Seppe Smits: topsnowboarden niet te rijmen met studies

MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

03-2012

INGENIEURSMAGAZINE

Seppe Smits: topsnowboarden niet te rijmen met studies

3D printen in FabLabs Duurzame zeewierboerderij Levend labo voor passiefbouw

VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 50, nummer 3, maart 2012 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor HASSELT 1- P2A8632

Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Stichtend lid CIBIC – www.cibic.be Lid van Ex-Change vzw – www.ex-change.be Stichtend lid van European Young Engineers EYE – www.e-y-e.org Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.)

Standpunten en memorandum: is dat nog van deze tijd?

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc

De opleiding van de industrieel ingenieurs is sedert de zestiger jaren sterk geëvolueerd. Veel desiderata van de strijdjaren zijn verwezenlijkt of minstens op een aanvaardbare manier ingelost. Maar laat ons die geschiedenis niet nog eens schrijven. Dat deed Noël Lagast voor ons in de laatste 100 bladzijden van zijn ‘Vijfhonderd jaar geschiedenis van de ingenieur’. De laatste bladzijden van dat ingrijpend verhaal geven de belangrijke beslissingen weer van de Vlaamse regering in 2010. In dat tweede halfjaar van 2010 werd de integratie van de academische hogeschoolopleidingen, de masters, aan de universiteit een feit vanaf het academiejaar 2013 – 2014. Aansluitend werd voor onze titel van industrieel ingenieur gespecificeerd dat het gaat om een graad van master met de toevoeging ‘of Science’.

REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01 Website: www.vik.be - e-mail: [email protected] Doorlopend open van 08.30 uur tot 17.00 uur Voor advertentieruimte of redactionele bijdragen: mail naar [email protected]. LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: 406-0098501-56 € 62,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden € 34,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden € 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur

En nu? Onderwijs en politiek bereiden nu het echte werk voor. De structuren moeten worden opgezet en het integratiedecreet wordt uitgeschreven. In de rand daarvan moet ook hier en daar wel wat geregeld worden om de overgang voor personeel en organisatie in de plooi te laten vallen. Over die materie is binnen de Vlaamse ingenieurskamer tijdens de voorbije strijdjaren toch enige expertise opgebouwd en overlegstructuren werden uitgebouwd. Het respect voor alle waarden en de duidelijke visie van de VIK zorgen ervoor dat we nu gevraagd worden om mee input aan te leveren. Die mogelijkheid om de uitbouw van onze mooie opleiding mee aan te sturen, laten we niet liggen. Al is het niet altijd evident om te laveren tussen de vele verschillende keuzes die organiserende overheden ondertussen maken. Want naamgeving en structuren van de opleidingen zijn uiteraard het privilege van associaties en universiteiten. Daarbij is blijkbaar niet echt gestreefd naar eenvormigheid. Maar dat is niet onze belangrijkste zorg. Onze zorg gaat naar de correcte uitwerking van het profiel van de industrieel ingenieur en de invulling van de twee masterjaren die aansluiten bij drie bachelorjaren. Het uitgangspunt is bijgevolg de vijfjarige opleiding waarop binnen het onderwijs nu toch duidelijk wordt gefocust. We mogen hopen dat de laatste zielige achterhoedegevechten met pseudo-economische argumenten daarover stoppen. Zodat de aandacht kan gaan naar een volwaardige invulling van die masterjaren en de masterproef op een manier die het specifieke praktijkprofiel van de industriële ingenieur respecteert. Die het eigen karakter van dat profiel zelfs nog kracht bijzet.

€ 79,00 voor leden woonachtig in het buitenland

Ing. René PEETERS MSc Voorzitter VIK en bestuurder ie-net

DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95 Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Snowboarden © Seppe SMITS

VIK actualiseert zijn memorandum Onze deskundigen en structuren blijven beschikbaar om de belangrijke stappen naar de integratie mee te helpen uitwerken. Duidelijke standpunten, gedragen door de brede ingenieursgemeenschap: het is nog altijd een van onze kerntaken!

3

I-mag maart 2012

Inhoud Commentaar Standpunten en memorandum, is dat nog van deze tijd?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Inhoudstafel .....................................................................................

Print zelf uw wisselstukken Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Van kolibries en motten Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Unief niet te combineren met topsnowboarden Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Modern Times Technologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Technoladies en algemeen welzijn bij Atlas Copco Samenleving

........................................................................

Eerste duurzame zeewierboerderij Samenleving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

KaHo Sint-Lieven pakt uit met levend labo voor passief bouwen Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

In de kijker: Hilti Afdeling Mechelen

...................................................................

Nieuws van de afdelingen .....................................................................................

Antwerpse universiteit integreert opleiding industrieel ingenieurs Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Oude en nieuwe Saint-Simoniaanse ingenieurs Netwerk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nieuws van de studiegroepen VIK Studiegroepen

..................................................................

Molenmuseum en streekmuseum Mariekerke / WINT3 Centra

..............................................................................

Puzzelaar 104 Denken & Doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Flexibel en efficiënt websites bouwen met Drupal VIK Vorming

.........................................................................

Piping & engineering VIK Vorming

.........................................................................

Ladders, steigerwerken en stellingen / Legionella pneumopholia VIK Vorming

.........................................................................

Regie in eigen hand VIK Vorming

.........................................................................

Cursusagenda januari - maart 2012 I-mag maart 2012

VIK Vorming

. . . . . . . . . . .4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

03 04 05 08 10 12 14 16 19 23 24 32 35 38 41 42 43 43 44 45 46

technologie TECHNOLOGIE

Print zelf uw wisselstukken Leuvens FabLab staat ter beschikking om ideeën in drie dimensies uit te printen LEUVEN. Hoe zou de wereld eruitzien, als iedereen, naast een inktprinter, ook een 'Startrek replicator' op zijn bureau zou hebben staan? Dat apparaat uit de populaire sciencefictionserie kopieert elk gewenst object, van een glas bier tot een krachtige computer. Volgens Marc Lambaerts (35), licentiaat biochemie en manager van het FabLab aan de KU Leuven, is het niet langer de vraag ‘of’ maar wel ‘wanneer’ dat toekomstscenario werkelijkheid zal worden. "De stappen om dat te verwezenlijken zijn allemaal te zetten over een tijdspanne van

“Eén van de FabLab-paradepaardjes is de 3D-printer, een toestel waarmee je objecten driedimensionaal kunt printen. Eigenlijk print een 3D-printer 2D-in-volume: hij print dunne laagjes bovenop elkaar, waardoor een object wordt opgebouwd. Eenvoudig voorgesteld: neem 500 identieke tekeningen op evenveel vellen papier. Als je die alle uitknipt en laag na laag op elkaar plakt, heb je ook een object in 3D.

ongeveer 20 jaar”, meent Lambaerts, “en de ontwikkeling van steeds betere 3D-printers is daar het begin van.”

“Levende materie zal men nooit in 3D kunnen printen. Dat denk ik toch…”

De dikte van elk laagje hangt van het type 3D-printer af. Bij ons toestel is de laagdikte 0,25 mm. Om nog fijner te werken, bestaan er printdiktes van 0,1 of 0,05 mm. De printsnelheid is relatief hoog: 10 cm in 24 uur.” De FabLab-3D-printer is een professioneel toestel en kost ongeveer 35.000 euro. De patentrechten zijn nu volop aan het vervallen en binnenkort zullen er dan ook doe-het-zelf-3D-printers op de markt komen met prijzen tussen 300 en 2.000 euro. Die zullen natuurlijk niet hetzelfde aankunnen als professionele printers, maar na een jaar of twee zullen zij die wel evenaren.”

Beter en eenvoudiger “Om 3D-printing bij het grote publiek ingang te doen vinden, moet de software om het toestel aan te sturen nog sterk verbeterd en vereenvoudigd worden. Dat is nog lang niet het geval. Als ik studenten uit het middelbaar ontmoet, stel ik vast dat 10 tot 20% met een 3D-printer aan de slag kan, als ze daar wat hulp en aanmoediging bij krijgen. Die jongeren kenden vooraf niets van 3D-tekenen en volgden in het FabLab vijf weken les. Om een 3D-printer aan te sturen denken wij aan software zoals voor de spelcomputer Xbox. Een combinatie van 2 of 3 Enkele voorbeelden van driedimensionaal geprinte voorwerpen. 5

I-mag maart 2012

camera’s die in drie dimensies kunnen waarnemen. Op de KU Leuven-afdeling ‘Robotica’ wordt die nu gebruikt als 3D-scanner. Zo’n robot ‘weet’ perfect hoe een kamer eruitziet, maar om een voorwerp vast te kunnen nemen moet hij dat ook ‘herkennen’. Daar wordt nu onderzoek rond gedaan. Als je die kennis kunt combineren met wat wij doen, kun je al virtueel presteren. Maar ook daarvoor moet weer tijdrovende software worden geschreven, waarmee in 3D getekend kan worden.”

Duurzaam “Tal van universiteitgroepen en de privésector voeren onderzoek uit om van 3D-printing de nieuwe gadget te maken. Wij leven in een consumptiemaatschappij: iedereen wil normaal, maar tegelijkertijd ook uniek zijn. Om unieke zaken te maken die nergens te koop zijn, zoals een gepersonaliseerde gsm of juwelen, is 3D-printing perfect. Als er slechts vraag is naar 100 of 1.000 stuks van een bepaald voorwerp, dan is 3D-printing commercieel gezien het beste antwoord. Daarnaast is het in heel wat gevallen een duurzame oplossing, omdat het rendement zo hoog ligt. De techniek vraagt om warmte en lasers, maar omdat er met poeders wordt gewerkt, gaat er maximaal 1 tot 2 % materiaal verloren.”

“ Een biologische printer die een nier of heup kan printen, bestaat nog niet.”

Zoete printer “In een samenwerkingsproject met het VTI ontwerpen wij een 3D-printer die met poedersuiker werkt. De suiker wordt door een hittekanon gekaramelliseerd en in fijne laagjes op elkaar gelegd om een object te maken. Die 3D-printer moet op zonne-energie werken om ‘zero emission’ te bereiken. Vandaar onze keuze voor suiker als printmateriaal, zodat ook het uiteindelijke voorwerp, bijvoorbeeld een snoepkom, kan opgegeten worden. Niks gaat verloren.” “Eigenlijk is dat idee een aangepaste kopie van wat Markus Kayser doet. Dat is een Duitse designer die met een draagbare 3D-printer aan het werk is in de woestijn. Bovenaan zijn printer zit een lens die het zonlicht vernauwt tot een dunne, heel hete straal waarmee telkens een laagje zand tot glas gesmolten wordt. Zijn objecten zijn heel fragiel, maar zijn filosofie is dat je in een onherbergzame habitat en met materiaal van niks toch nuttige en/of kunstzinnige voorwerpen kunt maken.”

Marc Lambaerts, met achter zich de FabLab 3D-printer, toont een uitvergroot en in 3D geprint menselijk eiwit.

Wat is een FabLab? Wereldwijd zijn er nu om en bij de 100 FabLabs en wekelijks komt er eentje bij. ‘FabLab’ is een afkorting voor ‘fabrication laboratory’. Dat is een kleinschalige workshop die persoonlijke, digitale bewerkingen aanbiedt. De algemene uitrusting beslaat een scala van flexibele, computergestuurde instrumenten en de meest uiteenlopende materialen om bijna alles driedimensionaal te vervaardigen. Een FabLab kan iedereen een apparaat, toestel of prototype voor zichzelf laten creëren. Dat kan voldoen aan een persoonlijke of lokale behoefte, maar praktisch en economisch is het ongeschikt voor massaproductie. Het FabLab-concept ontstond in het begin van deze eeuw in het medialab van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) als samenwerkingsverband tussen de Grassroots Invention Group en het Center for Bits and Atoms (CBA). Grof gesteld onderzoekt men hoe de informatie-inhoud betrekking heeft op de fysieke representatie en hoe een gemeenschap technologisch verbeterd kan worden. Het FabLab in Leuven is opgevat als ‘open source hardware’ voor studenten, leerlingen, de sociale economie en het brede publiek. Het is enigszins vergelijkbaar met een bibliotheek vol gebruiksvriendelijke machines die de bezoeker de mogelijkheid bieden om de meest uiteenlopende zaken in hout en/of plastic te maken.

Levende gel “In de geneeskunde wordt 3D-printing, met vooral titanium, enorm veel gebruikt om vervangstukken voor het menselijk lichaam te maken, zoals een onderkaak of een schedel. Een MRI-scan helpt om alles om te zetten naar een vorm die perfect aansluit bij de rest van het lichaam. Elke kaak, knie of heup is verschillend. Voor een nieuw gebit neemt men een scan van het bestaande gebit en de kaak. Dat beeld wordt omgezet in een 3D-design en dat wordt vervolgens uitgeprint. In de tandtechnologie is 3D-printing al bijna massaproductie. Ook met stamcellen als organisch materiaal is men bezig. Stamcellen kunnen elke vorm aannemen: ze kunnen uitgroeien tot botweefsel, tot hersenen, tot bloedvaten, tot om het even wat. Men kan nu al stamcellen

WP

I-mag maart 2012

6

TECHNOLOGIE

aanbrengen rond een kunstheup of een kunstmatige hartklep, zodat die gestimuleerd worden om zich tot een heupbot of hartklep te ontwikkelen. Maar voorlopig is er altijd nog wel een kunstmatige drager nodig waarop die kunstcellen zich kunnen enten. Een biologische printer die een nier of heup kan printen, bestaat nog niet.”

Dampkap “Ook voor het dagdagelijkse huishouden kan 3D-printing nuttig zijn. Onlangs kwam hier iemand een schakelaar voor zijn dampkamp maken. Dat onderdeel was apart niet te krijgen. Die ingenieur heeft zelf dat wisselstuk in 3D getekend, geprint en in zijn dampkamp geïnstalleerd. Als iedereen alles in 3D zou kunnen tekenen, dan zou dat heel handig zijn om onvindbare wisselstukken in het huishouden te vervangen.

Varkentje in 3D geprint.

FabLab voor wie? “In dit FabLab wordt bewust enkel met hout, kunststof, papier en karton gewerkt en niet met metaal”, aldus Lambaerts. “Want de machines om daarmee te werken zijn veel te duur en te complex om door iedereen bediend te kunnen worden. Behalve de studenten van de KU Leuven, willen wij immers een zo ruim en gevarieerd mogelijk publiek aanspreken. Mensen van de sociale economie, doorgestuurd door de stad Leuven, kmo’s, eenmansbedrijven, ontwerpers, ingenieurs, enz.”

“ Om unieke zaken te maken die nergens te koop zijn, zoals een gepersonaliseerde gsm of juwelen, is 3D-printing perfect.” Persoonlijk vind ik dat ook een boeiend businessmodel voor de industrie: wisselstukken die logistiek niet interessant zijn om te vermarkten, zijn - eventueel tegen betaling - als 3D-tekening via het internet verkrijgbaar. Consumenten kunnen ze in FabLabs of soortgelijke shops in 3D printen. Een simpel vierkantje of een complex object afdrukken is voor een 3D-printer net hetzelfde. De moeilijkheidsgraad zit in de grootte en in de grondstof.”

“Studenten komen naar het FabLab om architecturale maquettes of prototypes te maken of om projectgericht werk uit te voeren. Dat gaat van eerder eenvoudige opdrachten tot de bouw van een zonnewagen. We krijgen regelmatig ook opdrachten om nieuwe zaken te ontwerpen, zoals een geluidsarme glascontainer, een container om klederen in te zamelen, een gft-bakreiniger, … De eerder genoemde kmo’s, eenmansbedrijven en ook particulieren komen naar hier om hun prototypes te vervaardigen. Wij denken met hen mee, zoeken oplossingen, verlenen technische bijstand, maar het is wel de bedoeling dat zij hun objecten zelf maken. Zo werd in dit FabLab bijvoorbeeld al een nieuw muziekinstrument ontwikkeld, net als een tent met ingebouwde camera om ‘camera obscura’landschappen te schilderen. Behalve archeologen doen ook liefhebbers van antieke auto’s een beroep op FabLab om onvindbare wisselstukken voor hun wagens te maken. De enige tegenprestatie die van de FabLab-gebruikers verwacht wordt, is dat zij de opgedane kennis met de ‘wereld’ delen.”

Alle materialen “Er waren ooit 3D-printers die met hout werkten, maar de vraag naar zulke toestellen was beperkt. Naast de eerder vermelde toestellen die organisch materiaal printen, kan er ook gewerkt worden met materialen als kunsthars, roestvrij staal, titanium, aluminium, goud, zilver, aluminiumoxide, enz. Maar de meest gangbare 3D-printers werken met kunststoffen, omdat metalen veel te duur zijn. Bij sommige modellen wordt het poedermateriaal met behulp van een laser aan elkaar gesmolten. De FabLab-3D-printer werkt met plasticdraad dat heel fijn wordt afgerold en neergelegd door een spuitmond. Er zijn dus verschillende technologieën mogelijk.”

“Normaal gezien weigeren wij geen enkel idee voor uitvoering, maar soms zijn projecten te groot voor ons. Wij zijn geen professioneel ontwerpbureau. De wachttijd varieert van project tot project. Soms kan er na één dag al afgerond worden, soms duurt het 2 tot 3 jaar. FabLab loopt als een trein, zodat er minstens één lokaal moet bijkomen om aan de vraag te kunnen voldoen. Ook injecties van nieuwe machines, zoals bijkomende 3D-printers, zijn dringend.”

Toegankelijk “Ik merk dat er tegenwoordig veel interesse is voor 3Dprinters”, besluit Marc Lambaerts, “net omdat die zoveel mogelijkheden bieden. Er zijn optimisten die menen dat elk huishouden over vijf jaar een 3D-printer zal hebben. Zelf ben ik voorzichtiger en ik denk dat het nog wel 10 tot 15 jaar kan duren. Ik hoop dat ik me vergis, maar zolang de software zo moeilijk toegankelijk blijft voor Jan en alleman, zal het niet lukken. Er zijn al heel veel problemen opgelost en softwarematig staat men al heel ver, maar men moet nog uitvissen hoe die slimme materialen beter aangestuurd en geproduceerd kunnen worden. En hoe dan ook: levende materie zal men nooit in 3D kunnen printen. Tenminste, dat denk ik toch…”.

WP

Tekst: Wouter PEETERS Foto’s: FABLAB en Wouter PEETERS

Links het originele voorwerp; rechts de versie die in 3D werd geprint. 7

I-mag maart 2012

technologie

Van kolibries en motten Natuur biedt inspiratie voor microvliegtuigje

LEUVEN. Frederik Leys is 24, afgestudeerd als master ingenieurswetenschappen in 2011 en ondertussen aan de slag als wetenschappelijk onderzoeker bij het departement Werktuigkunde van de KU Leuven. ‘Man, you’re popular’, roept zijn collega, als ik op een vrijdagavond zijn bureau binnenstap. Sinds Frederik Leys werd genomineerd voor de Vlaamse Scriptieprijs en in dat kader ook de Agoriaprijs voor technologisch onderzoek won, heeft niet alleen I-mag belangstelling voor het resultaat van zijn eindwerk: een microvliegtuigje met een spanwijdte van 10 centimeter dat alles samen nog geen 4 gram weegt.

I-mag maart 2012

Frederik Leys ontwierp een ornithopter als eindwerk.

Frederik Leys had gekozen voor een specialisatie als thermotechnisch ingenieur op het ogenblik dat de derdejaars ingenieurswetenschappen de teamopdracht kregen om een ornithopter te ontwikkelen, een ‘vliegmachine’ met flappende vleugels, gebaseerd op een grotere vogel met een maximale spanwijdte tot 60 cm. “Iets totaal anders dan de KuLibrie”, zegt Leys, “maar ik vond het zo leuk dat ik daarna zelf voorstelde om mijn eindwerk in die richting op te maken. De KuLibrie is uiteindelijk een stuk kleiner geworden.”

De natuur achterna Met de KuLibrie is Frederik Leys erin geslaagd een biomimetische vleugelbeweging te genereren, een kopie van de

8

vleugelbeweging die de rosse kolibrie in de natuur maakt. Dat vogeltje is een van de kleinste en meest wendbare vliegers ter wereld en heeft ook de uitzonderlijke eigenschap dat hij ter plaatse kan blijven fladderen. “We hebben de KuLibrie gebaseerd op de rosse kolibrie, omdat die niet te groot is, zodat hij kan gebruikmaken van speciale aerodynamische verschijnselen. Maar tegelijk is hij ook niet te klein, zodat je hem mechanisch kunt nabouwen. Als je een insect wil namaken, is dat al een stuk moeilijker. We hadden ons ook kunnen baseren op de manduca sexta, een mot, maar die weegt amper 1,7 gram. De rosse kolibrie met zijn 3,4 gram is een beter voorbeeld, omdat hij door een andere vleugelbeweging meer gewicht kan optil-

TECHNOLOGIE

len. De eerste versie van de KuLibrie woog 4 gram en het toestel dat ik nu aan het bouwen ben, weegt 3,6 gram, maar genereert ook meer liftkracht dan de rosse kolibrie.” De grootste uitdaging was – en is nog steeds – de ideale vleugelbeweging voor het microvliegtuigje te ontwikkelen. Insecten en kolibries vliegen door horizontaal met hun vleugels te flappen. De vleugel beweegt niet alleen heen en weer (de slagbeweging), maar roteert ook rond de lengteas van de vleugel (de pitchbeweging), net zoals riemen bij het roeien. Het is de combinatie van die slag- en pitchbeweging die mechanisch heel moeilijk is na te bootsen. De flappende vleugels hebben belangrijke voordelen ten opzichte van andere vliegtechnieken. Hun kleine vleugeltjes zijn veel efficiënter dan grote, maar nog belangrijker is de soepele manoeuvreerbaarheid. Kolibries kunnen daardoor heel snel ter plaatse in de lucht moeilijke manoeuvres uithalen die je niet of moeilijk met andere technieken kunt doen.”

vleugels laten trillen op resonantie, wat maakt dat ze heel snel kunnen bewegen. Als je dat op de juiste frequentie kunt nabootsen, kun je de vleugels met een heel grote amplitude heen een weer doen bewegen met een veel grotere efficiëntie. Dan hoef je enkel de beweging in gang te zetten en gebeurt de terugslag door de elasticiteit van heel de constructie.” Frederik Leys wil die techniek op vier jaar tijd voort ontwikkelen. De eerste stap is nu een prototype dat autonoom kan vliegen. Daarnaast vinden er nog heel wat experimenten plaats om de meest optimale vleugelbeweging te bepalen. Omdat het team van de KU Leuven als eerste de vleugelbeweging heeft kunnen nabootsen, is er nog geen grondige parameterstudie beschikbaar die de effecten van kleine wijzigingen aan het toestel kan inschatten. Dat moet nu eerst worden onderzocht, omdat aan zo’n resonantiestructuur niks meer kan worden aangepast. Leys verwacht dat het zowat twee jaar zal duren en dat daarna de structuur kan worden gebouwd op basis van de gegevens uit het parameteronderzoek.

