S K W
CHENK LARE
Secretariaat: Postbus 1177, 3860 BD Nijkerk Rabobank Nijkerk: 1130.63.237 Postbanknr. COZA: 3930924 E-mail:
[email protected]
IJN
EEN UITGAVE DOOR DE STICHTING ‘GEEN KERKGELD VOOR GEWELD’
NIEUWSBRIEF nr. 109, december 2006
ST. COMITE OVERLEG ZUID-AFRIKA STICHTING COZA IS OP 28 FEBRUARI 1978 OPGERICHT TEN OVERSTAAN VAN NOTARIS MR. J.J. SISSING TE ZWOLLE; K.V.K. REG. NR. S22225
Overleden, 90-jarige P.W. Botha, had meer op met ‘terrorist’ Mandela dan met ‘zakkenvuller’ De Klerk
Uitzien naar de jongste dag Door Simon C. Bax
Groot Krokodil’’, vanwege zijn felle temperament. Een minister van financiën stuurde hij tij-
Het buurtschap “Die Wilderness” bij George,
dens een kabinetsberaad eens naar huis met de
aan de Zuid-Afrikaanse zuidkust is van ongeken-
mededeling zijn huiswerk over te doen. Botha
de schoonheid. Het grenst aan een natuurreser-
deed al jaren rustig aan. Hij woonde in een villa
vaat, ligt tegenover de prachtige stranden van
onder de uiterst toepasselijke naam “Die
de Tuinroute. Eén van de chi-
Anker”, in het gehucht “Wilder-
que huizen wordt nog steeds
ness” bij George. Mandela en de
bewaakt door de politie. P.
Klerk bezochten hem daar. De
W. Botha woonde er, tot zijn
eerste kwam er terug. De laatste
overlijden. Hij begon er met
preekte er binnen een half uur
zijn eerste vrouw Elise . Na
intrede en afscheid.
haar heengaan huwde hij een
Botha’s lichaam liet hem de
poos later Barbara. Tot hij
laatste jaren weinig grote bewe-
onverwachts heenging. Bar-
gingsvrijheid meer toe. In die
bara woont er nog steeds.
zin lag hij voor anker. Maar de van huis uit neo-calvinistische
In zijn slaap overleed hij aan
Botha zegt na zijn aftreden te
een hartstilstand, de voormalige Zuid-Afrikaanse
weten van een verandering in zijn leven en kent
staatspresident P. W. Botha, negentig jaren jong
daarom, zo benadrukken hij en zijn tweede
én tot op het laatst geestelijk zeer vitaal. Op 31
vrouw Barbara, een ander Anker: de vaste rots
oktober verwisselde hij het tijdelijke met het
van hun behoud, Jezus Christus. “Verankerd in
eeuwige. Hij had een mooie bijnaam: “Die
Christus”. 1
ke leiders, nam een Zuid-Afrikaanse Bijbel mee als relatiegeschenk en sprak hij de bisschop van Rome niet aan als heilige vader maar als staatshoofd: “excellentie” dus.” Hij en zijn Barbara glimlachen mild bij het ophalen van die anekdote. Wat heeft u van huis uit in geestelijk opzicht meegekregen? Van mijn aardse vader leerde ik het diepe ontzag voor Gods Woord, de roeping in dit leven én…. Dan volgt na een korte stilte maar veelbetekenend: de liefde voor Gods Kerk en het uitverkoren volk der Joden. Dat heeft mij gestempeld. Ik werd geboren in het Paul Roux-district van de Vrijstaat. Vader heette ook Pieter. Er was ook liefde voor de kerk hier en nu maar ik heb gebroken met de NG-Kerk. Ik ben geboren op 12 januari 1916 op een boerderij op het platteland. Mijn vader was verkenner tijdens de Anglo-Boerenoorlog, de zogeZijn jonge vrouw Barbara –zijn eerste echtgeno-
naamde Tweede Vrijheidsoorlog die van 1899
te Elise overleed- vertrouwt me toe dat beiden
tot 1902 duurde. Vooral mijn moeder was een
wederomgeboren christenen zijn. Het boek van
overtuigd christin, een diep gelovige godvrezen-
de piëtistische Andrew Murray –“Gods best
de vrouw. Hij vertelt het ontroerende verhaal
secrets, 360 Devotions”- ligt op de eettafel en is
dat zijn moeder er alleen voor stond toen vader
er het stille bewijs van. Dagelijkse kost voor
als verkenner op pad was. Een Engelse officier
mensen die dicht bij de Heere willen leven. De
sprak haar aan maar zij weigerde hem te ant-
voormalig diaken en ouderling uit de grote
woorden. Hij wilde haar helpen, ondersteunen
Nederduits Gereformeerde Kerk brak met zijn
maar haar trots zat haar in de weg. Totdat de
kerk en was al jaren lid van de ‘Evangelisch
Engelse officier refereerde aan zijn christen-zijn
Gereformeerde Kerk’. ’Die vieren ook Gelofte-
en opmerkte: “Ma’m, I have a mother too”.
dag nog’, zegt hij. Hij heeft ook een gematigd
“Mevrouw, ik heb toch ook een moeder.” Het
chiliastische visie ontwikkeld.
brak haar hart en ze liet zich helpen.
Het feit dat de ooit zo gevreesde maar ook gerespecteerde president met eerbied en heel
Ik was altijd wel christen maar ik heb pas later
bewust praat over zijn aardse vader doet ver-
geleerd dat Jezus Christus ook mijn persoonlijke
moeden dat hij ernstig rekening houdt met zijn
Verlosser was, Die ondanks mijn zonden en
hemelse Vader. Hij is overtuigd protestant en
tekorten mij genadig is geworden. Ik ervaar het
toen hij niet om een bezoek bij de paus heen
in breder verband zo dat Zuid-Afrika haar chris-
kon -tijdens een staatsbezoek aan Italië- raad-
telijke erfenis verkwanselt en mede daardoor
pleegde hij eerst de eigen protestantse kerkelij-
een oordeel over zich haalt. Pas op lange ter2
mijn, na bekering van het volksleven , geloof ik
Zuid-Afrika sneller dan verwacht het christelijke
in een morele opstanding van ons volk. Wij zijn
element zou verdwijnen.
net als het doornboompje. Dat soms diep buigt
Maar we liggen elkaar ondanks dat alles wel,
maar altijd weer opveert. Dat betekent con-
we respecteren elkaar en zijn bovenal eerlijk in
creet in Zuid-Afrika: Iedereen moet ootmoedig
de persoonlijke omgang. Toen Mandela mij hier
zijn zonde en schuld belijden voor de Heere. Ik
thuis vroeg weer aan het politieke en publieke
ook. Zowel persoonlijk als ambtelijk. Maar voor
leven deel te nemen onder de vlag van het
zo’n gekleurde oppervlakkige Verzoeningscom-
zogenaamde democratisch Zuid-Afrika, weiger-
missie vond ik dat niet nodig.
de ik dat heel nadrukkelijk. Met de zojuist genoemde argumenten. Maar Mandela vroeg het me wél.
