidsuren 4 uur Toeslag indirecte kosten machines I · constante kosten 2 uur · variabele kosten 2 uur Toeslag indirecte kosten machines II · constante kosten 1 uur

à€ 8 =

€

360

à€ 6 = à € 40 =

-

150 160

à €170 = à € 50 =

-

340 100

à € 90 =

€

90 1.200

€

20 1.180

Kosten per 90 goedgekeurde onderdelen PX3

€

10 1.170

Kosten per 100 goedgekeurde onderdelen PX3

€

1.300

Opbrengst te verkopen afval grondstof P

5 kg à €

Af te keuren onderdelen 10%; uit 10 afgekeurde onderdelen wordt grondstof X teruggewonnen 2,5 kg à € 6 = Toeslag bewerkingskosten machine III · constante kosten 0,05 uur à € 100 =

4=

€

15

-

5

100 × €1.170 = 90

De gecontracteerde verkoopprijs (exclusief BTW) per onderdeel is €15. In het grootboek van Delfinex BV komen voor de fabriekshal Stratum in de rubrieken 5 tot en met 8 uitsluitend de hierna vermelde rekeningen voor. Deze rekeningen zijn reeds bijgewerkt voor de gegevens die voorkomen in alle dagboeken over maart, met uitzondering van het productierapport (zie verderop in deze opgave).


Nr. 570 571 572 573 574 575 670

671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 770 771 772 773 870 871 872 873

Rekening Kosten machines I Dekking machines I Kosten machines II Dekking machines II Kosten machine III Dekking machine III Verbruik grondstoffen Van 370 Voorraad grondstoffen: 35 600 kg grondstof P × €8 = €284.800 20 300 kg grondstof X × €6 = €121.800

Debet € 330.500 € €

Directe arbeidsuren Toeslag indirecte kosten machines I en II Kosten afgekeurde onderdelen Voorgecalculeerd verbruik grondstoffen Voorgecalculeerde directe arbeidsuren Voorgecalculeerde toeslag indirecte kosten machines I en II Voorgecalculeerde kosten afgekeurde onderdelen Betaalde directe arbeidsuren Verrekende directe arbeidsuren Toeslag bewerkingskosten machine III Voorgecalculeerde toeslag bewerkingskosten machine III Rendementsverschil teruggewonnen grondstof X Voorraad ongekeurde onderdelen Voorraad afgekeurde onderdelen Voorraad onderdelen in bewerking Voorraad te verkopen afval grondstof P Kostprijs afgeleverde onderdelen Opbrengst afgeleverde onderdelen Voorgecalculeerde opbrengst verkocht afval grondstof P Werkelijke opbrengst verkocht afval grondstof P

Credit €

321.200

€

63.000

€

2.200

€

124.000

€

787.500

€

13.500

66.000 3.000

€ € €

406.600 124.000 384.200

€

125.000

€

2.200

Het productierapport van de order voor onderdelen PX3 bevat voor maart de volgende gegevens: · Gefabriceerd 72 000 onderdelen PX3 · Gekeurd 60 000 onderdelen PX3 · Goedgekeurd en afgeleverd aan de opdrachtgever 52 500 onderdelen PX3 (de verzonden factuur voor deze onderdelen is al in het grootboek verwerkt) ·

·

·

Op 31 maart zijn in bewerking 8 000 onderdelen PX3 Hieraan zijn besteed: alle grondstoffen (P en X) 50% van de directe arbeidsuren Bij de productie ontstane te verkopen afval grondstof P 3 800 kg Hiervan is verkocht en afgeleverd 3 000 kg à €4,50 per kilogram (de verzonden factuur voor dit afval is al in het grootboek verwerkt) Uit 5 000 afgekeurde onderdelen PX3 is teruggewonnen: 1 200 kg grondstof X. 16 Kostenbudgettering en industriële ondernemingen 247

Gevraagd

a

b

Geef alle journaalposten die aan de hand van de gegevens in het productierapport over maart kunnen worden gemaakt. NB: · Andere grootboekrekeningen dan de genoemde mogen niet worden gebruikt. · Voor de vragen a, b en c geldt: berekeningen vermelden. Stel aan de hand van alle verstrekte gegevens voor fabriekshal Stratum de winst-en-verliesrekening over maart samen. Hanteer het volgende model:

Winst-en-verliesrekening over maart Omzet (gespecificeerd) Mutatie voorraden (gespecificeerd) Som der bedrijfsopbrengsten Diverse kosten: · grondstofkosten · directe arbeidskosten · kosten machines I · kosten machines II · kosten machine III Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen

€ ………… - ………… € ………… € ………… -

………… ………… ………… ………… -

………… € …………

Voor het opstellen van het volgende door de directie verlangde overzicht worden de volgende normale maandelijkse bezettingscijfers gegeven: · machines I 1 500 uur · machines II 750 uur · machine III 30 uur Voor de machines I wordt gewerkt met een gemengd kostenbudget, voor de machines II en III met een vast kostenbudget. c

Stel ten behoeve van de directie van Delfinex BV voor fabriekshal Stratum de winst-en-verliesrekening over maart – gesplitst naar deelresultaten – samen. Hanteer het volgende model en geef zelfstandige berekeningen van de bij (a) tot en met (j) bedoelde deelresultaten. Bij elk van de deelresultaten (a) tot en met (j) vermelden of dit voordelig of nadelig is.


Deelresultaten over maart Budgetresultaat machines I Budgetresultaat machines II Budgetresultaat machine III Bezettingsresultaat machines I Bezettingsresultaat machines II Bezettingsresultaat machine III Efficiencyresultaat grondstof P Efficiencyresultaat grondstof X Afvalresultaat grondstof P Efficiencyresultaat directe arbeidsuren Efficiencyresultaat machines I Efficiencyresultaat machines II Resultaat afkeuring onderdelen Prijsverschil directe arbeidsuren Efficiencyresultaat machine III Rendementsverschil teruggewonnen grondstof X Verkoopresultaat onderdelen Resultaat verkochte afval grondstof P Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen

€ €

………… 1.500 0 6.800 ………… 800 ………… ………… ………… ………… 4.400 1.800 ………… 1.000 ………… ………… 105.000 ………… …………

(a) voordelig nadelig (b) nadelig (c) (d) (e) (f) nadelig voordelig (g) nadelig (h) (i) voordelig (j)

(SPD)

16.16

Uitdam BV te Monnikendam produceert in machinehal II het product Y. Voor dit boekjaar geldt voor dit product de volgende standaardkostprijsberekening per 100 eenheden: Fase 1 200 kg grondstof A à €4 per kilogram = 2 arbeidsuren à €27,50 per uur = 100 stuks halffabrikaat ongekeurd kosten voor het afvoeren van 5 uitvaleenheden à €3,80 = toeslag uitval 5% 100 stuks halffabrikaat goedgekeurd Fase 2 40 kg grondstof B à €3 per kilogram = 2 arbeidsuren à €27,50 per uur = 2 machine-uren à €36,70 per uur = 100 stuks product Y ongekeurd kosten voor het afvoeren van 2 uitvaleenheden à €3,80 = toeslag uitval 2% 100 stuks product Y goedgekeurd

€ €

800 55 855

€ €

19 874 46 920

€

120 55 73,40 1.168,40

€ €

7,60 1.176 24 1.200


Grondstof A en B De voorraad van grondstof A en B wordt geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs van respectievelijk €4 en €3 per kilogram. Deze vaste verrekenprijzen zijn als volgt opgebouwd: Grondstof A Grondstof B Standaardinkoopprijs € 3,60 € 2,60 Toeslag voor dekking van kosten van de inkoopafdeling - 0,40 - 0,40 € 4 € 3 De dekking van de kosten van de inkoopafdeling wordt voor 40% geboekt bij het plaatsen van een inkooporder en voor 60% bij het boeken van de inkoopfactuur. De inkoopfacturen worden door de inkoopafdeling doorgestuurd naar de boekhouding indien de ontvangen grondstoffen door de magazijnmeester zijn goedgekeurd. Arbeidsuren Het tarief per arbeidsuur van € 27,50 is als volgt samengesteld: Gecalculeerd uurloon Vakantietoeslag 8% Vakantieloon Werkgeversaandeel in premies voor pensioen en werknemersverzekeringen

€ -

2100, 1,68 0,60

€

4,22 27,50

Het bedrag van €0,60 voor vakantieloon heeft betrekking op de doorbetaling van uren tijdens vakantiedagen en overige verlofdagen. Uitsluitend de zojuist genoemde kostenbestanddelen voor het personeel in machinehal II worden als directe arbeidskosten aangemerkt. Alle overige personeelskosten worden opgenomen in de post Overige bedrijfskosten (zie hierna). Machine-uren Bij de fabricage van product Y in machinehal II wordt gebruikgemaakt van machine K. Het tarief per machine-uur van €36,70 is berekend op basis van de volgende gegevens, die zijn ontleend aan de jaarbegroting voor dit boekjaar: Constante kosten Afschrijving machine Ingecalculeerde rente Variabele kosten Kosten energieverbruik Onderhoudskosten Overige bedrijfskosten

€ -

21.888 8.640

€

12.240 5.760 4.320 52.848

De normale jaarbezetting en de voor dit boekjaar verwachte bezetting is 1 440 machine-uren. De bewaking van de kosten in machinehal II vindt plaats met behulp van een gemengd budget. 250 Deel 2 Industriële ondernemingen

Uitval Het product Y wordt gefabriceerd in twee fasen. Na elke fase vindt een keuring plaats; de standaarduitval in de eerste fase is 5% en in de tweede fase 2%. Na de keuring in de eerste fase blijven de goedgekeurde halffabrikaten aanwezig in de machinehal en worden onmiddellijk verder verwerkt tot het product Y. Er wordt daarom geen boeking gemaakt van de goedgekeurde halffabrikaten. De uitvaleenheden worden door een daartoe gekwalificeerd bedrijf opgehaald en vernietigd. De kosten voor dit boekjaar zijn vastgesteld op €3,80 per uitvaleenheid. Financiële feiten over de maand november: 1 Magazijnontvangstenregister Ontvangen en na goedkeuring opgeslagen in het grondstoffenmagazijn 14 500 kg grondstof A en 5 000 kg grondstof B.

2 Inkoopboek a gefactureerd voor levering van: 13 800 kg grondstof A 5 200 kg grondstof B 19% omzetbelasting

€ €

52.440 13.960 12.616 79.016

€ €

1.900 361 2.261

Hier ook de geactiveerde inkoopkosten tegenboeken. b gefactureerd voor het afvoeren van: 500 uitvaleenheden 19% omzetbelasting

3 Specificatie van de reeds in rubriek 4 geboekte kosten die betrekking hebben op de fabricage van product Y:

Rekening 400 401 410.0 410.1 410.2 410.3 460 461 462 463 464

Naam grootboekrekening Verbruik grondstof A Verbruik grondstof B Directe lonen1 Vakantietoeslag1 Vakantielonen1 Premies werknemersverzekering en pensioenen1 Afschrijving machine K Ingecalculeerde rente machine K Kosten energieverbruik machine K2 Onderhoudskosten machine K Overige bedrijfskosten machine K

1

Uitsluitend betrekking hebbend op de directe arbeidskosten

2

Tegen de in de jaarbegroting gebudgetteerde eenheidsprijs

Bedrag € 46.800 6.360 5.112 410 146 1.029 1.800 710 1.420 990 510 € 65.287


4 Loonverdeelregister Het aantal directe arbeidsuren ten behoeve van de productie van product Y in fase 1 is 110 uur en in fase 2 134 uur. 5 Machinerapporten Het aantal machine-uren op machine K is 130 uur. 6 Keuringsrapport eerste fase Afgekeurd zijn 350 halffabrikaten. NB: Noch aan het begin noch aan het eind van november waren er halffabrikaten in bewerking. 7 Keuringsrapport tweede fase a Afgekeurd zijn 110 producten Y. b Goedgekeurd zijn 5 340 producten Y. NB: Noch aan het begin noch aan het eind van november waren er producten Y in bewerking. 8 Memoriaal In dit boek is het budget van machinehal II vastgelegd (nog door u te berekenen). Gevraagd

a

Geef de journaalposten van de hiervoor genoemde financiële feiten over november. NB: · Het gedeeltelijke rekeningenschema van Uitdam BV is opgenomen in de bijlage aan het eind van deze opgave. · Gebruik uitsluitend de rekeningen uit het rekeningenschema. · Het is toegestaan in uw uitwerking de grootboekrekeningen uitsluitend met het nummer te vermelden. · Berekeningen moeten in de journaalposten worden getoond.

b 1 Bereken het efficiencyresultaat op de kosten van het energieverbruik

van machine K. 2 Bereken met behulp van de grootboekrekeningen het bezettingsresultaat van machine K en geef hiervan vervolgens de controleberekening. 3 Bereken met behulp van de grootboekrekeningen het uitvalresultaat bij de fabricage van product Y en geef hiervan vervolgens de controleberekening. NB: Vermeld bij elk resultaat of het voor- of nadelig is. Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema van Uitdam BV: 160 Nog te ontvangen inkoopfacturen (tegen standaardinkoopprijs) 170 Crediteuren 180 Te verrekenen omzetbelasting 190 Te betalen afvoerkosten uitvaleenheden 300 Voorraad grondstoffen (tegen vaste verrekenprijs) 301 Geactiveerde inkoopkosten 310 Prijsverschillen grondstoffen 499 Overboekingsrekening 533 Dekking inkoopafdeling 560 Kosten machinehal II 252 Deel 2 Industriële ondernemingen

561 Budget machinehal II 562 Te dekken budget machinehal II 563 Dekking machinehal II 600 Directe grondstofkosten 601 Directe arbeidskosten 602 Toeslag machinekosten 605 Uitvalkosten 610 Standaard directe grondstofkosten 611 Standaard directe arbeidskosten 612 Standaard toeslag machinekosten 615 Standaard uitvalkosten 630 Betaalde directe arbeidskosten 631 Verrekende directe arbeidskosten 700 Voorraad gereed product (SPD)


17 Direct costing en industriële ondernemingen

17.1

De industriële onderneming De Renbaan past de variabelekostencalculatie (het systeem van direct costing) toe. De verkoopprijs per product is als volgt opgebouwd: Direct grondstofverbruik 4 kg à €30 per kilogram Directe loonkosten 2 arbeidsuren à €40 per uur Toeslag variabele indirecte fabricagekosten 3 machine-uren à €70 per uur Toeslag variabele indirecte verkoopkosten €900 à 10% Dekkingsbijdrage Verkoopprijs

€ -

120 80

€ € €

210 410 90 500 400 900

De grondstof wordt geregistreerd tegen v.v.p. De v.v.p. (€30 per kilogram) is als volgt samengesteld: €25 gemiddelde verwachte factuurprijs en €5 gemiddelde verwachte directe inkoopkosten. De kostenplaatsen worden gevormd door drie hulpafdelingen, een fabricageafdeling en een verkoopafdeling. De directe fabricagekosten worden niet in rubriek 4 verantwoord. In het grootboek van de onderneming De Renbaan komen onder andere de volgende rekeningen voor: 120 Debiteuren 151 Te betalen sociale lasten 191 Te betalen omzetbelasting 280 Tussenrekening lonen 300 Voorraad grondstoffen 499 Overboekingsrekening 510 Variabele kosten fabricageafdeling 511 Dekking variabele kosten fabricageafdeling 520 Variabele kosten verkoopafdeling 521 Dekking variabele kosten verkoopafdeling 599 Overboekingsrekening 600 Direct grondstoffenverbruik 601 Directe lonen 602 Toeslag variabele indirecte fabricagekosten 610 Toegestaan direct grondstoffenverbruik 611 Toegestane directe loonkosten 612 Toegestane toeslag variabele indirecte fabricagekosten 630 Betaalde directe lonen 631 Verrekende directe lonen 699 Overboekingsrekening 700 Voorraad gereed product 800 Kostprijs omzet op variabele basis 810 Toeslag variabele indirecte verkoopkosten 830 Omzet 899 Overboekingsrekening 900 Dekkingsbijdrage 254

910 960 970 971

Constante kosten Kostenplaatsenresultaat Efficiencyresultaten rubriek 6 Loonniveauresultaat rubriek 6

Gegevens januari: 1 Direct grondstoffenverbruik 1 300 kg. 2 Aantal directe arbeidsuren 625, waarvoor betaald (inclusief €2.500 werkgeversaandeel premies werknemersverzekeringen) €26.500. 3 Aantal machine-uren 1 000. 4 De kostenverdeelstaat geeft aan: variabele kosten fabricageafdeling € 68.000 variabele kosten verkoopafdeling - 27.000 constante kosten - 55.000 € 150.000 5

Gereedgekomen 320 producten. Er zijn geen producten in bewerking, noch aan het begin noch aan het einde van de maand. 6 Verkocht, gefactureerd en afgeleverd 285 producten. Omzetbelasting 19%. Gevraagd

a b

Journaliseer de over januari verstrekte gegevens. Geef de journaalposten ter bijwerking van de rekeningen 900, 960, 970 en 971.

17.2

Voor deze opgave moet ervan worden uitgegaan dat de onderneming De Renbaan (de onderneming uit opgave 17.1) de budgetten van de afdelingen intracomptabel tot uitdrukking laat komen. De constante kosten zijn als volgt begroot (op jaarbasis): Hulpafdelingen Fabricageafdeling Verkoopafdeling

€ €

420.000 180.000 120.000 720.000

€ €

32.000 84.000 34.000 150.000

De kostenverdeelstaat over januari geeft nu aan: Kosten hulpafdelingen Kosten fabricageafdeling Kosten verkoopafdeling

De rekeningen in de rubrieken 5 en 9 zijn nu: 500 Kosten hulpafdelingen 599 Overboekingsrekening 501 Budget hulpafdelingen 900 Dekkingsbijdrage 510 Kosten fabricageafdeling 910 Te dekken constante kosten 511 Budget fabricageafdeling 960 Budgetresultaat kostenplaatsen 520 Kosten verkoopafdeling 970 Efficiencyresultaten rubriek 6 521 Budget verkoopafdeling 971 Loonniveauresultaat rubriek 6 Wat de hulpafdelingen betreft is sprake van vastekostenbudgettering en wat de fabricage- en verkoopafdeling betreft is sprake van gemengdekostenbudgettering. 17 Direct costing en industriële ondernemingen 255

a

Gevraagd

b

* 17.3

Geef de journaalposten ter bijwerking van de rekeningen in rubriek 5 (met uitzondering van de overboekingsrekening). Geef de journaalpost ter bijwerking van rekening 960.

De industriële onderneming Wolbrink past de variabelekostencalculatie (het systeem van direct costing) toe met budgettering van de vaste kosten. In de standaardcalculatie per eenheid product (op basis van direct costing) is voor toeslag variabele indirecte fabricagekosten opgenomen: twee arbeidsuren à €60 per uur. In het uurtarief van €60 is €25 begrepen voor de dekking van de variabele kosten van de hulpafdelingen. De variabele verkoopkosten zijn gebudgetteerd op 12% van de omzet. Alle variabele kosten zijn proportioneel variabel. Het maandbudget voor de vaste kosten bedraagt: · voor de hulpafdelingen € 50.000 · voor de fabricageafdeling € 100.000 · voor de verkoopafdeling € 60.000 Over januari worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Aantal directe arbeidsuren 2 650. 2 Nacalculatorische eerstbelaste kosten:

Variabel € 64.100 101.300 105.400 € 270.800

Hulpafdelingen Fabricageafdeling Verkoopafdeling

Vast € 48.500 97.800 62.000 € 208.300

Totaal € 112.600 199.100 167.400 € 479.100

3 Omzet €950.000. Het grootboek van Wolbrink bevat onder andere de volgende rekeningen: 500 Kosten hulpafdelingen 511 Budget fabricageafdeling 501 Budget hulpafdelingen 520 Kosten verkoopafdeling 510 Kosten fabricageafdeling 521 Budget verkoopafdeling Gevraagd

Geef alle journaalposten ter bijwerking van de gegeven grootboekrekeningen. b 1 Stel het vergelijkend overzicht van de kosten en het budget samen. 2 Geef de journaalpost naar aanleiding van het overzicht. a

17.4

De industriële onderneming Elfrink vervaardigt in één van haar afdelingen uitsluitend de producten P en Q. De aard van de producten brengt mee dat deze onmiddellijk na het gereedkomen aan de afnemers worden gezonden. Bij beide producten wordt de grondstof eerst met een speciaal type machine bewerkt; daarna vindt een nabewerking plaats uitsluitend met mankracht.


Product P wordt uitsluitend op bestelling gefabriceerd. De machinecapaciteit die resteert na de productie van product P wordt gebruikt voor het vervaardigen van product Q waarvan de afzet bij een vaste afnemer verzekerd is. Het personeel van de afdeling kan in geval van onderbezetting in andere afdelingen productief te werk worden gesteld. In een tekort aan personeel kan worden voorzien door personeel op uurbasis via een uitzendbureau aan te trekken; dit personeel werkt alleen aan product Q. De normale bezetting van de afdeling is per maand 6 000 stuks product P en 8 000 stuks product Q. In de kostencalculatie past men direct costing toe. De calculatie per eenheid van product P en van product Q is als volgt: Product P Grondstof 0,1 kg à €30 per kilogram Machinale bewerking 0,25 machine-uur à €40 per uur Nabewerking 0,2 manuur à €60 per uur Variabele kosten Vaste verkoopprijs Brutomarge (voor dekking constante kosten en voor winst)

€ € €

3 10 12 25 80 55

Product Q Grondstof 0,2 kg à €20 per kilogram Machinale bewerking 0,25 machine-uur à €40 per uur Nabewerking 0,1 manuur à €60 per uur Variabele kosten Vaste verkoopprijs Brutomarge (voor dekking constante kosten en voor winst)

€ € €

4 10 6 20 60 40

Rekening 900 toont de brutomarge bij de normale omvang en samenstelling van de productie. De resultaten ten gevolge van afwijkingen worden op afzonderlijke rekeningen geboekt. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: Debet Credit 160 Debiteuren 550 Variabele machinale bewerkingskosten € 154.200 551 Dekking variabele machinale bewerkingskosten 560 Variabele nabewerkingskosten € 120.000 561 Dekking variabele nabewerkingskosten 600 Grondstoffenverbruik € 49.800 601 Variabele machinale bewerkingskosten 602 Variabele nabewerkingskosten 610 Toegestaan grondstoffenverbruik 611 Toegestane variabele machinale bewerkingskosten 612 Toegestane variabele nabewerkingskosten 800 Variabele kosten van de verkochte producten 830 Opbrengst van de verkochte producten 899 Overboekingsrekening 900 Normale brutomarge 17 Direct costing en industriële ondernemingen 257

901 Resultaat door verschuiving in de verhouding producten P en Q 902 Afwijking van de normale brutomarge door machinebreuk 910 Constante machinale bewerkingskosten 920 Constante nabewerkingskosten

€ 280.000 € 60.000

De achter enkele rekeningen vermelde bedragen komen voort uit boekingen over oktober en hebben betrekking op de desbetreffende afdeling. Over oktober worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Verkocht, geproduceerd en gefactureerd 6 400 stuks P en 7 560 stuks Q. 2 Volgens de machinestaten werden 1 600 machine-uren gedraaid voor product P en 1 890 machine-uren voor product Q. De machines waren door machinebreuk gedurende tien uren niet geschikt voor productie; overigens waren de machines geheel bezet en werd het standaardtempo gehaald. 3 Volgens de manuurstaten werden gewerkt: voor product P 1 280 uren door eigen personeel; voor product Q 720 uren door eigen personeel en 44 uren door uitzendkrachten. a b

Journaliseer de onder 1 tot en met 3 vermelde gegevens Maak de journaalpost(en) noodzakelijk voor het bijwerken van de rekeningen 900, 901 en 902.

17.5

De onderneming Huissteden BV houdt zich bezig met de productie en verkoop van artikel Q. Aan de begroting voor het komende jaar zijn de volgende gegevens ontleend:

Gevraagd

Fabricageafdeling € 450.000 € 320.000 36 000 machine-uren 40 000 machine-uren

Constante kosten Variabele kosten Normale bezetting Verwachte bezetting

Verkoopafdeling € 248.400 € 315.900 7 200 stuks Q 7 800 stuks Q

De variabele kosten zijn proportioneel variabel. Per ongekeurd product Q bedraagt volgens de standaards: · het grondstoffenverbruik 27 kg à €2 per kilogram; · het aantal directe arbeidsuren 4,5 uren à €27,50 per uur; · de machinetijd 4,5 uren. Er is een standaarduitval van 10% die waardeloos is. In het eerste kwartaal is een incidentele order verkregen en met de bestaande capaciteit, zonder overwerk, uitgevoerd. De offerte was gebaseerd op een differentiële kostprijs. Deze circa-order heeft geleid tot levering van 552 stuks Q.


Gevraagd

Bereken het machine-uurtarief en het tarief van de verkoopkosten per verkocht product Q, beide opgebouwd uit een tarief voor constante en voor variabele kosten. b 1 Geef een opstelling van de integrale commerciële kostprijs van één product Q. 2 Geef een opstelling van de differentiële commerciële kostprijs van één product Q. c Journaliseer van, en naar aanleiding van, de onderstaande gegevens hetgeen daarvoor in aanmerking komt met gebruikmaking van de in de bijlage bij deze opgave vermelde grootboekrekeningen. NB: Andere dan de in bijlage (aan het eind van deze opgave) voorkomende grootboekrekeningen mogen niet worden gebruikt. a

Gegevens met betrekking tot het eerste kwartaal: 1 Kosten van de fabricageafdeling: € 180.300 Kosten van de verkoopafdeling: € 118.950 Van de kosten van de fabricageafdeling en de verkoopafdeling werd doorbelast door hulpafdelingen: € 80.000 2 Aantal machine-uren, inclusief 2 800 uren voor de incidentele order: 8 620 u 3 Totale productie van ongekeurde producten Q: 1 870 st. Aan het begin van het derde kwartaal was een voorraad ongekeurde producten Q aanwezig van: 10 st. Gekeurd zijn: 1 850 st. De producten van de incidentele order waren: 552 st. Deze zijn direct aan de afnemer verzonden. De resterende goedgekeurde producten waren: 1 150 st. Deze zijn opgeslagen in het magazijn. NB: De uitval wordt geacht evenredig te zijn verdeeld over de normale orders en de incidentele order. 4 Er is geen begin- en eindvoorraad producten in bewerking. 5 Uit het magazijn afgeleverde producten Q: 1 240 st. 6 Gefactureerd: 1 310 stuks Q à €460 = € 602.600 552 stuks Q à €350 = - 193.200 € 795.800 Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van de onderneming Huissteden: 612 Standaard toeslag indirecte 120 Debiteuren fabricagekosten 499 Overboekingsrekening 613 Standaard uitvalkosten 501 Dekking hulpafdelingen 700 Voorraad gereed product 510 Kosten fabricageafdeling 710 Voorraad ongekeurd 511 Dekking fabricageafdeling product1 520 Kosten verkoopafdeling 521 Dekking verkoopafdeling 720 Af te leveren producten 602 Toeslag indirecte fabricage800 Kostprijs verkopen kosten 810 Differentiële kostprijs 603 Uitvalkosten incidentele order 610 Standaard grondstofkosten 830 Opbrengst verkopen 611 Standaard directe loon840 Opbrengst incidentele order kosten 1 Niet-permanente rekening 17 Direct costing en industriële ondernemingen 259

17.6

Dejoco BV te Zwolle produceert in een van haar afdelingen de producten P en R. Deze producten worden met dezelfde machine vervaardigd. De fabricagekostprijs per eenheid product is als volgt samengesteld: Product P 1,25 kg grondstof A à €40 per kilogram 2 manuren à €24 per uur 3 machine-uren à €70 per uur

Product R 0,5 kg grondstof à €36 per kilogram 4 manuren à €25 per uur 2 machine-uren à €70 per uur

€ €

50 48 210 308

€ €

18 100 140 258

De normale productie en de normale verkoop zijn van product P 8 100 stuks en van product R 2 700 stuks per jaar. De begrote constante kosten van de fabricageafdeling bedragen €1.366.200 per jaar. In het variabele deel van het machine-uurtarief is een bedrag van €5 per uur begrepen ter dekking van de kosten van de hulpafdeling Y. De constante verkoopkosten zijn voor product P €25 per stuk en voor product R €10 per stuk. De variabele verkoopkosten bedragen 10% van de verkoopprijs (exclusief omzetbelasting). De te verwachten verkoopprijs (exclusief omzetbelasting) van product P is €500 per stuk en van product R €400 per stuk. Gevraagd

a

Bereken het vaste deel en het variabele deel van het machine-uurtarief. Over de maand januari worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Kostenverdeelstaat

Vast € – € 113.600 € 19.200

Hulpafdeling Y Fabricageafdeling Verkoopafdeling

Variabel € 16.000 € 64.715 € 43.960

2 Loonverdeelstaat direct loon indirect loon

aantal manuren product P product R 3 Grondstoffenverstrekkingsregister Afgegeven aan de fabricageafdeling 810 kg grondstof A 120 kg grondstof B 4 Machineregister Aantal machine-uren 2 512


Totaal € 16.000 € 178.315 € 63.160

€ 55.600 - 10.000 € 65.600 1 320 1 030

5 Productieregister Gefabriceerd en afgeleverd aan het magazijn

product P 650 stuks product R 250 stuks

6 Verkoopregister gefactureerd product P 650 stuks à € 490 per stuk product R 250 stuks à € 395 per stuk 19% omzetbelasting

€ 318.500,00 - 98.750,00 € 417.250,00 - 79.277,50 € 496.527,50

7 Afleveringsregister product P 650 stuks product R 250 stuks NB: De te gebruiken grootboekrekeningen staan vermeld in de bijlage aan het eind van deze opgave. Stel de journaalposten samen over januari van de hiervoor vermelde gegevens. c 1 Bereken de budgetten van de fabricageafdeling en van de verkoopafdeling. 2 Stel de journaalposten samen van de budgetten van de fabricageafdeling en van de verkoopafdeling.

b

Nadat de boekingen over januari zijn verricht, wenst de directie dat het systeem van direct costing in de boekhouding wordt toegepast onder handhaving van de methode van de gemengde budgettering. In het rekeningschema komen daartoe de volgende rekeningen te vervallen: 513 Te dekken budget 523 Te dekken budget fabricageafdeling verkoopafdeling 514 Dekking fabricageafdeling 524 Dekking verkoopafdeling De rekening 910 Te dekken constante kosten wordt toegevoegd. d

Stel de journaalpost(en) samen waarmee de reeds verrichte boekingen over januari moeten worden gecorrigeerd in verband met de overgang op het direct-costingsysteem. In verband met de afsluiting van rubriek 8 over januari worden de volgende rekeningen toegevoegd: 901 Verwachte contributiemarge op basis van machine-uren 902 Afwijking contributiemarge ten gevolge van efficiencyverschillen 903 Afwijking contributiemarge op grond van de samenstelling van de werkelijke productie 904 Afwijking contributiemarge op grond van de werkelijke verkoopprijzen

e f

Bereken de contributiemarge (dekkingsbijdrage) per machine-uur bij de normale samenstelling van de productie en de verkoop. Stel de journaalpost samen ter afsluiting van rubriek 8.

17 Direct costing en industriële ondernemingen 261

Bijlage In het rekeningschema van Dejoco BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 524 Dekking verkoopafdeling 130 Debiteuren 600 Direct grondstofverbruik 161 Af te dragen omzetbelasting 601 Direct loon 280 Tussenrekening loon 602 Toeslag indirecte 300 Voorraad grondstoffen fabricagekosten 401 Indirect loon 610 Gedekt direct 499 Overboekingsrekening grondstofverbruik 501 Werkelijke offers 611 Gedekt direct loon hulpafdeling Y 612 Gedekte indirecte 502 Budget hulpafdeling Y fabricagekosten 511 Werkelijke offers 630 Betaald direct loon fabricageafdeling 631 Verrekend direct loon 512 Budget fabricageafdeling 700 Voorraad gereed product 513 Te dekken budget 730 Afgeleverde nog te fabricageafdeling factureren goederen 514 Dekking fabricageafdeling 800 Omzet 521 Werkelijke offers 801 Kostprijs omzet verkoopafdeling 802 Toeslag verkoopkosten 522 Budget verkoopafdeling 899 Overboekingsrekening 523 Te dekken budget verkoopafdeling

* 17.7

Grondstoffen:

11 kg à 6 kg à Directe lonen: 2 uur à 1,5 uur à Machinekosten: 3 uur à 2 uur à

De onderneming Beer BV te Grave produceert en verkoopt de producten X en Y. Deze producten zijn complementaire goederen. Zij worden normaal geproduceerd en verkocht in de verhouding 3 : 1. De activiteiten van de onderneming worden niet begrensd door de afzetmogelijkheden, doch door de capaciteit van het machinepark, een situatie waarin vooralsnog geen verandering komt. Verder brengt de aard van de producten mee dat deze direct na het gereedkomen aan de afnemers worden afgeleverd. De calculatie per eenheid product volgens de direct-costing methode luidt:

€ 8 per kilogram € 7,75 per kilogram € 25 per uur € 25 per uur € 14 per uur € 14 per uur

Toeslag voor waardeloze uitval: 10% 12 12% Variabele kosten Vaste verkoopprijs Contribution margin


Product X € 88 -

50

-

42

€ -

180 20

€ €

200 350 150

Product Y €

46,50

-

37,50

€

28 112

€ €

16 128 300 172

Het normale aantal machine-uren per jaar bedraagt 309 600. Deze uren worden normaal aangewend voor respectievelijk 84 000 en 28 800 ongekeurde producten X en Y. De productie en afzet zijn niet aan seizoenschommelingen onderhevig. Gevraagd

Geef voor november de journaalposten ter bijwerking van alle in de bijlage aan het eind van deze opgave vermelde grootboekrekeningen, als daartoe nog het volgende gegeven is: Gegevens november 1 Grondstoffenverbruik ten behoeve van product X: 82 500 kg à € 8 = ten behoeve van product Y: 12 850 kg à € 7,75 = 2 Directe loonkosten ten behoeve van product X: 14 100 uren waarvoor betaald ten behoeve van product Y: 3 450 uren waarvoor betaald 3 Machinekosten variabel (inclusief €70.050, doorbelast door de hulpafdelingen) constant 4 Machine-uren ten behoeve van product X: ten behoeve van product Y:

€ 660.000,00 - 99.587,50 € 759.587,50 €

345.200

€

87.400 432.600

€ €

370.900 580.000 950.900 21 600 uren 4 200 uren 25 800 uren

NB: Voor dit jaar zijn de constante kosten van de machinale afdeling begroot op €7.200.000. 5 Productie gereedgekomen 7 300 producten X, waarvan 810 stuks zijn afgekeurd; gereedgekomen 2 200 producten Y, waarvan 245 stuks zijn afgekeurd. 6 Afgeleverd en gefactureerd 6 490 producten X à €350 = € 2.271.500 1 955 producten Y à €300 = 586.500 € 2.858.000

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van Beer BV: 599 130 Debiteuren 600 270 Tussenrekening gereed 601 product 602 280 Tussenrekening lonen 603 300 Voorraad grondstoffen 610 499 Overboekingsrekening 511 Budget hulpafdelingen 611 520 Kosten machinale afdeling 521 Budget machinale afdeling

Overboekingsrekening Direct grondstoffenverbruik Directe loonkosten Variabele machinekosten Uitvalkosten In afleveringen gedekt direct grondstoffenverbruik In afleveringen gedekte directe loonkosten


612 In afleveringen gedekte variabele machinekosten 613 In afleveringen gedekte uitvalkosten 630 Betaalde directe lonen 631 Verrekende directe lonen

699 Overboekingsrekening 800 Variabele kosten van de omzet 810 Omzet 899 Overboekingsrekening

900 Contribution margin op basis van de normale omvang en samenstelling van de omzet 901 Beïnvloeding van de contribution margin door van de norm afwijkende uitval 902 Beïnvloeding van de contribution margin door van de norm afwijkend aantal machine-uren met betrekking tot de werkelijke productie 903 Beïnvloeding van de contribution margin door van de norm afwijkende productie- en afzetverhouding 910 Gebudgetteerde constante kosten machinale afdeling 930 Kostenbudgetresultaat machinale afdeling 940 Uitvalresultaat

17.8

Ireneva BV te Warmenhuizen fabriceert uitsluitend op bestelling de producten P1 en P2. Deze producten kunnen zowel op machines M1 als machines M2 worden gefabriceerd. De fabricagekosten van product P1 zijn het laagst bij gebruik van machines M1, de fabricagekosten van product P2 zijn het laagst bij gebruik van machines M2. Om de bestellingen op de overeengekomen tijdstippen te kunnen afleveren, worden de machines M2 incidenteel ingezet bij de fabricage van product P1 en de machines M1 bij de fabricage van product P2. Het voor dit boekjaar opgestelde calculatieschema van kosten en opbrengsten bij gebruik van machines M1 is als volgt:

Machines M1 Grondstofverbruik 10 kg grondstof A à €21 per kilogram = 10 kg grondstof B à €18 per kilogram = Machinekosten M1 Constant 5 uur à €119 per uur = 4 uur à €119 per uur = Variabel 5 uur à €3 per uur = 4 uur à €3 per uur = Integrale fabricagekosten per product Verkoopkosten Constant Variabel Commerciële kostprijs per product Verkoopprijs per product Verkoopwinst per product


Product P1 €

-

Product P2

210 €

180

-

476

595

-

15

€

820

€

12 668

€ €

54 20 894 1.000 106

€ €

54 20 742 800 58

Indien machines M2 worden gebruikt, is het calculatieschema van kosten en opbrengsten voor dit boekjaar als volgt:

Machines M2 Grondstofverbruik 12 kg grondstof A à €21 per kilogram = 9 kg grondstof B à €18 per kilogram = Machinekosten M2 Constant 8 uur à €76 per uur = 6 uur à €76 per uur = Variabel 8 uur à €3 per uur = 6 uur à €3 per uur = Integrale fabricagekosten per product Verkoopkosten Constant Variabel Commerciële kostprijs per product Verkoopprijs per product Verkoopwinst per product

Product P1 €

-

Product P2

252 €

162

-

456

608

-

24

€

884

€

18 636

€ €

54 20 958 1.000 42

€ €

54 20 710 800 90

Toelichting op de voorgaande calculatieschema’s · In de vaste verrekenprijzen van de grondstoffen A en B zijn geen constante kosten opgenomen. · De loonkosten van het machinepersoneel zijn als constante kosten gecalculeerd en zijn opgenomen in het machine-uurtarief. · De tariefdelen voor constante machinekosten zijn gebaseerd op een normale maandbezetting van 1 400 uur op machines M1 en 1 800 uur op machines M2. · Bij de berekening van de constante verkoopkosten per product is uitgegaan van een normale maandbezetting van 1 400/5 = 280 producten P1 en 1 800/6 = 300 producten P2. Gevraagd

a

Bereken per maand de totale toegestane: 1 constante fabricagekosten; 2 constante verkoopkosten.

Wijziging interne rapportering Nadat de voorgaande calculatieschema’s zijn opgesteld, besluit de directie van Ireneva BV deze schema’s met ingang van dit boekjaar te baseren op de direct-costingopvatting. Daarbij wil de directie zowel voor de machineafdeling als voor de verkoopafdeling budgetcontrole toepassen op de variabele kosten én de eerstverdeelde constante kosten. Hierna volgen de opgestelde calculatieschema’s, aangepast aan de direct-costingopvatting.


