SBR! Een voorstel voor discussie. Auteurs: Jan Pasmooij RA RE RO Drs. Marc van Hilvoorde RA CISA

White paper

Wat een accountant moet weten van XBRL/SBR! Een voorstel voor discussie.

Auteurs: Jan Pasmooij RA RE RO Drs. Marc van Hilvoorde RA CISA

Den Haag, 5 oktober 2012

Inhoudsopgave Hoofdstukken

Pagina’s

1.

Inleiding

3

2.

XBRL en SBR in het kort

4

2.1

XBRL

4

2.2

XBRL wereldwijd

4

2.3

Het SBR-concept

5

3.

Waarom is XBRL/SBR belangrijk?

5

4.

De impact van XBRL/SBR

6

4.1

Algemeen

6

4.2

Gevolgen voor het proces van samenstellen

6

4.3

Gevolgen voor het verstrekken van vormen van zekerheid (assurance)

7

4.4

Wat is de situatie in Nederland?

9

5.

Wat betekent dit nu voor de accountant en de accountantsopleiding?

10

5.1

Inleiding

10

5.2

Gehanteerde uitgangspunten

10

5.3

Uitwerking in profielen, deskundigheidsniveaus en kennisgebieden

12

6.

Inbedding in de (bestaande) accountantsopleiding

19

7.

De SBR Body of Knowledge

20

7.1

Inleiding

20

7.2

De inhoud van de SBR BoK

20

7.3

Het gebruik van de SBR BoK

21

8.

Kort over de auteurs

White paper: Wat een accountant moet weten over XBRL/SBR!, 5 oktober 2012

21

2 | 21

1.

Inleiding

In de theoretische eindtermen voor de accountantsopleidingen (update 2011) komt het onderwerp XBRL/SBR slechts op twee plaatsen kort naar voren1. Een nadere uitwerking ontbreekt tot op heden. Het is aan de individuele opleiding om te bepalen hoeveel aandacht aan dit onderwerp wordt besteed. Omdat er nog geen sprake is van consensus over de impact van XBRL/SBR op het accountantsberoep en de rol van de accountant, ontbreekt een structurele inbedding van XBRL/SBR in de opleiding voor accountants (zowel AA als RA). Wel zijn in 2011 ten opzicht van 2010 door een aantal universiteiten en hogescholen stappen gezet om te komen tot een vorm van inbedding2. Omdat het SBR-Programma ervan overtuigd is dat kennisontwikkeling, -borging en -verspreiding één van de, of mogelijk zelfs de belangrijkste kritische succesfactor is voor een brede adoptie van SBR, heeft het programma zich eerder bereid verklaard de accountantsopleidingen bij de nadere uitwerking actief te willen ondersteunen met kennis. In dat kader past het voorliggend voorstel waarin is aangegeven op welke wijze XBRL/SBR ingebed zou kunnen worden in de huidige accountantsopleiding. Dit voorstel wordt gepubliceerd in combinatie met het beschikbaar stellen van een SBR Body of Knowledge3, een online kennisplatform voor XBRL/SBR.

Leeswijzer Voor diegene die meer wil weten van XBRL en SBR, wordt in hoofdstuk 2 kort stil gestaan bij de begrippen XBRL en SBR. Het belang van XBRL/SBR komt aan de orde in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4 gaat in op de impact van XBRL/SBR en wat dit mogelijk zal betekenen voor de accountantspraktijk en de accountantsopleiding. In hoofdstuk 6 zijn voorstellen geformuleerd op welke wijze XBRL/SBR ingebed zou kunnen worden in de bestaande accountantsopleiding. In hoofdstuk 7 is de SBR Body of Knowledge toegelicht, die in de vorm van een online kennisplatform voor XBRL/SBR door het SBRProgramma is ontwikkeld en zonder kosten aan belangstellenden beschikbaar wordt gesteld.

Verzoek om commentaar De auteurs pretenderen niet volledig te zijn of de wijsheid in pacht te hebben. Zij nodigen belangstellenden dan ook graag uit hun reactie te geven en te komen met aanvullingen en verbeteringen. Uw reacties kunt u sturen naar [email protected] en [email protected].

