Scenario’s parkeren Venray Paul van Loon 21 mei 2015
Samenvatting De Gemeente Venray heeft in het centrum betaald parkeren, met daaromheen op een aantal plaatsen waar alleen vergunninghouders mogen parkeren. Sinds een aantal jaren zijn er in de parkeerwereld diverse interessante ontwikkelingen gaande, zoals de digitalisering van de parkeerketen en het fenomeen belparkeren. Dergelijke ontwikkelingen dwingen de gemeente om na te denken over de wijze waarop en de snelheid waarmee zij moeten inspelen op de veranderingen in de parkeerwereld. Daarbij wordt ook gekeken naar kansen om het gereguleerd parkeren een betere uitstraling te geven. Tegelijkertijd wordt de gemeente geconfronteerd met een dalend bezoek aan het centrum. In de periode 2011-2013 is in lijn met de landelijke trend het aantal (betaalde) parkeeruren door bezoekers aan het centrum gedaald met 8,4%. Uiteraard merken winkeliers dat in hun omzet. Vanuit de winkeliers in het centrum klinkt mede daarom al geruime tijd de roep om het betaald parkeren af te schaffen om zo de kans te vergroten dat er meer bezoekers naar het centrum van Venray komen. De gemeente is zich bewust van de moeilijke economische omstandigheden waarmee winkeliers geconfronteerd worden en wil, waar mogelijk, bijdragen aan het creëren van de beste randvoorwaarden voor een bezoek aan het centrum. Samen met diverse belanghebbendengroeperingen heeft de gemeente gesproken over een aantal scenario’s (Gratis Parkeren, Blauwe Zone, Betaald Parkeren). Daar is geconcludeerd dat het zomaar afschaffen van betaald parkeren weinig voorstanders heeft. Belangrijke reden: verhoging van de parkeerdruk in het centrum. Onder winkeliers heeft een zogeheten Blauwe Zone, waarbij op straat met een parkeerschijf gedurende enkele uren gratis kan worden geparkeerd, duidelijk de voorkeur. Op deze manier worden langparkeerders gedwongen meer op afstand te parkeren en blijven de plaatsen dichtbij beschikbaar voor bezoekers en ontheffinghouders (veelal bewoners). Invoering van de Blauwe Zone leidt zonder aanvullende maatregelen voor de gemeente tot een structureel begrotingstekort van bijna 1,3 miljoen euro. Dit wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het feit dat met de komst van de parkeergarage Gouden Leeuw de vaste lasten fors zijn gestegen. Zo’n gat in de parkeerexploitatie is niet eenvoudig te dichten. Vandaar dat naast de Blauwe Zone gezocht wordt naar alternatieve mogelijkheden, waarbij het effect op de begroting minder is, maar de aantrekkelijkheid van het winkelcentrum in vergelijkbare mate (of meer) stijgt. Deze mogelijke maatregelen worden samengevat onder de noemer ‘Gratis’ Betaald Parkeren. In dit document zullen we vier scenario’s beschrijven: Scenario 0: handhaven van het huidige parkeerregime Scenario 1: alles vrij laten Scenario 2: blauwe zone Scenario 3: ‘gratis’ betaald parkeren In de beschrijving zullen we aandacht geven aan de mogelijke effecten, zowel qua bereikbaarheid als financieel.
1
Het is op voorhand moeilijk aan te geven wat het effect zal zijn van een ander parkeerregime op het aantal bezoekuren. Ervaringen elders leren dat betaald parkeren een weerstandsfactor is als ‘boodschappen doen’ verreweg de belangrijkste doel is van de bezoekers. Men mag echter veronderstellen dat een centrum met een regionale functie meer te bieden heeft dan boodschappen doen. Het zijn van een aantrekkelijke bestemmingslocatie wordt meer bepaald door de aantrekkingskracht van de winkels en horecavoorzieningen dan door de weerstand ten gevolge van betaald parkeren. Venray beschikt over een parkeergarage (Gouden Leeuw). Door deze parkeergarage is het afschaffen van betaald parkeren, al dan niet in combinatie met invoering van een blauwe zone, een kostbare zaak. Zo kostbaar dat de financiële lasten niet binnen de parkeerexploitatie of met de gespaarde parkeerreserve kan worden bekostigd. In steeds meer gemeenten groeit het idee dat betaald parkeren ook een middel kan zijn om klanten te binden. Belangrijk daarbij is dat zoveel mogelijk voor parkeren achteraf betaald wordt en dat parkeerrechten digitaal worden opgeslagen. Op deze manier kan maatwerk worden verricht en worden maatregelen mogelijk als het tweede uur gratis. Of loyaliteitsprogramma’s waarmee winkeliers parkeertegoed kunnen teruggeven. Het scenario Gratis Betaald Parkeren beschrijft een aantal van de mogelijkheden in deze. Belangrijk punt blijft de financiële consequenties van de verschillende maatregelen. Per scenario wordt een overzicht gegeven van de geschatte financiële effecten ten opzichte van het huidige parkeerregime. De verschillen tussen de scenario’s zijn aanzienlijk. Dit is een belangrijke reden waarom Venray wordt geadviseerd om gebruik te maken van het scenario Gratis Betaald Parkeren. Daarbij de kanttekening dat effecten van maatregelen in combinatie met economische ontwikkelingen het lastig maken om exact de financiële gevolgen aan te geven. Een overall overzicht van de globale schattingen van de effecten op de parkeerbegroting voor ieder scenario staat beschreven op blz. 20. In dat overzicht is nog niet meegenomen wat het effect is van een scenario op een belangrijk onderdeel van de parkeerbegroting: de doorberekening van overhead kosten. Vooralsnog is deze in alle scenario’s hetzelfde verondersteld.
2
Scenario 0: Huidige parkeerregime handhaven Het huidige parkeerregime bestaat uit betaald parkeren in het centrum en, ter voorkoming van uitwijkgedrag, in wijken daaromheen op diverse plaatsen vergunninghoudersgebieden. Ter stimulering van het gebruik van parkeerplaatsen achter slagbomen (parkeergarage Gouden Leeuw en de terreinen Blekerveld en Raadhuisplein) worden er twee tarieven gehanteerd, het laagste tarief geldt achter de slagboom. Daarnaast wordt er aan de St. Jozefweg een goedkoop alternatief geboden voor langparkeerders in de vorm van 1 euro per dag.