Hoe was uw verhouding met Mandela en De Klerk? De Klerk is in financieel opzicht rijk geworden
Toen de Klerk mij op een vrijdagmiddag belde
van zijn daad om Zuid-Afrika aan het democrati-
om te vragen of hij langs kon komen zei ik:
sche één man één stem-systeem over te geven.
“Ja, maandagmiddag om kwart over vijf”. Met
Hij kwam hier in mijn huis niet verder dan de
een groot gevolg en veel lijfwachten -hij was
koffie. Mandela at enkele keren mee met ons al
zeker bang- arriveerde De Klerk en werd hij door mijn persoonlijke lijfwacht -onderdeel van mijn pensioenpakket- de studeerkamer ingeloodst. Het begon gelijk al heel leuk. Kettingroker De Klerk vroeg mij of hij een sigaret kon opsteken. Ik gaf hem lik op stuk: “Neen, in mijn huis wordt niet gerookt”. Kwam het tot een echt gesprek met hem? Neen, bepaald niet. Eerst probeerde De Klerk nog of hij mij zo ver kon krijgen dat ik bij de zogenaamde Waarheids- en Verzoeningscommissie zou opdraven om verantwoording af te leggen. Ik vroeg hem: “Voor welke waarheid staat die commissie eigenlijk? Ik zet daar geen voet en vraag voor niets verontschuldigingen.” “Zo, en daar kon hij het mee doen”. Ik bestrijd dan ook met kracht dat mijn zogenaamde zwakke gezondheid oorzaak was van het niet gaan naar die commissie. Ik weigerde dat. Punt uit.
maakte ik mijn zwarte opvolger duidelijk dat ik
U zou De Klerk verwijten hebben gemaakt?
nooit met hem zou kunnen samenwerken. Ik
Inderdaad. De rest van zijn bezoek werd meer
legde het hem uit: “omdat ik het niet heb op
een monoloog van mij als een soort vader
terroristen, noch op communisten en vooral
tegen de ontspoorde zoon: “Ik zal jou vertellen
niet omdat ik in jou en het ANC tekenen ont-
hoe het zit. De Unesco bood jou mijnheer De
waar van de anti-christ.” Ik voelde aan dat in
Klerk, geld en een beurs, de Franse president 3
Mitterrand bood je een doctorsgraad en een
wilde ik niet. Als hij komt, eet hij mee. Ik heb
internationale Joodse organisatie offreerde jou
met hem, die ik als terrorist beschouw dus dui-
een eredoctoraat en geld, veel geld. Ook de
delijk meer op dan met de zakkenvuller De
vredesprijs werd je uitgereikt. Ik zeg jou
Klerk.
meneer De Klerk, ze boden jou wat ze mij ook boden. Ik weigerde dat want ík wilde er niet
U is wel verweten in de Tweede Wereldoorlog
financieel beter van worden maar jij, ja jij, werd
pro-Duitse sympathieën te hebben gehad?
er drie tot vier miljoen dollar rijker van.”
En op lange termijn was apartheid toch niet houdbaar?
Hoe reageerde hij?
Het is duidelijk dat blanke Zuid-Afrikaners die
De Klerk, nog steeds rookvrij in mijn studeerka-
veel familie verloren in Engelse kampen niet
mer, hapte naar adem en zei tegen mij: “Je
pro-Brits zijn. Maar vanwege onze liefde voor
beledigt me, ik ga er van door, Ek loop”. Hij
het Joodse volk waren we beslist anti-nazi en
ontkende het niet. Toen zei ik: dat is het beste,
mijn wens was om net als Nederland in de Eerste
maar ik zal mijn vrouw even roepen, dan kun je
Wereldoorlog neutraal te blijven.
bedanken voor de koffie. Zo gezegd zo gedaan.
Ik zie, vooral nu ik terugkijk in de geschiedenis
Mijn eerste vrouw, die betrekkelijk kort daarna
van ons volk, een voortdurend afglijden en het
overleed, kwam binnen, wachtte De Klerks
veronachtzamen van Gods geboden. De christe-
bedankje niet af maar deed nog eens dunnetjes
lijke godsdienst is in ons land oppervlakkig
over wat ik al had gedaan. Rond kwart voor zes
geworden, Gods naam is uit de grondwet. Ik
verliet hij met de staart tussen de benen ons
verwacht weinig van de nabije toekomst maar
huis.
leef in de vaste overtuiging dat op termijn ons land weer zal opstaan. We zullen echter eerst door een diep dal gaan, geestelijk en maatschappelijk. Nu hebben we een volslagen seculiere staat waarin communistische ideeën en de islam grote invloed hebben. Ik heb in onze situatie wat tegen die Amerikaanse vorm van democratie die inmiddels is ontaard in een Xhosa-dictatuur. De Verenigde Staten hebben dat doorgedrukt. Met name president Carter en ik verschilden van mening. Met Reagan kon ik beter door één deur. Met de Duitse Franz Jozef Straus trouwens ook.
Maar Mandela kwam terug?
U hield ooit de als een keerpunt aangekondigde
Jazeker. Nelson Mandela bezocht me enkele
Rubiconrede. Maar dat was helemaal geen keer-
malen. Theologisch en politiek stonden we mij-
punt. Hoe zat dat eigenlijk?
len ver uit elkaar maar omdat we tegen elkaar
Mijn toenmalige minister van Buitenlandse
volslagen eerlijk waren en vanwege onze karak-
Zaken, Pik Botha, had al onze ambassadeurs
ters, denk ik, lagen we elkaar. Daarom dat hij
opgeroepen de media in hun land in te lichten
mij ook vroeg om op de een of andere manier in
over die zogenaamde Rubiconrede -de naam
zijn regering een post te bekleden. Maar dat
“Crossing the Rubicon” is bedacht door Pik Bot4
te zijn en hoopte, zoals ik eerder zei, een federaal systeem in te voeren waarbij recht gedaan zou worden aan alle bevolkingsgroepen in ZuidAfrika. Dat is nooit gelukt en zal ook niet meer gebeuren. Een vraag aan u beiden. U benadrukt evangelische christenen te zijn. Hoe vond u elkaar en wat is uw beider levensovertuiging? Barbara Botha: Ik was al overtuigd ‘wederomgeboren’ christin. Ik ontmoette mijn huidige ha-. Ik zou voor een congres in Durban spreken
man tijdens de presentatie van een van zijn bio-
over politieke ontwikkelingen op lange termijn
grafieën. Ik kreeg, toen ik hem zag, met kracht
maar had helemaal geen “Rubicon- ideeën”.
