schoolgids en ouderkalender Schooljaar 2015-2016
Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
INHOUDSOPGAVE: Openbaar onderwijs Scholengroep Veluwezoom Ik jij wij Openbare identiteit 1. Voorwoord 2. Onze school 2.1 Hoe ziet ons onderwijs er uit 2.2 Organisatie van ons onderwijs 2.3 Wat leren de kinderen op onze school 2.4 Resultaat van ons onderwijs 3. Zorg voor onze kinderen 3.1 Opvang van nieuwe leerlingen in de school 3.2 Interne begeleiding 3.3 Werken met handelingsplannen 3.4 Het leerlingvolgsysteem 3.4.1 De leerlingbespreking 3.4.2 Het psychologisch onderzoek 3.4.3 Eindonderzoek voor schoolverlaters 3.4.4 De toetsen van Cito van het leerlingvolgsysteem 3.5 Het ontwikkelingsperspectief 3.6 Commissie van Begeleiding 3.7 Verslaglegging en dossiervorming 3.8 Terugkoppeling naar het basisonderwijs 3.10 School maatschappelijk werk 3.11 De psycholoog 3.12 De jeugdarts 3.13 Terugplaatsing naar het basisonderwijs 3.14 Begeleiding naar het voortgezet onderwijs 3.15 Internetgebruik 3.16 Pesten 3.17 ZAT+ 3.18 VIRA 4. Ouders / verzorgers 4.1 Medezeggenschapsraad en oudervereniging 4.2 Huisbezoek 4.3 Informatieavond 4.4 Rapport – en contactgesprekken 4.5 Spreekuur en bereikbaarheid 4.6 Gescheiden ouders 4.7 Nieuwsbrief 4.8 Kalender
3 4 4 5 5 6 6 8 8 8 8 9 9 9 9 9 9 9 9 10 10 10 10 10 11 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 12 12 13
5. De speciale basisschool en het samenwerkingsverband 6. ’t Sterrenbos als lerende organisatie 6.1 Kwaliteitszorg 6.2 Nieuwe leerkrachten / stagiaires 6.3 Vernieuwing materialen en methodes 6.4 Tevredenheidsonderzoek 7. Schooltijden en vakantie 7.1 Schooltijden 7.2 Aantal lesuren 7.3 Besteding van lestijd aan diverse vakken 7.4 Voor en na schooltijd 7.5 Ziekmelding 7.6 Voorkomen en bestrijden van schoolverzuim 7.7 Maatregelen bij afwezigheid van groepsleerkrachten 7.8 Buitenschoolse activiteiten en BSO 7.9 De leerplichtwet en verlofregeling 7.10 Overblijven 7.11 Vakantierooster 8. Overige informatie 8.1 Arbo 8.2 Klachtenregeling 8.3 Vertrouwenspersoon 8.4 Vervoer 8.5 Snoep en traktaties 8.6 School en boeken 8.7 Sponsorbeleid 8.8 Foto, film mobieltjes, petjes 8.9 Vragen over onderwijs 8.10 Wie werken er allemaal in de school 9. Adressen en functies 9.1 School 9.2 Leerplicht 9.3 Leden medezeggenschapsraad (MR) 9.4 Leden oudervereniging 9.5 Scholengroep Veluwezoom 9.6 PassendWijs 9.7 Vervoersaanvraag 9.8 Internet
13 13 13 13 13 14 14 14 14 14 14 15 15 15 15 15 16 16 17 17 17 17 17 17 17 17 17 18 18 19 19 19 19 19 20 20 20 20
2 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
Openbaar onderwijs, de optimale optelsom. Beste ouder, verzorger,
Weer samen naar school en Passend Onderwijs
Welkom bij deze school, die bestuurlijk onderdeel uitmaakt van de Scholengroep Veluwezoom. Veiligheid, plezier en een goede ontwikkeling: dat gunnen wij alle kinderen. Onze elf scholen van de Scholengroep Veluwezoom in de regio hebben daarom samen het motto ‘Goed onderwijs voor ieder kind’.
Soms gaan bij een kind de dingen niet vanzelf goed. Dan is extra aandacht nodig om, in alle veiligheid, ‘groeidrempeltjes’ te kunnen nemen. Dit gebeurt binnen de basisschool of in onze school voor Speciaal basisonderwijs. Alle scholen van Scholengroep Veluwezoom werken sinds 1 augustus 2014 samen met de andere scholen in de regio in het samenwerkingsverband van PassendWijs.
Goed onderwijs gaat verder dan lessen over taal, rekenen, verkeer en muziek. Wij willen ook dat kinderen hun creativiteit ontwikkelen, in hun denken en doen. Het versterkt een evenwichtige cognitieve en sociaalemotionele groei. We reiken de kinderen normen en waarden aan. Ze krijgen handvatten om met respect en aandacht voor zichzelf èn anderen deel uit te maken van onze complexe maatschappij. We proberen ons onderwijs zo in te richten dat ieder kind in een veilige, plezierige sfeer geprikkeld wordt om zich in zijn volle potentie te ontwikkelen. Wij leren kinderen zelfstandig te zijn in een wereld waar veel te ontdekken is. Ieder kind Alle kinderen van vier tot en met twaalf jaar, die basisonderwijs of speciaal basisonderwijs volgen, zijn welkom. Voor ieder kind is bij ons een plek, ongeacht levensbeschouwelijke en sociale achtergrond, zowel hoog- als laagbegaafd. Verschillen tussen kinderen benaderen wij vanuit een positieve invalshoek.
Het openbaar onderwijs is een afspiegeling van de samenleving waarin wij leven. Waar ruimte is, stemmen wij het onderwijs graag af op de wensen van u en uw kind(eren). Het is prettig als u actief betrokken bent bij onze scholen. Zo kunnen we samen de kinderen de beste kansen geven. Vanuit Scholengroep Veluwezoom wensen wij u en de kinderen een mooie tijd toe op deze school.
Hannelore Bruggeman Algemeen directeur Scholengroep Veluwezoom
3 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
Ik-jij-wij, onze openbare identiteit
1. VOORWOORD
Een van de zes kernwaarden van het openbaar onderwijs is ‘van en voor de samenleving’. Deze kernwaarde hebben wij vertaald in Ik-Jij-Wij. We omarmen natuurlijk alle zes de kernwaarden van het openbaar onderwijs , maar deze kernwaarde geven we binnen de Scholengroep Veluwezoom bijzondere aandacht. Ik-Jij-Wij geeft richting aan ons dagelijks handelen:
Inleiding
IK ben nieuwsgierig naar de ander JIJ bent anders, gelukkig maar! WIJ komen samen verder Ik: Ben nieuwsgierig naar wie ik ben, wat ik wil en wat ik kan. Ontdek hoe ik leer en wat ik wil ontdekken. Door nieuwsgierig te zijn naar een ander weet ik of ik voor hem of haar iets kan betekenen. Jij: Bent uitdagend, aanvullend en inspirerend. Dichtbij of ver weg, in de klas maar ook daarbuiten in de school, buurt of ergens anders op de wereld. Jij bent anders dan ik en dat is mooi.
De schoolgids is geschreven voor u, als ouder / verzorger van de leerlingen van de speciale school voor basisonderwijs en is tevens bestemd voor ouders/verzorgers van eventuele nieuwe leerlingen. U kunt in deze schoolgids lezen over het onderwijs en de organisatie op onze school. Overal waar “hij” geschreven staat, wordt ook “zij” bedoeld. Wanneer u “wij“ leest, worden daarmee de leerkrachten en het onderwijs ondersteunend personeel bedoeld. Dick van Mansom Directeur
. .
Wij: Leren van en met elkaar. Samen ontdekken en samen werken maakt onze wereld rijker. Samen maken wij de toekomst en komen we verder. Ik-Jij-Wij gaat over samenwerken, met respect en nieuwsgierigheid naar de ander. Samenwerken met leerlingen, ouders, de wijk, de wereld. Samenwerken omdat we allemaal verschillend zijn en juist dat ons kan verrijken. Het gaat over burgerschap, meedoen aan de samenlevingen verantwoordelijkheid dragen, over het besef dat ik, jij en wij samen vorm geven aan ons samen-leven Ik-Jij-Wij: op onze school kun je zien aan hoe wij, in overleg met de kinderen, nieuw speelmateriaal voor het schoolplein hebben ontwikkeld en dat dit materiaal ook buiten schooltijd door de kinderen in de wijk gebruikt kan worden. Zo worden de kinderen en de wijk betrokken bij een veilige speelomgeving.