Machines M1 Grondstofverbruik 10 kg grondstof A à €21 per kilogram = 10 kg grondstof B à €18 per kilogram = Machinekosten Variabel 5 uur à €3 per uur = 4 uur à €3 per uur = Variabele fabricagekosten per product Verkoopkosten Variabel Totale variabele kosten per product Verkoopprijs per product Contributiemarge per product

Product P1 €

Product P2

210 €

180

-

15

€

225

€

12 192

€ €

20 245 1.000 755

€ €

20 212 800 588

Contributiemarge per machine-uur €755 : 5 = €151 €588 : 4 = €147

Machines M2 Grondstofverbruik 12 kg grondstof A à €21 per kilogram = 9 kg grondstof B à €18 per kilogram = Machinekosten Variabel 8 uur à €3 per uur = 6 uur à €3 per uur = Variabele fabricagekosten per product Verkoopkosten Variabel Totale variabele kosten per product Verkoopprijs per product Contributiemarge per product

Product P1 €

Product P2

252 €

162

-

24

€

276

€

18 180

€ €

20 296 1000 704

€ €

20 200 800 600

Contributiemarge per machine-uur €704 : 8 = € 88 €600 : 6 = €100 De eerder vermelde cijfers voor de normale maandbezetting in machine-uren en producten gelden bij de calculatiemethode op basis van direct costing als de begrote cijfers per maand in dit boekjaar. b

Bereken per maand de totale begrote contributiemarge. Ga hierbij uit van de productie van product P1 op machines M1 en product P2 op machines M2. Grondstoffen en producten Zowel de voorraad grondstof A als de voorraad grondstof B wordt in het


grootboek geadministreerd tegen vaste verrekenprijs. Tussen de ontvangst van de inkoopfacturen van de ingekochte grondstoffen en de ontvangst van de grondstoffen zelf bestaat geen vaste volgorde. De ontvangen inkoopfacturen en de ontvangen grondstoffen worden onafhankelijk van elkaar geboekt. In een afstemregister wordt vastgelegd van welke inkoopfacturen ook de grondstoffen zijn ontvangen. De aflevering en de facturering van de bestelde producten vinden pas plaats als de order in zijn geheel is uitgevoerd. In verband hiermee worden gereedgekomen producten tijdelijk in het magazijn opgeslagen. Gegevens over de maand mei: 1 Ontvangen grondstoffen: grondstof A 2 900 kg grondstof B 2 000 kg 2 Ontvangen inkoopfacturen: geleverde grondstoffen 19% omzetbelasting

€ 102.000 - 19.380 € 121.380

3 Afstemming ontvangen inkoopfacturen en ontvangen grondstoffen De tellingen van het afstemregister moeten worden berekend aan de hand van: · de financiële gegevens 1 en 2, en · de volgende gegevens. In het volgende overzicht zijn van de overlopende posten per regel de gegevens vermeld over de maand van ontvangst van de grondstoffen respectievelijk van de daarop betrekking hebbende inkoopfacturen. Grondstoffen in mei €4.000 in april €3.900 in mei €4.500 in mei 4 Afgegeven aan de productie:

5 Aantal machineuren:

Inkoopfacturen in april in mei nog niet ontvangen nog niet ontvangen

€ 4.200 € 3.950 € 3.375

2 610 kg grondstof A 2 300 kg grondstof B

machines M1 1 350 uur machines M2 1 600 uur

6 Geleverd aan magazijn gereed product: Product P1: met machines M1 geproduceerd: 240 stuks met machines M2 geproduceerd: 21 stuks Product P2: met machines M2 geproduceerd: 230 stuks met machines M1 geproduceerd: 29 stuks 7 Verkocht: 280 stuks product P1 à € 1.050 per stuk 250 stuks product P2 à € 830 per stuk 19% omzetbelasting

€ € €

294.000 207.500 501.500 95.285 596.785


8 Afgeleverd: · 280 stuks product P1; · 250 stuks product P2. 9 Kostenverdeelstaat Kosten machineafdeling Kosten verkoopafdeling

€ 290.000 € 46.000

10 Memoriaal In dit boek is vastgelegd het budget voor de constante kosten van · de machineafdeling; · de verkoopafdeling. c

Geef voor de maand mei de journaalposten van de gegevens 1 tot en met 10 bij toepassing van de direct-costingopvatting. NB: Het gedeeltelijk rekeningenschema van Ireneva BV is opgenomen in de bijlage aan het eind van deze opgave.

d 1 Bereken voor mei het verschil tussen het saldo van rubriek 8 en de be2 3

grote contributiemarge. Het bij 1 gevraagde verschil is te splitsen in twee deelverschillen. Benoem de oorzaken van de twee deelverschillen. Geef een afzonderlijke berekening van elk van de twee deelverschillen en geef bij elk verschil aan of het voor- of nadelig is.

e 1 Bereken voor mei het verschil tussen de saldi van de rekeningen 601 en

611. 2 Het bij 1 gevraagde verschil is te splitsen in twee deelverschillen. Be-

noem de oorzaken van de twee deelverschillen. 3 Geef een afzonderlijke berekening van elk van de twee deelverschillen en geef bij elk verschil aan of het voor- of nadelig is. Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema bij toepassing van de direct-costingopvatting: 120 Debiteuren 140 Crediteuren 170 Te vorderen OB 171 Te betalen OB 181 Nog te ontvangen inkoopfacturen 300 Voorraad grondstoffen 301 Nog te ontvangen grondstoffen 320 Prijsverschillen grondstoffen 499 Overboekingsrekening 540 Kosten machineafdeling 541 Budget machineafdeling 550 Kosten verkoopafdeling 551 Budget verkoopafdeling 600 Direct grondstofverbruik 601 Toeslag variabele machinekosten 610 Standaard direct grondstofverbruik


611 700 800 801 900

17.9

Standaard toeslag variabele machinekosten Voorraad product tegen standaard variabele fabricagekosten Opbrengst van de verkopen Variabele fabricage- en verkoopkosten van de verkopen Te dekken budget constante kosten (SPD gewijzigd)

NB: In deze opgave wordt omzetbelasting buiten beschouwing gelaten. In de administratie van onderneming Kapelle BV wordt direct costing toegepast. De onderneming produceert uitsluitend de producten X en Y. De calculatie van de verkoopprijzen van deze producten is als volgt:

Materiaalverbruik Directe loonkosten 1,5 uur à €50 Variabele indirecte fabricagekosten 0,6 machine-uur à €15 1,2 machine-uur à €15 Fabricagekostprijs Variabele verkoopkosten Commerciële kostprijs Dekkingsbijdrage Verkoopprijs

Gevraagd

a

Product X € 30 75 -

9

€ € €

114 10 124 126 250

Product Y € 60 75

€ € €

18 153 17 170 180 350

Journaliseer de volgende financiële feiten over november 2006. Maak daarbij gebruik van het in de bijlage (aan het eind van deze opgave) gegeven rekeningstelsel. 1 Werkelijk aantal machine-uren 2 200. 2 Het maandbudget voor de vaste kosten van de afdelingen luidt: fabricageafdeling € 138.600 verkoopafdeling product X € 15.750 product Y € 25.200 3 Directe loonkosten €183.750. Het aantal directe manuren was 3 500. 4 Afgeleverd aan magazijn gereed product: 1 050 producten X; 1 300 producten Y. 5 Op rekening verkocht en afgeleverd: 1 000 producten X; 1 400 producten Y. Er wordt naar gestreefd de machines voor 25% te gebruiken voor de productie van product X en voor 75% voor de productie van product Y. Een eventuele afwijking in de feitelijke aanwending van de machines wordt tot uitdrukking gebracht op de rekening 941 Aanwendingsafwijking machines. Aan de hand van de gegevens van rubriek 8 wordt deze aanwendingsafwijking vastgesteld met behulp van de gemiddelde dekkingsbijdrage per machine-uur. 17 Direct costing en industriële ondernemingen 269

b 1 Bereken deze gemiddelde dekkingsbijdrage per machine-uur. 2 Bereken en analyseer de aanwendingsafwijking. 3 Geef de journaalpost waarmee rubriek 8 wordt afgesloten.

Per 31 december 2006 vertoont rubriek 9 het volgende beeld: 900 Budget vaste kosten € 2.154.600 910 Prijsverschillen materialen 18.400 920 Budgetverschillen € 12.100 930 Fabricageresultaat 84.000 940 Verkoopresultaat - 4.692.600 941 Aanwendingsafwijking machines 19.800 999 Resultaat lopend jaar (voor belasting) € 2.467.400 € 4.724.400 € 4.724.400 Met ingang van 1 januari 2007 wordt in de boekhouding integrale kostprijsberekening toegepast. Om de resultatenrekening over 2007 te kunnen vergelijken met die over 2006 wordt extracomptabel een nieuwe opstelling van rubriek 9 over 2006 gemaakt op basis van integrale kostprijzen. In deze extracomptabele rubriek 9 komt de rekening 941 Aanwendingsafwijking machines niet voor. De volgende aanvullende gegevens over 2006 worden nog verstrekt:

Normale productie en verkoop Werkelijke productie Werkelijke verkopen Eindvoorraad 31 december 2006

Product X (in stuks) 12 600 12 500 12 400 2 000

Product Y (in stuks) 16 800 17 000 17 500 2 500

Werkelijk aantal machine-uren 28 000. c

Bereken bij toepassing van de integrale kostprijscalculatie: De nettowinst per product X en per product Y. Het fabricageresultaat. Het nettoverkoopresultaat. Het bezettingsverschil van de fabricageafdeling en de verkoopafdeling. Maak een opstelling van rubriek 9 over 2006 op basis van integrale kostprijscalculatie. 2 Geef een toelichting op het verschil in winst berekend op basis van direct costing en de winst berekend op basis van integrale kostprijs.

1 2 3 4 d 1

Vanaf 1 januari 2007 wordt de integrale kostprijsberekening intracomptabel ingevoerd en wordt de rekening 970 Resultaat stelselwijziging in het grootboek opgenomen. e 1 Geef de openingsjournaalpost per 1 januari 2007. 2 Licht toe waarom het gevonden bedrag onder e1 afwijkt van dat onder

d2.


Bijlage 040 Algemene reserve 130 Debiteuren 499 Overboekingsrekening rubriek 4 550 Kosten fabricageafdeling 551 Budget kosten fabricageafdeling 560 Kosten verkoopafdeling 561 Budget kosten verkoopafdeling 600 Materiaalverbruik 601 Directe loonkosten 602 Toeslag variabele indirecte fabricagekosten 610 Gecalculeerd materiaalverbruik 611 Gecalculeerde directe loonkosten

17.10

612 Gecalculeerde variabele indirecte fabricagekosten 630 Betaalde directe loonkosten 631 Verrekende directe loonkosten 700 Voorraad gereed product 800 Kostprijs verkopen 810 Toeslag variabele verkoopkosten 850 Verkopen 899 Overboekingsrekening rubriek 8 900 Budget vaste kosten 940 Verkoopresultaat 941 Aanwendingsafwijking machines (MO gewijzigd)

Met ingang van 1 januari 2006 wordt in fabricageafdeling I van Mieuwijdt BV in De Rijp het product K vervaardigd. Voor de fabricagekostprijs van product K zijn twee standaardcalculaties vastgesteld, namelijk één op basis van direct costing en één op basis van absorption costing. Deze calculaties voor 100 goedgekeurde producten K zijn als volgt:

Grondstof X Afvoerkosten grondstofafval Direct loon Machinekosten Fabricagekosten voor 100 ongekeurde producten Netto-opbrengst normale uitval 94 goedgekeurde producten 100 goedgekeurde producten

Standaardhoeveelheid 200 kg 40 kg 10 uur 20 uur 6%

Direct costing € 6.000,00 160,00 354,40 900,00 € 7.414,40 63,60 € 7.350,80 € 7.820,00

Absorption costing € 6.000,00 160,00 542,00 3.100,00 € 9.802,00 63,60 € 9.738,40 € 10.360,00

Toelichting · Product K is een nieuw product. Hierdoor zullen in januari 2006 de afval en de uitval beduidend hoger zijn dan die waarmee in de kostprijs is rekening gehouden (de normale afval en de normale uitval). · Voor de fabricage van 100 producten K is bruto 200 kg grondstof X nodig; de vaste verrekenprijs van de grondstof is €30 per kilogram. Tijdens de productie ontstaat normaal 20% afval. De afval is schadelijk voor het milieu en wordt zorgvuldig verzameld. Eenmaal per week wordt de afval afgevoerd naar een gecontroleerde gemeentelijke stortplaats; de kosten van het afvoeren zijn €4 per kilogram. · In de standaardcalculaties zijn bij het berekenen van de kosten direct loon en de machinekosten de volgende tarieven gehanteerd: 17 Direct costing en industriële ondernemingen 271

Tariefdeel variabele kosten € 35,44 € 45,00

Direct loon Machinekosten

Tariefdeel vaste kosten € 18,761 € 110,00

Tarief (totaal) € 54,20 per uur € 155,00 per machine-uur

1 Dit bedrag betreft een toeslag voor dekking van de afdeling Personeelszaken

·

Gevraagd

De uitval van product K is gecalculeerd op 6% (= normale uitval). De grondstof in de afgekeurde producten wordt voor 50% teruggewonnen; de terugwinkosten bedragen €5 per teruggewonnen kilogram grondstof X. De teruggewonnen grondstof X wordt aan de magazijnvoorraad toegevoegd. Ook de afgekeurde producten worden, na het terugwinnen van de grondstof, afgevoerd naar de gemeentelijke stortplaats. De afvoerkosten zijn €9,40 per afgewerkt afgekeurd product K.

NB: De volgende bij a vermelde vragen betreffen uitsluitend de calculatie volgens direct costing. a 1 Bereken de waarde waarvoor één afgekeurd product K in het grootboek

wordt vastgelegd. 2 Laat door middel van een gespecificeerde berekening zien hoe het be-

drag van €63,60 (netto-opbrengst normale uitval) tot stand is gekomen. Over de maand januari 2006 zijn de volgende financiële gegevens beschikbaar gekomen: 1 Magazijnrapporten Ontvangen van leveranciers 2 100 kg grondstof X. 2 Inkoopboek Gefactureerd voor 2 000 kg grondstof X Gefactureerd voor afvoerkosten van 250 kg afval Gefactureerd voor afvoerkosten van 30 afgewerkte afgekeurde producten K Omzetbelasting

€ 58.000,00 1.000,00 -

282,00 10.374,35 € 69.656,35

3 Het gedeelte van de kostenverdeel- en dekkingsstaat dat betrekking heeft op de fabricage van product K, luidt als volgt:


Variabele kosten Vaste kosten € 48.300 – 2.176 – 8.382 € 3.560 1.300

Grondstof X Direct loon (68 uur) Kosten hulpafdelingen Kosten afdeling Personeelszaken Indirecte fabricagekosten Fabricagafdeling I Terugwinkosten

1

€

7.2101 400 66.468

€

17.000 – 21.860

Hiervan doorbelast door hulpafdelingen €5.000

4 Fabricagerapporten a aantal machine-uren: 140 b goedgekeurde producten K: 350 stuks c uitval product K: 300 stuks d af te voeren naar de gemeentelijke stortplaats: 545 kg afval 5 Rapport terugwinning Uit 35 afgekeurde producten K werd 30 kg grondstof X teruggewonnen; deze grondstof is afgeleverd aan het grondstofmagazijn. De afgewerkte afgekeurde producten moeten nog worden afgevoerd naar de gemeentelijke stortplaats. NB: De te gebruiken grootboekrekeningen zijn vermeld in de bijlage aan het eind van deze opgave. In rubriek 4 worden alle kosten vastgelegd. b

Geef de journaalposten van de hiervoor vermelde financiële feiten 1 tot en met 5, volgens direct costing. De directie van Mieuwijdt BV is niet tevreden met de registratie volgens direct costing. Men wenst met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2006 over te gaan op registratie volgens absorption costing.

c

Geef ten behoeve van de registratie volgens absorption costing voor elk van de gegeven financiële gegevens 1 tot en met 5 de journaalposten ter aanvulling op de reeds onder b gevraagde journaalposten. NB: De rekeningen die gegeven zijn in de bijlage worden ook gebruikt bij de registratie volgens absorption costing, behalve de rekening 960 Werkelijke vaste kosten, die komt te vervallen. Indien er bij één of meer van de financiële gegevens 1 tot en met 5 géén aanvullende journaalpost nodig is, dient dit te worden vermeld.

d

Stel de controleberekening op van het bedrag dat op de rekening 970 Rendementsverschillen terugwinning voorkomt.


Bijlage In het grootboek van Mieuwijdt BV komen de volgende rekeningen voor: 600 Kosten grondstoffenverbruik 160 Te ontvangen facturen (SPD gewijzigd) 165 Crediteuren 601 Afvoerkosten stortplaats 171 Nog te betalen afvoerkosten 602 Kosten direct loon stortplaats 603 Kosten machine-uren 180 Te verrekenen 604 Kosten uitval omzetbelasting 610 Standaardkosten 310 Voorraad grondstoffen grondstoffenverbruik 320 Prijsverschillen grondstoffen 611 Standaardafvoerkosten 499 Overboekingsrekening stortplaats 521 Werkelijke kosten 612 Standaardkosten direct loon hulpafdelingen 613 Standaardkosten machine524 Dekking hulpafdelingen uren 531 Werkelijke kosten afdeling 614 Standaardkosten uitval Personeelszaken 534 Dekking afdeling Personeels- 630 Betaald direct loon 631 Verrekend direct loon zaken 700 Voorraad gereed product 561 Werkelijke kosten fabricage701 Voorraad uitvaleenheden afdeling I 960 Werkelijke vaste kosten 564 Dekking fabricageafdeling I 970 Rendementsverschillen 571 Werkelijke kosten terugwinning terugwinafdeling 574 Budget terugwinafdeling (SPD gewijzigd)


18 Activity based costing en industriële ondernemingen

* 18.1

Activity based costing (de ABC-methode) is een kostprijssysteem waarbij de indirecte kosten worden verdeeld over activiteiten. De toerekening aan de kostendragers geschiedt direct op basis van het gebruik van verschillende activiteiten tijdens het productieproces. Geef een omschrijving van de begrippen cost pool en cost driver.

Gevraagd

* 18.2

De onderneming Zanddijk BV vervaardigt de producten X, Y en Z. De onderneming past de ABC-methode toe. In het productieproces worden de volgende activiteiten onderscheiden: · onderhoud/afschrijving machines; · instellen machines; · behandelen producten. De kosten van onderhoud en afschrijving machines hangen samen met het aantal machine-uren, de kosten van het instellen van de machines hangen samen met het aantal instellingen en de kosten van het behandelen van de producten met het aantal behandelingen. Voor een zeker jaar zijn deze kosten respectievelijk begroot op: · €3.000.000 · €500.000 · €3.000.000 Van de producten X, Y en Z zijn verder de volgende gegevens bekend:

Productie per jaar Machinetijd per product Aantal instellingen per jaar Aantal behandelingen per eenheid product

Product X 500 000 stuks 1/50 uur 1 1

Product Y 200 000 stuks 1/20 uur 5 2

Product Z 2 500 stuks 4 uur 494 40

Bereken uit de vorenstaande gegevens de te hanteren tarieven.

Gevraagd

18.3

De industriële onderneming Prange NV hanteert voor de verbijzondering van de indirecte kosten de ABC-methode. Product Q vormt een van de producten van Prange NV. De fabricagekostprijs per product Q is als volgt:

275

· · · · ·

Directe materiaalkosten Directe loonkosten Instellen machines 1/100 machine-instelling à €2.000 per machine-instelling Onderhoud/afschrijving machines 1 machine-uur à €150 per machine-uur –2 Verpakken producten 1 product à €15 per product

€ -

40 90

-

20

-

75

€

15 240

In het grootboek van Prange NV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 300 Voorraad materialen 560 Kosten instellen machines 561 Doorberekende kosten instellen machines 570 Kosten onderhoud/afschrijving machines 571 Doorberekende kosten onderhoud/afschrijving machines 580 Kosten verpakken producten 581 Doorberekende kosten verpakken producten 600.4 Directe materiaalkosten Q 601.4 Directe loonkosten Q 602.4 Instelkosten Q 603.4 Machinekosten Q 604.4 Verpakkingskosten Q 610.4 In afleveringen verrekende directe materiaalkosten Q 611.4 In afleveringen verrekende directe loonkosten Q 612.4 In afleveringen verrekende instelkosten Q 613.4 In afleveringen verrekende machinekosten Q 614.4 In afleveringen verrekende verpakkingskosten Q 630 Betaalde directe lonen 631 Verrekende directe lonen 700.4 Voorraad gereed product Q 750 Geactiveerde kosten instellen machines Over januari worden met betrekking tot product Q de volgende dagboekgegevens verstrekt: 1 Verbruik materialen: €32.800 2 Directe loonkosten: €66.100 3 Aantal machine-instellingen: 8 4 Aantal machine-uren: 380 5 Aantal verpakte producten: 750 NB: De producten worden onmiddellijk na het gereedkomen verpakt. 6 Aantal gereedgekomen producten: 750 NB: Van producten in bewerking is geen sprake. Gevraagd

a

Journaliseer de over januari verstrekte dagboekgegevens. De machines worden wat het product Q betreft steeds ingesteld op series van 100 producten (optimale seriegrootte). De instelkosten worden doorberekend bij instelling van de machines. Op basis van de achtste machine-instelling zijn in januari 50 producten Q voortgebracht en zullen in februari nog 50 producten worden voortgebracht.


b c

18.4

Gevraagd

Geef de journaalpost in verband met het voorgaande. Geef een opstelling van de rekeningen 602.4 en 612.4.

Als kostprijscalculatiemethoden kunnen worden genoemd de delingscalculatiemethode, de opslagmethode, de kostenplaatsenmethode (productiecentramethode) en de ABC-methode. Geef van elke kostprijscalculatiemethode aan of er sprake is van een inputgeoriënteerde kostentoerekening, van een outputgeoriënteerde kostentoerekening dan wel van een procesgeoriënteerde kostentoerekening. Motiveer uw antwoord.

18 Activity based costing en industriële ondernemingen 277

19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen

19.1

Industriële onderneming X vervaardigt een product in massa. Er wordt geproduceerd op voorraad. De grondstoffen worden op contract gekocht en de producten worden op contract verkocht. Hoe wordt bij onderneming X de economische voorraad grondstoffen ultimo periode bepaald?

Gevraagd

19.2

Industriële onderneming Y houdt zich bezig met stukproductie. De grondstoffen worden op contract gekocht. Hoe wordt bij onderneming Y de economische voorraad grondstoffen ultimo periode bepaald?

Gevraagd

* 19.3

De industriële onderneming Sterrebos NV vervaardigt uit grondstof G het product P. De grondstof G wordt op contract gekocht Het product P wordt op contract verkocht. De standaardkostprijs per eenheid product P is als volgt: Grondstof 5 kg à €20 per kilogram = Directe lonen 1 arbeidsuur à €45 per uur = Toeslag indirecte fabricagekosten 1–2 machine-uur à €110 per uur =

€ -

100 45

€

55 200

De verkoopprijs per eenheid product P bedraagt €300. Alle bestanddelen van de economische voorraad grondstoffen worden geregistreerd tegen de vaste verrekenprijs van €20 per kilogram. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 360 Prijsverschillen voorkopen 130 Debiteuren grondstoffen 135 Contractdebiteuren 370 Prijsverschillen grondstoffen 136 In voorverkopen begrepen 560 Kosten afdeling Fabricage kosten (exclusief grond561 Dekking afdeling Fabricage stoffen) 600 Grondstoffenverbruik 137 In voorverkopen begrepen 601 Directe lonen winstopslag 602 Toeslag indirecte fabricage140 Crediteuren kosten 145 Contractcrediteuren 610 Toegestaan grondstoffen300 Magazijn grondstoffen verbruik 310 In voorraad gereed product 611 Toegestane directe kosten begrepen grondstoffen 612 Toegestane toeslag indirecte 320 Voorkopen grondstoffen fabricagekosten 330 In voorverkopen begrepen 630 Betaalde directe lonen grondstoffen

278

631 Verrekende directe lonen 700 Voorraad gereed product (exclusief grondstoffen) 800 Kostprijs omzet

830 Omzet

Over de maand januari zijn de volgende gegevens bekend: 1 Inkoopcontractenregister Afgesloten contracten voor 4 000 kg grondstof G à €18 per kilogram. 2 Verkoopcontractenregister Afgesloten contracten voor 850 producten P. 3 Magazijnontvangstenboek Ontvangen 2 500 kg grondstof G. 4 Inkoopboek Ontvangen facturen voor 2 500 kg grondstof G à €17,40 per kilogram. 5 Magazijnafgiftenboek Aan de fabricageafdeling verstrekt 2 800 kg grondstof G. 6 Productieregister a aantal bestede arbeidsuren: 630 b aantal bestede machine-uren: 290 c gereedgekomen producten P: 600 NB: Noch aan het begin, noch aan het einde van de maand zijn er producten P in bewerking. 7 Afleveringenregister Afgeleverd 550 producten P. 8 Verkoopboek Gefactureerd 550 producten P. Journaliseer de gegevens uit de voorgaande dagboeken.

Gevraagd

19.4

Een onderneming houdt zich bezig met stukproductie. De grondstoffen worden steeds op contract ingekocht. De inkoopcontracten worden intracomptabel vastgelegd. Dit gebeurt ook met de grondstoffen die op basis van de voorcalculatie voor de vervaardiging van de bestelde producten benodigd zijn. De componenten van de economische voorraad grondstoffen worden geregistreerd tegen v.v.p. In het grootboek van de onderneming komen onder andere de volgende rekeningen voor: 360 Prijsverschillen voorkopen 130 Debiteuren grondstoffen 140 Crediteuren 370 Prijsverschillen grondstoffen 145 Contractcrediteuren 560 Kosten afdeling Fabricage 150 Gecalculeerd 561 Dekking afdeling Fabricage grondstoffenverbruik 600 Orders in bewerking 280 Tussenrekening lonen 800 Kostprijs omzet 300 Magazijn grondstoffen 830 Omzet 310 Voorkopen grondstoffen 910 Calculatieverschillen 320 Gereserveerde grondstoffen

19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 279

Gegevens over de maand augustus: 1 Inkoopcontractenregister Contracten afgesloten voor levering van grondstoffen met een contractprijs van De v.v.p.-waarde bedraagt 2 Inkoopboek Ontvangen facturen met een factuurprijs van De op de ontvangen facturen vermelde grondstoffen zijn ook in deze periode ontvangen. De v.v.p.-waarde ervan bedraagt Met het voorgaande zijn inkoopcontracten afgewikkeld met een contractprijs van en een v.v.p.-waarde van 3 Register ontvangen orders Op basis van de voorcalculatie zijn voor de vervaardiging van de bestelde producten grondstoffen benodigd met een v.v.p.-waarde van 4 Verbruiksregister grondstoffen Het grondstoffenverbruik omgerekend tegen v.v.p. bedraagt 5 Productieregister a De in geld omgerekende verbruiken zijn: van de directe lonen van de directe machine-uren b Gereedgekomen orders met: voorcalculatorische kosten nacalculatorische kosten De gereedgekomen orders zijn afgeleverd aan de opdrachtgevers. NB: Noch op 1 augustus, noch op 31 augustus is van onderhanden werk sprake. 6 Verkoopboek Verzonden facturen vanwege de afgeleverde producten 7 Memoriaal Het gecalculeerde grondstoffenverbruik tegen v.v.p. van de gereedgekomen orders bedraagt

€ 253.500 € 245.200 € 317.800 € 311.500 € 324.100 € 318.400

€ 409.300 € 198.700 € 240.300 € 149.900 € 612.600 € 588.900

€ 850.000 € 192.500


Gevraagd

* 19.5

De industriële onderneming Daanen produceert onder andere het product Z uit de grondstof A. De productie geschiedt uitsluitend op order. De aard van het productieproces van product Z brengt mee, dat er een aanzienlijke hoeveelheid afval ontstaat. Onlangs is er een machine op de markt gekomen, die het mogelijk maakt door het centrifugeren van de afval grondstof A voor een groot deel terug te winnen. Daanen heeft deze machine aangeschaft en geplaatst in de centrifugeerafdeling. In verband met de aard van de grondstof, geschiedt het centrifugeren op dezelfde dag als de productie van product Z. Er is dus nooit een voorraad nog te centrifugeren afvalgrondstof. De teruggewonnen grondstof A gaat terug naar het magazijn en de nog resterende afval wordt verkocht tegen een vaste prijs van €0,50 per kilogram.


De standaardkostprijs van 100 eenheden van product Z luidt als volgt: Grondstof A Direct loon Indirecte fabricagekosten

120 kg à €8 = 5 manuren à €32 = 10 machine-uren à €18 =

Teruggewonnen grondstof A 12 kg à €8 = Resterende afval 8 kg à €0,50 = Indirecte kosten centifugeerafdeling à €40 = Netto-opbrengst terugwinning grondstof Standaard kostprijs 1 machine-uur –2

€ €

96 4 100

-

20

€ €

960 160 180 1.300

€

80 1.220

De normale bezetting van de fabricageafdeling is voor dit boekjaar vastgesteld op 18 000 machine-uren. De begrote constante kosten voor dit boekjaar zijn €270.000. De fabricageafdeling heeft een gemengd budget. De centrifugeerafdeling krijgt door het overwegend constante karakter van haar kosten een vast budget toegewezen. Dit jaar is de normale bezetting 900 machine-uren. Bij het gereedkomen van de producten worden de rekeningen 651 en 661 gedebiteerd. In verband met sterke prijsschommelingen wenst men een nauwkeurige administratie van de economische voorraad van grondstof A. De aankoop van grondstof A vindt uitsluitend plaats door middel van voorkoopcontracten, die worden geadministreerd tegen een v.v.p. van €8 per kilogram. Bij ontvangst van orders wordt het nettoverbruik van grondstof A gereserveerd, ook tegen v.v.p. Onder nettoverbruik wordt verstaan het brutoverbruik verminderd met op grond van de voorcalculatie verwachte terugwinning van grondstof A. Terugboeking van de reservering vindt plaats voor het brutoverbruik bij de afgifte van de grondstoffen aan de fabricageafdeling. De correctieboeking op deze terugboeking vindt plaats bij de aflevering van de teruggewonnen grondstoffen door de centrifugeerafdeling. Op 1 maart zijn er van product Z orders geaccepteerd voor 25 000 stuks. Op 1 maart vertonen de volgende rekeningen de daarbij behorende saldi:

300 Magazijn grondstof A 301 Voorkopen grondstof A 302 Gereserveerde grondstof A

Gevraagd

Debet € 24.800 € 160.000

Credit

€

216.000

a 1 Bereken de economische voorraad per 1 maart van grondstof A, zowel

in geld als in kilogrammen. 2 Stel de controleberekeningen op van het saldo van de rekening 302. b Journaliseer de volgende gegevens over maart: NB: Maak hierbij uitsluitend gebruik van de in de bijlage (aan het eind van deze opgave) gegeven grootboekrekeningen. 19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 281

1 Kostenverdeelstaat hulpafdelingen fabricageafdeling centrifugeerafdeling

€ 23.000 8.000 1.200 € 32.200

2 Dekkingenstaat De doorbelastingen van de hulpafdelingen aan: de fabricageafdeling € 19.000 de centrifugeerafdeling € 2.000 3 Productieregister Gereedgekomen 15 000 kg product Z. 4 Centrifugeerregister Teruggewonnen 1 750 kg grondstof A; resterende afval 1 250 kg. 5 Inkoopboek Gekocht en ontvangen 16 000 kg grondstof A, factuurprijzen € 124.800 Dit betreft de levering van een volledig contract indertijd afgesloten à €7,80 per kilogram. 6 Contractenregister Afgesloten contracten voor 18 000 kg grondstof A tegen een contractprijs van €8,10 per kilogram. 7 Orderboek Er zijn orders geplaatst voor 20 000 producten Z. 8 Magazijnafgiftenboek Afgeleverd aan de fabricageafdeling 18 000 kg grondstof A. 9 Loonurenregister Directe arbeid 770 manuren, waarvoor is betaald €25.200 10 Machine-urenregister fabricageafdeling 1 550 machine-uren; centrifugeerafdeling 80 machine-uren. 11 Verkoopboek Afgeleverd en gefactureerd 18 800 producten Z à €20 per stuk. Ten tijde van de reservering was de inkoopprijs van grondstof A €8,05 per kilogram. 12 Memoriaal Het budget van de fabricageafdeling en het budget van de centrifugeerafdeling. Het efficiencyresultaat op het centrifugeren van grondstof A. c d e

Verklaar door middel van een berekening het bezettingsresultaat van de centrifugeerafdeling. Verklaar het centrifugeerresultaat door middel van een berekening. Bereken de economische voorraad per 31 maart van grondstof A in kilogrammen.


Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van de onderneming Daanen: 600 Werkelijk verbruik 120 Debiteuren grondstof A 140 Crediteuren 601 Standaardverbruik 145 Contractcrediteuren grondstof A 150 Gecalculeerd 620 Direct loon grondstofverbruik 621 Standaard direct loon 200 Tussenrekening lonen 622 Betaald direct loon 300 Magazijn grondstof A 623 Verrekend direct loon 301 Voorkopen grondstof A 630 Toeslag fabricageafdeling 302 Gereserveerde grondstof A 631 Standaard toeslag fabricage310 Prijsverschillen grondstof A afdeling 311 Prijsverschillen voorkopen 640 Toeslag centrifugeerafdeling grondstof A 641 Standaard toeslag 499 Overboekingsrekening centrifugeerafdeling 500 Kosten hulpafdelingen 650 Teruggewonnen grondstof A 501 Dekking hulpafdelingen 651 Standaard teruggewonnen 510 Kosten fabricageafdeling grondstof A 511 Budget fabricageafdeling 660 Werkelijke afval 512 Te dekken budget 661 Standaard afval fabricageafdeling 700 Voorraad gereed product Z 513 Dekking fabricageafdeling 710 Voorraad afval 520 Kosten centifugeerafdeling 800 Kostprijs omzet 521 Budget centrifugeerafdeling 805 Omzet 522 Te dekken budget centrifugeerafdeling 523 Dekking centrifugeerafdeling

* 19.6

Een industriële onderneming vervaardigt onder meer het product P. Hierbij doet zich een normale uitval voor van 20%. Per ongekeurd product P is 160 kg grondstof G benodigd. Voor grondstof G worden inkoopcontracten en voor product P verkoopcontracten afgesloten. De economische voorraad van grondstof G wordt intracomptabel geregistreerd. Registratie vindt plaats op de grondslag van actuele prijzen. De vervangingsprijs wordt per maand vastgesteld en blijft gedurende die maand onveranderd. De vervangingsprijs voor juni is vastgesteld op €10 per kilogram. De vervangingsprijs voor mei was vastgesteld op €9,50 per kilogram. Met betrekking tot de samenstelling van de economische voorraad van grondstof G per 1 juni wordt het volgende gegeven: · voorraad grondstof G (in grondstoffenmagazijn) 50 000 kg; · voorraad (goedgekeurde) producten P 200 st.; · lopende inkoopcontracten grondstof G 60 000 kg; · lopende verkoopcontracten producten P 500 st. Op 1 juni waren er geen producten P in bewerking, noch waren er ongekeurde producten P. De normale economische voorraad van grondstof G is 60 000 kg.


In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 302 Voorkopen grondstof G 050 Herwaarderingsreserve 303 In voorverkopen P begrepen 190 Ongerealiseerd speculatiegrondstof G resultaat grondstof G 960 Speculatieresultaat 300 Magazijn grondstof G grondstof G 301 In voorraad P begrepen grondstof G Geef de journaalpost die per 1 juni als gevolg van de wijziging van de vervangingsprijs moet worden gemaakt.

Gevraagd

19.7

300 310 320 330 360 370 390 940 950

Bij een industriële onderneming worden de componenten van de economische voorraad grondstoffen geregistreerd tegen v.v.p. De v.v.p. bevat geen toeslagen voor kosten. De volgende rekeningen vertonen per 31 december de daarachter vermelde saldi:

Magazijn grondstoffen (8 000 kg à €10 per kg) In voorraad gereed product begrepen grondstoffen (14 000 kg à €10 per kg) Voorkopen grondstoffen (11 000 kg à €10 per kg) In voorverkopen begrepen grondstoffen (5 000 kg à €10 per kg) Prijsverschillen voorkopen grondstoffen Prijsverschillen grondstoffen Reserve ijzeren voorraad Prijsverschillen grondstoffen Voorraadresultaat

Debet € 80.000 € 140.000 € 110.000 € €

Credit

€

50.000

€

137.000 – –

4.000 2.000 – –

Verdere gegevens: · De economische voorraad grondstof wordt gewaardeerd volgens het ijzerenvoorraadstelsel. · De ijzeren voorraad van de grondstof is 30 000 kg; de ijzerenvoorraadprijs €6 per kilogram. · Rekening 370 moet debet op de balans verschijnen met €5.000. · De marktprijs van de grondstof bedraagt op 31 december €10,50 per kilogram. Gevraagd

a

2

19.8

Geef de journaalposten die op grond van het voorgaande nog moeten worden gemaakt. Met welke bedragen komen de gegeven negen rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december?

De industriële onderneming Loonsewaard BV gebruikt ten behoeve van haar productieproces één soort grondstof, waarvoor langlopende inkoopcontracten worden afgesloten. De economische voorraad grondstof wordt geregistreerd tegen een v.v.p. van €15 per kilogram. Per 31 december vertonen de volgende rekeningen de daarachter vermelde saldi:


300 310 320 325 340

Magazijn grondstoffen (30 000 kg à €15 per kg) In voorraad gereed product begrepen grondstoffen (20 000 kg à €15 per kg) Voorkopen grondstoffen (40 000 kg à €15 per kg) Prijsverschillen voorkopen grondstoffen Prijsverschillen grondstoffen

Debet € 450.000 € 300.000 € 600.000 € 100.000 € 20.000

Credit

Verdere gegevens: · De historische inkoopprijs van de technische voorraad grondstoffen (50 000 kg) is €16 per kilogram. · De historische inkoopprijs van de voorkopen grondstoffen (40 000 kg) is €17,50 per kilogram. · De waardering van de technische voorraad als ook van de voorkopen geschiedt tegen historische inkoopprijs, dan wel lagere marktprijs. · De marktprijs van de grondstof bedraagt op 31 december €16,50 per kilogram. · In het grootboek van Loonsewaard BV komen onder andere ook voor de rekeningen: 940 Prijsverschillen 360 Voorziening prijsrisico grondstoffen inkoopcontracten 950 Voorraadresultaat Deze rekeningen vertonen (nog) geen saldo. Gevraagd

a

b

19.9

Geef de journaalposten die op grond van het voorgaande nog moeten worden gemaakt. Voor de beantwoording van vraag b moet ervan worden uitgegaan dat de marktprijs van de grondstof op 31 december €15 per kilogram is. Geef de journaalposten die rekening houdend met het voorgaande, nog moeten worden gemaakt. Maak hierbij gebruik van de rekening 350 Waardecorrectie technische voorraad grondstoffen.

Deurser BV te Zwolle vervaardigt in haar fabriek sinaasappelsap in blikken van één liter. De commerciële kostprijs van een literblik sinaasappelsap is per 1 januari als volgt opgebouwd: 1 kg sinaasappelen tegen een vaste verrekenprijs van €0,85 per kilogram Glucosesiroop Suiker Bedieningskosten 1/1 000 manuur à €50 per uur Kosten persafdeling 1/100 machine-uur à €15 per uur Een literblik Fabricagekostprijs Vaste verkoopkosten € 0,08 Variabele verkoopkosten 0,02 Commerciële kostprijs

€ €

0,85 0,10 0,05 0,05 0,15 0,25 1,45

€

0,10 1,55


Om de productie het gehele jaar ongestoord te doen plaatsvinden, worden bij een buitenlandse leverancier voorinkoopcontracten afgesloten voor de levering van sinaasappels. De inkoopprijzen bij de voorinkoopcontracten luiden in Vreemde Valuta (VRV). Voor de boeking van deze contracten wordt in de boekhouding een vaste omrekeningskoers van 1 VRV = €1,60 gehanteerd. De inkoopfacturen worden in de boekhouding vastgelegd tegen de dagkoers van de VRV. Bij levering van de sinaasappels wordt de gecontracteerde hoeveelheid gefactureerd; de werkelijke hoeveelheid mag hier maximaal een half procent van afwijken. De verkoop van de blikken sinaasappelsap vindt in hoofdzaak naar Amerika plaats. Met de importeur aldaar worden voorverkoopcontracten afgesloten, die in euro’s luiden. Aflevering en facturering vinden gelijktijdig plaats. De verkoopprijs van een literblik sinaasappelsap bedraagt €1,85. Bij de bepaling van de verkoopwinst wordt rekening gehouden met de vervangingsprijs van de sinaasappels. Ingaande 1 maart bedraagt deze vervangingsprijs €0,86 per kilogram. Met ingang van 15 maart stijgt de vervangingsprijs tot €0,88 per kilogram. De verkoopkosten, zowel de vaste als de variabele, worden voor 75% gedekt in de maand waarin het voorverkoopcontract wordt gesloten en voor 25% in de maand waarin de goederen worden gefactureerd. De rekeningen waarop de technische voorraad, de voorinkopen en de voorverkopen – betrekking hebbende op de sinaasappels – worden geadministreerd, worden bijgehouden tegen vaste verrekenprijs. Door middel van het inschakelen van een rekening ‘Correctie waardering economische voorraad tot vervangingsprijs’ wordt de economische voorraad tegen vervangingsprijs geadministreerd. Deze rekening zal steeds moeten worden aangepast: · bij wijziging van de vervangingsprijs van de sinaasappels; · bij wijziging van de kwantitatieve omvang van de economische voorraad, voor zover de vervangingsprijs van deze mutatie afwijkt van de vaste verrekenprijs. De normale economische voorraad sinaasappels is 150 000 kg. In het grootboek komen per ultimo februari onder andere de in de bijlage (aan het eind van deze opgave) opgenomen rekeningen voor. Bij enkele rekeningen is het grootboeksaldo gegeven. Financiële feiten over maart: 1 Register voorinkoopcontracten Contract 14 d.d. 1 maart 900 000 kg sinaasappels VRV 483.750. Contract 15 d.d. 16 maart 2 700 000 kg sinaasappels VRV 1 485.000. 2 Magazijnontvangstenregister Ontvangen 901 000 kg sinaasappels volgens contract 14 d.d. 1 maart. Ontvangstdatum 10 maart. 286 Deel 2 Industriële ondernemingen

3 Factuurontvangstregister Factuur conform contract 14 d.d. 1 maart, factuurprijs VRV 483.750, dagkoers VRV €1,59. 4 Register voorverkoopcontracten Afgesloten verkoopcontract d.d. 20 maart, 3 600 000 blikken sinaasappelsap tegen een verkoopprijs van €1,85 per blik. 5 Productieregister Aantal machine-uren 9 400. Geproduceerd: 1 maart tot en met 14 maart 15 maart tot en met 31 maart 6 Kostenverdeelstaat (gedeeltelijk) Verbruik sinaasappels 1 maart tot en met 14 maart 15 maart tot en met 31 maart

450 000 blikken; 500 000 blikken.