in mijn hart, van de Heere, dat ik met hem zou
Deze minister wilde mij alleen maar beschadi-
trouwen. Maar hij vroeg niets. Korte tijd later
gen en dat lukte aardig. Als ik hem tegenkom,
was hij met een ander verloofd. Ik ging naar
die kans is minimaal, “sal ek hom kaalskop’. Hij zag kans verwachtingen te scheppen die nooit waar konden worden. Ik kreeg ervoor de kous op de kop. En dat was onmiskenbaar zijn bedoeling. Om terug te komen op apartheid, dat kon toch niet voortduren? Mij stond het confederale systeem voor ogen Barbara en P.W. Botha, een
waarin de verschillende volken niet over elkaar
aantal jaren geleden.
zouden heersen. Nu is er echt dictatuur onder het mom van democratie. Verschillende zwarte volken maar ook veel blanken zijn daar het
mijn kinderen in Engeland. Na mijn terugkomst
slachtoffer van. De toekomst van Zuid-Afrika
bleek zijn verloving verbroken.
ligt weliswaar in Gods hand maar ik geloof dat
Hij belde mij en vroeg of ik een weekend kwam.
alleen terugkeer naar Gods geboden heilzaam
Ik ging, maar kort na aankomst voelde ik dat ik
is. Tegelijk geloof ik dat een confederaal sys-
niet in zijn huis kon blijven logeren. Ik ga weer
teem de beste waarborgen biedt voor het wel-
zei ik hem en pakte mijn tas met spullen. Toen
zijn van alle volken in ons land. Ik stond toe dat
we naar de deur liepen zei ik: “Weet je wat wij
zwarten en blanken met elkaar konden trou-
fout doen? We hebben de Heere niet gevraagd
wen. Ik plaveide de weg zodat er multiraciale
naar Zijn wil en Zijn leiding in ons leven. We
partijen konden ontstaan. Ik versoepelde de
moeten samen bidden.” Toen ging hij voor in
Group Area Act die vastlegde waar wie mochten
gebed en vroeg om Gods leiding. Ik ben toen
wonen en werken. Kleurlingen en Indiërs kre-
weggegaan maar snel daarna trouwden we. We
gen sinds 1983 langzaam maar zeker meer rech-
leven intens mee met de Evangelisch Gerefor-
ten kregen op politiek, onderwijskundig en reli-
meerde Kerk en verwachten beiden de weder-
gieus terrein. Ik probeerde vooral pragmatisch
komst van de Heere. 5
Botha: Ik heb daar weinig aan toe te voegen:
voor zijn daden tijdens het apartheidsregime.
Jezus Christus is alleen de Weg, de Waarheid en
Tot zover Wikipedia, de vrije encyclopedie:
het Leven. Ondanks al mijn zonden was hij mij
Ons commentaar:
–onverdiend- genadig. Ik zie met groot verlan-
Het is om te beginnen slordig als men niet weet
gen uit naar de jongste dag.
dat P.W. weduwnaar werd en hertrouwde. Dat haalde echt de pers. Dat ze vervolgens de plaatsnaam Wilderness verkeerd schrijven mag ook slordig heten. Maar dat er zo gegoocheld wordt rond de zogenaamde veroordeling van P.W. Botha is ronduit gênant. Botha werd enerzijds gevreesd maar anderzijds zeer gerespecteerd, door onder andere Mandela en Mbeki. Immers, hij gaf de voorzet voor latere veranderingen. Het is gewoonweg een leugen als men beweert dat zijn slechte gezondheid de reden was dat men hem niet veroordeelde, dan wel het vonnis ten uitvoer bracht. Het was respect
Naschrift:
voor de man, geen meelij met een zwakke zieke
Vriend en vijand erkennen dat P. W. Botha het
grijsaard. Botha was springlevend en zeer helder
roer omgooide in Zuid-Afrika en voor versoepe-
van geest toen we hem bezochten en hij
ling zorgde van de meest stringente apartheids-
genoot zichtbaar van het diner dat we samen
wetten. Maar zoals veelal in deze wereld, wor-
met hem en zijn echtgenote nuttigden in een
den velen ingehaald door de omstandigheden.
plaatselijk restaurant.
Dat overkwam ook P. W. Botha. Het is triest dat zelfs in de Wikipedia encyclopedie enkele nietcorrecte passages staan. We lezen: Botha en zijn vrouw Elise trokken zich terug in hun huis in Wildernis, dichtbij de stad George aan de kust bij de Indische Oceaan in de provincie West-Kaap. Sindsdien meed hij de media en naar verluidt was hij nog steeds een groot tegenstander van veel van de hervormingen die F. W. de Klerk heeft doorgevoerd. In 1998 kreeg hij nog een boete en gevangenisstraf omdat hij weigerde te getuigen voor de waarheidscommissie (Truth and Reconciliation
Bovendien bood de Zuid-Afrikaanse regering
Commission) onder leiding van aartsbisschop
hem een staatsbegrafenis aan. Maar, aldus zijn
Desmond Tutu.Pieter Willem Botha overleed
vrouw Barbara, in zijn testament stond dat hij
thuis op 31 oktober 2006 op 90-jarige leeftijd na
geen staatsbegrafenis wilde. “Toen president
een langdurige ziekte. Vanwege zijn slechte
Mbeki een staatsbegrafenis aanbood heb ik hem
gezondheid werd hij nooit effectief veroordeeld
verteld van het testament. Hij respecteerde dat
voor zijn apartheidsregime. Hij werd veroor-
en woonde vervolgens de begrafenis bij. Die
deeld tot vijf jaar gevangenisstraf met uitstel
begrafenis is een getuigenis geworden en heeft 6
veel mensen diep geraakt en naar mijn overtuiging heeft de Heere het ook willen gebruiken om mensen tot bekering te brengen zodat ze Hem weer vonden. God heeft mij bovendien zeer gesterkt tot op vandaag toe.” Tot zover Barbara Botha. Haar vriendelijke houding bleek toen dr. W. Jongsma en de schrijver dezes bij hen thuis arriveerden. Politieagenten –de vaste bewakingbegeleidden ons naar de deur en onze ‘chauffer’. De emeritus hoogleraar dr. O. Henning uit Bloemfontein die tegenwoordig in Fraai Uitsig woont, vlak bij de Botha’s, bleef heel bescheiden achter in de auto. Barbara zag het en haalde hem er hoogstpersoonlijk bij. Tenslotte tekenden wij uit de biografie van PW Botha van dr. Daan Prinsloo de volgernde citaten op uit het kleine ‘sakboekie’ van PW uit het laatste jaar dat hij president was. “In tye van voorspoed ken ons vriende
P.W. signeerde bij ons bezoek zijn biografie
ons. In tye van teëspoed ken ons ons vriende.”
