Uitbreidingen in druk vijf t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do’s & don’ts - Leen Pollefliet
Schrijven: van verslag tot eindwerk – do’s & don’ts Uitbreidingen in druk vijf (augustus 2012) – ten opzichte van druk vier
www.leenpollefliet.be
Aangezien vele studenten en docenten die dit handboek gebruiken mij tijdens lessen en gastcolleges confronteren met vragen en problemen, wordt elke druk uitgebreid.
* Vanaf druk vijf, een bijzonder boek De uitgeverij biedt aan docenten en studenten die dit handboek gebruiken, een film én oefeningen aan. In de film van anderhalf uur geeft de auteur een uitlegsessie waarin ze de hoofdlijnen van het handboek benadrukt. De vele oefeningen zijn te vinden op een elektronisch leerplatform, samen met mogelijke oplossingen en feedback. Op die manier kan de leerstof van in het handboek grondig worden ingeoefend. Wie interesse heeft voor dit extra ondersteunend lesmateriaal kan contact opnemen via
[email protected].
* Wat is er aangepast in de vijfde druk? De bronvermelding werd uitgediept. Er worden nu ook referenties beschreven van lange URL’s en documenten met een lange titel die geen auteur vermelden. Ook worden verwijzingen naar sociale media behandeld. Om vlot de bronbeschrijvingen terug te vinden, werd op het einde van het boek een bronnenwegwijzer toegevoegd. Vervolgens werd het hoofdstuk over ideeën formuleren deels herschreven in de vorm van krachtige schrijftips. In dit hoofdstuk wordt nu ook ingegaan op de juiste schrijfstijl in een reflectieverslag en in de tekst op een poster.. Alle uitbreidingen in de meeste recente druk ten opzichte van druk vier worden nu verzameld. Druk deze bundel af en voeg die bij jouw editie (druk vier). Op die manier blijf je optimaal op de hoogte zonder dat je een nieuw boek moet aankopen.
1 Bronvermelding in de tekst volgens APA Bronnen met auteur genieten altijd de voorkeur. Soms gebeurt het echter dat geen auteur bekend is. 1.1 Documenten met korte of lange titel, digitaal of niet-digitaal, zonder auteur In de tekst, tussen ronde haakjes: ° eerste woord (zelfstandig naamwoord) of eerste woorden van de titel (zonder beginlidwoorden en rangtelwoorden) ° komma ° jaar van uitgave voorbeeld van document (boek of artikel) met korte titel … (Verdedigingstechnieken, 2012). … (Mannelijke taal, 2004)
Uitbreidingen in druk vijf t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do’s & don’ts - Leen Pollefliet
Indien het document een erg lange titel draagt, wordt het eerste woord (zelfstandig naamwoord) of worden de eerste woorden als referentie geschreven. voorbeeld van document (rapport) met lange titel … (Rapport, 2012). Het rapport dat werd gelezen en gebruikt als bron heeft als volledige titel ‘Rapport over de voor- en nadelen van de APA-stijl ten opzichte van de MLA-stijl in geval van verwijzingen naar lange URL’s’. Dit rapport verscheen in 2012. Indien de volledige titel als referentie zou worden gebruikt, zou er moeten worden geschreven in de tekst tussen ronde haakjes: (Rapport over de voor- en nadelen van de APA-stijl ten opzichte van de MLA-stijl in geval van verwijzingen van lange URL’s’, 2012). Een dergelijke lange verwijzing in de tekst zelf maakt de tekst slecht leesbaar. voorbeeld van document (rapport) met lange titel - meerdere documenten met zelfde naam in zelfde jaar als bron gebruikt … (Rapport, 2012a). … (Rapport, 2012b). Indien je meerdere anonieme documenten met zelfde naam uit 2012 hebt gelezen en als bron gebruikt, dan schrijf je een achtervoegsel ‘a’, ‘b’, ‘c’ … . De oudste publicatie (bv. verschenen in maart 2012) krijgt een ‘a’, de tweede oudste (bv. verschenen in juni 2012) een ‘b’ … voorbeeld van document (ministrieel besluit) met lange titel … (Ministrieel besluit, 2010, 1 september) De volledige titel van het ministrieel