Resonantie

militaire fondsen worden aangereikt, vermoedt Frederik Leys dat het toestel mogelijk voor spionagedoeleinden kan worden ingeschakeld. Maar ook meer humanitaire toepassingsmogelijkheden zijn denkbaar. Als een gebouw niet meer toegankelijk is door brand of instabiel is door een aardbeving, kan de KuLibrie snel op zoek kan gaan naar eventuele slachtoffers. Ook als bepaalde gebieden bij een kernramp door stralingsgevaar niet toegankelijk zijn, kan een kolonie KuLibries er worden op uitgestuurd om de problemen te analyseren. Ook voor gadgets of speelgoed opent de KuLibrie ongetwijfeld nieuwe mogelijkheden. Om het voor al die toepassingen te kunnen inschakelen moet ook de vliegtijd van de KuLibrie uitgebreid worden. Momenteel wordt het kleinood aangedreven door een uiterst kleine elektromotor die wordt gevoed door een lithium polymeer batterijtje van 1 gram. Dat laat de KuLibrie momenteel een zestal minuten vrij vliegen, maar als het microvliegtuigje net zoals insecten op resonantie zou kunnen vliegen, moet een half uur vliegtijd realistisch worden, volgens Frederik Leys.

Toekomstmuziek Momenteel werkt Leys al aan een tweede versie van de KuLibrie. De vleugelbeweging werd zo geperfectioneerd dat beide vleugels nu synchroon vliegen. Terwijl het kader van het eerste model nog met de 3D-printer werd gemaakt, bestaat het huidige vliegtuigje uit één plaat koolstofcomposiet. Dat maakt het toestelletje veel stijver, sterker en nauwkeuriger en zou het moeten mogelijk maken om het autonoom te laten vliegen. “Om het echt autonoom te doen vliegen heb je veel elektronica nodig”, gaat Frederik Leys door. “Dat is op zich niet zo’n probleem. De Technische Universiteit Delft is daarin gespecialiseerd en heeft belangstelling om dat aspect voort te ontwikkelen. Dat zou me toelaten om mezelf te specialiseren in de mechanische verfijning van de vleugelbeweging.” “Ook het energieverbruik moet nog worden geoptimaliseerd. Als je de vleugels nu in beweging zet, maken die snel de voorwaartse horizontale slagbeweging, maar die moet je stoppen om de kwartdraai te maken die de vleugel opnieuw horizontaal achterwaarts kan doen bewegen. Het stoppen en terug in beweging brengen kost telkens energie. De kolibrie doet het ook op die manier, maar als die in de vlucht niks eet, dan kan die maximaal een tiental minuten vliegen. Insecten kunnen veel langer vliegen, omdat ze hun

Door het kleine formaat en de verwachte ultrasoepele wendbaarheid van de KuLibrie zou het toestel geschikt zijn om binnenshuis, in grotten, bossen of andere kleine ruimtes te vliegen. Wanneer het microvliegtuigje helemaal klaar is, wordt een camera ingebouwd om het op basis van de doorgestuurde beelden te leiden. Omdat middelen voor onderzoek vaak uit

De KuLibrie lijkt alvast een veelbelovend speelgoedje voor groot en klein, maar heeft ongetwijfeld ook meer in zijn mars. Of James Bond of Luc Beaucourt het zal mogen in gebruik nemen, is nog even afwachten. Tekst: An REKKERS Foto’s: An REKKERS en Frederik LEYS

Vrij als een vogel De droom om te kunnen vliegen als een vogel houdt mensen al van oudsher bezig. Dat vogels al eeuwenlang worden nagebouwd om die droom te realiseren, hoeft dan ook niet te verwonderen. Ornithopters, vliegtuigen die vliegen door het flappen van de vleugels, in navolging van vogels, vleermuizen of insecten, vinden we in alle maten en gewichten door de eeuwen heen. Het woord ornithopter mag dan etymologisch van het Grieks ornithon (vogel) en pteron (vleugel) afstammen, het begrip komt al in de 4de eeuw voor onze jaartelling voor in het Sanskriet Ramayana-epos. Ook bij Daedalos en Ikaros in de Griekse mythologie en in het Chinese Boek van Han meten mensen zich vleugels aan om de zwaartekracht te trotseren… met alle gevolgen vandien. Ook Leonardo Da Vinci bleek gefascineerd door vliegende toestellen met flapperende vleugels en maakte er verschillende schetsen voor. Of hij ze ook echt heeft gebouwd, blijft onzeker. In 1942 maakt Adalbert Schmid een bemande vlucht met een ornithopter. Hij dreef het toestel aan met zijn spierkracht en slaagde erin het 900 meter ver op een hoogte van 20 meter boven de grond te houden. Hebt u er ondertussen ook zo’n zin in gekregen, dan vindt u op het internet tal van websites waar u modelbouwornithopters op de kop kunt tikken. Of u kunt uw eigen fladderende vliegtuigje in elkaar knutselen en meedingen naar de hoofdprijs in de wereldwijde wetenschapsolympiade, waar ornithopters hun eigen speciale evenement krijgen. Frederik Leys kan u ongetwijfeld wel enkele tips bezorgen. 9

I-mag maart 2012

technologie TECHNOLOGIE

“Unief niet te combineren met topsnowboarden” Wereldkampioen snowboarden Seppe Smits zet zijn studies industrieel ingenieur on hold om zich te focussen op zijn sport WESTMALLE. Seppe Smits is Belgiës beste snowboarder. De 20-jarige Westmallenaar werd vorig jaar voor het eerst wereldkampioen in de discipline

Denk je later te zullen herbeginnen aan die studies?

slopestyle en tweede in de big air. Nu bezet hij de eerste plaats in de overall ranking in de big air, een officieus wereldkampioenschap over alle topwedstrijden heen en op de derde zondag van februari werd hij derde op het WK slopestyle 2012 in Oslo. Smits wil zich kwalificeren voor de Olympische Winterspelen van februari 2014 in de Russische badplaats Sochi. Om zich volledig te kunnen toeleggen op zijn sport, zette hij zijn studies industrieel ingenieur (tijdelijk?) stop.

Hoe wordt een Vlaming wereldkampioen in een sneeuwsport?

Ambieer je niet eerder een functie in het snowboarden?

Seppe Smits: “Mijn ouders gingen zowat elk jaar op skivakantie naar de bergen en ik heb het dan ook al op mijn derde geleerd. Gaandeweg kwamen er steeds meer snowboarders op de piste en dat vonden mijn broer en ik veel plezanter. Vanaf mijn negende begonnen we te snowboarden en op mijn dertiende ben ik in competitie begonnen. Een paar wedstrijden vielen goed mee en zodoende trokken we meer en meer naar het buitenland. De meeste van die wedstrijden verliepen steeds beter en dat zorgde voor meer motivatie.”

Seppe Smits: eerst topsport, daarna misschien opnieuw studeren?

Zat je aan de Topsportschool?

Vlotten die studies niet?

“Ik heb mijn humaniora kunnen afwerken aan de Topsportschool in Wilrijk. Mijn Topsport A+-statuut heeft me goed geholpen om Wetenschappen-Topsport af te werken. Na die secundaire studies wilde ik aan de Groep T in Leuven voor industrieel ingenieur gaan studeren. Het lijkt mij een opleiding waarmee je in het leven vele kanten uit kunt en met uitzondering van chemie had ik veel interesse voor de wetenschappen en de wiskunde in die opleiding.”

“Ik heb die studies anderhalf jaar volgehouden, maar ik heb nu toch beslist om er (een tijdje) mee op te houden. Ik heb lang gedacht dat snowboarden en studeren wel te combineren zouden zijn, maar dat is niet zo. Al moet ik toegeven dat ik de zaken tijdens het eerste jaar aan de unief wel een beetje te los heb aangepakt. Het tweede jaar deed ik het ernstiger, maar toen kwam ook mijn snowboardcarrière in een versnelling en ik moest een definitieve keuze maken. Ik zet nu alles op het snowboarden.”

I-mag maart 2012

“Dat is niet zeker. Ik hoop te kunnen snowboarden tot mijn 28ste of 30ste. Het is een redelijk belastende sport voor de gewrichten, de pezen en de beenspieren. Snowboarden is nog nooit zo professioneel beoefend geweest als nu en het is dus moeilijk om te vergelijken met andere sporten en in te schatten hoe lang iemand kan meedraaien op topniveau in onze sport. Er komt veel meer bij kijken dan jaren geleden en er zijn veel meer wedstrijden. We zullen wel zien hoe lang ik kan meedraaien in deze sport.”

10

“Misschien kom ik na mijn actieve carrière wel gewoon in het snowboardwereldje terecht als trainer of coach. Al is dat ook niet evident: wij zijn acht maanden per jaar op reis in het buitenland, wereldwijd. De coach volgt de rider overal en dat is niet meteen ideaal voor een gezond familieleven. Je echtgenote of vriendin moet bereid zijn om mee te reizen voor die rider. Als die keuze moet gemaakt worden, zal ik wel goed overwegen wat er ondertussen allemaal veranderd is in mijn leven om te zien welke kant ik dan uitga. Voorlopig sta ik daar nog niet te veel bij stil.” Hoe ziet een snowboardseizoen eruit? “Vanaf half december tot midden maart steekt de kalender tjokvol met de belangrijkste wedstrijden van het seizoen, steeds elders ter wereld. Die periode valt sowieso al samen met de januari-examens aan de unief. Nu zit ik voor het WK slopestyle in Oslo. In december was ik een maand lang in de States. Voordien verbleef ik in China voor een wedstrijd,

TECHNOLOGIE

afgelopen week was er een grote wedstrijd in Japan. En tijdens de Europese zomer moeten we naar het zuidelijk halfrond om daar te trainen; ik spendeer dan anderhalve maand in Nieuw-Zeeland.” “Wij zijn altijd op zoek naar sneeuw, altijd op zoek naar betere locaties om te trainen. Jaren geleden trainde ik vooral op de indoorpiste in Peer, maar die ‘jump’ is ondertussen te klein geworden voor ons. Vooral in Amerika hebben ze steeds betere parken om te trainen. Dus trek ik tegenwoordig ook iets vaker naar de States. Wie acht maanden per jaar in het buitenland zit, kan onmogelijk universitaire studies afwerken. Je mist alle practica, kunt geen taken afwerken en de universiteitsdocenten gaan daar begrijpelijkerwijs minder flexibel mee om dan een middelbare school die afgestemd is op jonge topsporters.”

kans om door slopestyle.”

te

breken

in

de

Zijn de riders alleen op de wereld of zit er een team achter elke rider?

“Er kan nog veel veranderen op twee jaar. Mijn allereerste doelstelling is er zeker en vast te geraken, want die kwalificatiewedstrijden moeten nog beginnen. Er kan nog veel veranderen: het niveau kan nog veel omhoog gaan, je moet zeker blessurevrij blijven tot aan de Olympische Spelen. Ik hoop ernaartoe te kunnen gaan en zal dan wel zien tot waar mijn ambities kunnen reiken. Ik zal dat dan pas kunnen beoordelen. Ik zal zeker en vast proberen om tegen dan op het hoogste niveau te staan en me te kunnen meten met de beste riders, maar op dit moment kan er nog van alles gebeuren, dus ik ga nog niks vastleggen.”

Werken jullie altijd met dezelfde trainer? “In principe altijd. Er is een trainer die zich exclusief met het A-team bezighoudt. Het grootste deel van het jaar train ik samen met Kevin, maar op dit moment zijn we gesplitst: hij zit in Amerika om halfpipe te trainen en ik neem in Oslo deel aan een slopestylewedstrijd. De trainer is eigenlijk het best in halfpipe en daarom is hij meegegaan met Kevin. Ondertussen kreeg ik een andere trainer mee vanuit de federatie om door te gaan op de slopestyle.” Focus je nu volledig op Sochi 2014?

“Het Belgisch team bestaat uit zes mensen, verdeeld over een A- en een Bteam. In het A-team zitten ikzelf en Kevin Bronckaers, in het B-team zitten de iets jongere riders, de beloften, jongens tussen de 13 en de 17 jaar.” “Mijn specialisatie is de freestyle: big air, slopestyle en halfpipe. Big air en slopestyle vallen goed samen, omdat de slopestyle eigenlijk bestaat uit verschillende big airs achter elkaar. Halfpipe en slopestyle zijn daarentegen totaal andere specialisaties. Ik heb mij een tijdje gefocust op halfpipe omdat dat sinds 1998 de enige Olympische discipline was, maar afgelopen zomer is slopestyle ook toegevoegd aan het olympisch programma van 2014 in Sochi en daardoor krijgen we nu ook subsidies van de overheid en Bloso om ons te vervolmaken op slopestylen. Dat is mijn grote

Op welke manier traint een rider? “Er is een conditiegedeelte en natuurlijk de technische snowboardtraining. De snowboardtraining is erg afhankelijk van het weer. Bij slecht weer, met veel bewolking, is snowboarden redelijk gevaarlijk en trainen we op rails: we gaan dan voor twee uurtjes de bergen in om daar op rails te trainen. Nadien doen we beneden nog aan fitness- en conditietraining. Bij goed weer trainen we voluit: een uur of vier, vijf op de berg. Dat is fysiek redelijk zwaar. Nadien gaan we nog wat uitrijden op de hometrainer of in de fitnessruimte. Als het weer echt te slecht is, blijven we noodgedwongen beneden en ligt de focus op conditie en fitness. Dat is dan vaak een zwaardere en intensievere training.” Tekst: Dirk VANDER ELST Foto’s: Seppe SMITS

11

I-mag maart 2012

technologie

MODERN TIMES Met de gps door het grootwarenhuis Dat de Delhaizes, Carrefours en Colruyten van deze wereld er alles aan doen om te weten te komen hoe jij en ik winkelen en wat we kopen, hoeft allang geen betoog meer. Klantenkaarten vertellen hoeveel huisdieren je ongeveer hebt, hoe groot je gezin wel zou kunnen zijn en wat je wel en niet graag eet. Andere trucs om het winkelen te bevorderen zijn ook al meer dan voldoende bekend bij de goegemeente: de duurdere producten staan op ooghoogte en dat laatste product, dat je absoluut niet nodig hebt, vind je binnen handbereik, terwijl je aanschuift bij de kassa. Liefst aan de rechterkant en lichtjes in de aanbieding. We dachten dat we het wel gehad hadden met al die marketing- en verkoopstrucs, maar in China is hij al actief en in de Verenigde Staten lopen proefprojecten: je winkelkar krijgt een gps. Niet om je veilig door de winkel te loodsen langs de kortste weg (voor mannen) of de langs de aangenaamste route (voor vrouwen). Nee, gewiekste marketeers (zijn er anderen?) willen zo te weten komen tegen welke snelheid je door de gangen laveert, hoe lang je nodig hebt om je keuzes te maken, welke weg je het liefst neemt en waar je artikelen in je kar laadt. Die gegevens worden opgeslagen en geanalyseerd. Een perfect winkelprofiel is het resultaat. Maar er zit ook iets in voor jou: hier en daar wat extra kortingen die zijn aangepast aan jouw koopgedrag. In Canada rij je overigens met de Concierge Smart Cart door de winkel: de winkelkar heeft een scherm dat is verbonden met de website van de supermarkt en elke klant kan een eigen profiel aanmaken om zo te kunnen inspelen op aanbiedingen en kortingen. Alleen maar voordelen dus… www.blogs.hbr.org

Adidas-voetbalschoen gaat mobiel

Mobiele voetbalschoenen? Zijn ze dat niet allemaal? Nee, we doelen hier wel op iets anders. Adidas heeft aan hegemonie in het voetbalwereldje ingeboet. Vooral sedert Nike de voetbalbusiness infiltreerde en grote namen aan zich kon binden. Adidas wil nu een stuk markt heroveren door uit te pakken met de voetbalschoen van de toekomst. In een schoen van 165 gram heeft de Duitse schoenenproducent een chip in de zool ingebouwd. Via die chip stuurt de voetbalschoen draadloos informatie door naar een mobiel apparaat of een computer. De schoen geeft de belangrijkste gegevens van je prestatie door en weegt die meteen af tegenover jouw vorige prestaties en die van je ploegmaats of (andere?) wereldsterren. Messi mocht de schoen uittesten en hij is inmiddels al in grote delen van de wereld verkrijgbaar. www.businessweek.com

I-mag maart 2012

Raak schieten van op bijna 2 kilometer De heren Red Jones en Brian Kast, ingenieurs-onderzoekers bij Sandia National Laboratories in New Mexico, hebben het prototype ontwikkeld van een kogel die zijn doel raakt van op een afstand van 1.600 meter. Het doelwit wordt aangewezen met een laserstraal en de kogel vliegt er dan op eigen houtje naartoe. Dat kan hij, omdat zijn punt een heel pak optische sensoren bevat, die de laserstraal herkennen en het pad van de kogel voortdurend snel bijsturen. De kogel zou twee keer sneller vliegen dan het geluid en zijn baan tot dertig keer toe kunnen bijstellen. Ook voor scherpschutters is de fun er dus af binnenkort.

www.cbsnews.com

12

MODERN TIMES

Apparaat uit? Stekker uit! Elektrische apparaten die voortdurend in het stopcontact blijven zitten, verbruiken energie, ook als ze niet gebruikt worden of als ze volledig opgeladen zijn. Yanko Design komt nu met de Pumping Tap om dat sluipverbruik tegen te gaan. Via sensoren in het stopcontact wordt gemonitord of het apparaat dat op het stopcontact is aangesloten, ook effectief elektriciteit verbruikt. Is dat niet het geval, dan begint er een lampje rood op te lichten. Tien minuten inactiviteit later spuwt het stopcontact de stekker gewoon uit. Er zijn al wel meer uitvindingen op de markt gekomen, waarvan het nut kan worden betwijfeld en die nooit een echte doorbraak hebben gekend. Wellicht behoort ook de Pumping Tap tot die categorie. Tenzij wordt uitgedokterd welke winst het apparaat echt oplevert. Maar tien minuten een lampje laten branden kan misschien wel meer kosten dan een hele avond sluipverbruik. En dan heeft het weinig zin om je stopcontacten overal te vervangen door de nieuwe gadget. Even rekenen dus. Maar inmiddels ging de Pumping Tap wel al aan de haal met de prijs voor beste productontwerp van de Red Dot Design Award. www.yankodesign.com

Nee, geen nieuwe sport en ook geen oude, waarvan we de letters wat dooreengehaspeld hebben. De ‘stofbal’ of ‘dust ball’ van Dave Hakkens is een soort van stofzuigrobot voor openbare plaatsen. De ‘dust ball’ gaat vlot over kabels en andere kleine hindernissen heen en zuigt al rollend al het vuil naar binnen. Als hij verzadigd is, rolt hij gezapig naar zijn laadpunt en daar licht hij op. De ‘dust ball’ is sterk, industrieel georiënteerd en flexibel. Hij bestaat ook in verschillende vormen en de inspiratie stamt van hamsterballen. En loopt de ‘dust ball’ dan toch eens voor je voeten, dan geef je hem gewoon een trap. Hij zal er niet onder lijden.

Wis dat volk! En wel direct! Je kent dat wel: een mooi plaatje schieten bij de toren van Pisa, de Eifeltoren, het San Marcoplein in Venetië of de watervallen van Plitvice? Om maar iets te noemen. Alleen: er hangt daar zo onnoemelijk veel volk rond dat het altijd wel een erg drukke indruk geeft.

Wat doe je dan? Wachten tot de achtergrond een beetje ‘redelijk’ is inzake overbevolking. En zo de rest van je kostbare vakantietijd verspelen? Wellicht niet en dus neem je er de overbevolking op de achtergrond van je favoriete foto maar voor lief bij. Niet getreurd vanaf heden, want het Zweedse fototechbedrijf Scalado ontwikkelde zonet een softwareprogramma waarmee je mensen met een simpele beweging van een foto gooit. Eerst registreert de software hoe de plek eruitziet zonder mensen. Na de foto krijgt de fotograaf dan de kans om bewegende en levende objecten te verwijderen. Heel eenvoudig en het levert een origineel plaatje op zonder pottenkijkers. www.scalado.com

Stofbal

www.davehakkens.nl

Tekst: Luc VANDER ELST

13

I-mag maart 2012

samenleving

Diezijn Zweden zo gek nog niet Technoladies en algemeen welzijn bij Atlas Copco WILRIJK. U staat er wellicht niet bij stil hoe vaak u per dag Atlas Copco tegenkomt zonder het te beseffen. Het Zweeds bedrijf is marktleider voor de ontwikkeling en productie van compressoren, generatoren, tools en machines voor de meest uiteenlopende toepassingen. Atlas Copco is wereldwijd actief in 170 landen. Ieder land heeft zijn ‘customer center’ dat instaat voor de verkoop van de producten, maar in Wilrijk zit het hoofdkwartier van de compressoren, het meest gespecialiseerde kenniscentrum rond persluchttech-

veel aandacht aan het werven van vrouwen en daarom worden vaak vrouwen naar jobevents gestuurd. De personeelsafdeling moet jaarlijks aan Zweden rapporteren hoeveel vrouwen er werken en er wordt bewust getracht om een zekere balans te brengen. Dat is ook niet simpel, we zijn een ingenieursbedrijf en zoveel vrouwen studeren er gewoon al niet af.”

nologie en de afdeling naverkoop.

Ing. Tine Lefebvre MSc begon in 2004 in een van de compressordivisies van Atlas Copco. Ze werd na twee jaar teamleider van een softwareontwikkelingsteam en is sinds 1 januari 2011 projectmanager ‘connectivity’ in de divisie ‘Compressor technique service’. Die afdeling beheert alle naverkoop, zoals onderhoudscontracten en reserveonderdelen. Tine Lefebvre: “Een van de diensten die we onze klanten aanbieden is machinemonitoring. Machines kunnen belangrijke procesparameters en waarschuwingen doorsturen naar een klant en/of naar Atlas Copco. Het doel van de monitoring gaat van tijdig machineonderhoud tot monitoren van kwaliteit van perslucht en analyse van de installatie om energieverbruik te optimaliseren. In mijn job moet ik de toekomstige machineconnectiviteit uitwerken: van de strategie, het businessplan, het operationeel model tot de opvolging van de verschillende projecten die daaruit voortvloeien.

Atlas Copco klikte het gewoon goed. Ik mocht mijn mening zeggen, het was heel snel duidelijk dat ik verantwoordelijkheid mocht nemen en keuzes moest maken. Dat was wat me ook het meest interesseerde.” “Bij Atlas Copco is het een bewuste strategie om vrouwen te rekruteren. Het bedrijf besteedt ook in zijn communicatie

Tine Lefebvre neemt enkel drie maanden bevallingsverlof, maar ook ouderschapsverlof, tijdskrediet of andere formules zijn best bespreekbaar bij Atlas Copco. “Eigenlijk loopt dat heel goed. Ik weet niet of het daarmee te maken heeft dat het een groot bedrijf is of omdat het een Zweeds bedrijf is, want in Zweden zijn ze een stuk verder gevorderd dan in België, maar Atlas Copco probeert zeker wel vrouwvriendelijk te zijn.”