Een kortere versie van dit interview bood COZA aan het Nederlands Dagblad aan. Dat werd op de dag na het overlijden geplaatst. 7
Moderamen houdt ds. Hans Visser en diens activiteiten handen boven het hoofd maar …met slag om de arm
PKN ‘onaangenaam getroffen’ door brief GKVG Er waren nota bene twee brieven van ons
met de beoordeling van de publicatie door het
bestuur nodig om de synode van de Protestant-
moderamen en de conclusie die op grond daar-
se Kerk in Nederland (PKN) te bewegen een
van getrokken is, op geen enkele wijze iets
reactie te geven op de activiteiten van de zeer
wordt afgedaan op de besluiten die de geza-
omstreden predikant Hans Visser uit Rotterdam.
menlijke vergadering van de synoden van de
En jawel hoor, wat we al dachten, enerzijds
NHK, de GKN en de ELK in 1999 bij de behande-
houdt het moderamen vast aan een nota uit
ling van de nota over kerkelijk beleid rond sek-
1999 over seksueel misbruik terwijl anderzijds
sueel misbruik, getiteld ‘Schuilplaats in de wil-
ds. Visser volledig in
dernis’ heeft genomen”.
bescherming wordt
Met deze zinnen dekt
genomen. Soms is het
het moderamen zich in.
jammer om gelijk te
Het is een indirect ant-
krijgen. We hadden
woord op onze vraag of
het graag anders
de PKN nog wel de hel-
gezien.
derheid in deze heeft die ooit de hervormde synode aanbracht.
De brieven die we stuurden aan het moderamen drukken
De alinea ervoor is een
we verderop in ons
lofzang op ds. Visser en
blad af. U oordeelt
diens activiteiten. In
zelf over de inhoud.
zekere zin is het zelfs
En over de vraag of
een legitimatie maar
het moderamen van
daarvoor was dan bovenstaande correctie weer
de PKN op correcte Ds. Visser
wijze reageerde. In dit artikel leggen we de
Foto: www.pvdarotterdam.nl
nodig. De ‘laudatio’ op ds. Visser luidt: “Het moderamen ziet –gelet
vinger bij het antwoord. Daarna geeft auteur Peter Siebelt zijn
op de inhoud van de publicatie- geen aanleiding
reactie op het epistel van de PKN.
om stappen te ondernemen. De publicatie (van Peter Siebelt, SC) bevat naar het oordeel van
Om de spagaat waarin het moderamen zich
het moderamen meer vooronderstellingen en
heeft gemanoeuvreerd te begrijpen kijken we
suggesties dan concrete feiten betreffende het
eerst naar de slotalinea van de brief, die is
handelen van ds. Visser. Het moderamen is
ondertekend door ds. B. Plaisier. Die slotalinea
onaangenaam getroffen dat op deze wijze – op
luidt: “Voor de goede orde wijze we u erop dat
basis van aanduidingen en veronderstellingen – 8
reageert –uiteraard- ook. Hij gaat dan ook in op de suggestie dat hij geen concrete onderbouwing levert. Als kerkelijke opmerking lezen we niets anders dan dat het regionale opzicht in zou moeten grijpen als er iets laakbaars gebeurt en dat er in Nederland ook nog een justitieel apparaat is. Dat is op zich juist maar ontslaat de kerk niet van haar verplichtingen. Bovendien is het uit de mond van de kerk helemaal een drogrede want dat betekent dat men zich aan de banden van een overheid vastnagelt. Omdat noch regionaal opzicht noch justitie stappen ondernamen doet de landelijke kerk dus in het geval van ds. Visser ook niets. Reageert men ook zo als justitie heeft gesproken over sommige asielzoekers? Hoe gaat die passage ook alweer over het wasover een predikant van onze kerk wordt
sen van de handen in onschuld? Jeruzalem en
geschreven.”
Utrecht hebben meer gemeenschappelijk dan
Deze synodale zinnen moeten ds. Visser als
we zouden denken.
muziek in de oren klinken. Maar Peter Siebelt
Het bestuur
9
Daarom vragen we u meer dan oppervlakkig
Nijkerk, 27 april 2006
kennis te nemen van het boek en u af te vragen Aan het moderamen van de synode
of een predikant die onder de vlag opereert van
Van de Protestantse Kerk in Nederland
uw kerk niet kritisch door u benaderd zou moe-
Ta.v. scriba dr. B. Plaisier
ten worden. Zijn reactie in het Reformatorisch Dagblad dat hij Siebelt de eer van een proces niet gunt, is arrogant en maakt duidelijk dat de
Geacht moderamen
heer Siebelt niet zomaar in het wilde weg In uw jaarboeken staat sinds jaar en dag de
schoot maar de roos trof. U zou publiek moeten
naam van dr. J. Visser te Rotterdam vermeld als
reageren, is onze stellige overtuiging.
predikant voor bijzondere werkzaamheden en als bijstand in het pastoraat. Eerder diende hij
Wij willen graag het hele scala aan vreemde
de Hervormde Kerk als zendingspredikant.
activiteiten, waaronder op zijn minst dubieus lijkende financiële zaken, aan u zelf ter beoorde-
U bent een kerk die zegt te staan voor normen
ling laten. We lazen pas dat het in uw kerk in
en waarden die opkomen vanuit Gods Woord
ieder geval strafbaar is om als predikant een
en u zegt ook te staan voor de door u aanvaar-
legaat te aanvaarden. Kunnen de door Siebelt
de belijdenisgeschriften en de onder andere
beschreven activiteiten van dr. Visser wel door
daaruit voortvloeiende ethische standpunten.
de beugel van wat u als oorbaar ziet? Van U geldt toch het tweeërlei weegschaal niet? Zet u
Het bestuur van de Stichting Geen Kerkgeld
mogelijk dit onderwerp op de agenda van de
voor Geweld (SGKG) vraagt zich af of u kennis
synode?
genomen heeft van de laatste publicatie van de onderzoeksjournalist Peter Siebelt. Zo ja, dan
We vernemen graag uw reactie. We hopen dit
zult u het toch met ons eens zijn dat een derge-
schrijven en uw reactie in een volgende nieuws-
lijke opstelling ontoelaatbaar is. Daarom vragen
brief te publiceren/cq. verder publiek te maken.
we of U maatregelen overweegt vanwege
Met vriendelijke groet
dominee Vissers opstelling onder andere ten opzichte van pedofilie. Bij ons weten heeft uw
Namens het bestuur
synode zich daar nooit in positieve zin over uit-
Voorzitter, dr. W. Jongsma
gelaten, sterker nog, in de breedte van de PKN
Secretaris, Simon. C. Bax
wordt dat volgens ons afgewezen als strijdig met Gods Woord en de goede zeden. Bijlage: onze nieuwsbrief en enkele boeken voor uw moderamen.