Directe kosten 449 000 kg 507 000 kg 956 000 kg

€ 812.600

7 Afleveringenregister Afgeleverd en gefactureerd d.d. 31 maart 930 000 blikken sinaasappelsap met een verkoopprijs van €1.720.500. Bij het sluiten van de verkoopcontracten was de vervangingsprijs van de sinaasappels voor: · 180 000 blikken €0,84 per kilogram; · 750 000 blikken €0,88 per kilogram. NB: Met omzetbelasting en belastinglatenties behoeft geen rekening te worden gehouden. Gevraagd

a b c d

Geef de journaalpost naar aanleiding van de wijziging in de vervangingsprijs van de sinaasappels per 1 maart. Geef de journaalposten naar aanleiding van de hiervoor vermelde financiële feiten 1 tot en met 7. Geef de journaalpost naar aanleiding van de wijziging in de vervangingsprijs van de sinaasappels per 15 maart. Geef de journaalposten ter bijwerking van de rekeningen 930 en 940.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van Deurser BV: 080 Herwaardering sinaasappels 130 Debiteuren 136 Debiteuren wegens voorverkopen 150 Crediteuren 155 Crediteuren wegens voorinkopen 180 Nog te ontvangen inkoopfacturen 190 Gecalculeerde fabricagekosten (exclusief kosten sinaasappels) 191 Gecalculeerde winst in verkoopcontracten 192 Nog niet-gerealiseerde dekking verkoopafdeling


300 Voorraad sinaasappels 100 000 kg debet € 85.000 310 Voorraad sinaasappels in gereed product grootboeksaldo nihil 315 Voorinkopen sinaasappels 200 000 kg debet € 170.000 316 In voorverkopen begrepen sinaasappels 180 000 kg credit € 153.000 320 Correctie waardering economische voorraad tot vervangingsprijs credit € 2.400 400 Koersverschillen 410 Inkoopverschillen tegen vervangingsprijs 520 Dekking verkoopafdeling 580 Dekking persafdeling 600 Verbruik sinaasappels 603 Toeslag kosten persafdeling 620 Standaardkosten verbruik sinaasappels 621 Standaardkosten verbruik overige grondstoffen 622 Standaardkosten direct loon 623 Standaardtoeslag kosten persafdeling 624 Standaardkosten verbruik emballage 699 Overboekingsrekening 700 Blikken sinaasappelsap (exclusief kosten sinaasappels) 800 Commerciële kostprijs verkopen 860 Omzet 910 Speculatieverlies 911 Speculatiewinst 930 Efficiencyresultaten op basis vaste verrekenprijs 940 Efficiencyresultaten vervangingsprijs minus vaste verrekenprijs (SPD)

19.10

NB: Met omzetbelasting behoeft geen rekening te worden gehouden. Tuinplezier BV te Beemster produceert bouwpakketten voor blokhutten in diverse afmetingen. Met één bouwpakket kan één blokhut worden gebouwd. Voorverkoopcontracten De verkoop van de bouwpakketten vindt op bestelling plaats via de groothandel en de grote tuincentra. Met deze afnemers zijn voorverkoopcontracten afgesloten. Van elk voorverkoopcontract wordt een voorcalculatie gemaakt en wordt de te reserveren hoeveelheid hout tegen verrekenprijs vastgelegd in het grootboek. In de productieafdeling worden de diverse onderdelen volgens de ontvangen orderspecificatie op maat gezaagd en geschaafd. In de expeditieafdeling worden de te verzenden bouwpakketten samengesteld en als de order compleet is, naar de afnemers gezonden. Voorinkoopcontracten Het benodigde hout wordt geïmporteerd uit Houtland; de valuta-eenheid van Houtland is de Houtlandse Kroon (= HLK). Met de Houtlandse leveranciers worden voorinkoopcontracten afgesloten. Contractueel is overeengekomen dat de geleverde hoeveelheid 5% mag afwijken van de gecontracteerde hoeveelheid.


De voorinkopen worden geboekt tegen de contractprijs, waarbij een vaste wisselkoers geldt, namelijk €1 = HLK 4. De betalingsverplichting die voortvloeit uit een afgesloten voorinkoopcontract wordt vastgelegd tegen de termijnkoers, met behulp van een obligoboeking. Op het moment van afsluiten van een contract wordt een aankoop op termijn gedaan voor de benodigde hoeveelheid Houtlandse kronen; de verplichting die hieruit voortvloeit wordt ook in het grootboek vastgelegd. Op het moment van levering van het op contract ingekochte hout, vindt betaling plaats met de daarvoor op termijn aangekochte Houtlandse kronen. Als de uitgeleverde m3 hout minder is dan de gecontracteerde m3, worden de overgebleven kronen tijdelijk geboekt op een Houtlandse kronenrekening bij de bank. Als de uitgeleverde m3 hout meer is, worden er voor betaling Houtlandse kronen bijgekocht tegen de dagkoers, tenzij de kronenrekening een voldoende saldo heeft. De inkoopfactuur voor geleverd hout wordt, in verband met douaneformaliteiten, altijd eerder ontvangen en geboekt dan de ontvangst van het hout. Technische voorraad De voorraad hout wordt geboekt tegen een vaste verrekenprijs (v.v.p.), die €300 per m3 bedraagt. De v.v.p. is als volgt opgebouwd: Verwachte inkoopprijs omgerekend tegen de vaste wisselkoers € 10% opslag van de v.v.p. voor indirecte inkoopkosten 5% opslag van de v.v.p. voor magazijnkosten V.v.p. € De dekking van de inkoopkosten geschiedt bij het afsluiten van het voorinkoopcontract; de dekking van de magazijnkosten bij ontvangst in het magazijn. Op 1 mei zijn onder andere de volgende gegevens bekend: · voorraad hout 900 m3; · gereserveerd voor orders 1 590 m3; · lopende voorinkoopcontracten 3 000 m3 à HLK 1.145,40 per m3; de termijnkoers was: €1 = HLK 4,15; · reeds ontvangen inkoopfacturen wegens geleverd hout 800 m3. Gevraagd

a

Bereken de saldi per 1 mei van de volgende grootboekrekeningen: 161, 180, 190, 191, 300, 305, 306 en 310. NB: Zie voor de namen van de rekeningen de bijlage aan het eind van deze opgave. Alle onderdelen voor de blokhutten worden vervaardigd door de productieafdeling. Het productieproces wordt geregistreerd op de rekening 600 Orders in bewerking. Bij deze rekening bestaat een subgrootboek waarin voor elke order een rekening is aangelegd. In het subgrootboek 19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 289

wordt bijgehouden hoeveel m3 hout en manuren aan elke order worden besteed. De gezaagde en geschaafde onderdelen worden onmiddellijk afgeleverd aan de expeditieafdeling. Er is dus nooit een voorraad onderdelen aanwezig in de productieafdeling. De expeditieafdeling stelt de bouwpakketten samen. Zodra een order compleet is, worden de bouwpakketten naar de afnemers gezonden; tegelijkertijd vindt de facturering plaats. Aan de bedrijfsbegroting voor dit boekjaar zijn de volgende gegevens ontleend: Productieafdeling Alle kosten van deze afdeling zijn gecalculeerd in het manuurtarief. De normale bezetting is 12 960 uur, verwacht wordt 13 680 uur. De constante kosten zijn begroot op €388.800 en de variabele kosten op €547.200. Expeditieafdeling De kosten van deze afdeling worden gedekt door een vast bedrag van €150 per verzendklaar gemaakt bouwpakket. Inkoopafdeling Het dekkingstarief voor de constante kosten bedraagt 7% van de v.v.p. van het hout. De normale inkoop is begroot op 8 000 m3. Magazijnafdeling Het dekkingstarief is 5% van de v.v.p. van het hout. Hierna volgen enkele financiële feiten over de maand mei: 1 Afgeleverd hout aan de productieafdeling 1 400 m3. 2 Besteed aan de productie 1 300 manuren. 3 Orders geaccepteerd voor voorverkoopcontracten van 300 bouwpakketten. Hiervoor is de volgende voorcalculatie opgesteld: 700 m3 hout à €320 € 224.000 900 manuren à €70 - 63.000 verzendklaar maken 300 × €150 - 45.000 € 332.000 4 Inkoopfacturen ontvangen betreffende de levering van 1 400 m3 hout. Deze facturen hebben betrekking op de per 1 mei lopende inkoopcontracten. 5 lnkooporders afgesloten voor 850 m3 hout voor levering in september. De contractprijs was HLK 1.133 per m3. Voor het benodigde HLK-bedrag is een termijntransactie gesloten. De termijnkoers is €1 = HLK 4,12. 6 Van de door de productieafdeling afgeleverde onderdelen zijn door de expeditieafdeling 418 bouwpakketten verzendklaar gemaakt. Hiervoor is het volgende overzicht samengesteld:


Nacalculatie 1 300 m3 hout × €300 = 1 300 manuren × €70 =

€ €

390.000 91.000 481.000

Voorcalculatie 1 280 m3 hout × €300 = 1 250 manuren × €70 =

€ €

384.000 87.500 471.500

7 a Ontvangen hout van diverse leveranciers uit Houtland 1 000 m3. b Voor het ontvangen hout waren voorinkoopcontracten afgesloten voor 980 m3; de prijs was HLK 1.145,40 per m3. c De inkoopfacturen van het ontvangen hout zijn alle per bank betaald. De termijnkoers was €1 = HLK 4,15. De kronenrekening vertoonde geen saldo; de dagkoers van de Houtlandse kroon was HLK 100 = €24. 8 Door de expeditieafdeling zijn 430 bouwpakketten verzonden. De gecontracteerde verkoopprijs hiervan was €800.000. De voorgecalculeerde kosten van deze partij bedroegen: hout 1 600 m3 à €310 per m3 € 496.000 productiekosten - 98.000 kosten expeditieafdeling 430 × €150 - 64.500 € 658.500 Stel de journaalposten op van de hiervoor vermelde financiële feiten over mei. c Bereken de budgetten en geef vervolgens de journaalpost voor: 1 de inkoopafdeling; 2 de productieafdeling.

b

Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van Tuinplezier BV: 542 Te dekken budget inkoop110 Bank afdeling 111 Bankrekening HLK 543 Dekking inkoopafdeling 120 Debiteuren 550 Kosten magazijnafdeling 150 Contractcrediteuren 551 Dekking magazijnafdeling 155 Koersverschillen inkoop560 Kosten productieafdeling contracten 561 Budget productieafdeling 160 Crediteuren HLK 562 Te dekken budget productie161 Ontvangen facturen afdeling 180 Voorgecalculeerd hout563 Dekking productieafdeling verbruik 570 Kosten expeditieafdeling 190 Op termijn gekochte HLK 571 Dekking expeditieafdeling 191 Verplichtingen wegens op 600 Orders in bewerking termijn gekochte HLK 650 Nacalculatie afgeleverde 300 Voorraad hout onderdelen 305 Voorkopen hout 651 Voorcalculatie afgeleverde 306 Geactiveerde inkoopkosten onderdelen 310 Gereserveerd hout 700 Voorraad nog af te leveren 320 Prijsverschillen ontvangen bouwpakketten (voorhout calculatie) 540 Kosten inkoopafdeling 800 Kostprijs omzet bouw541 Budget inkoopafdeling pakketten 542 Te dekken budget inkoop810 Omzet bouwpakketten afdeling (MBA gewijzigd) 19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 291

19.11

Jisp NV te Landsmeer is een industrieel bedrijf dat het product X maakt, waarin de grondstof Y is verwerkt. Grondstof Y wordt gekocht op voorinkoopcontract en voor product X worden voorverkoopcontracten afgesloten. De normale ordergrootte van een verkoopcontract voor product X is 500 stuks. Men heeft hiervoor de volgende calculatie opgesteld:

Kostprijs product X Per 500 stuks Per stuk Directe fabricagekosten 800 kg grondstof Y à €6 per kilogram 50 manuren à €43,20 per uur Toeslag indirecte kosten fabricageafdeling 25 machine-uren à €60 per uur 10% toeslag voor uitval fabricagekostprijs toeslag orderkosten: 500 × €4 commerciële kostprijs

€ -

4.800 2.160

€ -

9,60 4,32

€ € €

1.500 8.460 940 9.400 2.000 11.400

€ € €

3,00 16,92 1,88 18,80 4,00 22,80

Bij het vaststellen van de bedrijfsbegroting is aangenomen dat zowel in de fabricageafdeling als in de orderafdeling de begrote bezetting gelijk is aan de normale bezetting. Aan de bedrijfsbegroting voor dit boekjaar is het volgende ontleend:

Vaste kosten € 34 € 1.200

Tarief per machine-uur Tarief per order

Variabele kosten € 26 € 800

Totale kosten € 60 € 2.000

De vaste en variabele kosten van de orderafdeling zijn begroot op totaal €144.000. Gevraagd

a

Bereken voor dit boekjaar: 1 het normaal aantal orders; 2 de begrote indirecte kosten voor de fabricageafdeling, gesplitst in vaste

kosten en variabele kosten. Voor een goed begrip van de vervolgtekst verdient het aanbeveling daarbij steeds het in de bijlage (aan het eind van deze opgave) gegeven rekeningenoverzicht van Jisp NV te raadplegen. De componenten van de economische voorraad van grondstof Y worden op de rekeningen 300, 310, 320 en 330 geregistreerd tegen de vaste verrekenprijs van €6 per kilogram. Met behulp van rekening 340 wordt de economische voorraad echter in het grootboek gewaardeerd tegen de actuele inkoopprijs. Deze is voor de gehele maand oktober vastgesteld op €6,36 per kilogram grondstof. Er heeft inmiddels met inschakeling van de betrokken grootboekrekeningen een aanpassing naar de prijs van €6,36 per kilogram plaatsgevonden. 292 Deel 2 Industriële ondernemingen

De ruilwinst wordt berekend bij het sluiten van een verkoopcontract. Hierbij wordt voor de grondstofkosten gerekend met de actuele inkoopprijs. De realisatie van de ruilwinst wordt geboekt in de maand van levering en facturering. Per 1 oktober zijn de volgende gegevens bekend: · Stand van de rekeningen betreffende de economische voorraad van grondstof Y: 300 Voorraad grondstof Y € 12.000 D 310 Grondstof Y gecalculeerd in voorraad goedgekeurd product X € 2.400 D 320 Grondstof Y op voorinkoopcontracten € 25.200 D 330 Grondstof Y op voorverkoopcontracten € 4.320 C 340 Prijsverschillen economische voorraad grondstof Y € 2.116,80 D · Lopende voorinkoopcontracten van grondstof Y: I-28 1 200 kg à €6,24 I-29 3 000 kg à €6,18 · Lopend voorverkoopcontract van product X: V-51 405 producten X à €29 per stuk De vervangingsprijs van de grondstof bij het sluiten van het voorverkoopcontract was €6,27 per kilogram. · De economische voorraad van grondstof Y bedraagt 5 880 kg. b

Bereken het aantal in voorraad zijnde goedgekeurde producten X per 1 oktober. Financiële feiten in oktober: NB: Met omzetbelasting behoeft geen rekening te worden gehouden. 1 Afgesloten voorverkoopcontracten V-52 1 350 stuks X à €28 per stuk V-53 700 stuks X à €29 per stuk V-54 300 stuks X à €29 per stuk V-55 350 stuks X à €29 per stuk V-56 400 stuks X à €29 per stuk V-57 500 stuks X à €29 per stuk 2 Ontvangen grondstoffen op contract I-28: 1 200 kg Y op contract I-29: 2 000 kg Y (deellevering) De facturen zijn tegelijk ontvangen. 3 Afgesloten voorinkoopcontract I-30 2 500 kg Y à €6,36 4 Fabricagerapporten a verbruikte grondstof Y: 5 150 kg b aantal directe manuren: 290 het brutoloon voor deze uren volgens de loonstaat: €12.463 c aantal machine-uren: 150


5 Kostenverdeelstaat (gedeeltelijk) Fabricageafdeling € 4.750 3.550 € 8.300


Orderafdeling € 7.380 5.435 € 12.815

6 Keuringsrapport Er werden 3 207 producten X gekeurd, waarvan er 300 werden afgekeurd. 7 Geleverd en gefactureerd V-51 405 stuks X verkoopprijs €29 per stuk; grondstof Y €6,27 per kilogram V-52 1 350 stuks X verkoopprijs €28 per stuk; grondstof Y €6,36 per kilogram V-53 700 stuks X verkoopprijs €29 per stuk; grondstof Y €6,36 per kilogram V-54 300 stuks X verkoopprijs €29 per stuk; grondstof Y €6,36 per kilogram V-55 350 stuks X verkoopprijs €29 per stuk; grondstof Y €6,36 per kilogram 8 Memoriaal In het memoriaal vastgelegd: a het budget van de indirecte kosten in de fabricageafdeling; b het budget van de orderafdeling; c het efficiencyresultaat op het grondstofverbruik; d het efficiencyresultaat op grondstof ten gevolge van het uitvalresultaat. c

d

Geef de journaalposten van de hiervoor genoemde financiële feiten. NB: Bij de uitwerking mag uitsluitend gebruik worden gemaakt van de in de bijlage vermelde rekeningen. Bereken de economische voorraad van grondstof Y in kilogram per 31 oktober, uitgaande van de economische voorraad van 5 880 kg per 1 oktober.

Bijlage In het grootboek van Jisp NV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 300 Voorraad grondstof Y 110 Contractdebiteuren 310 Grondstof Y gecalculeerd in 111 In voorverkoopcontracten voorraad goedgekeurd gecalculeerde fabricageproduct X kosten (exclusief grondstof320 Grondstof Y op voorinkoopkosten) contracten 112 In voorverkoopcontracten 330 Grondstof Y op voorgecalculeerde orderkosten verkoopcontracten 113 In voorverkoopcontracten 340 Prijsverschillen gecalculeerde winst economische voorraad 120 Debiteuren grondstof Y 150 Contractcrediteuren 499 Overboekingsrekening 160 Crediteuren 294 Deel 2 Industriële ondernemingen

521 550 551 552 553 560 561 562 563 600 601 602 603 610 611 612

19.12

Dekking diverse afdelingen Kosten fabricageafdeling Budget fabricageafdeling Te dekken budget fabricageafdeling Dekking fabricageafdeling Kosten orderafdeling Budget orderafdeling Te dekken budget orderafdeling Dekking orderafdeling Verbruik grondstoffen (tegen v.v.p.) Direct loon Toeslag indirecte fabricagekosten Uitvalkosten Standaardverbruik grondstoffen (tegen v.v.p.) Standaard direct loon Standaardtoeslag indirecte fabricagekosten

613 630 631 699 710

800

801 805 820 821 920

Standaard uitvalkosten Betaald direct loon Verrekend direct loon Overboekingsrekening Voorraad goedgekeurd product X tegen fabricagekosten (exclusief grondstofkosten) Kostprijs omzet (grondstof tegen actuele prijs bij sluiten contract) Toeslag orderkosten Omzet Te dekken orderkosten Gedekte orderkosten Efficiencyresultaten op grondstof (tegen actuele prijs in productieperiode) (SPD)

De industriële onderneming Mijzen BV te Oosthuizen vervaardigt het product PX in serie-massa. Voor de vervaardiging van dit product zijn de volgende twee afdelingen van belang: Fabricage en Terugwinning. De kosten van elk van deze afdelingen worden bewaakt door middel van een budget. Aan de jaarbegroting 2006 zijn de volgende gegevens ontleend: Afdeling Fabricage · Normale bezetting: 1 440 machine-uren. In verband met de aard van het productieproces heeft Mijzen BV collectieve ADV-dagen en collectieve vakantieperioden. De normale bezetting in de kwartalen van het boekjaar (= kalenderjaar) is als volgt: 1e kwartaal 408 machine-uren 2e kwartaal 384 machine-uren 3e kwartaal 312 machine-uren 4e kwartaal 336 machine-uren 1 440 machine-uren


·

Variabele kosten Voor de variabele kosten wordt een flexibel budget gehanteerd. Hiertoe is de volgende budgettabel opgesteld:

Aantal machine-uren per kwartaal 275 tot 300 uur 300 tot 325 uur 325 tot 350 uur 350 tot 375 uur 375 tot 400 uur 400 tot 425 uur

Tarief per machine-uur € 73 € 71 € 67 € 65 € 61 € 59

·

Vaste kosten Voor de vaste kosten bestaat een vast budget.

·

De dekking van de afdeling vindt plaats op basis van een tarief van €140 per machine-uur.

Afdeling Terugwinning · Terugwinningsnorm: Per uur moet de grondstof uit 5 afgekeurde producten PX worden teruggewonnen. · Kostenbewaking vindt plaats met behulp van een vast budget. Calculatie standaardfabricagekostprijs Bij de calculatie van de standaardfabricagekostprijs van product PX is rekening gehouden met een uitval van 10%. Uit de afgekeurde producten PX wordt door de afdeling Terugwinning de grondstof gedeeltelijk teruggewonnen. Het restproduct dat overblijft na de terugwinning, heeft geen waarde en wordt zonder kosten afgevoerd. De kosten om uit een afgekeurd product de grondstof terug te winnen, zijn €9,70. De standaardfabricagekostprijs van 100 producten PX is als volgt opgebouwd: Grondstof Direct loon Toeslag machinekosten Terugwinning Grondstof Terugwinningskosten 10 afgekeurde producten

300 kg à €9 (v.v.p.) = 5 uur à €55 = 3 uur à €140 =

2.700 275 420 3.395

-

83

€

3.312

20 kg à €9 (v.v.p.) = €180 à €9,70

Standaardfabricagekostprijs van 90 goedgekeurde producten PX Standaardfabricagekostprijs van 1 goedgekeurd product PX €3.312 : 90 = €36,80.


€ €

= - 97

Gevraagd

a 1 Splits het machine-uurtarief €140 in het tariefdeel voor de variabele

kosten en het tariefdeel voor de vaste kosten. 2 Bereken de totale begrote vaste kosten van de afdeling Fabricage voor

2006. 3 Bereken – uitgaande van de normale jaarbezetting in de afdeling Fabricage – het aantal afgekeurde producten PX, waaruit de afdeling Terugwinning de grondstof moet terugwinnen. De grondstof die nodig is voor het product PX, wordt op voorinkoopcontracten gekocht. De ontvangst van de op voorinkoopcontract gekochte grondstof vindt altijd eerder plaats dan de ontvangst van de bijbehorende inkoopfactuur. De in een bepaald kwartaal te maken stornoboeking wordt gemaakt op basis van de in dat kwartaal ontvangen inkoopfacturen. Het product PX wordt uitsluitend op voorverkoopcontracten verkocht. Zodra een voorverkoopcontract voor product PX is afgesloten, legt Mijzen BV de reservering voor de benodigde grondstof vast in het grootboek, waarbij rekening wordt gehouden met de terug te winnen grondstof. De in een bepaald kwartaal te maken stornoboeking vindt plaats aan de hand van het werkelijk grondstofverbruik. In het grootboek worden de componenten van de economische voorraad grondstof op afzonderlijke rekeningen vastgelegd. Als prijsgrondslag wordt de vaste verrekenprijs van €9 per kilogram gebruikt. In het grootboek komen per 30 september 2006 de volgende rekeningen met bijbehorende saldi voor.

Grootboekrekening Nr. Naam 160 Nog te maken terugwinningskosten 300 Voorraad grondstof 301 Ontvangen nog niet gefactureerde grondstof 302 Grondstof in voorraad afgekeurd product PX 305 Prijsverschillen grondstof 310 Grondstof voorinkopen 315 Prijsverschillen grondstof voorinkopen 320 Voorgecalculeerd grondstofverbruik voorverkopen 325 Gereserveerde grondstof voorverkopen 700 Voorraad goedgekeurd product PX

Debet € € € € € €

Credit € 3.880 268.200 €

9.9001

€

1.700

€

529.200

7.200 1.200 162.900 529.200 298.080

1 Deze ontvangst heeft betrekking op een voorinkoopcontract van 1 050 kg.

b 1 Bereken de economische voorraad grondstof op 30 september 2006 in

kilogrammen. 2 Bereken het aantal goedgekeurde producten PX dat op 30 september

2006 in voorraad is. 3 Bereken het aantal afgekeurde producten PX dat op 30 september 2006 in voorraad is. 4 Bereken het aantal voorverkochte producten PX waarvoor op 30 september 2006 grondstof is gereserveerd. 19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 297

Over het vierde kwartaal van 2006 zijn de volgende financiële feiten bekend: 1 Ontvangen grondstoffen die op voorinkoopcontracten zijn gekocht: 20 200 kg. 2 Gefactureerd door leveranciers van grondstoffen 19 200 kg à €8,90 per kilogram € 170.880,00 19% omzetbelasting - 32.467,20 € 203.347,20 Hiermee zijn voorinkoopcontracten afgewikkeld voor 19 000 kg grondstof. 3 Productie: Goedgekeurd 11 000 producten PX Afgekeurd 1 240 producten PX 4 Uit 1.200 afgekeurde producten PX werd 2 360 kg grondstof teruggewonnen; deze grondstof is afgeleverd aan het magazijn. 5 aantal manuren 640 aantal machine-uren 372 6 Voorverkoopcontracten afgesloten voor 24 000 producten PX. 7 Eerstverdeelde indirecte kosten: afdeling Fabricage € 53.315 afdeling Terugwinning - 11.990 € 65.305 8 Directe kosten: Grondstofverbruik (v.v.p.) € 334.800 Direct loon € 34.902 9 In het memoriaal is vastgelegd: a Het budget van de afdeling Fabricage. b Het budget van de afdeling Terugwinning. c De correctie(s) op het te dekken budget van de afdeling Fabricage in verband met het ongelijke aantal machine-uren per kwartaal. d Het efficiencyverschil op het grondstofverbruik bij de fabricage en de invloed daarvan op de economische voorraad. c

Stel de journaalposten op van de hiervoor vermelde financiële feiten over het vierde kwartaal 2006. NB: Gebruik uitsluitend de rekeningen die in de volgende bijlage zijn gegeven. Bijlage Gedeeltelijk rekeningenschema van Mijzen BV te Oosthuizen: 110 Bank 140 Contractcrediteuren 145 Crediteuren 160 Nog te maken terugwinningskosten 170 Te verrekenen omzetbelasting 220 Tussenrekening lonen 240 Seizoencorrecties afdeling Fabricage 300 Voorraad grondstof 301 Ontvangen nog niet gefactureerde grondstof 302 Grondstof in voorraad afgekeurd product PX 305 Prijsverschillen grondstof


310 315 320 325 499 550 551 552 553 560 561 562 563 601 602 603 604 611 612 613 614 680 681 699 700 940 950

Grondstof voorinkopen Prijsverschillen grondstof voorinkopen Voorgecalculeerd grondstofverbruik voorverkopen Gereserveerde grondstof voorverkopen Overboekingsrekening Werkelijke kosten afdeling Fabricage Budget afdeling Fabricage Te dekken budget afdeling Fabricage Dekking afdeling Fabricage Werkelijke kosten afdeling Terugwinning Budget afdeling Terugwinning Te dekken budget afdeling Terugwinning Dekking afdeling Terugwinning Grondstofverbruik Direct loon Toeslag machinekosten Uitvalkosten1 Standaard grondstofverbruik Standaard direct loon Standaardtoeslag machinekosten Standaard uitvalkosten Betaald direct loon Verrekend direct loon Overboekingsrekening Voorraad goedgekeurd product PX Efficiencyresultaat op terugwinning Efficiencyresultaat op grondstofverbruik

1 Bij het debiteren van deze rekening wordt rekening gehouden met nog te maken terugwinningskosten.

(SPD)

*19.13

Beetskoog BV te Purmerend produceert het artikel PGX. De standaardkostprijs voor 100 goedgekeurde artikelen is als volgt: 114 kg grondstof GX à €250 per kilogram = 3 machine-uren à €72 per uur = 1 arbeidsuur à €34 per uur = opbrengst 5 uitvaleenheden à €202 = toeslag uitval

€ € € €

28.500 216 34 28.750 1.010 27.740 1.460 29.200

Grondstof GX, die bij de fabricage van het artikel PGX wordt gebruikt, wordt op langlopende voorinkoopcontracten ingekocht. De voorinkoopcontracten worden in gedeelten uitgeleverd. De geleverde grondstof wordt altijd eerder ontvangen dan de bijbehorende inkoopfactuur. Binnen bepaalde marges mag er een verschil zijn tussen de gecontracteerde hoeveelheid en de hoeveelheid die in totaal op een voorinkoopcontract wordt uitgeleverd. Een afwijking binnen de marge wordt afgerekend tegen de contractprijs. De buitenlandse leverancier van grond19 Economische voorraad bij industriële ondernemingen 299

stof GX factureert in vreemde valuta (VRV).Voor de omrekening naar euro’s geldt de omrekeningskoers VRV 1 = EUR 1,20. Voor de te produceren artikelen PGX worden steeds voorverkoopcontracten afgesloten. Bij het afsluiten van een voorverkoopcontract wordt het beslag op grondstof GX geboekt. De componenten van de economische voorraad worden geadministreerd tegen de vaste verrekenprijs, die €250 per kilogram bedraagt. In de vaste verrekenprijs zijn zowel de kosten van de afdeling Inkoop als de kosten van de afdeling Grondstofmagazijn gecalculeerd. Het dekkingspercentage van de afdeling Inkoop bedraagt 4% van de vaste verrekenprijs van de gefactureerde hoeveelheid. De dekking van de kosten van de afdeling Inkoop wordt geboekt bij de ontvangst van de inkoopfactuur. Het dekkingspercentage van de afdeling Grondstofmagazijn bedraagt 6% van de vaste verrekenprijs. Dit percentage is als volgt samengesteld:

Samenstelling naar de aard van de kosten Constante kosten 4,2% Variabele kosten 1,8% Totaal

6 %

Samenstelling naar de bestanddelen van de dekking Kosten van ontvangst 2% Kosten van opslag 3% Kosten van afgifte 1% Totaal 6%

De dekking van de kosten van opslag wordt voor 1,5% geboekt bij ontvangst van de ingekochte grondstof en voor 1,5% bij afgifte van de grondstof aan het productieproces. Bij de berekening van het budget wordt hiermee rekening gehouden. Uit het voorgaande volgt dat bij ontvangst van grondstof in het grondstofmagazijn een dekking wordt geboekt van 3,5% en bij afgifte van grondstof aan het productieproces een dekking van 2,5%. Deze dekkingspercentages zijn als volgt samengesteld:

Samenstelling naar de aard van de kosten Constante kosten Variabele kosten Totaal

Dekking bij ontvangst 2,45% 1,05% 3,5%

Dekking bij afgifte 1,75% 0,75% 2,5%

De normale ontvangsten en afgiften van grondstof GX zijn €24.000.000 per jaar. De variabele kosten zijn proportioneel variabel. Op 1 mei zijn de volgende gegevens bekend met betrekking tot grondstof GX: · In het grondstofmagazijn aanwezig 24 000 kg. · Gereserveerd voor de productie van artikel PGX 28 800 kg. · Lopende inkoopcontracten: I-71 voor 800 kg à VRV 180 per kilogram en I-72 voor 8 000 kg à VRV 220 per kilogram.


Gevraagd

a 1 Bereken het percentage uitval dat in de standaardkostprijs is gecalcu-

leerd. 2 Bereken het bedrag dat in verband met uitval in de standaardkostprijs

per 100 goedgekeurde artikelen PGX is gecalculeerd. 3 Bereken per 1 mei de omvang van de economische voorraad van grondstof GX in kilogrammen. Over de maand mei worden de volgende financiële feiten verstrekt: 1 Afgesloten voorinkoopcontract I-73 voor 12 000 kg grondstof GX à VRV 210 per kilogram. 2 In het grondstofmagazijn ontvangen: 1 000 kg op voorinkoopcontract I-71 en 2 000 kg op voorinkoopcontract I-72. Het voorinkoopcontract I-71 is hiermee in zijn geheel uitgeleverd. De gecontracteerde hoeveelheid was 10 000 kg; er is in totaal 10 200 kg geleverd. De extra geleverde hoeveelheid valt binnen de toegestane marge. Van de extra geleverde hoeveelheid wordt alsnog een ‘voorinkoopboeking’ gemaakt. 3 Voorverkoopcontracten gesloten voor de levering van 22 000 artikelen PGX. 4 Inkoopfacturen ontvangen voor de levering op de volgende voorinkoopcontracten: I-71: 1 000 kg à VRV 180 per kilogram = VRV 180.000 I-72: 2 000 kg à VRV 220 per kilogram = 440.000 VRV 620.000 5 Afgegeven aan de productieafdeling 7 000 kg grondstof PX. 6 Afgeleverd aan het magazijn Gereed product 5 600 goedgekeurde artikelen PGX. 7 Afgeleverd aan het magazijn Tweedekeus 500 afgekeurde artikelen PGX. 8 Per bank de facturen betaald van de volgende leveringen: I-71: 1 000 kg à VRV 180 = VRV 180.000 I-72: 2 000 kg à VRV 220 = 440.000 VRV 620.000 De koers van de VRV was op het moment van betaling: VRV 1 = EUR 1,23. 9 In het Memoriaal zijn de volgende feiten vastgelegd: a het efficiencyverschil op het verbruik van grondstof GX; b het budget van de afdeling Grondstofmagazijn. NB: De bedragen dient u zelf te berekenen. b

Geef de journaalposten van de gegeven financiële feiten over mei. NB: De te gebruiken grootboekrekeningen zijn opgenomen in de volgende bijlage; uitsluitend de gegeven rekeningen mogen worden gebruikt.

c

Bereken in kilogrammen de economische voorraad van grondstof GX per 31 mei, uitgaande van de economische voorraad per 1 mei.


Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van Beetskoog BV: 110 Bank 160 Crediteuren 165 Voorkoopcrediteuren 300 Grondstof in voorkoop 302 Gereserveerde grondstof 305 Voorraad grondstof 321 Prijsverschillen grondstof in voorkoop 325 Gepassiveerde kosten grondstofmagazijn 330 Prijsverschillen grondstof bij inkoop 360 Voorgecalculeerd verbruik grondstof 523 Dekking afdeling Inkoop 531 Budget afdeling Grondstofmagazijn 532 Te dekken budget afdeling Grondstofmagazijn 533 Dekking afdeling Grondstofmagazijn 601 Direct grondstofverbruik 602 Toeslag indirecte fabricagekosten 603 Direct loon 604 Werkelijke uitvalkosten 611 Standaard direct grondstofverbruik 612 Standaard toeslag indirecte fabricagekosten 613 Standaard direct loon 614 Standaard uitvalkosten 699 Overboekingsrekening 700 Voorraad goedgekeurde artikelen 701 Voorraad tweedekeus 950 Efficiencyresultaat verbruik grondstof 960 Valutakoersverschillen (SPD)

19.14

Gevraagd

a

NB: Voor deze opgave wordt gebruikgemaakt van de gegevens uit opgave 19.13. Bij Beetskoog BV te Purmerend zijn de dekkingspercentages van de kosten van de afdeling Grondstofmagazijn bij ontvangst van de grondstoffen in het grondstofmagazijn 3,5% en bij afgifte van de grondstoffen aan het productieproces 2,5%. De samenstelling van deze percentages naar de aard der kosten (constante en variabele kosten) is ook gegeven. Geef de controleberekening van: 1 de gegeven dekkingspercentages 3,5% en 2,5%; 2 de onderverdeling van deze dekkingspercentages naar constante en

variabele kosten (de samenstelling). b 1 Bereken uit de bijgewerkte grootboekrekeningen het bezettingsresul-

taat over de maand mei. 2 Geef de controleberekening van het bezettingsresultaat.


20 Leasing

Een lease-overeenkomst is een overeenkomst waarbij de lessor zich verbindt het recht van gebruik van een lease-object af te staan aan een lessee die daarvoor een vergoeding moet betalen. Een lease-overeenkomst kan worden geclassificeerd als óf financiële lease óf operationele lease.

20.1

Gevraagd

a 1 Wanneer is er sprake van een financiële lease? 2 Wanneer is er sprake van een operationele lease?

Door de Raad voor de Jaarverslaggeving zijn richtlijnen opgesteld voor de verwerking van lease-overeenkomsten in de jaarrekening van zowel de lessor als de lessee. b 1 2 c 1 2

Gevraagd

Geef aan wat in geval van financiële leasing de belangrijkste regels zijn voor: de lessor; de lessee. Geef aan wat in geval van operationele leasing de belangrijkste regels zijn voor: de lessor; de lessee.

20.2

Zowel bij financiële leasing als bij operationele leasing wordt door de lessor (aan de lessee) een object ter beschikking gesteld. Het is de vraag of deze terbeschikkingstelling voor de omzetbelasting is aan te merken als een levering dan wel als een dienst.

a

Welk onderscheid is van belang ter beantwoording van de vraag of de terbeschikkingstelling van het object is aan te merken als een levering dan wel als een dienst? Hoe moet de terbeschikkingstelling worden aangemerkt als is overeengekomen dat de eigendom van het object (uiterlijk) bij betaling van de laatste termijn overgaat naar de lessee? 1 Wat is in de situatie dat er niet is overeengekomen dat de eigendom van het object (uiterlijk) bij betaling van de laatste termijn overgaat naar de lessee, beslissend voor de vraag of er sprake is van een levering of van een dienst? 2 Wat geldt hierbij als uitgangspunt en waarom? 3 Wanneer wordt de terbeschikkingstelling als een levering aangemerkt? 1 Wanneer is de lessor de omzetbelasting verschuldigd als de leasing is aan te merken als levering? 2 Wat wordt voor de berekening van de omzetbelasting als vergoeding voor de levering beschouwd? 1 Wanneer is de lessor de omzetbelasting verschuldigd als de leasing niet is aan te merken als levering?

b

c

d

e

303

2 Wat wordt voor de berekening van de omzetbelasting als vergoeding voor de dienst beschouwd?

20.3

Verkoopprijs Opslag interest Opslag kredietrisico Administratiekosten Omzetbelasting 19% van € 160.576

Machinefabriek Wijzend BV biedt afnemers de mogelijkheid een machine aan te schaffen op basis van financiële leasing. De duur van de lease-overeenkomst is zes jaar; aan het eind van de leaseperiode gaat de eigendom van de machine over op de lessee. Er is sprake van jaarlijkse leasetermijnen. De leasetermijnen vervallen bij vooruitbetaling. De eerste termijn moet worden betaald bij de aflevering van de machine. Van de termijnen is het volgende schema opgesteld:

Totaal

Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

Jaar 6

€ 150.000 - 30.284 - 7.576 - 3.000 € 190.860

€ 31.310 – – 500 € 31.810

€ 19.441 - 9.495 - 2.374 500 € 31.810

€ 21.385 - 7.940 - 1.985 500 € 31.810

€ 23.523 - 6.229 - 1.558 500 € 31.810

€ 25.876 - 4.346 - 1.088 500 € 31.810

€ 28.465 - 2.274 571 500 € 31.810

- 30.509 € 221.369

- 30.509 € 62.319

De fabricagekostprijs van een machine is €120.000. Op 18 september 2006 worden er twee contracten afgesloten, elk voor de levering van een machine per 2 oktober 2006. Het boekjaar bij Wijzend BV valt samen met het kalenderjaar; ook wordt er maandelijks een resultatenrekening opgesteld. De opslag voor administratiekosten valt vrij bij het vervallen van elke jaartermijn. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 120 Vervallen leasetermijnen 140 Leasevorderingen 141 In leasevorderingen begrepen interest 142 In leasevorderingen begrepen risicotoeslag 143 In leasevorderingen begrepen administratiekosten 151 Afschrijving dubieuze leasevorderingen 160 Te ontvangen interest 180 Te betalen OB 511 Dekking administratiekosten 700 Voorraad machines 701 Af te leveren machines 710 Machines in lease 715 In eigendom over te gane machines in lease 800 Kostprijs omzet op leasecontracten 805 Omzet op leasecontracten 960 Vrijgevallen interest leasecontracten


Gevraagd

De journaalposten van: 1 het afsluiten van de leasecontracten; 2 de aflevering van de machines; 3 het vervallen van de eerste jaartermijnen. b De journaalpost die vanwege de twee leasecontracten in elk van de maanden oktober, november en december 2006 moet worden gemaakt. c Bereken het bedrag dat voor de betreffende contracten als leasevorderingen moet worden opgevoerd op de externe balans per 31 december 2006. d Geef de journaalposten die met betrekking tot de twee leasecontracten moeten worden gemaakt in oktober 2007. a

20.4

In deze opgave wordt gebruikgemaakt van het schema van de leasetermijnen in opgave 20.3. Wijzena BV heeft in het leasecontract de clausule opgenomen dat als een lessee uiterlijk vier maanden na het vervallen van een termijn deze nog niet heeft betaald, het leasecontract wordt ontbonden en de machine wordt teruggenomen. De nog niet vervallen termijnen zijn dan onmiddellijk opeisbaar; hierop wordt de getaxeerde waarde van de teruggenomen machine in mindering gebracht. Een afnemer die bij Wijzend BV een machine op basis van financiële leasing heeft gekocht blijft, ondanks de verstuurde aanmaningen, in gebreke de derde jaartermijn te betalen. De machine wordt teruggenomen en tegen de geschatte waarde van €85.000 verrekend. In het grootboek komen nog de volgende rekeningen voor: 150 Dubieuze leasevorderingen 185 Te vorderen OB 720 Voorraad teruggenomen machines Geef de journaalposten die moeten worden gemaakt.