4 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
2. ONZE SCHOOL
2.1 Hoe ziet ons onderwijs eruit
Een Sterrenbos is een naam voor een bos of park dat doorsneden wordt door straalsgewijs, van een middelpunt uitgaande, lanen. In het bos bij Dieren is zo’n Sterrenbos: namelijk De Carolinaberg. Voor de school ’t Sterrenbos speelt daar nog een andere gedachte mee: alle kinderen volgen hun eigen weg (de lanen) om bij het middelpunt te komen. ’t Sterrenbos is sinds augustus 2008 gevestigd aan de Van Limburg Stirumstraat 29 te Dieren. Het gebouw is gerenoveerd en aangepast aan de moderne eisen voor een speciale school voor basisonderwijs. Het bestaat uit 9 klaslokalen. Daarnaast zijn er een aantal kleine ruimtes voor logopediste, psycholoog, schoolarts/intern begeleider, huismeester, speciale leesbegeleiding, maatschappelijk werkende, directie en administratie. Voor de onderbouw- en middenbouw groepen zijn er 2 “studienissen”. De school ligt in een rustige woonwijk, op een royaal terrein. De school heeft schooljaar 2015-2016 negen groepen voor kinderen van 4 t/m 12 jaar, met een uitloopmogelijkheid tot 14 jaar. Onderbouw – A Onderbouw – B
Middenbouw – A Middenbouw – B Middenbouw – C Middenbouw – D Middenbouw – E
Bovenbouw – A Bovenbouw – B
De school vervult een streekfunctie tussen Arnhem, Doesburg en Zutphen. De kinderen komen daarom veelal uit diverse dorpen van de gemeenten Rheden, Doesburg en Brummen.
De school voor speciaal basisonderwijs is er voor leerlingen in de basisschoolleeftijd die op een bepaald moment onvoldoende kunnen profiteren van het onderwijs dat hen in de basisschool wordt aangeboden. SBO ’t Sterrenbos biedt kinderen nieuwe kansen. Ons uitgangspunt daarbij is: een omgeving waarin een kind weet dat hij/zij veilig en geborgen is. Wij accepteren en respecteren dat er verschillen tussen kinderen zijn en willen ons handelen daarop afstemmen. Er zijn daarom verschillen in aanpak en lesmateriaal binnen een groep. Daarnaast is een duidelijke structuur nodig met heldere regels voor zowel de leerlingen, het personeel en de ouders/verzorgers. Ons motto hierbij is: wederzijds vertrouwen en respect. Van daaruit kan een kind zich ontwikkelen. Onze uitgangspunten hebben als basis de visie op adaptief onderwijs. Een pedagogisch klimaat, waarbinnen sterk verschillende kinderen zich kunnen ontwikkelen en kunnen leren. Dit gaat uit van de basisbehoefte van kinderen tot: -
competentie: geloof en plezier in eigen kunnen relatie: het gevoel dat mensen je waarderen en met je om willen gaan autonomie: het gevoel dat je iets kunt ondernemen zonder dat anderen je daarbij moeten helpen.
Een omgeving waarin kinderen opnieuw gemotiveerd en gestimuleerd worden stelt ook eisen aan de leerkrachten. Deze werken daarom kindvolgend (aanpassen bij het niveau van het kind) maar ook kindstimulerend (uitdagen tot het volgende niveau) waarbij zij aandacht hebben voor: - interactie: de manier van omgaan en contact onderhouden met kinderen om hen uit te lokken tot ontwikkelen en leren. Dit kan d.m.v. uitlokken om op verkenning te gaan, ondersteuning bij wat nog niet zelfstandig lukt en vertrouwen stellen in de mogelijkheden van het kind; - een effectieve instructie: de manier waarop de leerkracht uitleg geeft, de herhaling, de variatie die aangebracht wordt om de leerstof voor een kind helder en aantrekkelijk te maken; - de organisatie van het onderwijs (zie 2.2).
5 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
2.2 Organisatie van ons onderwijs Op schoolniveau: De school bestaat uit 9 groepen verdeeld over onder-, midden- en bovenbouw. Een groepsaanduiding zoals in het reguliere basisonderwijs ( groep 1 t/m 8 ) kennen we niet. De indeling in groepen vindt in principe plaats op basis van de leeftijd. Mocht het voor de evenwichtige samenstelling of voor een individuele leerling nodig zijn, dan wordt van het leeftijdsprincipe afgeweken. Vóór de zomervakantie wordt de groepsindeling vastgesteld. De school hanteert een gemiddelde groepsgrootte van 15 leerlingen. In bijzondere situaties moet soms van dit aantal worden afgeweken. Leerlingen volgen de lessen in de eigen groep. Bij het vak rekenen en technisch lezen werken we groepsdoorbrekend. Dit betekent dat leerlingen soms naar een ander lokaal of andere leerkracht gaan voor dat vak. Op groepsniveau: Binnen de groep wordt aangesloten bij de onderwijsbehoeften van de kinderen. Een goede klassenorganisatie betekent dat, waar mogelijk, kleine instructie - of tafelgroepen worden gevormd, die met dezelfde leerstofonderdelen bezig zijn. De leerkracht kan dan gerichte instructie geven. De leerkracht richt zijn / haar groep zodanig in, dat de leeromgeving stimulerend is voor de kinderen en dat de lessen vloeiend en ongestoord kunnen verlopen. Deze werkwijze vraagt van de kinderen dat zij leren zelfstandig te werken. In veel groepen hebben wij te maken met duobanen. De leerkrachten die samen voor een groep staan, stemmen het onderwijs op elkaar af. De namen van onze teamleden staan achter in de schoolgids vermeld.
2.3 Wat leren de kinderen op school In de onderbouw-A groep wordt ontwikkelingsgericht gewerkt. Hierbij staat de ontwikkeling van het kind centraal. De rol van de leerkracht is hierbij: het goed observeren van kinderen en op basis van deze observaties activiteiten aanbieden. Kinderen worden daarom bij veel activiteiten individueel begeleid en gestimuleerd, zodat zij in hun eigen tempo en naar eigen opgedane kennis, vaardigheden en ervaringen kunnen werken. Er wordt gewerkt aan de hand van thema’s of projecten.
en rekenen. Hiervoor worden bestaande methoden gebruikt die beantwoorden aan de kerndoelen van het primair onderwijs. Waar nodig wordt een alternatief onderwijsaanbod op maat gerealiseerd. Vanwege de grote verschillen binnen de groep is het van belang een goed beeld te hebben van de onderwijsbehoeften van het kind. Ook worden toetsen van het Cito afgenomen en wordt er geobserveerd in de groep. Naast de didactische ontwikkeling speelt ook de sociaal-emotionele ontwikkeling een grote rol op onze school. De ontwikkeling die de kinderen doormaken, wordt voor een deel beïnvloed door wat zij op kennisgebied, maar ook op emotioneel en sociaal gebied ervaren en beleven. Het team van ’t Sterrenbos streeft ernaar een kindvriendelijke sfeer te creëren waarin het kind zich veilig voelt en waarin het kind door volwassenen en ander kinderen gewaardeerd wordt om wie het is en niet om wat het kan. Het groepsproces speelt bij dit alles een grote rol. Gedurende het hele schooljaar wordt gewerkt aan persoonlijkheidsvorming en sociaal-emotionele ontwikkeling.
Leesonderwijs Bij het voorbereidend leesonderwijs (kleuter niveau) wordt gebruik gemaakt van concrete situaties, lotto – spelmateriaal en de methode Schatkist om begrippen aan te leren die nodig zijn om tot lezen te komen. Wij gebruiken voor het aanvankelijk leesonderwijs (groep 3 niveau) de methode “Veilig Leren Lezen”. Daarna wordt technisch lezen gestart met de methode “Estafette”. Kinderen krijgen naast leesboeken ook tijdschriften, gedichtenbundeltjes en de kinderkrant aangeboden. Ook werken we met “kilometerlezen” waarbij kinderen zo veel mogelijk leeservaring opdoen en daar diploma’s voor halen. 3 Keer per week wordt extra hulp bij het leesonderwijs verleend aan leerlingen die een (te) grote leesachterstand hebben of waarbij een vermoeden van dyslexie bestaat. Het begrijpend lezen is geïntegreerd in de leesmethode “Estafette” en de taalmethode. In middenbouw-C/D/E en de bovenbouw wordt daarbij ook gewerkt met Nieuwsbegrip. Dit zijn leesteksten rond het laatste wereldnieuws waarbij de kinderen ook vragen beantwoorden.
Taalonderwijs Naarmate kinderen ouder worden krijgen aanvankelijk lezen en rekenen steeds meer een plek binnen het weekrooster. Ook wordt er gestart met wereldoriënterende vakken. Er wordt op ’t Sterrenbos veel aandacht besteed aan het aanleren van basisvaardigheden bij vakken zoals lezen, schrijven, taal
Wij besteden op school veel tijd aan mondeling taalonderwijs. Dit is in de onderbouw vooral geïntegreerd in de vakgebieden wereldoriëntatie / voorbereidend – en aanvankelijk lezen (Schatkist). Vanaf het groep 3 niveau worden taal en spelling expliciet aangeleerd met de taalmethode en de
6 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
spellingmethode “Spelling in de lift plus”. In 2016 wordt een nieuwe taalmethode geïmplementeerd Het leren schrijven gebeurt aan de hand van de methode “Pennenstreken”.
Rekenonderwijs Het rekenonderwijs wordt gegeven in niveaugroepen. Hierbij wordt aandacht besteed aan praktisch rekenen zoals tijd, geld, meten en wegen. In de onderbouw wordt gebruik gemaakt van de methode Schatkist om begrippen aan te leren die nodig zijn voor het rekenen. In de gehele school maken we gebruik van de methode Wereld in Getallen voor het rekenonderwijs.