besluit is ‘Ministrieel besluit betreffende de vastlegging van de vorm en de inhoud van het model van het energieprestatiecertificaat van residentiële gebouwen bij verkoop en verhuur en de verklaring op erewoord’ 1.2 Webpagina, zonder titel en zonder auteur Een dergelijke bron moet worden vermeden. Indien je promotor je toch toelaat om aan die bron te refereren, doe dit dan als volgt. voorbeeld van website, titel van artikel of boek is onbekend: eerste woord (zelfstandig naamwoord) of eerste woorden van de URL … (Eindwerken1, 2010) voorbeeld van website, titel van artikel of boek is onbekend2: eerste woord (zelfstandig naamwoord) of eerste woorden van de URL - meerdere publicaties in zelfde jaar met zelfde zelfstandig naamwoord … (Technieken, 2009a)3 … (Technieken, 2009b)4
De gebruikte URL is http://eindwerkenzijnvooriedereenmeesterwerken.be Een dergelijke bronvermelding (zonder artikeltitel en zonder auteur) wordt beter vermeden. 3 De gebruikte URL is http://nieuwetechniekenvoorbesproeiinglandbouwgewassen.be, gepubliceerd in maart 2009 4 De gebruikte URL is http://progressievenenmilieuvriendelijketechniekenvoorbehoudvantuinteelt, gepubliceerd in juni 2009 1 2
Uitbreidingen in druk vijf t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do’s & don’ts - Leen Pollefliet
Bronvermelding in de referentielijst volgens APA 2.1 Documenten met korte of lange titel, niet-digitaal, zonder auteur voorbeeld van document met lange titel Studie. (2012). Studie van toekomstige reisfitness-programma’s. (2012). Hasselt: Space-Fit-Press.5 2.2 Documenten met korte of lange titel, digitaal, zonder auteur voorbeeld van document met korte titel op internet, zonder auteur Terrasbouw. (2009). Geraadpleegd op 5 februari 2011 via http://www.terrassen.com/projecten/terrasbouw/12765 voorbeeld van document met lange titel op internet, zonder auteur Smaken. (2007). Smaken, geuren en kleuren van Belgische trappistenbieren. (2007). Geraadpleegd op 13 mei 2009 via http://www.bier.be/trappisten/België/smakengeurenenkleuren Aangezien in de tekst zelf enkel het eerste woord of de eerste woorden stonden vermeld, (Terrasbouw, 2009) en (Smaken, 2007), wordt in de referentielijst op dat woord/ die woorden alfabetisch gerangschikt. 2.3 Webpagina, titel onbekend voorbeeld van een website, zonder artikeltitel en zonder auteur Business. (2010) Http://www.startyourbusiness.be/wasyb/nl/a375/uw-documentenbewaren.do. Geraadpleegd op 16 april 2012. Aangezien in de tekst zelf de URL verkort werd tot het eerste woord (zelfstandig naamwoord) of de eerste woorden, moet die bron vlot terug te vinden zijn in de referentielijst. In de referentielijst wordt alfabetisch op dat woord - Business, Sprookjes … - gerangschikt.
3 Sociale media : Twitter - tweet - blog - forum De term ‘sociale media’ verzamelt online-platformen waar de gebruikers onderling - onder minimaal toezicht van een professionele redactie - discussiëren, van mening wisselen, berichten plaatsen … Ze delen verhalen, kennis en ervaringen. ° Twitter - tweet Twitter is een vorm van sociale media die door een community op het WorldWideWeb gevolgd en gevoed wordt. Volgers lezen alles van de persoon die gevolgd wordt. In vele opleidingen meent men dat tweets geen academische waarde bezitten en dus geen volwaardige bronnen zijn. Toch zijn er onderzoekers die willen refereren aan tweets. Het probleem met het citeren van tweets in wetenschappelijke artikelen is dat het niet zeker is dat de oorspronkelijke tweet kan worden teruggevonden, zelfs al wordt de URL vermeld. De Modern Language Association (MLA) heeft al voorstellen neergeschreven hoe aan die tweets in de MLA-stijl zou moeten worden gerefereerd. APA heeft nog geen officiële regels opgesteld voor referenties van tweets. Op de APA-blog wordt wel al informatie verschaft.