Parkeergedrag Iedere vier jaar maakt Venray de balans op inzake het gebruik van de parkeerplaatsen. Het laatste onderzoek heeft in de zomer van 2014 plaatsgevonden. Daaruit zijn onder andere de volgende conclusies getrokken: De zaterdagmiddag is het maatgevende moment van de parkeerbezetting in Venray. In lijn met de landelijke trend blijft de parkeerbezetting in het centrum dalen. Ten opzichte van 2010 zijn er op het drukste moment 140 geparkeerde voertuigen minder geteld. De maximale bezetting in het centrum is daarmee gedaald van 66% in 2010 naar 56% in 2014. Het totaal aantal parkeeruren (betaald parkeren) is in de periode 2011 tot 2013 gedaald met 8,6%%. Achter slagbomen (garage en terreinen) is het aantal parkeeruren minder gedaald, namelijk met 2%. Achter slagbomen is de gemiddelde verblijfsduur gedaald van 67 minuten in 2011 naar 62 minuten in 2013. Het uitwijkgedrag door bezoekers en werknemers naar ongereguleerde gebieden is afgenomen.
3
Financiën Op basis van de huidige kosten en baten blijkt de parkeerbegroting jaarlijks een tekort te hebben van ca. €180.000 (exclusief compensatie kostenverdeelstaat). In het verleden is een parkeerreserve opgebouwd. Deze is primair bedoeld voor (vervangings)investeringen en eventuele uitbreidingen, maar wordt ook gebruikt voor het opvangen van schommelingen in de parkeerexploitatie. Als Venray het huidige parkeerregime handhaaft, dan zijn maatregelen noodzakelijk om kosten te drukken en/of inkomsten te verhogen om zo weer te komen tot een kostendekkende parkeerexploitatie. Vandaag de dag is er te weinig maatschappelijk draagvlak om de inkomsten te verhogen door aan de tarievenknop te draaien. Daardoor zal een integrale tariefsverhoging vooral leiden tot minder parkeeruren. En dat is juist tegengesteld aan hetgeen iedereen wil bereiken.
Dat betekent dat de focus moet liggen op:
Kostenverlaging. Het belangrijkste deel van de kosten bestaat uit: o Kapitaallasten parkeergarage Gouden Leeuw o Kapitaallasten parkeerapparatuur o Personeelslasten o Doorberekende overhead Bezuinigen zal daarom vooral neerkomen op efficiënter werken. Gezien de ontwikkelingen in de parkeermarkt is het onderdeel handhaving daarvoor de eerst aangewezen kandidaat. Met slimme handhaving (o.a. informatie-gestuurd handhaven en, waar mogelijk, meer op individuele basis controles uitvoeren) is rendement te behalen. Op basis van ervaringen bij andere gemeenten is de verwachting dat een taakstelling van een jaarlijkse besparing van €100.000 reëel haalbaar is. Daarnaast is het in alle scenario’s mogelijk om de vaste lasten van de parkeergarage Gouden Leeuw te verlagen door niet in 40 jaar af te schrijven, maar in 60 jaar. Tevens bestaat de mogelijkheid om niet geheel tot 0 af te schrijven (Restwaarde: 20%). Daarmee is een jaarlijkse besparing mogelijk van naar schatting zo’n €107.000.
4
Inkomstenverhoging. Omdat een integraal hoger tarief naar verwachting niet gaat leiden tot noemenswaardig meer inkomsten, zal de focus van maatregelen moeten liggen op het verkopen van meer parkeeruren. Oftewel: meer bezoekers trekken die langer blijven en vaker terugkomen. Binnen het huidige parkeerregime heeft de gemeente daar weinig mogelijkheden voor. En sowieso zal het streven van meer parkeeruren een gezamenlijke inspanning moeten zijn van gemeente en centrumondernemers.
Opmerkingen:
Zoals ook door de winkeliers aangegeven is er in het huidige beleid behoefte aan meer bezoekers die achteraf betalen voor het parkeren. Met achteraf betalen is er namelijk geen eindtijd aan het bezoek vastgelegd en is er geen kans op een bekeuring. Dit zijn belangrijke voorwaarden voor een goed verblijfsklimaat. Een manier om achteraf betalen te stimuleren is om, net als nu al het geval is, de terreinen en de garage achter slagbomen goedkoper te maken dan straatparkeren. Een andere manier is om zoveel mogelijk mensen die op straat parkeren te verleiden gebruik te maken van het zogeheten belparkeren. Nu al kan in Venray gebruik gemaakt worden van belparkeren, maar wordt nog niet iedere provider van belparkeren ondersteund. Dat zal in dit scenario (en eigenlijk in ieder scenario met betaald parkeren) snel moeten veranderen.
Handhaving is een belangrijk onderdeel van de beleving. In Venray is daarover de afgelopen jaren behoorlijk wat te doen geweest. Bij een gastvrij centrum hoort een klantvriendelijke manier van handhaven. Dit betekent onder andere dat in geval van twijfel niet bekeurd wordt. Dit is vooral een kwestie van afspraken maken over de werkwijze. Dit aspect van handhaving zal geen invloed hebben op kosten of inkomsten.
In het scenario van betaald parkeren kan overwogen worden de winkeliers tegemoet te treden door bijvoorbeeld op werkdagen de betaaltijden pas in te laten gaan om 11:00. Met dit gebaar wordt de mogelijkheid geboden om toch gratis te parkeren als men boodschappen doet in het centrum van Venray. Wat dit financieel betekent is lastig in te schatten. Onderstaande grafieken geven de omzet weer van parkeerterreinen Blekersveld en Raadhuisplein verdeeld over de uren van de dag, maar voor alle dagen in de week (incl. zaterdag). Hieruit valt af te leiden dat ongeveer 6% van de parkeeromzet in deze periode valt (09:00 – 11:00). Als deze lijn toepasbaar is voor het hele ‘betaald parkeren’-gebied, dat zou dat een jaarlijkse inkomstenderving betekenen van €85.000. Daar komt nog bij een deel van de omzet van de mensen die voor elf uur komen en na elf uur vertrekken. Tussen 11:00 en 12:00 uur wordt 9% van de omzet afgerekend. Hier zal dus een deel toebehoren aan de parkeeruren vóór elf uur. Door de zaterdag niet mee te nemen zal het bedrag aan inkomstenderving weer wat lager uitvallen. Indicatie van de inkomstenderving ten gevolge van deze maatregel (pas om 11:00 uur beginnen met betaald parkeren): €125.000.