Wij beseffen als bestuur heel goed dat de tekening door Siebelt van enkele theologen op het scherp van de snede is. Het behoeft mogelijk zelfs nuancering. Maar in uw vergadering klonk
PS. Onze ervaring is dat in antwoorden soms
het regelmatig dat juist niet kerkelijken soms
maar een enkele gestelde vraag aan bod komt.
scherper zien dan wél kerkelijk betrokkenen.
Kunt u daarop een uitzondering maken en alle
Mogen ze trouwens? Het kan in ieder geval
vragen serieus nemen? Ons blad zal over onge-
geen excuus zijn het boek van Siebelt verder
veer zeven weken verschijnen. Wij gaan er van
niet serieus te nemen.
uit dat u dan heeft gereageerd. 10
zo triest als gedwongen prostitutie waartegen u
Nijkerk, 21 juni 2006
terecht waarschuwt. Het zal u toch hopelijk niet Aan het moderamen van de Generale synode
ontgaan zijn dat er in ons land nogal wat com-
Van de Protestantse Kerk in Nederland;
motie is rond pedofilie?
ds. Jan-Gerd Heetderks, ds. Bas Plaisier, ds. G. de Fijter, mw. ds. S. Freytag, dhr. H. Hoogenhout,
Wij beseffen verder heel goed dat u eerder als
mw. mr. R. de Jong en dhr. H. Kapteyn.
hervormde synode reeds uitspraken deed richting ds. Visser. Op 17-01-1998 schreef u een brief waarin u pedofiele handelingen afkeurde.
Geacht moderamen
Immers, de ruimte die ds. Visser lijkt te geven aan pedofiele handelingen wees u terecht af.
Op 27 april verstuurden we u een brief met bijlagen, te weten de publicatie van Peter Siebelt en enkele nieuwsbrieven van onze stichting. In
Wij concluderen uit het achterwege blijven van
deze brief stelden we u heel beleefd enkele vra-
een schrijven door de PKN op dit moment dat u
gen over ds. Visser uit Rotterdam, zijn activitei-
zich niet actief verzet tegen dit verschijnsel en
ten en diens relatie met de PKN.
publiek pedofilie niet verwerpt. Zonder tegenbericht lijkt ons dat evident. Wij betreuren dat
Nu is het ónze gewoonte op vragen antwoord te
zeer. Temeer daar u eerder, en dan spreken we
geven. Wij hadden tot nog toe de indruk dat
uiteraard over de hervormde synode, wel een
ook u zich houdt aan deze gedragsregel. Tot op
zekere mate van duidelijkheid schiep.
vanmorgen is echter onze postbus leeg. Zelfs
Concluderen wij ten onrechte dat de PKN niet
geen bevestiging van ontvangst troffen we aan.
meer de helderheid kan opbrengen die eerder de hervormde synode wel gaf? Wij zouden het
We begrijpen evenwel dat u het druk heeft,
betreuren dat in het openbaar te moeten con-
zeker ook gezien het feit dat met de wereld-
stateren. Dient een kerk geen voortrekker te
kampioenschappen voetbal Kerk in actie en
zijn in een publiek debat met zulke ethische
ICCO zich actief inzetten tegen gedwongen
dimensies? Zwijgen is ook spreken en niet
prostitutie tijdens dit voetbalfeest. U zult onge-
publiek zich ergens tegen uitspreken is ook een
twijfeld delen in hun acties en daar druk mee
daad. Wij roepen u op uw stem te verheffen.
bezet zijn geweest. We lazen daarover het volgende: “Ook zal de KNVB de Supportersclub
Wij willen graag voor volgende week dinsdag
Oranje vragen om kaartjes onder haar suppor-
een reactie van u ontvangen, dit mede in ver-
ters te verspreiden met een telefoonnummer
band met het verschijnen van ons blad. Wij
van een hulplijn voor vrouwen die slachtoffer
meldden in onze eerste brief dat deze cc ging
zijn van gedwongen prostitutie. Deze toezeg-
naar enkele media. Wij deden dat nog niet
gingen heeft de KNVB aan Kerkinactie en ICCO
omdat we snel antwoord verwachtten. We zijn
gedaan tijdens een bijeenkomst in Zeist op 7 juni
teleurgesteld. Blijft uw reactie uit zullen we
2006.” Voorwaar, een mooie actie van de kerk.
onze conclusie wél in de media brengen.
Maar U reageert helemaal niet op ónze brief. En
Toch vertrouwen we er op dat u antwoord geeft.
het gaat in het boek van Siebelt toch ook om
Met vriendelijke groet
support vanuit de kerken van pedofiele organisaties. Dat is toch ook verwerpelijk, en minstens
Namens de Stichting, etc, etc. 11
die al jarenlang binnen de PKN actief zijn of zijn
Geachte lezers,
geweest. De herhaalde wens van GKVG om een nadere
Plaisiers verkrampte reactie op het boek “Vissers
toelichting door de PKN over de positie van de
in troebel water” vraagt niet alleen om een ant-
Rotterdamse dominee Hans Visser binnen hun
woord maar ook om een nadere uitleg aan de
gelederen bleek ongewenst. Namens de PKN
circa 2,5 miljoen leden die PKN rijk was (het
probeerde dr. Bas Plaisier om hen met een dood-
getal is ondertussen danig geslon ken, ra ra hoe
doenertje af te serveren.
kan dat en wie verbaast zich erover?) over een
“Het moderamen ziet –gelet op de inhoud van
weggestopt verleden. Een schokkende geschie-
de publicatie- geen aanleiding om stappen te
denis over kerkelijke beleidsmakers die de
ondernemen. De publicatie (van Peter Siebelt,
auteur van het voornoemde boek in een serie
SC) bevat naar het oordeel van het moderamen
vertellingen in GKVG met harde feiten uit de
meer vooronderstellingen en suggesties dan
doeken zal doen.