1

Hoofstuk 3.4.2: Audit en Assurance, onderdeel b, punt 11 en hoofdstuk 3.4.4: Bestuurlijke informatieverzorging, onderdeel E3, punt 1. 2 “Mondjesmaat aandacht voor XBRL”, Accountant, december 2010 en “SBR dringt langzaam door in het onderwijs”, Accountant, juni 2012 3 http://www.wikixl.nl/wiki/sbr/index.php/Body_of_Knowledge.


3 | 21

2.

XBRL en SBR in het kort

2.1

XBRL

eXtensible Business Reporting Language (XBRL) is een op XML gebaseerde ‘Open standaard’ die ons in staat stelt de uitwisseling van gegevens zowel op technologisch (‘syntactisch’) als op betekenis (‘semantisch’) niveau te standaardiseren. Door het gebruik van XBRL als standaard kan informatie op eenvoudige wijze wereldwijd elektronisch worden uitgewisseld. Vergelijk in dit verband XBRL met standaarden als HTML of PDF. Softwareoplossingen die met deze standaarden kunnen omgaan, kunnen op eenvoudige wijze de gegevens die in dit formaat worden aangeboden verwerken. Door standaardisatie op semantisch niveau is voor alle gebruikers duidelijk wat de betekenis is van een gegevenselement. Deze betekenissen worden op gestructureerde wijze vastgelegd in een taxonomie, ook wel een gegevenswoordenboek genoemd. XBRL is als standaard in 1998 in de Verenigde Staten (VS) ontstaan toen een accountant zich afvroeg waarom het niet mogelijk was om informatie op eenvoudige wijze elektronisch uit te wisselen. Hij zag dat organisaties hun informatie op papier, in PDF (vorm van elektronisch papier) of in HTML (op hun website) rapporteerden, waardoor gebruikers genoodzaakt waren om deze gegevens over te tikken om deze vervolgens elektronisch te kunnen verwerken en op te slaan. Bij het op deze manier verwerken van informatie worden bij de interpretatie fouten gemaakt, naast de directe kosten die gemoeid zijn met de verwerking. Vervelend voor organisaties die hun informatie, vaak voorzien van een controleverklaring, aan de markt ter beschikking stellen en moeten constateren dat door handmatige verwerking betrouwbare informatie over hun organisatie aan kwaliteit verliest. De voormalige voorzitter van de SEC (Securities and Exchange Commission), Christopher Cox, heeft in 2006 in een interview op één van de Amerikaanse televisiestations verteld dat bij deze vorm van digitalisering de fouten kunnen oplopen tot 30%. Ook in Nederland werkt het proces zo. Onze grootbanken verwerken tot op heden handmatig de financiële informatie van hun klanten. Dit geldt ook voor de Kamers van Koophandel die handmatig de binnengekomen financiële gegevens opgenomen in de jaarrekeningen opslaan in databases. Een kostbare en foutgevoelige wijze van verwerken van gegevens in een tijd waarin betalingen en bankmutaties elektronisch worden verwerkt en elektronisch factureren een hoge vlucht neemt. XBRL stelt ons in staat gegevens wereldwijd elektronisch uit te wisselen door de gegevens(elementen) te voorzien van tags, een soort barcode die door een computer kan worden gelezen en het gegevenselement eenduidig definieert.

2.2

XBRL wereldwijd

Nederland loopt in het feitelijk gebruik van XBRL niet meer voorop. Wij zijn wel vroeg gestart maar veel landen hebben ons ingehaald door te kiezen voor het gebruik van XBRL voor één rapportagestroom. Zo wordt XBRL in België al vanaf 2007 gebruikt voor de elektronische aanlevering van financiële gegevens bij de Balanscentrale, vergelijkbaar met onze Kamers van Koophandel. Op vergelijkbare wijze wordt XBRL gebruikt in landen als Italië, Spanje, Engeland, Duitsland, Zweden, Denemarken en Ierland. In Japan, China, Korea en Singapore moeten de beursgenoteerde bedrijven hun financiële informatie verplicht in XBRL formaat bij de toezichthouder aanleveren. Dit is ook het geval in de VS waar op 30 januari 2009 het besluit is genomen dat alle bedrijven die aan de beurs in de VS zijn genoteerd, naast hun gebruikelijke SEC-filings, hun financiële gegevens ook in XBRL-


4 | 21

formaat moeten aanleveren en op hun website beschikbaar stellen als download. In verband met de omvang van het aantal ondernemingen (ca. 10.000) en de benodigde inspanningen en investeringen is gekozen voor een invoeringsperiode van drie jaar, wat betekent dat vanaf 2011 de niet in de VS gevestigde ondernemingen (foreign filers) ook in XBRL moeten rapporteren. Naast het gebruik van XBRL voor de rapportage van financiële informatie in de vorm van jaarrekeningen, wordt XBRL in een aantal landen ook gebruikt voor de aanlevering van fiscale aangiftes bij belastingdiensten en toezichtrapportages bij bancaire toezichthouders.