“ Atlas Copco was een van de enige bedrijven die geen vragen stelde over hoe ik mijn privéleven wou uitbouwen. Wat doet het er nu toe of je getrouwd bent of niet?”

Gevorderde Zweden We ontmoeten mevrouw Lefebvre een week na de bevalling van haar tweede kindje en grijpen de gelegenheid aan om te polsen naar de vrouwvriendelijkheid van het bedrijf. “Het viel me eigenlijk al op bij de sollicitatie”, vertelt ze. “Atlas Copco was een van de enige bedrijven die geen vragen stelde over hoe ik mijn privéleven wou uitbouwen. Wat doet het er nu toe of je getrouwd bent of niet? Maar toch kwam dat bij mijn eerste sollicitatiegesprekken vaak aan bod. Al vanaf het eerste interview bij Ing. Tine Lefebvre MSc: “Als er kindjes komen, zie je natuurlijk wel het verschil.” I-mag maart 2012

14

SAMENLEVING

Girlpower

Gecomprimeerde lucht Zoals Tine Lefebvre het zelf zegt: iedereen heeft perslucht nodig. Als een heilige drievuldigheid zijn water, elektriciteit en … perslucht de basisbenodigdheden voor alle denkbare bedrijfstakken en industrieën. Het wolkje melk in je eerste kop koffie, het schuim op je laatste pint en elke petfles waarmee je tussendoor je dorst lest, heb je met een grote waarschijnlijkheid aan Atlas Copco te danken. Van automatische melkrobots voor koeien, over beademingstoestellen en pacemakers tot waterzuiveringsstations en alles wat daar mogelijk tussenin ligt: je kunt het zo gek niet bedenken of Atlas Copco levert er compressoren voor. Het bedrijf staat bovendien garant voor 100% olievrije perslucht en ontving daar het ‘Class zero-certificaat’ voor volgens de ISO-norm 8573. Niet onbelangrijk, als je weet dat die compressoren worden ingeschakeld in de voedings- en farmaceutische industrie of in de medische sector. Een leuke toepassing, vindt Tine Lefebvre zelf, is het gebruik van perslucht in sneeuwkanonnen. Voor het wereldkampioenschap alpineskiën in het Zweedse Are leverde Atlas Copco olievrije compressoren om zuivere en veilige kunstsneeuw op te spuiten. Op de hellingen waar ’s zomers de rendieren grazen zorgt de sportmanifestatie voor een aanzienlijke belasting van een gevoelig gebied, maar door de olievrije perslucht wordt de impact op het milieu tot een minimum herleid. Onze persoonlijke favoriet is het gebruik van perslucht bij de wijnbouwersfamilie Michel in Bourgondië. 150.000 flessen per jaar worden gebotteld en van een etiket voorzien dankzij een compressor en een generator van Atlas Copco. Als ik de volgende keer een glas chablis drink, zal ik een stille toast uitbrengen op de technoladies.

De vraag voor een interview als Technolady, verbaasde Tine Lefebvre aanvankelijk. “Ik ben het al zo gewoon om tussen mannen te werken dat ik helemaal niet meer stilsta bij het feit dat ik een ‘technolady’ ben. Voor mij is dat echt geen punt meer. Opmerkingen over vrouw zijn krijg ik zeker nooit. Je moet je wel bewijzen, maar ik vind dat ook normaal. Of vrouwen zich extra moeten bewijzen? Het is wel waar dat de mannen niet zomaar iets aannemen. Nu ja, ik neem ook niks zomaar aan, eerlijk gezegd. In die zin ben ik dan even moeilijk waarschijnlijk.” (lacht)

“ Ik ben het al zo gewoon om tussen mannen te werken dat ik helemaal niet meer stilsta bij het feit dat ik een ‘technolady’ ben. Voor mij is dat echt geen punt meer.” Dat Tine Lefebvre op zijn minst moeilijk te vervangen is, maken we op uit de afwezigheidsassistent die haar binnenkomende mails beantwoordt. Vier mannen nemen haar taken over tijdens haar zwangerschapsverlof. Girlpower, vroegen we ons af? Tine Lefebvre schaterlacht: “Die vier nemen dat er bij hun job bij. Dat wil zeggen dat zij het een beetje drukker krijgen. Maar er zijn niet direct vier mannen nodig om mij te vervangen. Nee, het werk wordt verdeeld, want iedereen heeft zijn job natuurlijk. Ik word niet echt vervangen, omdat ik maar drie maanden weg ben. Tegen de tijd dat iemand echt ingewerkt is, is dat eigenlijk niet echt haalbaar.”

Teamspirit Atlas Copco besteedt veel aandacht aan het algemeen welzijn van zijn werknemers en gezamenlijke activiteiten buiten de werkuren worden sterk aangemoedigd. “We hebben al verschillende jaren een familiedag. Werknemers kunnen dan met hun familie naar Atlas Copco afzakken.

AR

Atlas Copco is met grote voorsprong marktleider in compressoren. Ook om petflessen te blazen wordt olievrije perslucht gebruikt.

Ook binnen de departementen, met de kleine groepjes mensen waar je mee samenwerkt, spreken we wel eens af om te gaan bowlen of paintballen. Dankzij een eigen sportinfrastructuur (tennis-, voetbal- en petanqueterreinen, omnisportzaal, ...) en samenwerking met sportclubs uit de buurt kunnen medewerkers bovendien meer dan twintig sporten beoefenen.” Met twee kleine kindjes heeft Tine Lefebvre er niet echt de tijd voor om veel van de sportfaciliteiten gebruik te maken, maar veel vrouwelijke collega’s zie je regelmatig in de fitness of op de tennisbaan.

Van automatische melkrobots voor koeien, over beademingstoestellen en pacemakers tot waterzuiveringsstations en alles wat daar mogelijk tussenin ligt: je kunt het zo gek niet bedenken of Atlas Copco levert er compressoren voor. Naar eigen zeggen is Atlas Copco meer dan een bedrijf waar je komt werken. Ook Paul Bertels, gedelegeerd bestuurder van de VIK, beaamde dat enkele jaren geleden al in Vacature. Hij noemde Atlas Copco toen al hét referentiebedrijf voor ingenieurs en sprak over een grote loyauteit bij de medewerkers. Tine Lefebvre bevestigt dat: “Een internationale carrière in de toekomst zie ik wel zitten. Het hoeft niet per se, maar als ik een interessante job in het buitenland zie, dan ga ik er wel voor. In eerste instantie binnen Atlas Copco. Ik werk er graag, zolang Atlas Copco me kan bieden wat ik nodig heb, is daar geen discussie over.” Tekst: An REKKERS Foto’s: An REKKERS en ATLAS COPCO

15

I-mag maart 2012

samenleving

Eerste duurzame zeewierboerderij Nederlandse ‘Wierderij’ test teelt van zeewier uit met het oog op een duurzame toekomst SCHOUWEN-DUIVELAND. De boer van de toekomst zoekt het op het water. Zout water. Daar groeit het zeewier immers als kool. De verwachtingen van de biologen met het 'nieuwe' gewas zijn dan ook groot en begin juli 2011 ging de eerste zeewierboerderij van Nederland van start. Het proefproject ‘De Wierderij’ geeft inzicht over de mogelijkheden om op een effectieve, duurzame manier zeewier te kweken, te verwerken en te vermarkten. Zeewier kan grondstof worden voor tal van producten: niet alleen als voedingsbron voor mens en dier, maar ook als grondstof voor biobrandstof, groene plastics, tandpasta, margarine, kroketten, chocolademelk, medicijnen, enz. De zeewierboerderij bestaat minstens drie jaar en gaat niet ten koste van natuur of biodiversiteit. Projectleider dr. Willem Brandenburg van de Wageningen UR (University & research center), afdeling Plant Research International-Agrosystems Research, vertelt: “De Wierderij bestaat uit drijvende pontons met kweekbakken en ligt buitendijks bij het natuurgebied ‘Schelphoek’ op Schouwen-Duiveland. Daar bestuderen we o.m. groei en samenstelling van verschillende zeewiersoorten in natuurlijke teeltomstandigheden, zonder last te ondervinden van de extreme weer- en andere omstandigheden op de Noordzee. We willen nagaan of zeewier van goede kwaliteit gekweekt kan worden, zodat de industrie er meer producten van kan ontwikkelen. De provincie Zeeland subsidieert ‘De Wierderij’ met 88.000 euro. De eerste twee reeksen experimenten werden inmiddels succesvol uitgevoerd met zeesla (ulva lactuca) en suikerwier (saccharina latissima). Zeesla, ingevlochten in een kabel, groeide in twee weken uit tot planten van 30-50 cm en jonge suikerwierplantjes, geënt op een lijntje, groeiden in twee maanden uit tot kelpen van ca. 50 cm. De Wierderij is weliswaar een kleine testlocatie, maar door haar ligging is

“Het zou verstandig zijn om de lessen uit de landbouw op zee toe te passen en ons vanaf het begin in te spannen voor een duurzame zeewierteelt.”

I-mag maart 2012

ze uitstekend geschikt voor lang- en kortdurende teeltproeven. We streven naar een duurzame zeewierteelt. Dat houdt in dat er voor de teler een economisch perspectief is door plantaardige eiwitten met eenzelfde kwaliteit als dierlijke eiwitten te produceren, dat de mariene biodiversiteit niet achteruitgaat of zelfs toeneemt en dat eventuele opschaling naar een commerciële teelt zodanig ruimtelijk ingepast wordt dat daarvoor voldoende maatschappelijk draagvlak is.”

Succesvolle teelt “Naast de eerder vermelde inheemse zeewiervariëteiten, werken we ook met vingerwier. Met verschillende materialen onderzoeken we waarop wieren zich graag vasthechten. Daarnaast wordt bekeken hoe zeewier voorbehandeld kan worden, bijvoorbeeld door droging, voordat het naar het vasteland wordt getransporteerd. Voor een succesvolle teelt van zeewier op het Nederlandse deel van de Noordzee zijn veel ingrediënten aanwezig. Zo is de situatie met betrekking tot de nutriëntenvoorziening erg gunstig, want

“Zeewier kan in de toekomst grootschalig worden ingezet voor de menselijke voedselvoorziening, de productie van dierenvoeder, de productie van grondstoffen voor de chemische industrie en voor de opwekking van groene energie.” 16

er monden veel voedselrijke rivieren in de Noordzee uit. Bovendien hebben we in Nederland hoogontwikkelde potentiële ketenpartners, waaronder een internationaal befaamde, innovatieve landbouw- en voedingsindustrie en een technologisch geavanceerde offshoresector.” “Als kustland met een traditie van internationale handel en innovatieve landbouw kan Nederland een grote rol vervullen bij de ontwikkeling van een economisch rendabele ‘landbouw op zee’. Om een succesvolle en duurzame teelt te ontwikkelen is samenwerking tussen de verschillende stakeholders, zoals overheid, bedrijfsleven, wetenschappelijke en maatschappelijke organisaties, van wezenlijk belang. Er is nog veel onderzoek en innovatie nodig en de aanleg van een goed werkende teeltinfrastructuur heeft nog heel wat voeten in … de zee. Maar de economische perspectieven ogen alvast veelbelovend. Samen met de stakeholders verkent de Plant Sciences Group van Wageningen UR de kansen en uitdagingen en stelt een gezamenlijke ontwikkelingsagenda op voor duurzame zeewierteelt in Nederland.”

“Geteeld op zee kan zeewier immers een belangrijke bijdrage leveren aan voedselzekerheid en aan de biobased economy door o.a. energieopwekking.”

SAMENLEVING

Voedselzekerheid “Want het staat buiten kijf dat de zeewierteelt grote toekomstmogelijkheden heeft: wereldwijd, maar zeker ook in de lage landen bij de Noordzee. Geteeld op zee kan het immers een belangrijke bijdrage leveren aan voedselzekerheid en aan de biobased economy door o.a. energieopwekking. Zeewier heeft de potentie dé duurzame eiwitbron van de toekomst te worden: het gehalte aan hoogwaardige eiwitten is hoog, het kan op een duurzame manier worden verbouwd en er is geen concurrentie op het vlak van schaarse landbouwgrond. Zeewier heeft alles in zich om uit te groeien tot een teelt groter dan die van de huidige top drie van gewassen: rijst, maïs en tarwe. Wellicht kent de wereld anno 2050 uitgestrekte zeeakkers en vormen eiwitten uit zeewier dan een belangrijk onderdeel van het menu van mens, dier en industrie.”

Uitdagingen “De volgende 40 jaar zal de wereldbevolking evolueren van 6,5 miljard naar 9 miljard mensen. Bij een ongewijzigd consumptiepatroon en landbouwmethoden zullen we in 2050 twee aardbollen nodig hebben om ons van kleding, water en energie te voorzien. Kortom, wereldwijd moet de agroproductie verdubbeld worden, maar dat mag niet ten koste van natuur, biodiversiteit of milieu gaan. De oplossing moet economisch rendabel en duurzaam zijn. Dat kan grootschalige zeewierteelt zijn. De oceanen beslaan 70 % van het aardoppervlak. Zij herbergen een enorme ruimte en een schat aan biodiversiteit, met grote mogelijkheden voor de productie van plantaardige biomassa. Want zeewier kan dus in de toekomst grootschalig worden ingezet voor de menselijke voedselvoorziening, de productie van dierenvoeder, de productie van grondstoffen voor de chemische industrie (zoals alkanen voor bioplastics) en voor de opwekking van groene energie (biogas). Zeewier biedt een zee aan mogelijkheden.”

Rendabel en duurzaam “Vanuit economisch oogpunt is een kilogram zeewier op dit moment maar de helft waard van een kilogram dierlijke biomassa (vis, schaaldieren,…) uit zee. Zeewier moet dus beter gevaloriseerd worden. Om waardevolle grondstoffen uit zeewier te winnen moeten we slimme manieren van

Inspectie van de zeewierakkers van op de drijvende pontons.

bioraffinage ontwikkelen. Daarnaast zal ook de industrie behoefte hebben aan grondstoffen van een constante kwaliteit. Denk maar aan het al eerder genoemde eiwitgehalte. Om zeewierteelt economisch rendabel en duurzaam te maken moeten we aan de slag met de enzymatische ontsluiting en verwerking van eiwitten om wieren zo efficiënt mogelijk voor menselijke voeding en/of voor diervoeders te kunnen inzetten. Daarnaast is er nood aan een rendabele, duurzame infrastructuur voor de teelt, jonge wierplantjes als goed uitgangsmateriaal, optimale teeltcondities van de verschillende zeewiersoorten, efficiënte en rendabele teeltmethoden en, tot slot, een geïntegreerde oogst- en processingtechnologie of de ontwikkeling van een zogenaamde ‘seacombine’.

17

Ongeveer 46% van de biomassa in zee bestaat uit zeewier. De plantaardige productiecapaciteit van de oceanen is dus enorm, terwijl er maar een klein gedeelte van gebruikt wordt. In 2004 werd er wereldwijd 11,3 miljoen ton zeewier geteeld voor een totale marktwaarde van 5,7 miljard dollar. Meer dan 95% van zowel volume als van marktwaarde komt uit Azië, met China als belangrijkste producent.”

Duurzame teelt “De zee is het laatste grote ecosysteem ter wereld. Maar zij krijgt heel wat van ons te verduren. Daarom zou het verstandig zijn om de lessen uit de landbouw op zee toe te passen en ons vanaf het begin in te spannen voor een duurzame zeewierteelt.

I-mag maart 2012

SAMENLEVING

Zo is het belangrijk de locaties voor de teelt van zeewier heel zorgvuldig te kiezen. Kwetsbare ecosystemen, zoals mangrovekusten en opwellingszones, waar voedselrijk water omhoog komt en de biodiversiteit soms duizelingwekkend is, moeten we ontzien. Het mooiste zou zijn om met zeewierteelt een deel van de nutriënten af te vangen die door menselijke activiteit in de mariene omgeving terechtkomen. Zo kunnen we wellicht een deel van de 30 miljoen ton fosfaten uit kunstmest en wasmiddelen terugwinnen die nu via de rivieren de zee instromen. Net omdat zeewier effectief ammonium, nitraat en fosfaat opneemt, kan het een stabiliserend effect op het ecosysteem in viskwekerijen hebben. Dat alles maakt zeewierteelt in combinatie met aquacultuur bijzonder interessant. Bovendien kan zeewierteelt ook de verzuring van de zeeën helpen tegengaan. Die verzuring treedt op als gevolg van de opname van CO2 door de zeeën. Door CO2 te binden kan zeewier die verzuring enigszins temperen. En waar we met zeewierteelt geen bestaande nutriëntenstromen kunnen afvangen, moeten we werken met precisietoediening van nutriënten via ‘slow release’-methoden. Maar die moeten nog grotendeels ontwikkeld worden.” www.wur.nl Tekst: Wouter PEETERS Foto’s: WAGENINGEN UR

Projectleider dr. Willem Brandenburg.

Alcohol Een inventieve Zeeuwse slijter, Petra de Boevere, heeft van de nood inmiddels al een deugd gemaakt: zij brengt zeewierjenever op de markt. De geur en de smaak van de zee gevangen in alcohol. Oorspronkelijk bedoeld als gimmick bij de Zeeuwse oesters, maar nu een succes. Voorlopig stopt de slijter nog Japans zeewier in haar drankje, maar daar hoopt ze, met de komst van de zeewierboerderij, binnenkort verandering in te kunnen brengen. Het zeewier wordt zowel in als uit het water aandachtig gemonitord.

WP

Zeewier als grondstoffenbron Zeewieren behoren tot de protista, een groep van organismen die tussen planten en dieren in staat. Ze bevatten veel eiwitten. Een soort als zeesla wel tot 25% (percentage droge stof). In vergelijking met landplanten is er voor menselijke voeding een gunstigere mix van essentiële aminozuren. Hoe beter de functionaliteit van de eiwitten, des te minder is nodig om aan dezelfde behoefte te voldoen. Voor de eiwitproductie ten behoeve van de menselijke voeding is op zee veel minder areaal nodig dan op het land. Daarnaast bevatten zeewieren weinig houtstoffen. De bruikbare bestanddelen zijn daardoor makkelijker ‘toegankelijk’. Nadeel is evenwel het hoge zoutgehalte. In Zuidoost-Azië wordt al eeuwenlang kleinschalig zeewier geteeld voor de voedselbereiding, o.a. voor sushi. In sommige landen gebruiken akkerbouwers het fosfaatrijke zeewier om er het land mee te bemesten. Zeewier is ook een belangrijke leverancier van vitamines, mineralen (jodium), antioxidanten en werkzame stoffen voor biociden. Maar momenteel is de belangrijkste toepassing van zeewier die van bron voor geleermiddelen als agar, alginaat en carageen. Die worden gebruikt in sauzen, dressings, roomijs, soep in poedervorm, afslankpoeder, tandpasta, cosmetica, enz. Maar de teelt voor dat soort industriële toepassingen is vaak weinig duurzaam. Dat komt door de onzorgvuldige toediening van nutriënten. Kwetsbare mariene ecosystemen hebben daar ernstig onder te lijden. WP I-mag maart 2012

18

samenleving SAMENLEVING

Actief in een passiefklas KaHo Sint-Lieven pakt uit met levend labo voor passief bouwen GENT. Zoals we dat ooit al meldden in I-Mag bestaat er een gids voor duurzame scholenbouw. ‘Naar een inspirerende leeromgeving’ is een leidraad bij de bouw van toekomstige schoolprojecten en prioritair daarbij zijn groene campussen, milieuvriendelijke voorzieningen en passiefscholen, naast ruime aandacht voor het aspect energieprestatie. Ook de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven sprong, als medeondertekenaar van het milieucharter, mee op de kar en vervult een voortrekkersrol

inzake

duurzaam bouwen. In dat kader wordt de campus Gent verrijkt met twee passiefklaslokalen. Computersimulatie van het project.

Architect Alexis Versele is onderzoeker en docent bij de onderzoeksgroep ‘Duurzaam bouwen’ van de afdeling Bouwkunde, Departement industrieel ingenieur en legt ons een en ander uit. “Oorspronkelijk waren er vier klaslokalen gepland, maar uit dynamische simulaties bleek dat de lichtste versies slecht scoorden en dus hebben we die geschrapt. De twee overblijvende klaslokalen worden boven op elkaar gebouwd en krijgen elk een andere passieve bouwschil. In het tweede trimester van 2013 worden ze in gebruik genomen. Het onderste lokaal wordt opgevat als een massieve structuur van beton en baksteen met een isolatieschil in houtskelet. Het bovenste is een halfzware structuur in houtskelet en met een massieve betonvloer. Beide units zijn testlokalen, maar ook effectieve leslokalen. Zo wordt er een unieke gecontroleerde testomgeving gecreëerd met reële gebruikers. Daarnaast biedt het gelijktij-

dig gebruiken van beide klaslokalen een vergelijkende testomgeving.”

Speerpunt “We beschouwen het project als een speerpunt binnen onze onderzoeksgroep ‘Duurzaam bouwen’. Heel wat duurzame materialen en technieken worden aan een ruim publiek van ontwerpers, aannemers en particulieren getoond. Er wordt samengewerkt met het Vlaams instituut voor bioecologisch bouwen (Vibe). En er is Europese cofinanciering via het programma Interreg IVB North-West Europe in het kader van ‘Cycle assessment procedure for ecomaterials’. De totale oppervlakte

“Een slechte luchtkwaliteit en hoge energiefacturen zijn de belangrijkste pijnpunten van bestaande schoolgebouwen.”

19

bedraagt 280 m² en via openbare aanbesteding zijn de werken toegewezen aan de firma Genisol. Kostprijs: ongeveer 1.100.000 euro.” “Dankzij een modulaire opbouw van het gebouw, de technische uitrusting en de regeling zullen kleine wijzigingen aan het concept gedurende de looptijd van het project verschillende onderzoeken mogelijk maken”, vult onderzoekster en docente bouwfysica Hilde Breesch aan. “De klaslokalen zullen ook uitgebreid en langdurig gemonitord worden. Het binnenklimaat wordt geëvalueerd: het thermisch comfort, de luchtkwaliteit, het visuele comfort, de relatieve vochtigheid, het energieverbruik (verwarming, koeling, verlichting, ventilatie), de werking van het HVAC-systeem, de regeling, de zonnewering, het thermische en vochtgedrag van een testwand, ... De resultaten worden nadien gepubliceerd, zodat zij bruikbaar zijn voor toekomstige passiefschoolprojecten.”