concrete feiten betreffende het handelen van
Ik wens u alvast veel leesplezier, prettige feest-
ds. Visser. Het moderamen is onaangenaam
dagen en een goed uiteinde.
getroffen dat op deze wijze – op basis van aanduidingen en veronderstellingen – over een pre-
Mvg,
dikant van onze kerk wordt geschreven,” aldus
Peter Siebelt
B. Plaisier. De formulering van Plaisier “vooronderstellin-
Ter informatie enkele fragmenten uit “Visser in
gen en suggesties” is klinkklare kletskoek. Wie
troebel water”, pagina 14-23.
de moeite neemt om de bronvermeldingen erop na te slaan ziet bijvoorbeeld al snel dat een aan-
Wetenschappelijke kinderverkrachters
tal in het boek vermelde feiten uit het PKN net-
(…) Volgens Visser zou acceptatie van pedofilie
werk zelf komen. Bijvoorbeeld het aardige brief-
het kind beschermen en was discriminatie, stig-
je van de hand van dominee Visser over Rara of
matisering en afwijzing van pedofielen contra-
zijn schrijven aan de Staatssecretaris van Justitie
productief. De pedofiel was gek op een kind en
of de notulen van Pax Christi Nederland.
wilde het helemaal niet misbruiken. Zij hadden
Met zijn handelen zet dominee Plaisier een
geen behoefte aan penetraties, omdat zij wisten
oude lijn voort in het spoor van de zogenoemde
dat kinderen daar niet op gebouwd waren.
bevrijdingstheologen en blijft hij aan in ieder
Maar wanneer in een sfeer van wederzijds
geval één oog blind. Plaisier doet er goed aan
respect een intimiteitbeleving bepaalde seksuele
om de hand in eigen boezem te steken en het
handelingen gebeurden, bijvoorbeeld weder-
onderzoek naar het eigen verleden van de PKN
zijds masturberen, hoefde dat niet slecht te zijn,
ri¬goureus ter hand te nemen.
volgens dominee Visser. Volgens Visser was uit
Wanneer je na meer dan 26 jaar nog steeds
onderzoek gebleken dat kinderen, bij gematig-
zaken bagatelliseert en het brede publiek infor-
de seksuele contacten een zeker plezier beleef-
matie onthoud over verwerpelijke activiteiten
den. Ook kinderen tussen de zes en twaalf jaar
binnen je gelederen - waaronder die van domi-
konden ontluikende seksuele gevoelens verto-
nee Visser – is er méér aan de hand.
nen. Cruciaal was hoe volwassenen hiermee
Nader onderzoek leert dat de jarenlange praktij-
omgingen.
ken van dominee Visser naadloos passen binnen
Hoe Visser aan deze wetenschappelijke conclu-
de gelederen van een bepaalde soort theologen
sies kwam bleek al snel toen hij liet weten dat 12
de voormalige PvdA senator Edward Brongers-
grondlegger voor internationale pedofielennet-
ma een wetenschapper was. Een man die vol-
werken. Zijn tentakels reikten onder anderen
gens hem niet in het verdachtenbankje hoorde.
tot in Amerika, België Denemarken, Duitsland,
Want Brongersma had de afgelopen decennia
Engeland en Griekenland. Het is dan ook niet zo
getracht om zo genuanceerd mogelijk pedofilie
verwonderlijk dat zijn naam opdook in het dos-
te benaderen, aldus Visser in een interview in
sier van de Rijkswacht in het Belgische Neufcha-
het dagblad Trouw van 26 juni 2001.
teau na de affaire-Dutroux. Brongersma kwam onder de aandacht toen zij onderzoek deden
Wie was Brongersma?
naar het bestaan van pedofiele netwerken.
Brongersma was senator voor de PvdA in de Eer-
Volgens Brongersma zelf had hij het voorname-
ste Kamer tot hij in 1950 op 40- jarige leeftijd
lijk gemunt op jongens in de puberteit, zo tus-
voor tien maanden in de gevangenis belandde
sen de veertien en zestien jaar. Maar bij de Ver-
wegens ontucht met een minderjarige jongen.
eniging Martijn lag de lat lager. Volgens
Dat kostte hem zijn zetel in de Eerste Kamer.
Brongersma hadden ze daar een voorkeur voor
Om niet weer achter de tralies te verdwijnen
hele jonge kinderen. Enkele voorzitters van de
toog hij samen met bevriende pedofielen regel-
Vereniging Martijn vormden daar een lichtend
matig naar Marokko, Portugal, Thailand en de
voorbeeld van.
Filippijnen om aan zijn gerief te komen.
Dat bleek o.a. toen Piet Daverman in 1992 werd
Van 1963 tot 1977 keerde hij voor de PvdA terug
veroordeeld tot 240 uur werkstraf wegens het
in de Senaat en slaagde erin het wetsartikel, op
plegen van ontucht met twee zesjarige jonge-
basis waarvan hij destijds werd veroordeeld, te
tjes. Ook Lenneart van E. kon er wat van. Hij ver-
laten afschaffen. Voortdurend pleitte hij voor
greep zich in de Filippijnen op misdadige wijze
het verlagen - of zelfs helemaal afschaffen - van
aan twee jonge meisjes van negen en veertien
de leeftijdsgrens voor seksuele contacten tussen
jaar. Hij wist te ontsnappen. De Filippijnse over-
volwassenen en minderjarigen. Kinderen, zo
heden hadden hem zeker de doodstraf opge-
meende hij, hadden ‘recht’ op seksualiteit, ook
legd. En dan was er nog de 55-jarige docent
met volwassenen. Vooral bij een ‘min of meer
Roel T.. Hij was lid van de Vereniging Martijn en
verwaarloosde jeugd’ zou de behoefte aan
moest in 2000 voor de rechter verschijnen
lichamelijke affectie ‘enorm groot’ zijn. “De
wegens zijn relaties met jongetjes. (…)
pedofiel die aan deze verlangens tegemoet komt, bereikt pedagogische wonderen” aldus
Terug naar dominee Visser. Zijn lidmaatschap
Brongersma. (…)
van de Vereniging Martijn kwam niet zomaar uit
In 1979 richtte hij de dr. Edward Brongersmas-
de lucht vallen. Binnen de Pauluskerk was de
tichting op die tot doel had wetenschappelijk
werkgroep seksuologie al een aantal jaren actief
onderzoek te bevorderen naar ‘de verschijnings-
met de pedofielenproblematiek. In 1991 veran-
vormen van erotische en seksuele relaties tussen
derden zij hun naam in de Pasteur Doucégroep.