2.3

Het SBR-concept

De Nederlandse overheid is in 2004 het Nederlands Taxonomie Project (NTP) gestart, waarbij de standaard XBRL wordt gebruikt voor de elektronische uitwisseling van financiële, fiscale en statistische informatie tussen het bedrijfsleven en de overheid. In 2009 is het NTP overgegaan in het Standard Business Reporting (SBR) Programma, dat tot doel heeft de informatie-uitwisseling tussen het bedrijfsleven en de overheid verregaand te standaardiseren, te normaliseren, te harmoniseren en te digitaliseren, waardoor de kosten voor het samenstellen, uitwisselen en verwerken van gegevens, veelal gebundeld in rapportages, kunnen worden verlaagd en door vereenvoudiging en integratie van processen de kwaliteit van de gegevens kan worden verhoogd. Een integrale aanpak die zich richt op meerdere informatiestromen (multi-domain) in plaats van op één stroom (singledomain). SBR rust op drie pijlers.  De 1e pijler is het standaardiseren, normaliseren en waar mogelijk harmoniseren van de gegevens door het maken van afspraken tussen overheden en de markt over het gebruik van eenduidige begrippen en definities.  De 2e pijler is het standaardiseren van processen, zodat via één kanaal informatie elektronisch kan worden uitgewisseld.  De 3e pijler is het gebruik van ‘Open Standaarden’ die softwareleveranciers in staat stellen tegen relatief lage kosten softwareoplossingen te ontwikkelen. XBRL is daarbij één van de standaarden die wordt gebruikt.

3.

Waarom is XBRL/SBR belangrijk?

Met de beslissing van het kabinet eind mei 2011 dat SBR vanaf 2013 het enige elektronische kanaal wordt voor de ‘system-to-system’ aanlevering van (financiële) gegevens aan de overheid, heeft de overheid duidelijk gemaakt dat de invoering van XBRL/SBR een feit is. Een besluit dat in meer landen is genomen om de invoering van elektronische gegevensuitwisseling te versnellen. De verplichte invoering van XBRL/SBR in Nederland start in 2013 met de aangiftes Vennootschapsbelasting en Inkomstenbelasting voor ondernemers. In 2014 gevolgd door de aangifte Omzetbelasting en de opgaaf Intracommunautaire Prestaties, alsmede de jaarrekening voor de ‘Kleine‘ rechtspersonen. Vanaf 2015 wordt SBR het exclusieve kanaal voor de elektronische aanlevering van de jaarrekeningen van de ‘Grote’ en ‘Middelgrote’ rechtspersonen. Inmiddels


5 | 21

hebben de grootbanken (ABN AMRO, ING en de Rabobank) zich bij SBR aangesloten en is het, weliswaar nog vrijwillig, mogelijk om kredietrapportages in SBR aan deze banken aan te leveren. In het kader van de verplichtstelling van SBR heeft de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) in maart 2012 aangekondigd4 nog voor eind 2012 te komen met een NBA-aanpak voor SBR. Omdat XBRL/SBR zich direct richt op het traditionele domein van de accountants en de administratieve / fiscale dienstverleners, is het voor het succes van SBR maar ook vanuit hun dienstverlening van belang dat deze beroepsgroepen om kunnen gaan met deze ontwikkeling.

4.