Prestatiecriteria “In 2009 werd samen met de afdeling Bouwfysica van de KU Leuven een doctoraatsonderzoek gestart over de ‘Analyse en optimalisatie van de prestatiecriteria en berekeningsmethodes voor zeer lageenergieschoolgebouwen’. Onderzoeker Barbara Wauman tracht o.a. prestatiecriteria op te stellen voor die gebouwen en wil een duidelijke, concrete definitie formuleren van wat een passiefschool precies is. Daarbij vertrekken we van een grondige analyse van de bestaande passiefhuiscriteria voor de scholenbouw. Uit dat onderzoek zal blijken of de bestaande criteria volstaan en ook van toepassing zijn voor scholen in Vlaanderen. De criteria zullen worden getoetst aan de typische randvoorwaarden, geldig voor Vlaamse scholen en op basis daarvan zullen zij geoptimaliseerd worden.”

I-mag maart 2012

Levende laboratoria “Tegelijk loopt er een uitgebreid onderzoek naar de typische gebouw- en gebruikseigenschappen van lage-energieschoolgebouwen. Om aan de hoge comfort- en binnenklimaateisen te kunnen voldoen en tegelijkertijd de energiekosten te beperken kan de passiefhuistechnologie voor scholen een efficiënte oplossing bieden. Want een slechte luchtkwaliteit en hoge energiefacturen zijn de belangrijkste problemen bij bestaande schoolgebouwen. Nochtans is de binnenluchtkwaliteit van groot belang, omdat leerlingen of studenten een groot deel van hun tijd doorbrengen op school en de luchtkwaliteit een opmerkelijke invloed heeft op hun prestatie- en comfortniveau. Beide leslokalen worden dus een ‘levend laboratorium’: terwijl de studenten de lessen volgen, kunnen wij verschillende parameters onderzoeken en bijsturen: meer of minder ventilatie geven, extra zonnewering aanbrengen, enz.” “Wij doen onderzoek naar actieve gebouwen, maar als je dat met de bestaande visies of standaarden doet, moet je eigenlijk van passieve gebouwen vertrekken. Mogelijk hebben laatstgenoemde niet per se de beste ecologische voetafdruk, zeker niet op het gebied van materiaalgebruik. Daarom zoeken wij dan ook uit of de bestaande standaard, zoals die nu voor passiefscholen in Vlaanderen bestaat, kan geoptimaliseerd of verder verfijnd

“De korte benuttingperiodes en de periodes van leegstand creëren een discontinu patroon in de interne warmtewinsten.”

Architect Alexis Versele, hoofd van de onderzoeksgroep ‘Duurzaam bouwen’ van de afdeling Bouwkunde, departement Industrieel ingenieur, en docente bouwfysica Hilde Breesch.

worden. Wij denken er aan om over te stappen naar een (bijna) nulenergietestgebouw. Of we daarin zullen slagen, zal afhangen van mogelijke bijkomende budgetten.”

Gebouwparameters Bezettingsgraad, glaspercentage of warmtebelasting zijn enkele typische gebouwparameters die toegepast zullen worden in de twee klaslokalen en die een zeer grote invloed hebben op de energiehuishouding en het binnenklimaat. “Enerzijds is er de typische hoge bezettingsgraad voor een school. In een gemid-

De twee passiefklassen worden gebouwd boven op dit bestaande gebouw.

I-mag maart 2012

20

deld schoolgebouw beloopt die 156 leerlingen plus 6 voltijdse equivalenten per 1.000 m². Vergelijk dat met de 25 voltijdse equivalenten per 1.000 m² bij kantoren. Bij onze klassen is er een bezettingsgraad van ongeveer 1,4 m²/leerling.” “Het glaspercentage in onze klaslokalen beloopt 21% voor de zuidwestgevels en 18% voor de noordoostgevels. Zo benutten we het daglicht zoveel mogelijk. De

“In een gemiddeld schoolgebouw beloopt de bezettingsgraad 156 leerlingen plus 6 voltijdse equivalenten per 1.000 m². Vergelijk dat met de 25 voltijdse equivalenten per 1.000 m² bij kantoren.”

hoge bezettingsgraad en het hoge glaspercentage resulteren in een relatief hoge warmtebelasting. Daardoor verschuift het probleem van het verwarmingsgebruik: van oververhitting in de winter naar een koelvraag in de zomer. Die hoge bezettingsgraad heeft ook invloed op de luchtkwaliteit. De hoge emissiegraad van lichaamsgeuren, waterdamp en CO2 leidt tot een groot ventilatiedebiet en stelt hoge eisen aan het ontwerp, het beheer en het gebruik van de ventilatievoorzieningen. Een goede binnenluchtkwaliteit is immers van groot belang, want die heeft

SAMENLEVING

Onderwijs Het postgraduaat 'Energiecoördinator' richt zich tot vastgoedmakelaars, bouwpromotoren, syndicussen en gebouwverantwoordelijke(n) die te maken hebben met energieprestatie van gebouwen. Onder impuls van de onderzoeksgroep ‘Duurzaam bouwen’ van de KaHo SintLieven (Technologiecampus Gent), Vibe vzw, Sint-Lucas en het CDO van de UGent werd in september 2010 ook gestart met het postgraduaat ‘Bio-ecologisch bouwen’ (zie ook I-mag december 2011). Behalve over energiezuinig bouwen gaat het daar ook over het gebruik van gezonde en milieuverantwoorde, bij voorkeur herwinbare of nagroeibare, materialen. WP

Onderzoeksgroep ‘Duurzaam bouwen’ De coördinatie van het onderwijs en het onderzoek omtrent de bouwfysica werd binnen de hogescholen van de Associatie KU Leuven toevertrouwd aan de onderzoeksgroep 'Duurzaam bouwen' binnen de vakgroep Bouwkunde van de KaHo Sint-Lieven. De activiteiten spitsen zich dus in eerste instantie vooral toe op bouwfysica en energieprestaties van gebouwen. Dat werd uitgebreid naar bouwschilgerelateerde en puur bouwkundig, constructieve en organisatorische aspecten, gekoppeld aan energiezuinig bouwen. In 2005 leidde dat tot de bouw van een milieueducatieve ruimte volgens de passiefhuisstandaard in Aalst, deelname aan verschillende internationale onderzoeksprojecten van het Internationaal energieagentschap (IEA). Alexis Versele: “Al sinds 1992 is KaHo SintLieven actief rond duurzaam bouwen. Het begon met een beurs over leembouw. Toen werd de nadruk vooral op materiaalkeuze gelegd, terwijl energieverbruik haast niet aan bod kwam. Wanneer men het toen over ecologisch verantwoord bouwen had, dacht men automatisch aan ecologische materialen. Maar als men nu de term ecologisch bouwen aanhaalt, denkt men meteen aan energiezuinig bouwen. Met ons project hopen wij die beperking tot energiezuinig bouwen opnieuw te doorbreken. Wij zijn bezig met invalshoeken, zoals materiaalgebruik, technieken en monitoring. Niet alleen de inhoud is belangrijk, ook de totale aanpak.” WP

Terwijl de leerlingen les volgen, worden verschillende parameters gemonitord.

Samenwerking De onderzoeksgroep werkt samen met de afdeling Bouwfysica aan de KU Leuven. Er zijn ook samenwerkingsverbanden met de onderzoeksgroepen ‘Bouwfysica, constructie en klimaatbeheersing’ en ‘Technische thermodynamica en warmteoverdracht’ van de UGent en met de onderzoeksgroepen ‘Bouwfysica en binnenklimaat’ (Sint-Lucas Architectuur) en ‘Duurzame energie’ (De Nayer Instituut). De onderzoeksgroep heeft ook contacten met koepelorganisaties, platformen en beroepsfederaties (Passiefhuisplatform, Vibe, Confederatie Bouw, Bouwunie, WTCB,...), openbare besturen, studiebureaus, energieadviseurs, leveranciers en installateurs van lage-energietechnieken. De onderzoeksgroep ‘Duurzaam bouwen’ voert geregeld opdrachten uit die dienstverlenend zijn voor kmo's of overheidsinstanties. Het gaat om zeer uiteenlopende opdrachten, zoals procesbegeleiding bij kwaliteitsbewaking van lage-energiegebouwen, energieaudits of dynamische simulaties van gebouwen. WP

Beide klaslokalen krijgen een verschillende buitenschil.

een opmerkelijke invloed op het prestatieen comfortniveau van de studenten die heel wat tijd in het klaslokaal doorbrengen. Voor de twee klaslokalen samen spreken we van een uitbreiding van het ventilatiedebiet van 5.000 m³.”

continu patroon in de interne warmtewinsten, wat een extra specifiek onderzoek zeker nodig maakt.” Tekst: Wouter PEETERS Foto’s: KAHO SINT-LIEVEN en Wouter PEETERS

Benutting en leegstand Ook het typische gebruikspatroon van scholen verschilt sterk van dat van woningen. De korte benuttingperiodes en de periodes van leegstand creëren een dis-

21

I-mag maart 2012

in de kijker

Mechelen

Hilti

vrijdag 16 maart 2012

Hilti is wereldwijd marktleider in het produceren en commercialiseren van hoogwaardige producten en diensten voor professionals in de bouwsector. Integriteit, teamwork, engagement en moed om volop te kiezen voor verandering zijn de vier kernwaarden die de basis vormen van de bedrijfscultuur. Hilti is een succesvol bedrijf, net omdat het producten en diensten aanbiedt die het de klanten mogelijk maken om zelf succes te boeken. Dat doet Hilti door dicht bij de klanten te staan en door met hen mee te denken bij de ontwikkeling van het aanbod. De vier sleutelbegrippen voor het succes van Hilti zijn dan ook innovatie, topkwaliteit, direct contact met de klant en een efficiënte marketing. Prof. dr. Martin Hilti stichtte het bedrijf in 1941 in Liechtenstein en Hilti concentreerde zich die eerste jaren volop op bevestigingssystemen. Anno 2011 is Hilti nog steeds een familiebedrijf, maar ondertussen heeft het meer dan 20.000 werknemers in dienst, verspreid over 120 landen. De totale omzet loopt op tot 2.848 miljard euro per jaar. Hilti is steeds een bedrijf geweest dat met nieuwe, vooruitstrevende en innovatieve producten en diensten de toon aangaf. En de 125 miljoen euro die Hilti jaarlijks aan onderzoek en ontwikkeling besteedt, garandeert dat het bedrijf ook vandaag nog de absolute marktleider is en voorloper in zijn sector. De activiteiten van Hilti in België gingen van start in 1953. Sinds die eerste dagen zijn er heel wat producten en diensten aan het gamma toegevoegd. Hilti commercialiseert momenteel negen productlijnen: boor- en beiteltechniek, geschoten montage, schroeftechniek, ankers en pluggen, diamanttechniek, bouwchemie en firestop, installatietechniek, schuur- en zaagtechniek en, ten slotte, meettechniek. Daarnaast biedt Hilti een waaier aan diensten aan die het professionals in de bouwsector makkelijker maken om hun taken zonder onderbrekingen uit te voeren: fleetmanagement, hersteldienst en veel meer.

Topics die behandeld worden: • onderwerp 1: stof op de werf en mogelijke oplossingen • onderwerp 2: verankeringen (van wapening en ankers) – nieuwe ontwikkelingen • onderwerp 3: geschoten montage – een veilige en productieve bevestigingswijze • onderwerp 4: brandwerende producten

• PROGRAMMA 13.30 uur: 13.45 uur: 14.00 uur: 14.30 uur: 15.00 uur: 15.15 uur: 15.45 uur: 16.15 uur: 16.30 uur:

ontvangst introductie onderwerp 1 (alle groepen) onderwerp 2 (deelnemers opgesplitst in 3 groepen) koffiepauze onderwerp 3 (deelnemers opgesplitst in 3 groepen) onderwerp 4 (deelnemers opgesplitst in 3 groepen) afsluiter einde

• PRAKTISCH Plaats: Hilti, Z.4, Broekooi 220, Asse Datum: vrijdag 16 maart 2012 om 13.30 uur Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor VIK-,KVIM- en KVIV-leden. De aanwezige VIK-,KVIM- en KVIV-leden krijgen die waarborg teruggestort. 2,50 euro voor VAM-leden en 5 euro voor niet-leden. Inschrijving vereist: www.vik.be\activiteiten vóór 10 maart 2012 (inschrijving en betaling) met vermelding van bedrijfsgegevens werkgever, daarna te betalen bedrag overmaken op rekeningnummer BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen, met vermelding ‘Hilti’. Uw inschrijving is pas geldig na ontvangst van de betaling. Er worden geen latere inschrijvingen/betalingen aanvaard. Maximum 30 deelnemers.

23

I-mag maart 2012

afdelingen

ANTWERPEN

Dierenpark Planckendael zondag 24 juni 2012

29/03/2012 Bezoek brouwerij Duvel, Puurs, 19 uur 24/06/2012 Bezoek Planckendael, Muizen, 13 uur

Tijdens de rondleiding door een gespecialiseerde gids bekijkt u het dierenpark Planckendael letterlijk en figuurlijk van elke zijde. U verneemt meer over het transport van de dieren, hun dagelijkse verzorging, de kweekprogramma’s, hoe het faunapark samenwerkt met buitenlandse zoos, enz.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Brouwerij Duvel donderdag 29 maart 2012

U maakt ook kennis met de verschillende diensten en mensen die in Planckendael werken. En in het bijzonder met de bonobo’s, die Planckendael een wereldwijde uitstraling hebben gegeven en u met plezier zullen inwijden in hun leefwereld.

De vierde generatie van de familie Moortgat bewaakt, met respect voor traditie, de erfenis van de voorvaderen, stichter Jan-Leonard Moortgat en zijn twee zonen Albert en Victor. Duvel Moortgat, opgericht in 1871, is een onafhankelijke brouwersgroep met focus op authentieke speciaalbieren en premiummerken. Ze bezit vijf productiezetels: de hoofdzetel in Puurs, de Ardense brouwerij Achouffe, brouwerij De Koninck in Antwerpen, premiumpilsbrouwerij Bernard in Tsjechië en de Amerikaanse brouwerij Ommegang, gespecialiseerd in artisanale premiumbieren. De meeste bieren, met als vaandeldrager Duvel, vinden hun oorsprong in de hoofdzetel in Puurs. Voorts zijn er de abdijbieren Maredsous, onder licentie gebrouwen voor de Fromagerie et Brasserie de Maredsous, de luxepils Bel Pils en het premiumbier Vedett.

Het dierenpark is een behoorlijk uitgestrekt domein met prachtige fauna en flora en het nodigt uit tot een zeer aangename wandeling. Na de rondleiding is vrij verblijf mogelijk tot sluitingstijd.

• PRAKTISCH Plaats: Dierenpark Planckendael, N26 Leuvensesteenweg 582, Muizen-Mechelen. Er is een ruime parking. Datum: zondag 24 juni 2012 om 13 uur stipt. Samenkomst aan de ingang om 12.45 uur. Kostprijs: normaal tarief te betalen aan de kassa Kinderen zijn toegelaten, als ze vergezeld zijn; dat geldt ook voor baby’s in kinderwagens. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten uiterlijk op 4 juni 2012. Maximum 40 deelnemers.

In september 2006 nam Moortgat de Ardense Brasserie d’Achouffe over. Ze brouwt en bottelt speciaalbieren, met als bekendste het blonde La Chouffe en het donkere McChouffe. Sinds 2008 is brouwerij Liefmans opgenomen in de groep. In augustus 2010 nam Moortgaat brouwerij De Koninck over, waar het ‘Bolleke Koninck’ en enkele andere merken worden gebrouwen en gebotteld.

KEMPEN 08/05/2012 Bezoek Ford, Genk, 13.45 uur 28/05/2012 Familiewandeling 13/06/2012 Bezoek Group Coek Engineering nv, Geel, 17.30 uur

Wil je meer weten over je favoriete drank(en) en het brouwproces? Tijdens een unieke beleving ontdek je alles over het wondere universum en de werking van de Duvel-brouwerij en -bottelarij.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Ford Genk

Een professionele bedrijfsgids verwelkomt je en na de introductiefilm krijg je een rondleiding in de brouwerij met het brouwproces en de indrukwekkende bottelarij. Een schenkinitiatie Duvel, twee consumpties en een hapje ronden de rondleiding af. Leer hoe je de godendrank Duvel correct inschenkt. Tot slot ga je naar huis met een leuk aandenken of geschenk.

dinsdag 8 mei 2012 Ford Genk is – naast Saarlouis, Keulen en Valencia – een van de vier grote Ford-fabrieken in Europa. In Genk worden de Mondeo, de S-Max en de Galaxy geproduceerd. De activiteit is volgeboekt. Je kunt nog inschrijven, maar je komt wel op een wachtlijst terecht.Volledige tekst in I-mag januari en op www.vik.be.

www.duvel.be www.duvelmoortgat.be

• PRAKTISCH Plaats: Duvel, Depot Breendonkdorp 66, Puurs Datum: donderdag 29 maart 2012 om 19 uur. Einde omstreeks 21.30 uur Kostprijs: 9 euro per persoon, bedrag te betalen op rekeningnummer BE08 4143 1468 5113 van de VIK-afdeling Antwerpen met vermelding ‘Duvel’ en aantal personen Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

I-mag maart 2012

24

ACTIVITEITEN

LIMBURG

• PRAKTISCH Plaats: Ford, Henry Fordlaan 8, Genk. Ingang via poort 1 en melden aan de receptie; vóór de receptie rechts is er een bezoekersparking Datum: dinsdag 8 mei 2012 om 13.45 uur stipt Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor VIK-leden; de aanwezige VIK-leden krijgen die 5 euro terug; niet-leden betalen 5 euro. Bedrag vóór 1 mei te betalen bij inschrijving op rekening BE60 4189 0821 3170 van de VIK-afdeling Kempen met vermelding ‘Ford Genk’ en aantal deelnemers. Uw inschrijving is pas geldig na betaling. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

24/03/2012 31/03/2012 17/04/2012 17/06/2012

Stadsbezoek, Tongeren, 10 uur 14-daagse reis naar Indonesië (tot 13/04/2012) Bezoek vliegbasis Kleine Brogel, Peer, 10 uur Zomeropera 2012, 'Die Lustige Witwe', Bilzen, 20.15 uur 24/06/2012 Fiets- en wandeldag, Diepenbeek, 7 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Tongeren: een stad en haar verleden zaterdag 24 maart 2012

Group Coek

Sagalassos: een Europese primeur

woensdag 13 juni 2012

Welkom in Tongeren! Een pittig oudje dat geschiedenis ademt. Van de Romeinse en middeleeuwse stadswallen tot de imposante gotische basiliek, de vernieuwde grote markt met Ambiorix en het bekoorlijk begijnhof dat beschermd is als Unesco-werelderfgoed.

De group Coek is een toeleverancier, een apparatenbouwer voor grote chemische en petrochemische complexen: warmtewisselaars, drukvaten, reactoren, … in exotische materialen. Vroeger was dat staal, nu zijn dat ‘cladmaterialen’: een cladplaat bestaat uit een staalplaat die bekleed wordt met een corrosiebestendig materiaal, zoals titanium of zirkonium. Dat bekleden gebeurt bij een toeleverancier met explosieven, waarbij het corrosiebestendige materiaal letterlijk op het staal wordt ‘geploft’. Het vraagt heel wat knowhow om zulke cladplaten tot een volledig afgewerkt drukvat te verwerken. De corrosiebestendige laag is meestal immers maar 2 tot 3 mm dik en is de enige bescherming van het drukvat tegen de agressieve chemische producten waaraan het in het bedrijf wordt blootgesteld.

Dit jaar werd het Gallo-Romeins museum bekroond als beste museum van de Europese Unie. Daarbij pakt het uit met een Europese primeur. We kunnen genieten van de sensationele tentoonstelling ‘Sagalassos, city of dreams’ die de eeuwenoude Grieks-Romeinse bergstad uit Turkije tot leven brengt.

• PROGRAMMA 10.00 uur: Ontvangst met koffie en 2 lokale specialiteiten 10.30 uur: Bezoek aan de tentoonstelling ‘Sagalassos, city of dreams’ in het Gallo-Romeins museum 12.00 uur: Lunch 14.00 uur: Stadswandeling met bezoek aan de Grote Markt, Ambiorix, de Onze-Lieve-Vrouwbasiliek met Romaanse kloostergang en schatkamer, het begijnhof en de middeleeuwse omwalling (met gids) 16.00 uur: We sluiten af met koffie en Haspengouwse fruittaart

Tot in het midden van vorig decennium was Coek wereldleider in zijn sector. Wereldwijd leverde de groep de beste kwaliteit en klanten wisten dat ze bij Coek expertise en knowhow vonden, waarvoor ze graag een beperkte meerprijs betaalden. Maar de financiële crisis van 2008 heeft de markt helemaal dooreengeschud en de nieuwe concurrentie uit China en Korea greep wild om zich heen. Vooral dankzij de economische steun die hun overheden hen boden. De volgende jaren worden bepalend voor de sector. Ze zijn er tot op heden goed doorgekomen en er is weer een positieve evolutie.

• PRAKTISCH Plaats: afspraak aan het standbeeld van Ambiorix, Grote Markt, Tongeren Datum: zaterdag 24 maart 2012 vanaf 10 uur stipt Kostprijs: 44 euro per persoon, lunch inbegrepen. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten uiterlijk op vrijdag 16 maart 2012. Na inschrijving bedrag overmaken op rekeningnummer BE68 4518 5278 5134 van de VIK-afdeling Limburg met vermelding ‘bezoek Tongeren’. Maximum 50 deelnemers (2 groepen van 25 personen)

• PROGRAMMA 17.30 uur: 18.00 uur: 18.45 uur: 19.45 uur:

ontvangst bedrijfspresentatie bedrijfsbezoek napraten en vraagstelling bij een ‘natje’

• PRAKTISCH Plaats: Couk engineering nv, Liessel 13, Geel Datum: woensdag 13 juni 2012 om 17.30 uur Kostprijs: 5 euro ‘inschrijvingswaarborg’ voor VIK/KVIVleden, de aanwezige VIK-leden krijgen die 5 euro terug; niet-leden betalen 5 euro. Bedrag te betalen op rekening BE60 4189 0821 3170 van de VIK-afdeling Kempen vóór 1 juni, met vermelding van ‘KPN Coek Geel’ en aantal deelnemers. Uw inschrijving is slechts geldig na betaling.

Militaire vliegbasis Kleine Brogel dinsdag 17 april 2012 De Vliegbasis Kleine-Brogel is een NAVO-luchtmachtbasis in Kleine-Brogel, een deelgemeente van de stad Peer.