Gemiddelde omzetverdeling over de dag parkeerterreinen Blekersveld en Raadhuisplein
5
Scenario 1: Alles vrij laten Betaald parkeren wordt door bezoekers vaak ervaren als een weerstandsfactor om een centrum te bezoeken. De meest eenvoudige manier om deze weerstand weg te halen is om het parkeren weer helemaal vrij te maken (geen enkele vorm van regulering). Dit betekent dat alle parkeerautomaten en slagbomen verdwijnen (ook die in parkeergarage de Gouden Leeuw). Wat mogen we dan van de parkeersituatie verwachten?
Parkeergedrag Betaald parkeren is ooit ingevoerd om er voor te zorgen dat de parkeerplaatsen in het centrum vooral beschikbaar waren voor bezoekers en bewoners van het centrum. Door het regime van betaald parkeren werd parkeren in het centrum voor medewerkers van winkels en bedrijven/instellingen erg onaantrekkelijk. Bij het afschaffen van betaald parkeren vervalt deze drempel. De verwachting is dat werknemers die nu in de randen rond het centrum staan dus weer terug zullen keren naar de parkeerplaatsen in het centrum. De vraag is wat dit betekent voor de bereikbaarheid van het centrum voor de doelgroepen bezoekers en bewoners van het centrum. Het centrumgebied bestaat uit de deelgebieden C1, C2, C3, C4 en C5, zie kaartje. Daarover het volgende. Algemeen: Parkeercapaciteit in het centrum is 1.572 pp De (piek)bezetting op een doordeweekse dag (werkdag middag) en een zaterdagmiddag is respectievelijk 30% en 56% De restcapaciteit op beide momenten (op basis van een maximaal acceptabele parkeerdruk van 85%) bedraagt resp. 850 en 450 pp. De cijfers zijn gebaseerd op een gemiddelde parkeersituatie, zoals vastgesteld in het parkeeronderzoek van 2014 (eind juni/begin juli). Geen rekening wordt gehouden met schommelingen in de parkeerbehoefte, bijvoorbeeld op bijzondere dagen als feestdagen en evenementen. Ter vergelijk: de restcapaciteit bedroeg in 2010 op een doordeweekse dag en zaterdag 630 pp om 300 pp. Mogelijk dat in 2014 op een iets rustiger moment het parkeeronderzoek is uitgevoerd. Op het moment dat het parkeren in de binnenstad gratis wordt, is het de verwachting dat de werknemers en bezoekers die nu in de gereguleerde en gratis schil parkeren, en een bestemming hebben in de binnenstad, veelal zullen gaan parkeren in de binnenstad. Dat is dichterbij. Gereguleerde schil: In de gereguleerde schil rondom de binnenstad zijn 846 gereguleerde parkeerplaatsen (betaald en vergunningparkeren); In de binnenstad zijn maar beperkt vergunningen afgegeven aan werknemers. De meeste werknemers aan wie vergunningen zijn uitgegeven parkeren in de gereguleerde schil rondom de binnenstad. Op een werkdag staan ca. 125 zakelijke vergunninghouders in de schil geparkeerd en ca. 110 bewoners. Van de zakelijke vergunninghouders kunnen we ervan uitgaan dat nagenoeg iedere werknemer een bestemming heeft in de binnenstad. Voor bewoners gaan we ervan uit dat hun woonadres ook in de schil is. Zij zullen bij gratis parkeren op dezelfde plaatsen blijven staan. Op een werkdag staan maar beperkt bezoekers in de gereguleerde schil (ca. 15). Bezoekers parkeren nu al zo dicht mogelijk bij de eindbestemming (op de beste plaatsen).
6
Gratis schil: In de gratis schil rondom de binnenstad vindt eveneens uitwijkgedrag plaats. Op basis van het parkeeronderzoek wordt vastgesteld dat ca. 30% toebehoort aan werknemers en ca. 19% aan bezoekers; Voor werknemers kunnen we ervan uitgaan dat 90% een bestemming in het centrum heeft. Bezoekers zullen niet allemaal de bestemming binnenstad hebben (zit ook bezoek van bewoners bij). Inschatting: ca. 35%. Op een werkdag middag staan 1.390 auto’s in de schil, waarvan ca. 1150 in de gratis schil. In totaal zijn ca. 310 auto’s behoren bij werknemers die gericht zijn op het centrum en ca. 80 auto’s van uitwijkende bezoekers. Resumé: Op basis van bovenstaande ziet de verplaatsing van werknemers/bezoekers er als volgt uit. Vanuit:
gereguleerde schil
gratis schil
Verplaatsing werknemers naar binnenstad
125
310
Verplaatsing bezoekers naar binnenstad
nihil
80
totaal:
515
Doordeweekse dag (werkdag middag): Op een doordeweekse dag is restcapaciteit in de binnenstad 850 pp. Een extra parkeerbehoefte van 515 kan worden opgevangen in de binnenstad op een gemiddelde doordeweekse dag. Bepaalde locaties zullen als eerste bezet worden door werknemers (zo dicht mogelijk bij de bestemming). Dit betekent dat er rondom die locaties in beperkt mate zoekverkeer kan ontstaan en bezoekers zullen moeten uitwijken naar plaatsen in de binnenstad, die iets verderop liggen. Zaterdag Op zaterdag is geen onderzoek gedaan naar de verdeling in doelgroepen (bewoners/werknemers/bezoekers). Op basis van de bezettingscijfers in de schil is de inschatting dat in gelijke mate uitwijkgedrag plaatsvindt door werknemers en bezoekers samen (minder werknemers, maar meer bezoekers). De parkeerdruk in