Gevraagd

* 20.5

De machinefabriek Maasdorp NV biedt afnemers de mogelijkheid machines op basis van financiële leasing aan te trekken. De contractduur is vier jaar; elk halfjaar vervalt een termijn. Aan het einde van de contractperiode wordt de (juridische) eigendom zonder bijbetaling overgedragen aan de lessee. Maandelijks laat men een evenredig gedeelte van de ingecalculeerde opslag voor interest vrijvallen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: contracten 040 Leasedebiteuren 545 Dekking administratiekosten 043 In leasedebiteuren begrepen 700 Machines interest 760 Machines in leasing 044 In leasedebiteuren begrepen 761 Verplichtingen wegens risicotoeslag machines in leasing 045 In leasedebiteuren begrepen 830 Kostprijs verkopen op leasekosten contracten 125 Vervallen leasetermijnen 835 Verkopen op leasecontracten 142 Afschrijving dubieuze 975 Vrijgevallen interest leasevorderingen leasedebiteuren 170 Transitorische interest lease20 Leasing 305

Gevraagd

a

Journaliseer de volgende gegevens over mei. 1 De in mei afgesloten leasecontracten zijn als volgt samengesteld:

€ €

contante verkoopprijs opslag voor interest opslag voor kredietrisico opslag voor administratiekosten

200.000 53.600 13.400 3.000 270.000

De machines zijn afgeleverd. De kostprijs van de machines bedraagt €165.000. 2 Het aandeel van mei in de opslag voor interest van de leasecontracten bedraagt Y32.700. 3 De in mei vervallen leasetermijnen zijn als volgt samengesteld: contante verkoopprijs € 250.000 opslag voor interest - 67.000 opslag voor kredietrisico - 16.800 opslag voor administratiekosten 3.700 € 337.500 4 De kostprijs van de afgeleverde machines waarvan de leasecontracten in mei zijn afgelopen, bedraagt Y94.000. De machinefabriek heeft contractueel het recht bedongen, dat als de lessee een maand na het vervallen van een termijn, de betalingsverplichting niet is nagekomen, het leasecontract wordt beëindigd. De nog niet vervallen termijnen worden direct opeisbaar en de machine wordt teruggenomen. Een lessee heeft een maand na het vervallen van een leasetermijn deze nog steeds niet betaald. De termijn is €9.300 groot. De nog niet vervallen leasetermijnen zijn als volgt samengesteld: Contante verkoopprijs Opslag voor interest Opslag voor kredietrisico Opslag voor administratiekosten

€ €

28.000 7.000 1.800 400 37.200

Van de opslag voor interest is in de maand na het vervallen van de termijn €700 vrijgevallen. Verdere gegevens: · De kostprijs van de op het leasecontract afgeleverde machine bedraagt €50.000. · De teruggenomen machine wordt voor een waarde van €28.000 verrekend. · De waarde van de dubieuze vordering wordt geschat op €9.250. · Behalve de reeds genoemde rekeningen bevat het grootboek onder andere ook nog de rekeningen: 141 Dubieuze leasevorderingen 710 Teruggenomen leasemachines 940 Resultaat op dubieuze leasevorderingen b

Journaliseer het voorgaande.


20.6

Hoofdsom € 60.000 € 42.220 € 22.306

De onderneming Waalstad BV heeft op 1 januari 2006 een machine op leasebasis aangeschaft. De overeengekomen contractduur bedraagt drie jaar, terwijl elke leasetermijn €24.980 bedraagt. De termijnen vervallen per het einde van het jaar. Na de contractduur wordt de onderneming zonder enige bijbetaling eigenaar van de machine. Bij aanschaf tegen contante betaling had de onderneming €60.000 moeten betalen. Het in het leasecontract opgenomen aflossingsplan ziet er als volgt uit:

Leasetermijn € 24.980 € 24.980 € 24.980

Interest € 7.200 € 5.066 € 2.674

Aflossing € 17.780 € 19.914 € 22.306

De machine wordt afgeschreven volgens de methode van gelijkblijvende annuïteiten. De verwachte gebruiksduur is vier jaar en de restwaarde nihil. Het overzicht is als volgt:

Annuïteit

Interest

€ € € €

€ € € €

18.115 18.115 18.115 18.115

Afschrijving 4.800 3.735 2.584 1.341

€ € € €

13.315 14.380 15.531 16.774

Boekwaarde eind van het jaar € 46.685 € 32.305 € 16.774 –

In het grootboek van de onderneming Waalstad BV komen onder andere de volgende rekeningen voor: 170 Te betalen leasetermijnen 010 Machines 180 Te betalen interest 015 Afschrijving machines 020 430 Afschrijvings- en interestMachines in lease kosten machines 025 Afschrijving machines in 940 Betaalde interest lease 941 Ingecalculeerde interest. 060 Leaseschulden Gevraagd

Journaliseer voor januari 2006: 1 het afsluiten van het leasecontract; 2 de interest van het leasecontract; 3 de afschrijvings- en interestkosten. b Journaliseer voor december 2006: 1 de interest van het leasecontract; 2 het vervallen van de leasetermijn; 3 de afschrijvings- en interestkosten. c Journaliseer voor december 2008: 1 de interest van het leasecontract; 2 het vervallen van de leasetermijn; 3 de afschrijvings- en interestkosten; 4 het verwerven van de juridische eigendom van de machine. a

20 Leasing 307

Machinefabriek Zwaag BV stelt een machine beschikbaar op basis van een operationeel leasecontract. De contractduur is zes jaar; per kwartaal is een termijn bij vooruitbetaling verschuldigd, hiervoor wordt door Zwaag BV een factuur verstuurd. Het contract is tussentijds opzegbaar; hierbij dient een opzegtermijn van zes maanden in acht te worden genomen. In de maand mei sluit Niedorp BV conform de voorwaarden van Zwaag BV een operationeel leasecontract. De machine die ter beschikking wordt gesteld, heeft een economische levensduur van acht jaar en wordt per 1 juni bij Niedorp BV bedrijfsklaar opgeleverd. De kostprijs is €124.800. De driemaandelijkse leasetermijn is als volgt opgebouwd: huur € 6.900 bijdrage onderhoudskosten 4.000 omzetbelasting 19% van €10.900 2.071 € 12.971

20.7

De bijdrage in de onderhoudskosten wordt door Zwaag BV op een voorzieningsrekening geboekt. De rekeningen die in de gevraagde journaalposten worden gebruikt, dienen te zijn voorzien van het nummer van de rubriek waarin de rekeningen thuishoren. Gevraagd

Journaliseer voor Zwaag BV de volgende gegevens: het afsluiten van het contract in de mei; de terbeschikkingstelling van de machine in juni; het vervallen van de eerste termijn in juni; de leaseopbrengst van juni; de afschrijving over juni op de desbetreffende machine; de leaseopbrengst van juli; de afschrijving over juli op de desbetreffende machine. b Journaliseer voor Niedorp BV de volgende gegevens: 1 de ontvangst in juni van de factuur inzake de eerste leasetermijn; 2 de leasekosten van juni. a

1 2 3 4 5 6 7

c

*20.8

Aan het einde van de contractduur gaat de desbetreffende machine terug naar de machinefabriek. Journaliseer voor Zwaag BV het terugnemen van de machine.

Machinefabriek Purmerend BV fabriceert verschillende soorten machines in diverse uitvoeringen. Zij biedt aan haar afnemers de mogelijkheid de bij haar gekochte machines te financieren; hiertoe is de dochteronderneming Leegwater BV opgericht. Er worden door Leegwater BV leasecontracten afgesloten met een looptijd van 48 maanden, waarbij elk halfjaar een termijn vervalt. Bij leasing wordt de contante verkoopprijs verhoogd met 30% interest en 1% voor kredietrisico, terwijl €100 administratiekosten per termijn wordt berekend. Bij afloop van het contract wordt de machine door Leegwater BV zonder bijbetaling overgedragen aan de koper. Tussen Purmerend BV en Leegwater BV zijn de volgende afspraken gemaakt: · Purmerend BV incasseert de afsluitkosten; deze zijn €250 per contract;


·

·

Purmerend BV incasseert de in rekening gebrachte omzetbelasting en draagt deze af aan de fiscus; het percentage is 19% en wordt berekend over de contante verkoopprijs verhoogd met de vergoeding voor kredietrisico, de administratiekosten en de afsluitkosten; het non-resource-systeem wordt toegepast, waarvoor Leegwater BV aan Purmerend BV 1% in rekening brengt, te berekenen over de contante verkoopprijs van de machine.

In het grootboek van Purmerend BV komen de volgende rekeningen voor: 120 Te vorderen van lessees 121 Rekening-courant Leegwater BV 180 Te betalen OB 185 Te vorderen OB 700 Voorraad machines 710 Voorraad teruggenomen machines 800 Kostprijs omzet 805 Omzet 920 Financieringskosten In het grootboek van Leegwater BV komen de volgende rekeningen voor: 140 Vervallen leasetermijnen 141 Afschrijving dubieuze leasevorderingen 150 Leasevorderingen 151 In leasevorderingen begrepen interest 152 In leasevorderingen begrepen risicotoeslag 153 In leasevorderingen begrepen administratiekosten 160 Rekening-courant Purmerend BV 170 Te betalen OB 511 Gedekte administratiekosten 750 Machines in lease 751 In eigendom over te gane machines in lease 920 Vergoeding voor non-resource-risico Gegevens over de maand februari: 1 Afgesloten zijn twee leasecontracten, die als volgt zijn samengesteld: kostprijs van de machines € 310.000 winstopslag - 50.000 contante verkoopprijs € 360.000 30% opslag interest - 108.000 1% opslag kredietrisico 3.600 opslag administratiekosten 2 × 8 × €100 1.600 € 473.200 De machines zijn afgeleverd. 2 Een afnemer die een betalingsachterstand had van vier maanden is failliet verklaard. Er moesten nog twee termijnen vervallen, elk €25.000 groot. In het nog te betalen bedrag waren de volgende opslagen begrepen: interest € 12.000 kredietrisico € 600 administratiekosten € 200 20 Leasing 309

De machine is teruggenomen voor een getaxeerde waarde van €40.000 en voor hetzelfde bedrag doorverkocht aan Purmerend BV. De kostprijs van de machine was €170.000. Gevraagd

a b

* 20.9

Jaar 2004 2005 2006 2007 2008

Stel van de over februari verstrekte gegevens de journaalposten op voor Purmerend BV. Idem voor Leegwater BV.

NB: In deze opgave moet met omzetbelasting geen rekening worden gehouden. Lift Up BV verhuurt kranen. De kranen, die van de importeur worden betrokken, worden gefinancierd door een financieringsmaatschappij die daartoe met Lift Up BV financiële leasecontracten afsluit. De financieringsmaatschappij wordt juridisch eigenaar van de kranen. Na vijf jaar, wanneer een contract is afgelopen, wordt Lift Up BV zowel juridisch als economisch eigenaar van de kranen. Per 1 januari 2004 wordt op deze basis door Lift Up BV een kraan geleasd waarvoor bij aankoop €740.000 zou moeten worden betaald. Lift Up BV zal volgens contract twintig kwartaaltermijnen van €54.000 moeten betalen, de eerste termijn per 1 april 2004. In de termijnen zijn de volgende bedragen aan financieringskosten begrepen:

Totale termijnbedragen € 216.000 216.000 216.000 216.000 216.000 € 1.080.000

Hierin begrepen financieringskosten € 105.000 88.000 71.000 50.000 26.000 € 340.000

De financieringskosten van enig jaar worden geacht in gelijke bedragen in de kwartaaltermijnen te zijn begrepen. Bij Lift Up BV wordt de economische levensduur van de kraan op vijf jaar geschat en de restwaarde op €20.000; er wordt lineair afgeschreven. Na tweeënhalf jaar gebruik vindt groot onderhoud plaats. De kosten hiervan worden geschat op €45.000. De boekhouding van Lift Up BV is ingericht voor tussentijdse maandelijkse rapportering. Gevraagd

a

Journaliseer de volgende posten. Maak daarbij gebruik van de rekeningen die in de bijlage aan het eind van deze opgave zijn opgenomen. Eenvoudigheidshalve is aangenomen dat Lift Up BV slechts één kraan heeft gehuurd en gefinancierd. 1 De vastlegging in de boekhouding van het leasecontract per 1 januari 2004. 2 De afschrijvingskosten, de financieringskosten en de kosten van groot onderhoud per ultimo januari 2004. 3 Het vervallen van de eerste termijn per 1 april 2004.


Nadat twaalf kwartaaltermijnen zijn vervallen en betaald, verzoekt Lift Up BV de financieringsmaatschappij om een prijsopgave te maken, ervan uitgaande dat de resterende nog niet vervallen termijnen in één bedrag kunnen worden voldaan waardoor Lift Up BV met ingang van 1 januari 2007 zowel juridisch als economisch eigenaar van de kraan zal zijn. Door de financieringsmaatschappij wordt een bedrag van €350.000 gevraagd. Lift Up BV aanvaardt dit aanbod. b 1 Geef de stand van de rekeningen 020, 021, 025, 070 en 120 per 1 janu-

ari 2007. 2 Journaliseer de gevolgen van de gesloten overeenkomst. Eventueel

voor- of nadeel wordt geboekt op de rekening 920 Diverse baten en lasten.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van Lift Up BV: 010 Kranen 011 Afschrijving kranen 020 Kranen in lease 021 Afschrijving kranen in lease 025 Geactiveerde financieringskosten 070 Leaseverplichtingen 080 Voorziening groot onderhoud 120 Leasecrediteuren lopend boekjaar 121 Vervallen leasetermijnen 140 Crediteuren 430 Afschrijvingskosten kranen 431 Financieringskosten kranen 432 Overige kosten kranen (MO gewijzigd)

Gevraagd

20.10

Van een sale-and-leasebacktransactie is sprake als de onderneming een bedrijfsmiddel verkoopt en dit tegelijkertijd terugleast. Dit leasecontract kan de vorm hebben van financiële leasing dan wel van operationele leasing.

a

Hoe moet als de sale-and-leasebacktransactie leidt tot financiële leasing, het verschil tussen de verkoopopbrengst en de boekwaarde worden verwerkt: in geval het verschil positief is; in geval het verschil negatief is? Hoe moet als de sale-and-leaseback-transactie leidt tot operationele leasing, het verschil tussen de boekwaarde en de reële waarde worden verwerkt: in het geval de boekwaarde hoger is dan de reële waarde: in het geval de boekwaarde lager is dan de reële waarde? En hoe moet het verschil tussen de verkoopopbrengst en de reële waarde worden verwerkt: in het geval het verschil positief is; in het geval het verschil negatief is?

1 2 b

1 2 c 1 2

20 Leasing 311

Bij NV Hauert valt het boekjaar samen met het kalenderjaar. Ook wordt het maandelijkse resultaat bepaald. Men besluit per 1 januari 2007 het vermogen dat is vastgelegd in een van de machines vrij te maken door middel van een sale-and-leasebacktransactie. De machine is aangeschaft en in bedrijf genomen op 1 juli 2001. De investering van €1.300.000 wordt lineair afgeschreven in 12 jaar, waarbij een restwaarde van €148.000 in acht wordt genomen. De koper/lessor neemt de machine over voor een bedrag van €850.000, de leaseperiode is 6,5 jaar. Na afloop van de leaseperiode heeft de lessee het recht de machine over te nemen voor een bedrag van €50.000; dit bedrag is zodanig dat als vaststaand kan worden aangenomen dat de lessee van de koopoptie gebruik zal maken. De transactie leidt derhalve tot een financiële lease.

20.11

De leasetermijnen moeten halfjaarlijks bij vooruitbetaling worden voldaan en zijn als volgt samengesteld:

Overnameprijs Opslag rente Omzetbelasting 19% van €900.000

1-1-2007 € 86.178 – € 86.178

1-7-2007 € 47.987 € 38.191 € 86.178

1-1-2008 € 50.386 35.792 € 86.178

… … … …

1-1-2013 € 82.074 4.104 € 86.178

Totaal € 850.000 270.314 € 1.290.314

€

€

€

…

€

€

171.000 257.178

86.178

86.178

86.178

171.000 1.291.314

In het grootboek komen de volgende rekeningen voor: 160 Te betalen rente 010 Machines 180 Te betalen OB 011 Afschrijving machines 185 Te vorderen OB 015 Machines in lease 190 Toe te rekenen boekwinst 016 Afschrijving machines in machines lease 430 Afschrijvingskosten 070 Leaseschulden machines 071 In leaseschulden begrepen 940 Financieringskosten financieringskosten machines 120 Bank 950 Vrijgevallen boekwinst 130 Debiteuren machines 140 Crediteuren 150 Te betalen leasetermijnen Gevraagd

a 1 2 3 4 5 6 7 8 b c

Geef voor de maand januari 2007 de journaalposten die NV Hauert moet maken van: de verkoop van de machine; het leasecontract; de ontvangst per bank van de overnameprijs; het vervallen van de eerste leasetermijn; de betaling per bank van de eerste leasetermijn; de afschrijving op de geleaste machine; het aandeel in de boekwinst van de geleaste machine; het aandeel in de financieringskosten van de geleaste machine. Geef de journaalposten die NV Hauert maakt op 1 juli 2007. Geef de journaalposten die NV Hauert maakt op 1 juli 2013 van de overneming van de machine.


De NV Vermulst houdt zich bezig met de voortbrenging van producten voor kantoor-, tekenkamer- en magazijninrichting. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar. Op 1 juli maakt de NV Vermulst het vermogen dat is vastgelegd in haar machinepark vrij door een sale and leaseback. Het leasecontract heeft de vorm van operationele leasing. Elke drie maanden moet een leasetermijn worden betaald; de termijnen vervallen steeds aan het begin van elke drie maanden. De rekening 010 Machines heeft op 1 juli een (debet)saldo van €800.000 en de rekening 015 Afschrijving machines een (credit)saldo van €200.000. De machines zijn tezelfdertijd aangeschaft. Het tarief omzetbelasting is 19%. De machines zullen naar verwachting (nog) drie jaar worden gebruikt.

20.12

In het grootboek komen de volgende rekeningen voor: 010 Machines 015 Afschrijving machines 130 Debiteuren 140 Te betalen leasetermijnen 180 Te betalen OB 185 Te vorderen OB 190 Vooruitbetaalde leasekosten machines 195 Toe te rekenen opbrengstverschil bij verkoop machines 430 Leasekosten machines 940 Resultaat wegens aanpassing boekwaarde machines 950 Opbrengstverschil bij verkoop machines

Geval

Verkoopprijs

Reële waarde

Geval A Geval B Geval C

€ € €

€ v €

Gevraagd

a 1 2 3 b 1 2

20.13

450.000 403.200 504.000

450.000 450.000 450.000

Driemaandelijkse leasetermijn € 48.000 € 45.000 € 57.000

Geef voor elk van de gevallen de journaalposten van: de aanpassing van de boekwaarde van de machine; de sale-and-leasebacktransactie; het vervallen van de eerste leasetermijn. Geef voor elk van de gevallen de journaalposten die elke maand moeten worden gemaakt van: de leasekosten van de machine; de toerekening van het opbrengstverschil bij verkoop van de machine.

NB: In deze opgave worden leasevorderingen aangeduid met leasedebiteuren. Machinefabriek Elgeezet BV in Amersfoort verkoopt de machine CM60 tegen de contante verkoopprijs van €30.500 (exclusief OB). De vervaardigingsprijs van deze machine bedraagt €18.000. Sinds 1 april 2006 wordt de machine CM60 door Elgeezet BV ook op basis van financial lease aan afnemers aangeboden. In dat geval geldt het volgende: 20 Leasing 313

·

·

·

Alle bedragen in € Aflossing lening Koopoptie Interest lening Administratiekosten Toeslag risico wanbetaling Totaal

· ·

Onmiddellijk na het afsluiten van het leasecontract in een bepaalde maand ontvangt de lessee een factuur voor de afsluitkosten: €150 + €28,50 (omzetbelasting) = €178,50. In de maand na het afsluiten van het contract vindt de levering van de machine plaats. De lessee ontvangt onmiddellijk na de levering een factuur voor omzetbelasting: 19% van € 30.550 (de contante verkoopprijs) = € 5.804,50 19% van € 600 (de administratiekosten) = 114.00 € 5.918,50 Tegen het eind van de maand van levering ontvangt de lessee ook de factuur voor de eerste leasetermijn van € 675. Deze termijn vervalt aan het eind van de maand van levering. Het bedrag van € 675 is ontleend aan het volgende overzicht:

Maand 1 345

Maand 2 348

Maand 3 351

Maand 4 355

305 10 15 675

302 10 15 675

299 10 15 675

295 10 15 675

………..

Maand 60 620 2.450 30 10 15 3.125

Totaal 28.100 2.450 10.900 600 900 42.950

De tweede termijn vervalt één maand na de eerste termijn, de derde termijn één maand na de tweede termijn enzovoort. Voor de laatste termijn zendt Elgeezet BV een factuur voor €3.125, indien de lessee gebruikmaakt van de koopoptie. Wanneer de lessee hiervan geen gebruikmaakt, bedraagt de laatste termijn €675.

In de maand waarin Elgeezet BV een leasecontract afsluit voor een machine CM60 wordt de transactiewinst als gerealiseerd geboekt. Op de rekening 145 Leasedebiteuren wordt de contante verkoopprijs van de machine CM60 geboekt. De toeslag voor risico wordt als een extra interestbate geboekt. Over het tweede kwartaal van 2006 beschikt Elgeezet BV met betrekking tot de in lease verstrekte machines CM60 over de volgende gegevens:

Aantal machines waarvoor een leasecontract werd afgesloten Aantal geleverde machines als gevolg van afgesloten leasecontracten Aantal gefactureerde eerste termijnen Aantal gefactureerde tweede termijnen Per bank ontvangen eerste termijnen Per bank ontvangen tweede termijnen 1 Onmiddellijk na het leveren van één machine en het factureren van de omzetbelasting werd het leasecontract omgezet in een overeenkomst voor contante verkoop. In juni 2006 werd het betrokken bedrag door Elgeezet BV per bank ontvangen. De reeds door Elgeezet BV ontvangen afsluitkosten werden niet geretourneerd. Elgeezet BV vorderde de omzetbelasting over de administratiekosten terug van de belastingdienst.


April 10 – – – – –

Mei 16 10 10 – 8 –

Juni 20 16 151 10 14 8

In het grootboek van Elgeezet BV komen de volgende rekeningen voor: 110 Bank 120 Te betalen omzetbelasting 121 Te vorderen omzetbelasting 122 Terug te vorderen omzetbelasting 140 Debiteuren 145 Leasedebiteuren 146 Van leasedebiteuren te ontvangen 147 Van leasedebiteuren te ontvangen afsluitkosten omzetbelasting 148 Vervallen leasetermijnen 149 Dubieuze leasedebiteuren 150 Crediteuren 565 Dekking administratiekosten leaseafdeling 700 Machines CM60 705 Teruggenomen machines CM60 710 In lease te leveren machines CM60 800 Kostprijs verkopen machines CM60 850 Opbrengst verkopen machines CM60 920 Interestbaten leasecontracten 970 Verlies op leasedebiteuren Gevraagd

a b

Geef alle journaalposten die op basis van de hiervoor verstrekte gegevens moeten worden gemaakt in de maand juni 2006. Bereken de bedragen waarmee de posten Leasedebiteuren en Vervallen leasetermijnen moeten worden opgenomen op de tussentijdse balans per 30 juni 2006. Wanneer bij het vervallen van een termijn de twee voorafgaande leasetermijnen nog niet door Elgeezet BV zijn ontvangen, wordt de betrokken lessee als dubieuze debiteur beschouwd. Het op de rekening 145 Leasedebiteuren openstaande bedrag wordt dan overgebracht naar de rekening 149 Dubieuze leasedebiteuren. Indien bij het vervallen van een leasetermijn de zes voorafgaande termijnen nog niet door Elgeezet BV zijn ontvangen, wordt het leasecontract met de betrokken lessee beëindigd. Elgeezet BV neemt dan de machine terug. Elgeezet BV heeft in juni 2006 een contract voor een financial lease van één machine afgesloten met Van Bronckhorst BV in Leiden. Bij het vervallen van de termijn eind mei 2007 blijkt dat de zes voorafgaande termijnen nog niet door Elgeezet BV zijn ontvangen. Mede op grond van bepalingen in het leasecontract besluit Elgeezet BV tot het volgende: · Het vervallen van de leasetermijn eind mei 2007 wordt niet geboekt. · De machine CM60 wordt op 10 juni 2007 teruggenomen; lessee en lessor bereiken overeenstemming over de waarde van de teruggenomen machine; deze wordt gesteld op € 20.000 (exclusief OB). · Elgeezet BV behoudt een vordering op Van Bronckhorst BV ter grootte van de zes achterstallige termijnen, vermeerderd met een boete van 10%. Als gevolg van het voorgaande vindt tussen Elgeezet BV en Van Bronckhorst BV de volgende uitwisseling van facturen plaats:

20 Leasing 315

c

·

Elgeezet BV zendt aan Van Bronckhorst BV de volgende factuur: Nog te vorderen: 6 termijnen à € 675 = € 4.050.00 Boete 10% 405.00 € 4.455.00 Omzetbelasting 19% 846,45 € 5.301,45

·

Van Bronckhorst BV zendt aan Elgeezet BV de volgende factuur: Omzetbelasting over de waarde van de teruggenomen machine CM60 19% van €20.000 = €3.800.

Geef de journaalpost(en) die Elgeezet BV voor het met Van Bronckhorst BV afgesloten leasecontract maakt: 1 van de overboeking naar de rekening 149 Dubieuze leasedebiteuren eind januari 2007; NB: Deze overboeking wordt gemaakt voordat de vervallen termijn per 31 januari 2007 wordt geboekt. De in november en december 2007 vervallen leasetermijnen bevatten in totaal een aflossingsbedrag van €720. 2 in juni 2007 van alle gevolgen van de beëindiging van het leasecontract. NB: De in januari tot en met april 2007 vervallen leasetermijnen bevatten in totaal een aflossingsbedrag van €1.487. Betta BV kocht in oktober 2005 bij Elgeezet BV 10 machines CM60 voor €30.550 (exclusief OB) per stuk. De machines zijn geleverd op 1 november 2005 en onmiddellijk door Betta BV in gebruik genomen. Betta BV besloot de machines in 5 jaar met gelijke maandelijkse bedragen af te schrijven en ging daarbij uit van een restwaarde na 5 jaar van €3.550 per machine. In verband met liquiditeitsproblemen sluit Betta BV per 1 november 2007 een sale-and-operationele-leasebacktransactie met Elgeezet BV, waarbij financieringsmaatschappij Delta NV voor Betta BV als tegenpartij fungeert. Delta NV neemt 10 machines CM60 over voor €23.700 (exclusief 19% OB) per stuk. De operationele-lease-overeenkomst omvat een periode van 60 maanden. Per maand wordt aan Delta NV een leasetermijn in rekening gebracht van: Huur van de 10 machines CM60 € 7.800 Onderhoudskosten 700 Omzetbelasting 19% 1.615 € 10.115 Bij een ‘normale’ lease-overeenkomst (dus niet gekoppeld aan een saleovereenkomst) voor één machine CM60 en 36 maandelijkse termijnen is (exclusief OB) het maandelijkse huurbedrag € 680 en zijn de onderhoudskosten € 70. De fair value per machine CM60 bij Betta BV op 1 november 2007 bedraagt € 21.000 (exclusief OB).


In het grootboek van Betta BV komen de volgende rekeningen voor: 010 Machines 015 Afschrijving machines 130 Debiteuren 140 Crediteuren 150 Te vorderen omzetbelasting 151 Te betalen omzetbelasting 195 Te verrekenen resultaat verkochte vaste activa 415 Kosten machines CM60 945 Resultaat verkochte vaste activa d 1 Bereken voor Betta BV het verschil tussen de boekwaarde en de ver-

koopopbrengst van de 10 verkochte machines CM60. 2 Bereken de twee componenten waarin het verschil is te splitsen.

NB: Neem hierbij de bestaande regelgeving in acht. e

Geef de journaalposten die Betta BV maakt naar aanleiding van: 1 de verkoop van de 10 machines CM60 aan Delta NV; 2 de ontvangst van de maandelijkse termijnfactuur van de operationele

lease. (SPD)

20 Leasing 317

21 Materiële vaste activa

Gevraagd

21.1

Als materiële vaste activa zijn te beschouwen materiële activa die bestemd zijn om de uitoefening van de werkzaamheid van de onderneming duurzaam te dienen.

a b

Geef twee onderverdelingen van de materiële vaste activa. Noem (ten behoeve van de slijtende materiële vaste activa) de vier groepen van afschrijvingsmethoden. Geef enkele voorbeelden van ‘niet aan het productieproces dienstbare materiële vaste activa’. Welke gedragslijn wordt veelal gevolgd met betrekking tot materiële vaste activa van relatief geringe waarde?

c d

Gevraagd

21.2 a b

21.3

Op welke grondslagen kunnen de materiële vaste activa worden gewaardeerd? Waar kan men bij waardering op de grondslag van historische kosten aan denken?

Op 1 maart wordt een machine aangeschaft voor €300.000. De door de onderneming verwachte economische gebruiksduur is zes jaar en de verwachte restwaarde na afloop daarvan €12.000. Er wordt volgens de lineaire methode afgeschreven. De calculatorische afschrijving wordt maandelijks geboekt en de comptabele afschrijving jaarlijks, namelijk ultimo boekjaar. Het boekjaar van de onderneming valt samen met het kalenderjaar. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 210 Calculatorische afschrijving 010 Machines machines 015 Afschrijving machines 420 Afschrijvingskosten 200 Comptabele afschrijving machines machines

Gevraagd

a b c d e

21.4

318

Geef de journaalpost van de aanschaf van de machine. Geef de journaalpost van de calculatorische afschrijving in elk van de maanden maart tot en met december van het eerste boekjaar. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving eind eerste boekjaar. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen 200 en 210. Met welke bedragen komen de genoemde rekeningen voor op de kolommenbalans ultimo eerste boekjaar?

Een machine is vier jaar geleden aangeschaft voor €168.000. De gebruiksduur is geschat op vijf jaar. Er wordt lineair afgeschreven tot op een restwaarde van nihil. Thans, 1 januari van het vijfde jaar, bestaat de verwachting dat de machine nog drie jaar dezelfde prestaties levert.

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 430 Afschrijvingskosten 010 Machines machines 015 Afschrijving machines 970 Resultaten wegens 200 Comptabele afschrijving gebruiksduurwijziging machines machines 210 Calculatorische afschrijving machines Gevraagd

a b c d e f

Geef de stand van de rekeningen 010 en 015 aan het begin van het vijfde jaar. Geef de journaalpost van de verlenging van de gebruiksduur. Geef de journaalposten betreffende de maandelijkse calculatorische afschrijving. Geef de journaalpost betreffende de comptabele afschrijving. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen 200 en 210. Met welke bedragen komen de genoemde zes rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december van het vijfde jaar?

Thans dient ervan te worden uitgegaan dat de boekwaarde van de machine aan het begin van het vijfde jaar over de nog resterende gebruiksduur wordt afgeschreven, zodat rekening 970 nu vervalt. Toegevoegd moet worden: 980 Afschrijvingsverschillen machines. g h i

21.5

Geef de journaalposten van de maandelijkse calculatorische afschrijving in het vijfde jaar. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen 200 en 210.

De onderneming Valendries verkoopt op 30 juni van het zesde jaar een machine voor €20.000. De machine is vijfenhalf jaar geleden aangeschaft voor €288.000. De afschrijving geschiedt volgens de lineaire methode. De residuwaarde is op nihil gesteld. Aanvankelijk is uitgegaan van een economische gebruiksduur van acht jaar. In het vierde jaar wordt een kortere gebruiksduur geconstateerd. De totale gebruiksduur wordt op zes jaar geschat. In het grootboek van Valendries komen onder andere de volgende rekeningen voor: 440 Afschrijvingskosten 020 Machines machines 025 Afschrijving machines 950 Resultaat op afgestoten 220 Comptabele afschrijving machines machines 230 Calculatorische afschrijving machines

Gevraagd

a b c d e

Bereken de saldi van de rekeningen 020 en 025 per 1 januari van het zesde jaar. Geef de journaalposten van de calculatorische afschrijving van de maanden januari tot en met juni. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving van de maanden januari tot en met juni. Stel de rekeningen 020 en 025 samen. Geef de journaalpost van de afstoting van de machine. 21 Materiële vaste activa 319

21.6

Gevraagd

Door welke oorzaken kan een bijzondere waardevermindering optreden? b 1 Wat wordt verstaan onder de directe opbrengstwaarde van een machine? 2 Wat wordt verstaan onder de bedrijfswaarde van een machine? c Hoe wordt de recoverable amount van een machine bepaald? a

21.7

Gevraagd

Een afschrijvingssysteem brengt de systematische waardevermindering tot uitdrukking. Er kan echter ook een bijzondere waardevermindering optreden. Op grond van de internationale regelgeving moet aan het einde van elk boekjaar worden onderzocht in hoeverre de recoverable amount van een activum afwijkt van de boekwaarde. Deze impairment test is ook van toepassing op immateriële activa en financiële vaste activa.

a

NV Mijdrecht investeerde zes jaar geleden €900.000 in een machine waarmee het product XYZ wordt voortgebracht. De machine wordt in 10 jaar afgeschreven met gelijke bedragen per jaar, zonder met een restwaarde rekening te houden. Aan het einde van het zesde gebruiksjaar daalt de verkoopprijs van het product XYZ van €60 tot €40 per eenheid. De variabele kosten van de fabricage van het product XYZ zijn berekend op €30 per eenheid; de normale productie en afzet is 10 000 producten XYZ per jaar. De resterende economische gebruiksduur wordt op 3 jaar gesteld. Met de invloed van interest wordt geen rekening gehouden. Bereken aan het einde van het zesde gebruiksjaar: 1 de boekwaarde van de machine; 2 de bedrijfswaarde van de machine.

b c

21.8

Aan het einde van het zesde gebruiksjaar is de directe opbrengstwaarde van de machine €280.000. Is het verantwoord om de machine nog drie jaar te gebruiken? Geef de journaalpost die aan het einde van het zesde gebruiksjaar moet worden gemaakt.

In een industriële onderneming is een machine in gebruik, die twee jaar geleden is aangeschaft voor €250.000. De verwachte gebruiksduur is zes jaar en de verwachte restwaarde €10.000. Er wordt lineair afgeschreven. Thans stijgt de nieuwwaarde van €250.000 naar €300.000; de verwachte restwaarde stijgt naar €12.000. In het grootboek van de onderneming komen onder andere voor de rekeningen: 960 Resultaat op machines 020 Machines wegens prijswijziging 025 Afschrijving machines 055 Herwaarderingsreserve 056 Gerealiseerde herwaarderingsreserve


Gevraagd

a

Geef de journaalposten in verband met de gestegen nieuwwaarde.

De onderneming brengt de inhaalafschrijvingen ten laste van het resultaat. b 1 Met welk beginsel is dit strijdig? 2 Waar kunnen inhaalafschrijvingen dan ook beter op worden afgeboekt?

21.9

De onderneming Draaisma heeft vijf machines van een bepaald type in gebruik. Elke machine heeft een aanschafprijs van €90.000 en een gebruiksduur van vijf jaar. De restwaarde is nihil. Afschrijving vindt lineair plaats. De machines zijn successievelijk aangeschaft. Er is derhalve sprake van een ideaalcomplex. Steeds op 31 december wordt een machine vervangen. In het grootboek van de onderneming komen onder andere de volgende rekeningen voor: 230 Calculatorische afschrijving 010 Machines machines 015 Afschrijving machines 430 Afschrijvingskosten 060 Herwaarderingsreserve machines 220 Comptabele afschrijving machines

Gevraagd

a

Bereken de saldi van de rekeningen 010 en 015 per 1 januari.

Begin januari vindt een prijsstijging van 20% plaats. De nieuwwaarde van een machine is nu derhalve €108.000 geworden. b

Machines

Stel met betrekking tot het machinepark een overzicht samen volgens het volgende model:

Boekwaarde 1 januari

c d e f g

Herwaardering

Afschrijving

Boekwaarde 31 december

Geef de journaalpost naar aanleiding van de herwaardering als gevolg van de prijsstijging. Geef de journaalpost van de maandelijkse calculatorische afschrijving. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen 220 en 230. 1 Geef de stand van de rekeningen 010 en 015 aan het einde van het jaar voordat tot vervanging van een machine is overgegaan. 2 Vergelijk het verschil tussen de saldi van deze rekeningen met het totaal van de kolom ‘Boekwaarde 31 december’ van het overzicht sub b.

21 Materiële vaste activa 321

21.10

Een onderneming heeft een jaar geleden een machine aangeschaft voor €275.000. De afschrijving geschiedt lineair in vier jaar tot op een residuwaarde van nihil. Thans, 1 januari van het tweede jaar, stijgt de nieuwwaarde van de machine. Deze wordt €330.000. De onderneming houdt rekening met de financieringsstructuur. De financiering geschiedt voor 60% met eigen vermogen en voor 40% met vreemd vermogen. Ook in de toekomst is financiering in deze verhouding mogelijk. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 060 Herwaarderingsreserve 960 Resultaat op machines 065 Latente wegens prijswijzigingen financieringsresultaten 970 Financieringsresultaten

Gevraagd

Gevraagd

a b

Geef de journaalposten in verband met de stijging van de nieuwwaarde. Geef de journaalpost, die aan het einde van elk van de jaren 2, 3 en 4 wordt gemaakt van de vrijval van de latente financieringsresultaten.

*21.11

Een onderneming heeft zes machines van een bepaald type in gebruik. Elke machine heeft een aanschafprijs van €210.000. De machines worden in drie jaar lineair tot op een restwaarde van nihil afgeschreven. Er is sprake van een ideaalcomplex. Steeds op 31 december worden twee machines vervangen. Op 1 januari vindt een prijsstijging van 15% plaats. De nieuwwaarde van het machinepark komt daardoor uit op €1.449.000. De financiering geschiedt met 40% eigen vermogen en 60% vreemd vermogen. Tot nu toe werd op het vreemd vermogen jaarlijks €252.000 afgelost, terwijl tevens elk jaar €252.000 werd geleend. Als gevolg van de prijsstijging kan en zal jaarlijks €289.800 worden geleend.

a b

Geef de journaalpost in verband met de stijging van de nieuwwaarde. Geef de journaalpost die van de vrijval van de latente financieringsresultaten moet worden gemaakt: 1 op 31 december van het jaar van prijsstijging; 2 op 31 december van het jaar daarna; 3 op 31 december van het daaropvolgende jaar.

21.12

De onderneming De Grippen heeft twee jaar geleden een machine aangeschaft voor €281.400. De getaxeerde economische gebruiksduur is zeven jaar. Er wordt lineair afgeschreven tot op een restwaarde van nihil. Thans, 1 januari van het derde jaar, stijgt de nieuwwaarde van de machine van €281.400 naar €336.000. Er vindt inhaalafschrijving plaats. Het grootboek van De Grippen bevat onder meer de volgende rekeningen: 050 Herwaarderingsreserve 010 Machines 055 Gerealiseerde 011 Prijscorrectie machines herwaarderingsreserve 015 Afschrijving machines 016 Prijscorrectie afschrijving machines


Gevraagd

a b c d e f g 1 2 3 4

21.13

Geef de journaalposten van de stijging begin derde jaar van de nieuwwaarde. Geef de journaalpost van de maandelijkse calculatorische afschrijving in het derde jaar. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving over het derde jaar. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen Comptabele afschrijving machines en Calculatorische afschrijving machines. Geef de journaalpost van de gerealiseerde herwaardering in het derde jaar. Met welke bedragen komen de genoemde vier rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december van het derde jaar? Uit het saldo van welke rekening(en) blijkt: de aanschafprijs; de boekwaarde op de grondslag van historische kosten; de nieuwwaarde; de boekwaarde op de grondslag van actuele waarde?

Bij de onderneming De Weertjes is drie jaar geleden een machine aangeschaft voor €218.400. De verwachte economische gebruiksduur is acht jaar. De machine wordt lineair afgeschreven tot op nul euro. De aanschafprijs van de machine is herleid tot het prijsniveau van het basisjaar. Het prijsindexcijfer bij aankoop was 130 (basisjaar = 100). Op 1 juli van het tweede jaar is het prijsindexcijfer gestegen van 130 naar 150. In het grootboek van De Weertjes komen onder andere de volgende rekeningen voor: 027 Prijscorrectie afschrijving 020 Machines machines 021 Correctie machines 050 Herwaarderingsreserve 022 Prijscorrectie machines 055 Gerealiseerde 025 Afschrijving machines herwaarderingsreserve 026 Correctie afschrijving machines

Gevraagd

a

Bereken de saldi van de rekeningen 020, 021, 022, 025, 026 en 027 per 31 december van het derde jaar.

Thans, 1 januari van het vierde jaar, stijgt het indexcijfer van 150 naar 160. De Weertjes laat inhaalafschrijvingen achterwege. b c d e f g

Geef de journaalpost in verband met de stijging van het indexcijfer. Geef de journaalpost van de maandelijkse calculatorische afschrijving in het vierde jaar. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving over het vierde jaar. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen Comptabele afschrijving machines en Calculatorische afschrijving machines. Geef de journaalpost van de gerealiseerde herwaardering in het vierde jaar. Met welke bedragen komen de genoemde acht rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december van het vierde jaar?


h 1 2 3 4

21.14

Uit het saldo van welke rekeningen blijkt: de aanschafprijs; de boekwaarde op de grondslag van historische kosten; de nieuwwaarde; de boekwaarde op de grondslag van actuele waarde?