Wereldoriëntatie, culturele vorming en projecten Tot de wereldoriënterende vakken kunnen worden gerekend: aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en lessen over verkeer, vrede, actief burgerschap en techniek. De leerstof wordt behandeld met behulp van de methode “De Grote Reis” aangevuld met boeken, video’s, excursies en concreet aanschouwelijk materiaal. Ook worden vanuit de taalmethode en Nieuwsbegrip wereldoriënterende thema’s behandeld. Een keer per jaar wordt er door alle groepen gewerkt aan een gezamenlijk project. Het team neemt elk schooljaar een besluit over waaraan we dit koppelen. Ook neemt de school deel aan culturele vormingsprojecten waarvan de presentatie naar ouders meestal plaatst vindt in het “eindfeest”.
Sociaal emotionele ontwikkeling (SEO) Sfeer, normen en waarden, omgaan met elkaar op een prettige en respectvolle manier, dat zijn zaken die we erg belangrijk vinden op ’t Sterrenbos. In schooljaar 2014/2015 is in de hele school de methode PAD ingevoerd. (PAD= Programma Alternatieve Denkstrategieën, voor kinderen zeggen we PAD= Probeer Anders te Denken) PAD besteedt niet alleen aandacht aan gedrag dat wel of niet mag, maar schenkt ook aandacht aan de achterliggende normen/waarden en gedachten/gevoelens van kinderen en anderen. Doordat kinderen zich bewust zijn van gevoelens van zichzelf èn anderen en ze getraind worden in het oplossen van problemen, groeien kinderen sociaal en emotioneel. Het PAD-programma wordt op twee manieren in de klas toegepast. Ten eerste zijn er de PAD-lessen, waar de kinderen belangrijke vaardigheden leren (eigenwaarde versterken, zelfcontrole bevorderen, vaststellen en begrijpen van gevoelens en probleem oplossen). Daarnaast worden de kinderen de hele dag door gestimuleerd om de aangeleerde vaardigheden in de praktijk te gebruiken. Uiteraard doen de leerkrachten zelf de vaardigheden consequent voor. Op die manier leren de kinderen hoe ze de begrippen en vaardigheden van PAD ook bij andere schoolvakken en in de omgang met klasgenoten, met leerkrachten en met andere mensen kunnen toepassen. U zult ongetwijfeld thuis gaan horen over de PAD-lessen op school. Zo staan alle kinderen van tijd tot tijd in het zonnetje als sterretje van de week en kan het zijn dat er af en toe opdrachten voor thuis met de kinderen meegegeven worden. In elke groep bevindt zich een PAD-hoek waar kinderen met heftige emoties zich even kunnen terugtrekken. Ook is een deel van het team afgelopen schooljaar getraind om een oudercursus PAD te geven, zodat ouders die dat wensen de leerstrategie ook thuis kunnen toepassen.
Gymnastiek De leerlingen hebben twee keer per week een les bewegingsonderwijs. De groepen gaan lopend naar de sporthal achter Theothorne en krijgen les van de vakleerkracht. Op donderdag wordt door de eigen leerkracht (bevoegd) gymles gegeven. Wij verzoeken u dringend om te zorgen voor gymkleding ( t-shirt, korte broek en gymschoenen), omdat wij kinderen die dit niet bij zich hebben uit hygiënisch oogpunt niet mee kunnen laten doen.
Verkeersexamen en EHBO De schoolverlaters nemen elk jaar deel aan het landelijk verkeersexamen. Dit bestaat uit een schriftelijk theoriedeel en een praktijkdeel. De kinderen leggen op de fiets een traject af, waarbij zij hun vaardigheid in het verkeer tonen. Ouders zorgen hierbij voor een degelijke fiets. Ook wordt aan de schoolverlaters jeugd-EHBO gegeven door onze BHV-er, waarvoor een diploma behaald kan worden.
Huiswerk In onze school wordt vanaf de middenbouw huiswerk meegegeven. Te denken valt dan aan spellingsopdrachten, tafels, topografie en het voorbereiden van een spreekbeurt. Het doel van huiswerk is dat de leerlingen leren zelfstandig zorg te dragen voor werk dat ze mee naar huis nemen. Soms komt het voor dat kinderen extra huiswerk meekrijgen. Dit zal altijd gebeuren in overleg met de ouders/verzorgers.
7 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
Computers
3. ZORG VOOR ONZE KINDEREN
Er zijn diverse programma’s die een ondersteunende functie hebben bij het reguliere lesprogramma. In elke groep zijn twee computers aangesloten op internet, zodat kinderen ook met de “digitale snelweg” kunnen werken en informatie leren opzoeken. Voor het gebruik van internet hebben wij afspraken gemaakt (zie 3.14). In alle groepen wordt gewerkt met het digitale schoolbord .
2.4 Resultaat van ons onderwijs Als kinderen onze school verlaten, stromen zij meestal door naar het Leerwegondersteunend Onderwijs (LWOO), of naar het Praktijkonderwijs (PRO). Onze school kan in principe alle leerstof aanbieden om door te stromen naar het regulier voortgezet onderwijs. Het is echter afhankelijk van de mogelijkheden en de ontwikkeling van het kind, tot welke vorm van voortgezet onderwijs uiteindelijk geadviseerd en toegelaten zal worden. In het schooljaar 2014-2015 gingen 19 kinderen naar het Praktijkonderwijs en 9 kinderen naar het LWOO. Daarnaast gingen er twee leerling naar het VMBO. In november 2014 heeft de inspectie van het onderwijs onze school bezocht in het kader van een stelselonderzoek. Bij dit onderzoek werd onze school geanalyseerd op kwaliteit van het onderwijs, pedagogisch en didactisch handelen, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, het aanbod, de onderwijstijd, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de leerlingenzorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. De algemene conclusie uit dit inspectierapport luidt: ”het team werkt met grote inzet aan de kwaliteitsontwikkeling. Het schoolklimaat kenmerkt zich door een respectvolle omgangsvormen. Het klassenmanagement is doelmatig en bevordert een taakgerichte sfeer.” Wilt u de resultaten inzien, dan kunt u dat doen via de website van de inspectie op www.onderwijsinspectie.nl Vul in bij soort onderwijs: basisonderwijs, bij plaatsnaam: Dieren en bij schoolnaam: Sterrenbos.
3.1 Opvang van nieuwe leerlingen in de school Met de wet op het Passend Onderwijs is er veel veranderd. Kinderen die extra zorg nodig hebben kunnen dit krijgen op de basisschool (eventueel met ondersteuning van een arrangement) of (indien dat niet mogelijk is) een Toelaatbaarheidsverklaring (TLV) krijgen voor het SO (speciaal onderwijs) of het SBO (speciaal basisonderwijs). De basisschool vraagt de TLV aan. Bij onderinstromers (vanaf KDC of peuterspeelzaal) bepaalt het SBO binnen 6-10 weken of het kind toelaatbaar is voor het SBO en vraagt dan een TLV aan. In SO en SBO zitten dus alleen kinderen met een arrangement voor extra ondersteuning (TLV). Wanneer blijkt dat een (tijdelijk) arrangement voor het SBO nodig is, bieden wij de mogelijkheid om kennis te maken met onze school in een informatief gesprek waarbij ook de verwachtingen van de ouders en het kind besproken worden en een rondleiding plaatsvindt. Als de ouders/verzorgers definitief voor onze school kiezen, vullen zij een aanmeldings- en inschrijfformulier in. Nieuwe kinderen worden in de week voor de zomervakantie uitgenodigd voor een kennismaking (wisselochtend) met de leerkracht en de leerlingen van de groep, waar het kind in geplaatst zal worden. De school hanteert 3 toelatingsmomenten: 1 augustus, 1 januari en 1 april.
3.2 Interne begeleiding Aan onze school is een interne begeleider verbonden. De interne begeleider bewaakt alle activiteiten met betrekking tot het leren van de kinderen. Interne begeleidingstaken zijn : 1. Geven van collegiale ondersteuning; deelname aan Commissie van Begeleiding 2. Registreren van leerlingengegevens naar aanleiding van onderzoeken, aanmelding en TLV. 3. Coördineren van en deelnemen aan het opstellen van het leerlingvolgsysteem, leerlingbespreking en verslaglegging. 4. Ondersteuning van leerkrachten bij de uitvoering en verwerking van toetsen, observaties, bespreking; 5. Ondersteuning bij het opzetten en evalueren van handelingsplannen en groepsplannen; 6. Coördineren van contacten met personen en/of instanties die van binnen/buiten de school de zorg ondersteunen.
8 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
3.3 Werken met handelingsplannen Als SBO bieden wij een breed pakket aan hulp in de groep zoals een kleine samenstelling van de groep, leerling volgend, planmatig / handelingsgericht werken etc. Sommige kinderen hebben daarnaast nog extra hulp en aandacht nodig, die afwijkt van de “normale” werkwijze in de groep. Hiervoor wordt door de groepsleerkracht, in samenwerking met de interne begeleider, een handelingsplan opgesteld. In het handelingsplan wordt vermeld waaruit de extra hulp bestaat en wat de reden en het doel van die hulp is. Ook wordt er een termijn voorgesteld. De ouders worden altijd op de hoogte gebracht van deze extra hulp. Sinds 2010 werken we met Handelingsgericht werken. Hierbij kijken we nog sterker naar wat het kind nodig heeft en is er een terugkerende cyclus van diagnose, plannen, uitvoeren, evalueren. We maken inmiddels groepsplannen voor rekenen en spelling volgens dit systeem. Ook worden onderwijsbehoeften van elk kind geformuleerd en waar nodig bijgesteld.