de schil is hoger dan op een doordeweekse dag en de nachtsituatie waarop alleen bewonersparkeren plaatsvindt. Op zaterdag is echter standaard meer bezoek in de binnenstad, waardoor de beschikbare restcapaciteit ca. 450 pp bedraagt. Dit is een gemiddelde zaterdag. Op drukkere momenten zal (beduidend) minder restcapaciteit zijn. Een aanvullende parkeerbehoefte van 515 plaatsen kan net niet worden opgevangen in de binnenstad. Dit betekent ingeval van gratis parkeren in de binnenstad dat ook de schil rondom de binnenstad (op dit moment ook gereguleerd) tevens een rol vervult voor het opvangen van de parkeerbehoefte van de binnenstad. Ten opzichte van de huidige situatie zal een deel van de bezoekers van de binnenstad op zaterdagmiddag verder moeten lopen. Tevens zal het vinden van een vrije parkeerplaats meer moeite kosten, waardoor meer zoekverkeer ontstaat. Conclusie: Op werkdagen is de verwachting dat getalsmatig er in het centrum van Venray voldoende parkeerplaatsen zijn om in de behoefte te voorzien. Op zaterdag daarentegen zal het vol lopen, en bij
7
de wat drukkere zaterdagen overlopen naar de schilwijken. Het is twijfelachtig of op een zaterdag bezoekers en bewoners blij zullen zijn met de bereikbaarheid van het centrum. Daarbij spelen in ieder geval twee aspecten een rol:
Bezettingspercentage. Het kennisinstituut CROW produceert kengetallen voor parkeernormen. Daarbij houdt men er rekening mee dat voor straatparkeren geldt dat bij een bezetting van boven de 85% in de beleving de parkeerplaatsen vol staan. In ieder geval leiden hogere bezettingspercentages tot veel zoekverkeer. Voor geconcentreerde parkeervoorzieningen (maaiveld-terreinen of een parkeergarage) ligt dit percentage hoger.
Loopafstanden. Zoals in de CROW kengetallen voor parkeernormen is aangegeven zijn maximaal acceptabele loopafstanden voor bewoners anders dan die voor bezoekers en die weer anders dan voor werknemers. In de uitwerking is nader onderzoek nodig om vast te stellen of met name voor bewoners op specifieke plaatsen exclusieve parkeerrechten uitgegeven moeten worden.
Opmerking: Tijdens de workshop van 30 maart was één van de scenario’s het afschaffen van betaald parkeren en alles vrij laten (geen parkeerregulering). Op dat moment bestond er in de werkgroepen geen draagvlak voor dit scenario. Winkeliers hebben wel aangegeven met hun personeel afspraken te kunnen en willen maken over de plaatsen waar hun personeel in dat geval de auto parkeert. Als zij daar in voldoende mate in slagen, dan is een goede autobereikbaarheid van het centrum van Venray ook mogelijk zonder regulering. Zonder parkeerregulering zijn er echter geen wettelijke middelen om een dergelijk parkeergedrag door werknemers af te dwingen. Een complicatie in deze is dat het afschaffen van parkeerregulering makkelijker is dan het (weer) aanzetten.
Parkeerbalans Venray Het centrumgebied bestaat uit de deelgebieden C1, C2, C3, C4 en C5. De overige deelgebieden (N1, N2, NW, O1, O2, W, Z1 en Z2) vormen de schil rondom het centrum van Venray.
8
Financiën Door het schrappen van betaald parkeren komt er een volledig ander financieel plaatje. In grote lijnen zijn deze op basis van de gegevens 2014 als volgt: Kosten (omzetderving op basis van gegevens 2014): Vervallen parkeerinkomsten: o Omzet straatparkeren: o Omzet Gouden Leeuw: o Omzet Raadhuisplein en Blekersveld: Vervallen van naheffingen: Vervallen inkomsten vergunningen: TOTAAL: Besparingen: Minder personele lasten: Minder externe beheerkosten: Anders afschrijven:
€633.000 €263.000 €527.000 €260.000 €145.000 € 1.828.000
TOTAAL:
€271.000 €417.000 €107.000 € 795.000
Eenmalige kosten: Frictiekosten personeel (Geschat): Terugbetalen deel BTW Gouden Leeuw: Terugbetalen deel BTW overige: Desinvesteringen: TOTAAL:
€538.000 €432.000 €22.000 €266.000 € 1.258.000
Opmerking: Kosten die in dit scenario behouden blijven zijn, bijvoorbeeld: Rente en afschrijving Gouden Leeuw: €521.000 Rente en afschrijving Parkeerbureau: €51.000 Technisch beheer Gouden Leeuw: €125.000 Opmerkingen: In de huidige parkeerexploitatie zit ook een post met doorbelasting van overhead kosten. De hoogte is gekoppeld aan het aantal FTE personeel. In dit scenario zal er minder doorbelasting plaatsvinden. Echter, daarmee zijn op gemeentelijk niveau de kosten nog niet verdwenen. De operationele kosten van de parkeergarage zullen lager zijn dan nu het geval is, bijvoorbeeld omdat er geen betalingen meer plaats zullen vinden en de beheertaken veelal beperkt blijven technisch beheer. De verwachting is dat de kosten dan beperkt kunnen blijven tot €125.000 per jaar. Beheer straatparkeren komt volledig te vervallen. Het terugbetalen van het resterende deel BTW van de parkeergarage is hier opgenomen als een eenmalige kostenpost. Deze kan ook worden afgeschreven en dan als structurele last van €32.000 worden meegenomen.