Een machine is zes jaar geleden aangeschaft voor €84.000. De verwachte gebruiksduur is zeven jaar. Er wordt lineair afgeschreven. De restwaarde wordt steeds op nihil gesteld. Begin vierde jaar is de nieuwwaarde van de machine gestegen van €84.000 naar €113.400. De onderneming past inhaalafschrijvingen toe. Begin zevende jaar wordt verwacht dat de machine nog drie jaar dezelfde prestaties kan leveren. Het voordeel uit dien hoofde wordt door de onderneming terstond als bate verantwoord. De nieuwwaarde van een vergelijkbare machine met een getaxeerde gebruiksduur van negen jaar bedraagt €113.400. Halverwege het zevende jaar stijgt deze nieuwwaarde tot €151.200. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 050 Herwaarderingsreserve 010 Machines 055 Gerealiseerde 011 Prijscorrectie machines herwaarderingsreserve 015 Afschrijving machines 016 Prijscorrectie afschrijving machines

Gevraagd

a b c d e f g h

Geef de stand van de rekeningen 010, 011, 015 en 016 aan het begin van het zevende jaar. Geef de journaalpost van de verlenging van de gebruiksduur. Geef de journaalpost van de maandelijkse calculatorische afschrijving voor januari tot en met juni. Geef de journaalposten van de stijging halverwege het zevende jaar van de nieuwwaarde. Geef de journaalpost van de maandelijkse calculatorische afschrijving voor juli tot en met december. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving over het zevende jaar. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen Comptabele afschrijving machines en Calculatorische afschrijving machines. Geef de journaalpost van de gerealiseerde herwaardering in het zevende jaar.

De gebruiksduur van de machine is langer dan oorspronkelijk geschat. De onderneming heeft terstond een bate verantwoord. i

21.15

Welke gedragslijn zou ook mogelijk geweest zijn?

Een machinepark is twee jaar geleden aangeschaft voor €168.000. De verwachte gebruiksduur is vijf jaar en de verwachte residuwaarde nihil. Er wordt lineair afgeschreven. Thans, 1 januari van het derde jaar, stijgt de nieuwwaarde van het ma-


chinepark van €168.000 naar €192.000. De onderneming gaat ten behoeve van de balanswaardering uit van de grondslag historische kosten en ten behoeve van de resultaatbepaling van de grondslag actuele waarde. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 230 Calculatorische afschrijving 010 Machines machines 015 Afschrijving machines 430 Afschrijvingskosten 055 Gerealiseerde machines herwaarderingsreserve 950 Resultaten wegens 220 Comptabele afschrijving prijswijziging machines machines Gevraagd

a b c d e

21.16

Geef de journaalpost in verband met de stijging van de nieuwwaarde. Geef de journaalpost van de maandelijkse calculatorische afschrijving in het derde jaar. Geef de journaalpost van de comptabele afschrijving over het derde jaar. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen 220 en 230. Met welke bedragen komen de genoemde zeven rekeningen voor op de kolommenbalans per 31 december van het derde jaar?

In een onderneming is drie jaar geleden een machine geïnstalleerd met een aanschafprijs van €240.000. De verwachte gebruiksduur is acht jaar. De afschrijving bedraagt elk jaar €30.000. Op 1 januari van het tweede jaar steeg de nieuwwaarde van de machine van €240.000 tot €268.800. Bij de onderneming vindt een dualistische toepassing van de actuele waardegedachte plaats (waardering op de balans naar historische kosten; afschrijvingskosten op de winst-en-verliesrekening naar actuele waarde). Bovendien wordt rekening gehouden met de invloed van financiering met vreemd vermogen. De verhouding eigen vermogen/vreemd vermogen wordt hierbij gesteld op 1/1. Thans, 1 januari van het vierde jaar, stijgt de nieuwwaarde van de machine van €268.800 tot €312.000. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 950 Resultaten wegens 055 Gerealiseerde prijswijzigingen machines herwaarderingsreserve 960 Financieringsresultaten 240 Comptabele afschrijving machines 250 Calculatorische afschrijving machines

Gevraagd

a b c

21.17

Bepaal het saldo van rekening 055 per 1 januari van het vierde jaar. Geef de journaalpost van de stijging begin vierde jaar van de nieuwwaarde. Geef de journaalpost van de opheffing van de rekeningen 240 en 250 eind vierde jaar.

De industriële onderneming Bergmans heeft drie jaar geleden aan het begin van het boekjaar een machine aangeschaft voor €250.000. De verwachte gebruiksduur van de machine is vijf jaar. De lineaire af21 Materiële vaste activa 325

schrijvingsmethode wordt toegepast. De restwaarde is op nihil gesteld. Begin tweede jaar is de nieuwwaarde gestegen van €250.000 naar €300.000. Begin vijfde jaar vindt een revisie plaats. In het grootboek van de onderneming Bergmans komen onder andere voor de rekeningen: 010 Machines 015 Afschrijving machines 011 Prijscorrectie machines 016 Prijscorrectie afschrijving machines Gevraagd

Bepaal de saldi per 1 januari van het vijfde jaar van de gegeven grootboekrekeningen. b Journaliseer de revisie voor het geval: 1 de revisie een gebruiksduurverlenging van één jaar ten gevolge heeft en de nota €68.500 bedraagt; 2 de revisie een gelijktijdige capaciteitsverhoging van 30% ten gevolge heeft en de nota €13.500 bedraagt; NB: De nieuwwaarde van de machine met de verhoogde capaciteit (en een gebruiksduur van vijf jaar) bedraagt €360.000. 3 de revisie een gebruiksduurverlenging van één jaar en een gelijktijdige capaciteitsverhoging van 30% ten gevolge heeft en de nota €87.500 bedraagt. NB: De nieuwwaarde van de machine met een verhoogde gelijktijdige capaciteit (en een gebruiksduur van vijf jaar) bedraagt €360.000. a

21.18

Een industriële onderneming schrijft de machines lineair af en stelt de residuwaarden op nihil. In geval van revisie wordt geactiveerd in verhouding tot de capaciteitstoeneming. De machines worden geregistreerd op de rekeningen: 010 Machines (standaard aanschafprijs) 011 Correctie machines 015 Afschrijving machines (op basis standaard aanschafprijs) 016 Correctie afschrijving machines Verdere gegevens: 1 Aan het einde van het zesde gebruiksjaar is machine C18 gereviseerd en gerepareerd. De kosten hiervan bedragen €12.000. Door de revisie is de gebruiksduur van de machine niet verlengd, maar de productiecapaciteit per uur is gebracht van 150 stuks op 180 stuks. De aanschafprijs van machine C18 is €180.000 bij een indexcijfer van 120. De aangenomen gebruiksduur is acht jaar. 2 Aan het einde van het vierde gebruiksjaar is machine B12 gereviseerd en gerepareerd. De kosten hiervan bedragen €47.500. Door de revisie wordt de gebruiksduur van de machine met twee jaar verlengd. De productie per uur is van 1 000 stuks op 1 200 stuks gebracht. De aanschafprijs van machine B12 is €96.000 bij een indexcijfer van 80. De aangenomen gebruiksduur is zes jaar.

Gevraagd

Journaliseer de revisie van machine C18 en de revisie van machine B12.


Het machinepark van het industriële bedrijf De Goorn NV bestaat uit drie machines A, B en C. Gegevens betreffende deze machines:

* 21.19

Machine A B C

Aanschafdatum 1 januari 2000 1 juli 2001 1 januari 2002

Aanschafprijs € 480.000 € 400.000 € 600.000

Gebruiksduur 10 jaar 10 jaar 8 jaar

De afschrijving van de machines geschiedt volgens de lineaire methode, zonder rekening te houden met een residuwaarde. Over delen van het jaar wordt naar tijdsgelang afgeschreven. Op 1 januari 2003 is machine A geherwaardeerd met 25%; hierbij werd geen inhaalafschrijving toegepast. Gevraagd

a b c 1 2 3 4

Geef de journaalpost van de herwaardering op 1 januari 2003. Bereken per 1 januari 2005 het saldo van de rekeningen 010, 011, 020, 021 en 050 (zie bijlage aan het eind van deze opgave). Stel de volgende journaalposten op: van de maandelijkse calculatorische afschrijving in 2005; van de comptabele afschrijving over 2005; van de opheffingsboeking van de rekeningen in rubriek 2 ultimo 2005; van de gerealiseerde herwaardering in 2005.

Op 1 januari 2006 vinden de volgende mutaties plaats: 1 De resterende gebruiksduur van machine B wordt gesteld op 321– jaar. 2 Machine C wordt gereviseerd, waarvoor een factuur werd ontvangen van Y95.900. Afzien van omzetbelasting. Door de revisie is de gebruiksduur met één jaar toegenomen, terwijl de capaciteit werd aangepast aan de nieuwste uitvoering van dezelfde machine. In de nieuwste uitvoering kost de machine Y630.000. 3 Per 1 januari 2006 wordt de boekwaarde van machine A weer gebaseerd op de oorspronkelijke aanschafprijs. Het resterende deel van de herwaardering wordt overgeboekt naar de Algemene Reserve. d

Stel de journaalposten op van elk van de hiervoor genoemde mutaties.

Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van De Goorn NV: 250 Comptabele afschrijving 010 Machines machines 011 Afschrijving machines 251 Calculatorische afschrijving 020 Prijscorrectie machines machines 021 Prijscorrectie afschrijving 420 Reparatiekosten machines machines 440 Afschrijvingskosten 050 Herwaarderingsreserve machines machines 940 Resultaat gebruiksduur055 Gerealiseerde herwaardering 080 Algemene Reserve wijziging machines 130 Crediteuren


21.20

Een machine met een verwachte economische gebruiksduur van vijf jaar is drie jaar geleden aangeschaft voor €150.000. De machine wordt lineair afgeschreven. Aangenomen wordt dat de restwaarde nihil is. Halverwege het tweede jaar is de nieuwwaarde gestegen tot €180.000. Thans treedt plotseling een economische veroudering op. Een vergelijkbare machine blijkt €100.000 te kosten. De overige omstandigheden blijven gelijk. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 960 Resultaat wegens 020 Machines economische veroudering 021 Prijscorrectie machines 025 Afschrijving machines 026 Prijscorrectie afschrijving machines

Gevraagd

a b

Gevraagd

Bepaal de saldi van de rekeningen 020, 021, 025 en 026 vlak vóór de constatering van de plotseling optredende economische veroudering. Geef de journaalpost voortvloeiende uit de plotseling optredende economische veroudering.

21.21

Het productieniveau in een onderneming bedraagt 2 500 eenheden per jaar. Een en ander wordt gerealiseerd met een machine die vijf jaar geleden is aangeschaft voor €210.000. De verwachte economische gebruiksduur is acht jaar. De machine wordt tot op een restwaarde van nihil lineair afgeschreven. De complementaire kosten bedragen €55.000 per jaar. Begin derde jaar is de nieuwwaarde gestegen tot €240.000. Thans treedt een schoksgewijze economische veroudering op. Een nieuwe machine kost weliswaar eveneens €240.000, maar de complementaire kosten bedragen €40.000 per jaar. In de onderneming vindt een intracomptabele registratie naar tweeërlei prijsgrondslag plaats.

a

Bereken de boekwaarde van de machine vlak vóór de optredende schoksgewijze economische veroudering. Bereken de nieuwe waarde van de nog resterende prestaties van de oude machine. NB: De rentefactor kan worden verwaarloosd. Geef de journaalpost van de economische veroudering.

b

c

21.22

In de onderneming Vormer bedraagt het productieniveau 5 000 eenheden per jaar. Een en ander wordt bereikt met een machine die vier jaar geleden is aangeschaft voor €165.000. De verwachte economische gebruiksduur is vijf jaar. De afschrijving geschiedt lineair tot op een restwaarde van nihil. De complementaire kosten bedragen €30 per eenheid. Begin derde jaar is de nieuwwaarde van de machine gestegen naar €180.000. Thans is een nieuwe machine verkrijgbaar waarvan de complementaire kosten €25 per eenheid bedragen. De verkrijgingsprijs van deze machine bedraagt €200.000. De overige factoren zijn gelijk. De directe opbrengstwaarde van de oude machine bedraagt €25.000.


In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 010 Machines 015 Afschrijving machines 011 Prijscorrectie machines 016 Prijscorrectie afschrijving machines Gevraagd

a

b

21.23

Rek.nr. 010.0 010.1 010.2 011.0 011.1 011.2

Toon aan dat tot afstoting van de oude machine moet worden overgegaan. NB: De rentefactor kan worden verwaarloosd. Geef de journaalpost van de afstoting van de machine.

In de balans per 31 december 2006 van de onderneming Jacobs BV komt één bedrag voor materiële vaste activa voor van €2.170.000. De materiële vaste activa bestaan bij Jacobs BV uitsluitend uit machines. Per genoemde datum vertonen de volgende grootboekrekeningen de daarachter vermelde saldi:

Rekening naam Machines in juridische eigendom Machines in huurkoop Machines in lease Afschrijving machines in juridische eigendom Afschrijving machines in huurkoop Afschrijving machines in lease

Gevraagd

a

b

c

Saldo Debet € 1.270.000 € 320.000 € 2.180.000

Credit

€ € €

490.000 250.000 860.000

Kunnen er in de saldi van de rekeningen 010.0 en 011.0 bedragen begrepen zijn van machines die aangetrokken zijn op basis van koop op afbetaling (koop op afbetaling in enge zin)? Kunnen er in de saldi van de rekeningen 010.2 en 011.2 bedragen begrepen zijn van machines waarover de onderneming beschikt op basis van operationele leasing? Wat moet er ingevolge art. 2:366 lid 2 BW in de toelichting van de jaarrekening tot uitdrukking worden gebracht?


22 Onderzoek en ontwikkeling

22.1

Gevraagd

Onderzoek heeft ten doel nieuwe wetenschappelijke of technische kennis en inzichten te verkrijgen; het betreft vernieuwend en planmatig onderzoekswerk. Ontwikkeling betreft de toepassing van kennis (verkregen door onderzoek of op een andere wijze) leidend tot een plan of ontwerp voor de productie van nieuwe of substantieel verbeterde producten.

In hoeverre wijken met betrekking tot de kosten van onderzoek de verslaggevingsstandaarden af van de wettelijke bepalingen? b 1 Waaruit bestaan de vervaardigingskosten van het in de ontwikkelingsfase ontstane immateriële vaste actief? 2 Welke kosten moeten buiten de vervaardigingskosten blijven? a

22.2

In het grootboek van de industriële onderneming Pelzer komen onder andere de volgende rekeningen voor: 604 Toeslag ontwikkelkosten 040 Werkelijke ontwikkelkosten 614 Standaardtoeslag 041 Budget ontwikkelkosten ontwikkelkosten 042 Te dekken budget 620 Werkelijke aanloopverliezen ontwikkelkosten 621 Budget aanloopverliezen 043 Dekking ontwikkelkosten 950 Begrote aanloopverliezen 450 Ontwikkelkosten In januari is de ontwikkeling van een nieuw product ter hand genomen. De standaardkostprijs van dit product is als volgt: Grondstoffen Direct loon Toeslag indirecte fabricagekosten Toeslag (waardeloze) uitval 5/95 × €190 = Toeslag ontwikkelkosten

€ € € €

70 80 40 190 10 200 15 215

Voor ontwikkelingskosten is begroot €300.000; de verwachte verkoop binnen de dekkingsperiode is 20 000 producten. Als aanloopverliezen zijn in de maanden maart en april extra uitvaleenheden te verwachten. Hiervoor is begroot: in maart 180 producten à €200 = € 36.000 in april 45 producten à €200 = 9.000 € 45.000 Voor het begrote aanloopverlies wordt aan de fabricageafdeling maandelijks een budget toegekend. Dit budget wordt ten laste van de winsten-verliesrekening geboekt. 330

A In januari bedragen de kosten van ontwikkeling: grondstoffen € 118.000 laboratorium € 110.500 B In februari bedragen de kosten van ontwikkelkosten: laboratorium € 76.200 C De in de maanden maart en april ontstane extra uitval moet als aanloopkosten worden beschouwd. Productie maart 500 stuks, waarvan afgekeurd 210 stuks. Productie april 600 stuks, waarvan afgekeurd 80 stuks. D Productie mei 650 stuks, waarvan afgekeurd 37 stuks. Gevraagd

Geef de journaalpost voor de toekenning van het budget voor de ontwikkelingskosten. b Geef de journaalpost(en) van de verstrekte gegevens van januari. c Idem van februari. d Idem van maart. e Idem van april. f 1 Het saldo van de rekening 040 Werkelijke ontwikkelkosten na afloop van de ontwikkelingsperiode. 2 Geef de journaalpost van de budgetafwijking na afloop van de ontwikkelingsperiode. g Geef de journaalposten van de verstrekte gegevens van mei. a

Na afloop van de dekkingsperiode geeft rekening 043 Dekking ontwikkelkosten een saldo van €279.000. h

* 22.3

040 041 042 043

Geef de in dit verband te maken journaalpost.

Bij de industriële onderneming Zesweg vertonen met betrekking tot het nieuwe product Q de volgende rekeningen per 1 maart de daarachter vermelde saldi:

Werkelijke ontwikkelingskosten Budget ontwikkelingskosten Te dekken budget ontwikkelingskosten Dekking ontwikkelingskosten

Debet € 2.450.000

Credit €

€

2.500.000 –

2.500.000 –

Op 1 maart wordt begonnen met de fabricage van product Q en wordt de ontwikkelingsfase afgsloten. De standaardkostprijs van een goedgekeurd product Q inclusief de toeslag voor ontwikkelingskosten is als volgt:

22 Onderzoek en ontwikkeling 331

Grondstoffen 14 kg à €10 per kilogram = Direct loon 2 arbeidsuren à €50 per uur = Toeslag indirecte fabricagekosten 3 machine-uren à €40 per uur = Toeslag uitval 10/90 × €360 = Toeslag ontwikkelingskosten €2.500.000/100.000 =

€ -

140 100

€ €

120 360 40 400

€

25 425

Over maart worden de volgende gegevens verstrekt: · De werkelijke verbruiken ten behoeve van het product Q zijn: direct grondstoffenverbruik 27 500 kg aantal directe arbeidsuren 4 200 u aantal machine-uren 5 800 u · 2 000 producten Q zijn in bewerking genomen en gekeurd; goedgekeurd zijn 1 500 producten Q. In het grootboek van Zesweg komen behalve de reeds genoemde rekeningen onder andere de volgende rekeningen voor: 611 Standaard directe lonen 450 Ontwikkelingskosten 612 Standaard toeslag indirecte 600 Direct grondstoffenverbruik fabricagekosten 601 Directe lonen 613 Standaard toeslag uitval602 Toeslag indirecte kosten fabricagekosten uitvalkosten 614 Standaard toeslag 603 Uitvalkosten ontwikkelingskosten 604 Toeslag ontwikkelingskosten 610 Standaard direct grondstoffenverbruik

Gevraagd

a

Geef alle journaalposten ter bijwerking van de verstrekte grootboekrekeningen. In april zijn 2 400 producten Q in bewerking genomen en gekeurd; goedgekeurd zijn 2 000 producten Q.

b

* 22.4

Geef de hiermee samenhangende journaalposten.

In het grootboek van NV Deux-ponts te Oudendijk komen de volgende rekeningen voor met de bijbehorende saldi per 1 januari: 042 Te dekken ontwikkelingskosten € 115.500 Debet 043 Dekking ontwikkelingskosten € 65.190 Credit In de fabricageafdeling wordt het product X vervaardigd. Bij de productie doet zich uitval voor, die begroot is op 10%. De afgekeurde producten zijn van dien aard dat ze door een speciaal daartoe gekwalificeerd bedrijf moeten worden vernietigd. De vernietigingskosten worden als uitvalkosten behandeld en zijn in de standaardkostprijs gecalculeerd.


De standaardkostprijs voor 10 producten X luidt als volgt: Grondstoffen: 60 kg à € 4 € 240 Manuren: 3 uur à €40 120 Machine-uren: 1,2 uur à €72,50 87 Vernietigingskosten 21 € 468 Uitval 10% 52 € 520 Toeslag ontwikkelingskosten 30 € 550 Gevraagd

a 1 Hoeveel goedgekeurde producten moet men maken opdat de ontwik-

kelingskosten volledig zijn gedekt? 2 Geef gemotiveerd aan wat de vernietigingskosten zijn van één afge-

keurd product. In het grootboek komen verder de volgende rekeningen voor: 610 Afleveringen grondstoffen 120 Te betalen vernietigings611 Afleveringen direct loon kosten 612 Afleveringen machinekosten 600 Verbruik grondstoffen 613 Toegestane uitvalkosten 601 Verbruik direct loon 614 Toegestane ontwikkelings602 Verbruik machinekosten kosten 603 Werkelijke uitvalkosten 604 Toeslag ontwikkelingskosten 700 Voorraad gereed product In januari was de productie 1 120 producten, waarvan er 1 000 zijn goedgekeurd. b c

Stel de journaalposten op van de productie in januari. Geef de controleberekening eind januari van het saldo van de rekeningen 603 en 613. In het grootboek komt verder de rekening voor: 550 Resultaat fabricageafdeling. Deze rekening had per 31 januari een debetsaldo van €125. De rekening werd gedebiteerd voor de kosten en gecrediteerd voor de dekking over januari. Men wil deze rekening met terugwerkende kracht vanaf 1 januari vervangen door de volgende vier rekeningen: 563 Dekking constante kosten 560 Werkelijke kosten fabricageafdeling fabricageafdeling 561 Budget fabricageafdeling 562 Te dekken constante kosten fabricageafdeling In januari was het aantal machine-uren 145. De normale bezetting van de fabricageafdeling is 1 680 uur per jaar. De begrote constante kosten zijn €71.400 (op jaarbasis); de variabele kosten zijn proportioneel variabel.

d

Geef de journaalpost ter vervanging van rekening 550 Resultaat fabricageafdeling.


Aan het einde van het boekjaar is het saldo van rekening 043 Dekking ontwikkelingskosten €87.180. De realiseerbare waarde van de geactiveerde ontwikkelingskosten wordt nu gesteld op €20.000. De standaardkostprijs wordt niet aangepast. e

22.5

Geef de journaalpost die nu moet worden gemaakt.

NV Berkhout te Ursem heeft per 1 november 2006 een nieuw product aan haar assortiment toegevoegd. De standaardkostprijscalculatie voor 100 producten luidt als volgt: Grondstof: 200 kg à €12 Manuren: 15 uur à €50 Machine-uren: 4 uur à €38,50

€ 2.400.00 750.00 154.00 € 3.304.00

Uitval 8%:

hieruit is terug te winnen: 14 kg grondstof à €12 Terugwinkosten:1 uur à € 33,40

€ -

168.00 33,40 134,60 € 3.169,40 275,60 € 3.445.00 455.00 € 3.900.00

Toeslag voor uitval Toeslag voor ontwikkelingskosten Standaardkostprijs voor 100 producten

De ontwikkelingskosten hebben betrekking op de uitgaven voor een aangekocht octrooi alsmede op de gemaakte kosten voor het prototype van het product. De normale productie is op jaarbasis 400 000 ongekeurde producten; de verwachte bezetting is 8712–% van de normale bezetting. De verkoopprijs van één artikel is €65 per stuk (exclusief omzetbelasting). Aan de begroting voor 2006 is het volgende ontleend:

Constante kosten € 348.000

Fabricageafdeling

Variabele kosten € 234.500

De ontwikkelingskosten zijn gedekt als er 1 000 000 goedgekeurde producten zijn geproduceerd. Gevraagd

a 1 Splits het machinetarief ad €38,50 in het deel voor de constante kosten

en het deel voor de variabele kosten. 2 Bereken de waarde van één afgekeurd product. 3 Bereken het budget voor de ontwikkelingskosten.


Over november 2006 zijn de volgende financiële feiten bekend: 1 Verbruiksrapporten: afgegeven grondstoffen: 53 200 kg aantal machine-uren: 960 uur 2 Rapportage loonadministratie: directe manuren: 3 950 uur € 122.450 indirecte manuren: 400 uur € 12.000 werkgeversaandeel sociale lasten: op directe manuren € 78.930 op indirecte manuren € 8.005 3 Productierapporten: In totaal zijn er 26 300 producten geproduceerd; hiervan werden 23 000 producten goedgekeurd. 4 Terugwinrapporten: Uit 2 376 afgekeurde producten werd 4 200 kg grondstof teruggewonnen; hieraan werd 301 uren besteed door de terugwinafdeling. 5 Verkooprapport: Aan afnemers werd gefactureerd € 1.690.000 verleende rabat 90.000 € 1.600.000 omzetbelasting 19% - 304.000 € 1.904.000 Alle verkochte producten zijn verzonden. Het gecalculeerde rabat is 5%. 6 Memoriaal: Hierin is vastgelegd: · de overige gegevens ter bijwerking van de rekeningen die met de budgettering van de fabricageafdeling hebben te maken; · de gegevens die nodig zijn voor de afsluiting van de ontwikkelingsperiode. Tot en met oktober 2006 is er aan ontwikkelingskosten geboekt €4.541.200. b 1 Bereken het budget voor de fabricageafdeling voor november 2006. 2 Bereken de seizoencorrectie voor november 2006, als het aantal machi-

ne-uren dat op grond van het seizoenpatroon als normaal moet worden beschouwd 1 200 is. c Stel alle journaalposten op naar aanleiding van de hiervoor genoemde financiële feiten 1 tot en met 6 (zie voor de te gebruiken grootboekrekeningen de bijlage aan het eind van deze opgave). d Stel de controleberekening op van: 1 het bezettingsresultaat van de fabricageafdeling; 2 het terugwinresultaat.


Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema van NV Berkhout: 601 Direct loon 040 Seizoencorrecties 602 Toeslag indirecte fabricage050 Werkelijke ontwikkelingskosten kosten 603 Werkelijke uitvalkosten 051 Budget ontwikkelingskosten 604 Toeslag ontwikkelingskosten 052 Te dekken budget 610 Standaard grondstofverbruik ontwikkelingskosten 611 Standaard direct loon 053 Dekking ontwikkelings612 Standaard toeslag indirecte kosten fabricagekosten 120 Debiteuren 613 Standaard uitvalkosten 161 Af te dragen sociale lasten 614 Standaard ontwikkelings171 Te betalen omzetbelasting kosten 260 Tussenrekening lonen 640 Betaald direct loon 300 Voorraad grondstof 641 Verrekend direct loon 410 Indirect loon 450 Toeslag ontwikkelingskosten 680 Resultaat op terugwinning 700 Voorraad gereed product 560 Werkelijke kosten fabricage710 Voorraad afgekeurd product afdeling 800 Kostprijs omzet 561 Budget fabricageafdeling 801 Toeslag rabatten 562 Te dekken constante kosten 805 Bruto-omzet fabricageafdeling 810 Gegeven rabatten 563 Dekking constante kosten 811 Verrekende rabatten fabricageafdeling 930 Budgetresultaat 580 Werkelijke terugwinkosten ontwikkelingskosten 581 Dekking terugwinkosten 600 Direct grondstofverbruik

22.6

NB: Met omzetbelasting wordt geen rekening gehouden. Handelsonderneming Huting heeft €120.000 ontwikkelingskosten betaald voor het recht om een nieuw product in haar assortiment op te nemen. Het product zal worden verkocht tegen een vaste brutoverkoopprijs van €100; in deze prijs is €2 gecalculeerd ter dekking van de betaalde ontwikkelingskosten. De normale jaaromzet is als volgt begroot:

Ordergrootte

Aantal orders

lager dan €1.500 €1.500 – < €3.000 €3.000 en hoger

400 500 300 1.200

Gemiddelde ordergrootte € 750 € 2.250 € 4.000

Bruto-omzet € €

300.000 1.125.000 1.200.000 2.625.000

Rabat in percenten 10 20 40

Rabat in euro € 30.000 225.000 480.000 € 735.000

In het eerste kwartaal na de introductie van het product zal de omzet beneden de normale omvang blijven. Ter stimulering van de afzet in dit eerste kwartaal zal een speciale reclamecampagne worden gevoerd waarvan de kosten worden geschat op €52.500. Voorts zullen de rabatpercentages in dit eerste kwartaal hoger zijn dan normaal.


De omzetbegroting in het eerste kwartaal is als volgt:

Ordergrootte

Aantal orders

lager dan €1.500 €1.500 – < €3.000 €3.000 en hoger

100 100 25 225

Gemiddelde ordergrootte € 750 € 2.250 € 4.000

Bruto-omzet € €

75.000 225.000 100.000 400.000

Rabat in percenten 25 35 55

Rabat in euro € 18.750 78.750 55.000 € 152.500

De constante kosten van de orderafdeling zijn begroot op €66.000 per jaar; de variabele kosten op €32,50 per order. De orderkosten zijn in de brutoverkoopprijs gecalculeerd op basis van een percentage van de brutoverkoopprijs. De volgende kosten van het eerste kwartaal worden geboekt als promotiekosten voor het nieuwe product: · de extra rabatten; · het onderbezettingsverlies van de orderafdeling; · het verlies op de orderkosten als gevolg van de achtergebleven ordergrootte; · de kosten van de reclamecampagne. Na afloop van het eerste kwartaal komen de volgende gegevens ter beschikking: Bruto-omzet € 350.000 Rabat - 133.750 € 216.250 Aantal orders: 200. Nota reclamebureau € 48.000 Gevraagd

a

Bereken: 1 de orderkosten per order; 2 het percentage orderkosten;

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 563 Verrekende constante kosten 070 Ontwikkelingskosten orderafdeling 071 Budget ontwikkelingskosten 801 Orderkosten 072 Te dekken budget 802 Toeslag ontwikkelingskosten ontwikkelingskosten 803 Rabatten 073 Gedekte ontwikkelings805 Omzet kosten 810 Gegeven rabatten 130 Debiteuren 811 Ingecalculeerde rabatten 160 Crediteuren 815 Te verrekenen orderkosten 499 Overboekingsrekening 816 Verrekende orderkosten 560 Kosten orderafdeling 880 Promotiekosten 561 Budget orderafdeling 562 Te dekken constante kosten orderafdeling b

Journaliseer over het eerste kwartaal de volgende gegevens: 1 het budget ontwikkelingskosten; 2 de verkopen; 22 Onderzoek en ontwikkeling 337

3 4 5 6 7 8 9 10 11

* 22.7

de dekking kosten orderafdeling; de nota van het reclamebureau; het extra rabat; het normale rabat; het vaste budget orderafdeling; het bezettingsverschil orderafdeling; de orderkosten begrepen in de verkopen; de kosten veroorzaakt door achtergebleven ordergrootte; de ontwikkelingskosten begrepen in de omzet.

De directie van de groothandelsonderneming ‘Reinhof’ te Boxmeer heeft besloten met ingang van 1 september een nieuw artikel aan haar assortiment toe te voegen. Op de vastgestelde brutoverkoopprijs van €25 per stuk (exclusief omzetbelasting) zal een rabat worden verleend, dat varieert met de ordergrootte. Ten aanzien van de budgettering en de calculatie van dit nieuwe artikel worden de volgende gegevens verstrekt: 1 De normale omvang en samenstelling van de jaaromzet (bedragen exclusief omzetbelasting) is als volgt:

Ordergrootte

Rabat in percenten 10 20 30 40

€0 – € 500 €501 – €1.000 €1.001 – €2.000 €2.001 en hoger

Aantal orders 480 300 200 100 1.080

Gemiddelde ordegrootte € 250 € 750 € 1.500 € 3.000

Bruto-omzet € €

120.000 225.000 300.000 300.000 945.000

Het rabat wordt ingecalculeerd met een gemiddeld percentage van de bruto-omzet (exclusief omzetbelasting). 2 In de brutoverkoopprijs van het nieuwe artikel is €0,50 gecalculeerd voor gemaakte ontwikkelingskosten. 3 De maand september wordt als introductieperiode beschouwd. Om het nieuwe artikel te pousseren zal in deze maand een speciale reclamecampagne worden gehouden en zal bovendien een speciale rabatregeling van kracht zijn. De kosten van de speciale reclamecampagne worden begroot op €50.000; de met de speciale rabatregeling samenhangende begrote extra rabatten worden gevonden door het te verlenen rabatbedrag te verminderen met het in te calculeren rabatbedrag. De kosten van de speciale reclamecampagne alsmede de extra rabatten worden beschouwd als introductiekosten. Dit geldt tevens ten aanzien van het gedurende de introductieperiode begrote nadelige bezettingsresultaat van de orderafdeling en het begrote nadelige ordergrootteresultaat. De begrote omvang en samenstelling van de omzet (bedragen exclusief omzetbelasting) in september is als volgt:


Ordergrootte

Rabat in percenten 20 30 40 50

€0 – € 500 €501 – €1.000 €1.001 – €2.000 €2.001 en hoger

Aantal orders 30 20 7 3 60

Gemiddelde ordegrootte € 250 € 750 € 1.500 € 3.000

Bruto-omzet € €

7.500 15.000 10.500 9.000 42.000

4 De totale vaste orderkosten met betrekking tot dit nieuwe artikel worden begroot op €54.000 per jaar en de variabele orderkosten op €20 per order. De kosten van de orderafdeling worden gemengd gebudgetteerd; dekking geschiedt met behulp van een bedrag (tarief) per order. Ten behoeve van de calculatie van de orderkosten wordt gebruikgemaakt van een percentage van de brutoverkoopprijs (exclusief omzetbelasting). 5 De magazijnafgifteprijs van het nieuwe artikel is vastgesteld op €12,50 per eenheid. Gevraagd

a 1 2 3 4

Bereken met betrekking tot het nieuwe artikel (percentages in één decimaal nauwkeurig): het calculatietarief voor het rabat; het dekkingstarief voor de orderkosten; het calculatietarief voor de orderkosten; het begrote bedrag voor introductiekosten. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 801 Standaardrabatten 023 Dekking ontwikkelings802 Standaardtoeslag orderkosten kosten 110 Bank 803 Standaardtoeslag 130 Debiteuren ontwikkelingskosten 140 Crediteuren 805 Bruto-opbrengst verkopen 181 Te betalen OB 810 Verleende rabatten 499 Overboekingsrekening 815 Ingecalculeerde rabatten 520 Kosten orderafdeling 820 In te calculeren orderkosten 521 Budget orderafdeling 825 Ingecalculeerde orderkosten 522 Te dekken budget order830 Werkelijke introductiekosten afdeling 835 Budget introductiekosten 523 Dekking orderafdeling 940 Begrote introductiekosten 700 Magazijnvoorraad 800 Standaardkostprijs verkopen

b c

Met behulp van welke grootboekrekeningen wordt het normatieve verkoopresultaat bepaald? Geef alle journaalposten om de gegeven grootboekrekeningen voor september bij te werken. Gegevens over september met betrekking tot het in die maand geïntroduceerde nieuwe artikel: 1 · omzet tegen brutoverkoopprijs (exclusief 19% omzetbelasting): €40.000 22 Onderzoek en ontwikkeling 339

· verleende rabatten: €15.000 · aantal orders: 50 · alle verkochte en gefactureerde goederen zijn ook afgeleverd; 2 per bank betaald €45.000 aan kosten, betrekking hebbend op de speciale reclamecampagne; per ultimo is uit dezen hoofde nog te voldoen €1.500; 3 goedkeuring van de begroting voor de introductiekosten. d

Geef alle journaalposten om de gegeven grootboekrekeningen voor oktober bij te werken. Gegevens over oktober met betrekking tot het nieuwe artikel: 1 · omzet tegen brutoverkoopprijs (exclusief 19% omzetbelasting): €81.000; · verleende rabatten: €25.000; deze rabatten werden geheel overeenkomstig de normale rabatschaal berekend; · aantal orders: 90; · alle verkochte en gefactureerde goederen zijn ook afgeleverd; 2 uit de kostenverdeelstaat blijkt dat de orderafdeling moet worden belast voor €6.500.

e 1 Bereken voor oktober het totaal van de resultaten betreffende het nieu-

we artikel, voor zover dit is af te leiden uit de verstrekte gegevens. 2 Verklaar de afwijking tussen de verleende en de ingecalculeerde rabat-

ten over oktober. (MO)

22.8

In 2006 heeft Wouter Sluis BV te Beemster een nieuw product ontwikkeld. De ontwikkelingskosten bedroegen €144.000 en zijn geactiveerd; er is ook een wettelijke reserve gevormd. De productie start per 1 januari 2007. Men houdt rekening met het feit dat gedurende de eerste drie maanden van 2007 kosten zullen ontstaan bestaande uit extra uitval en extra instellen/bijstellen van de machines. Voor de aanloopkosten is een begroting opgesteld. De fabricageafdeling krijgt op grond van de begroting elke maand een budget toegekend. Voor 2007 is het volgende productieplan opgesteld:

Maanden

Brutoproductie per maand

Januari Februari Maart April, mei, juni Juli, augustus September tot en met december

1 000 stuks 1 000 stuks 1 000 stuks 1 000 stuks 400 stuks 1 000 stuks


Uitval in %

Normaal 10 10 10 10 10 10

Extra instellen Initieel 35 20 5 0 0 0

30 keer 10 keer 5 keer 0 keer 0 keer 0 keer

De brutoproductie voor elke maand komt overeen met de normale bezetting van die maand. In de maanden juli en augustus is de normale bezetting lager in verband met vakantie van het personeel. Bij de calculatie gaat men ervan uit dat het nieuwe product gedurende vijf jaar in dezelfde hoeveelheden zal worden geproduceerd en verkocht. Gevraagd

a

Bereken voor vijf jaar het begrote aantal goedgekeurde producten. Voor het nieuwe product is voor 10 producten de volgende kostprijscalculatie opgesteld: Grondstof X: 20 kg à €16 per kilogram € 320.00 Direct loon: 1 uur à €55 per uur 55.00 Machinekosten: 4 uur à €102,80 per uur 411,20 Fabricagekosten tien ongekeurde producten € 786,20 Toeslag voor normale uitval 31,80 € 818.00 Toeslag voor ontwikkelingskosten 30.00 Standaardkostprijs tien goedgekeurde producten € 848.00 Bij voorgaande calculatie heeft men rekening gehouden met het feit dat elk uitgevallen product kan worden verkocht voor €50 per stuk.

b c

Bereken de normale bezetting in machine-uren per jaar. Geef de controleberekening van de toeslag voor normale uitval ad €31,80. Aan de bedrijfsbegroting voor 2007 zijn nog de volgende gegevens ontleend: 1 Instelafdeling Dit is een hulpafdeling van de fabricageafdeling die gemengd wordt gebudgetteerd. De machines die bij de productie van het nieuwe artikel zijn gebruikt, moeten na 40 uur in bedrijf te zijn geweest opnieuw worden ingesteld. Per instelbeurt zijn de kosten: variabel: 4 manuren à €37,50 per uur € 150 vast: gebruik meetapparatuur 50 € 200 2 Fabricageafdeling Deze afdeling wordt ook gemengd gebudgetteerd. De verwachte bezetting is gelijk aan de normale bezetting. De totale kosten van deze afdeling zijn begroot op €444.096. Hiervan zijn €129.600 eerstbelaste variabele kosten, terwijl de enige doorbelaste kosten afkomstig zijn van de instelafdeling, die voor de fabricageafdeling eveneens als variabele kosten worden beschouwd. 3 Aanloopkosten De budgetten voor de eerste drie maanden van 2007 zijn als volgt: januari € 16.017 februari € 7.724 maart € 2.431


d e f g

Bereken het normale aantal instellingen per jaar. Stel de controleberekening op van het bedrag ad €444.096. Bereken het vaste deel van het machine-uurtarief. Stel de controleberekening op van het budget voor de aanloopkosten in januari 2007. Verdere gegevens: 1 Ontvangen grondstoffen worden geadministreerd tegen vaste verrekenprijs (v.v.p.). De toeslag voor het dekken van de magazijnkosten bedraagt €0,80 per kilogram en maakt deel uit van de v.v.p. De dekking van de magazijnkosten wordt voor 20% geboekt bij ontvangst van de ingekochte grondstoffen en voor 80% bij de afgifte aan de fabricageafdeling. De inkoopfacturen betreffende ingekochte grondstoffen worden pas geboekt als de grondstoffen ontvangen en gecontroleerd zijn. 2 Alle kosten, dus zowel de directe als de indirecte kosten, worden bij Wouter Sluis BV in eerste instantie in rubriek 4 opgenomen. 3 In het tarief voor het directe loon van de fabricageafdeling is een bedrag van €15 ter dekking van de kosten van de afdeling Personeelszaken opgenomen.

h

Stel de journaalposten op van de hierna volgende financiële feiten. Het te gebruiken rekeningstelsel is als bijlage aan het eind van deze opgave opgenomen. Financiële feiten over januari 2007: 1 Magazijnontvangstenregister: ontvangen en goedgekeurd 4 200 kg grondstof X. 2 Inkoopregister: factuur van leverancier Bax: 3 950 kg grondstof X 19% omzetbelasting 1% kredietbeperkingstoeslag

€ € €

60.200.00 11.438.00 71.638.00 716,38 72.354,38

3 Magazijnafgiftenregister: afgegeven aan de fabricageafdeling 2 100 kg grondstof X. 4 Kostenverdeelstaat directe en indirecte kosten (gedeeltelijk): grondstof X € 33.600 brutoloon fabricage (102 uur) 4.111 kosten afdeling Personeelszaken 2.800 kosten afdeling Instellen 7.400 kosten afdeling Fabricage - 42.180 € 90.091 5 Fabricageregister: a aantal machine-uren 405 b aantal keren instellen 38 6 Productieregister: brutoproductie hiervan afgekeurd goedgekeurd 342 Deel 2 Industriële ondernemingen

980 stuks 400 stuks 580 stuks

7 Bankboek (betalingen): a De factuur van Bax onder aftrek van de kredietbeperkingstoeslag € 70.735 b Facturen waarop 1% kredietbeperkingstoeslag staat vermeld, die niet in mindering is gebracht € 99.990 c Facturen waarop geen kredietbeperkingstoeslag stond vermeld € 35.010 8 Budgetregister: Hierin zijn de volgende budgetten vastgelegd: a budget aanloopkosten; b budget afdeling Instellen; c budget afdeling Fabricage; d de seizoencorrecties voor de afdeling Instellen en voor de afdeling Fabricage. 9 Memoriaal: In verband met de omzetbelasting begrepen in de in rekening gebrachte kredietbeperkingstoeslag de volgende factuur ontvangen van leverancier Bax: kredietbeperkingstoeslag € 602,38 19% omzetbelasting - 114,38 € 716,38 Bijlage Gedeeltelijk rekeningstelsel van Wouter Sluis BV te Beemster: 523 Dekking kosten afdeling 042 Te dekken budget Instellen ontwikkelingskosten 540 Kosten afdeling Fabricage 043 Dekking ontwikkelings541 Budget afdeling Fabricage kosten 542 Te dekken budget afdeling 070 Seizoencorrecties Fabricage 110 Bank 543 Dekking kosten afdeling 140 Te vorderen omzetbelasting Fabricage 160 Te ontvangen facturen 600 Direct grondstofverbruik 170 Crediteuren 601 Direct loon 171 Kredietbeperkingstoeslag 602 Machinekosten 300 Magazijn grondstoffen 603 Normale uitvalkosten 301 Gepassiveerde magazijn604 Ontwikkelingskosten kosten 320 Prijsverschillen grondstoffen 610 Standaard grondstofverbruik 611 Standaard direct loon 400 Direct grondstofverbruik 612 Standaard machinekosten 450 Ontwikkelingskosten 613 Standaard normale uitval499 Overboekingsrekening kosten 500 Kosten afdeling Personeels614 Standaard ontwikkelingszaken kosten 501 Dekking kosten afdeling 620 Werkelijke aanloopkosten Personeelszaken 621 Budget aanloopkosten 510 Kosten afdeling Magazijn 630 Betaald direct loon grondstoffen 631 Verrekend direct loon 511 Dekking kosten afdeling 700 Voorraad product X Magazijn grondstoffen 701 Voorraad uitval product X 520 Kosten afdeling Instellen 940 Kredietbeperkingstoeslag 521 Budget afdeling Instellen 950 Begrote aanloopkosten 522 Te dekken budget afdeling (MO) Instellen 22 Onderzoek en ontwikkeling 343

22.9

Cawi NV besluit in de loop van het tweede kwartaal 2006 om in 2007 het bestaande product P5 in een nieuwe uitvoering en onder de nieuwe naam Aldo op de markt te gaan brengen. Het derde kwartaal 2006 wordt gebruikt voor de ontwikkeling. De totale kosten hiervan worden aan het begin van het derde kwartaal 2006 geraamd op €240.000. Dit is tevens het bedrag dat Cawi NV verwacht in de toekomst maximaal terug te kunnen verdienen. De verwachting is dat in 2007 tot en met 2010 elk jaar 100 000 eenheden Aldo worden verkocht. Dit aantal van 100 000 wordt tevens als de normale afzet beschouwd. De productie van Aldo vindt plaats in het kwartaal voorafgaand aan de verkoop en is zo goed mogelijk afgestemd op de normale afzet in dat kwartaal. De afzet is seizoensgebonden. De seizoenindices voor de verkoop/orderafhandeling in het eerste, tweede, derde en vierde kwartaal zijn respectievelijk 40, 130, 180 en 50. De opbouw van de brutoverkoopprijs per 100 eenheden Aldo, exclusief omzetbelasting, is als volgt: materiaalkosten 40 kg à €5 € 200 vernietigingskosten afval 4 kg à €2,50 10 loonkosten 10 uur à €30 300 machinekosten 10 uur à €25 250 toeslag uitval 5/95 × €760 40 ontwikkelingskosten 60 fabricagekostprijs € 860 toeslag kosten orderafhandeling 30 toeslag overige verkoopkosten 48 toeslag rabat 60 commerciële kostprijs € 998 winstopslag 202 brutoverkoopprijs (exclusief omzetbelasting) € 1.200 Toelichtingen bij de voorgaande berekening: De vaste verrekenprijs van het materiaal is als volgt totstandgekomen: verwachte gemiddelde inkoopprijs € 4,00 1 verwachte gemiddelde directe inkoopkosten 0,20 opslag indirecte inkoopkosten 0,30 opslag magazijnkosten 0,50 € 5,00 1 Dit betreft de voor rekening van Cawi NV komende vrachtkosten.