3.4 Het leerlingvolgsysteem Er wordt jaarlijks stilgestaan bij de vorderingen van elke leerling. Alles wordt in ons digitale systeem Parnassys vastgelegd. Globaal onderscheiden we: 1. de leerlingenbespreking; 2. het psychologisch onderzoek; 3. het eindonderzoek voor schoolverlaters; 4. de toetsen van Cito van het leerlingvolgsysteem.
3.4.1 De leerlingbespreking Per jaar worden 2x screeningsbesprekingen gehouden. Bij deze besprekingen wordt bij elk kind de vorderingen besproken, hulpvragen en aandachtspunten geformuleerd, suggesties voor handelingsplannen opgesteld en bovendien wordt bekeken in hoeverre logopedie of speciale leesbegeleiding noodzakelijk is. Naar aanleiding van de screeningsbespreking komen kinderen terug in een lichte bespreking (IB en lkr), een mediumbespreking (IB + psycholoog en/of maatschappelijk werkende + lkr) of een zware bespreking (CvB + lkr + indien wenselijk ouders). De CvB Zie 3.6
3.4.2 Het psychologisch onderzoek Het psychologisch onderzoek wordt door de psycholoog incidenteel afgenomen als er onvoldoende duidelijkheid is ten aanzien van de ontwikkeling van het kind. Soms bestaat er ook behoefte het intelligentieprofiel van een kind nog eens te bezien. Ouders worden vooraf in kennis gesteld van het psychologisch onderzoek en achteraf uitgenodigd om de resultaten te bespreken.
3.4.3 Eindonderzoek voor schoolverlaters Het eindonderzoek voor schoolverlaters wordt in april/mei afgenomen. Vanaf schooljaar 2015-2016 doet ook het SBO mee met het eindonderzoek, maar kan zelf bepalen welk onderzoek het gebruikt. Er is dus geen NIO / NDT meer. De toets dient om naast de indruk die er van een kind bestaat, nog een bevestiging te krijgen in welke vorm van voortgezet onderwijs het kind de beste kans van slagen heeft. Bij de contactgesprekken aan het begin van het schooljaar wordt een pré-advies aan de ouders gegeven over de meest geschikte vorm van vervolgonderwijs. Na de toetsweken van januari wordt een definitief advies gegeven.
3.4.4 De toetsen van Cito van het leerlingvolgsysteem De toetsen van Cito garanderen elk half jaar een neutraal onderzoek voor technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen, waarbij de prestaties van de leerling vergeleken worden met zijn / haar leeftijdsgenoten van de basisschool en met de groei ten opzichte van de vorige scores. De resultaten worden grafisch weergegeven in een overzicht en met ouders besproken.
3.5 Het ontwikkelingsperspectief Na een jaar onderwijs op tenminste groep 3 niveau formuleert de school een Ontwikkelingsperspectief voor iedere leerling: het te verwachten eindniveau van een leerling. Vanaf dit schooljaar gaan we werken met het document dat PassendWijs voor alle scholen hanteert. Dit perspectief wordt in de leerlingbespreking, op basis van de groei van een kind, bepaald door de commissie van begeleiding. Tussentijds kan dit perspectief bijgesteld worden. Bij de bespreking van de toetsgegevens wordt ook het ontwikkelingsperspectief met de ouders besproken.
3.6 De Commissie van Begeleiding (CvB) De CvB bestaat uit 4 personen: De directeur: de psycholoog, de school maatschappelijk werkende en de intern begeleider). Zij vergaderen tenminste 1x per maand. Zij bespreken daarbij de ontwikkeling van de school, het samenwerkingsverband en leerlingen die zware zorg nodig hebben. De CvB werkt ongeveer zoals een Zorgteam in het basisonderwijs. Ze geeft adviezen voor aanpak, bewaakt ontwikkelingen rond zware zorg-leerlingen en stemt met ouders af wat verder nog mogelijk is voor extra hulp. Ook wordt verslag gedaan van diverse overlegvormen waar men uit hoofde van zijn / haar functie in zit.
9 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
3.7 Verslaglegging en dossiervorming
3.10 Schoolmaatschappelijk werk
Van de leerlingenbesprekingen en CvB bijeenkomsten worden notities gemaakt door de intern begeleider. De intern begeleider coördineert het bijhouden van de ontwikkelingen rond een leerling. Ook handelingsplannen en afspraken rond handelingsplannen worden genoteerd. Alle verslaglegging van leerlingenbesprekingen, onderzoeken en de officiële brieven en documenten vormen het dossier van een leerling. Het leerlingendossier wordt zo veel mogelijk in een beveiligd digitaal systeem bewaard en kan door leerkrachten en de ouders/verzorgers ingezien worden. Het gedeelte van het dossier dat niet digitaal opgeslagen kan worden, wordt in een gesloten dossierkast bewaard.
Het schoolmaatschappelijk werk richt zich op het kind, de ouders en de school. Het belang van het kind staat centraal. Daarbij geldt:
3.8 Terugkoppeling naar het basisonderwijs De kinderen die onze school bezoeken hebben meestal al langere tijd extra hulp en aandacht gehad in het basisonderwijs. De leerkrachten van die school zijn dan ook vaak nauw betrokken geweest bij de extra hulp en de verwijzing. Wij streven er naar om deze leerkrachten na zes maanden nog eens kort te laten weten hoe het nu met het kind gaat. Als u daar bezwaar tegen hebt kunt u dat de school mededelen.
3.9 Logopedie Logopedische hulp is gericht op allerlei problemen die zich rondom communicatie kunnen voordoen. Bijvoorbeeld een vertraagde taalontwikkeling, taalachterstand in combinatie met tweetaligheid, articulatieproblemen, problemen in de auditieve vaardigheden of spreekangst. De inhoud van de behandeling kan variëren: van spelenderwijs stimuleren van de taal tot het specifiek oefenen van de zinsbouw en het uitbreiden van de woordenschat. De logopedie wordt verzorgd door Renate Kwakkel en Ilse Maas, werkzaam vanuit Logopediepraktijk Astrid Renes. De logopedie wordt vergoed door de zorgverzekering. Logopedie valt onder de dekking van de basisverzekering en kinderen zijn gratis meeverzekerd. Er worden geen rekeningen thuisgestuurd. Er is wel een verwijzing van de huisarts nodig. De eerste behandeling bestaat uit een intakegesprek met de ouder waarbij de verwijzing wordt meegenomen. Daarna zal de behandeling gestart worden. Er wordt vanuit de zorgverzekeraar geëist dat u minimaal twee keer per maand aanwezig bent bij de behandeling. Wanneer dit niet gebeurt zal de behandeling gestaakt moeten worden. Dit omdat de zorgverzekering de vergoeding voor de behandeling stop zet wanneer de verplichtingen van de ouders niet nagekomen wordt.
a. een goede thuissituatie; b. een goede schoolbegeleiding; c. goed contact tussen ouders en school. De schoolmaatschappelijk werker kan, bij problemen op een van de hier bovengenoemde vlakken, bemiddelen, adviseren, doorverwijzen, samenwerken, informatie geven, signaleren en onderzoeken. U kunt het schoolmaatschappelijk werk zelf benaderen of na overleg met en na advies van school. Er wordt vertrouwelijk met de hulpvragen omgegaan. Alleen in uitzonderlijke gevallen waarin de veiligheid van het kind gevaar loopt en samenwerking en overleg met ouders/verzorgers niet mogelijk is of niet helpt, zal een uitzondering gemaakt moeten worden. Bij signalen van geestelijke en / of lichamelijke mishandeling of verwaarlozing zal de school dit met de ouders bespreken. Mocht dit niet tot resultaten leiden, dan is de school wettelijk verplicht dit te melden bij het Algemeen Meldpunt Kindermishandeling (AMK). Er is een protocol dat u op school in kunt zien. ( zie ook 3.16 en 3.17)) Naast de school maatschappelijk werkende in de school, is er bij de gemeente ook een maatschappelijk werkende waar we contact mee onderhouden.
3.11 De psycholoog Tijdens de leerlingenbesprekingen kan soms het verzoek naar voren komen om een kind psychologisch te onderzoeken of te observeren, bijvoorbeeld als het leerproces niet op gang komt zoals het verwacht werd, wanneer er vragen rijzen omtrent het intelligentieniveau van het kind of wanneer er behoefte is aan verduidelijking van de persoonlijkheid van een kind. N.a.v. het onderzoek of de observatie zal een gesprek met de ouders en leerkracht plaatsvinden waarna een zorgtraject, afgestemd op de leerling, wordt gestart.
3.12 De jeugdarts De jeugdarts onderzoekt alle leerlingen, die 5/6 jaar of 10/ 11 jaar zijn. Indien noodzakelijk kan de jeugdarts ouders en leerkrachten advies geven. Op verzoek van ouders/verzorgers of leerkracht kan een leerling uit een andere groep voor het spreekuur aangemeld worden. Ook kan de jeugdarts op verzoek van de logopediste een audiogram afnemen om het gehoor te testen. Zie www.vggm.nl
10 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
3.13 Terugplaatsing naar het basisonderwijs
3.16 Pesten
Het kan zijn dat uw kind als onderdeel van zijn of haar zorgarrangement een tijdelijke plaatsing bij ons op school krijgt. Wanneer de termijn van die plaatsing afloopt wordt er samen met de ouders gekeken op welke school en in welke groep het kind de beste kansen heeft. Er vindt dan uiteraard een uitgebreide rapportage plaats naar de ontvangende basisschool.