De impact van XBRL/SBR

4.1

Algemeen

De invoering van XBRL bij de grote ondernemingen in de VS laat zien dat er verschillende invoeringsscenario’s worden gehanteerd. De meeste ondernemingen die daar informatie in XBRLformaat moeten aanleveren kiezen in eerste instantie voor de ‘bolt-on’ aanpak, die inhoudt dat de bestaande rapportageketen met een extra stap wordt verlengd. Dit betekent dat nog steeds de traditionele rapportage op papier wordt samengesteld, die daarna wordt omgezet naar XBRLformaat. Dit proces wordt in de VS vaak uitbesteed aan gespecialiseerde bedrijven, wat echter niet betekent dat de onderneming niet meer verantwoordelijk is voor de kwaliteit. Vandaar dat veel ondernemingen in de VS besluiten om dit proces zelf uit te voeren omdat, naast de kosten, toch kennis van XBRL en de te gebruiken taxonomie is vereist om de kwaliteitscontrole op het omzettingsproces uit te kunnen voeren. Omdat de ‘bolt-on’ aanpak geen besparingen oplevert maar alleen extra werk en dus kosten, kiezen ondernemingen er voor het omzettingsproces naar XBRL te integreren in het samenstelproces van de rapportages. De rapportage op papier en in XBRL komen dan op hetzelfde moment uit hetzelfde proces tot stand. Een dergelijke aanpak maakt het mogelijk het samenstelproces van rapportages structureel goed in te richten zodat het in de toekomst mogelijk wordt ook andere XBRL-rapportages op eenvoudige wijze te produceren. Of de invoering in Nederland bij de (middel)grote ondernemingen een vergelijkbaar traject zal laten zien, zal de toekomst uitwijzen. De meeste ondernemingen in het MKB gaan niet zelf aan de slag met XBRL/SBR maar laten dit over aan hun financieel intermediair, aan wie deze ondernemingen het samenstellen van jaarrekeningen en aangiftes, of zelfs het volledig bijhouden van hun administraties hebben uitbesteed.

4.2

Gevolgen voor het proces van samenstellen

Al in 2005 publiceerde de IIA Research Foundation een publicatie getiteld “XBRL: Potential Opportunities and Issues for Internal Auditors”. In deze publicatie is een overzicht opgenomen van de risico’s die een direct gevolg zijn van het gebruik van XBRL en de mogelijk interne beheersingsmaatregelen om deze risico’s te kunnen beheersen. In het white paper van Corefiling5 is ook een overzicht opgenomen van risico’s en maatregelen. Gevolgd door een artikel in het MAB waarin Marc

4 5

http://www.nba.nl/Actueel/Nieuws/Nieuwsarchief/NBA-komt-met-aanpak-voor-SBR-verklaringen/. “Assurance Considerations for Interactive Data, Some Risks and Mitigation Techniques”, Corefiling, 2006


6 | 21

van Hilvoorde ingaat op de beheersing van de XBRL-rapportageketen6. Welke risico’s worden nu onderkend? De belangrijkste zijn het gebruik van de juiste taxonomie en het taggen van de juiste gegevenselementen. Dat is nog een hele uitdaging als je weet dat een financiële rapportage van een grote onderneming al snel ruim 4.000 gegevenselementen kan bevatten, inclusief de toelichting. Het samenstelproces in de VS is nog complexer omdat het daar de grote ondernemingen is toegestaan naast de labels in de standaard US-GAAP of IFRS-taxonomie zelf ontwikkelde labels te gebruiken, die door de onderneming worden vastgelegd in een zelf ontwikkelde extensie (uitbreiding) op de standaard taxonomie. Deze vrijheid creëert nieuwe uitdagingen voor de samenstellers maar ook voor de auditors, omdat de ‘eigen labels’ niet mogen conflicteren met de labels in de standaard taxonomie. Op dit moment is in Nederland nog niet besloten of het de grote ondernemingen ook wordt toegestaan eigen extensies te gebruiken, maar op grond van de huidige verslaggevingsregels is een dergelijk besluit wel te verwachten. Inmiddels is op basis van onderzoek meer bekend over de risico’s en de wijze waarop deze kunnen worden beheerst. Door de verplichtstelling in de VS is grootschalige rapportage in XBRL op gang gekomen wat het mogelijk heeft gemaakt onderzoek te doen, onder meer7, 8, 9, 10, 11. Onderzoek wijst uit dat met name de mogelijkheid van extensies extra risico’s met zich meebrengt. Duidelijk is dat kennis van (het gebruik van) XBRL, de inhoud en samenstelling van de te gebruiken taxonomieën en het proces van samenstellen (taggen) noodzakelijk is om de kwaliteit van het proces en de interne beheersing te kunnen beheersen en beoordelen. Kennis die niet tot de algemene kennis van de accountant, de administratieve medewerker of de fiscale adviseur behoort en niet in de huidige opleidingen is opgenomen. Zie voor nadere informatie over uitgevoerd onderzoek het overzicht van wetenschappelijke publicaties, opgenomen in de SBR Body of Knowledge12.