9
Conclusie Hoewel cijfermatig kan worden voorzien in de parkeerbehoefte kent dit scenario een aantal pijnpunten: Bewoners in (en direct buiten) het centrum zijn niet langer verzekerd van een parkeerplaats dichtbij huis. Dit geldt met name voor de zaterdag. Ondanks de goede voornemens zal (winkel)personeel geneigd zijn de beste plaatsen in te nemen, zeker met regenweer, waardoor bezoekers en bewoners verder moeten lopen. Op de meest aantrekkelijke locaties zal op zaterdag sprake zijn van een aanzienlijke hoeveelheid zoekverkeer dat op zoek is naar het laatste plaatsje. Op drukke zaterdagen is de capaciteit in de schilwijken noodzakelijk om aan de vraag te kunnen voldoen. Door de hoge vaste lasten leidt dit scenario tot een serieus financieel tekort op de parkeerexploitatie (zie samenvatting financiën op blz. 20). Een eventuele verkoop van het Parkeerbureau kan de jaarlijkse kosten verlagen. Alleen aan kapitaallasten kan dit mogelijk zo’n €51.000 schelen.
10
Scenario 2: Blauwe Zone
Bij een Blauwe Zone geldt dat er slechts gedurende een beperkte duur geparkeerd mag worden. Om dat te kunnen verifiëren is een parkeerschijf verplicht. Belanghebbenden, zoals bewoners, kunnen een ontheffing aanvragen. Bij een blauwe zone is handhaving dus nog steeds nodig. Wel kan de handhavingsinspanning aanzienlijk worden teruggebracht. Uit de afstemming met de belanghebbenden is diverse keren de wens uitgesproken voor een Blauwe Zone met 4 uur gratis parkeren. Meer gebruikelijk is een tijdsperiode van twee of maximaal drie uur. Binnen twee uur is ongeveer 80% van de bezoekers vertrokken (op basis van de cijfers over de parkeerplaatsen achter slagbomen) en na drie uur 95%. Hoe langer de periode, hoe meer aantrekkelijk de plaatsen worden voor langparkeerders (in de regel werknemers). Ook onder bezoekers kan het voorkomen dat twee of drie uur niet voldoende is. Daarom is het aan te raden om op loopafstand van het centrum toch ook parkeercapaciteit aan te bieden zonder parkeerduurbeperking. Als deze gratis wordt aangeboden, dan bestaat de kans dat de capaciteit volledig bezet wordt door werknemers. Vandaar het voorstel om de parkeergarage betaald parkeren te laten, bijvoorbeeld met een tarief van €0,50 per 20 minuten, maar de eerste twee of drie uur gratis te laten zijn. Aan werknemers kunnen dan goedkope abonnementen worden verstrekt, zodat de parkeergarage enerzijds de bezoekers van het centrum faciliteert, met name de bezoekers die langer verblijven, en de restcapaciteit benut met abonnementhouders.
11
Afbeeldingen: Overzichten van de verblijfstijden achter slagbomen In het scenario Blauwe Zone kan er in het centrum niet geparkeerd worden door werknemers. Voor deze doelgroep zullen buiten het beperkt aantal abonnementen in de parkeergarage, plaatsen elders beschikbaar moeten blijven zonder betaling en zonder parkeerduurbeperking. In principe kunnen dat dezelfde plaatsen zijn als waar ze nu staan, bijvoorbeeld de St. Jozefweg maar dan gratis. Opmerking: in woonstraten waar nu exclusief door vergunninghouders kan worden geparkeerd kan een blauwe zone worden ingevoerd. Voor de bewoners in die gebieden verandert er daarmee relatief weinig.
Parkeergedrag Een blauwe zone maakt het voor werknemers lastig om in het centrum te parkeren. Daarmee wordt het doel bereikt dat de plaatsen in het centrum vooral beschikbaar zijn voor bezoekers (parkeerschijf) en bewoners (ontheffingen). Ook kan via ontheffingen op specifieke locaties in het gebied in beperkte mate werknemersparkeren worden ondersteund. In combinatie met de mogelijkheid van gratis en ongelimiteerd parkeren op locaties wat verder weg van het centrum kan met een blauwe zone in principe iedere doelgroep worden gefaciliteerd. Opmerking: met een blauwe zone is er voor bezoekers weinig reden meer om uit te wijken naar de wijken aan de rand van het centrum. En voor werknemers bieden we ook gratis alternatieven aan dichtbij de rand van het centrum. Daarom is het raadzaam om in een uitvoeringsprogramma de grenzen van het gebied van parkeerregulering kritisch te bekijken. De verwachting is dat een aantal schilwijken waarschijnlijk geen regulering meer nodig zal hebben.
Financiën Kosten (omzetderving op basis van gegevens 2014): • Vervallen parkeerinkomsten: • Omzet straatparkeren: • Omzet Gouden Leeuw: • Omzet Raadhuisplein en Blekersveld: • Vervallen van naheffingen: • Minder vergunningen/ontheffingen: TOTAAL: Besparingen: • Loonkosten personeel/handhaving: • Overige besparingen (versoberen beheer): • Anders afschrijven:
€633.000 €263.000 €527.000 €273.000 € 67.000 € 1.763.000 € 164.000 € 327.000 €107.000
12
TOTAAL:
€ 477.000
Eenmalige kosten: Frictiekosten personeel (Geschat): Terugbetalen deel BTW Gouden Leeuw: Terugbetalen deel BTW overige: Desinvesteringen: TOTAAL:
€187.000 €432.000 €22.000 €266.000 € 907.000
Opmerking: Kosten die ook in dit scenario behouden blijven zijn, bijvoorbeeld: Rente en afschrijving Gouden Leeuw: €521.000 Rente en afschrijving Parkeerbureau: €51.000 Operationele kosten Gouden Leeuw: €130.000
13
Scenario 3: ‘Gratis’ Betaald Parkeren Op het moment dat betaald parkeren gehandhaafd blijft kan ook gekozen worden voor een benadering waarbij in een nauwe samenwerking met de centrum-ondernemers actiegericht van betaald parkeren een marketing-instrument gemaakt wordt. Waar moet dan aan gedacht worden? De volgende mogelijkheden worden hier en daar al toegepast:
Stimuleren Belparkeren: Gepast Parkeren (Helmond) / Gastvrij Parkeren (Beverwijk) Belparkeren is een betaalwijze die niet meer uit de parkeerwereld is weg te denken. In grote steden ligt het percentage van parkeertransacties die betaald worden via een provider van belparkeren al boven de 50%. Steeds meer consumenten zullen van de gemeente eisen dat zij ook in Venray voor parkeren kunnen betalen door zich aan te melden bij hun provider. Winkeliers zullen deze vorm van betalen aanmoedigen, omdat het achteraf betalen is en per minuut wordt afgerekend (eerlijker). Om de gastvrijheid verder te verbeteren is het eigenlijk noodzakelijk dat iemand met een contract bij één van de providers van belparkeren op basis van dit contract ook geautomatiseerd de parkeergarage en de terreinen met slagbomen kan in- en uitrijden. In Venray gebeurt dat nu al voor een beperkt aantal providers. Wat daarvoor vooral nodig is zijn camera’s voor kentekenherkenning bij in- en uitgang en medewerking van de leverancier van de parkeerapparatuur en van de overige providers. Naast het gevoel van welkom zijn (omdat de slagboom automatisch opent) is ook een belangrijk winstpunt in deze systematiek dat deze bezoeker niet meer langs de kassa hoeft. Daarmee komt vanzelf minder focus op het tarief, wat de weerstand tegen betaald parkeren verder verlaagt. In een gemeente als Venray is het niet voldoende om enkel belparkeren technisch mogelijk te maken. Daarvoor wordt er door de gemiddelde parkeerder te weinig keren betaald voor parkeren. Een promotiecampagne kan daarbij geweldig helpen. In Beverwijk krijgen belparkeerders het parkeergeld behorende bij het tweede uur als parkeertegoed terug. Rondom deze geste is vervolgens samen met de winkeliers een actieprogramma ontwikkeld. In Helmond hebben ze vergelijkbare acties uitgezet en zijn ze recent gestart met een loyaliteitsprogramma, waarmee winkeliers op eenvoudige wijze parkeergeld als parkeertegoed kunnen teruggeven aan hun klanten, bij voorkeur als onderdeel van een breder loyaliteitsprogramma. De eerste voortekenen over het effect van een dergelijke vorm van communiceren, gekoppeld aan iets vervelends als betaald parkeren zijn zeer hoopgevend. Met belparkeren zijn kosten gemoeid, zowel voor de gemeente als voor de gebruiker. De gebruiker betaalt in de regel zo’n €0,25 per parkeertransactie of €2,00 abonnementskosten per maand. Daar bovenop betaalt de gemeente aan de provider ca. 2% van de parkeeromzet die via belparkeren is verkregen. Daarnaast dient een geringe aanpassing plaats te vinden van de bebording. Ter promotie is het wenselijk om een promotiecampagne in te richten. Op basis van de praktijk elders lijkt een eenmalig bedrag van €40.000 wenselijk, wat vooral ingezet kan worden voor communicatie en zaken als het inzetten van promotieteams. Providers van belparkeren dragen vaak ook hun steentje bij, bijvoorbeeld door geen inschrijfkosten te rekenen of tijdelijk af te zien van abonnementskosten. De gemeente kan er ook voor kiezen om gedurende een bepaalde periode de abonnementskosten voor eigen rekening te nemen. In dat geval zal het budget naar boven toe moeten worden bijgesteld. Bijvoorbeeld: bij 3.000 deelnemers moet per jaar naar schatting €50.000 worden afgerekend aan transactiekosten/abonnementskosten.
14
Opmerking: zowel Beverwijk als Helmond (en recent Weert) hebben het belparkeren uitgebreid met pasparkeren. Deelnemers van Gepast Parkeren Helmond krijgen ook een pasje. Op de grote parkeerterreinen in de stad staan paslezers. De pas aanbieden bij de paslezer staat gelijk aan aanmelden bij een provider van belparkeren. Na afloop de pas opnieuw aanbieden bij de paslezer is de afmelding. Zo is belparkeren ook bereikbaar voor niet-smartphone gebruikers. Bel- en pasparkeren zijn in beide steden volledig geïntegreerd, wat wil zeggen dat een aanmelding die met de telefoon is aangemeld met de pas kan worden afgemeld (of andersom). Ook met het invoeren van pasparkeren zijn kosten gemoeid, bijvoorbeeld voor de aanschaf en installatie van paslezers en het beheer en onderhoud van een website voor de uitgifte van passen. De kosten worden als volgt ingeschat: initieel €50.000 en jaarlijks €7.500.
Achter slagbomen het tweede uur gratis Door gedeeltelijk het tweede uur gratis aan te bieden, zoals in Helmond en Beverwijk, wordt langer verblijven gestimuleerd. Dit gebaar wordt in beide steden door winkeliers als zeer positief ervaren. Voor een werkelijk effect van de maatregel is het belangrijk dat ook winkeliers achter het initiatief staan en aanvullend een actieprogramma definiëren dat complementair is aan de parkeermaatregel. Zo loopt op dit moment in Helmond een pilot met 40 ondernemers die via de pas van Gepast Parkeren Helmond aanvullend parkeertegoed kunnen teruggeven aan hun klanten. De eerste ervaringen zijn zeer positief. Op basis van de huidige omzetten is de inschatting dat achter slagbomen het tweede uur gratis maken voor Venray €200.000 minder inkomsten betekent. Dit is exclusief een verschuiving die zal plaatsvinden van straatparkeren naar parkeren achter slagbomen. Dit bedrag is te groot om daarmee ook voor de toekomst nog te komen tot een sluitende parkeerbegroting. Daarom zal deze maatregel naar verwachting slechts een beperkte duur kunnen hebben, bijvoorbeeld voor de periode tot eind 2016.