’t Sterrenbos wil graag voor elk kind en elk personeelslid een veilige omgeving zijn, waar men zichzelf kan zijn. Zodra deze situatie wordt bedreigd door pestgedrag, is dat een reden om in te grijpen. Pestgedrag kan veelal voorkomen worden. Wij als team hebben daarvoor de volgende mogelijkheden:
In een enkel geval kan het gebeuren dat een leerling eerder dan gedacht in aanmerking komt voor terugplaatsing naar de reguliere basisschool. Ook kan het zijn dat de problematiek te groot blijkt te zijn en wij op ‘t Sterrenbos in handelingsverlegenheid komen. In dat geval kan er gekeken worden of een kind beter op zijn of haar plek is in het Speciaal onderwijs (een zogenaamde clusterschool).
3.14 Begeleiding van kinderen naar het voortgezet onderwijs Naast het eindonderzoek geeft de school een schooladvies en wordt er, in samenspraak met de ouders, een keuze gemaakt voor een school voor voortgezet onderwijs. Het schooladvies is hierbij bindend ongeacht de resultaten van het eindonderzoek. Onze school is verplicht een Onderwijskundig Rapport van de schoolverlaters te maken, waarin de vorderingen van het onderwijs vermeld staan voor het voortgezet onderwijs. De ouders/verzorgers melden hun kind vervolgens aan bij de school van hun keuze. Iedere school voor voortgezet onderwijs heeft zijn eigen aanmeldingsprocedure, die de leerlingen moeten doorlopen. Het voortgezet onderwijs bepaalt of een leerling wordt aangenomen.
● De methode voor sociaal emotionele ontwikkeling: ‘PAD-leerplan’. ● Gedragsregels die positief gedrag insluiten. Te weten: We zijn aardig en eerlijk tegen elkaar We zijn in de ruimte waarin we horen We zijn rustig in de school We zorgen goed voor alle spullen We zorgen goed voor ons lichaam ● Extra aandacht voor positieve groepsvorming. De school heeft een pestprotocol waarin de te volgen weg is beschreven die bewandeld zal worden als er (mogelijk) sprake is van pesten. Dit protocol ligt ter inzage op school. Internetadressen over pesten: www.pestweb.nl , www.pesten.net, www.kinderconsument.nl (cyberpesten) Intolerant gedrag ten aanzien van huidskleur, religie, seksuele geaardheid etc. wordt NIET geaccepteerd.
3.15 Internetgebruik Wij hebben afspraken gemaakt over het gebruik van internet: - Geef nooit persoonlijke informatie door op internet (naam, adres, telefoonnummer etc.). - Bij gebruik van een zoekmachine voer je geen grove woorden in. - Bestanden naar je eigen computer halen (downloaden) is niet toegestaan. - Chatten is op school NIET toegestaan zonder toestemming van de leerkracht. - Vertel het de leerkracht meteen als je informatie ziet, waardoor je je niet prettig voelt. - Filmpjes van o.a. YouTube mogen alleen bekeken worden onder toezicht van de leerkracht. - Bij vrije momenten zijn online spelletjes toegestaan, echter geen gewelddadige spelletjes.
3.17 ZAT+ In het ZAT+ (zorg advies team) van de gemeenten Rheden en Rozendaal worden kinderen besproken van 0 tot 12 jaar waarvoor meer hulp noodzakelijk is dan de school alleen kan bieden. In het ZAT+ zitten lokale deskundigen vanuit de Jeugdzorg, maatschappelijk werk, zorgloket en het onderwijs. Deze behandelen alle informatie strikt vertrouwelijk. Wanneer uw kind in het ZAT+ besproken gaat worden, wordt vooraf altijd met u overlegd en schriftelijk toestemming gevraagd. Ook wordt u hierbij uitgenodigd.
3.18 VIRA Scholengroep Veluwezoom (de stichting waar wij bij horen) is sinds 2010 aangesloten bij VIRA. VIRA betekent Verwijsindex Risicoleerlingen regio Arnhem. Het betreft een digitaal systeem waarin kinderen gemeld worden. Het betreft kinderen waarbij de school of andere instanties zich zorgen maken over
11 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
de ontwikkeling van het kind. Op deze wijze komen instanties, die betrokken zijn bij het kind, met elkaar in contact en kunnen afspraken gemaakt worden over de hulp. Ook wij zijn wettelijk verplicht kinderen hierin te melden. Wij zullen er altijd naar streven om eerst met de ouders te praten, voordat we overgaan tot een melding.
rapport. Uiteraard is er daarnaast ruimte voor andere vragen. Het eerste rapport wordt in januari en het tweede rapport in juni / juli meegegeven. Naast het rapport bespreken we met de ouders tijdens twee contactgesprekken de toetsresultaten en het ontwikkelingsperspectief. Wij verwachten dat alle ouders op de rapport- en contactgesprekken aanwezig zijn.
4. OUDERS/VERZORGERS
4.5 Spreekuur/ bereikbaarheid
Ouders en leerkrachten kunnen elkaar aanvullen en ondersteunen in de opvoeding en het onderwijs. Daarom hechten wij veel waarde aan een goed contact met u als ouder/verzorger.
4.1 De medezeggenschapsraad en de oudervereniging De medezeggenschapsraad (MR) is een wettelijk verplichte instelling, die bestaat uit ouders en leerkrachten. Zij hebben zitting voor drie jaar en kunnen eenmaal herkozen worden. De vergaderingen van de MR zijn openbaar en worden vermeld in de nieuwsbrief. Tijdens de vergadering worden beleidszaken besproken die voor de school van belang zijn. De directie van de school adviseert de leden. De oudervereniging bestaat vooral uit ouders die mee willen helpen met allerlei activiteiten in de school. In de kalender wordt verder ingegaan op de taak van MR en oudervereniging.
4.2 Huisbezoek Op verzoek van de ouders of de leerkracht kan er een huisbezoek plaatsvinden. Het huisbezoek geschiedt in de regel door de groepsleerkracht, maar kan ook door de schoolmaatschappelijk werkende gedaan worden.
4.3 Informatieavond
Uiteraard kunnen vragen ook altijd buiten de contactavonden gesteld worden. Wij beseffen dat het soms lastig is om een leerkracht te spreken wanneer hij / zij voor de klas staat. Als u uw vraag bij de administratief medewerkster, de huismeester of de directie neerlegt, dan zullen zij ervoor zorg dragen dat de leerkracht contact met u opneemt. Daarnaast kunt u vóór schooltijd (tot 8.25) en na schooltijd (vanaf 14.50) de leerkracht telefonisch bereiken of aanspreken op school. De directie, maatschappelijk werkende en IB-er hebben geen officieel spreekuur. U kunt altijd een afspraak maken. Eventueel zorgt de administratief medewerkster of de huismeester ervoor dat u terug gebeld wordt.
4.6 Gescheiden ouders Alle ouders hebben het recht om door school geïnformeerd te worden over de vorderingen van hun kind op school. Wanneer de ouders van een leerling gescheiden zijn, is in principe de verzorgende ouder verplicht om de andere ouder op de hoogte te stellen over belangrijke zaken zoals ouderavonden en contactgesprekken. Ook moeten ouders met ouderlijk gezag met elkaar overleggen over belangrijke beslissingen die te maken hebben met schoolse zaken.
Aan het begin van het schooljaar is er een informatieavond. Op deze avond vertellen de groepsleerkrachten iets over de gang van zaken in hun groep en kunnen ouders onderling kennismaken met elkaar. Tevens is er gelegenheid tot het stellen van algemene vragen. Wij verwachten alle ouders/verzorgers op deze avond.
Soms komt het voor dat ouders onderling geen contact willen of kunnen hebben. In dat geval is het mogelijk dat er aparte gesprekken gevoerd worden met zowel vader als moeder. De niet verzorgende ouder kan een schoolgids/kalender ontvangen en daarin alle belangrijke zaken zoals de data van de contactgesprekken vinden. De ouder kan dan een afspraak maken met de leerkracht voor de verschillende gesprekken.
4.4 Rapport en contactgesprekken
4.7 Nieuwsbrief
Twee keer per jaar schrijft de leerkracht een rapport. Het rapport wordt voor het kind geschreven en door de leerkracht met de kinderen besproken. Tijdens het rapportgesprek is er voor de ouders gelegenheid vragen te stellen over het
Een keer per 2 weken wordt er op woensdag een nieuwsbrief uitgegeven. In de nieuwsbrief worden de laatste ontwikkelingen op school vermeld, zodat u steeds op de hoogte bent.
12 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
6. ’T STERRENBOS ALS LERENDE ORGANISATIE
4.8 Kalender Ieder jaar wordt er op de wisselochtend een ouderkalender meegegeven. Deze is gecombineerd met de schoolgids. Op deze kalender worden alle vakanties, studiedagen, contactavonden, bijzondere feesten en projecten voor het komende jaar vermeld, voor zover zij bekend zijn. Ook staat er veel praktische informatie op.
