SENSIBILISERING M.B.T. VERANTWOORDELIJKHEDEN EN AANSPRAKELIJKHEDEN WAT ZOU ER ALLEMAAL KUNNEN VERKEERD (AF)LOPEN ? Franky De Witte, Senior consultant veiligheid. Officiële versie – 30 september 2010
INLEIDING
SPELERS IN AANKOOP- EN OMBOUWBELEID Werkgever
Hiërarchische lijn
Preventieadviseur Indienststelling
Levering product
Fabrikant machine Bestelling / bestelbon
Werknemer
Ombouwer bestaande machine Herindienst -stelling ?
Levering dienst / producten
Bestelling / bestelbon
3
VERANTWOORDELIJKHEDEN
VERANTWOORDELIJKHEDEN FABRIKANT NIEUWE MACHINE
Indien de fabrikant of diens gemachtigde een machine in de handel brengt moet o.a. •
De fabrikant of diens gemachtigde er voor te zorgen dat een risicobeoordeling wordt uitgevoerd voor de machine die hij in de handel wil brengen.
•
Hiertoe moet hij vaststellen welke essentiële gezondheids- en veiligheidseisen op zijn machine van toepassing zijn en welke maatregelen hij te dien aanzien moet nemen.
•
Het is absoluut noodzakelijk dat de fabrikant of diens in de Gemeenschap gevestigde gemachtigde, alvorens de EG-verklaring van overeenstemming op te stellen, een technisch constructiedossier samenstelt.
•
De fabrikanten dienen de volledige verantwoordelijkheid te blijven dragen voor de verklaringen inzake de overeenstemming van hun machines met de bepalingen van deze richtlijn.
5
VERANTWOORDELIJKHEDEN FABRIKANT PRODUCT
Indien de fabrikant een product maakt kan hij, bij een eventueel ‘gebrek in zijn product’ (volgens de definitie uit de productaansprakelijkheidsrichtlijn) dat schade veroorzaakt, hiervoor aansprakelijk gesteld worden.
De fabrikant is dus verantwoordelijk voor het op de markt brengen van ‘veilige’ producten.
6
VERANTWOORDELIJKHEDEN OMBOUWER OMBOUW MACHINE
Indien een firma een machine ombouwt dan moet deze o.a. •
Vanuit een voorzichtigheidsregel moet de ombouwer er voor zorgen dat er een risicobeoordeling wordt uitgevoerd voor de machine die hij wil (laten) ombouwen. Sleutelvraag Kan deze ombouw wel ?
•
Rekening houden met K.B. Arbeidsmiddelen bijlage I.
•
Is er sprake van een NIEUWE (omgebouwde) machine K.B. Machines bijlage I.
7
VERANTWOORDELIJKHEDEN WERKGEVER
Werkgever is (hoofd)verantwoordelijke voor Welzijnsbeleid in zijn onderneming :
Voert een actief preventiebeleid : • Vastgelegd in het Dynamisch Risicobeheersingssysteem. • Gebaseerd op Risico-inventarisatie en –evaluatie (risicobeoordeling). • Geïmplementeerd via het Globaal PreventiePlan en het Jaarlijks Actieplan.
• In overeenstemming met de preventiebeginselen.
Zorgt ervoor dat : • De doelstellingen, middelen en taakverdeling worden vastgelegd.
• Preventiestructuur (interne en externe preventiediensten) wordt uitgebouwd. • Werknemers worden opgeleid en voorgelicht. 8
VERANTWOORDELIJKHEDEN WERKGEVER
De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.
De werkgever past zijn welzijnsbeleid aan in het licht van de opgedane ervaring, de ontwikkeling van de werkmethoden of de arbeidsomstandigheden.
Een van de organisatorische maatregelen is de correcte toepassing van het voorkomingsbeleid of de procedure van de drie groene lichten.
9
VERANTWOORDELIJKHEDEN HIËRARCHISCHE LIJN
Hiërarchische lijn is (mede)participant aan voor Welzijnsbeleid in zijn onderneming : •
Voorstellen en adviezen formuleren in het kader van het dynamisch risicobeheersingssysteem – D.R.B.S.
•
Onderzoeken van ongevallen en incidenten.
•
Het controleren van arbeidsmiddelen, collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en gevaarlijke producten. Alsook het nemen van maatregelen om onregelmatigheden weg te werken.
•
Tijdig advies inwinnen bij de preventieadviseur.
•
Controleren of taken worden uitgevoerd door goed opgeleide en geïnstrueerde werknemers.
•
Waken over naleving van instructies.
•
Zich ervan vergewissen of de werknemers gekregen inlichtingen begrepen hebben en in de praktijk toepassen.
•
Andere verplichtingen onthaal !
10
VERANTWOORDELIJKHEDEN WERKNEMER
Iedere werknemer moet i.f.v. zijn opleiding en de instructies van de werkgever : •
Zorg dragen voor de eigen veiligheid en gezondheid en die van de andere betrokken partijen.
•
Juist gebruikmaken van arbeidsmiddelen / gevaarlijke producten.
•
Juist gebruikmaken van de persoonlijke beschermingsmiddelen.
•
Veiligheidsvoorzieningen juist gebruiken en niet uitschakelen.
•
Werkgever, preventieadviseur en preventieadviseur-geneesheer onmiddellijk op de hoogte brengen van een gevaar en gebrek in het veiligheidssysteem.
•
Bijstand verlenen aan werkgever en preventiedienst.