De dekking voor de inkoopafdeling wordt voor 50% gegeven bij het sluiten van een inkoopcontract voor materiaal, de andere 50% bij de ontvangst van materiaal. De dekking voor de magazijnafdeling wordt voor 50% gegeven bij de ontvangst van materiaal, de andere 50% bij de afgifte van materiaal. Verdere gegevens: · Het materiaal wordt altijd eerder ontvangen dan de bijbehorende factuur. · De vernietigingskosten afval moeten worden voldaan bij aanbieding op de gemeentelijke afvalstort.


· ·

·

·

·

Contractueel is vastgelegd dat het gehele jaar 2007 de vernietigingskosten per kilogram afval €2,50 zijn. De uitval heeft geen waarde en wordt kosteloos afgevoerd. In het tarief per uur voor de machinekosten is voor een bedrag van €6 aan variabele kosten (proportioneel variabele kosten) begrepen. De betrokken machine wordt uitsluitend gebruikt voor de voortbrenging van Aldo. De kosten in de afdeling Orderbehandeling bestaan bij normale bezetting voor 50% uit variabele (proportioneel variabele) kosten. De variabele kosten variëren met het aantal orders. De normale gemiddelde ordergrootte is 100 eenheden Aldo. De kosten in de afdeling Verkoop bestaan bij normale bezetting voor 50% uit variabele (proportioneel variabele) kosten. De variabele kosten variëren met de omzet. De afdelingen Productie, Orderafhandeling en Verkoop worden bewaakt met een gemengd budget. Het te dekken budget wordt waar nodig gecorrigeerd voor seizoenschommelingen.

Bij het uitwerken van de vragen in deze opgave mag uitsluitend gebruik worden gemaakt van het in bijlage 1 (aan het eind van deze opgave) gegeven gedeeltelijke rekeningenschema van Cawi NV. Gevraagd

a

Geef per het begin van het derde kwartaal 2006 de journaalpost van het budget voor het ontwikkelen van het product Aldo. In de loop van het derde kwartaal is voor het ontwikkelen van Aldo op diverse kostenrekeningen in rubriek 4 in totaal een bedrag van €104.000 geboekt. Verder is van een constructiebureau een factuur ontvangen ter grootte van €137.000 (exclusief 19% omzetbelasting). Van dit bedrag is nog niets geboekt. Meer kosten voor ontwikkeling worden niet verwacht.

b

Geef de journaalpost(en) in verband met de zojuist vermelde gegevens. Aan het eind van het vierde kwartaal 2006 wordt de jaarrekening opgesteld. Om te voldoen aan de eisen van de weten regelgeving dient een journaalpost te worden gemaakt in verband met het op 31/12 geactiveerde bedrag aan ontwikkelingskosten.

c

d

Geef aan welke journaalpost moet worden gemaakt. (Bij deze vraag geldt niet de eis dat uitsluitend gebruik mag worden gemaakt van de gegeven grootboekrekeningen!). Geef aan wat de achtergrond is van de gevraagde journaalpost. De volgende gegevens hebben betrekking op het eerste kwartaal 2007: 1 De voorraad Aldo op 1 januari 2007 bedraagt 9 800 eenheden. 2 Er is een inkoopcontract gesloten voor 50 000 kg materiaal à €3,90. Dit contract wordt niet intracomptabel vastgelegd. 3 De magazijnontvangstbonnen vermelden de ontvangst van 25 000 kg materiaal. 4 Het facturenregister geeft met betrekking tot het bij gegeven 3 ontvangen materiaal:


Materiaal: Vrachtkosten materiaal

25 000 kg à €3,90

Omzetbelasting (19%)

€ € €

97.500 4.500 102.000 19.380 121.380

5 Blijkens de magazijnafgiftebonnen is 13 200 kg materiaal afgegeven aan de afdeling Productie. 6 De loonverdeelstaat geeft 3400 directe uren à €30,50. 7 Het productieverslag geeft de volgende informatie: · 32 600 goedgekeurde eenheden Aldo; · 1 400 afgekeurde eenheden Aldo; · 1 300 kg afval (nog niet afgevoerd); · 3 500 machine-uren; · Zowel aan het begin als aan het eind van het kwartaal zijn geen producten Aldo in bewerking. 8 Het verkoopboek vermeldt: 90 orders voor in totaal 9 800 eenheden Aldo Rabat Omzetbelasting (19%)

€ € €

117.600 6.000 111.600 21.204 132.804

9 Het uitgaand magazijnboek vermeldt de afgifte van 9 600 eenheden Aldo. 10 Het budgetregister bevat de budgetten van de afdelingen · Productie € ……...… · Orderafhandeling € ……...… · Verkoop € …..…… 11 Het register werkelijke indirecte kosten vermeldt voor: · afdeling Inkoop · afdeling Magazijn · afdeling Productie · afdeling Orderafhandeling · afdeling Verkoop

€ 12.200 € 9.350 € 72.600 € 4.800 € 9.250

De gegevens bij de punten 6, 7, 8 en 11 zijn reeds gejournaliseerd en in het grootboek verwerkt. Voor zover dit leidde tot boekingen op rekeningen in de rubrieken 5, 6 en 8 zijn deze rekeningen met bijbehorende bedragen vermeld in bijlage 2 aan het eind van deze opgave. e f

a b

Geef alle journaalposten naar aanleiding van de gegevens bij 2, 3, 4, 5, 9 en 10. Bereken voor het eerste kwartaal 2007 de totale voor het product Aldo voorgecalculeerde winst. In het eerste kwartaal 2007 wijkt de totale voor het product Aldo nagecalculeerde winst af van het bij f gevraagde bedrag als gevolg van: van de voorcalculatie afwijkende afzet van het product Aldo, en resultaten die hun plaats vinden in de rubrieken 5, 6 en 8 van het grootboek.


g 1 Bereken het resultaat in verband met de van de voorcalculatie afwij-

kende afzet van het product Aldo. 2 Bereken zo gedetailleerd mogelijk de resultaten die hun plaats vinden

in de rubrieken 5, 6 en 8 van het grootboek. NB: Deze resultaten moeten zo veel mogelijk zelfstandig worden berekend zonder gebruik te maken van saldi op grootboekrekeningen. Bij elk resultaat moet worden vermeld of het voor- of nadelig is. Bijlage 1 Gedeeltelijk rekeningenschema van Cawi NV 040 Seizoencorrecties 060 Werkelijke ontwikkelingskosten 061 Budget ontwikkelingskosten 062 Te dekken budget ontwikkelingskosten 063 Gedekte ontwikkelingskosten 130 Debiteuren 140 Crediteuren 145 Nog te ontvangen facturen (tegen €4,20) 180 Te betalen omzetbelasting 185 Te vorderen omzetbelasting 193 Nog te betalen vernietigingskosten 280 Tussenrekening lonen 300 Voorraad materiaal 305 Prijsverschillen voorraad materiaal 310 Geactiveerde inkoopkosten 315 Gepassiveerde magazijnkosten 499 Overboekingrekening 500 Kosten afdeling Inkoop 503 Dekking afdeling Inkoop 510 Kosten afdeling Magazijn 513 Dekking afdeling Magazijn 520 Kosten afdeling Productie 521 Budget afdeling Productie 522 Te dekken budget afdeling Productie 523 Dekking afdeling Productie 530 Kosten afdeling Orderafhandeling 531 Budget afdeling Orderafhandeling 532 Te dekken budget afdeling Orderafhandeling 533 Dekking afdeling Orderafhandeling 540 Kosten afdeling Verkoop 541 Budget afdeling Verkoop 542 Te dekken budget afdeling Verkoop 543 Dekking afdeling Verkoop 600 Direct materiaalverbruik 601 Werkelijke afvalkosten 602 Direct loon 603 Toeslag machinekosten 604 Toeslag ontwikkelingskosten 605 Uitvalresultaat 610 Standaard direct materiaalverbruik 611 Standaard afvalkosten 612 Standaard direct loon 613 Standaard toeslag machinekosten 22 Onderzoek en ontwikkeling 347

614 620 621 700 710 800 802 803 804 810 820 821 830 831 920

Standaard toeslag ontwikkelingskosten Betaald direct loon Verrekend direct loon Voorraad gereed product Af te leveren product Fabricagekostprijs verkopen Toeslag orderkosten Toeslag overige verkoopkosten Toeslag rabat Opbrengst verkopen Te verrekenen orderkosten Verrekende orderkosten Werkelijk rabat Gebudgetteerd rabat Budgetresultaat ontwikkelingskosten

Bijlage 2 Op de volgende rekeningen reeds in eerste kwartaal 2007 geboekte bedragen (× €1):

Nr. 500 510 520 530 540 601 602 603 604 605 610 611 612 613 614 620 621 800 802 803 804 810 820 821 830 831

Rekening Kosten afdeling Inkoop Kosten afdeling Magazijn Kosten afdeling Productie Kosten afdeling Orderafhandeling Kosten afdeling Verkoop Werkelijke afvalkosten Direct loon Toeslag machinekosten Toeslag ontwikkelingskosten Uitvalresultaat Standaard direct materiaalverbruik Standaard afvalkosten Standaard direct loon Standaard toeslag machinekosten Standaard toeslag ontwikkelingskosten Betaald direct loon Verrekend direct loon Fabricagekostprijs verkopen Toeslag orderkosten Toeslag overige verkoopkosten Toeslag rabat Opbrengst verkopen Te verrekenen orderkosten Verrekende orderkosten Werkelijk rabat Gebudgetteerd rabat

Debet € 12.200 € 9.350 € 72.600 € 4.800 € 9.250 € 3.250 € 102.000 € 87.500 € 5.880

€ € € € € € €

Credit

€ € € € € €

2.400 68.000 3.400 102.000 85.000 5.880

€

102.000

€

117.600

€

2.940

€

5.880

103.700 84.280 2.940 4.704 5.880 2.700 6.000

(SPD gewijzigd)


Dienstverlenende ondernemingen

3

23

Dienstverlenende ondernemingen nader beschouwd 352

24

Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen 353


23 Dienstverlenende ondernemingen nader beschouwd

23.1

Bij welke dienstverlenende bedrijven kan de goederenbeweging als basis dienen voor de controle op de volledigheid van de opbrengstverantwoording? Welke kanttekening moet hierbij worden gemaakt?

Gevraagd

Gevraagd

Gevraagd

* 23.2

Bij bepaalde dienstverlenende bedrijven is het met het oog op de controle op de opbrengstverantwoording, mogelijk een goederenbeweging te imiteren door gebruik te maken van quasigoederen. Dit leidt dan tot een quasigoederenbeweging.

a b c

Wat zijn quasigoederen? Geef enkele voorbeelden van quasigoederen. Wat wordt bedoeld met: ‘intracomptabele registratie van de quasigoederenvoorraad’?

* 23.3

Indien het resultaat van een transactie aangaande het verlenen van een dienst betrouwbaar kan worden vastgesteld, dient de opbrengst met betrekking tot die dienst te worden verwerkt naar rato van de verrichte prestaties.

a

Aan welke voorwaarden moet zijn voldaan wil het resultaat van een transactie aangaande het verlenen van een dienst betrouwbaar kunnen worden geschat? In welke periode(n) worden bij winstneming naar rato van de verrichte prestaties opbrengsten verwerkt? In hoeverre dienen opbrengsten te worden verwerkt indien het resultaat van een bepaalde opdracht tot dienstverlening niet op betrouwbare wijze kan worden bepaald?

b c

352

Dienstverlenende bedrijven verrichten werkzaamheden ten behoeve van derden. Een eventuele eigendomsoverdracht van goederen is ondergeschikt aan de dienstverlening.

24 Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen

24.1

Een maatschappij tot exploitatie van huizen heeft met betrekking tot de huren een standenregister in gebruik. Er komen zowel maandhuren als kwartaalhuren voor. De huur is bij vooruitbetaling verschuldigd. Een gedeelte van de huurders betaalt steeds per giro. Bij de overige huurders wordt de huur met behulp van eigen incasseerders geïncasseerd. Over de maand mei worden de volgende gegevens verstrekt: 1 Standen van het standenregister: kolom Maandhuur € kolom Kwartaalhuur 1-1, 1-4, 1-7 en 1-10 € kolom Kwartaalhuur 1-2, 1-5, 1-8 en 1-11 € kolom Kwartaalhuur 1-3, 1-6, 1-9 en 1-12 € NB: Leegstaande woningen zijn opgenomen in de kolom Maandhuur. 2 Totalen van de borderellen: incasseerdersborderellen: normale kwitanties € retourkwitanties € girobetalersborderellen € leegstandborderellen € De kwitanties zijn aan de incasseerders overhandigd. 3 Per giro ontvangen van girobetalers €48.000. 4 Per kas van incasseerders ontvangen €25.000. 5 Van incasseerders kwitanties retour ontvangen tot €3.300.

40.000 52.000 44.000 30.000

29.600 2.700 50.800 3.600

In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 100 Kas 150 Vooruitontvangen huren 120 Giro 260 Tussenrekening borderellen 130 Incasseerders 850 Brutohuuropbrengsten 131 Girodebiteuren 851 Huurderving door leegstand. 135 Retourkwitanties Journaliseer de gegevens over mei.

Gevraagd

* 24.2

Een verzekeringsmaatschappij belegt haar middelen onder meer in huizen en obligaties. In haar grootboek komen in verband hiermee de in een bijlage aan het eind van deze opgave vermelde – in groepen ingedeelde – rekeningen voor. De verzekeringsmaatschappij past in haar boekhouding de permanence toe met de maandelijkse resultatenberekening. Opmerkingen in verband met belegging in huizen · Aan- en verkopen van huizen worden in het ‘kas-, banken giroboek’ verwerkt voor de eindbedragen van de afrekeningen. Eventuele uitsplitsingen van de eindbedragen worden vastgelegd in het ‘memoriaal’. · De huur van alle huizen wordt bij vooruitbetaling voldaan. De maandelijkse brutohuurbaten worden in het grootboek vastge353

legd aan de hand van het ‘standregister Huren’. Dit standregister wordt ook gebruikt voor controle op borderellen, die maandelijks worden samengesteld voor de ontstane vorderingen of incasseerders en girodebiteuren en voor huurverlies door leegstaan. Bedoelde borderellen alsmede de borderellen voor opnieuw uitgereikte retourkwitanties worden ingeschreven in een ‘borderellenregister’. De incasseerders dragen wekelijks de geïncasseerde bedragen af bij de kas of storten deze op de giro. Eén keer per maand dienen zij een afrekening in van de geïncasseerde huren onder verrekening van betaalde onderhoudsnota’s en incassoprovisie. De afrekeningen worden vastgelegd in het ‘register Afrekeningen incasseerders’. · Maandelijks worden aan de hand van het ‘memoriaal’ dotaties geboekt aan elk van de in het voorgaande genoemde voorzieningen. Opmerkingen in verband met belegging in obligaties · Aan- en verkopen van obligaties worden in het ‘kas-, banken giroboek’ verwerkt voor de eindbedragen van de afrekeningen. De gewenste uitsplitsingen van de eindbedragen worden vastgelegd in het ‘aan- en verkoopregister Obligaties’. · Voor de obligaties wordt het ‘standregister Interest obligaties’ op zodanige wijze bijgehouden dat maandelijks exact de interestbaten kunnen worden vastgesteld, alsmede de in de desbetreffende maand vervallende coupons. Vervallen coupons worden op de vervaldatum verzilverd. Over januari heeft de verzekeringsmaatschappij de volgende dagboekgegevens verzameld: 1 Standregister huren: Stand per 1 januari: kolom Kwartaalhuren 1-1, 1-4, 1-7 en 1-10 € 32.000 kolom Kwartaalhuren 1-2, 1-5, 1-8 en 1-11 € 24.000 kolom Kwartaalhuren 1-3, 1-6, 1-9 en 1-12 € 13.000 kolom Maandhuren € 20.000 NB: In dit standregister worden de huurbedragen met betrekking tot de leegstaande woningen steeds opgevoerd in de kolom Maandhuren. 2 Borderellenregister: incasseerders: normale kwitanties € 23.000 retourkwitanties € 1.800 girobetalers € 26.000 leegstaande woningen € 3.000 3 Register afrekeningen incasseerders: kwitanties bij incasseerders 1-1 € 1.300 afgegeven kwitanties - 24.800 € 26.100 kwitanties bij incasseerders 31-1 € 1.000 € 25.100 afdrachten per kas en per giro € 21.200 retour ontvangen kwitanties 800 betaalde onderhoudsnota’s 2.600 incassoprovisie 500 € 25.100 354 Deel 3 Dienstverlenende ondernemingen

4 Kas-, banken giroboek (gedeeltelijk): ontvangsten: incasseerders girobetalers obligaties coupons uitgaven: huizen onderhoud huizen obligaties 5 Standregister Interest obligaties: in januari vervallen coupons interestbaten januari 6 Aan- en verkoopregister obligaties: aankopen: koerswaarden lopende interest aankoopkosten

verkopen:

koerswaarden lopende interest verkoopkosten boekwaarde verkochte obligaties

7 Memoriaal: a In januari gekocht pand Sabineweg 15: aankoopsom inclusief kosten huurverrekening (over januari) per giro betaald

€ 21.200 - 25.300 - 14.950 - 21.300 € 119.700 1.650 - 61.140 € -

24.000 49.500

€ €

60.030 600 510 61.140

€ € € €

14.820 300 15.120 170 14.950 14.250

€ 120.000 300 € 119.700

b Van de retour ontvangen kwitanties blijkt een bedrag van € 600 niet meer inbaar. c In januari werd door een huurder een retour ontvangen kwitantie van een incasseerder alsnog per giro voldaan; bedrag €280. In het kas-, banken giroboek werd deze post verantwoord onder het hoofd Girobetalers. De betrokken kwitantie is aan de huurder toegezonden. d Dotaties aan de voorzieningen: · 1% van de brutohuurbaten voor oninbare posten; · 2% van de brutohuurbaten voor incassokosten; · €3.500 voor onderhoud. Gevraagd

Journaliseer de vorenstaande dagboekgegevens. Bijlage Beleggingsrekeningen Huizen Afschrijving huizen Obligaties

Rekeningen in verband met voorzieningen Voorziening oninbare posten Voorziening incassokosten Voorziening onderhoudskosten

24 Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen 355

24.3

Financiële rekeningen Kas, bank en giro Incasseerders Girobetalers Retourkwitanties huurders Vooruitontvangen huren Te vorderen interest obligaties Vervallen coupons

Resultaatrekeningen in verband met belegging in huizen Verlies door leegstaan Incassokosten Verlies door wanbetaling Onderhoudskosten Brutohuurbaten Resultaten door verkoop van huizen

Tussenrekeningen Tussenrekening huizentransacties Tussenrekening borderellen Afdrachten incasseerders Tussenrekening obligatietransacties

Resultaatrekeningen in verband met belegging in obligaties Aan- en verkoopkosten obligaties Interestbaten obligaties Resultaten door verkoop van obligaties (MO)

Fido BV is een financieringsmaatschappij die bedrijfsmiddelen van ondernemingen financiert door middel van financial-leasecontracten. De opdrachten worden verkregen van diverse leveranciers van bedrijfsmiddelen, die voor hun bemiddeling 4% commissie in rekening brengen. Deze commissie wordt aan de contractanten doorberekend. De leveranciers van de bedrijfsmiddelen versturen maandelijks een factuur van de geleverde bedrijfsmiddelen. Deze bedrijfsmiddelen worden door Fido BV gefinancierd. Op basis van de factuur verkrijgt Fido BV de juridische eigendom en brengt die in haar grootboek tot uitdrukking tegen de contante aankoopprijs. Fido BV behoudt de eigendom tot de laatste termijn van het contract is voldaan en het in de koopoptie genoemde bedrag is verrekend. De contracten worden afgelost in zestig maandelijkse of twintig kwartaaltermijnen. De eerste termijnen vervallen in de maand na het afsluiten van het contract. De contractprijs is als volgt opgebouwd: Contante aankoopprijs Opslag voor: · interest · doorlopende kosten · doorberekende commissie: 4% van de contante aankoopprijs · risico wanbetaling: 3% van de contante aankoopprijs De opslagen begrepen in de financieringscontracten vallen maandelijks, in gelijke bedragen, vrij. Fido BV houdt controle op de volledigheid van de vervallen termijnen en van de aan leveranciers uit te betalen bedragen door middel van in de boekhouding opgenomen controlerekeningen. Fido BV rapporteert maandelijks haar resultaten. In de bijlage aan het eind van deze opgave is het (gedeeltelijk) rekeningschema van Fido BV opgenomen. Voorts worden de volgende gegevens verstrekt:

356 Deel 3 Dienstverlenende ondernemingen

·

In januari zijn volgens het Contractenregister de volgende financialleasecontracten afgesloten. De contracten gaan in per 1 februari. gefinancierde contante aankoopprijzen € 10.500.000 opslag voor: interest € 3.960.000 doorlopende kosten 360.000 doorberekende commissie 420.000 risico wanbetaling 315.000 - 5.055.000 totaalbedrag afgesloten contracten € 15.555.000 Dit bedrag is onderverdeeld in: contracten met maandtermijnen contracten met kwartaaltermijnen

Gevraagd

a

€6.255.000 €9.300.000

Journaliseer de in januari afgesloten contracten. In gebruik is een standenregister Vervallen termijnen leasecontracten, dat de volgende lineatuur heeft:

Datum

Omschrijving

Maandtermijnen +/–

1 jan. 31 jan.

standen mutaties

–

€ €

1.380.000 120.000

Kwartaaltermijnen 1/1 – 1/4 – 1/7 – 1/10 1/2 – 1/5 – 1/8 – 1/11 1/3 – 1/6 – 1/9 – 1/12 +/– Bedrag +/– Bedrag +/– Bedrag € 1.400.000 € 1.210.000 € 1.340.000 – € 470.000

De vermelde mutaties betreffen onder meer contracten met een gefinancierde contante aankoopprijs van €9.000.000, waarvan in januari de laatste termijn is voldaan. De desbetreffende bedrijfsmiddelen zijn om niet aan de lessee overgedragen. b c

Vul het standenregister aan met de gegevens uit het Contractenregister en eindig met de stand per 1 februari. Journaliseer het standenregister Vervallen termijnen leasecontracten per 1 februari en zo nodig de gevolgen van de mutaties van januari. De contracten worden ook vastgelegd in een administratie per contractant. Met behulp van deze administratie worden maandelijks de bedragen vastgesteld die als maand- respectievelijk als kwartaaltermijnen moeten worden ontvangen. Deze bedragen worden vastgelegd in het register Te ontvangen leasetermijnen. Dit register vermeldt voor februari: maandtermijnen €1.324.250 kwartaaltermijnen €1.245.000

d e

Journaliseer het register Te ontvangen leasetermijnen. Geeft de afstemming van de tussenrekening 131 nog aanleiding tot het maken van een opmerking? Motiveer uw antwoord.


Het register Opslagen leasecontracten heeft de volgende indeling:

Datum

Omschrijving

1 jan. 31 jan.

tellingen mutaties

+/– Interest

–

€ €

677.000 70.000

Doorlopende kosten € 67.400 € 6.500

Commissie € €

76.000 8.000

Risico wanbetaling € 57.000 € 6.000

f 1 Vul dit register aan met de gegevens uit het Contractenregister en sluit

af met de stand per 1 februari. 2 Journaliseer dit register per 1 februari. In het register Inkomende facturen over januari zijn onder meer vastgelegd de facturen van de leveranciers van de bedrijfsmiddelen die door Fido BV worden gefinancierd. Een recapitulatie van deze posten geeft aan: Totaalbedrag te financieren bedrijfsmiddelen 4% afsluitcommissie

g

€ 10.500.000 420.000 € 10.920.000

Journaliseer dit register. In het Periodieke postenboek over februari staat onder het hoofd ‘Rente leningen o/g’ een bedrag van €750.000.

h

Journaliseer deze post. De rekeningen 420 en 421 geven ultimo februari respectievelijk aan €48.300 en €20.100. Rubriek 4 dient nog te worden afgesloten.

i

Geef de hiervoor benodigde journaalpost. In het Memoriaal over januari komt de volgende aantekening van de afdeling Administratie en inning contracten voor. Contract 930 (maandtermijn) wegens wanbetaling afgewikkeld. Het bedrijfsmiddel teruggehaald, getaxeerde waarde €280.000. Op het moment van afwikkeling waren 24 termijnen vervallen, waarvan er 12 waren betaald. Het desbetreffende contract was als volgt opgebouwd: Contante aankoopprijs € 500.000 Opslag voor: interest € 197.000 doorlopende kosten - 30.000 doorberekende commissie - 20.000 risico wanbetaling - 15.000 - 262.000 € 762.000


j 1 Geef de journaalpost die gemaakt moet worden naar aanleiding van de

afwikkeling van contract 930. 2 In welke registers en voor welke bedragen zullen de mutaties onder j1

zijn verwerkt? Bijlage Gedeeltelijk rekeningschema Fido BV: 020 Bedrijfsmiddelen in lease 021 Verplichtingen inzake bedrijfsmiddelen in lease 022 Bij contractanten teruggehaalde bedrijfsmiddelen 120 Debiteuren inzake financial-leasecontracten 121 Vooruitberekende interest 122 Vooruitberekende doorlopende kosten 123 Vooruitberekende commissie 124 Vooruitberekende risico wanbetaling 128 Voorziening risico wanbetaling 130 Vervallen termijnen leasecontracten 131 Tussenrekening vervallen termijnen 140 Crediteuren gefinancierde contracten 141 Tussenrekening Crediteuren gefinancierde contracten 142 Door te berekenen commissie 151 Te betalen interest leningen o/g 420 Salarissen en sociale lasten afdeling Administratie en inning contracten 421 Overige kosten afdeling Administratie en inning contracten 499 Overboekingsrekening rubriek 4 520 Kosten afdeling Administratie en inning contracten 521 Dekking afdeling Administratie en inning contracten 980 Betaalde interest 981 Uit financieringscontracten vrijgevallen interest. (MO gewijzigd)

24.4

Spotvogel BV exploiteert een autoverhuurbedrijf annex werkplaats. Bij de verhuur wordt onderscheid gemaakt in dagen weekcontracten. Voor iedere huurdag of huurweek wordt een doorlopend genummerd contract uitgeschreven. De contracten worden vastgelegd in een contractenregister, dat tevens als standenregister dienst doet. Aan de hand van dit standenregister worden maandelijks de te verwachten dagen weekhuuropbrengsten geboekt, alsmede de te ontvangen en de terug te betalen waarborgsommen van de weekcontracten, zijnde €600 per auto. Van de waarborgsommen van de dagcontracten, eveneens €600 per auto, wordt aangenomen dat uit de dagboeken zal blijken dat hetzelfde bedrag op dezelfde dag zal worden ontvangen en ook zal worden terugbetaald. Tevens wordt vanuit dit standenregister de mutatie in de waarde van de verhuurde auto’s vastgelegd, terwijl ook de doorbelasting van de kosten van de verhuur uit dit register voortvloeit en wordt geboekt. De huurprijs bedraagt per dag €55 inclusief 100 km, per week €375 inclusief 700 km. Als het aantal gereden kilometers meer is dan 100 km respectievelijk 700 km, wordt voor iedere extra-km €0,10 per km in re24 Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen 359

kening gebracht. Al deze prijzen zijn exclusief benzine en exclusief 19% omzetbelasting. De kosten van de verhuur bedragen €45 per auto per dag, één week te stellen op zeven dagen. Het is gebruikelijk dat de auto’s met volle tank worden afgeleverd en dat bij inlevering de auto’s worden afgetankt, waarna het benzineverbruik wordt bepaald en verrekend. De afrekeningen met dagen weekhuurders worden vastgelegd in het afrekenboek dagen weekhuren. De verschuldigde bedragen worden verrekend met de gestorte waarborgsom. Bij de dagverhuur geschiedt dit per kas, bij de weekverhuur ook via bank of giro. De werkplaats dient voor het onderhoud van de huurauto’s en ook voor het herstellen van kleine schades die niet bij de verzekeringsmaatschappij zullen worden geclaimd en niet met de huurders zullen worden verrekend. De kosten van de werkplaats worden doorberekend met een tarief per monteuruur. In geval van schade wordt de waarborgsom ingehouden tot het moment waarop de schade is afgewikkeld. Het bedrag dat niet door de verzekeringsmaatschappij wordt vergoed, wordt verrekend met de waarborgsom. Is deze niet toereikend dan wordt het resterende bedrag ten laste van een daartoe gevormde voorziening gebracht. Deze voorziening wordt maandelijks gedoteerd. De huurauto’s, die alle van hetzelfde model zijn, staan te boek voor €28.000 per auto. Het rekeningschema van Spotvogel BV is in de bijlage aan het eind van deze opgave opgenomen. In het grootboek komt rubriek 4 niet voor. Journaliseer de volgende financiële feiten over februari.

Gevraagd

1 Standen- en contractenregister daghuren

Aantal dagen verhuurd 1 200

Telling

2 65

Totaal dagen dagverhuur 3 15

4 –

5 –

6 –

375

Alle auto’s werden bij beëindiging van de verhuur ingeleverd. 2 Standen- en contractenregister weekhuren

Telling

Begin maand

+

–

Eind maand

25

65

70

20

Aantal weken weekverhuur 93

Alle 70 auto’s werden bij beëindiging van de verhuur ingeleverd.


3 Afrekenboek dagen weekhuren: daghuren weekhuren vergoeding extra-km dagverhuur weekverhuur benzine

€ € -

1.000 600

omzetbelasting 19%

te verrekenen waarborgsommen dagverhuur weekverhuur af te rekenen

20.625 34.875

1.600 - 30.100 € 87.200 - 16.568 - 103.768

€ 167.400 40.800 - 208.200 € 104.432

In drie gevallen werd schade geconstateerd zodat de desbetreffende waarborgsommen zijn ingehouden. Te verrekenen met daghuurders € 126.691,45 weekhuurders 22.259,45 € 104.432 4 Benzineverbruikregister: daghuren weekhuren directie en kantoor werkplaats

5 Werkplaatsrapporten: onderhoud verhuurauto’s schadewerk (niet verhaalbaar)

€ €

10.500 13.580 920 540 25.540

€ €

6.400 2.600 9.000

6 Schaderegister: In overleg met de expert van verzekeringsmaatschappij Prevent, zijn de schadeclaims van deze maand vastgesteld op € 12.000. 7 Mutaties in de liquide middelen: ontvangsten: waarborgsommen dagverhuur waarborgsommen weekverhuur afrekening daghuren afrekening weekhuren uitgaven: afrekening daghuren

€ 168.000 € 39.000 € 125,61 € 18.709

€ 128.403,86 8 Memoriaal a Een van de vorderingen op weekhuurders ad € 1.770 moet als dubieus worden beschouwd. b Van de curator in het faillissement van de dubieuze debiteur K. Pot bericht ontvangen dat de enige uitkering in dit faillissement 24 Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen 361

€875,40 zal bedragen. Onze vordering bedraagt €4.377. In het oninbare gedeelte is € 521,50 omzetbelasting begrepen. Dit bedrag kan van de belastingdienst worden teruggevorderd overeenkomstig de beschikking van de inspecteur. Besloten wordt de dubieuze vordering terug te brengen tot €875,40. c Nota ontvangen over uitgevoerd schadewerk. De nota van firma Snip geeft aan: Uitgevoerd conform afspraak € 14.000 19% omzetbelasting 2.660 € 16.660 Door de verzekeringsmaatschappij is voor deze schade indertijd € 13.000 vergoed. De gestorte waarborgsom wordt met de schade verrekend. d De maandelijkse afschrijving op de auto’s bedraagt: huurauto’s € 7.500 auto werkplaats € 600 directieauto’s € 1.200 Bijlage Rekeningschema Spotvogel BV: 030 Voorraad auto’s 040 Huurauto’s 041 Verhuurde auto’s 045 Afschrijving auto’s 101 Liquide middelen 110 Crediteuren 115 Verzekeringsmaatschappij Prevent 130 Te verrekenen weekhuren 131 Dubieuze vorderingen 132 Afschrijving dubieuze vorderingen 140 Waarborgsommen dagverhuur 141 Waarborgsommen weekverhuur 142 Te ontvangen waarborgsommen weekverhuur 143 Uit te betalen waarborgsommen weekverhuur 144 Waarborgsommen inzake schades 150 Te betalen omzetbelasting

151 Te verrekenen omzetbelasting 152 Terug te vorderen omzetbelasting 160 Schaderekening 250 Te factureren daghuren 251 Te factureren weekhuren 255 Te verrekenen daghuren 301 Voorraad benzine 510 Kosten administratie en management 511 Gedekte kosten administratie en management 520 Kosten werkplaats 521 Gedekte kosten werkplaats 530 Kosten verhuurafdeling 531 Gedekte kosten verhuurafdeling 800 Kostprijs huren 805 Opbrengst daghuren 806 Opbrengst weekhuren 810 Kostprijs benzine 811 Benzine-omzet (MO gewijzigd)

24.5

Op de voorlopige saldibalans per 31 december van restaurant ’t Wichland komen onder andere de volgende rekeningen voor met de daarachter vermelde saldi:


300 301 305 700 710 800 810

Magazijnvoorraad keuken Keldervoorraad dranken Werkvoorraad keuken Inslag keuken Inslag dranken Omzet keuken Omzet dranken

€ 15.700 € 19.600 € 870 € 104.620 € 47.010

€ 326.000 € 214.000

Er moet nog met het volgende rekening worden gehouden: Rekeningnummers 300 Het verbruik van keukengrondstoffen over december ten bedrage van €10.300 moet nog worden geboekt. Zie rekening 700. 301 De afgifte van dranken uit het drankenmagazijn aan het buffet over december ten bedrage van €4.280 moet nog worden geboekt. Zie rekening 710. 305 De werkvoorraden in de keuken zijn: op 1 december € 870 op 31 december € 1.210 Bij de bepaling van de Inslag keuken moet met deze gegevens rekening worden gehouden. Zie rekening 700. Gevraagd

a b

* 24.6

Geef de voorafgaande journaalposten. Stel wat de gegeven rekeningen betreft de kolommenbalans samen.

NB: In deze opgave blijft de omzetbelasting buiten beschouwing. De Oprechter Dalfser Mop BV exploiteert een uitgeverij en drukkerij. De uitgeverij geeft in de regio Salland drie keer per week een krant uit. De uitgeverij van de krant kent maandabonnementen en kwartaalabonnementen. De abonnementsgelden moeten bij vooruitbetaling worden voldaan. Maandabonnementen De maandabonnementen gaan in aan het begin van een maand (1/1, 1/2, … 1/12). Het abonnementsgeld per maand is €25. Bij aanmelding als maandabonnee in de loop van een maand is het abonnementsgeld voor die maand €15. Kwartaalabonnementen De kwartaalabonnementen gaan in aan het begin van een kwartaal (1/1, 1/4, 1/7 en 1/10). Het abonnementsgeld per kwartaal is €70. Bij aanmelding als kwartaalabonnee in de loop van een kwartaal is het abonnementsgeld voor de maand van aanmelding €15 en voor elke volgende maand in het aanmeldingskwartaal €25. Voor de administratie van de abonnementen zijn de volgende registers in gebruik: · Creatieregister acceptgiro’s De aanmaak van acceptgiro’s voor het incasseren van de abonnementsgelden is geautomatiseerd. De totalen van de maandelijks aangemaakte acceptgiro’s worden genoteerd in het creatieregister acceptgiro’s. 24 Voorbeelden van dienstverlenende ondernemingen 363

·

·

·

·

Abonnementenregister Voor de controle op de aanmaak van de acceptgiro’s wordt handmatig een abonnementenregister bijgehouden. Voor de controle wordt gebruikgemaakt van de stand aan het begin van een maand. Mutatieregister Ook dit handmatig bijgehouden register dient ter controle op de aanmaak van de acceptgiro’s. In dit register worden alle aanmeldingen genoteerd die in de loop van een maand plaatsvinden. Tevens worden in dit register de opzeggingen vermeld. Opzeggingen moeten voor de eerste dag van een maand (voor maandabonnementen), dan wel voor de eerste dag van een kwartaal (voor kwartaalabonnementen) schriftelijk plaatsvinden. Verzendregister Na controle van de aangemaakte acceptgiro’s wordt in dit register het bedrag (in guldens) van de naar abonnees verzonden acceptgiro’s genoteerd. Register opbrengst abonnementen Aangezien De Oprechter Dalfser Mop BV de permanence toepast met maandelijkse resultatenrekeningen, wordt in dit register elke maand de opbrengst van de abonnementen (in euro’s) geadministreerd.

Financiële gegevens over december 2006 1 Abonnementenregister

Datum

Aard van de mutatie

Lopende maand abonnementen

1-12-2006

Beginstand

80 000 stuks

Kwartaalaanmeldingen ingaand per eerste volgende kwartaal 2 000 stuks

Lopende kwartaalabonnementen 60 000 stuks

2 Mutatieregister

Soort abonnee Maandabonnee Kwartaalabonnee

Aanmeldingen ingaand per 1-1-2007 3 000 stuks 1 000 stuks

Opzeggingen ingaand per 1-1-2007 500 stuks 400 stuks

3 Creatieregister acceptgiro’s · Aangemaakte maandacceptgiro’s 82 000 stuks · Aangemaakte aanmeldingsacceptgiro’s 4 000 stuks 4 Verzendregister acceptgiro’s december 2006 Naar abonnees verzonden acceptgiro’s

€ ........

5 Register opbrengst abonnementen december 2006 Opbrengst abonnementen

€ ........