Wij adviseren u deze kalender goed te bewaren!! 5. DE SPECIALE BASISSCHOOL EN HET SAMENWERKINGSVERBAND.
6.1 Kwaliteitszorg Jaarlijks zijn er een aantal studiedagen. Uw kind is dan vrij. De teamleden krijgen dan nascholing. Daarnaast vindt er ook buiten de schooltijden deskundigheidsbevordering plaats. Soms volgt het hele team een cursus, maar vaak ook worden op grond van individuele behoeften cursussen gevolgd. De directie en de Intern Begeleider onderhouden contacten met andere speciale basisscholen in de regio om tot uitwisseling van ervaringen te komen.
6.2 Nieuwe leerkrachten / stagiaires
Vanaf augustus 2014 is de wet op het Passend Onderwijs van toepassing in heel Nederland. Passend Onderwijs wil zeggen dat zo veel mogelijk leerlingen regulier onderwijs volgen. Kinderen die extra zorg nodig hebben krijgen een zorgarrangement. Soms betekent dat een (tijdelijke) plaatsing op een school voor speciaal basisonderwijs. Alle scholen van Nederland horen bij een samenwerkingsverband tussen meerdere scholen. ‘t Sterrenbos valt onder het samenwerkingsverband PassendWijs. Het samenwerkingsverband is erop gericht om kinderen met leer – en/of opvoedingsproblemen te helpen en een betere samenwerking tussen basisscholen en de speciale basisschool te realiseren. ’t Sterrenbos heeft dus leerlingen die allemaal een “zorgarrangement” hebben. Hierdoor kunnen wij geen extra hulp vanuit PassendWijs inhuren. De directeur van ’t Sterrenbos heeft zitting in het directieteam van Scholengroep Veluwezoom EN in het overleg tussen SBO en SO-scholen van PassendWijs. De Intern Begeleider van ’t Sterrenbos heeft zitting in het netwerk van Intern Begeleiders van PassendWijs. Dit netwerk ondersteunt de Intern Begeleiders onderling bij praktische zaken en zorgt daarmee voor stroomlijning van aanpak en informatie. Daarnaast heeft de intern begeleider zitting in het netwerk van IBers van SBO-scholen van PassendWijs.
Omdat wij scholing van nieuw personeel in het onderwijs belangrijk vinden, dragen wij graag onze kennis over aan jonge mensen in opleiding. Studenten van de PABO (onderwijsopleiding) komen regelmatig in de groep voor een snuffelstage of om praktijkervaring op te doen in het speciaal basisonderwijs. Ook stagiaires van andere opleidingen vinden bij ons een stageplek (onderwijsassistenten, pedagogiek studenten, bevoegde leerkrachten die zich omscholen naar het speciaal onderwijs etc.) Nieuwe leerkrachten worden intensief begeleid door middel van coaching door de Intern Begeleider of door een ervaren leerkracht.
6.3 Vernieuwing materialen en methodes In een zich ontwikkelende school veranderen ook methodieken en materialen. We hebben een schoolplan opgesteld waarin wij ons systematisch oriënteren op nieuwe methodes. In het schooljaar 2015-2016 wordt een nieuwe taalmethode ingevoerd en het PAD-leerplan verder uitgewerkt. Doordat kinderen leren netjes om te gaan met hun spullen, verwachten wij dat er minder materiaal “sneuvelt”. Daarom gaan wij er van uit dat een pen, potlood, liniaal enz. een tijd mee kan. Als wij de kinderen uitgelegd hebben hoe ze om moeten gaan met het materiaal verwachten wij, dat dingen die kapot gaan door onzorgvuldig gebruik, door de ouders vervangen worden. Zo wordt een pen door school verstrekt, maar als deze te snel kapot gaat door verkeerd gebruik, verzoeken wij u om zelf voor een andere te zorgen.
13 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
6.4 tevredenheidsonderzoek
7. SCHOOLTIJDEN EN VAKANTIE
In april 2014 heeft onze school deelgenomen aan de tevredenheidspeiling onder ouders en leerlingen. Deze tevredenheidspeiling gaat uit van de scholengroep Veluwezoom. De volgende punten komen uit de peiling:
7.1 Schooltijden
’t Sterrenbos heeft in alle doelgroepen te maken met een ruime meerderheid aan zo geheten ‘promoters’. Dit wil zeggen dat er meer mensen zijn die de school aanbevelen, dan mensen die dat niet doen. Ouders ervaren dat de school goed in staat is om het beste uit de kinderen te halen. De ouders van SBO ’t Sterrenbos zijn hier zelfs het meest positief over in vergelijking met de andere scholen binnen Scholengroep Veluwezoom. Ouders voelen zich gehoord binnen de school. Leerlingen vinden het leuk op school, leren veel en durven met vragen naar hun juf(fen) en meester(s) te gaan. Ouders vinden ’t Sterrenbos team gemotiveerd en professioneel. Er is aandacht voor begeleiding van het individuele kind. Ouders geven aan dat hun kind met plezier naar school gaat en zich goed ontwikkelt.
Kerndoelen Zintuigelijke ontwikkeling Nederlandse taal Schrijven Engelse taal Rekenen en Wiskunde Oriëntatie op Mens en Wereld Kunstzinnige oriëntatie Lichamelijke opvoeding Pauze Totaal uren per week
OB-A 3.00 6.00 0.30
OB-B
MB-A
10.15 1.30
10.15 1.30
3.00 2.00 4.00 4.00 1.15 23.45
4.00 2.15 3.00 1.30 1.15 23.45
4.00 2.15 3.00 1.30 1.15 23.45
De school begint ’s morgens om 8.30 uur. Gedurende de ochtend hebben de leerlingen een kwartier pauze. Om 12.00 uur begint de middagpauze. ‘s Middags beginnen de lessen om 12.45 uur. Om 14.45 uur gaan de kinderen naar huis. Op woensdag gaan de kinderen om 12.15 uur naar huis.
7.2 Aantal lesuren Over de hele basisschoolperiode moet een leerling minimaal 7520 uur les krijgen. Hierdoor is het mogelijk om leerlingen van de onderbouw-groepen elke vrijdagmiddag vrij te geven. Vier keer per jaar zijn zij een hele vrijdag vrij. De leerkrachten besteden die tijd aan extra materialen, overleg etc.
7.3 Besteding van lestijd aan de diverse vakken. Evenals de basisschool hebben ook wij de verplichting een vaste hoeveelheid lestijd te besteden aan de diverse vakken. Die lestijd is als volgt verdeeld:
Kerndoelen Zintuigelijke ontwikkeling Nederlandse taal Schrijven Engelse taal Rekenen en Wiskunde Oriëntatie op Mens en Wereld Kunstzinnige oriëntatie Lichamelijke opvoeding Pauze
MB-B
MB-C
MB-D
MB-E
BB-A
BB-B
11.00 1.30
11.00 1.00
11.00 1.00
11.00 0.45
5.00 3.15 2.15 1.30 1.15 25.45
5.00 3.30 2.30 1.30 1.15 25.45
5.00 3.30 2.30 1.30 1.15 25.45
5.00 4.00 2.15 1.30 1.15 25.45
11.00 0.15 0.45 5.00 4.00 2.00 1.30 1.15 25.45
11.00 0.15 0.45 5.00 4.00 2.00 1.30 1.15 25.45
Totaal uren per week
7.4 Voor en na schooltijd Vanaf 8.15 uur is er pleinwacht die de kinderen kan opvangen op het plein. Na schooltijd gaan de kinderen met de bus of fiets weer naar huis. Wij zorgen voor begeleiding bij het verlaten van de school en het wachten op de busjes. Als kinderen na schooltijd niet opgehaald worden door de busjes, nemen wij na een kwartier contact op met het vervoersbedrijf. Als het later dan een half uur
14 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
wordt lichten wij ook de ouders in. Wilt u de ruimte voor het hek vrij houden van fietsen en brommers en auto’s niet op de speciale busparkeerplaatsen parkeren? Op het plein mag niet gefietst worden in verband met de veiligheid van lopende kinderen.
7.5 Ziekmelding Bij afwezigheid door ziekte ontvangen wij graag van u een telefoontje. U kunt de school bellen tussen 8.15 en 8.45 uur. Telefoon 0313-414782. U moet zelf ook de vervoerder inlichten bij ziekte en als uw kind weer beter is.
7.6Voorkomen en bestrijden van schoolverzuim. De afwezigheid van kinderen (absentie) wordt dagelijks geregistreerd. Bij afwezigheid zonder bericht, wordt contact opgenomen met de ouders. Bij regelmatig verzuim proberen wij in overleg met de ouders vast te stellen wat de reden hiervan is. Samen met hen wordt gekeken hoe eventuele oorzaken van verzuim opgelost kunnen worden.
7.7 Maatregelen bij afwezigheid van groepsleerkrachten Bij afwezigheid van een groepsleerkracht door ziekte of om een andere reden zal altijd eerst de duo-partner in aanmerking komen voor vervanging, omdat deze de groep kent en de kinderen hem/haar kennen. Wanneer dit niet mogelijk blijkt, wordt er vervanging van buitenaf gezocht. In sommige situaties is alleen een groep opsplitsen een mogelijkheid. Dit geschiedt slechts voor maximaal één dag. Is er geen vervanging mogelijk, dan krijgen de ouders de dag ervoor bericht, dat er de volgende dag geen les is.