5
In de tekst zelf stond (Studie, 2012).
Uitbreidingen in druk vijf t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do’s & don’ts - Leen Pollefliet
voorbeeld van een tweet in de tekst … (jvanro, 2012, 3 januari). in de referentielijst jvanro. (2012, 3 januari). “Uitzoeken van waarden en normen van jongeren in het nieuwe Europa”. [Tweet]. Geraadpleegd op 4 januari 2012 via https://twitter.com/#!/jvanro/status/4965873578924567 ° Blog en forum Een blog of bericht op een forum wordt op dezelfde manier als een tweet geciteerd: voorbeeld van een blog in de tekst … (Kerkhof, 2010, 20 oktober). in de referentielijst Kerkhof, P. (2010, 20 oktober). ‘Wetenschap in 104 tekens” . [Blog]. Geraadpleegd op 15 februari 2011 via http://www.peterkerkhof.info/2010/10/20/wetenschap-in-140tekens/
voorbeeld van een forum in de tekst … (Bevernaegie, 2012, 5 mei) in de referentielijst Bevernaegie, B. (2012, 5 mei). “Social media for young researchers now”. [Forum]. Geraadpleegd op 6 mei 2012 via http:// www.wipo.int/roller/comments/ipisforum/Weblog/Social media#comments
Vuistregel Indien jouw promotor jou de toestemming geeft om sociale media (tweet , blog, commentaar op een forum …) als bron in jouw eindwerk te gebruiken, volg je bovenstaande regels. Aanvaardt hij dat sociale media worden opgenomen in de referentielijst, alfabetisch tussen de andere bronnen? Of wil hij dat die in een afzonderlijke bronnenlijst - ‘Referentielijst - Sociale media’ bv. - worden verzameld? Vraag dit na!
Uitbreidingen in druk vijf t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do’s & don’ts - Leen Pollefliet
4 Reflectierapport6 In bepaalde opleidingen moeten studenten een persoonlijke reflectie neerschrijven, soms na elke stap, na elke actie in hun onderzoeksvraag. Studenten kunnen onmogelijk op een onpersoonlijke manier hun eigen mening neerschrijven. Toch mag het ook weer geen persoonlijk dagboek worden met een opsomming van onnodige gegevens. Het is wenselijk om duidelijk een onderscheid te maken tussen de acties die werden ondernomen en de eigen reflectie. Zo kan bv. na de beschreven actie en na één witregel de reflectie cursief worden weergegeven. Let er wel op dat het reflectieverslag niet bulkt van té persoonlijke, volkomen irrelevante gegevens. voorbeeld van studente lerarenopleiding Situering van een praktijkervaring Dit werkverslag gaat over een les lichamelijke opvoeding voor de 3e graad (5e en 6e leerjaar samen). Het thema van de les was ‘voorbereidingsoefeningen voor verspringen’. De leerlingen hadden al meerdere lessen i.v.m. dit thema gekregen. Deze les werkte toe naar het uiteindelijke verspringen zoals het bij atletiek ook gedaan wordt. Het was een les van 125 minuten. Beschrijving van de ervaring De les was goed voorbereid. Het doel was om al het materiaal op voorhand klaar te zetten maar dat bleek niet mogelijk te zijn. De leerkracht lichamelijke opvoeding stelde voor om dit samen met de leerlingen te doen tijdens de les zelf. Na de opwarmingsoefening - waarvoor veel ruimte nodig was - werd de zaal in orde gemaakt samen met de leerlingen. Dia ging echter minder vlot dan verwacht omdat de leerlingen bij elke post uitleg nodig hadden. Na die voorbereiding bleef er slechts nog twintig minuten voor de eigenlijke les. De leerlingen hebben in die korte tijd hard hun best gedaan om alle opdrachten tot een goed einde te brengen. Daarna moesten de leerlingen nog opruimen. Reflectie over het eigen functioneren Ik vond het jammer dat ik de les niet kon uitvoeren zoals ik ze had voorbereid. Ik had voorzien om de materialen op te ruimen met de leerlingen. Materialen uitzetten met leerlingen is tijdverlies. Het is onmogelijk om op twee plaatsen op hetzelfde moment aanwezig te zijn: aan de leerlingen uitleggen welk voorwerp ze moeten nemen uit het materialenlokaal en waar ze het in de zaal moeten plaatsen. Indien de sportleerkracht me - voor de les - kort had geholpen dan was at vlug in orde geweest. Nu is er een heel belangrijk deel van de les verloren gegaan. Op het moment zelf heb ik mijn best gedaan om voor elke situatie die voorkwam zo snel mogelijk een oplossing te verzinnen. Dat zorgde uiteraard voor de nodige stress. Tijdens de turnles heb ik wel ingezien op welke manier ik oefeningen kan aanpassen om ze nog beter en leerrijker te maken. Zo weet ik nu ook dat papieren plakband op de vloer krijtlijnen kunnen vervangen. Ik heb vooral geleerd dat de leerlingen probleemloos de toestellen na de les terugplaatsen, maar dat de toestellen wel op voorhand moeten worden klaargezet.