25

I-mag maart 2012

Kleine-Brogel is de belangrijkste en grootste basis van de Belgische luchtmacht. De basis is de thuisbasis van de 10th Tactical Wing.

tegen een huwelijk. Die bezwaren gaan nu niet langer op. Alleen wil Danilo haar nu niet ten huwelijk vragen, omdat ze zou kunnen denken dat hij op haar geld uit is. Baron Zeta’s plannetje dreigt dus te mislukken. Hij is daarvan danig in de war. Zozeer zelfs dat hij niet in de gaten heeft dat zijn vrouw, Valencienne, nogal vriendschappelijk omgaat met de Fransman Camille de Rossillon. Op een gegeven moment gaat hij toch argwaan koesteren, maar hij slaagt er niet in een overtuigend bewijs van Valenciennes ontrouw te krijgen. Wanneer hij haar namelijk met Camille meent te kunnen betrappen, neemt Hanna de plaats in van Valencienne. Hanna maakt daarna zelfs haar verloving bekend met Camille de Rossillon, hetgeen graaf Danilo nu niet bepaald vrolijk stemt. Als graaf Danilo verneemt dat Hanna door een testamentaire bepaling al haar geld kwijtraakt, als ze hertrouwt, voelt hij zich niet langer geremd en vraagt hij haar ten huwelijk. Pas dan hoort hij dat die bepaling slechts inhoudt dat bij een tweede huwelijk al het vermogen naar haar man gaat. Zo blijft Hanna’s kapitaal veilig en worden de Pontevedrijnen in staat gesteld om een nieuwe toekomst op te bouwen in een vrij land.

Naast de klassieke verdedigingsopdrachten in het kader van de NATO kan de 10 W Tac ook ingezet worden voor crisisbeheersing, zoals getoond tijdens de operaties in Bosnië, Kosovo en Afghanistan. Detachementen van de 10 W Tac nemen deel aan nationale operaties en zendingen onder de vlag van de Europese Unie of de Verenigde Naties. Op de vliegbasis van Kleine-Brogel werken ongeveer 1.700 mensen om 38 F-16’s te kunnen inzetten. De bevelhebber van de 10 W Tac wordt bijgestaan door een kleine staf en de commandanten van drie groepen: • de vlieggroep • de maintenancegroep • de verdedigings- en steungroep

Njegus, de dommige klerk van het gezantschap, redt met diplomatieke zetten menige situatie, waardoor alles (uiteraard) weer op zijn pootjes terechtkomt. Dwars door alles heen zweven twee dwaze aristocraten, Cascada en St. Briche, die flirtend met alle mogelijke getrouwde dames plotseling hevig verliefd worden op mevrouw Glawari - en haar 50 miljoen -, en de oude brommerige Kromow die steeds moet letten op zijn flirtende vrouw.

De activiteiten van de 10 W Tac worden ook ondersteund door een medisch detachement, een territoriale onderhoudsploeg (4RCI) en het Amerikaanse 701ste Munitions Support Squadron.

• PROGRAMMA • Ontvangst met briefing • Take-off • Bezoek maintenance

• Rondrit op de basis • Lunch • Bezoek museum

Voor de hoofdrol van Valencienne werd Ilse Eerens, een Belgische sopraan met wereldfaam, aangetrokken. Opmerkelijk is dat ook Koen Crucke zal te zien zijn op de binnenplaats van de landcommanderij.

• PRAKTISCH Plaats: Militaire vliegbasis Kleine-Brogel, Vliegveld, Peer Datum: dinsdag 17 april 2012 om 10 uur Kostprijs: gratis voor het bezoek; lunch op eigen kosten Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten met opgave van naam, adres, nationaliteit, geboortedatum en -plaats. Maximum: 25 deelnemers

• PRAKTISCH Plaats: Landscommanderij Alden Biesen, Kasteelstraat 6, Bilzen Datum: zondag 17 juni 2012 om 20.15 uur Kostprijs: 37 euro voor een ticket Inschrijving vereist: www.vik.be/.activiteiten (liefst voor 1 april) en te bevestigen door het juiste bedrag over te maken op rekeningnummer BE68 4518 5278 5134 van de VIK-afdeling Limburg met vermelding ‘zomeropera’. Gereserveerde tickets moeten worden betaald en kunnen niet worden geannuleerd. U kunt zelf een vervanger zoeken, als u toch verhinderd zou zijn.

Zomeropera 2012: Die Lustige Witwe zondag 17 juni 2012 Deze operette van Frans Lehàr is zeker bekend bij het grote publiek. Het verhaal gaat als volgt. Het kapitaal van de jonge weduwe Hanna Glawari dreigt verloren te gaan, omdat ze in Parijs een vrolijk leven leidt en het risico bestaat dat ze met een Fransman een tweede huwelijk zal sluiten. Baron Mirko Zeta, de gezant van haar geboorteplaats Pontevedro, is met zijn hele staf naar Parijs gevlucht. Hij wil alles doen om het huwelijk te voorkomen. Vanwege hun afkomst hebben ze het plan opgevat om te vluchten naar veiliger oorden, maar daarvoor hebben ze het geld van Hanna nodig. Hij stelt de gezantschapssecretaris, graaf Danilo Danilowitsch, voor met Hanna te trouwen en zodoende het geld veilig te stellen. Maar graaf Danilo is geen onbekende voor Hanna. Jaren geleden was hij verliefd op haar, maar omdat ze toen een arm meisje was had zijn familie bezwaar

I-mag maart 2012

MECHELEN 08/03/2012 16/03/2012 20/04/2012 5/05/2012 25/05/2012 23/06/2012 13/09/2012

24ste Regionale ledenvergadering, Mechelen, 20 uur Bezoek Hilti, Asse, 13.30 uur Bezoek werf RER (GEN)expresnet, Rixensart, 14 uur 3de Huifkartocht, Lier, 10 uur Bezoek Webo, St.Katelijne-Waver, 14 uur Stadswandeling, Mechelen, 14 uur Bezoek Umicore, Hoboken, 14 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

26

ACTIVITEITEN

De werken evolueren boven, naast en onder een spoorweg die steeds in dienst blijft. Het is dus een zeer uitdagend project om in zo’n situatie de nodige bouwwerken te realiseren binnen de krappe planning van duizend kalenderdagen. Dat leidt tot het gebruik van niet-alledaagse uitvoeringsmethoden. Afspraak dus op de werf om het vervolg in beeld mee te maken.

Regionale ledenvergadering donderdag 8 maart 2012 De voorzitter en de bestuursleden van de Vlaamse Ingenieurskamer, afdeling Mechelen, hebben de eer en het genoegen u uit te nodigen op de 24ste regionale ledenvergadering die plaatsheeft op donderdag 8 maart 2012 om 20 uur in Mechelen.

Helm, geel fluohesje en laarzen zijn ter plekke beschikbaar op de werf.

Agenda: • Verwelkoming door de voorzitter • Verslag van de voorzitter, van de secretaris en van de penningmeester. • Verkiezing van de Raad van Bestuur van de VIK-afdeling Mechelen op de 24ste regionale ledenvergadering.

• PRAKTISCH Plaats: A. Collinstraat 1, Rixensart Datum: vrijdag 20 april 2012 van 14 tot 17 uur Kostprijs: 5 euro inschrijvingswaarborg voor VIK- en KVIM-leden, voor de aanwezige VIK- en KVIM-leden wordt de waarborg teruggestort; niet-leden betalen 5 euro, VAM-leden betalen 2,5 euro. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 6 april 2012. Daarna bedrag overmaken op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding ‘Bezoek GEN-expresnet’. Uw inschrijving is pas geldig na ontvangst van de betaling. Maximum 20 deelnemers

Uittredend en eventueel herkiesbaar zijn: • Ing. Walter Dams MSc • Ing. Fred De Haes MSc • Ing. Jef Heylen MSc • Ing. Ivo Vanhalle MSc • Ing. Erik Verbruggen MSc Alle industrieel ingenieurs die lid zijn van de VIK en behoren tot de afdeling Mechelen kunnen zich kandidaat stellen om lid te worden van de Raad van Bestuur van de afdeling Mechelen.

Hockeyinitiatie en huifkartocht zaterdag 5 mei 2012

• PRAKTISCH

Het bestuur en de spelers van een der grootste Belgische hockeyclubs, ‘Herakles’, wil ons een voormiddag hockeyinitiatie geven. Bijeenkomst om 10 uur aan het stadion van Herakles in Lier. Met een filmpje en demo’s met bekwame uitleg worden we ondergedompeld in de wereld van de hockeysport. Daarna kunnen we ‘live’ een wedstrijd volgen vanaf de tribune. Wie dat wil, kan ook zelf op het terrein ‘een balletje slaan’. Ons bezoek wordt afgerond met een broodmaaltijd met koffie of thee.

Plaats: De Kraanbrug, Persoonshoek 9, Mechelen Datum: donderdag 8 maart 2012 om 20 uur Kostprijs: gratis voor alle leden Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Werf GEN-expresnet vrijdag 20 april 2012 In het kader van het GEN-expresnet van Brussel worden er gigantische werken uitgevoerd op de spoorlijn 161 NamenBrussel om er de spoorinfrastructuur uit te breiden van 2 naar 4 sporen. De twee buitensporen zullen dienen voor het IC-verkeer en de twee binnensporen voor het lokale verkeer. Zo krijgt men 2 keer 2 sporen die het mogelijk maken om het treinverkeer van en naar de hoofdstad met twee verschillende snelheden te regelen.

Om 12.30 uur staan de huifkarren klaar en rijden we gedurende ongeveer een halfuur via ‘Boshoek’ naar een melkveebedrijf in Boechout-Hove, waar landbouwer Tom ons zal rondleiden op zijn familiebedrijf met 230 melkkoeien, die dankzij een ingeplante chip allemaal individueel opgevolgd worden.

Maar eerst moeten er heel wat kunstwerken worden aangepast. Over een afstand van 3 km gebeurt in Rixensart de volgende 3 jaren het volgende: bouw van een 200 m lange, overdekte sleuf met dubbele parkingverdieping, verbreding van een brug en vergroting van drie tunnels. Het project kost 50 miljoen euro. Tussen de verschillende kunstwerken worden er ‘groene muren’ gebouwd die een akoestische functie hebben in dit dichtbebouwd gebied.

Plaats Herakles, Hockeyweg 1, Lier - www.herakles.be voor clubinfo & route Datum: zaterdag 5 mei 2012 om 10 uur Kostprijs: 35 euro per persoon voor VIK-, KVIM- en VAM-leden; niet-leden betalen 40 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten. Onmiddellijk betalen bij inschrijving door over te schrijven op de rekeningnummer BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen, met vermelding ‘Huifkartocht 2012’. Alle inschrijvingen en betalingen vóór 14 april 2012. Er worden geen latere inschrijvingen aanvaard. Min. 10, max. 30 deelnemers. Extra korting van >12% voor vroegboeking. Wie inschrijft en betaalt (= geld op de rekening) vóór 1 maart 2012, krijgt achteraf 5 euro per persoon teruggestort.

Volledige tekst in I-mag januari en op www.vik.be.

• PRAKTISCH

27

I-mag maart 2012

Webo

STAM en MIAT

vrijdag 25 mei 2012

donderdag 15 maart 2012

Borgerstein is een indrukwekkend gebouwencomplex op de grens met de stad Mechelen. Bij de bouw ervan in 1936 heette het nog 'Sint-Jozefsseminarie’ en gedurende 37 jaar werden er priesters opgeleid. Nadien vestigde de vzw Borgerstein er zich, bekend om zijn sociaal-economische tewerkstelling, gehandicapten- en ouderenzorg. Het instituut telt nu 140 werknemers en beschikt over een centraal internaat en dagcentrum. Ook de beschermde werkplaats Webo is er gevestigd.

Een daguitstap naar Gent in samenwerking met het VIKCentrum Senioren. Het thema van de dag is het verhaal van Gent. ‘s Morgens bezoeken wij het stadsmuseum – STAM – in de Bijloke, dé plek om te beginnen aan een culturele verkenningstocht van Gent. De schitterende abdij- en kloostergebouwen van de Bijloke, waarin het STAM gehuisvest is, zijn op zich al bezienswaardigheden. Zo herbergt de abdij unieke pre-Eyckiaanse muurschilderingen in een van de mooiste middeleeuwse refters van West-Europa. In de 14de-eeuwse abdij laat het STAM u kennismaken met het verhaal van de stad in een eigentijds multimediaal vast circuit. In het STAM vindt u niet alleen het geheugen van de stad, maar ook de polsslag van de hedendaagse stad én een blik op de toekomst.

Binnen de muren van de grote kapel bevinden zich prachtige art deco glas-in-loodramen. De Bisschopszaal, waar de president van het seminarie zijn gasten ontving, straalt nog steeds de 'grandeur' van weleer uit.

Na de maaltijd in het museumcafé van het Museum Industriële Archeologie en Textiel volgt in de namiddag een bezoek aan dat MIAT. Voor uitgebreide informatie over dat bezoek verwijzen wij naar de bijdrage van het Centrum Senioren elders in deze I-mag.

Het geleid bezoek duurt 3 uur en bestaat uit volgende onderdelen: • Rondgang in de operationele beschermde werkplaats voor mindervaliden met activiteiten als verpakking, elektromontage, groendienst en de mobiele werkplaats • Bezoek aan het laagbouwproject voor zelfstandig wonen • Bezoek aan de kapel van de instelling met de art deco glasramen en de Bisschopszaal.

• PROGRAMMA 9.30 uur: Afspraak voor de treinreizigers in de hall van het Sint-Pietersstation (te voet naar STAM is het ca 1 km of ca 15 min. of tram 21, 22 of 4 tot aan de Bijlokehof en dan nog een 200-tal meter stappen) 10 uur: samenkomst bij ingang STAM - www.stamgent.be rondleiding tot ongeveer 12 uur. 12 uur: met tram 4 tot aan de halte Sluizeken en een 300-tal meter naar MIAT www.miat.gent.be 12.30 uur maaltijd in het Museumcafé (maaltijd eventueel vooraf te bestellen: zie menukaart op www.miat.gent.be) 14 uur: rondleiding 16 uur: nog iets drinken in het MIAT

Lokale gidsen begeleiden ons bezoek.

• PRAKTISCH Plaats: Vzw Borgerstein, IJzerenveld 147, Sint-KatelijneWaver Datum: vrijdag 25 mei 2012 om 12 uur Kostprijs: VIK, KVIM, VAM-leden en studenten betalen 5 euro, niet-leden betalen 10 euro. Bedrag te betalen bij inschrijving op rekening BE86 4050 1063 3150 van de VIK-afdeling Mechelen met vermelding ‘Webo’. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 11 mei 2012 Maximum 40 deelnemers

• PRAKTISCH Plaats: Samenkomst ingang STAM, Godshuizenlaan 2, Gent Datum: donderdag 15 maart 2012 om 10 uur Kostprijs: 20 euro voor VIK/KVIV-leden en partner; niet-leden betalen 25 euro. Maaltijd in het MIAT-café is niet in de prijs inbegrepen. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten vóór 10 maart 2012 Verplaatsing met gemeenschappelijk vervoer is aanbevolen, aangezien er op beide locaties weinig parkeermogelijkheden zijn.

NOORD-WEST-VLAANDEREN 6/06/2012

Regionale ledenvergadering + bestuursvergadering, Brugge, 20 uur

OOST-VLAANDEREN

Vikafee: slimme netten maandag 2 april 2012

15/03/2012 Daguitstap Gent, bezoek STAM en MIAT, Gent, 10 uur

Bouwen aan het elektriciteitsnet van morgen...

02/04/2012 Lezing 'Luchtdichtheid van gebouwen', Zwijnaarde, 20 uur 28/04/2012 Rondvaart in de haven van Gent, 13.45 uur 09/06/2012 VIK-Sailing 2012, Nieuwpoort, 9 uur 25/06/2012 Regionale ledenvergadering, Oudenaarde

In het kader van onze vijf energie-Vikafees van 2010-20112012 is dit het vierde deel. Het gaat over ‘de slimme netten’ die ons van hogere prijzen en ongemakken moeten behoeden! Later op het jaar volgt nog een vijfde Vikafee over ener-

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

I-mag maart 2012

28

ACTIVITEITEN

gie: ‘Luchtdichtheid: een energiebesparing of een gezondheidsrisico?’ Tussenin hebben we nog een aanleunend onderwerp in petto op maandag 4 juni 2012 als verrassing!

nodige en gepaste infrastructuur aanwezig is voor een vlotte afwikkeling van de scheepvaart en het goederenverkeer. Het ziet er ook op toe dat er een gunstig sociaal en economisch klimaat wordt gecreëerd voor de bedrijven die in de haven actief zijn of die zich er willen vestigen. Het Havenbedrijf telt 160 personeelsleden. Beleef de haven van op het water. Op het havenjacht ‘Jacob van Artevelde’ kan men de haven beleven.

Waarom slimme netten? In het raam van de actuele milieu-uitdagingen neemt het belang van minder energieverbruik en meer hernieuwbare energie zienderogen toe. Daarnaast verwachten studies in de toekomst een forse verschuiving van het verbruik van fossiele brandstoffen naar elektrische energie. Elektrische auto’s en warmtepompen zijn daarvan enkele voorbeelden. Minder verbruiken, maar groener om de CO2uitstoot te verlagen, stelt ook meer eisen aan de meetsystemen van het distributienet: het verbruik beter meten - de energiestromen beter sturen! Slimme netten en slimme meters moeten ons daarbij helpen.

De tocht duurt twee uur en onderweg wordt er uitleg gegeven over Gent als toegangspoort tot Europa. Het jacht vaart helemaal tot aan het Kluizendok en terug langs de dokken, kaaien, zeeschepen die van over heel de wereld afmeren en binnenvaartschepen die laden en lossen. Onderweg ziet men onder meer ook de chemische bedrijven, de graansilo’s van Eurosilo naast de R4-Oost, de Ringvaart die de haven op Noord-Frankrijk doet aansluiten, de papierfabriek Stora Enso, de terminals met fruitsap voor heel Europa, de Volvofabriek, een van de grootste clusters van biobrandstofbedrijven van Europa, de elektriciteitscentrale van Electrabel, het Mercatordok waar grote schepen met rollend materieel op en af naar Scandinavië vertrekken, ArcelorMittal en tal van overslagkades.

Vandaag wordt de vraag naar stroom gedekt door het aanbod van de centrales. Met de komst en de verdere ontwikkeling van hernieuwbare energie zal dat veranderen. Als er meer groene energie wordt geproduceerd, zou dat eigenlijk andersom moeten zijn: de energie pas verbruiken op het ogenblik dat ze beschikbaar is, dus pas als de zon schijnt en/of de wind waait… Dat heeft natuurlijk een belangrijke invloed op het gedrag van de verbruikers. De vraag zou het aanbod moeten volgen en niet langer omgekeerd. Gelukkig is de technologie geëvolueerd en zal zij ervoor kunnen zorgen dat de verbruikers niet te veel aan comfort moeten inboeten. Zo zullen de verbruikstoestellen ‘slimmer’ moeten worden om maximaal gebruik te maken van de periodes waarin de elektriciteit beschikbaar - en dus goedkoop is. Zo zou ook de oplading van een elektrische auto bijvoorbeeld het best centraal worden aangestuurd, zodat wordt vermeden dat iedereen op hetzelfde moment kan opladen, met als gevolg dat de vraag naar ‘duurdere energie uit de centrales’ opnieuw zou stijgen. Dat is weliswaar nabije toekomstmuziek, maar geen utopie! De testfasen lopen al op vrij grote schaal...

Er is plaats voor tachtig personen. Uw (klein-)kinderen zijn dus zeker welkom.

• PRAKTISCH Plaats: Havenbedrijf Gent, Rigakaai, Gent Datum: zaterdag 28 april 2012 om 13.45 uur. Tijdig aanwezig zijn is de boodschap. De boot vertrekt stipt om 14 uur Kostprijs: gratis voor VIK/KVIV-leden en partner; niet-leden betalen 10 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Maximum 80 deelnemers

VIK Sailing

Eandis was zo vriendelijk in te gaan op onze vraag. De sectorverantwoordelijke Oost-Vlaanderen, Antony Zegers, zorgde samen met zijn collega en spreker van de avond, Hendrik De Preter, voor de Powerpoint-presentatie, waarvoor bij voorbaat onze dank.

zaterdag 9 juni 2012 Wij zijn blij dat we jullie nu al een nieuwe datum in het voorjaar kunnen voorstellen voor onze jaarlijkse eendaagse zeiltocht op de Noordzee: zaterdag 9 juni 2012.

• PRAKTISCH Plaats: Huis van de Bouw, Tramstraat, Zwijnaarde Datum: maandag 2 april 2012 om 19.30 uur. Onthaal met sandwiches. Aanvang voorstelling en vraagstelling om 20 uur. Einde voorzien omstreeks 22 uur. Kostprijs: gratis voor VIK/KVIV-leden; 10 euro voor niet-leden Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

zaterdag 28 april 2012

De organisatie van VIK Sailing verloopt deze keer in samenwerking met de chartermaatschappij ‘Zeiltochten Hanne’, met als thuishaven Nieuwpoort. Zie hun website www.zeiltochten.be.

Het Havenbedrijf Gent baat de haven van Gent uit. Als autonoom gemeentelijk havenbedrijf ziet het erop toe dat er de

Wij verwachten jullie uiterlijk om 9 uur in Nieuwpoort. Afspraak aan de steiger G7 (grote parking aan de Kustweg).

Rondvaart in de haven van Gent

29

I-mag maart 2012

Het programma ziet er als volgt uit: 09.00 uur: aankomst, crewindeling en briefing. 09.30 uur: trossen los 12.30 uur: middagmaal op zee 17.00 uur: binnenvaren havengeul 17.30 uur: ontschepen en debriefing 18.00 uur: facultatief: etentje in ’t Fermetje of De Vierboete

Kostprijs: 10 euro voor VIK-leden; 15 euro voor niet-leden. Inschrijving: voor 7 juni 2011 via www.vik.be/activiteiten. Inschrijving is definitief na betaling op rekening BE78 4310 6475 9186. U kunt uw inschrijving tot één week voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Materiaal voor geluids- of beeldopnamen en mobiele telefoons zijn niet toegelaten. Alles kan worden achtergelaten in een kluis in het bezoekerspaviljoen. Er worden aangepaste schoenen gedragen. Parkeerfaciliteiten bij de Audi-fabriek zelf. Maximum 30 deelnemers.

Prijs per persoon voor deze dag: 85 euro inclusief middagmaal en 4 drankjes. Bijkomende comsumptie voor 1,25 euro. De eventuele motoruren zijn in de prijs inbegrepen. Zeilpakken met laarzen zijn, indien nodig, beschikbaar tegen 7 euro per persoon.

WAASLAND

We zijn er alvast stellig van overtuigd dat jullie zoals vorig jaar een aangename dag voor de boeg zullen hebben. 24/03/2012 21/04/2012 10/05/2012 07/06/2012

Opgelet: het aantal plaatsen is beperkt! Schrijf u om praktische redenen zo snel mogelijk in via onze website www.vik.be/activiteiten en geef het aantal personen en hun namen door. Daarna betaalt u vóór 8 april 2012 85 euro per persoon op rekeningnummer BE86 4430 6286 0150 van de VIK-afdeling Oost-Vlaanderen met vermelding van het aantal personen en de referentie VIK Sailing 9 juni 2012.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Stadsmuseum Lokeren zaterdag 24 maart 2012

Voor vragen of inlichtingen kunt u contact opnemen met het organiserend VIK-lid Guy Van Beneden: [email protected] of 0479 70 34 40.