Vaste bezoeker van Venray Er kan voor gekozen worden om maatregelen als het tweede uur gratis te beperken tot de doelgroep van regelmatig terugkerende bezoekers van Venray. Het krachtige van deze benadering is dat deze doelgroep vervolgens meer faciliteiten geboden kunnen worden. Tijdens de workshop is door ondernemers bijvoorbeeld de suggestie gedaan om met een golfkarretje de mensen van en naar de parkeergarage te vervoeren. Dit kan een dienst zijn voor deze specifieke doelgroep. Ook kan deze doelgroep extra gratis momenten worden aangeboden, bijvoorbeeld rondom de feestdagen. Op deze manier kan een betere binding met de vaste bezoeker worden opgebouwd. Geregistreerde klanten worden bij voorkeur belparkeerders die extra voordelen krijgen, zoals bijvoorbeeld: o Vroegkorting: tot 11:00 gratis parkeren o Heel 2015 de eerste twee uur gratis o Op speciale dagen extra korting, bij voorkeur in combinatie met aankopen o Teruggeven van parkeergeld in de vorm van kortingen op producten van centrumwinkeliers o Laag dagtarief op specifieke locaties (achter slagbomen) o Gratis parkeren na winkelsluiting (18:00 uur in plaats van 19:00 uur)
15
Als gekozen wordt voor een registratie van ‘vaste bezoeker van Venray’, dan wordt het ook mogelijk om als gemeente samen op te trekken met de winkeliers. Er kunnen gezamenlijke acties worden gedefinieerd en aanvullende afspraken worden gemaakt wie welke kosten voor haar rekening neemt. Op deze manier wordt invulling gegeven aan de groeiende behoefte (en noodzaak!) tot een meer publiek-private samenwerking in het economisch vitaal houden van een centrum. De gemeente kan hiervoor een vast bedrag reserveren waarmee de winkeliers vervolgens acties kunnen definiëren en bijbetalen wanneer de inkomstenderving het afgesproken bedrag overschrijden.
Gratis parkeren op specifieke locaties Differentiatie kan ook plaatsvinden naar locatie. Om winkeliers tegemoet te komen kan een scenario zijn om op de beste plaatsen betaald parkeren te behouden, maar tevens gratis alternatieven te bieden. Een dergelijke benadering biedt de volgende voordelen: De beste plaatsen worden niet bezet door werknemers, maar blijven volledig beschikbaar voor bezoekers (die bereid zijn voor deze plaatsen te betalen) en bewoners met een vergunning. Voor bezoekers die niet willen betalen (en nu uitwijken naar andere gemeenten) creëren we aantrekkelijke gratis alternatieven op loopafstand van de binnenstad. Er zal veel minder sprake zijn van zoekverkeer in de straten rondom de binnenstad dan in de scenario’s zonder betaald parkeren. Met deze aanpak wordt iedere doelgroep gefaciliteerd, waardoor winkeliers en bewoners van het centrum tevreden zullen zijn. In de praktijk zullen betaalde parkeerlocaties ook voldoende gebruikt worden. Om te voorkomen dat teveel werknemers/bewoners op de gratis plaatsen gaan staan zal iets van regulering (blauwe zone van 3 uur) moeten worden ingevoerd. Daarbij kan dan weer wel in beperkte mate ontheffingen worden uitgegeven, bijvoorbeeld voor bewoners die pal naast één van de parkeerterreinen wonen. Verschillende locaties met een (zeer) lage bezetting komen mogelijk voor in aanmerking voor de gratis variant. Hieronder volgen enkele kandidaten met tussen haakjes de max. bezetting op zaterdagmiddag:
Noordkant: o P-terrein Hoenderstraat (92 pp), bezetting gering. Omzet: €0 o P-terrein Jozefweg (101 pp), bezetting ca. 50%: Omzet: €30.000
Zuidkant: o P-terrein Kennedyplein (cap. 121 pp), bezetting max. 46 %. Omzet: €11.000
16
Opmerking: In dit scenario wordt gekeken naar meerdere mogelijkheden om binnen het regime van betaald parkeren gratis parkeren aan te kunnen bieden. Hierbij wordt vooral ingespeeld op het creëren van een betere beleving bij parkeren. Uiteraard kosten deze maatregelen omzet, zonder dat de beheerskosten noemenswaardig dalen. De gedachte is dat door meer gratis parkeren aan te bieden het mogelijk wordt om het reguliere tarief iets te verhogen en zo iets van de inkomstenderving te compenseren. Communicatie is daarbij extreem belangrijk. De focus moet liggen op het gratis parkeren dat mogelijk wordt gemaakt. In de context van Venray zou bijvoorbeeld overgestapt kunnen worden naar een uniform tarief van €0,50 per 20 minuten, zowel op straat als achter slagbomen. Het straatparkeren wordt daarmee een fractie goedkoper, maar het achter slagbomen parkeren iets duurder. De exacte financiële effecten zijn lastig te voorspellen, omdat met kortere tijdseenheden wordt gerekend. Dat is in ieder geval eerlijker.
17
Advies Het scenario 0 (niets veranderen) heeft weinig maatschappelijk draagvlak. De economische omstandigheden dwingen de gemeente tot het zetten van stappen. Het scenario’s 1 (alles vrij laten) oogt sympathiek en zal, ondanks weinig draagvlak tijdens de workshop, kunnen rekenen op bijval vanuit een aantal maatschappelijke groeperingen. De nadelen zijn echter aanzienlijk, zowel financieel als qua bereikbaarheid (parkeren door werknemers) en leefbaarheid. De verwachting is dat met name op zaterdagen de parkeerdruk in het centrum aanzienlijk is en de leefbaarheid/verkeersveiligheid afneemt door de hoeveelheid zoekverkeer. Het scenario 2 (Blauwe Zone) heeft nagenoeg dezelfde voordelen van scenario 1 en geeft meer mogelijkheden om de parkeerdruk binnen acceptabele grenzen te houden. Vandaar ook dat dit scenario tijdens de workshop de voorkeur kreeg van de meeste deelnemers. De financiële last is echter van alle oplossingen de zwaarste, vooral ook omdat nog steeds gehandhaafd moet worden. Daar komt bij dat de effecten op de bezoekersaantallen mogelijk behoorlijk worden overschat. In dat geval worden de extra bezoekersuren duur betaald. Onduidelijk is daarbij wie deze kosten, geschat structureel 1,3 miljoen euro, voor zijn rekening krijgt. Het scenario 3 (‘Gratis’ Betaald Parkeren) biedt de meeste mogelijkheden om de effecten op de parkeerexploitatie te beperken en het effect op het bezoekersgedrag te maximaliseren. Voorwaarde is wel dat er een samenwerking tot stand komt tussen gemeente en winkeliers. Advies is om de pijlen daarbij te richten op de vaste bezoeker van Venray, waarbij deze vooral verleid wordt om langer te blijven en vaker terug te komen. De volgende maatregelen kunnen bijdragen aan een betere beleving van parkeren in Venray: Op Kennedyplein en St. Jozefweg voor iedereen gratis parkeren aanbieden middels een blauwe zone met drie uur gratis parkeren. Hierbij zijn in beperkte mate ontheffingen mogelijk. Een promotiecampagne starten om zoveel mogelijk mensen aan het belparkeren (= achteraf betaald parkeren te krijgen). Iedereen de mogelijkheid geven om zich te laten registreren als Vaste bezoeker van Venray en deze tot eind 2017 diverse voordelen te bieden, zoals het 2e uur gratis achter slagbomen. Een Vaste bezoeker van Venray tot 11.00 uur gratis parkeren aan te bieden. Samen met de winkeliers aanvullende maatregelen definiëren en daarvoor als gemeente een jaarlijks een vooraf gelimiteerd bedrag beschikbaar stellen. Een van de eerste opties daar bij is de keuze voor het al dan niet aanbieden van pasparkeren. Samen met de beheerder de verdere mogelijkheden van besparingen onderzoeken, waarbij in eerste instantie de focus zal liggen op handhaving. De kosten van dit programma, zeg tot eind 2017, te financieren vanuit Reserve Parkeren.