7.8 Buitenschoolse activiteiten en BSO De wettelijke verplichting om leerlingen voor en na schooltijd op te vangen is niet van toepassing op het speciaal basisonderwijs. In de regel sluiten onze kinderen aan waar hun broertjes/zusjes op de buitenschoolse opvang (BSO) zitten (in de eigen woonomgeving). Deelname aan activiteiten buiten de normale schooluren worden door ons gestimuleerd zolang daar geen commerciële belangen bij zijn. We besteden bijv. aandacht aan de kinderboekenweek, knutselclubs in de buurt enz. Ook doen we mee aan het schoolvoetbaltoernooi. Wij benadrukken echter dat de verantwoordelijkheid voor deelname hieraan bij de ouders ligt. De school wil wel bemiddelen, maar draagt geen verantwoordelijkheid voor de uitvoering.
7.9 De leerplichtwet en verlofregeling Jongeren tussen de 5 en 18 jaar zijn verplicht om onderwijs te volgen, totdat ze een startkwalificatie (een havo- of vwo diploma of een mbo-diploma op tenminste niveau 2) hebben. Voor leerlingen van 5 tot 16 jaar heet dit de leerplicht, voor jongeren tussen 16 en 18 jaar de kwalificatieplicht. Dit is geregeld in de Leerplichtwet. Ouders of verzorgers moeten hun kind inschrijven op een school en ervoor zorgen dat het kind naar school gaat. Vrijstelling van schoolbezoek In de leerplichtwet staat omschreven wanneer een kind de school niet kan of hoeft te bezoeken. Zo kent de leerplichtwet extra verlof voor bijzondere omstandigheden, religieuze feestdagen en extra vakantieverlof door de aard van het beroep van de ouder(s)/ verzorger(s). Om hier toestemming voor te krijgen moeten ouder(s)/ verzorger(s) verlof aanvragen bij de schooldirecteur of wanneer het een aanvraag boven de tien schooldagen betreft bij de leerplichtambtenaar. De schooldirecteur of de leerplichtambtenaar beoordeelt, op basis van de genoemde mogelijkheden in de Leerplichtwet, of er een gegronde reden is voor het toekennen van verlof. Geen redenen voor verlof zijn:
een uitnodiging van familie of vrienden om buiten een schoolvakantie op vakantie te gaan
verlof voor een kind omdat andere kinderen uit het gezin vrij zijn
familiebezoek in het buitenland
vakantie in een goedkopere periode of in verband met een speciale aanbieding
vakantie onder schooltijd bij gebrek aan andere boekingsmogelijkheden
vakantie in verband met een gewonnen prijs
eerder vertrek of latere terugkeer in verband met verkeersdrukte
Als ouder(s)/ verzorger(s) en hun kind(eren) zonder toestemming van de schooldirecteur of de leerplichtambtenaar toch op vakantie gaan, dan is er sprake van luxe verzuim. Ongeoorloofd schoolverzuim Als een leerling zonder geldige reden 16 lesuren afwezig is binnen vier weken, dan is de school verplicht dit te melden bij de leerplichtambtenaar. Ook wanneer een leerling vaak te laat komt of buiten de schoolvakanties op vakantie gaat
15 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
(luxe verzuim) moet de school dit melden bij de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar neemt de verzuimmelding in behandeling en zal in gesprek gaan met alle betrokkenen om zo in een goede samenwerking tussen de leerling, de ouder(s)/ verzorger(s) en de school, het schoolbezoek te herstellen. Sancties bij ongeoorloofd verzuim De inzet van de leerplichtambtenaar is niet vrijblijvend. Als het verzuim voortduurt, als de eerdergenoemde contacten onvoldoende resultaat opleveren of wanneer er sprake is van luxe verzuim, kan de leerplichtambtenaar een proces-verbaal opmaken. Dit kan leiden tot een verwijzing naar Bureau Halt of tot strafvervolging door de Officier van Justitie. De rechter kan hierop besluiten om een straf en/ of een geldboete op te leggen. Ook kan er verplichte hulpverlening, Jeugdreclassering, opgelegd worden. Wat doet het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL) Midden-Gelre? Het Regionaal Bureau Leerplicht Midden-Gelre (RBL) voert de leerplichttaken uit voor acht gemeenten in Arnhem en omgeving. De leerplichtambtenaar ziet erop toe dat ouders, leerlingen en scholen de Leerplichtwet naleven en draagt bij aan het voorkomen en bestrijden van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten. Ook is de leerplichtambtenaar vaak lid van de Zorg- en Adviesteams op scholen. Als er sprake is van verzuim of dreigend verzuim, kan de leerplichtambtenaar bemiddelen en begeleiden bij problemen en kan helpen bij het verwijzen naar hulpverleningsinstanties. Ook zet de leerplichtambtenaar zich in om, samen met ouder(s) en hulpverlenende instanties, een passende onderwijsplek te vinden voor leerlingen die door omstandigheden thuis zitten. Kijk voor meer informatie op www.rblmidden-gelre.nl.
7.10 Overblijven In de middagpauze kunnen de leerlingen op school blijven. Zij eten dan in de eigen klas onder begeleiding van hun eigen leerkracht of de overblijfassistent hun brood op. We vragen de ouders dringend de kinderen geen energiedrankjes of drinken met koolzuur (prik) mee te geven. Na het eten spelen de kinderen nog een half uur buiten onder toezicht van de overblijfassistent en een leerkracht. De kinderen die in de buurt wonen mogen uiteraard naar huis. Dit onder verantwoordelijkheid van de ouders/verzorgers.
7.11 Vakantierooster Door de landelijke vakantiespreiding valt de SBO school onder de regio ZuidNederland. Het kan voorkomen dat we afwijken van het landelijk advies. Houdt u dus de kalender en onze website goed in de gaten voor de juiste vakantiedata.
De leerplichtconsulent kan de school bezoeken op de eerste dag na de vakantie om te controleren of alle leerlingen aanwezig zijn. In de gemeente Rheden is de volgende leerplichtconsulent: Mevr. Petra Marechal, voor alle basisscholen in Dieren. Zij is te bereiken via het Regionaal Bureau Leerlingenzaken RBL Midden Gelre: 026-3774870, of via e-mail:
[email protected].
16 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
8.4 Vervoer
8. OVERIGE INFORMATIE 8.1 ARBO (Arbeidsomstandighedenwet) De school is, net als ieder ander “bedrijf”, verplicht een plan op te stellen voor veiligheid, gezondheid en milieu. Deze verplichting staat in de Arbeids Omstandigheden wet (Arbowet). Het gaat hierbij dan niet alleen om “technische” veiligheid, zoals eisen aan lokalen, verlichting, meubilair enzovoort, maar ook om bescherming tegen pesten, bedreiging, seksuele intimidatie, geweld en discriminatie al dan niet via internet. Ook betreft dit het opstellen en oefenen van het ontruimingsplan. Een aantal personeelsleden zijn bevoegd BHV-er (Bedrijfshulpverlener), en volgen hiervoor regelmatig nascholing. De school heeft naast de BHV-ers ook een preventiemedewerker. Deze zorgt samen met de directie voor de uitvoering van het beleid omtrent veiligheid in en om school.
Voor kinderen die verder dan zes km van de school wonen kan vervoer aangevraagd worden via de gemeente. De gemeente hanteert hierbij strikte regels waarbij aangetoond moet worden dat u niet in staat bent zelf uw kind naar school te begeleiden. Het is mogelijk dat u een eigen bijdrage moet betalen, afhankelijk van uw inkomen. Een aanvraag moet ingediend worden bij de gemeente van de woonplaats. Iedere gemeente hanteert andere normen.
8.5 Snoep en traktaties Wij zijn van mening dat we als opvoedingsinstelling snoepen niet moeten stimuleren. Daarom vragen wij ouders dringend om gezonde traktaties mee te geven. Het is vervelend als klasgenootjes moeten toekijken omdat zij bijvoorbeeld geen kleurstoffen mogen. Ook voor de kleine pauze is een stuk fruit meestal veel smakelijker dan allerlei koeken en koolzuurhoudende limonade.
8.6 School en boeken
8.2 Klachtenregeling Wij vragen u contact op te nemen met school wanneer u vragen of klachten heeft. Wij zullen proberen deze zo goed mogelijk op te lossen. Wij hanteren een wettelijk verplichte klachtenregeling. Deze is op school aanwezig. Is contact met de leerkracht en/of de directie voor u niet bevredigend, dan kunt u de officiële weg bewandelen die in de klachtenregeling beschreven staat.
Wij hebben veel geïnvesteerd in aantrekkelijke jeugdboeken voor de leesles. Daarnaast bezoeken we regelmatig de bibliotheek. Ook hebben we een eigen schoolbibliotheek voor de vrije leestijd op school. We besteden aandacht aan de kinderboekenweek. In de hal staat een kast met boeken die geleend kunnen worden voor thuis.