Een frisse duik in het Lokerse verleden Eind vorig jaar opende het Stadsmuseum van Lokeren opnieuw zijn deuren na een volledige opfrisbeurt. Oude voorwerpen, filmpjes, foto’s, geluidsfragmenten en infoborden vertellen het boeiende verhaal van het leven in een landelijke Belgische provinciestad. In dit monumentale gebouw, de vroegere ‘Academie’, maakt u onder de deskundige begeleiding van een gids kennis met het feestende en werkende Lokeren. Veel aandacht gaat naar de haarsnijderij-industrie, een voorbereidende industrie waarbij konijnen- en hazenvellen bewerkt worden tot vilthaar voor hoedenfabricatie. Voor die vuile en vervuilende industrie was Lokeren in de 20ste eeuw het wereldcentrum. Verder zijn ook de moeite waard: het Nationaal Beenhouwersmuseum, een oude bakkerswinkel en een schatkamer. Kortom het vernieuwde Stadsmuseum heeft heel wat te bieden en zal u ongetwijfeld verrassen.

VLAAMS-BRABANT-BRUSSEL 26/04/2012 Bezoek Audi Brussels, Vorst, 14.15 uur 07/12/2012 Bowling Berkerijs, Keerbergen, 20.30 uur

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Audi Brussels donderdag 26 april 2012 Met de vierde Europese productie-eenheid schept Audi de voorwaarden om de tot nu toe gerealiseerde groei duurzaam voort te zetten. Sinds 2007 loopt de Audi A3 Sportback van de Brusselse band. In 2010 ging de productie van de Audi A1 van start. In de onmiddellijke nabijheid van de huidige Audi-fabriek werd in 2006 het ‘Automotive Park’ geopend. Dat moderne logistiek- en leveringscentrum garandeert uiterste efficiëntie en productieprocessen met een toegevoegde waarde voor Audi.

Opgelet: je kunt maar inschrijven tot 14 maart.

• PRAKTISCH Plaats: Stadsmuseum, Markt 15A, Lokeren Datum: zaterdag 24 maart 2012 om 14 uur Kostprijs: 5 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Maximum 20 deelnemers

De activiteit is volgeboekt. Je kunt nog inschrijven, maar je komt wel op een wachtlijst terecht.Volledige tekst in I-mag januari en op www.vik.be.

Waterproductiecentrum Kluizen zaterdag 21 april 2012

• PRAKTISCH Plaats: Audi Brussels nv, Britse Tweedelegerlaan 201, Vorst Datum: donderdag 26 april 2012 om 14 uur

I-mag maart 2012

Stadsmuseum Lokeren, Lokeren, 14 uur Bezoek waterproductiecentrum Kluizen, 14 uur Bedrijfsbezoek Omco Metals, Hamme, 19 uur Regionale ledenvergadering

Vanuit het waterproductiecentrum van Kluizen levert de VMW drinkwater aan een groot deel van Noord-Oost-

30

ACTIVITEITEN

ZUID-WEST-VLAANDEREN

Vlaanderen, van het Meetjesland tot het Waasland. Het productiecentrum van Kluizen kan tot 60 miljoen liter drinkwater per dag produceren op basis van oppervlaktewater.

10/03/2012 Cabaret: Alex Agnew 'Interesting times', Menen, 19.45 uur 28/04/2012 Berg vol geheimen, Kemmel, 12.45

Het waterproductiecentrum van Kluizen werd in 1974 in dienst genomen en in 1996 uitgebreid met een tweede spaarbekken. De oorspronkelijke productiecapaciteit bedraagt 40.000 kubieke meter drinkwater per dag. In oktober 2007 werd een bijkomend productiecentrum in gebruik genomen dat de capaciteit heeft opgetrokken tot 60.000 kubieke meter (of 60 miljoen liter) per dag. In de toekomst zal die capaciteit nog verder verhogen tot 80.000 kubieke meter per dag.

Inschrijven voor alle activiteiten: www.vik.be/activiteiten

Alex Agnew - Interesting times zaterdag 10 maart 2012 Alex Agnew ergert zich enorm aan het Big Brother-gevoel dat ons vandaag omringt. De overheid die de hele tijd maar uitmaakt wat goed of slecht is voor ons, de goegemeente die meent mensen te mogen maken of kraken, mediawatchers die ons bepaalde richtingen uitsturen, ... Met het internet vinden mensen zich plots zo interessant dat ze denken dat ze een mening hebben die iedereen moet lezen. De show ‘Interesting times’ is genoemd naar de vloek die de Chinezen uitspreken over iemand die ze onheil toewensen: ‘May you live in interesting times’.

De spaarbekkens hebben een gezamenlijke inhoud van 10,9 miljoen kubieke meter. Het oppervlaktewater dat daarin wordt opgeslagen, is afkomstig van een waterwingebied van maar liefst 25.000 ha. Het omvat de wateringen Burggravenstroom, Kale en Meirebeek, een deel van de watering Lovendegem-Zomergem en het bekken van de Poekebeek.

Volledige tekst in I-maart en op www.vik.be.

Op 21 april bezoeken we dit boeiend waterproductiecentrum onder begeleiding van een deskundige gids. Op het domein verplaatsen wij ons met onze eigen wagens.

• PRAKTISCH Plaats: CC De Steiger, Waalvest 1, Menen Datum: zaterdag 10 maart 2012 om 19.45 uur; aanvang om 20.15 uur Kostprijs: 15 euro voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 18 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten uiterlijk tot maandag 5 maart 2012 met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig Frederik Delobelle telefonisch te verwittigen: 0472 24 58 81

• PRAKTISCH Plaats: WPC Kluizen Nieuwe weg 30, Evergem-Kluizen Datum: zaterdag 21 april 2012 om 14 uur Kostprijs: 5 euro Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Maximum: 25 deelnemers

Omco Metals

Berg vol geheimen

donderdag 10 mei 2012

zaterdag 28 april 2012

Sinds begin jaren ‘70 produceert Omco gietstukken in een eigen gieterij in Hamme, aanvankelijk nog als Europese tak van het Amerikaanse Overmeyer Mould Corporation. Maar in 1984 werd Omco een Belgisch bedrijf door een management buy-out in samenwerking met de Gimv en de groep Seyntex.

Tijdens deze 4 km lange wandeling gaan we op zoek naar de geheimen van de Kemmelberg: naar sporen van Kelten en geuzen, schuilplaatsen van Britse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog, een Frans massagraf, het verhaal van de kinderput en we duiken 15 meter diep de berg in op ontdekking in de geheime bunker uit de Koude Oorlog. Maar dat is nog niet alles! Ooit zou een duister en gevaarlijk man door de bossen van de Kemmelberg getrokken zijn. Aan de hand van enkele opdrachten en raadsels gaan we op zoek naar zijn identiteit. Elke goed opgeloste opdracht licht een tipje van de sluier. Op het einde van de wandeling kunnen we hem, bij een streekbiertje, hopelijk ontmaskeren.

In 1990 is de gieterij volledig vernieuwd met de meest geavanceerde machines. Een jaar later volgde de fusie met BMT tot een beursgenoteerde onderneming. Daarna groeide het bedrijf voort met ook vestigingen in het voormalige Oostblok. Vandaag werken er 85 mensen in de gieterij in Hamme. Ongeveer 4.500 ton wordt jaarlijks geproduceerd. Een groot deel daarvan is voor de export bestemd. Op 10 mei kunt u dat bloeiend Belgisch bedrijf van binnen uit bekijken.

• PRAKTISCH Plaats: Op de Dries, Marktplein, Kemmel Datum: zaterdag 28 april om 12.45 uur. Duur: een halve dag Kostprijs: 5 euro voor VIK-leden en partner; niet-leden betalen 8 euro. Inbegrepen: gids, toverdrankje onderweg, tickets commandobunker, streekbiertje op het einde. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten uiterlijk op vrijdag 20 april met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig telefonisch te verwittigen 0472 24 58 81 (Frederik Delobelle). Na inschrijven sturen we per kerende het rekeningnummer waarop je zo snel mogelijk het juiste bedrag overmaakt met als mededeling ‘wandeltocht + naam + aantal personen’.

• PRAKTISCH Plaats: Omco Metals Industrieterrein Zwaarveld 20, Hamme Datum: donderdag 10 mei 2012 om 19 uur Kostprijs: gratis voor leden en partner, 5 euro voor niet-leden Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Maximum 15 deelnemers

31

I-mag maart 2012

netwerk

Antwerpse universiteit integreert opleiding industrieel ingenieurs Rector en codecanen over nieuwe faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen ANTWERPEN. Volgend academiejaar integreren de academische opleidingen van de Karel de Grote- en de Artesishogeschool in de Universiteit Antwerpen. De opleidingen industrieel ingenieur worden ondergebracht in de nieuwe faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen en vanaf 2016

bereiden de integratie van het onderwijs, het onderzoek, de administratie, de communicatie en andere diensten voor.”

Faculteit

gehuisvest op campus Groenenborger van de Universiteit Antwerpen. In 2013 moeten alle tweecycliopleidingen in Vlaanderen geacademiseerd zijn. Dan moeten ze dus voldoen aan de normen en voorwaarden van het academisch onderwijs, dat is gestoeld op wetenschappelijk onderzoek. Dr. ir. Amaryllis Audenaert (Artesis) en dr. Walter Sevenhans (Karel de Grote-Hogeschool), door de associatie aangesteld als codecanen, bereiden de integratie voor. ! Van onze hoofdredacteur Amaryllis Audenaert en Walter Sevenhans: “De integratie geeft ons de kans om een totaal nieuw concept voor de opleiding industrieel ingenieur te introduceren. Zonder aan de fundamentele pijlers te raken zorgen we voor een aantrekkelijkere opleiding. We voegen het beste van de Karel de Grote- en de Artesishogeschool samen. Van bij de start krijgen bachelorstudenten gespecialiseerde vakken uit de opleiding waarvoor ze kiezen. Daarnaast wordt er een gemeenschappelijke en brede basis gelegd door ingenieursvaardigheden te combineren met economie en wiskunde. De rode draad door de hele opleiding is de praktijk. Het hele programma zal klaar zijn bij het begin van het academiejaar 20122013.”

het integratiedecreet van de Vlaamse Gemeenschap”, zeggen Audenaert en Sevenhans. “We behartigen en verdedigen de belangen van de nieuwe faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen en

Audenaert: “De benaming ‘Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen’ wijst op de eigenheid van de opleiding. Ze verduidelijkt de praktische toepassing van de wetenschappen. Aan de Universiteit Antwerpen worden geen burgerlijk ingenieurs opgeleid. Burgerlijk ingenieurs concipiëren en ontwerpen systemen en processen. Een industrieel ingenieur wordt opgeleid om systemen en ontwerpen toe te passen.” Rector Verschoren: “Ik geniet het voorrecht om de tendensen van dichtbij op te volgen en kan daarover van gedachten wisselen met experten in het domein. Bij

Codecanen Het departement IWT van de twee hogescholen heeft een ‘gemengde’ structuur: er worden professionele (het vroegere graduaat) én academische opleidingen aangeboden. De opleiding voor industrieel ingenieur is een academische opleiding die bestaat uit een (academische) bachelor van 180 studiepunten met aansluitend een master van 60 studiepunten. Internationaal bekeken horen academische opleidingen thuis aan een universiteit. En dat heeft de wetgever nu ook hier in de praktijk gebracht. “Onze opdracht is duidelijk en sluit aan bij

I-mag maart 2012

Dr. ir. Amaryllis Audenaert (Artesis) en dr. Walter Sevenhans (Karel de GroteHogeschool)

32

Rector Alain Verschoren werd zopas herverkozen tot rector. Hij blikt tevreden terug op zijn eerste ambstermijn: het deficit is weg en er kwamen ongeveer 4.000 studenten bij.

het samenvoegen van de twee opleidingen gingen we na wat de arbeidsmarkt verwacht van de opleiding industrieel ingenieur: wat moet hij of zij kennen en kunnen om zowel nationaal als internationaal te kunnen worden ingezet op een snel evoluerende arbeidsmarkt? We toetsten ook de mening van het werkveld over de studieduur en de stage. Wat zijn de gevolgen? De opleiding industrieel ingenieur is een volwaardige academische opleiding en dus kiezen we bewust voor een studieduur van 5 jaar met 300 studiepunten.”

versiteit zullen de voorwaarden om les te geven dezelfde zijn als aan de universiteit. Het toegepast karakter is eigen aan onze opleiding. Dat vraagt een specifieke aanpak, ook op het vlak van onderzoek. Tussen de bestaande faculteiten van de universiteit zijn er ook verschillen. In het algemeen kan men wel stellen dat de onderzoekssfeer wel heel belangrijk is: de wetenschappelijke nieuwsgierigheid en contacten met onderzoekers stimuleren. Sevenhans: “Een eigen doctoraat voor industrieel ingenieurs is onontbeerlijk. De Universiteit Antwerpen is trouwens op dat vlak niet aan haar proefstuk. Doctoraatsonderzoek door industrieel ingenieurs gebeurde al vaker in het verleden, onder meer in de Medische Wetenschappen waardoor de graad van doctor in de Medische Wetenschappen kan worden behaald. Een eigen doctoraat ligt voor een industrieel ingenieur meestal in de lijn van de toepassingsgerichtheid van zijn/haar opleiding, maar de focus van de opleiding moet aansluiten bij de arbeidsmarkt.”

Leren is leven Verschoren: “Het motto van onze universiteit is ‘Leren is leven’. Tijdens het studeren houdt het leven niet op en ook studeren houdt niet op bij een bepaalde leef tijd. Internationalisering is heel belangrijk. Er wordt meer mobiliteit verwacht en transparantie en herkenbaarheid van de opleiding voor studenten en werkgevers is in binnen- en buitenland belangrijk.” De integratie van de opleiding industrieel ingenieur zorgt voor een verandering binnen de universiteit.

Doctoraat Op 23 december 2011 keurde de Vlaamse regering principieel het voorontwerp van ‘Integratiedecreet’ goed. Dat regelt het personeelsstatuut. Is een doctoraatsgraad voor alle docenten aan de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen een sine qua non? Verschoren: “Na de integratie van de opleiding industrieel ingenieur in de uni-

Audenaert: “Dit jaar stellen we de architect aan voor de nieuwbouw van de faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen. In 2016 moet het gebouw klaar zijn. De universiteit gaat ook gebouwen voor andere faculteiten verbouwen en er komt een verhuisbeweging op gang. Binnen een termijn van vijf jaar zal de universiteit een ware gedaanteverwisseling hebben ondergaan.”

“We voegen het beste van de Karel de Grote- en de Artesishogeschool samen. Van bij de start krijgen bachelorstudenten gespecialiseerde vakken uit de opleiding waarvoor ze kiezen. Daarnaast wordt er een gemeenschappelijke en brede basis gelegd door ingenieursvaardigheden te combineren met economie en wiskunde. De rode draad door de hele opleiding is de praktijk.”

De rector en de codecanen Rector Alain Verschoren (°Merksem 1954) behaalde een master in wiskunde aan de Antwerpse universiteit, waar hij achteraf ook doctoreerde. Sinds 1981 is hij laureaat aan de Koninklijke Academie van wetenschappen, letteren en schone kunsten. Na tien jaar als onderzoeker bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek werd hij voltijds professor aan de Universiteit Antwerpen. In 1996 werd hij decaan aan de faculteit Wetenschappen en sinds 1999 wisselde hij de titels van rector en voorzitter van de universiteit af. Sedert 2008 is hij opnieuw rector. Amaryllis Audenaert haalde in 1998 het diploma burgerlijk ingenieur Toegepaste Wetenschappen - bouwkunde aan UGent. Datzelfde jaar werd ze mandaatassistent binnen de faculteit TEW bij de Universiteit Antwerpen en zette ze een doctoraatstraject op aan de Vrije Universiteit Brussel. In 2004 behaalde ze daar met grootste onderscheiding de graad van doctor in de Toegepaste Wetenschappen Bouwkunde. Daarna bleef ze als doctor-assistent drie jaar verbonden aan de faculteit TEW van de Universiteit Antwerpen. Tijdens academiejaar 2007-2008 was ze docent en faculteitscoördinator Milieu en Technologie aan de HUBrussel en gastprofessor bij TEW aan de Universiteit Antwerpen. Ze is nog altijd verbonden aan die faculteit in Antwerpen en is daar nu ook docent en opleidingshoofd van de opleiding Industriële Wetenschappen - Bouwkunde aan de Artesishogeschool. In september 2011 werd haar gevraagd om ook de functie van codecaan aan de UA op te nemen. Walter Sevenhans (°1957) is doctor in de wetenschappen, groep Natuurkunde. Hij studeerde aan de Universiteit Antwerpen en de Katholieke Universiteit Leuven. Van 1980 tot 1987 was hij navorser in het laboratorium voor Vastestoffysica en magnetisme in Leuven en het Argonne National Lab in Chicago. In 1987 begon zijn onderwijsloopbaan aan de toenmalige KIHA, vandaag Karel de Grote-Hogeschool. In 1994 werd hij docent en in 2003 hoogleraar. Hij was departementshoofd van het departement Industriële Wetenschappen en Technologie van 2003 tot 2011 en is lid van de raad van bestuur van verschillende andere onderwijsgerelateerde organisaties. In 2010 werd hij aangesteld als codecaan van de faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen van de Universiteit Antwerpen. NL

33

I-mag maart 2012

Nieuwe decreten Verschoren: “Net als andere universiteiten wordt ook de Universiteit Antwerpen geconfronteerd met besparingen. Het financieringssysteem verplicht ons om steeds meer te ‘produceren’, meer te publiceren, fondsen te genereren én tegelijkertijd les te geven aan meer studenten. Maar het gevolg mag geen berg papier zijn. Onze financiering hangt rechtstreeks af van enkele outputparameters, zoals het aantal studenten dat in- en uitstroomt, het aantal doctoraten, enz. Voor de instroom moeten we, net zoals alle andere universiteiten, studentenwer vingscampagnes opzetten. We moeten, zoals men het oneerbiedig uitdrukt, zoveel mogelijk studenten ronselen. De instroom

is vrij. Willen we het niveau van de opleiding behouden, dan moeten we waakzaam zijn over de uitstroom.” In het ‘nieuwe systeem’ gaan de besluiten van de visitatiecommissie naar het Nederlands-Vlaams Accreditatieorgaan (NVAO). De accreditatie maakt deel uit van een heel proces van kwaliteitszorg. Het sluitstuk van de accreditatie houdt een formele beslissing van het NVAO in. Het NVAO gaat na of er op basis van het visitatierapport kan worden aangenomen dat de kwaliteit van de opleiding gewaarborgd is. Dat brengt veel ‘papierwerk’ met zich mee, de meningen over die manier van werken zijn verdeeld.” Sevenhans: “Zelfevaluatie is zeer leerrijk.

“Na de integratie van de opleiding industrieel ingenieur in de universiteit zullen de voorwaarden om les te geven dezelfde zijn als aan de universiteit. Het toegepast karakter is eigen aan onze opleiding. Dat vraagt een specifieke aanpak, ook op het vlak van onderzoek.”

Vier kernpunten voor parcours als industrieel ingenieur • Gespecialiseerde vakken van bij de start: Je kiest straks meteen een van de vier afstudeerrichtingen: bouwkunde, chemie/biochemie, elektronicaICT of elektromechanica. En tijdens je eerste semester krijg je al een pakket vakken die specifiek zijn voor jouw opleiding. Geen algemeen programma dus waaraan geen einde lijkt te komen. Het aandeel in die gespecialiseerde vakken neemt elk jaar toe. • Brede ingenieursvakken op jouw maat: De drie ingenieursrichtingen die je niet kiest, zijn toch ook belangrijk voor je algemene ontwikkeling als ingenieur. Daarom krijg je ook een multidisciplinair pakket ingenieursvakken aangereikt. Die schotelen we je bewust heel praktijkgericht voor. • Stevige basis wiskunde en economie: Een ingenieur moet sterk zijn in wiskunde, maar economie is voor hem net zo belangrijk. Misschien begin je later wel als zelfstandige? Daarom krijg je ook flink wat economische en ondernemingsgerichte vakken, regelrecht uit het bedrijfsleven. • Praktijk, praktijk, praktijk: In je masterjaren wordt de praktijk héél belangrijk met een semesterlange stage. Maar ook tijdens je bachelorjaren proef je voortdurend de praktische waarde van wat je studeert. NL

I-mag maart 2012

Men toetst de referenties af. Je vraagt je af wat je stelselmatig kunt verbeteren. Het werkt verrijkend om de zwaktes van de opleiding zelf op te merken. De sterktes van je opleiding komen zo ook duidelijk bovendrijven en dat werkt zeer stimulerend! Maar de bijbehorende papierberg is enorm. Er zijn ooit foto’s gemaakt van enkele metershoge stapels papier om dat te illustreren. Het kost de hogeschool enorm veel geld en het vraagt vooral ontzettend veel tijd. Maar de externe controles zijn voor de opleiding en de onderwijsinstelling een toegevoegde waarde.” De beoordeling door de visitaties zijn een zeer belangrijke maatstaf. Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc Foto’s: Jesse WILLEMS en Ing. Noël LAGAST MSc

“Het werkt verrijkend om de zwaktes van de opleiding zelf op te merken. De sterktes van je opleiding komen zo ook duidelijk bovendrijven en dat werkt zeer stimulerend! Maar de bijbehorende papierberg is enorm.”