Elke opleiding geeft een eigen benaming aan dit deel van het werkverslag waar de studenten hun leereffecten neerschrijven. 6
Uitbreidingen in druk vijf t.o.v. druk vier - Schrijven: van verslag tot eindwerk - do’s & don’ts - Leen Pollefliet
5 Tekst op een poster Welke schrijfstijl gebruik je in een poster? Een persoonlijke stijl? Een onpersoonlijke? Meestal geven studenten een mondelinge presentatie over hun eindwerk aan de hand van een powerpointpresentatie. Tegenwoordig echter wordt steeds vaker aan studenten gevraagd om hun eindwerk voor te stellen met een poster. Het is niet de bedoeling om in deze handleiding uitvoerig in te gaan op het ontwerp van een poster. Op het internet is er veel informatie beschikbaar. Ongetwijfeld zal jouw opleiding ook de noodzakelijke vereiste - gegevens verschaffen. Het is logisch dat op een poster volgende zaken moeten worden vermeld: titel (onderzoeksvraag bv.), auteur, inleiding, gegevens, resultaten, conclusie. Misschien wil jouw opleiding dat ook de belangrijkste referenties worden opgegeven. Vraag na wat op de poster moet worden geschreven. Onthoud vooral dat de tekst op een poster goed zichtbaar moet zijn vanop 5 meter. Aangezien een poster - net zoals een powerpointpresentatie - een visueel krachtig middel is, volg je de belangrijkste regels als voor een powerpointpresentatie. Schenk daarom aandacht aan volgende raadgevingen: Zorg voor een zeer duidelijke structuur. Hou je tekst zo eenvoudig mogelijk. Gebruik maximaal 1000 woorden. Schrijf bij voorkeur geen volzinnen. Verkort de titel zodat die in het oog springt. Schrijf geen verklarende voetnoten, afkortingen, onbekende acroniemen … Denk grafisch: gebruik grafieken, afbeeldingen … die je boodschap verduidelijken. Gebruik een ongeschreefd lettertype7 zoals arial, calibri Zorg voor een rustig en aangenaam beeld: 40% witruimte 40% grafische invulling 20% tekst
Welke schrijfstijl wordt nu gehanteerd in de tekst op de poster? Hou de regels om zakelijk en duidelijk te formuleren8 voor ogen, dus: Formuleer …
zakelijk (dus onpersoonlijk) duidelijk en exact taalkundig juist in de juiste tijd
In hoofdstuk 6 - Uiterlijke vormgeving - Opmaak - Letters wordt voorgesteld om voor een eindwerk een geschreefd lettertype (Times New Roman …) te gebruiken omwille van het leesgemak. Voor powerpointpresentaties en voor posters echter zijn ongeschreefde letters duidelijker en visueel sterker. 8 De regels om goed te formuleren worden uitvoerig besproken in dit hoofdstuk (Hoofdstuk 4 Ideeën formuleren). 7