Voor het beantwoorden van de vragen zijn de volgende grootboekrekeningen beschikbaar: 120 Uitgeschreven acceptgiro’s 130 Debiteuren uit hoofde van verzonden acceptgiro’s 190 Vooruitontvangen abonnementsgelden 210 Tussenrekening aanmaak acceptgiro’s 810 Opbrengst abonnementen Gevraagd

a

b 1

2 3 4 c 1

2 d

Geeft de journaalposten naar aanleiding van de in de registers 1, 2, en 3 vermelde gegevens. NB: Bij de uitwerking mag uitsluitend worden gebruikgemaakt van de hiervoor gegeven rekeningen. Op welke wijze kan met behulp van de boekhouding controle worden uitgeoefend op het bedrag van de in een bepaalde maand te verzenden acceptgiro’s? Voer de bij b1 bedoelde controle uit. Welk bedrag (in euro’s) moet in december 2006 worden genoteerd in het Verzendregister acceptgiro’s? Geef de journaalpost van het bij b3 gevraagde bedrag in het Verzendregister acceptgiro’s. Bereken het bedrag (in euro’s) dat in december 2006 moet worden vermeld in het Register opbrengst abonnementen. Geef de journaalpost van het bij c1 gevraagde bedrag in het Register opbrengst abonnementen. Verwerk alle in december 2006 ontstane mutaties in het Abonnementenregister en bereken de stand per 1-1-2007. (SPD)


Rechtsvormen van ondernemingen

4

25

Eenmanszaak 368

26

Vennootschap onder firma (vof) en commanditaire vennootschap (CV) 374

27

Besloten vennootschap (BV) en naamloze vennootschap (NV) 384

28

Eigen vermogen bij BV en NV 385

29

Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 393


25 Eenmanszaak

* 25.1

Bij een eenmanszaak berusten en de eigendom en de leiding van de onderneming bij één persoon. Hoe is het bij de eenmanszaak gesteld met de aansprakelijkheid, de continuïteit en de mogelijkheid om vermogen aan te trekken?

Gevraagd

25.2

Vishandel J. Kerver te Rijswijk koopt vis en visproducten in via de groothandel. De vis wordt opgeslagen in de koelcel en vervolgens in de visverwerkingsafdeling gereedgemaakt voor verkoop in de winkel. De voorraad vis in de koelcel wordt geadministreerd tegen de inkoopprijs. De voorraad vis in de winkel wordt geadministreerd tegen de winkelprijs; dit is de inkoopprijs vermeerderd met een opslag voor brutowinst en omzetbelasting. Alle ingekochte visproducten en overige artikelen worden direct in de winkel neergezet en geadministreerd tegen de winkelprijs. Bij het gereedmaken van de vis voor de verkoop gaat een hoeveelheid vis verloren. Dit verlies wordt geboekt op de grootboekrekening Kosten visafval. De omzet, de kostprijs en de verschuldigde omzetbelasting van de contante verkopen in een week worden na afloop van die week geboekt. Naast contante verkopen vindt ook verkoop op rekening plaats. Tegelijk met de boeking van de verkoopfacturen wordt de kostprijs van de leveringen geboekt. Enkele grote afnemers genieten een korting. In de boekhouding van Kerver komen onder meer de volgende grootboekrekeningen voor: 470 Kosten visafval 100 Kas 480 Algemene kosten 120 Debiteuren 715 Winkelvoorraad vis 171 Te verrekenen omzet725 Winkelvoorraad visbelasting producten 173 Verschuldigde omzet735 Winkelvoorraad overige belasting 6% artikelen 175 Verschuldigde omzet755 Opslag winst en omzetbelasting 19% belasting 185 Crediteuren 810 Omzet vis 210 Afrekeningen winkel 820 Omzet visproducten 230 Te ontvangen facturen 830 Omzet overige artikelen 300 Voorraad vis 840 Kortingen 350 Voorraad verpakkings850 Inkoopprijs vis materiaal 860 Inkoopprijs visproducten 450 Vrachtkosten 460 Kosten verpakkingsmateriaal 870 Inkoopprijs overige artikelen

Gevraagd

368

Journaliseer de volgende posten, waarbij gebruik moet worden gemaakt van de genoemde grootboekrekeningen.

1 Ontvangen van visgroothandel Van Spronsen BV te Scheveningen en in de koelcel opgeslagen de bestelde hoeveelheid vis. De bijgesloten factuur luidt als volgt: 400 kg schol € 2.384 320 kg wijting 2.192 100 kg tong 874 € 5.450 Omzetbelasting 6% 327 € 5.777 2 Gereedgemaakt voor verkoop in de winkel 280 kg vis met een inkoopprijs van Afgegeven aan de winkel 240 kg vis met een winkelprijs van Het waardeverlies wegens afval bedraagt 3 Ontvangen een factuur van expeditiebedrijf W. de Pater te Den Haag voor vrachtkosten € Omzetbelasting 19% -

4 De ontvangsten volgens het kasregister van dinsdag zijn als volgt: Omzet vis Omzet visproducten Omzet overige artikelen Ontvangen van debiteuren

€ -

€

1.850

€ €

2.950 265

€

238

€

1.766

€

489,72

200 38

1.143 460 98 65

5 Onder rembours ontvangen verpakkingsmateriaal voor €570 waarin €91 omzetbelasting is begrepen. 6 Door J. Toet BV te IJmuiden zijn in de winkel visproducten met een winkelprijs van €834 afgeleverd. De inkoopprijs hiervan bedraagt €537. 7 Factuur nr. 119 aan restaurant Maxeres gezonden. Geleverd vanuit de winkel: 30 kg tong gefileerd 20 kg schol gefileerd Korting 16% Omzetbelasting 6%

€ € € -

380 170 550 88 462 27,72

De inkoopprijs van deze vis bedraagt €320 en de winkelprijs bedraagt €583.

25 Eenmanszaak 369

8 De specificatie van de contante verkopen van de afgelopen week luidt als volgt.

Contante verkopen, inclusief omzetbelasting Omzet vis 6% € 5.830 Omzet visproducten 6% 2.438 Omzet overige artikelen 6% 318 Omzet overige artikelen 19% 1.027 Totaal € 9.613

Omzetbelasting

Inkoopprijs

€ €

€ €

330 138 18 164 650

3.437 1.483 230 701 5.851

9 In de afgelopen week is voor een bedrag van €215 verpakkingsmateriaal aan de winkel afgegeven. (PDB)

* 25.3

Bij bioscoop Cirkel te Pijnacker valt het boekjaar samen met het kalenderjaar. Gegeven zijn: · de saldibalans per 31 december 2006; · nadere gegevens ten behoeve van de afsluiting van het boekjaar. De volgende rekeningen zijn gemengde rekeningen: 420 Loonkosten 430 Algemene kosten 450 Kosten zaalverhuur 460 Energiekosten 820 Opbrengst kaartverkoop en bioscoopbonnen 840 Opbrengst zaalverhuur 960 Interest De overige rekeningen hebben óf de functie van balansrekening óf de functie van resultaatrekening. Het saldo van de winst-en-verliesrekening krijgt het rekeningnummer 999 (999 Resultaat boekjaar).

370 Deel 4 Rechtsvormen van ondernemingen

Saldibalans per 31 december 2006 van bioscoop Cirkel te Pijnacker 010 012 014 016 022 024 026 028 035 036 080 100 130 140 170 180 200 300 350 420 430 435 440 445 450 455 460 800 820 830 840 850 960 970

Gebouw en terrein Apparatuur en installaties Inventaris Auto’s Afschrijving gebouw Afschrijving apparatuur en installaties Afschrijving inventaris Afschrijving auto’s Eigen vermogen Privé W. Cirkel 7% hypothecaire lening o/g Kas en bank Debiteuren Crediteuren Te verrekenen omzetbelasting Verschuldigde omzetbelasting Kruisposten Voorraad bar/café Voorraad kaarten en bioscoopbonnen Loonkosten Algemene kosten Afschrijvingskosten Autokosten Reclamekosten Kosten zaalverhuur Onderhoud gebouw en terrein Energiekosten Kostprijs verkopen bar/café Opbrengst kaartverkoop en bioscoopbonnen Opbrengst verkopen bar/café Opbrengst zaalverhuur Reclameopbrengsten Interest Incidentele baten en lasten

Debet € 406.800 54.500 45.600 39.200

-

42.557 6.820

-

1.384

-

3.276 1.865 254.458 5.680

-

4.631 7.136 4.380 8.412 11.230 57.370

-

12.025

€

967.324

Credit

€ -

.82.000 13.875 14.500 14.320 200.400 9.997 185.000

-

5.826

-

4.360

-

310.410 88.970 22.800 14.866

€

967.324

Verdere gegevens per 31 december 2006: Rekeningnummers 010 en 022 Het terrein betreft een naast het gebouw gelegen parkeerterrein. De aanschafkosten hiervan zijn €210.000. Een bedrag van €26.800 voor onderhoud aan het gebouw is abusievelijk op de rekening Gebouw en terrein geboekt. Het gebouw wordt met jaarlijks gelijke bedragen in 25 jaar afgeschreven. Met een eventuele restwaarde wordt geen rekening gehouden. Zie de rekeningen 435 en 455.

25 Eenmanszaak 371

012 en 024 De apparatuur wordt met jaarlijks gelijke bedragen in 5 jaar afgeschreven en de installaties met jaarlijks gelijke bedragen in 10 jaar. Bij aanschaf of buitengebruikstelling in de loop van het jaar wordt naar evenredigheid van de gebruiksduur afgeschreven. Met een eventuele restwaarde wordt geen rekening gehouden. Per 1 mei 2006 is een nieuwe filmprojector aangeschaft voor €12.000. Per dezelfde datum is de oude projector ingeruild voor €2.500. Beide bedragen zijn exclusief omzetbelasting. Voor het verschil van €9.500 is de rekening Apparatuur en installaties gedebiteerd. Verdere boekingen hebben in 2006 niet plaatsgevonden. De ingeruilde projector heeft een aanschafprijs van €9.600, waarop tot en met 31 december 2005 €8.000 is afgeschreven. De overige apparatuur is in 2004 aangeschaft. De installaties bestaan uit een sprinklerinstallatie en een gesloten videosysteem. Deze installaties zijn in 2001 aangeschaft voor in totaal €27.000. Zie de rekeningen 435 en 970. 014 en 026 De boekwaarde van de inventaris per 31 december 2006 bedraagt €26.300. Zie rekening 435. 016 en 028 Op de auto’s wordt jaarlijks 30% afgeschreven van de boekwaarde aan het begin van het jaar. In het jaar 2006 hebben geen mutaties op deze rekeningen plaatsgevonden. Zie rekening 440. 036 Wegens privé-gebruik van de auto is door de heer Cirkel over 2006 €720 omzetbelasting verschuldigd. Zie rekening 180. 080 De interest op de hypothecaire lening o/g wordt halfjaarlijks achteraf voldaan per 1 mei en per 1 november. De per 1 november 2006 betaalde aflossing van €3.500 is abusievelijk op de rekening Interest geboekt. De per 31 december 2006 nog verschuldigde interest wordt naar boven afgerond op gehele euro’s. Zie rekening 960. 100 Op 29 december 2006 is een bedrag van €1.200 uit de kas op de bankrekening gestort. Dit is nog niet geboekt. In januari 2007 heeft de bank over het vierde kwartaal van 2006 aan interest €315 vergoed en aan kosten €785 in rekening gebracht. Zie de rekeningen 200, 430 en 960. 130 Een in december 2006 verzonden factuur voor in de bioscoop vertoonde reclame ad €1598, inclusief €238 omzetbelasting, is nog niet geboekt. Zie de rekeningen 180 en 850. 300 De inkoopwaarde van de voorraad bar/café bedraagt per 31 december 2006 €3.085. Zie rekening 970.


420

430 445

450 460 820

830

840

Gevraagd

a b

25.4

Gevraagd

a 1 2 3 b c d e

In januari 2007 is de loonopgave 2006 aan het GAK verzonden. Hieruit blijkt dat over het jaar 2006 gerekend moet worden op een nabetaling van €3.810 aan sociale lasten. De waarde van de aanwezige voorraad kantoorbenodigdheden per 31 december 2006 bedraagt €1.085. Een in 2006 verzonden creditnota ten bedrage van €1.786, inclusief €266 omzetbelasting, wegens reclameopbrengsten is abusievelijk geboekt op de rekening Reclamekosten. De omzetbelasting is wel juist geboekt. Zie rekening 850. De vooruitbetaalde kosten wegens zaalverhuur per 31 december 2006 bedragen €835. Over december 2006 is nog €980 aan energiekosten verschuldigd. Een voetbalvereniging zal in januari 2007 nog een korting ontvangen van €370. Deze korting heeft betrekking op het jaar 2006. In 2006 is een elektrische sinaasappelpers verkocht met een voordelig resultaat van €79. Abusievelijk is dit bedrag op deze rekening geboekt. De omzetbelasting, afschrijving en afboeking zijn wel juist geboekt. Zie rekening 970. Voor 2007 is in 2006 reeds €640 aan zaalhuur ontvangen.

Geef de voorafgaande journaalposten alsmede de sluitpost ten behoeve van de afsluiting van het boekjaar. Stel de kolommenbalans per 31 december 2006 samen. (PDB)

De eigenaar van een eenmanszaak behoort tot de kring van belastingplichtigen voor de inkomstenbelasting. De inkomstenbelasting kent drie belastbare inkomens. Deze inkomens zijn ondergebracht in drie zogenoemde boxen (met elk een eigen tarief). Welk belastbaar inkomen is ondergebracht in box 1? Welk belastbaar inkomen is ondergebracht in box 2? Welk belastbaar inkomen is ondergebracht in box 3? Wat wordt er naast inkomstenbelasting in box 1 ook geheven? Hoe en in welke box is de in een eenmanszaak behaalde winst ondergebracht? Aan welke voorwaarde moet het bij de jaarlijkse bepaling van de winst gevolgde stelsel van winstberekening voldoen? Welke twee methoden van fiscale winstberekening bestaan er?

25 Eenmanszaak 373

26 Vennootschap onder firma (vof) en commanditaire vennootschap (CV)

26.1

De vennootschap onder firma (vof) is een samenwerkingsverband tussen twee of meer personen (vennoten) ter uitoefening van een bedrijf onder een gemeenschappelijke naam. Hoe is het bij de vof gesteld met de aansprakelijkheid, de continuïteit en de mogelijkheid om vermogen aan te trekken?

Gevraagd

26.2

De commanditaire vennootschap (CV) is een samenwerkingsverband, waarbij één of meer van de vennoten zich niet inlaten met het beheer van de vennootschap, maar uitsluitend als geldverschaffer optreden (commanditaire vennoten); het beheer van de CV ligt in handen van de beherende vennoten. Hoe is het bij de CV gesteld met de aansprakelijkheid, de continuïteit en de mogelijkheid om vermogen aan te trekken?

Gevraagd

26.3

De saldibalans per 31 december 2006 van productiebedrijf Gebroeders van Ravenswaaij vof is weergegeven op de volgende pagina. De rekeningen met de nummers 090, 121, 410, 420 en 440 zijn gemengde rekeningen. De overige rekeningen hebben óf de functie van balansrekening óf de functie van resultaatrekening. Het saldo van de winst-en-verliesrekening krijgt het rekeningnummer 999 (999 Resultaat boekjaar). Verdere gegevens: Rekeningnummers 020 en 021 De waarde van de terreinen bedraagt €200.000. Per 1 oktober 2006 is een uitbreiding van de gebouwen gereedgekomen en in gebruik gesteld. De totale kosten van de uitbreiding ad €380.000 zijn geboekt op de rekening Gebouwen en terreinen: hiervan heeft echter €40.000 betrekking op onderhoud. De gebouwen worden in twintig jaar met gelijke bedragen afgeschreven tot de restwaarde van €100.000 is bereikt. Uitbreidingen worden in twintig jaar met gelijke bedragen geheel afgeschreven. Op uitbreidingen gedurende het jaar wordt naar evenredigheid van de gebruiksduur afgeschreven. Zie de rekeningen 421 en 430. 030 en 031 Bij het in gebruik nemen van de nieuwbouw op 1 oktober 2006 is een aantal machines buiten bedrijf gesteld. Op dezelfde datum zijn enkele nieuwe machines in gebruik genomen. De aanschafprijs van de buiten bedrijf gestelde machi-


Saldibalans per 31 december 2006 van productiebedrijf Gebroeders van Ravenswaaij vof Debet 020 Gebouwen en terreinen € 980.000 021 Afschrijving gebouwen 030 Machines 716.000 031 Afschrijving machines 040 Inventaris 82.500 050 Transportmiddelen in lease 195.000 070 Vermogen B. van Ravenswaaij 071 Vermogen K. van Ravenswaaij 072 Vermogen K. van Ravenswaaij nog te storten 100.000 080 7% hypothecaire lening o/g 090 Garantievoorziening 100 Liquide middelen 5.300 120 Debiteuren 224.540 121 Afschrijving debiteuren 1.210 140 Leaseverplichtingen transportmiddelen 160 Crediteuren 170 Belastingen en premies 181 Privé B. van Ravenswaaij 63.200 182 Privé K. van Ravenswaaij 58.700 190 Te betalen interest 300 Voorraad grondstoffen 62.000 400 Verbruik grondstoffen 409.195 410 Loonkosten 263.515 420 Huisvestingskosten 137.820 421 Onderhoudskosten 27.360 430 Afschrijvingskosten 440 Algemene kosten 83.210 490 Doorbelaste kosten 700 Voorraad halffabrikaten 30.313 710 Voorraad gereed product 95.725 810 Kostprijs verkopen - 1.292.818 820 Opbrengst verkopen 900 Interest 3.211 950 Incidentele baten en lasten 999 Resultaat boekjaar Totaal € 4.831.617

Credit €

246.000

-

423.000

-

480.000 320.000

-

400.000 30.000

-

110.000 53.988 105.000

-

1.150.318

-

1.513.311

€

4.831.617

nes bedroeg €240.000; hierop was tot en met 31 december 2005 €208.000 afgeschreven. De machines zijn door de leverancier van de nieuwe machines overgenomen voor €9.000, exclusief omzetbelasting. De aanschafprijs van de nieuwe machines bedroeg €270.000, exclusief omzetbelasting. Uitsluitend dit bedrag en de opbrengst ad €9.000 van de ingeruilde machines zijn op de rekening Machines geboekt. Op machines wordt per jaar 10% van de aanschafprijs afgeschreven. Op machines die in de loop van het jaar worden aangeschaft of buiten bedrijf worden gesteld, wordt naar evenredigheid van de gebruiksduur afgeschreven. 26 Vennootschap onder firma (vof) en commanditaire vennootschap (CV) 375

040

050

080

090

100

120 en 121

170

181 en 182

410

420 490

De verstreken levensduur van alle niet buiten bedrijf gestelde machines is korter dan negen jaar. Zie de rekeningen 430 en 950. In 2006 is voor €28.500, exclusief omzetbelasting, aan inventaris aangeschaft. De jaarlijkse afschrijving op inventaris bedraagt 30% van de boekwaarde per 31 december van het voorgaande jaar. Zie rekening 430. De maandelijks te betalen leasetermijn wordt geboekt op de rekening Transportmiddelen in lease. Aan het einde van elk jaar moet de rekening Transportmiddelen in lease in overeenstemming worden gebracht met de rekening Leaseverplichtingen transportmiddelen. Het verschil tussen de rekening Transportmiddelen in lease en Leaseverplichtingen transportmiddelen moet in 2006 voor 60% als afschrijving, voor 20% als onderhoud en voor 20% als interest worden geboekt. Zie de rekeningen 140, 421, 430 en 900. De hypothecaire lening is afgesloten per 1 oktober 2006. De interest wordt achteraf per kwartaal betaald. De boeking van de interestkosten over het vierde kwartaal moet nog plaatsvinden. Zie de rekeningen 190 en 900. De in december 2006 verleende garanties van in totaal €7.250 zijn abusievelijk op de rekening Onderhoudskosten geboekt. De verplichtingen inzake garanties zijn per 31 december 2006 berekend op €29.000. Zie rekening 421. Door de bank is in januari 2007 over het vierde kwartaal 2006 €415 aan provisie en kosten in rekening gebracht. Zie rekening 440. Verwacht wordt dat van het per 31 december 2006 openstaande debiteurensaldo een bedrag van €3.950 niet zal worden ontvangen. Van een nota voor schilderwerk aan het woonhuis van B. van Ravenswaaij ten bedrage van €4.760, inclusief €760 omzetbelasting, is abusievelijk €4.000 geboekt op de rekening Onderhoudskosten. Zie de rekeningen 181 en 421. Een privé-opname door K. van Ravenswaaij in december 2006 ad €5.000 is abusievelijk op de privé-rekening van B. van Ravenswaaij geboekt. Zie ook de gegevens bij rekening 999. In verband met de uit te betalen bonussen in 2007 is per 31 december 2006 een bedrag van €13.500 aan loonkosten verschuldigd. Voor het huren van magazijnruimte wordt halfjaarlijks per 1 april en per 1 oktober €4.500 achteraf betaald. De rekening Voorraad halffabrikaten wordt in de loop van het jaar niet gemuteerd. Aan het einde van elk jaar wordt de voorraad geïnventariseerd. De waarde van de voorraad per 31 december 2006 bedraagt €17.260. Zie rekening 700.


999

Gevraagd

a b

* 26.4

Grond en gebouwen Machines Transportmiddelen Personenauto’s Bouwmaterialen Onderhanden werken Debiteuren Vooruitbetaalde kosten Privé A. Groothuis Privé P. Groothuis Liquide middelen

De firmanten in de vof ontvangen als onderdeel van de winstverdeling 10% interest over het door hen in het jaar 2006 gemiddeld geïnvesteerde vermogen. In 2006 hebben zich geen mutaties in de vermogens voorgedaan. Zij delen beiden voor de helft in het resterende resultaat.

Stel de voorafgaande journaalposten samen. Stel de kolommenbalans per 31 december 2006 samen. NB: De winstverdeling moet in de balans worden verwerkt.

Voor aannemersbedrijf A. Groothuis & Zn vof is de volgende balans opgesteld:

Balans per 30 september 2006 € 155.000 Vermogen A. Groothuis 48.000 Vermogen P. Groothuis 12.000 Garantieverplichtingen 29.000 Hypothecaire lening o/g 32.000 Termijnen 260.000 Crediteuren 40.000 Omzetbelasting 4.000 Banken 42.095 Nog te betalen kosten 36.405 Resultaat lopend boekjaar 16.500 € 675.000

€ -

150.000 100.000 25.000 45.000 210.000 35.000 31.000 14.500 9.500 55.000

€

675.000

Wegens teruglopende bouwopdrachten heeft firmant A. Groothuis besloten zich uit het aannemersbedrijf terug te trekken. Firmant P. Groothuis zal het aannemersbedrijf onder eigen naam voortzetten. Overeengekomen is dat A. Groothuis zijn aandeel in alle activa en passiva overdraagt aan P. Groothuis. P. Groothuis zal de boekhouding voortzetten in de boeken van aannemersbedrijf A. Groothuis & Zn. vof. De vennoten zijn gelijkgerechtigd tot de resultaten, nadat eerst 10% interest per jaar over hun vermogens is verrekend. Om tot afrekening te komen, worden de in aanmerking komende activa en passiva aan een herwaardering onderworpen. Positieve gevolgen van de herwaardering worden verdeeld op basis van de vermogensverhouding. Het aan A. Groothuis toekomende aandeel wordt geboekt op de grootboekrekening Winstaandeel A. Groothuis. Het aandeel van P. Groothuis wordt niet geboekt. Negatieve gevolgen van de herwaardering worden ten laste van het resultaat lopend boekjaar gebracht.

26 Vennootschap onder firma (vof) en commanditaire vennootschap (CV) 377

Er zijn onder meer de volgende grootboekrekeningen in gebruik: 001 Grond 139 Vooruitbetaalde kosten 010 Gebouwen 150 Termijnen 020 Machines 160 Garantieverplichtingen 021 Afschrijving machines 170 Crediteuren 030 Transportmiddelen 180 Omzetbelasting 035 Personenauto’s 190 Privé A. Groothuis 080 Hypothecaire lening o/g 191 Privé P. Groothuis 090 Vermogen A. Groothuis 199 Nog te betalen kosten 091 Vermogen P. Groothuis 300 Bouwmaterialen 100 Kas 700 Onderhanden werken 110 Banken 996 Winstaandeel A. Groothuis 120 Debiteuren 997 Winstaandeel P. Groothuis 121 Afschrijving debiteuren 999 Resultaat lopend boekjaar Gevraagd

a

Journaliseer de volgende posten waarbij uitsluitend van de gegeven rekeningen gebruik moet worden gemaakt. 1 De waarde van de grond die geboekt staat voor €20.000 wordt gesteld op € 70.000. 2 Door wijziging van de activiteiten worden machines met een boekwaarde van €18.500 door een extra afschrijving gewaardeerd voor €500. 3 Volgens taxatie dient aan de transportmiddelen een waarde van €18.000 te worden toegekend. 4 De personenauto in gebruik bij A. Groothuis zal door A. Groothuis worden overgenomen voor de boekwaarde vermeerderd met de omzetbelasting. Hiertoe is de volgende factuur opgemaakt: aan u verkocht de door u gebruikte personenauto € 16.600 omzetbelasting 19% 3.154 per 30 september 2006 geboekt ten laste van uw rekening € 19.754 5 Omtrent de waarde van de vordering op debiteur D. Neirva hebben A. Groothuis en P. Groothuis verschil van mening. Na overleg wordt besloten dat A. Groothuis deze vordering ter waarde van €7.950 zal overnemen voor €6.000. Voor deze vordering was reeds een voorziening getroffen van €2.450. 6 De balanswaarde van de onderhanden werken is € 260.000 raming netto-opbrengstwaarde - 300.000 geraamde winst op onderhanden werken € 40.000 7 In verband met een geconstateerde constructiefout bij een reeds opgeleverd bouwwerk dient het bedrag voor garantieverplichtingen met €12.500 te worden verhoogd.

b

c d

Journaliseer het interestaandeel uit de winst toekomend aan beide vennoten en de verdeling van de resterende winst na de voorgaande boekingen. Het resultaat per 30 september heeft betrekking op het boekjaar 2005/2006. Stel de grootboekrekening Winstaandeel A. Groothuis op. Journaliseer het opheffen van de grootboekrekeningen Vermogen A.


Groothuis, Winstaandeel A. Groothuis en Privé A. Groothuis. Het saldo van deze rekeningen moet worden geboekt op de nieuw te openen grootboekrekening 165 Lening A. Groothuis.

26.5

Vof Gebroeders Reiziger exploiteert een bandenhandel met als firmanten A. Reiziger en Z. Reiziger. Nadat het boekjaar 2006 is afgesloten en de winstverdeling is verwerkt, verzoekt de heer Z. Reiziger een boekenonderzoek over 2006 te laten plaatsvinden. De accountant-administratieconsulent, die deze opdracht uitvoert, constateert dat over 2006 een aantal correcties moet worden geboekt. Het aandeel in het behaalde resultaat is na boeking van interest over de kapitalen voor A. Reiziger 60% en voor Z. Reiziger 40%. In gebruik zijn onder meer de volgende grootboekrekeningen: 034 Verbouwing magazijn 221 Te verzenden creditnota’s 100 Kas 311 Voorraad banden 130 Debiteuren 460 Onderhoudskosten gebouwen 135 Afschrijving debiteuren 480 Interestkosten 160 Crediteuren 490 Verkoopkosten 172 Te verrekenen omzetbelasting 984 Winstcorrectie 2006 175 Verschuldigde omzetbelasting 195 Privé A. Reiziger 196 Privé Z. Reiziger

Gevraagd

a

Journaliseer de volgende posten, waarbij uitsluitend van de gegeven grootboekrekeningen gebruik moet worden gemaakt. 1 In december 2006 zijn aan afnemer Holband BV vier banden van een nieuw type gratis geleverd om deze te testen. Ten onrechte is in december de volgende factuur verzonden en geboekt: aan u geleverd vier banden, type Paradoxaal ZXS € 1.360 omzetbelasting 19% 258,40 € 1.618,40 Voor dit bedrag is in april 2007 een creditnota verzonden. 2 Eind juni 2006 is de verbouwing van het magazijn voltooid. De hierop betrekking hebbende nota’s, voor in totaal €64.000, exclusief omzetbelasting, zijn geboekt op de rekening 460 Onderhoudskosten gebouwen. De verbouwing moet voor €58.000 worden geactiveerd; het verschil betreft achterstallig onderhoud. 3 Over het geactiveerde bedrag van de verbouwing moet nog een half jaar afschrijving worden geboekt. Op verbouwingen wordt 10% per jaar afgeschreven. 4 Alvorens de winstverdeling over 2006 te verwerken, is verzuimd om de interest over de gestorte vermogens van de beide firmanten te vergoeden. A. Reiziger en Z. Reiziger hebben ieder €250.000 gestort. De statutaire interestvergoeding is vastgesteld op 6% per jaar. 5 Het saldo van de grootboekrekening Debiteuren is €180 lager dan het saldo volgens de saldilijst debiteuren. Onderzoek wijst uit dat een debiteur een schuld van €2.536 per kas heeft betaald, terwijl in het kasboek €2.356 is geboekt. Het verschil is per 31 december 2006 geboekt. 6 A. Reiziger woont in een huis van de firma. De jaarhuur over 2006, 26 Vennootschap onder firma (vof) en commanditaire vennootschap (CV) 379

gebaseerd op een huur van €1.000 per maand, moet nog worden geboekt. 7 Een vordering op een debiteur ad €3.576, inclusief €532 omzetbelasting werd in 2006 volledig afgeboekt wegens oninbaarheid. De omzetbelasting is in 2006 terugontvangen van de Belastingdienst. In februari 2007 is echter alsnog een bedrag van €1.808,80, inclusief €288,80 omzetbelasting, van deze debiteur ontvangen. 8 Van de firma Gudde is in december 2006 een partij banden wegens beschadiging terugontvangen. De creditnota is abusievelijk als een inkoopfactuur van banden geboekt. De creditnota luidt als volgt: terugontvangen banden Kinopa, type XR € 4.300 omzetbelasting 19% 817 € 5.117 De inkoopprijs van deze banden was €3.300. 9 De voorraad banden per 31 december 2006 is niet geïnventariseerd. Na de boeking van post 8 blijkt dat de waarde van de voorraad banden per 31 december 2006 €5.760, hoger is dan volgens de voorraadrekening. b

Journaliseer de gecorrigeerde winstverdeling die voortvloeit uit de gemaakte correcties.

* 26.6

De jaarrekeningen over 2005 en 2006 van de vof Brinkman en Co. zijn afgesloten en de verdeling van de winst tussen de twee firmanten heeft reeds plaatsgevonden. In mei 2007 werd een accountant belast met de controle van de administratie over het lopende jaar en de jaren 2005 en 2006. In verband hiermede werden in het grootboek van 2007 de rekeningen Resultaten 2005 en Resultaten 2006 geopend. In het grootboek komen voorts onder meer de volgende rekeningen voor: Handelsvoorraad Kruisposten Debiteuren Inkopen Crediteuren Opbrengst verkopen Vooruitbetalingen Privé Brinkman Verschuldigde omzetbelasting Privé Vrouwenpolder Te verrekenen omzetbelasting

Gevraagd

Journaliseer de correcties van de door de accountant geconstateerde onjuistheden en de gevolgen daarvan voor de winstverdeling. Maak hierbij uitsluitend gebruik van de gegeven grootboekrekeningen. 1 In 2005 werd een nota van de expediteur, belast met transport en inklaring van een partij goederen uit Zwitserland, voor het totaalbedrag geboekt op de grootboekrekening Inkopen. De op deze nota vermelde omzetbelasting bedroeg €9.162. 2 In 2005 werden aan firmant Vrouwenpolder goederen geleverd met een waarde van €900. Verzuimd werd de interne nota ten bedrage van €1.071, inclusief €171 omzetbelasting, te boeken.


3 Per 31 december 2005 werd de handelsvoorraad in de balans te hoog gewaardeerd tot een bedrag van €6.300. 4 In 2005 werd aan een buitenlandse leverancier een vooruitbetaling gedaan van €4.500. Na deze betaling werd echter niets meer van de leverancier vernomen en ook naspeuringen bleven vruchteloos. De accountant stelt voor deze vooruitbetaling in twee gelijke bedragen af te boeken ten laste van de jaren 2005 en 2006. Dit advies wordt opgevolgd. 5 Bij controle van de saldilijst debiteuren per 31 december 2006 bleek dat een debiteur €3.600 had overgemaakt op de privé-bankrekening van firmant Brinkman. Een boeking in de administratie van de firma bleef echter achterwege. 6 Een in februari 2007 verzonden creditnota aan een Belgische afnemer ten bedrage van €2.413 werd geboekt als een inkoopfactuur. 7 In maart 2007 werd van de Postbank bericht ontvangen dat een betaalkaart ten bedrage van €198 niet kan worden gehonoreerd. De betaalkaart had betrekking op een contante verkoop aan een bekende afnemer. Aan deze afnemer is thans een verkoopfactuur ten bedrage van €198 verzonden met het verzoek tot prompte betaling. 8 In april 2007 werd voor firmant Brinkman een computer gekocht voor €1.904, inclusief €304 omzetbelasting. Het factuurbedrag exclusief omzetbelasting werd op de grootboekrekening Inkopen geboekt. 9 Iedere maand wordt het saldo van de verschuldigde en de te verrekenen omzetbelasting overgeboekt naar de grootboekrekening Crediteuren. Over de maand april 2007 was verschuldigd €28.400 en de te verrekenen omzetbelasting bedroeg €16.800. Bij de in de maand mei gemaakte journaalpost zijn deze bedragen verwisseld. 10 Met betrekking tot de overwinst van 2005 heeft firmant Brinkman recht op 2/3 deel, firmant Vrouwenpolder op 1/3 deel. Van de overwinst van 2006 heeft ieder recht op de helft.

26.7

De twee vennoten van de vennootschap onder firma Blanc en Wit besluiten per 30 juni tot liquidatie van de vennootschap over te gaan. Als uitgangspunt voor de liquidatie geldt de volgende balans:

Terreinen Gebouwen Inventaris Vrachtauto Goederen Debiteuren Privé Blanc Vermogen Wit nog te storten Kas Giro

Balans per 30 juni (× € 1.000) 115 Vermogen Blanc 218 Vermogen Wit 48 Privé Wit 35 9% hypothecaire lening o/g 313 8% hypothecaire lening o/g 64 Afschrijving debiteuren 14 Omzetbelasting 50 Bank 6 Winstsaldo 1ste halfjaar 37 900

250 350 54 85 28 11 15 9 98 900


In de akte van oprichting is vermeld: · de vennoten ontvangen voor hun arbeid ieder €5.000 per maand; · over het gestorte vermogen wordt per jaar 8% interest vergoed; · de rest van de winst of het verlies wordt gelijkelijk onder de vennoten verdeeld. Gedurende de eerste zes maanden van het boekjaar is geen vergoeding voor arbeid of interest aan de beide vennoten geboekt. De vennoten besluiten het winstsaldo per 30 juni te verdelen. Gevraagd

a

Bereken en journaliseer de winstverdeling van het eerste halfjaar. Alle resultaten, die tijdens de liquidatie blijken, worden geboekt op de rekening Liquidatierekening.

b

Journaliseer de volgende posten die betrekking hebben op de liquidatie van de firma. 1 Een deel van de goederenvoorraad wordt verkocht voor €230.000 vermeerderd met €43.700 omzetbelasting. De boekwaarde van deze goederen bedraagt €200.000. Het bedrag ad €273.700 wordt op de bankrekening bijgeschreven. 2 De terreinen worden verkocht voor €139.000 en de gebouwen voor €164.000. Deze bedragen worden per bank ontvangen. Tevens wordt per bank de hypothecaire lening afgelost. Naast het restant van de hypothecaire lening wordt tevens €7.000 interest en €1.000 boete wegens vervroegde aflossing voldaan. 3 Aan ieder van de vennoten wordt €200.000 per bank overgemaakt. Deze bedragen worden in mindering van de vermogensrekeningen van de vennoten gebracht, waarbij tevens de rekening Vermogen Wit nog te storten wordt opgeheven. 4 De inventaris wordt verkocht voor €25.000, vermeerderd met €4.750 omzetbelasting. De vrachtauto wordt verkocht voor €40.000, vermeerderd met €7.600 omzetbelasting. De hiervoor genoemde bedragen worden op de postgirorekening van de firma gestort. De aflossing van de onderhandse lening, alsmede de nog verschuldigde interest ad €2.000, worden per giro betaald. 5 De nog aanwezige goederen worden verkocht voor €89.250, inclusief €14.250 omzetbelasting. Het bedrag wordt op de bankrekening gestort. 6 Van debiteuren wordt per postgiro in totaal €56.000 ontvangen. Een vordering op een buitenlandse afnemer ad €8.000 is oninbaar. 7 De schuld aan omzetbelasting wordt per postgiro betaald. 8 Het saldo van de postgirorekening wordt op de bankrekening bijgeschreven. 9 Het kasgeld is volledig aangewend ter bestrijding van de kosten verbonden aan de liquidatie.

c d

Stel de balans samen die is ontstaan als alle hiervoor genoemde posten zijn verwerkt. Stel de journaalposten op die in het kader van de afrekening met de


vennoten moeten worden gemaakt van de volgende feiten. 1 De opheffing van de rekening Liquidatierekening. (Partijen zijn overeengekomen dat twee derde deel van het saldo ten laste van Wit komt.) 2 De betaling per bank van het aan Blanc toekomende bedrag. 3 De betaling per bank van het aan Wit toekomende bedrag.

26.8

Gevraagd

Elk van de vennoten in een vof heeft bij de aangifte inkomstenbelasting te maken met winst uit onderneming (box 1). Dit geldt ook voor elk van de vennoten in een CV.

a 1 Wordt een vennoot in een vof fiscaal als ondernemer aangemerkt? 2 Welke consequentie heeft dat? b 1 Wordt een beherend vennoot (in een CV) fiscaal als ondernemer aan-

gemerkt? 2 Welke consequentie heeft dat? c 1 Wordt een commanditaire vennoot (in een CV) fiscaal als ondernemer

aangemerkt? 2 Welke consequentie heeft dat?


27 Besloten vennootschap (BV) en naamloze vennootschap (NV)

* 27.1

Geef de voor de NV’s geldende verschillen.

Gevraagd

Gevraagd

27.2

Elke BV/NV kent op grond van wettelijke bepalingen een aantal verplicht in te stellen organen, namelijk het bestuur en de algemene vergadering van aandeelhouders. Naast het bestuur en de algemene vergadering van aandeelhouders bestaan vennootschapsorganen die niet bij alle BV’s/NV’s voorkomen. Het belangrijkste orgaan hiervan is de raad van commissarissen.

a b

Waar is het bestuur mee belast? Wat is de belangrijkste taak van de algemene vergadering van aandeelhouders? Wat is de taak van de raad van commissarissen?

c

27.3

* 27.4

384

BV’s en NV’s moeten jaarlijks hun financieel verslag opstellen. Het financieel verslag is het geheel van bestuursverslag, jaarrekening en overige gegevens. (Het bestuursverslag wordt ongelukkigerwijze in de wet met jaarverslag aangeduid. Deze term is buiten het BW in de hier bedoelde betekenis niet of nauwelijks in gebruik.) Uit welke drie delen bestaat de jaarrekening?

Gevraagd

Gevraagd

Besloten vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (BV’s) en naamloze vennootschappen (NV’s) zijn (privaatrechtelijke) rechtspersonen met een in aandelen verdeeld maatschappelijk kapitaal. Voor BV’s geldt: · De aandelen luiden op naam. · De aandelen zijn niet vrij overdraagbaar. · Er mogen geen aandeelbewijzen worden uitgegeven

BV’s en NV’s zijn (uit hoofde van hun rechtsvorm) belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Jaarlijks ontvangen zij een aangiftebiljet vennootschapsbelasting. De fiscale jaarstukken (fiscale beginbalans, fiscale eindbalans en fiscale winst-en verliesrekening) moeten met inachtneming van de fiscale regels worden opgesteld.

Welke twee methoden van vaststelling van de fiscale winst volgt het aangiftebiljet? b 1 Volgens welke basisbepaling moet de fiscale winst worden bepaald? 2 Waar moeten de grondslagen gehanteerd ten behoeve van de bedrijfseconomische (commerciële jaarrekening) en dus ook ten behoeve van de bepaling van de bedrijfseconomische (commerciële) winst aan voldoen? a

28 Eigen vermogen bij BV en NV

28.1

Voor BV’s en NV’s gelden de uitsplitsingsvereisten van het eigen vermogen volgens het Besluit modellen jaarrekening. De uitsplitsing moet op de balans worden opgenomen (niet in de toelichting). Hoe luidt de bedoelde uitsplitsing?

Gevraagd

28.2

Bij een BV en een NV spelen diverse kapitaalbegrippen een rol. Aan kapitaalbegrippen zijn te onderkennen: 1 maatschappelijk kapitaal; 2 geplaatst kapitaal; 3 gestort kapitaal; 4 opgevraagd kapitaal; 5 gestort en opgevraagd kapitaal; 6 minimumkapitaal. Geef een omschrijving van elk van deze kapitaalbegrippen.

Gevraagd

28.3

Opgericht wordt de BV Altena (met een maatschappelijk kapitaal van €500.000, bestaande uit 500 aandelen van elk €1.000 nominaal). Bij de oprichting zijn 300 aandelen a pari (tegen volstorting) geplaatst. Overeengekomen is dat op de aandelen een eenmanszaak wordt ingebracht. De samenstelling en de waardering van de ingebrachte activa en passiva zijn als volgt: Gebouwen Inventaris Voorraad handelsgoederen Hypothecaire lening Handelsschulden

Goodwill

Gevraagd

a b

28.4

€ 200.000 - 150.000

€ €

300.000 100.000 200.000 600.000

€ €

350.000 250.000 50.000 300.000

Geef de journaalpost van de plaatsing van de 300 aandelen. Geef de journaalpost van de inbreng van de eenmanszaak.