Weetjes • Onder impuls van prof. dr. Marc De Broe van het laboratorium nefrologie is de Universiteit Antwerpen altijd een voortrekker geweest inzake doctoraatsonderzoek voor industrieel ingenieurs. • Op 24 november 2011 hebben enkele federale parlementsleden het ‘wetsvoorstel tot wijziging van de regelgeving naar aanleiding van de pensioenproblematiek bij de integratie van academische opleidingen van hogescholen in universiteiten’ ingediend. Het wetsvoorstel beoogt het behoud van de pensioenrechten en socialezekerheidsrechten voor de benoemde personeelsleden. • In oktober ondertekende de Universiteit Antwerpen een samenwerkingsakkoord met de Chongqing University. Chongqing is met haar 32 miljoen inwoners de grootste stad van de wereld. Studenten, docenten en onderzoekers van de Universiteit Antwerpen kunnen aan de partneruniversiteit in China aan de slag. • Op de nieuwjaarsbijeenkomst van de UGent op 22 januari zei Marc Vanhaelst, departementshoofd van de HoGent Toegepaste Ingenieurswetenschappen: “Het is niet evident om in één jaar een volwaardige masteropleiding, inbegrepen een op onderzoek gebaseerde masterproef, te organiseren. Je moet overigens al zeer goed zoeken om in Europa of in de wereld nog een masteropleiding met een totale studieduur van slechts 4 jaar te vinden, zelfs google slaagt daar met moeite in. In Wallonië zijn de studies voor industrieel ingenieur al een tijdje op 5 jaar gebracht. De eerste promotie van die structuur dateert ondertussen al van 2009. De invoering van de tweejarige master industrieel ingenieur zal in het academiejaar 2015-16 starten, academiejaar waarin bijgevolg weinig industrieel ingenieurs zullen afstuderen. De eerste diploma’s van de tweejarige master zullen in juli 2017 uitgereikt worden, in Wallonië was dat in 2009.” NL

34

netwerk

Oude en nieuwe Saint-Simoniaanse ingenieurs PARIJS. Buitenlandse ingenieurs die zich als ingenieur in Frankrijk aan-

Saint-Simon

melden, kijken vreemd op als hen de vraag wordt gesteld of ze tot de ‘oude of nieuwe Saint-Simoniaanse’ lichting behoren. Erg verwonderlijk is die vraag niet. Frankrijk was op het vlak van ingenieursopleiding altijd al een buitenbeentje. De geschiedenis toont dat ook aan. ! Van onze hoofdredacteur

In Frankrijk worden ingenieurs opgeleid aan een ‘Grande école’ of aan een universiteit. ‘Grandes écoles’ zijn geen hogescholen, maar hebben het academisch statuut. Ze leiden tot de graad van ‘diplôme d’ingénieur’. Het zijn autonome instellingen voor onderwijs en onderzoek. De studieduur na het behalen van het baccalaureaat bedraagt 5 jaar (BAC+5). De ‘grandes écoles’ leiden jaarlijks ongeveer 25.000 studenten op. Toegang tot de studies gebeurt via preselectie of de jaarlijkse nationale concours. Met de benamingen bachelor en master voor het studieniveau hebben de Fransen het nog altijd moeilijk, ook de jongere generatie. De verwarring is er niet beter op geworden, toen de Fransen de terminologie ‘mastère’ invoerden. ‘Mastère’ is echter geen nationale graad, maar een label van de ‘Conférence des grandes écoles’. Er worden een 150-tal graden van ‘mastère’ in de ingenieursspecialisatie uitgereikt. De opleidingsduur bedraagt gemiddeld 15 maanden, waarvan de helft van de opleiding praktijkgericht is. Studenten volgen een praktijkstage in een laboratorium of in de industrie. Doctoraten worden ofwel uitgereikt aan een gewone universiteit, ofwel door geaccrediteerde ‘grandes écoles’. Om tot het doctoraat te worden toegelaten moet de kandidaat in de regel houder zijn van een ‘maîtrise’. Doctoraatsprogramma’s zijn meestal een coorganisatie van de grandes écoles en een of meer universiteiten. Hoewel de Sorbonneverklaring van mei 1998 - de rechtstreekse aanleiding tot de

Bolognaverklaring – een gezamenlijke ondertekening is van de ministers van Onderwijs van Frankrijk, Duitsland, Italië en Groot-Brittannië is het (nog) steeds voor de Fransen moeilijk om ‘le modèle Européen d’Enseignement Supérieur’ te aanvaarden. Het straks vijftien jaar oude voorstel ‘rapport sur l’enseigenement supérieur et l’harmonisation européenne’ is nog steeds diep water. Het rapport kwam er op vraag van toenmalig minister van Onderwijs, Onderzoek en Technologie Claude Allègre, die bekendstaat voor zijn wetenschappelijk onderzoek.

Saint-Simon is de naam van enkele Franse gemeenten. Ongeveer een tiende van de ruim 36.000 gemeenten in Frankrijk heeft een naam die twee of meerdere keer voorkomt, meestal in verschillende departementen. Saint-Simon in de regio van de Midi Pyrénées is zo’n gemeente. De edelen uit de adellijke familie genoten er in de zeventiende en achttiende eeuw aanzien. Twee gingen de geschiedenis in: hertog Louis de Rouvroy, beter bekend als Louis de Saint-Simon, en Claude Henri de Rouvroy, bekend als graaf Claude Henri de Saint-Simon.

Louis

Waarom Frankrijk moeilijk in de pas van de Bolognaverklaring loopt, heeft wellicht met hun eeuwenoude traditie inzake hoger onderwijs te maken. Afgestudeerden van de École Polytechnique in Parijs verwijzen immers graag naar de ‘oude en nieuwe Saint-Simoniaanse ingenieurs’. Nog steeds is het ‘Saint-Simonisme’ een

l'Ecole Polytechnique, Parijs 1795

keuzevak voor de Franse ingenieursstudies, ‘een onmisbaar niet regulier vak’, aldus mijn Franse collega.

35

Hertog Louis de Saint-Simon was de tweede en laatste hertog van SaintSimon. De kleine, tengere man (° Versailles - 1675) was niet voor de legerdienst geschikt en werd hoveling van Lodewijk XIV, de Zonnekoning die op zijn zestiende (1654) tot koning werd gekroond. De hertog was toen 21 jaar en volgens hem ‘rijper dan de analfabete Zonnekoning’. Ze zaten amper in het zadel, toen de strijd om de macht ontvlamde. Als leider op de kronkelwegen van de politiek had de Zonnekoning geen

I-mag maart 2012

gelijken. Met kop en schouder troonde hij boven zijn collega-vorsten. Het conflict tussen de Zonnekoning en de hertog nam elke dag wat toe. Het was eerder een conflict door verschil in leeftijd: de koning zag het levenslicht in 1638, de hertog in 1675. De hertog legde het hoofd voor de koning en vulde zijn verdere dagen met het observeren van mensen en gebeurtenissen aan het hof. Uiteindelijk trok hij zich op zijn landgoed terug, waar hij zijn omvangrijk ‘Mémoires’ schreef, een subjectieve beschrijving van gebeurtenissen en personages in de tweede helft van de regering van Lodewijk XIV. Hij had in zijn geschriften ook aandacht voor activiteiten van de Franse (militaire) ingenieurs, voor de intriges tussen de ingenieurs van de vestigingsbouwkundige Blaise de Payan onder Lodewijk XIII en van die onder ingenieur Sebastien de Vauban, die ingenieur, maarschalk en raadgever van de Zonnekoning was.

socialistische filosofie staat bekend als het Saint-Simonisme of ‘socialistisch Saint-Simonisme. Het Saint-Simonisme was een boost voor een nieuwe tijdsgeest, maar het was ook de aanleiding voor nieuwe maatschappelijke conflicten. Steriel en vastgeroest denken is nu eenmaal menselijk en van alle tijden. De mens wordt bovendien door de tijdsgeest beïnvloed. Dat geldt ook voor al wie mee aan de basis van de technologische vernieuwing en vooruitgang ligt, zoals de ingenieurs. Technologische vernieuwing houdt ook verandering in en dat geeft vaak aanleiding tot maatschappelijke conflicten. Als ingenieurs internationaal samenwerken aan de technologische vernieuwing, dan bouwen ze samen mee aan een nieuwe tijdsgeest. Binnen enkele decennia zullen we in een heel andere tijdsgeest leven dan die van vandaag. Door de snelle technologische evolutie zal ook de tijdsgeest in een versneld tempo veranderen.

Claude Henri Graaf Claude Henri (° Parijs 1760) stamde evenzeer uit een adellijke familie en was een verre verwant van hertog Louis de Saint-Simon. Hij staat bekend als de bedenker van de hervorming die op een positivistisch geloof in de wetenschap was gesteund. De graaf was een voorvechter van het meritocratisch maatschappijmodel, waarbij de sociaaleconomische positie van het individu op verdienste (merites) is gebaseerd en niet op afkomst van de persoon. Graaf Claude Henri de SaintSimon was een vroege utopische socialist. De utopische

I-mag maart 2012

Nieuwe tijdgeest De opbouw van een nieuwe Europese tijdsgeest was het werk van enkelen, zoals van de Fransman Robert Schuman die met zijn ouders in Luxemburg woonde en de invloed van de buurlanden als het ware direct aanvoelde. Schuman groeide op in het geloof en de sterkte die internationale instellingen op de samenleving kunnen hebben. Hij besefte dat kleine projecten de motor hiervoor konden zijn, zoals ook voor de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. Met zijn ‘compagnon de route’, Jean Monnet, een andere Fransman, was Robert Schuman de oprichter van een onderneming met een Europese dimensie. Hun samenwerking was beslissend voor een nieuw internationaal tijdperk waarbij de internationalisering van het bedrijfsleven, zoals ook de opleiding van de ingenieurs, een kenmerk was. Op de keper beschouwd was graaf Claude Henri de Saint-Simon het duo MonnetSchuman voorafgegaan, al was er driehonderd jaar geleden nog geen sprake van het grote eengemaakte Europa. Utopisten, zoals Napoleon en Hitler, droomden evenzeer van een eengemaakt Europa, maar hun droom was van een heel andere aard: die van het destructief veroverend oorlogsgeweld dat elke eenmaking onmogelijk maakte.

Bron van wijsheid Voor graaf Claude Henri is de rede de bron van de wijsheid. Loon moest een behoefte zijn. Voorrechten die aan geboorte en familieverbanden waren ontleend, moesten worden verbroken. Hij stelde dat de leiding van een regering iets voor verstandige mensen was, zoals industriëlen, technici, ingenieurs, fysici en wiskundigen. Een land was volgens hem te vergelijken met een grote industrie, een fabriek van menselijke handelingen. Een dergelijke onderneming had behoefte aan ingenieurs. Al vlug botsten zijn ideeën op verzet. Bovendien stuurde hij het ene idee na het andere de wereld in, zonder dat er maar één een directe uitwerking kreeg. Claude Henri de Saint-Simon ging de geschiedenis is als een compleet warhoofd. Hij had ook een eigenaardige manier om boeken te schrijven. Zo braken sommige manuscripten midden in een zin af. Zijn boeken stonden als ‘echte literatuur’ be-

36

kend, niet als ‘lectuur’. De literatuur maakt volgens Claude Henri de lezer alert, de lectuur schakelt het ‘cirkeldenken’ uit. In zijn geschriften flirtte hij nochtans niet met de oppervlakte van de dingen. Hij redigeerde immers ernstige tijdschriften, zoals ‘l’ Industrie’ (1817), ‘l’Organisateur’ (1819), ‘du Système Industriel’ (1821), allemaal voorlopers van de huidige socioeconomische boeken en tijdschriften waaraan alleen ingewijden een boodschap hebben.

niers die hun geld improductief in de ‘bas de laine’ laten verkommeren. Verder de juristen, die niets toevoegen aan het globale product, de klerikale geestelijken en bovenal de militairen, wier rol het is om te vernietigen.”

Eigen gewaad De oud Saint-Simoniaanse ingenieurs droegen tweehonderd jaar geleden een eigen gewaad, dat niemand zelf kon aanof uittrekken. Men had iemand nodig om daarbij te helpen. Men noemde hem een ‘broeder’, want dat soort werk was taboe voor een ‘zuster’.

Ingenieurs De studenten van de École Polytechnique in Parijs vormden een vast en trouw gehoor voor Claude Henri. Hij kon bij hen zijn ideeën kwijt en kreeg er nieuwe terug van het jonge gehoor. De leermeester was nooit te beroerd om zich opnieuw als een jonge student te voelen. Met die jongelui als aanhangers van zijn ideeën in zijn kielzog zette hij alles op alles om zijn ideeën ingang te doen vinden. Beter dan Karl Marx had Claude Henri oog voor de technische ontwikkeling en evolutie, zoals die zich tijdens zijn leven begon af te tekenen. Marx en Claude Henri hadden ook lang in het opkomende industriële Engeland gewoond. Maar het ‘socialisme’ van Claude Henri stond haaks op het ‘marxistische’. Sommigen hebben dat als het ‘ingenieurssocialisme’ gedefinieerd. De volgelingen staan als de ‘oude SaintSimoniaanse ingenieurs’ bekend. Claude Henri heeft zich meer voor de groei van de moderne productiekrachten geïnteresseerd dan voor de proletarische uitbuiting. Hij reisde van het ene land naar het andere en als zodanig was hij eerder een Europees diplomatieke lobbyist. Uit zijn ervaring leerde hij dat producenten en uitvoerders ingenieurs zijn. Hij wist hoe de economie in andere landen in elkaar stak, hoe de internationale handel en hoe de uitvoer en invoer van producten en diensten vanaf de werkvloer werkte. Ingenieurs hadden in de internationale handel een voorbeeldfunctie te vervullen. Ook de financiers kregen zijn aandacht: ze waren immers belangrijk voor de kredietstroom van de handel en nijverheid.

Parasieten Dat Claude Henri in zijn soms stoere taal over ‘parasieten’ sprak en schreef, getuige deze paragraaf uit zijn boek ‘l’Organisateur’: “Parasieten zijn de vorsten met hun hofhouding, de rente-

leven voor zich heeft, doet er goed aan zich de vraag te stellen in welke wereld hij of zij wil leven (en die vraag ook te beantwoorden). Ingenieurs zijn van oudsher plannenmakers en ontwerpers. Inherent aan hun roeping berusten ze niet bij het bestaande, maar helpen ze de toekomst voor te bereiden. Dat zijn de ‘nieuwe Saint-Simonisten’.

Een belangrijke inbreng van Claude Henri is zijn erkenning voor de technischeconomische ontwikkeling vanwege de ingenieurs. Toch zag hij niet in, of wilde hij het niet inzien, dat de technischeconomische evolutie alleen veilig kon worden doorgezet, als er een politieke begeleiding is. Politici hield hij, zij het ten onrechte, voor parasieten. Politiek komt nochtans altijd om de hoek kijken, vooral als er een keuzemogelijkheid is. Kiezen houdt vaak ook verwerpen in. De ‘oude en nieuwe Saint-Simoniaanse ingenieurs’ zouden daarom ongelijk hebben om het alleenrecht te claimen op besluiten die met techniek te maken hebben. Politiek speelt er legitiem in mee. Dat Claude Henri de politici voor parasitair hield, komt tot uiting in zijn befaamde formulering waarbij ‘le gouvernement des hommes’ plaats moet maken voor ‘l’administration des choses’. “Wanneer partijpolitiek zich in de enge zin van het woord met de techniek gaat bemoeien, kan dat als storend worden ervaren. Politiek is dan een destructieve factor,” aldus graaf Claude Henri.

Nieuwe Saint-Simonisten

Daarop voortgaande zag Claude Henri de Saint-Simon een op zichzelf aangewezen individu als een machteloze. Machteloosheid gold evenzeer voor de destijds jonge ingenieurs die in het beroepsleven stapten. Ondersteuning door een vereniging was volgens hem heel noodzakelijk. Hij verwees daarbij naar het Corps des Ingénieurs des Ponts et Chaussées waar er talrijke ingenieurs konden helpen het gewaad van de collega’s aan en uit te trekken. Claude Henri de Saint-Simon noemde zichzelf ingenieur, omdat hij een plannenmaker en een uit voerder was. Hij was ervan overtuigd dat techniek en wetenschap de welvaart van de natie vormen.

Jonge ingenieurs zullen het morgen voor het zeggen hebben. Wie nog een heel

Tekst: Ing. Noël LAGAST MSc

37

I-mag maart 2012

studiegroepen

BEDRIJFSBELEID

Dan bots je op de grenzen van het logisch denken dat je op school hebt geleerd en heb je een dringende behoefte aan systeemdenken. Als systeemdenker draag je bij tot de ontwikkeling van je organisatie en kun je complexe dynamieken sneller doorgronden en de juiste strategische beslissingen nemen. Peter Blokland legt systeemdenken uit met een interactieve presentatie.

Win tijd met slimme internettools! dinsdag 20 maart 2012 Excel, Word en Internet Explorer zijn best ok als basispakketten om mee te werken, maar er bestaan handige online tools, waarmee je elke dag een massa tijd bespaart! De meeste tools zijn gratis webbases en ze verhogen de efficiëntie ten zeerste. Deze workshop rond Genius Shortcuts® bundelt de beste tips rond efficiënt werken. Het gaat over hoe je informatie opspoort, organiseert, filtert en deelt. Meer doen in minder tijd, met een reeks tips en strategieën om de informatiestress te verminderen.

Volledige tekst in I-mag februari en op www.vik.be.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 17 april 2012 om 20 uur, ontvangst vanaf 19.30 uur Spreker: Peter Blokland, zaakvoerder Byaz bvba Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘BED 17.04.2012 ’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. Je kunt je inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Genius Shortcuts is voor al wie: • massa’s tijd wil besparen dankzij slimme tools die (meestal) gratis te verkrijgen zijn op het internet • zijn/haar vaardigheden in timemanagement wil aanvullen met de recentste technieken • efficiënter wil werken • routinetaken sneller wil afhandelen • optimaal wil gebruikmaken van wat het web 2.0 allemaal te bieden heeft Volledige tekst in I-mag februari en op www.vik.be.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: dinsdag 20 maart 2012 om 20 uur, ontvangst vanaf 19.30 uur Spreker: Peter Plusquin Global Edutainment bvba Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘BED 20.03.2012 ’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

ELEKTRICITEIT Laboratorium voor lichttechnologie donderdag 22 maart 2012 Binnen de verlichtingssector is het Laboratorium voor lichttechnologie van KaHo Sint-Lieven al lang geen onbekende meer. Met zijn vijftien medewerkers en uitgebreide meetfaciliteiten ondersteunt het laboratorium tientallen bedrijven en voert het experimenteel onderzoek uit. Tijdens de rondleiding maakt u kennis met talrijke innovaties in verlichting!

Duurzaam succes dankzij systeemdenken

De activiteit is volgeboekt. Je kunt nog inschrijven, maar je komt wel op een wachtlijst terecht.Volledige tekst in I-mag januari en op www.vik.be.

dinsdag 17 april 2012 Waarom is systeemdenken vandaag zo belangrijk? We leven in een steeds complexer wordende wereld. Alles verandert tegen een almaar hoger tempo. Traditionele denkwijzen volstaan niet meer om tot de juiste beslissingen te komen. Heb je soms ook het gevoel dat: • je vaak enkel reageert op gebeurtenissen in je bedrijf of je organisatie? • je vooral brandjes blust, maar de echte oorzaken onvoldoende aanpakt? • dezelfde problemen steeds opnieuw opduiken?

I-mag maart 2012

Peter Blokland

• PRAKTISCH Plaats: KaHo Sint-Lieven, Laboratorium voor lichttechnologie, Gebroeders De Smetstraat 1, Gent Datum: donderdag 22 maart 2012 om 19.30 uur, ontvangst vanaf 19 uur Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden.

38

ACTIVITEITEN

Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘STU ELE 22.03.2012’. Er kan niet cash betaald worden de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur worden er 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en een KaHo-biertje zijn inbegrepen in de prijs. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

theoretische kennis niet altijd even diepgaand is. Keuze bij aanschaf, afkeurcriteria, onderhoud, nieuwe technieken en materialen, testen en inspecteren? En dit van Space Mountain in Disneyland, uw kraan, de skilift of offshore. Verzamel al uw vragen en problemen, breng ze mee op de avondlezing over staalkabels en ze zullen professioneel worden behandeld. Ing. Ronald Verreet is een gedreven en internationaal bekend spreker op het gebied van staalkabels. Hij geeft lezingen voor tal van beroepsorganisaties en gerenommeerde organisaties met telkens lovende kritiek, een must voor iedereen die met staalkabels in aanraking komt.

HAVENTECHNOLOGIE

De lezing is in het Engels.

Tractiebatterijen contactloos laden

• PRAKTISCH

donderdag 15 maart 2012

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 19 april 2012 om 19.30 uur, ontvangst om 19.00 uur Spreker: Ing. Ronald Verreet Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘HAV 19.04.2012 ’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

De belangrijkste uitdaging bij elektrische auto’s is een grotere actieradius. Een zo efficiënt mogelijke batterij en verschillende oplaadsystemen maken daar deel van uit. Batterijen kunnen ook contactloos worden geladen. De bekendste toepassing is die van de elektrische tandenborstel, maar er bestaan ook al systemen voor veel grotere vermogens, zelfs veel groter dan wat voor een elektrische auto nodig is. Dat brengt ons bij de mogelijke toepassingen in de havensector. Wereldwijd bestaat de tendens om terminalvoertuigen te elektrificeren om zo de CO2-uitstoot te reduceren en minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen. Voor die voertuigen moeten we met batterijen werken. Een haventerminal draait 24 uur op 24 en afhankelijk van de capaciteit houdt een batterij het ongeveer 4 tot 8 uur uit. Hoe kunnen we dat oplossen? Wisselbatterijen? Wachttijden benutten om de batterijen bij te laden en aan de praat te houden? De heer Jan Soede, general manager van ConductixWampfler Benelux, gaat tijdens deze lezing verder in op de mogelijkheden.

Productiviteit en veiligheid van spreaders donderdag 31 mei 2012 Containerterminals zijn grosso modo opgebouwd uit vier elementen: uitrusting, proces, operaties en mankracht. Normaliter zijn die vier elementen in evenwicht met mekaar, maar soms kan de balans uit evenwicht geraken. Dat kan het geval zijn, als het proces de technische ontwikkelingen niet kan volgen. Een voorbeeld daarvan zijn kranen, uitgerust met tandemspreaders. Hoewel de tendens bestaat om tandemspreaders in te zetten, is het proces daar nog niet op afgestemd. Aan- en afvoer van de containers lopen niet synchroon met de mogelijkheden van de kranen. Dat, en nog veel meer, willen we onder uw aandacht brengen door middel van de lezing: Productiviteit en veiligheid van spreaders. De heren Bert De Bever (Stinis) en Jan De Wacker (Ram), spreaderleveranciers en -bouwers, geven hun visie over het onderwerp.

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 15 maart 2012 om 19.30 uur, ontvangst vanaf 19 uur Spreker: An Soede (Conductix-Wampfler) Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘HAV 15.03.2012 ’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

• PRAKTISCH Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: donderdag 31 mei 2012 om 19.30 uur, ontvangst om 19.00 uur Sprekers: Bert de Bever (Stinis) en Jan De Wacker (Ram). Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘HAV 31.05.2012 ’ of cash de

Staalkabels donderdag 19 april 2012 Over staalkabels lijkt alles al gezegd en geweten. Wie er in de praktijk mee werkt, moet toch vaak toegeven dat ook de

39

I-mag maart 2012

ACTIVITEITEN

avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

vernieuwde standaardbestek SB250 v2.2. Wil je meer te weten komen over hoe alles praktisch in het werk gaat, dan mag je deze avond zeker niet missen. De avond is een must voor al wie betrokken is bij wegenwerken: besturen en opdrachtgevers, studiebureaus, aannemers, veiligheidscoördinatoren, enz. Volledige tekst in I-mag februari en op www.vik.be.