8.3 Vertrouwenspersoon
8.7 Sponsorbeleid
In de klachtenregeling is vastgelegd dat de school tenminste een vertrouwenspersoon aanstelt waar ouders, maar ook leerkrachten en onderwijs ondersteunend personeel met klachten kunnen aankloppen als bovenstaande stappen niet tot een bevredigende oplossing geleid hebben. Voor onze school is de contactpersoon de maatschappelijk werkende, mevrouw E. Bouman. Indien u een klacht met haar wilt bespreken meldt u dat bij de administratie. Deze draagt er dan zorg voor dat mevrouw Bouman u zo spoedig mogelijk belt. Mevrouw Bouman zal de klacht met u bespreken en kijken wat er alsnog aan gedaan kan worden. Daarnaast is er ook een onafhankelijke, externe vertrouwenspersoon. Hier kunt u terecht wanneer u uw klacht niet intern hebt kunnen oplossen. Extrene vertrouwenspersoon: Pieter Maaskant: tel: 0652501581 email:
[email protected] Ook te bereiken via de Arbo-unie tel: 0882726026 email:
[email protected]
Het bestuur en team staan in principe niet afwijzend tegenover sponsoring, zolang het de kinderen ten goede komt en de eigen identiteit niet aangetast wordt.
8.8 Foto, film, mobieltjes en petjes Van veel van onze activiteiten maken we foto’s en filmpjes. Deze zijn op de website te zien en te downloaden voor ouders www.sterrenbos.nu Als u bezwaar heeft dat foto’s of filmpjes van uw kind op de website staan, kunt u dat op school aangeven. Ook kinderen maken soms foto’s of filmpjes met hun mobieltjes. Wij hebben afgesproken dat dit NIET mag op school. Tenslotte weten ouders en wij niet wat er vervolgens met deze foto’s en filmpjes gebeurt. Je hoort veel verhalen over cyberpesten met vervelende foto’s.
17 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
Een half uur vóór schooltijd, tijdens de schooluren en een kwartier na schooltijd staan de mobieltjes uit. De leerkracht bewaart ze bij aanvang van de les..
Vakleerkracht gym:
Wij kijken soms met leerlingen films die betrekking hebben op het onderwijs. Voor films hanteren wij de kijkwijzerindex tenzij de leerkracht om pedagogische of didactische redenen hiervan afwijkt.
Administratief medewerkster:
Het is onder kinderen gebruikelijk om petjes te dragen. Voor de open communicatie met de leerlingen en tussen leerlingen onderling vinden wij het belangrijk dat we elkaar recht in de ogen kunnen kijken. Petjes moeten daarom in de school afgezet worden.
Zij heeft tijdens de gymles de leiding over de groep of een deel daarvan.
Zij verzorgt de interne administratie van de school en beantwoordt veelal de telefoon.
Logopediste: Zij behandelt stoornissen van stem, mondgedrag, spraak, taal, luisteren en horen (zie 3.9).
Maatschappelijk werkende:
8.9 Vragen over onderwijs Dagelijks hebben ouders veel vragen over onderwijs. Dit kan gaan over dyslexie, leerlinggebonden financiering, rugzak, pesten, het kiezen van een school etc. Voor veel vragen kunt u bij ons op school terecht. Zes landelijke organisaties hebben zich verenigd in één informatieplatform voor alle vragen van ouders over onderwijs. Hier kunt u ook terecht. U kunt contact opnemen via de website www.50tien.nl of op schooldagen van 10.00-15.00 uur gratis bellen met 0800- 5010.
8.10 Wie werken er allemaal in de school Ons team bestaat uit zowel vrouwelijke als mannelijke leerkrachten. Een aantal leerkrachten werkt in deeltijd voor de groep en heeft daarnaast ook andere onderwijstaken. Binnen de groep trachten wij de bezetting niet groter te maken dan 2 vaste leerkrachten. De zorg voor uw kind ligt niet alleen bij de groepsleerkracht, al heeft deze de dagelijkse leiding over de groep en is deze het eerste aanspreekpunt. Andere functies binnen de school zijn:
Zij gaat in op vragen over maatschappelijke problemen, die een goede ontwikkeling van het kind in de weg staan (zie 3.10).
Psychologe: Zij onderzoekt de verstandelijke mogelijkheden op het gebied van persoonlijkheidsontwikkeling (zie 3.11).
Jeugdarts: Zij verzorgt periodiek geneeskundig onderzoek en kan door de ouders of leerkrachten om medisch advies gevraagd worden (zie 3.12).
Huismeester: Hij pleegt klein onderhoud aan het gebouw, zorgt ervoor dat de algemene ruimten opgeruimd zijn, beantwoordt de telefoon, doet kopieerwerk en ontvangt onderhoudsmensen van de gemeente.
Overblijfassistent: De directeur: Hij heeft de algehele leiding over het team en de leerlingen en is verantwoording schuldig aan het bevoegd gezag (Scholengroep Veluwezoom).
Op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag hebben wij een overblijfassistente, mevrouw E. Maigret. Zij is volledig bevoegd om de kinderen tijdens het eten te begeleiden. Zij assisteert ook de groepsleerkracht bij het toezicht houden op het plein in de grote middagpauze.
De Intern Begeleider: Zij heeft een coördinerende taak van de zorg die een kind nodig heeft. (zie 3.2).
Onderwijsassistente: Zij ondersteunt de groepsleerkracht waar dit nodig is.
18 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
School maatschappelijk werk + vertrouwenspersoon: Mevr. Ellen Bouman
9. ADRESSEN EN FUNCTIES: Al onze medewerkers zijn via school te bereiken U kunt bellen met het nummer: 0313-414782
9.1 school ’t Sterrenbos v. Limburg Stirumstraat 29 6951 EB Dieren Tel: 0313-414782 Fax: 0313-414509 Website: www.sterrenbos.nu Email:
[email protected]
Directeur: Dhr. Dick van Mansom
Groepsleerkrachten Bovenbouw-B Hr. Fred Uittenbogaard Mevr. Tineke Fidder
Groepsleerkrachten Bovenbouw-A Hr. Rein Spanjer Mevr. Ria Ketelaar
Groepsleerkrachten Middenbouw-E Mevr. Wendy Meeuwisen Mevr. Daphne Evers
Groepsleerkracht Middnbouw-D Mevr.Sylvia van de Berg
Groepsleerkracht Middenbouw-C Hr. Egbert Nekkers
Groepsleerkrachten Middenbouw-B Mevr. Faisca Lubbers Mevr. Petra de la Rambelje
Administratie: Mevr. Fadima Yildiz
Schoolarts: Mevr. Michèle Haagmans Dienst Brandweer en Volksgezondheid Antwoordnr: 1542 6800 WC Arnhem 026-3773805
Logopediste: Mevr. Ilse Maas / Mevr.Renate Kwakkel logopediepraktijk Dieren Kerkstraat 22c 6953BM Dieren 0313-450245
9.2 Leerplicht Mevr. Petra Marechal 026-3774963
9.3 Leden medezeggenschapsraad ( MR)
Groepsleerkracht Middenbouw-A Mevr. Karin Brunsveld
Groepsleerkrachten Onderbouw B Mevr. Ellen Kers Mevr. Irma Vlasblom
Groepsleerkrachten Onderbouw-A Mevr. Mary Bello Mevr. Ellen Bouman
Onderwijsassistent: Mevr Elisa Maigret
Huismeester: Hr. Patrick Nijenhuis
Intern begeleider Mevr. Irma Vlasblom
Psychologe: Mevr. Willy Wolters
Vakleerkracht gymnastiek: Mevr. Petra de la Rambelje
Namens het bestuur (adviserend): Dick van Mansom Namens de ouders: Miranda Keyzer (moeder van Nebiat) Lindsay Reichert (moeder van Jordy) Namens het personeel: Ria Ketelaar, (voorzitter) Wordt nader ingevuld
9.4 Leden Oudervereniging Namens de ouders: Anne Marie Canten: (moeder van Julianne) (gedeeld voorzitter) Karin Dahlhaus: (moeder van Luc van Zanten) (secretaris) Gerrie Vesterink (moeder van Niek) Henriette Bodt (moeder van Lindsey) Maarten Pronk (vader van Meeis) Regina Pasman ( moeder van Martijn) Lindsay Reichert (Moeder van Jordy Jansen) Namens het personeel: Wordt nog nader ingevuld.
19 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016
9.5 Scholengroep Veluwezoom Mevr. H. Bruggeman (Voorzitter College van Bestuur) Boecoplaan 1 6994 AP De Steeg 026 – 4979333 van 8.30 uur tot 13.00 uur Website: www.scholengroepveluwezoom.nl
Alle overige informatie van de school vindt u op de schoolkalender, die nu volgt. Hierop staan ook alle activiteiten vermeld.
9.6 PassendWijs Directeur: Hr. Roel Wener 06-12060863
[email protected] Coordinator Regio Rheden-Rozendaal Mevr. Denise Verhaaff 06-23003261
[email protected] Website: www.swv-passendwijs.nl/
Het is dus handig deze kalender altijd bij de hand te houden.
9.7 Vervoersaanvraag Informatie gemeente Rheden: Hr. R. Dümlü tel: 026-4976911 Informatie gemeente Doesburg: Mevr. M. Schreijenberg tel: 0313-481341 Andere gemeenten: eigen gemeentehuis.
9.8 Internet: website: www.sterrenbos.nu e-mail:
[email protected]
20 Schoolgids Speciaal Basis Onderwijs ’t Sterrenbos schooljaar 2015-2016