Uitvoering Qua planning kunnen een aantal zaken snel geregeld worden en hebben andere wat extra tijd nodig. In 2015 kan een besluit worden genomen en invulling gegeven worden per 1/1/2016 aan de volgende onderwerpen: Bepaling van de gratis locaties plus de inrichting daarvan Brede invoering van belparkeren Samen met beheerder besparingsmogelijkheden op handhaving onderzoeken en implementeren
18
Tevens zal in 2015 een start gemaakt kunnen worden met het programma Vaste klant van Venray en met de bepaling van de voordelen die daarvoor beschikbaar zijn. Niet alleen vanuit de gemeente, maar ook vanuit de winkeliers. De verwachting is dat invoering dan kan plaatsvinden in de zomer van 2016.
Te verwachten financiële effecten Jaarlijkse kosten t/m 2017 te betalen uit de Reserve Parkeren (omzetderving op basis van gegevens 2014 en onder de aanname van 50% registratie): Omzetderving straatparkeren (tot 11 uur gratis en verplaatsing): € 100.000 Omzetderving Gouden Leeuw: € 30.000 Omzetderving Raadhuisplein + Blekersveld: € 70.000 Omzetderving gratis locaties: €41.000 Minder naheffingen (door deels blauwe zone): € 50.000 TOTAAL: € 291.000 Besparingen: Slimmere handhaving: € 100.000 Uniformering tarief: PM Eenmalige kosten: Promotie belparkeren Aanpassingen parkeerapparatuur: TOTAAL:
€40.000 €60.000 € 100.000
Opmerking: de aanname van een deelnamepercentage van 50% aan Vaste klant van Venray is ambitieus. Eigenlijk mis dit percentage alleen maar haalbaar als ook de winkeliers enthousiast meedoen in het aantrekkelijk maken van registratie. Als het percentage lager wordt, dan is de inkomstenderving ook lager.
19
Samenvatting financiën Op basis van de bovenstaande toelichtingen komen we tot de volgende globale effecten op de parkeerbegroting van Venray. Daarbij is nog geen rekening gehouden met een andere verdeling van de doorbelasting van overhead.
Globale parkeerbegroting scenario 0 (huidige regime): Lasten: Lasten ( begroting 2016) Besparing: slimmer handhaven anders afschrijven Nieuwe lasten:
€ 1.952.000
Inkomsten: Inkomsten (begroting 2016) € 1.835.000
€ 100.000 € 107.000 € 1.745.000
Nieuwe inkomsten
€ 1.835.000 € 90.000
Globale parkeerbegroting scenario 1 (alles vrij laten): Lasten: Lasten ( begroting 2016) Besparing: minder personeelslasten minder beheerskosten anders afschrijven Nieuwe lasten:
€ 1.952.000 € 271.000 € 417.000 € 107.000 € 1.157.000
Inkomsten: Inkomsten (begroting 2016) € 1.835.000 Inkomstenderving: € 1.835.000
Nieuwe inkomsten
Eenmalige kosten: Frictiekosten personeel Terugbetalen BTW GL Terugbetalen BTW overig Desinvestering
€0
€ 538.000 € 432.000 € 22.000 € 266.000 € 1.258.000
-€ 1.157.000
Globale parkeerbegroting scenario 2 (blauwe zone): Lasten: Lasten ( begroting 2016) Besparing: minder personeelslasten minder beheerskosten anders afschrijven Nieuwe lasten:
€ 1.952.000 € 164.000 € 327.000 € 107.000 € 1.354.000
Inkomsten: Inkomsten (begroting 2016) € 1.835.000 Inkomstenderving: parkeerinkomsten € 1.423.000 naheffingen € 273.000 vergunningen € 67.000 Nieuwe inkomsten € 72.000
Eenmalige kosten: Frictiekosten personeel Terugbetalen BTW GL Terugbetalen BTW overig Desinvestering
€ 187.000 € 432.000 € 35.000 € 266.000 € 920.000
-€ 1.282.000
Globale parkeerbegroting scenario 3 (gratis betaald parkeren, vooral voor vaste klanten): Lasten: Lasten ( begroting 2016) Besparing: slimmer handhaven uniformering tarief anders afschrijven
€ 100.000 PM € 107.000
Nieuwe lasten:
€ 1.745.000
€ 1.952.000
Inkomsten: Inkomsten (begroting 2016) € 1.835.000 Inkomstenderving (vaste klant): tot 11 uur gratis € 100.000 achter slagbomen (2e uur) € 100.000 gratis locaties: € 41.000 minder naheffingen € 50.000 Nieuwe inkomsten € 1.544.000
Eenmalige kosten: Introductie belparkeren: Aanpassing parkeerapparatuur:
€ 40.000 € 60.000
€ 100.000 -€ 201.000
20