kinderen onderling en tussen kinderen en
Volgens de website van de Pauluskerk zet deze
volwassenen, en de betekenis van dit alles voor
groep zich in voor seksuele minderheden zoals
wetgeving, rechtspraak, opvoeding en maat-
sadomasochisten, pedofielen, transseksuelen,
schappelijk leven’.
travestieten, biseksuelen etc. De groep is ver-
Intussen was hij een van de meest invloedrijke
noemd naar de pedofiele dominee Joseph
leden c.q. bestuurders van de Vereniging Martijn
Doucé die in 1990 in Frankrijk onder mysterieu-
en tot aan zijn dood in 1998 een belangrijke
ze omstandigheden de dood vond. 13
Wie was Joseph Doucé ?
sualiteit zich in de Pasteur Doucégroep. De vere-
De in 1945 in het Belgische St. Truiden geboren
ring van Doucé kende geen grenzen. In 1993
Doucé kreeg in 1975 een studiebeurs van de
kwam in Pauluskerk een gedenkteken met de
Wereldraad van Kerken om seksuologie te gaan
tekst: ‘Voor alles pastor: de zorg van Joseph
studeren aan de Vrije Universiteit van Amster-
Doucé voor sexuele minderheden.’ 25
dam. In het najaar van 1976 vertrok hij naar Frankrijk en stichtte het Centre du Christ Libera-
Terug naar dominee Visser.
teur op in Parijs, ook wel genoemd de Parijse
Naar buiten toe is hij het boegbeeld van de Pas-
homokerk. Het Centre hield zich bezig met hulp-
teur Doucégroep maar binnen de groep is naar
verlening aan transseksuelen, travestieten,
alle waarschijnlijkheid iemand anders de drijven-
homoseksuelen, lesbiennes en pedofielen. Voor-
de kracht. Namelijk Donald Mader. Op de websi-
zitter van het bestuur was de priester-jezuïet en
te van de Pauluskerk wordt hij afgespiegeld als
studentenpastor, S.J. (Jan) van Kilsdonk die
een medewerker van de Stichting Diakonaal
Doucé tijdens zijn studie in Amsterdam had
Centrum Pauluskerk, “verantwoordelijk voor de
leren kennen. Kilsdonk stond bekend vanwege
pastorale zorg onder Engelstaligen.”
zijn progressieve ideeën en zeer nauwe contac-
Over Mader de volgende keer meer.
ten binnen de homowereld. De activiteiten van het Centre lagen nogal gevoelig in het toen op
De invloedrijke netwerken waarbinnen de
dat gebied zeer conservatieve Frankrijk. Met
PvdA’er Brongersma actief was en dominee Vis-
enige regelmaat vlogen er stenen door de rui-
ser actief is reiken ver. Van hoog tot laag weten
ten. Tien jaar na zijn vertrek uit Amsterdam was
ze hun dubieuze dwarsverbanden en activiteiten
Doucé terug in Nederland. Hier was men zéér
af te dekken of grijpen hard in wanneer anders-
liberaal en hij vond in ons land een uitstekend
denkenden deze aan de kaak stellen. Dat mocht
klimaat om zijn ideeën uit te dragen.
bijvoorbeeld een Rotterdamse politicus ervaren
Tijdens de eerste grote seksbeurs 'Sexualiteit en
toen hij op 25 oktober 2003 demonstreerde
menselijke relaties 76', in het AHOY'-complex in
tegen de Vereniging Martijn. Toen werd zijn
Rotterdam - en de tweede in 1978 - stond hij er
comité Stop Martijn het demonstreren onmoge-
met een stand met literatuur over zijn activitei-
lijk gemaakt door radicale activisten uit Vissers
ten in Parijs. Daarna keerde hij regelmatig terug
achterban, de Anti Fascistische Actie (AFA). (Ter
in Nederland en onderbrak dan zijn treinreis in
herinnering: vlak voor de gemeenteraadsverkie-
Rotterdam om onder andere de Pauluskerk te
zingen van 2002 liepen activisten van AFA mee
bezoeken. Ook in Utrecht en Amsterdam onder-
in Vissers demonstratie tegen Pim Fortuyn en
hield hij ‘kerkelijke’ kontakten.
Leefbaar Rotterdam.)
Op 19 juli 1990 kwam er abrupt een einde aan
In augustus 2004 werd de politicus wederom
zijn activiteiten. Op die dag werd hij in Parijs
geconfronteerd met de machtige invloeden van
door twee mannen meegenomen die zich uitga-
Visser. Toen eiste hij in schriftelijke vragen aan
ven als politiemensen. Er werd niets meer van
het Rotterdamse College dat zij de banden met
hem vernomen totdat op 18 oktober 1990 zijn
Visser verbrak vanwege zijn lidmaatschap van de
stoffelijke resten werden gevonden in de bossen
Vereniging Martijn. Helaas, het College vond
van Rambouillet. Het mysterie rond zijn dood is
deelname in een pedofielenvereniging niet
nooit opgelost.
bezwaarlijk genoeg en liet op 11 augustus 2004
Eén jaar na zijn dood werd Doucé herdacht in
weten gewoon door te gaan met Visser.
de Pauluskerk en hernoemde de werkgroep sek-
Deze bestuurlijke moraal stak schrijnend af 14
tegen de opvattingen van Rotterdamse burgers.
CHRISTELIJKE VREDESCONFERENTIE (CVC)
Daar lag de morele maatlat hoger. Dat bleek bij-
De CVC werd opgericht in 1958 in Praag. Contro-
voorbeeld in 2001. Toen werd de Vereniging
le op de CVC vond plaats via de grote Russisch-
Martijn geweerd van het homofestijn “Roze
orthodoxe Kerk. De bedoeling van de CVC was
Zaterdag” in Rotterdam.
invloed uit te oefenen op kerken, theologen en
De Nederlandse Politiebond en een kinder-
individuele Christenen in de niet-communisti-
theatergezelschap weigerden aan het festijn
sche wereld. De belangrijkste doelgroepen van
deel te nemen omdat ze niet met pedofielen in
de CVC waren de Wereldraad van Kerken (WRK)
verband gebracht wilden worden. Aandacht in
in Geneve en de Conferentie van Europese Ker-
de media hierover lokte zelfs nog meer reacties
ken (CEK) in het Deense Nyborg.
uit, waaronder dreigtelefoontjes: de leden van
In de zeventiger en tachtiger jaren boekte men
Martijn zouden met knuppels te lijf worden
veel succes bij beïnvloedingsactiviteiten binnen
gegaan als ze aan de dag zouden deelnemen.
de WRK, de CEK en de kerken van de Derde
Hierdoor werd de organisatie gedwongen om
Wereld. Op de Assemblee van de WRK in Van-
de Vereniging Martijn alsnog de toegang te ont-
couver (1983) werd een vice-president van de
zeggen. Dit tot ‘groot verdriet’ van Vissers
CVC, de Indiase metropoliet Paulos Mar Grego-
belangrijke vriend Herman Meijer, toenmalig
rios, tot president van de WRK gekozen. Hij
wethouder voor GroenLinks, die wel een ‘beetje’
speelde een belangrijke rol bij het formuleren
begrip toonde voor pedofielenactiviteiten.
van standpunten die de Wereldraad inzake Midden-Amerika innam.