11
AANSPRAKELIJKHEDEN
AANSPRAKELIJKHEID IN GEMEEN RECHT EN BIJ ARBEIDSONGEVALLEN ? Strafrechtelijk verantwoordelijkheid ? Burgerlijke aansprakelijkheid ? Productaansprakelijkheid ?
Objectieve aansprakelijkheid ? Contractuele aansprakelijkheid ?
13
TIPS VOOR EEN CORRECTE INVULLING VAN DE VERANTWOORDELIJKHEDEN
CORRECTE TOEPASSING VAN DE
PROCEDURE VAN DE DRIE GROENE LICHTEN Bestelbon mede ondertekend door interne preventieadviseur + aanvullende veiligheidseisen
Fase 1 : Bestelling
Conformiteitsattest geleverd door leverancier
Fase 2 : Levering
Indienststellingsverslag opgesteld door interne preventieadviseur +
Fase 3 : Indienststelling
Instructies voorzien voor gebruik, ombouw, onderhoud en herstelling Fase 4 : Gebruik
15
CORRECTE TOEPASSING VAN DE
PROCEDURE VAN DE DRIE GROENE LICHTEN Heel belangrijke aandachtspunten… •
•
Bestelbon bevat :
De technische specificaties.
De aanvaardingscriteria.
De manier van overleg bij moeilijkheden.
De eisen voor kwalificatie van uitrusting en personen die door de leverancier zullen moeten worden binnen gebracht zie ook werken met derden.
Contract bevat :
Wijzigingsvoorwaarden en –procedure.
Bevestiging van aanvaarding.
Eis van volledige overeenstemming.
16
CORRECTE INVULLING
OBSERVATIE- EN INSPECTIESYSTEEM
Observatierondes/inspecties door de hiërarchische lijn : •
Leidinggevenden moeten consequent aandacht schenken aan veiligheid ook naar de veiligheidssystemen op de machines /installatie.
•
Leidinggevenden moeten kritisch reageren op ongevallen en incidenten binnen de organisatie alsook overbruggingen van veiligheden…
•
Leidinggevenden moeten weloverwogen coachen.
•
Leidinggevenden moeten criteria ontwerpen en toepassen voor het toekennen van beloningen / ‘correcties’… positieve feedback / negatieve feedback.
•
Leidinggevenden kunnen heel gemakkelijk hun prioriteiten, waarden en basisveronderstellingen overbrengen door op consequente wijze de bovenvermelde criteria toe te passen.
17
CORRECTE INVULLING
ARBEIDSREGLEMENT Werknemer kan niet strafrechterlijk vervolgd worden…
•
Werknemers kunnen evenwel op grond van de wet van 4 augustus 1996 NIET strafrechtelijk vervolgd worden wanneer zij hiertegen in de fout gaan.
•
Deze conclusie is het gevolg van de wettelijke omschrijving van de personen die strafrechtelijk vervolgd kunnen worden…
•
Een uitvoerende werknemer heeft GEEN bevelsmacht in de onderneming. Een uitvoerende werknemer is dus ook GEEN aangestelde in de zin van het sociaal strafrecht.
Wanneer een werkgever vaststelt dat een werknemer de wettelijke verplichtingen niet naleeft, zal hij dus zelf het nodige moeten doen om de naleving van die verplichtingen af te dwingen Aantal tuchtsancties inschrijven in het arbeidsreglement bv. wanneer men zou vaststellen dat veiligheden overbrugd worden. Voorbeelden van tuchsancties. Ontslag, ontslag om dringende reden, eventueel betalen van schadevergoeding,… 18
PREVENTIE VAN OVERBRUGGING Een nieuwe toevoeging aan de EN1088 gaf in 2007 belangrijke nieuwe aanbevelingen met betrekking tot de specificatie en de installatie van blokkeerinrichtingen.
In juli 2007 werd de NBN EN 1088:1995 (Veiligheid van machines. Blokkeerinrichtingen verbonden met afschermingen. Principes voor ontwerp en selectie) gewijzigd door de toevoeging van A1:2007. Let op nu spreken we over NBN EN 1088+A2:2008 !
Het gaat hier o.a. om de toevoeging van punt 5.7 met betrekking tot het minimaliseren van de kans op sabotage door ontwerp. Deze toevoeging is gedaan na onderzoek naar de oorzaken van het saboteren van blokkeerinrichtingen door operatoren. Uit dit onderzoek bleek dat de drang om veiligheidssystemen te omzeilen voortvloeit uit gebreken in het ontwerp van de machine. 19
PREVENTIE VAN OVERBRUGGING In dit punt staat o.a. dat het niet mogelijk mag zijn om een blokkeerinrichting te saboteren met kant-en-klare objecten als : • Schroeven, naalden, metalen delen; • Objecten voor dagelijks gebruik als sleutels, munten, plakband, touw en snoer; • Reserve actuators of reservesleutels voor sleutelbediende blokkeerinrichtingen; • Gereedschappen voor gebruik bij de machine als schroevendraaiers, moersleutels, tangen etc.
Dit impliceert dus dat in de praktijk deze blokeerinrichtingen zullen moeten aangebracht worden door lassen, klinken, éénrichtingsschroeven etc.
20
PREVENTIE VAN OVERBRUGGING Eénrichtingsschroeven /eentoerschroeven het unieke voordeel van de eenrichtingsschroef ontstaat een hoge tijdsvertraging bij poging tot demontage .
21