• PRAKTISCH

VOEDING & FARMA

Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem Datum: woensdag 14 maart 2012 om 18.30 uur, ontvangst vanaf 18 uur Sprekers: Anne-Séverine Poupeleer van AWV-PCO, Sabine Schellens van Aquafin, Geert Verscheuren, voorzitter Vlawebo Antwerpen Kostprijs: 15 euro voor VIK/KVIV-leden; 20 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 30 euro voor niet-leden. Te betalen op rekeningnummer BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘WEG 14.03.2012 ’ of cash de avond zelf. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. Broodjes en uitgebreid drankenbuffet inbegrepen. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Genzyme dinsdag 24 april 2012 Bij Genzyme in Geel worden actieve farmaceutische componenten geproduceerd via celculturen. Het belangrijkste product is een eiwit voor de behandeling van de ziekte van Pompe, een zeldzame genetische spierziekte die levensbedreigend is. Daarnaast vind je in de vestiging in Geel een productielijn voor monoklonale antistoffen. De productievestiging werd geopend in 2005. In 2010 werd beslist om in Geel een bijkomende productie-eenheid te bouwen om de wereldwijde capaciteit voor het medicijn voor de ziekte van Pompe nog te verhogen. Bij Genzyme Geel werken nagenoeg 600 personeelsleden.

AGENDA BIJEENKOMSTEN

We krijgen de unieke kans om een bezoek te brengen aan één van 's werelds meest toonaangevende biotechnologiebedrijven.

Studiegroep Bedrijfsbeleid 20/03/2012 Slimme internettools of genius shortcuts, VIKhuis, 20 uur 17/04/2012 Systeemdenken, waarom, wat, voordelen, hoe? VIK-huis, 20 uur

• PRAKTISCH Plaats: enzyme, Cipalstraat 8, Geel Datum: dinsdag 24 april 2012 om 18.30 uur Kostprijs: 10 euro voor VIK/KVIV-leden; 15 euro voor medewerkers van bedrijfsleden; 25 euro voor niet-leden. Te betalen op rek.nr. BE09 4060 0985 0257 van VIK Vorming met de vermelding ‘VOE 24.04.2012 “ Er kan niet cash betaald worden. Een factuur wordt alleen opgesteld voor bedragen van minimum 25 euro. Per factuur wordt 5 euro extra administratiekosten aangerekend. U kunt uw inschrijving tot 48 uur voor aanvang van de activiteit kosteloos annuleren. Bij latere annulatie wordt het inschrijvingsgeld volledig ingehouden. Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten

Studiegroep Elektriciteit 22/03/2012 Bezoek laboratorium voor lichttechnologie, Gent, 19.30 uur Studiegroep Haventechnologie 15/03/2012 Tractiebatterijen contactloos laden, VIK-huis, 19.30 uur 19/04/2012 Steel wire/staalkabels, VIK-huis, 19.30 uur 31/05/2012 Spreaders, productiviteit en veiligheid, VIKhuis, 19.30 uur Information Technology Management 21/04/2012 Stuurgroepvergadering, Ninety-Five, Perk, 14 uur

WEGENBOUW Minder hinder bij infrastructuurwerken

Studiegroep Voeding en farma 24/04/2012 Bezoek aan Genzyme, Geel, 18.30 uur

woensdag 14 maart 2012

Studiegroep Wegenbouw 14/03/2012 Minder hinder bij infrastructuurwerken, een positief verhaal, VIK-huis, 18.30 uur 06/06/2012 Lezing sociale wetgeving (of grondstabilisatie), VIK-huis, 18 uur 03/10/2012 Lezing: veiligheid bij wegenwerken, VIK-huis, 18 uur 28/11/2012 Lezing: geluidsarm asfalt, VIK-huis, 18 uur

De omgevingsvriendelijke uitvoering van een project is heel belangrijk om infrastructuurwerken maatschappelijk aanvaardbaar te maken. Daarom is dat voor de Vlaamse gemeenschap en in het bijzonder voor het Agentschap Wegen en Verkeer een absolute prioriteit. Alle bestaande omzendbrieven over werfsignalisatie en bijbehorende voorschriften werden intussen opgenomen in het

I-mag maart 2012

40

centra SENIOR INGENIEUR

Molenmuseum en streekmuseum Mariekerke woensdag 25 april 2012 De werkgroep ‘Industriële archeologie’ plant een streekbezoek aan Sint-Amands/Mariekerke op 25 april 2012. In de voormiddag brengen we een geleid bezoek aan het Molenmuseum, Centrum voor molinologie, Kerkstraat 3, Sint-Amands aan de Schelde.

Blikvanger is een vergevorderd model in opbouw, schaal 1/10, van een zeventiende-eeuws koopvaardijschip.

• AGENDA 09.45 uur: samenkomst aan de kerk van Sint-Amands 10.15 tot 12.00 uur: bezoek aan het Molenmuseum 12.30 tot 14.00 uur: middagpauze en picknick in de verbruikzaal van het Streekmuseum 14 tot 15.30 uur: bezoek aan het Streekmuseum.

De thema’s van het bezoek zijn: • Algemene inleiding • De molen in de industriële revolutie van de middeleeuwen: 11de, 12de en 13de eeuw. Van watermolen tot windmolen.

• PRAKTISCH

Na de middag bezoeken we met een gids het streekmuseum ‘Scheepvaart en Visserij’ in de Ommegangstraat 34 in Mariekerke (Bornem).

Plaats: samenkomst aan de kerk van Sint-Amands Datum: woensdag 25 april 2012 om 09.45 uur Kostprijs: 6 euro per persoon (afrekening ter plaatse) picknick zelf meebrengen Inschrijving vereist: www.vik.be/activiteiten Aantal deelnemers: minimum 10, maximum 25.

Het museum gaat over de binnenscheepvaart en -visserij en brengt het leven en de woonaccommodatie van de schippers in beeld. Er zijn scheepsmodellen en uitrustingen tentoongesteld.

De wereld aan je voeten! Kiezen voor wetenschap en technologie zoekt

tact met rolmodellen en een innovatieopdracht. De leerlingen bezoeken interactieve bedrijfsstands én krijgen een opdracht waarin creativiteit en de realisatie van de idee in wedstrijdvorm wordt aangeboden. Ze worden de hele dag begeleid door een gids en gastheer/gastvrouw. Het geheel wordt afgesloten met toespraken en een receptie.

16 jonge gepassioneerde wetenschappers en ingenieurs > 1 cameraman/vrouw, monteur >

Ben je jong en in je studies of job gepassioneerd bezig met wetenschap en techniek en wil je die passie graag overbrengen op een groepje leerlingen? Ben je op 26 april een hele dag beschikbaar? Dan ben jij de gids of gastheer/gastvrouw die we zoeken!

voor WINT3 hét interactieve event voor leerlingen van de 3de graad Antwerp Expo - 26 april 2012

Wil je graag ons evenement registreren en dat met wat creativiteit in enkele korte filmpjes monteren? Dan ben jij onze cameraman of -vrouw.

De wereld aan je voeten!, de projectgroep binnen de KVIV, de VIK en ie-net, wil met WINT3 Vlaamse scholieren warm maken voor technologie en wetenschap. 200 leerlingen uit het ASO en TSO en een tiental bedrijven nemen aan dat dagvullende evenement deel. Op het programma staan interactieve minibedrijfsbezoeken, con-

41

Meld je aan bij Christine Beckers via: [email protected] of tel. 03 260 08 50 Op http://www.dewereldaanjevoeten.be/jongeren/index1.html vind je meer informatie over de voorbije WINT-events.

I-mag maart 2012

denken & doen PUZZELAAR

Puzzelaar 104 Een onmogelijke factorisatie Als 1 + 2√ -5 een factor is van 4 + √-5, dan zou er een ander ‘complex geheel getal’ a+b√-5 moeten bestaan, zodanig dat 4 + √-5 = [1+2√-5] [a+b√-5]. Waarom is dit onmogelijk? Bijvraag: hoeveel juiste antwoorden zullen we ontvangen? Stuur uw antwoorden naar Ing. Roland Mebis MSc, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen of mail naar [email protected] vóór 15 maart 2012. We hebben twee boekenbonnen met een totale waarde van 50 euro klaarliggen voor de winnaars.

Oplossing VIK-puzzelaar 102 Gemakshalve hebben we de twee oplossingen overgenomen van Theo Renckens en van Koen Staes, waarvoor dank.

De getallenrij Zoals naar gewoonte maak ik het me gemakkelijk en gebruik ik de tekst van een inzending, in dit geval van collega Kristof Bogaers (waarvoor dank)! Iedere rij is een beschrijving van de vorige rij. Het begincijfer = 1 * De beschrijving van 1 is één 1 : 11 * De beschrijving van 11 is twee 1’en: 21 * De beschrijving van 21 is één 2 en dan één 1: 1211 * De beschrijving van 1211 is één 1 één 2 en twee 1’en: 111221 * De beschrijving van 111221 is drie 1’en twee 2’s en één 1: 312211 Het gezochte getal is dus 312211 Bijvraag Hoewel de puzzel eerder een woordspelletje was dan wiskunde, vonden 34 collega’s het juiste antwoord.

1 11 21 1211 111221 312211

Bart Laeremans, Rumst( 25); Luc Bauwens, Hasselt (42); Erik Bonjean; Herwig Bouvry, Izegem (19); Dirk Maes, Kalmthout, (61); Erik Janssens, Kapellen (18); Eric Stinkens, Testelt; Fred Van Uytvanghe, Aalst ( 13); Geert Van Eetvelde, Lokeren (45); Mathias Hoofd (67); Patrick Impens, Melle (87); Luc de Bie, Aarschot (87); Jan Doornaert, Wondelgem (30); Johan Hallewaert, Geluwe (24); Koen Mathijsen, Stekene (16); Michael Leliaert, Bilzen (23); Marnix Catteeuw (32); Patrick Goes, Roeselare, (16); Peter Vanhoof, Maaseik (14); Quinten Moons(51); Roland Demaerscalk, Huldenberg (28); Ronny Meewis, Hasselt (25); Stijn Malfeyt, Zeebrugge (41); Theofiel Demets, Evergem( 27); Tom Ossieur, Ganshoren (23); Wesley Vancompernolle (47); Wilfried Van Lokeren, Mechelen (16); Dirk Deweerdt, Sint-Lievens-Houtem (15); Sam Vanginderachter, Essen (11); Lieven Hautekeete, Oooigem (47). En de vier winnaars: Guido Alaerts, Gisselaire Vosselaan 33, Sint Agatha Berchem (33); Wim Tas, Kerkstraat 62, 9160 Lokeren (33); Theo Renckens, Rode Kruisstraat 8, 3930 Hamont (35); Kristof Bogaers, Muggenstraat 43, bus 4, 3500 Hasselt (35). De winnaars krijgen elk een boekenbon van 13 euro toegestuurd. Proficiat! Ing. Roland MEBIS MSc

I-mag maart 2012

42

Flexibel en efficiënt websites bouwen met Drupal vanaf woensdag 18 april 2012 • Database API • Theming API • Inleiding bij het schrijven van uitbreidingen

De opleiding ‘Flexibel en efficiënt websites bouwen met Drupal’ bestaat eigenlijk uit drie aparte delen. Elk deel is apart te volgen. Het eerste deel is een inleidende sessie waarbij je zelf van nabij kennismaakt met Drupal. De mogelijkheden worden duidelijk aan de hand van oefeningen en je bouwt een eenvoudige website. In het tweede deel krijg je een inleiding in het zelf uitbreiden van Drupal aan de hand van enkele veelgebruikte API’s. In het laatste deel krijg je een degelijke basis mee over hoe theming voor Drupal werkt

voor ‘views’ en ‘display suite’ Theming met Drupal In deze opleiding voor Drupal 7 krijg je een degelijke basis mee over hoe ‘theming’ voor Drupal werkt. Zo leer je een keuze maken uit de grote hoeveelheid themes die voor Drupal beschikbaar zijn en hoe je zelf zo'n theme kunt gaan bouwen. Vervolgens wordt dieper ingegaan op de uitbreiding en de behandeling van de HTML en CSS, die standaard door Drupal gegenereerd wordt. Er wordt ook gekeken naar enkele Drupal-modules die het leven van een themer gemakkelijker kunnen maken. Als afsluiter kijken we ook naar de toekomst met enkele voorbeelden rond ‘responsive design’, ‘HTML5’ en ‘mobile’.

Drupal hands-on workshop • Drupal installeren op een (L/X/M)AMP-omgeving • Kennismaking met de administratieve interface • Contenttypes beheren: velden aanmaken, types, ... • Wegwijs in de installatie van modules • Inleiding op views: lijstjes van content genereren via een querybuilder • Visualisatie van content: image styles, display suite, ... • Context beheren: wanneer wordt content getoond en waar

• Praktisch Workshop:

woensdagen 18 en 25 april 2012 van 14 tot 21 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Development: woensdagen 23 en 30 mei 2012 van 14 tot 21 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Theming: woensdag 6 juni 2012 van 14 tot 21uur in het VIK-huis in Wommelgem. Info: www.ie-academie.be/drupalbasis - www.ie-academie.be/drupaldevelop www.ie-academie.be/drupaltheming of [email protected] of 03 259 11 06.

Drupal hands-on development • Een inleiding op veelgebruikte basisfuncties, do’s en don’ts • Analyse van een Drupal-module • Wat zijn Drupalhooks en -alters? • Menu API • Block API • Form API

Piping & engineering: ontwerp, montage en juist gebruik van buisleidingen vanaf dinsdag 17 april 2012 • • • • • •

De cursus bestrijkt het hele pakket van onderwerpen die met piping & engineering verband houden, zonder altijd alles in detail te behandelen. De cursus is eerder als oriëntatiepakket bedoeld voor wie zich verder wil specialiseren in bepaalde thema's.

• • • • • • •

Programma Reglementen en normen Aspecten van materiaalkeuze Stromingsleer en drukvalberekeningen Appendages en beveiligingsapparatuur Sterkte- en flexibiliteitberekening van buisleidingen Amerikaanse code B31.3

Docenten Jan Van Regemortel, BASF Antwerpen Chris Vanmarsenille, BASF Antwerpen Ing. Kris Wellens, BASF Antwerpen Richard Cousaert, Borealis Hans Segaert, Segaert Engineering

• Praktisch dinsdagen 17, 24 april, 8, 15 mei 2012, telkens van 14 tot 21 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Info: www.ie-academie.be/PenE of [email protected] of 03 259 11 06.

43

I-mag maart 2012

Ladders, steigerwerken en stellingen vanaf maandag 23 april 2012 • Praktisch

Bijna alle bouwconstructies hebben steigerwerken en/of bouwstellingen nodig om de werken uit te voeren. De opleiding is bedoeld voor projectleiders en werfleiders van aannemers, voor projectleiders bij ontwerpers en voor veiligheidscoördinatoren. omgeving.

maandag 23 april 2012 van 14 tot 21 uur, op 30 april van 10 tot 13 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Op 30 april in de namiddag (15-18 uur) is er een bedrijfsbezoek. Info: www.ie-academie.be/ladders of [email protected] of 03 259 11 06.

• Programma • De te onderscheiden types van werkstellingen - kader- en buisstellingen - verrijdbare stellingen - hangstellingen • Loopvloeren bij bekistingen, hoogtewerkers en laagtewerkers • De onderscheiden types ter ondersteuning van constructies in uitvoering - kader- en buizenstellingen - doorgangen in steigerwerken - steigerwerken boven water en speciale constructies • Gecombineerde constructies Bij elk onderdeel worden de specifieke voorzieningen besproken inzake veiligheid, gezondheid en welzijn van de arbeiders en de omgeving.

Legionella pneumophila - beheersplan donderdag 29 maart 2012 Deze cursus biedt u een duidelijk overzicht van de verschillende stappen van het beheersplan. Vertrekkende van de wetgeving leert u: • Welke elementen van het beheersplan zijn voor u van belang? • Welke risicopunten houdt een installatie in? • Welke technische maatregelen moeten worden genomen in geval van besmetting? • ...

• • • • • •

Programma Wetgeving Een coherent beheersplan voor legionellapreventie Welke gebouwen en installaties komen in aanmerking? Welke zijn de knelpunten bij een installatie? Desinfectie, een belangrijke component bij de beheersing van legionella

• Praktisch donderdag 29 maart 2012 van 10 tot 17 uur, VIK-huis in Wommelgem. Info: www.ie-academie.be/legionella of [email protected] of 03 259 11 06.

I-mag maart 2012

44

Regie in eigen hand: van inspiratie naar effectiviteit dinsdag 20 maart 2012 Ben je de onzekerheden van de crisis beu? Wil jij de toekomst met zelfvertrouwen tegemoet zien? Dan is het dringend tijd om je leven in eigen handen te nemen!

door het leven, waarin we vooral heel veel moeten. Maak daarom de ommekeer van ‘weten’ naar ‘doen’ en neem je regie in eigen handen!

Het is tijd om uit je comfortzone te komen. Wees je bewust van je mogelijkheden in de vaste overtuiging dat je meer kan dan je denkt! Daarvoor is het noodzakelijk je creativiteit, innovatie en lef in te zetten.

Gedurende deze namiddagsessie gaan we op ontdekking bij onszelf en binnen ons team om te zien of passie en inspiratie ons kan terugbrengen tot bij de kern. We brengen je nieuwe inzichten in de ontwikkeling van mensen en organisaties.

Spreek niet meer van problemen maar van uitdagingen en wees de manager van je eigen leven.

• Praktisch

Intuïtief weten we heel goed wie we zijn, wat we leuk vinden en waar we energie van krijgen. Maar we laten ons te vaak afleiden

dinsdag 20 maart 2012 van 14 tot 16.30 uur in het VIK-huis in Wommelgem. Vanaf 13.30 uur is er een verwelkoming en na 16.30 uur is er een netwerkdrink. Info: www.ie-academie.be/inspiratie of [email protected]

cursusagenda maart – april 2012 NAAM

STARTDATUM

EINDDATUM

AANTAL DAGEN

UREN (VAN…TOT…)

LOCATIE

LEDENTARIEF

05/03/2012 05/03/2012 07/03/2012 08/03/2012 13/03/2012 15/03/2012 21/03/2012 17/04/2012 18/04/2012 18/04/2012 18/04/2012 23/04/2012

12/03/2012 26/03/2012 21/03/2012 29/03/2012 13/03/2012 22/03/2012 28/03/2012 15/05/2012 16/05/2012 02/05/2012 25/04/2012 30/04/2012

2 4 3 4 1 2 2 4 5 3 2 2

13-17.30 19-22 14.30-20.30 13-17.30 12-16,30 13-17 10-18 14-21 19-22 14.30-20.30 14-21 10-17/10-13+bezoek

VIK VIK UGENT VIK ELST VIK VIK VIK VIK IH VIK VIK

380 490 1050 750 135 400 560 1130 580 1050 620 440

06/03/2012 07/03/2012 07/03/2012 08/03/2012 14/03/2012 15/03/2012 22/03/2012 28/03/2012 29/03/2012 29/03/2012 29/03/2012 17/04/2012 18/04/2012 20/04/2012 23/04/2012 24/04/2012 23/03/2102

27/03/2012 21/03/2012 28/03/2012 22/03/2012 28/03/2012 26/04/2012 14/06/2012 28/03/2012 19/04/2012 29/03/2012 29/03/2012 17/04/2012 18/04/2012 20/04/2012 23/04/2012 24/04/2012 22/06/2012

2 2 4 3 2 4 9 1 2 1 1 1 1 1 1 1 9

14-17 10-18 19-21.30 10-18 10-18 10-18 14-21 14-20.30 10-18 10-17 15.30-20 14-20.30 10-18 14-21 14-20.30 14-17 14-21

IH VIK VIK VIK VIK VIK VIK IH VIK VIK IH IH VIK VIK IH IH VIK

270 730 440 1040 730 1090 2180 270 730 340 115 270 460 340 270 135 1320

01/03/2012 02/03/2012 02/03/2012 06/03/2012 06/03/2012 20/03/2012 23/03/2012 24/04/2012 25/04/2012

22/03/2012 09/03/2012 09/03/2012 12/06/2012 27/03/2012 20/03/2012 23/03/2012 15/05/2012 10/05/2012

2 2 2 9 4 1 1 3 3

10-18 14-17 14-20 14-21 14-21 14-16,30 10-18 14-21 10-17/19-22

VIK VIK VIK VIK VIK VIK VIK VIK VIK

400 310 540 1660 830 150 350 680 660

TECHNOLOGIE Praktische invulling van EC7 bij het ontwerp van ondiepe en diepe funderingen Mechatronica in moderne machines Bouwfysica en ventilatie Elektro-mechanische aandrijfsystemen dimensioneren Studiedag 'Virtualisatie van procesautomatisering: realiteit of fictie' Energiebesparingen in de procesindustrie Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks Piping & engineering Industriële koeltechnieken: gevorderden Verwarming en koeling Drupal hands-on workshop Ladders, steigerwerken en stellingen - toegangen naar andere niveaus en ondersteuningen

BEDRIJFSKUNDE Beschermingsomvang van octrooien Lean thinking: intro & value stream mapping Continu verbeteren met eenvoudige statistiek en MS/Excel® Volledigheid en snelheid in FMEA Tijdstudie als innovatiebasis Workshop procesveiligheid en MOC (Management of change) Fellow in machinery safety Rekenmodellen voor structureel gedrag bij brand 5S Functional thinking Legionella pneumophila - beheersplan Studiedag 'Vreemde voorwerpen in voedingsproducten: voorkomen beter dan genezen' Branddynamica en brandbeheersing Productiviteit en ergonomie Contractenbeheer Automatische blusinstallaties Inbreukhandelingen: directe en indirecte inbreuk Bedrijfsmanagement

VAARDIGHEDEN Heldere taal in technische rapporten Snellezen Inkoopnegotiatietechnieken: een must voor elke in- en verkoper Effectief leidinggeven - medewerkers coachen - teammanagement Effectief leidinggeven Regie in eigen hand: van inspiratie naar effectiviteit Mindmapping Medewerkers coachen Verkopen kan je leren

VIK = VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem IH = Ingenieurshuis, Desguinlei 214, Antwerpen UGENT = Universiteit Gent, instituut voor permanente vorming, IVPV leszaal A, Technologiepark 904, Zwijnaarde ELST = Ter Elst, Edegem

I-mag maart 2012

46

meer info en updates op www.ie-academie.be tarieven geldig tot 01.01.2013

Fellow in

t n e m e g a n a m t e ass 2 Start 24 april 201

eerste promotie

• 20 lesdagen, telkens op dinsdag van 14 tot 21 uur in het VIK-huis in Wommelgem

• Programma omvat 4 modules asset management: - Beleid en strategie - Concept & plan - Service providing - Enablers en omgeving

• Residentieel weekend - Onderdeel van programma - Coaching van projectcases - Teambuilding

• Zelfstudie - Projectcases in eigen bedrijf - Referentie naslagwerken (inbegr.) - Aangevuld met bedrijfsbezoeken

• Eindwerk - Integratieproject in eigen bedrijf - Presentatie voor jury

Meer informatie?

Praktisch Startdatum: 24 april 2012. Einde: februari 2013 Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643 in 2160 Wommelgem

Kijk op de website

www.ie-academie.be/fiam of vraag een folder aan via [email protected] of 03 259 11 06.