Op 1 mei wordt opgericht de NV Polman (met een maatschappelijk kapitaal van €600.000, bestaande uit 6 000 aandelen van elk €100 nominaal). Bij de oprichting zijn 4 000 aandelen a pari geplaatst en is op elk aandeel 40% (in contanten per bank) gestort. Op 1 december daaropvolgend wordt door NV Polman de helft van het bij de plaatsing van de aandelen niet-opgeëiste deel, opgevraagd. Hiervan is in december €45.000 per bank ontvangen. 385

Gevraagd

a Geef alle journaalposten met betrekking tot het kapitaal. b Geef de (gedeeltelijke) kolommenbalans per 31 december. c 1 Wat moet op de balans per 31 december als eerste post van het eigen

vermogen blijken (in één bedrag)? 2 Geef hiervan de specificatie. Enkele jaren na de oprichting plaatst de NV Polman 1 500 van de zich in portefeuille bevindende aandelen tegen €160 per aandeel. Hierbij is overeengekomen dat per aandeel in totaal €100 wordt gestort. De storting is geschied per bank. In de loop van het jaar worden geen bijstortingen opgevraagd. De bij de oprichting geplaatste aandelen zijn inmiddels volgestort. Journaliseer: 1 de plaatsing van de 1 500 aandelen; 2 de storting. e Geef de specificatie van het gestorte kapitaal per het einde van het jaar.

d

* 28.5

Journaliseer elk van de gegevens 1 tot en met 4.

Gevraagd

28.6

Activa

De volgende gegevens worden verstrekt: 1 De NV A plaatst 1 000 aandelen à €375 per aandeel. De aandelen zijn nominaal €250 elk. Overeengekomen is dat bij de plaatsing het minimumbedrag per aandeel wordt gestort (€187,50). 2 De BV B plaatste 1 000 aandelen tegen €375 per aandeel (de aandelen zijn nominaal €250 elk). Bij de plaatsing is per aandeel €250 gestort; overeengekomen is dat het agio later wordt gestort. B gaat thans over tot opvraging van het agio. 3 De rechtspersoon C plaatste bij de oprichting 1 000 aandelen à pari. Sindsdien zijn er geen aandelen geplaatst. C komt met de aandeelhouders overeen dat zij alsnog tot een agiostorting van €200 per aandeel overgaan. 4 De NV D plaatst voor nominaal €130.000 aandelen als gevolg van conversie van nominaal €260.000 converteerbare obligaties. De conversie gaat gepaard met een (per bank ontvangen) bijbetaling van €80.000.

Twee ondernemingen (A en B) overwegen een fusie aan te gaan. De aandeelhouders van A zijn bereid tot aandelenruil, gebaseerd op de intrinsieke waarde in relatie tot het aantal aandelen. De aandelen van zowel A als B zijn elk €100 nominaal. De balans van A luidt als volgt (× 1 000):

€

€


Balans A 500 Geplaatst kapitaal Winstreserves Eigen vermogen Vreemd vermogen 500

€ € €

250 100 350 150 500

De balans van B luidt (× 1 000):

€

Activa

€

Gevraagd

Balans B 400 Geplaatst kapitaal Winstreserves Eigen vermogen Vreemd vermogen 400

€ € €

125 225 350 50 400

Bereken de intrinsieke waarde per aandeel A en per aandeel B. Bereken de ruilverhouding, dat wil zeggen het aantal aandelen A dat omgewisseld wordt tegen één aandeel B. c 1 Welke journaalpost wordt door B gemaakt van de aandelenruil? 2 Hoe luidt de balans van B na de aandelenruil? d In hoeverre is het op de balans van B voorkomende agio aan te merken als een fiscaal niet erkend agio? a b

Er wordt nu verondersteld dat de aandeelhouders van B bereid zijn tot aandelenruil. e f 1 2 g

28.7

Bereken de ruilverhouding. Welke journaalpost wordt door A gemaakt van de aandelenruil? Hoe luidt de balans van A na de aandelenruil? In hoeverre zijn het op de balans van A voorkomende geplaatste kapitaal en agio fiscaal niet erkend?

De NV Hoefnagel heeft twee jaar geleden een machine aangeschaft voor €150.000. De verwachte gebruiksduur is vijf jaar en de restwaarde nihil. In gebruik is het lineaire afschrijvingssysteem. De vervangingswaarde (de nieuwwaarde) van de betrokken machine stijgt tot €187.500. De NV wenst met de gestegen vervangingswaarde rekening te houden, zowel voor de afschrijvingslast als voor de waardering. Geval A De onderneming past geen inhaalafschrijving toe. In gebruik zijn onder andere de rekeningen: 055 Ongerealiseerde herwaarderingsreserve 056 Gerealiseerde herwaarderingsreserve Geval B De onderneming past inhaalafschrijving toe. In gebruik zijn onder andere de rekeningen: 055 Ongerealiseerde herwaarderingsreserve 056 Gerealiseerde herwaarderingsreserve 985 Resultaat op machines wegens prijswijziging Geval C De onderneming past de vervangingswaarde toe gecombineerd met een financieringscorrectie en oordeelt inhaalafschrijving niet nodig. De financieringsverhouding eigen vermogen/vreemd vermogen is 45/55. 28 Eigen vermogen bij BV en NV 387

In gebruik zijn onder andere de rekeningen: 055.0 Ongerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen 055.1 Ongerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met vreemd vermogen 056 Gerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen 980 Gerealiseerde financieringsresultaten Geval D De onderneming past de vervangingswaarde toe gecombineerd met een financieringscorrectie en oordeelt inhaalafschrijving nodig. De financieringsverhouding eigen vermogen/vreemd vermogen is 45/55. In gebruik zijn onder andere de rekeningen: 055.0 Ongerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen 055.1 Ongerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met vreemd vermogen 056 Gerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen 980 Gerealiseerde financieringsresultaten 985 Resultaat op machines wegens prijswijziging Journaliseer voor elk van de vier voorgaande gevallen: a de herwaardering in verband met de stijging van de vervangingswaarde; b de afschrijvingslast (op jaarbasis) in het derde jaar; c de in het derde jaar gerealiseerde herwaardering.

Gevraagd

* 28.8

Gevraagd

De NV Eeuwijk heeft op 2 januari 2004 een machine aangeschaft voor €350.000. De verwachte gebruiksduur is vijf jaar en de restwaarde nihil. Het lineaire afschrijvingssysteem is in gebruik. Op 1 januari 2005 stijgt de nieuwwaarde van de machine van €350.000 tot €400.000. Op 1 juli 2006 doet zich wederom een stijging van de nieuwwaarde voor; op deze datum stijgt de nieuwwaarde met €100.000.

a 1 Bepaal de saldi per 31 december 2006 van de rekeningen:

Ongerealiseerde herwaarderingsreserve; Gerealiseerde herwaarderingsreserve, als men inhaalafschrijving toepast. 2 Idem als men inhaalafschrijving achterwege laat. Het is mogelijk dat bij de herwaardering rekening wordt gehouden met de invloed van financiering door middel van vreemd vermogen (gearing adjustment). b 1 Bepaal de saldi per 31 december 2006 van de rekeningen:

Ongerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen; Ongerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met vreemd vermogen; Gerealiseerde herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen; 388 Deel 4 Rechtsvormen van ondernemingen

Gerealiseerde financieringsresultaten, als de financieringsverhouding eigen vermogen vreemd/vermogen 60/40 is en men inhaalafschrijving toepast. 2 Idem als men inhaalafschrijving achterwege laat.

Ook is het mogelijk voor de balanswaardering uit te gaan van de aanschafprijs en voor de resultaatbepaling van de actuele prijs. c 1 Bepaal het saldo per 31 december 2006 van de rekening:

(Gerealiseerde) Herwaarderingsreserve, als men geen rekening houdt met de invloed van financiering door middel van vreemd vermogen maar wel inhaalafschrijving toepast. 2 Idem als men inhaalafschrijving achterwege laat. d 1 Bepaal de saldi per 31 december 2006 van de rekeningen: (Gerealiseerde) Herwaardering voor zover gefinancierd met eigen vermogen; Gerealiseerde financieringsresultaten, als men rekening houdt met de invloed van financiering door middel van vreemd vermogen en men inhaalafschrijving toepast. 2 Idem als men geen inhaalafschrijving toepast.

28.9

Gevraagd

a

De NV Aalpoel verwerft een 100%-deelneming in de NV Bezembinder. Verdere gegevens: · De NV Bezembinder heeft op het verkrijgingsmoment van de deelneming een netto vermogenswaarde van €3.000.000. · De verkrijgingsprijs van de deelneming in NV Bezembinder bedraagt €2.500.000. Bereken het bedrag van de zogenoemde negatieve goodwill. Van de berekende negatieve goodwill heeft: · 60% betrekking op verwachte toekomstige verliezen en uitgaven waarmee rekening is gehouden en die betrouwbaar kunnen worden vastgesteld, maar die op het verkrijgingsmoment nog geen identificeerbare verplichting vormen; · 40% geen betrekking op verwachte toekomstige verliezen en uitgaven die op het verkrijgingsmoment betrouwbaar kunnen worden vastgesteld. Voor beantwoording van vraag b moet onder andere van de volgende rekeningen gebruik worden gemaakt: 0.. Negatieve goodwill deelneming betrekking hebbend op verliezen en uitgaven 0.. Negatieve goodwill deelneming op te nemen in herwaarderingsreserve

b

28.10

Journaliseer de verwerving van de deelneming.

De kosten verbonden aan de uitgifte van de resterende zich in portefeuille bevindende aandelen zijn voor een rechtspersoon €210.000. Besloten wordt deze kosten te activeren en in drie jaar, voor het eerst in 28 Eigen vermogen bij BV en NV 389

het jaar na de uitgifte van de aandelen, met gelijke bedragen ten laste van het resultaat af te schrijven. De uitkeerbare reserves zijn €460.000. Gevraagd

a b c

28.11

Geef de journaalposten in het jaar van uitgifte van de aandelen. Welke journaalposten worden jaarlijks met betrekking tot de afschrijving gemaakt? Wat bedraagt de wettelijke maximale afschrijvingstermijn van deze (geactiveerde) kosten?

De NV Verkroost heeft in een zeker jaar voor €260.000 ontwikkelingskosten. De kosten worden geactiveerd. De afschrijving vindt plaats naar rato van de productie in de vier komende jaren. De uitkeerbare reserves zijn €180.000. Het resultaat laat de vorming van de reserve ontwikkelingskosten toe tot €50.000. In de kostprijs van het product is voor toeslag ontwikkelingskosten opgenomen €2. Het verwachte productieverloop is als volgt: jaar 1 20 000 stuks; jaar 3 50 000 stuks; jaar 2 35 000 stuks; jaar 4 25 000 stuks. In gebruik zijn onder andere de volgende grootboekrekeningen: 613 Afleveringen toeslag 010 Ontwikkelingskosten ontwikkelingskosten 011 Dekking ontwikkelings700 Voorraad gereed product kosten 603 Toeslag ontwikkelingskosten

Gevraagd

a b c

Geef de journaalpost(en) van de vorming van de reserve ontwikkelingskosten. Geef alle voor jaar 1 te maken journaalposten, aannemende dat de werkelijke productie 18 000 stuks bedraagt. Geef alle voor jaar 2 te maken journaalposten, aannemende dat de werkelijke productie 37 000 stuks bedraagt. NB: Bij de afleveringen kunnen de overige componenten van de kostprijs uiteraard buiten beschouwing blijven.

28.12

Gevraagd

De NV A bezit één deelneming. Het betreft een 70%-deelneming in de BV B. De deelneming wordt door A gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode. De boekwaarde van de deelneming (bij A) op 1 januari is €220.000. Het resultaat van B over het boekjaar betreft een winst van €80.000. Tijdens het boekjaar declareert B een dividend ten bedrage van €50.000. De uitkeerbare reserves van A bedragen €70.000.

Journaliseer (voor A): 1 het aandeel in het resultaat van B; 2 het aandeel in het door B gedeclareerde dividend. b Journaliseer (voor A) een toevoeging ad €21.000 aan de (wettelijke) reserve ingehouden winst deelnemingen. a


Gevraagd

28.13

Een rechtspersoon voldoet aan de stortingsplicht op de door hem genomen aandelen in een NV door een inbreng in natura. Voor de inbreng is geen accountantsverklaring afgegeven. De stortingsplicht beloopt €120.000; de nominale waarde van de genomen aandelen is €100.000. De uitkeerbare reserves van de inbrengende rechtspersoon zijn €140.000.

a

Geef voor de inbrengende rechtspersoon de journaalpost van de vorming van de (wettelijke) reserve ongecontroleerde inbreng in natura. Komt deze journaalpost bij de inbrengende rechtspersoon ook aan de orde wanneer de aandelen zijn genomen in een BV?

b

Bij een BV geldt dat bij oprichting het maatschappelijke kapitaal, het geplaatste kapitaal en het gestorte kapitaal ten minste gelijk moeten zijn aan het minimumkapitaal. Als (bij Koninklijk Besluit) een nieuw kapitaal wordt vastgesteld is een BV niet verplicht het minimumkapitaal dat bij de oprichting gold, te verhogen.

28.14

Welke eis geldt er wel (als een BV het minimumkapitaal niet verhoogt)?

Gevraagd

Gevraagd

28.15

Een BV plaatst 200 aandelen, elk nominaal €100 tegen €160. De BV verstrekt in verband met het nemen van deze aandelen een lening van €20.000. De statuten staan dit toe, en de uitkeerbare reserves zijn toereikend. Het ontbrekende bedrag (€12.000) wordt per bank ontvangen.

a

Journaliseer: de plaatsing van de aandelen; de ontvangst van het ontbrekende bedrag; de verstrekking van de lening; en in verband hiermee de vorming van de wettelijke reserve. Kan dit voor een NV aanleiding zijn een dergelijke wettelijke reserve te vormen?

1 2 3 4

b

Op de lening wordt per bank €5.000 aflossing ontvangen. c

Gevraagd

Geef de hiermee samenhangende journaalposten.

28.16

De NV Binnendijk heeft een 100%-deelneming in de buitenlandse onderneming Buitenkamp; er is sprake van een buitenlandse eenheid. De bij de omrekening van de jaarrekening van Buitenkamp als gevolg van koerswijzigingen optredende verschillen worden rechtstreeks in het eigen vermogen van NV Binnendijk verwerkt.

a b

Wanneer is sprake van een buitenlandse eenheid? Om welke posten binnen het eigen vermogen kan het gaan bij de verwerking van de verschillen (als gevolg van koerswijzigingen)? Wat merkt de Raad voor de Jaarverslaggeving op met betrekking tot de post Reserve valutakoersomrekeningsverschillen?

c

28 Eigen vermogen bij BV en NV 391

Gevraagd

* 28.17

De algemene vergadering heeft het volgende voorstel tot winstbestemming overgenomen: Winst (ná belastingen) over het boekjaar € 122.610 Onverdeelde winst voorgaand boekjaar 16.190 Beschikbare winst € 138.800 Te bestemmen als volgt: verplichte toevoeging aan de statutaire reserve € 13.880 toevoeging aan de algemene reserve op basis van bevoegdheid bestuur - 35.000 onverdeelde winst 9.920 58.800 Beschikbaar voor dividend € 80.000 Interimdividend 30.000 Voorgesteld slotdividend € 50.000

a b

Geef de journaalpost van de (definitieve) winstbestemming. Welke journaalpost moet worden gemaakt als het slotdividend betaalbaar wordt gesteld?


29 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV

29.1

De balans van de NV Aalbers per 31 december (vóór winstbestemming) ziet er als volgt uit (× 1 000): Balans per 31 december van NV Aalbers € 2.800 Geplaatst kapitaal Agio Wettelijke reserves Overige reserves Resultaat boekjaar (na belastingen) Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden € 2.800

Activa

€ € €

1.000 200 150 70 180 1.600 200 650 350 2.800

Het geplaatste kapitaal bestaat uit 10 000 aandelen van €100 nominaal elk. De vereiste dotatie aan de wettelijke reserves heeft plaatsgevonden vanuit de algemene reserve (overige reserves). Het bestuur van de NV doet het volgende voorstel tot bestemming van de winst: €18 in contanten per aandeel dan wel 10 % in aandelen ten laste van de agioreserve (agiostockdividend). Men verwacht dat alle aandeelhouders zullen kiezen voor de aandelen. Gevraagd

a

Hoe ziet de balans van Aalbers eruit als hierin het winstbestemmingsvoorstel wordt verwerkt?

Na de vaststelling van de jaarrekening door de algemene vergadering, wordt door de algemene vergadering een besluit genomen over het voorstel tot bestemming van de winst. De algemene vergadering keurt het voorstel goed. b

Journaliseer de (definitieve) winstbestemming. Alle aandeelhouders kiezen voor het agiostockdividend.

c d

Geef de hiermee verband houdende journaalposten. Welke journaalposten moeten worden gemaakt als de houders van de helft van het geplaatste kapitaal voor het agiostockdividend kiezen en de andere helft per bank wordt uitbetaald? (Denk aan de dividendbelasting!)

* 29.2

Op de balans per 31 december (vóór winstbestemming) van NV Seegers komt onder andere voor:

393

Balans per 31 december van NV Seegers € 40.000 Geplaatst kapitaal Agioreserve Algemene reserve Resultaat boekjaar Eigen vermogen

Interimdividend

€ €

800.000 150.000 230.000 170.000 1.350.000

De aandelen hebben een nominale waarde van €100 elk. Het bestuur van de NV Seegers doet het volgende voorstel tot bestemming van de winst: een slotdividend van €10 per aandeel en het resterende gedeelte van de winst toevoegen aan de reserve. In plaats van €10 in contanten per aandeel, kan ook worden gekozen voor een uitkering in aandelen ten laste van de agioreserve, zodanig dat op iedere zestien aandelen één nieuw aandeel kan worden verkregen. In het grootboek van de NV Seegers komen onder andere de volgende grootboekrekeningen voor: 171 Te betalen dividend 040 Geplaatst kapitaal 172 Te betalen dividend045 Agio belasting 048 Algemene reserve 175 Interimdividend 049 Winst ná belastingen 170 Dividendverplichtingen De rekening 170 Dividendverplichtingen wordt bij goedkeuring van het winstbestemmingsvoorstel gecrediteerd voor de maximale verplichting die de onderneming als gevolg van het keuzedividend heeft. De algemene vergadering van aandeelhouders keurt het voorstel tot bestemming van de winst goed. Gevraagd

a

Journaliseer de winstbestemming.

De houders van 70% van de aandelen kiezen voor het agiostockdividend. b

29.3

Geef de hiermee verband houdende journaalposten.

Bij de BV Stavenuiter komen twee dividendreserves voor, namelijk dividendreserve A en dividendreserve B. De houders van de aandelen A kunnen beslissen of zij uitkeringen ten laste van hun dividendreserve laten komen. Dit geldt eveneens voor de houders van de aandelen B. De winst ná belastingen over het boekjaar bedraagt waarvan bestemd voor: aandelen A aandelen B

Gevraagd

a

Journaliseer de winstbestemming.


€

200.000

€ €

100.000 100.000 200.000

Door de houders van de aandelen B wordt beslist dat het in hun dividendreserve opgenomen bedrag van €100.000 tot uitkering moet komen. De BV stelt vervolgens het dividend van €100.000 ter beschikking. b

Geef de journaalposten. De houders van de aandelen B laten steeds het dividend aan hen declareren; de houders van de aandelen A niet. Over een boekjaar ontstaat een verliessaldo van €250.000. De samenstelling van het eigen vermogen per het einde van dat boekjaar is als volgt: € -

Geplaatst kapitaal Dividendreserve A Dividendreserve B Verlies boekjaar Eigen vermogen

Gevraagd

–/– €

300.000 300.000 – 250.000 350.000

c

Tot welk bedrag kunnen de houders van de aandelen A dividenddeclaraties genieten?

29.4

De NV Sterrebos heeft een volgestort geplaatst aandelenkapitaal van €800.000. De aandelen zijn indertijd tegen pariwaarde geplaatst (er is dus geen agio). NV Sterrebos is niet op de beurs genoteerd. Sterrebos koopt 10% van haar eigen aandelen in voor €155.000. De inkoop wordt fiscaal gelijkgesteld met intrekking. De rekening Gehouden eigen aandelen is in gebruik.

a

Journaliseer de inkoop van de eigen aandelen. Het bestuur van Sterrebos stelt een (contant) dividend van 12% voor. Het voorstel wordt goedgekeurd. Voor de dividendberekening tellen de gehouden eigen aandelen mee.

b c

Journaliseer de gedeeltelijke winstbestemming. Welke journaalpost moet op het tijdstip van betaalbaarstelling van het dividend nog worden gemaakt? Enige tijd later verkoopt Sterrebos de gehouden eigen aandelen voor €185.000. Het verschil tussen de verkoopopbrengst en de verkrijgingsprijs bedraagt dus €30.000 positief.

d 1 Journaliseer de verkoop.

De verkoop van de gehouden eigen aandelen door Sterrebos betekent dat fiscaal een agio ontstaat van €105.000 (€185.000 –/– €80.000). e

Welke aanvullende journaalpost moet worden gemaakt, als Sterrebos het fiscale agio en het civielrechtelijke agio gelijk wil hebben? Er moet thans van worden uitgegaan dat Sterrebos de gehouden eigen aandelen voor €135.000 verkoopt. Het verschil tussen de verkoopopbrengst en de verkrijgingsprijs bedraagt dan €20.000 negatief. 29 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 395

f

Journaliseer de verkoop. De verkoop van de gehouden eigen aandelen betekent dat fiscaal een agio ontstaat van €55.000 (€135.000 –/– €80.000).

g

h

Gevraagd

Welke journaalpost moet van de verkoop worden gemaakt, als Sterrebos in de jaarrekening een agio tot uitdrukking wil brengen dat overeenkomt met het ontstane fiscale agio? Welke journaalpost had NV Sterrebos van de inkoop van eigen aandelen moeten maken als de aandelen NV Sterrebos aan de beurs waren genoteerd?

29.5

Een aandelenoptieregeling voor personeel is een regeling op grond waarvan personeel (bestuurders en/of overig personeel) door de onderneming (onderneming-rechtspersoon) wordt beloond door hen het recht te geven om gedurende een bepaalde periode aandelen in de onderneming te verwerven tegen een bepaalde prijs (uitoefenprijs).

a

Wat kan worden opgemerkt met betrekking tot het moment waarop de aandelen kunnen worden verworven? Waaruit blijkt dat aan het toekennen van een aandelenoptieregeling aan het personeel (in het algemeen) langetermijndoelstellingen ten grondslag liggen? Wat kan worden opgemerkt met betrekking tot het in de externe winsten-verliesrekening in verband met de toegekende aandelenopties (onder lonen) opgenomen bedrag? Welke twee mogelijkheden heeft de onderneming in verband met de toekenning van aandelen bij de uitoefening van de aandelenopties? Noem twee mogelijkheden voor de onderneming inhoud te geven aan haar beleid om verleende aandelenopties af te dekken.

b

c

d e

29.6

NV Julianadorp is een beursgenoteerde onderneming. Op 1 juli 2006 wordt een aandelenoptieregeling voor het management getroffen. De regeling houdt het volgende in: · de verleende opties betreffen 20 000 aandelen NV Julianadorp; · de uitoefenprijs is €30 per aandeel; · het recht kan door een manager pas worden uitgeoefend op 1 juli 2009 onder voorwaarde dat de desbetreffende manager dan nog in loondienst is. Het verloop van de beurskoers van het aandeel NV Julianadorp is als volgt:


Verloop beurskoers aandeel NV Julianadorp Beurskoers € 35 € 38 € 26 € 28 € 30 € 31 € 34 € 32

Datum 01 juli 2006 31 december 2006 31 december 2007 31 december 2008 31 december 2009 31 december 2010 31 december 2011 01 juli 2012

De managers aan wie op 1 juli 2006 een aandelenoptieregeling is toegekend zijn op 1 juli 2012 allemaal nog in loondienst. Gevraagd

a

b

1 2 3 4 5 6 7

Geef de journaalpost die door NV Julianadorp met betrekking tot de toekenning van de aandelenoptieregeling op 1 juli 2006 wordt gemaakt. Geef de journaalpost die door NV Julianadorp met betrekking tot het koersverloop van de aan de optieregeling ten grondslag liggende aandelen maakt op: 31 december 2006; 31 december 2007; 31 december 2008; 31 december 2009; 31 december 2010; 31 december 2011; 1 juli 2012. Op 1 juli 2012 koopt de onderneming via haar bank op de effectenbeurs 20 000 eigen aandelen. In verband hiermee wordt een bedrag van €641.500 (inclusief bankprovisie) van de bankrekening afgeschreven. De verworven eigen aandelen worden nog op dezelfde dag aan het personeel overgedragen. Uit dezen hoofde is op de bankrekening na aftrek van bankprovisie €598.600 bijgeschreven.

c 1 Bereken het met de inkoop (van de eigen aandelen) verband houdende

provisiebedrag. 2 Bereken het met de verkoop (van de eigen aandelen) verband houdende provisiebedrag. d Geef de journaalposten die door NV Julianadorp op 1 juli 2012 worden gemaakt van de inkoop van eigen aandelen. NB: Er kan worden afgezien van voor rekening van NV Julianadorp komende dividendbelasting. e Geef de journaalposten die door NV Julianadorp op 1 juli 2012 worden gemaakt van de uitoefening van de aandelenopties.

29 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 397

* 29.7

Het eigen vermogen van de NV Nooren bedraagt €550.000. De onderstaande rekeningen vertonen de daarachter vermelde saldi: Debet

Geplaatst kapitaal Algemene reserve Gehouden eigen aandelen

€

Credit € 350.000 € 250.000 50.000

De rechtspersoon kocht indertijd 8% van zijn aandelen in. Besloten wordt alle gehouden eigen aandelen in te trekken. Gevraagd

a 1 Journaliseer het genomen besluit. 2 Welke journaalpost wordt gemaakt van de uitvoering van het besluit? b Hoe luidt de journaalpost als uitsluitend de uitvoering van het besluit

wordt geboekt? c 1 Bepaal de (nieuwe) saldi van de (drie) gegeven rekeningen. 2 Bepaal aan de hand van deze saldi het eigen vermogen.

29.8

De volgende gegevens worden verstrekt: 1 De BV X heeft een eigen vermogen van €230.000. De aandelen zijn €500 nominaal elk. De onderstaande rekeningen vertonen de daarachter vermelde saldi:

Debet

Credit € 175.000 55.000

Geplaatst kapitaal Algemene reserve

Besloten wordt de nominale waarde per aandeel terug te brengen tot €350 en de verlaging terug te betalen. Gevraagd

a Journaliseer het genomen besluit. b 1 Welke journaalpost wordt gemaakt van de afstempeling? 2 Welke journaalpost wordt gemaakt van de terugbetaling (per bank)?

2 De NV Y heeft een eigen vermogen van €475.000. De aandelen zijn €1.000 nominaal elk. Van elk aandeel is €250 niet opgevraagd. De onderstaande rekeningen vertonen de daarachter weergegeven saldi:

Debet Geplaatst kapitaal Nog niet opgevraagde storingen Algemene reserve Opgevraagde stortingen

c

€

Credit € 400.000 100.000 €

€

50.000

Bepaal van de NV Y het gestorte en opgevraagde kapitaal.


175.000

Op de algemene vergadering van aandeelhouders wordt besloten (voor alle aandelen) ontheffing te verlenen van de verplichting tot storting (van het nog niet opgevraagde bedrag). d e

Journaliseer het genomen besluit. Welke journaalpost wordt gemaakt van de uitvoering van het besluit? 3 De BV Z heeft een eigen vermogen van € 160.000. De volgende re-

keningen vertonen de daarachter vermelde saldi:

Debet Geplaatst kapitaal Algemene reserve Cumulatief verliessaldo

€

Credit € 200.000 € 60.000 100.000

Op de algemene vergadering van aandeelhouders wordt besloten het geplaatste kapitaal wegens geleden verliezen te verminderen tot een bedrag dat gelijk is aan het eigen vermogen. De vermindering vindt naar evenredigheid op alle aandelen plaats (evenredigheidseis). f g

* 29.9

Duurzame activa Voorraden Debiteuren Kas en Postbank Verliessaldo

Journaliseer het besluit tot kapitaalvermindering. Welke journaalpost wordt gemaakt van de uitvoering van het besluit?

De Valouwe NV heeft al enige jaren te kampen met verliezen. Eind 2006 wordt de volgende gecomprimeerde balans samengesteld:

Balans per 31-12-2006 (bedragen × €1.000) 5.300 Aandelenkapitaal 1.000 Aandelen in portefeuille 1.500 200 6% Preferent 3.000 aandelenvermogen 6% Preferente aandelen in portefeuille Algemene reserve 9% Onderhandse lening Bank Schulden op korte termijn 11.000

5.000 3.500 1.500 600 100 500 3.500 1.000 2.000 2.500 11.000

Verder is nog het volgende gegeven: · De onderneming heeft geen verdere dispositieruimte bij de bank. · De liquidatiewaarde van de duurzame activa kan op €1.000.000 worden gesteld. · Alle aandelen hebben een nominale waarde van €500.

29 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 399

Gevraagd

a

Bereken aan de hand van de voorgaande gecomprimeerde balans de intrinsieke waarde per aandeel. Uit een onderzoek is gebleken dat de verliezen voornamelijk worden veroorzaakt door een verouderd machinepark. Na vernieuwing van het machinepark, kunnen er betere bedrijfsresultaten worden verwacht. De directie heeft de plannen voor vernieuwing van het machinepark voorgelegd aan de schuldeisers. Omdat de schuldeisers verwachten dat door deze plannen de bedrijfsresultaten zullen verbeteren, zijn zij bereid aan deze plannen mee te werken. Tijdens een vergadering waar de aandeelhouders en de schuldeisers aanwezig zijn, worden de volgende besluiten genomen: · Het verliessaldo wordt afgeboekt ten laste van de algemene reserve. · De 6% preferente aandelen worden omgewisseld in gewone aandelen. Deze aandelen worden weer in portefeuille genomen. · De onderneming zal een 10% converteerbare obligatielening uitgeven van €4.000.000. De emissiekoers is 98%. · De converteerbare obligatielening wordt voor 75% bij de bank geplaatst. Het restant van deze lening wordt bij de verschaffers van de schulden op korte termijn geplaatst. Dit bedrag wordt in mindering gebracht op hun vorderingen. De Valouwe NV gebruikt onder andere de volgende grootboekrekeningen: 040.0 Aandelenkapitaal 040.1 6% Preferent aandelenkapitaal 041.0 Aandelen in portefeuille 041.1 6% Preferente aandelen in portefeuille 047 Algemene reserve 061 Verliessaldo 070 10% Converteerbare obligatielening 071 10% Converteerbare obligaties in portefeuille 073 Agio op converteerbare obligaties 074 Disagio op converteerbare obligaties 110 Bank 170 Schulden op korte termijn

b c d e f

29.10

Gevraagd

Journaliseer het afboeken van het verliessaldo. Journaliseer het omwisselen van de 6% preferente aandelen in gewone aandelen. Journaliseer de creatie van de 10% converteerbare obligatielening. Journaliseer de emissie van alle 10% converteerbare obligaties. Stel de gecomprimeerde balans op na uitvoering van alle genoemde besluiten.

Deze opgave gaat over stelselwijziging, schattingswijziging en (herstel van) fundamentele fouten.

a 1 Wanneer is sprake van een stelselwijziging? 2 Wat wordt verstaan onder het cumulatieve effect van een stelselwijzi-

ging? 400 Deel 4 Rechtsvormen van ondernemingen

3 Op welke twee manieren kan het cumulatieve effect in beginsel worden

verwerkt? 4 Voor welke verwerkingswijze spreekt de Raad voor de Jaarverslaggeving

b 1 2 3

c 1 2 3

(RJ) zijn voorkeur uit (afgezien van de situaties waarvoor in de opvatting van de RJ geen keuzemogelijkheid bestaat)? Wanneer is sprake van een schattingswijziging? Hoe moet het effect van een schattingswijziging worden verwerkt als de schattingswijziging alleen invloed heeft op de huidige periode? Hoe moet het effect van een schattingswijziging worden verwerkt als de schattingswijziging zowel op de huidige periode als op de toekomstige perioden invloed heeft? Wanneer is sprake van een fundamentele fout? Wat wordt verstaan onder het effect van het herstel van een fundamentele fout? Hoe moet het effect van het herstel van een fundamentele fout worden verwerkt?

De onderneming Nieland BV is een handelsonderneming. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar. De onderneming waardeert haar voorraden tot en met 2006 tegen gemiddelde prijzen. In 2007 is overgegaan op fifo. Het voorraadbedrag is:

29.11

Gemiddelde prijzen € 1.000.000 € 1.100.000 € 1.350.000 € 1.700.000

Ultimo 2004 Ultimo 2005 Ultimo 2006 Ultimo 2007

Fifo € 1.040.000 € 1.150.000 € 1.420.000 € 1.800.000

De stelselwijziging wordt in de jaarrekening 2007 doorgevoerd. Gevraagd

a Bereken het cumulatieve effect van de stelselwijziging. b 1 Journaliseer de stelselwijziging als het cumulatieve effect wordt ver2 3 c 1 2 3

29.12

werkt als een rechtstreekse mutatie van het eigen vermogen. Bereken de invloed van de stelselwijziging op het resultaat over 2007. Bereken de invloed op het resultaat over 2006 als de nieuwe grondslag al in 2006 zou zijn toegepast. Journaliseer de stelselwijziging als het cumulatieve effect wordt verwerkt in de winst-en-verliesrekening. Bereken de invloed van de stelselwijziging op het resultaat over 2007. Bereken de invloed op het resultaat over 2006 als de nieuwe grondslag al in 2006 zou zijn toegepast.

De onderneming Hamers BV heeft twee jaar geleden, aan het begin van het boekjaar, een aantal gelijksoortige machines aangeschaft voor €600.000. De gebruiksduur is getaxeerd op vijf jaar en de restwaarde op nihil. De machines worden afgeschreven volgens de annuïteitenmethode. Voor de afschrijving wordt in het grootboek de rekening Afschrijving gecrediteerd. De balans ultimo tweede jaar (na winstbestemming) ziet er als volgt uit: 29 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 401

Balans ultimo tweede jaar 387.200 Geplaatst kapitaal 462.800 Algemene reserve Eigen vermogen Voorzieningen Schulden € 850.000

€ -

Machines Overige activa

€ € €

285.000 225.000 510.000 74.000 266.000 850.000

Bij ongewijzigd afschrijvingssysteem is de boekwaarde van de machines: ultimo derde jaar €267.900; ultimo vierde jaar €139.100; ultimo vijfde jaar € nihil. Begin derde jaar wordt besloten over te gaan op de methode: afschrijven met een vast percentage van de aanschafprijs. Journaliseer het genomen besluit.

Gevraagd

29.13

De NV Cooijmans is een industriële onderneming. Het boekjaar van de onderneming valt samen met het kalenderjaar. De NV Cooijmans heeft begin 2005 €400.000 betaald voor de verwerving van een patent (ten behoeve van de vervaardiging van een nieuw product). Op basis van een marktonderzoek zou het betreffende product gedurende de jaren 2005 tot en met 2009 met gelijke jaarlijkse aantallen geproduceerd en verkocht worden. Op grond hiervan werd besloten het betaalde bedrag in vijf jaar lineair af te schrijven. Er is ook een wettelijke reserve gevormd. In de loop van het boekjaar 2006 wordt het duidelijk dat de op basis van het marktonderzoek aangehouden aantallen niet haalbaar zijn. Er moet een bijstelling plaatsvinden. In verband hiermee wordt het volgende overzicht verstrekt:

Jaar 2005 2006 2007 2008 2009

Oorspronkelijke aantallen 8 000 producten 8 000 producten 8 000 producten 8 000 producten 8 000 producten

Bijgestelde aantallen

6 000 producten 3 000 producten 0 producten

Eind 2006 wordt besloten over te gaan op een andere afschrijvingsmethode: de methode waarbij afgeschreven wordt afhankelijk van het aantal vervaardigde producten. Zowel in 2005 als in 2006 stemt de werkelijke productieomvang overeen met de verwachte productieomvang. Gevraagd

a b

Geef de journaalposten die eind 2006 gemaakt moeten worden in verband met de gewijzigde afschrijvingsmethode. Bereken het effect in 2007 van de schattingswijziging, ervan uitgaande dat de productie van 2007 overeenkomt met het bijgestelde aantal van dat jaar.


Gevraagd

29.14

De NV Crombach is een industriële onderneming. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar. Begin januari 2004 heeft de onderneming een nieuwe machine aangeschaft. Het is voor het eerst dat de onderneming een dergelijke machine heeft. De aanschafprijs bedraagt € 700.000. De levensduur van de nieuwe machine is geschat op 10 jaar en de restwaarde op nihil. De afschrijving op de nieuwe machine geschiedt evenals de afschrijving op de andere machines volgens de lineaire methode. Eind 2006, de afschrijving over 2006 is inmiddels geboekt, wordt verwacht dat de betreffende machine nog maar vier jaar zal kunnen worden gebruikt. Dit gegeven wordt in de jaarrekening 2006 verwerkt zonder daarbij de reeds geboekte afschrijving over 2006 te wijzigen. In het grootboek komen onder andere de volgende rekeningen voor: 010 Machines 015 Afschrijving machines 430 Afschrijvingskosten machines

a

Journaliseer de verkorting van de gebruiksduur van de betreffende machine. Bereken voor het jaar 2007 het effect van de schattingswijziging.

b

29.15

De NV Duckenburg is een beursgenoteerde onderneming. Het boekjaar van NV Duckenburg valt samen met het kalenderjaar. In 2003 zijn aan enkele managers aandelenoptieregelingen toegekend. Verdere gegevens met betrekking tot deze aandelenoptieregelingen: · De regelingen betreffen 10 000 aandelen NV Duckenburg. · De uitoefenprijs per aandeel NV Duckenburg bedraagt €20. · De datum van uitoefening is 1 juli 2011. De koers van het aandeel NV Duckenburg was: · op 31 december 2003 €30; · op 31 december 2004 €28; · op 31 december 2005 €25. In de loop van het boekjaar 2006 komt aan het licht dat met betrekking tot de aandelenoptieregelingen tot dan toe niets is geboekt. Er is sprake van een fundamentele fout. De fundamentele fout zal worden vermeld in de jaarrekening 2006; het herstel van de fundamentele fout zal worden verwerkt in diezelfde jaarrekening.

Gevraagd

a b

Is de jaarrekening 2005 van NV Duckenburg wel of niet vastgesteld/ goedgekeurd? Geef de journaalpost ten behoeve van het herstel in de jaarrekening 2006 van de fundamentele fout. Voor de beantwoording van de volgende vragen moet ervan worden uitgegaan dat de fundamentele fout zal worden vermeld in de jaarrekening 2005; het herstel van de fundamentele fout zal worden verwerkt in diezelfde jaarrekening. De jaarrekening 2006 moet nog worden opgemaakt.

c

Is de jaarrekening 2005 van NV Duckenburg wel of niet vastgesteld/ goedgekeurd? 29 Mutaties eigen vermogen bij BV en NV 403

d e

29.16

Gevraagd

a

Geef de journaalpost ten behoeve van het herstel in de jaarrekening 2005 van de fundamentele fout. Geef de journaalpost ten behoeve van het herstel in de jaarrekening 2006 van de gesignaleerde onjuistheid. In het kader van de omrekening van vreemde valuta in de rapporteringsvaluta wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds transacties in vreemde valuta en anderzijds bedrijfsuitoefening in het buitenland. Deze opgave gaat over bedrijfsuitoefening in het buitenland. Wanneer is van een bedrijfsuitoefening in het buitenland sprake? Elke buitenlandse bedrijfsuitoefening is óf een rechtstreekse buitenlandse activiteit óf een buitenlandse eenheid.

In verband waarmee is het onderscheid rechtstreekse buitenlandse activiteit versus buitenlandse eenheid van belang? c 1 Wanneer is sprake van een rechtstreekse buitenlandse activiteit? 2 Hoe worden de bij de omrekening van de jaarrekening (de jaarrekening van de rechtstreekse buitenlandse activiteit) als gevolg van koerswijzigingen optredende verschillen door de rapporterende onderneming verwerkt? d Wanneer is sprake van een buitenlandse eenheid?

b

De bij de omrekening van de jaarrekening van de buitenlandse eenheid als gevolg van koerswijzigingen optredende verschillen worden door de rapporterende onderneming rechtstreeks in haar eigen vermogen verwerkt. Het kan gaan om de volgende posten binnen het eigen vermogen: · de post Reserve ingehouden winst deelnemingen; · de post Herwaarderingsreserve; · de post Reserve valutakoersomrekeningsverschillen. e Leg uit waarom in geval van een buitenlandse eenheid verwerking van

de bij de omrekening optredende verschillen in de winst-en-verliesrekening niet aan de orde is. f Kan de post Reserve ingehouden winst deelnemingen onder het eigen vermogen voorkomen met een negatief bedrag? g Kan de post Herwaarderingsreserve onder het eigen vermogen voorkomen met een negatief bedrag? h Kan de post Reserve valutakoersomrekeningsverschillen onder het eigen vermogen voorkomen met een negatief bedrag?


Serie Voortgezette studie in het boekhouden Administratie en ondernemingen. Opgaven

Recommend Documents