Wie is die belangrijke Meijer?
In 1975 werd de Aziatische tak, de Asian Chris-
Tot voor kort was hij de landelijke partijvoorzit-
tian Peace Conference opgericht en in 1977 een
ter van GroenLinks. (…) Meijer is een gedreven
Afrikaanse tak, de African Christian Peace Con-
oud-communist. Sinds 1970 woont hij in een
ference. Verder werd het aantal CVC-activiteiten
wooncollectief in Rotterdam. Meijer was lid van
in Midden en Latijns Amerika uitgebreid.
de CPN en PSP en een van de onderhandelaars
De CVC-invloed op de WRK was groot. De secre-
bij de totstandkoming van GroenLinks. In 1990
taris-generaal en de voorzitter van het Centraal
trad hij aan als lid van de Rotterdamse gemeen-
Comité van de WRK bezochten de Sovjetunie
teraad en drukte twaalf jaar lang zijn stempel
waar zij belangrijke besprekingen voerden. Ver-
op een aantal zaken. (…)
der was er uitvoerig overleg met de top van de
Voor Meijer waren plaatsen als de Pauluskerk
CVC. Tenslotte moet worden opgemerkt, dat de
een broedplaats voor ‘culturele pioniers’. Het
Wereldraad die meer dan driehonderd lidkerken
behoeft dus bijna geen betoog dat hij een
telde, wereldwijd met actiegroepen, stichtingen
belangrijke 'partner' was voor de activiteiten
en comités heeft samengewerkt.
van dominee Visser.
In overeenstemming met de in toonaangevende
Meijers jarenlange revolutionaire invloeden ach-
Sovjetrussische tijdschriften gevolgde lijn, brak
ter de schermen zijn niet te verwaarlozen. Hij
de CVC een lans voor een aantal "Derde
was één van de oprichters van Christenen voor
Wereld"- theologieen, zoals de "theologie van
het Socialisme. Een organisatie die indirect ver-
de bevrijding". Op deze wijze probeerde men
bonden was met de Christelijke Vredesconferen-
de eigen invloed in de Derde Wereld, vooral in
tie (CVC), een mantelorganisatie van de KGB, de
Latijns Amerika, te vergroten.
voormalige Russische geheime dienst.
In Nederland werkte de CVC nauw samen met radicaal linkse bewegingen als Christenen voor 15
het Socialisme waarvan Herman Meijer, als toen-
len afgegeven om de geldende leeftijdsgrens
malig CPN'er, een van de oprichters was. Tevens
van zestien jaar met vier jaar te verlagen''
beschikte de CVC over een Nederlandse afdeling
reageerde Meijer als volgt: "Oehoe, Trouw, ziet
waarvan, tot zijn dood in februari 1986, de Leid-
U mij? Ik sta hier te zwaaien met een roze vlag-
se theoloog prof. dr. W.E. Verdonk voorzitter
getje, ik geef een signaal af, ik ben ervoor! (...)
was. (…) Nog even terug naar het onderwerp
is het niet raar, wreed en schadelijk, dat volwas-
pedofilie in relatie tot Meijer.
senen die een kind tussen de 12 en 16 jaar ont-
Tijdens zijn CPN-tijd was Meijer als openlijk
moeten dat seksueel contact zoekt, volgens de
homoseksueel actief bij de Rode Flikkers. Met de
wet moeten afwijzen? (...) Ik ben tegen klef
CPN-flikkergroep deed hij er alles aan om zijn
moederschap dat de kinderen geen moment
voorliefde kenbaar te maken. Hoever dat ging
rust laat. Dus ben ik voor seksuele bewegings-
bleek wel uit een van zijn publicaties.
vrijheid van kinderen; waarvoor volwassenen
Dat pedofielen in het gedrang kwamen vond hij
buitenshuis niet bij wet aansprakelijk worden
de keerzijde van de homo-emancipatie. "Het
gesteld."
werd altijd zo gepresenteerd van 'homo's doen
Sex met 12 jarigen moest kunnen! De Vereni-
het alleen met elkaar en volwassenen en zeker
ging Martijn vond die uitspraak van een politi-
niet met kinderen'. Ik heb dat altijd wat vals
cus dusdanig interessant dat ze die maanden-
gevonden. Ik kan ook wel op een knaapje val-
lang prominent op hun website hebben
len. Men gaat ervan uit dat je met een kind
gehouden.(…)
geen erotische verhouding kan hebben, zonder
Terroristen, drugsdealers, junks, sadomasochis-
het te benadelen.
ten, transseksuelen, travestieten, biseksuelen en
Kinderen zouden minder verstandig zijn en niet
pedofielen, onderdelen van de PvdA en Groen-
goed duidelijk kunnen maken wat ze wel of niet
Links alsmede de gehele dominee Visser en zijn
willen. Onzin. Alle leeftijdsgrenzen moeten
netwerk staan er klaar voor.
gewoon uit de zedelijkheidswetgeving worden geschrapt."
Naschrift redactie: Snapt u nu waarom het moderamen
Toen het dagblad Trouw in een hoofdredactio-
van de PKN ds. Visser de handen boven het hoofd
neel stuk schreef ''Voorzover ons bekend heeft
houdt? Peter Siebelt en het bestuur van Stichting Geen
de samenleving de afgelopen jaren geen signa-
Kerkgeld voor Geweld in ieder geval niet.
Uw financiële bijdrage gevraagd Wij danken onze vaste donateurs voor hun bijdragen. Tegelijk doen wij een oproep aan onze toch vrij grote achterban ons ook financieel te gedenken. Omdat voor sommigen de acceptgiro wat problemen gaf, versturen we die, mede gezien de kosten, niet meer maar vragen u uw gift over te maken op onze bankrekening. Bij voorbaat dank, gezegende kerstdagen, en een goede jaarwisseling gewenst alsmede een voorspoedig nieuwjaar. De besturen van COZA en GKVG 16