4.3

De gevolgen voor het verstrekken van vormen van zekerheid (assurance)

Voor zover ons bekend is er op dit moment buiten Nederland nog geen concrete vraag naar de mogelijkheid van het verstrekken van zekerheid bij rapportages in XBRL-formaat. In een aantal landen wordt de traditionele controleverklaring nog meegeleverd bij de XBRL-rapportage. Een eenduidige wereldwijde oplossing is echter nog niet voorhanden. Zoals ons echter de ervaring leert, kan één ‘onjuiste’ XBRL-rapportage, die leidt tot een aanzienlijke schade(claim), aanleiding zijn voor toezichthouders, overheden of gebruikers, een vorm van zekerheid bij een XBRL-rapportage te verlangen (eisen). Een dergelijke verwachting is niet irreëel. Zo heeft de Advisory Committee on Improvements to Financial Reporting (ACIFR), die in opdracht van de SEC in de voorbereiding van de 6

Marc van Hilvoorde: “De beheersing van de XBRL-rapportageketen”, MAB juni 2008, pagina’s 280-289. J. Efrim Boritz & Won Gyun No: “Assurance on XBRL-Related Documents: The Case of United Technologies”, Journal of Information Systems 23 (2009): 49 –78. 8 Roger Debreceny, Stephanie Farewell, Maciej Piechocki, Carsten Felden, André Gräning: “Does it add up? Early evidence on the data quality of XBRL filings to the SEC”, Journal of Accounting and Public Policy, 29 (2010): 296-306. 9 Roger Debreceny, Stephanie Farewell, Maciej Piechocki, Carsten Felden, André Gräning, Alessandro d’Eri: “Flex or th Break? Cause and Consequences of Extensions in XBRL Disclosures to the SEC”, Presentation during the 20 XBRL International Conference, Rome April 2010. 10 Hui Du, Miklos A. Vasarhelyi, Xiaochuan Zheng: XBRL Mandate: ” Thousands of Filing Errors and So What?”, Working Papers. University of Houston, Rutgers Business School, Bryant University (2011). 11 XBRL US: “Avoiding Common Errors in XBRL Creation”(2010). 12 http://www.wikixl.nl/wiki/sbr/index.php/Body_of_Knowledge. 7


7 | 21

verplichtstelling in de VS advies heeft uitgebracht hoe om te gaan met het assurance-vraagstuk, in haar adviesrapport 13 aan de SEC aangegeven op het moment van verplichtstelling af te zien van het eisen van Third Party assurance. Als redenen voor dit advies werd aangegeven de mogelijke kosten en tijd om assurance af te geven, die op dat moment niet zouden opwegen tegen de voordelen van het gebruik van XBRL14. De commissie heeft vervolgens de SEC en de PCAOB geadviseerd tijdens de invoering van XBRL in de VS de noodzaak voor Third Party assurance verder te onderzoeken. Bij de invoering in 2009 was iedere onderneming de eerste twee jaar vrijgesteld van aansprakelijkheid als zou blijken dat de inhoud van de XBRL-rapportage materieel afweek van de oorspronkelijke financial statements. Deze vrijwaringsperiode is voor de 1e tranche van ondernemingen inmiddels afgelopen, zij zijn nu volledig aansprakelijk voor eventuele materiële onjuist- of onvolledigheden. In dat kader is de uitspraak van Greg Zegarowski van URS (een top 500 bedrijf ) in de laatste uitgave van iBR15 interessant, waarin hij aangeeft dat nog niet duidelijk is of de SEC Third Party assurance gaat eisen, maar dat zijn onderneming, gezien de aansprakelijkheid, PwC heeft gevraagd de kwartaalrapportages te beoordelen. Een ander interessant gegeven is dat de Chinese overheid tijdens de XBRL Internationaal conferentie in Beijing (oktober 2010) informeel al heeft laten weten een vorm van assurance bij XBRLrapportages te overwegen. Naar aanleiding van de invoering van XBRL in de VS heeft het Amerikaanse accountantsinstituut AICPA een tweetal producten ontwikkeld die de auditor kan helpen bij het beoordelen van de kwaliteit van een XBRL-rapportage. De eerste publicatie is Statement of Position 09-1, getiteld “Performing Agreed-Upon Procedures Engagements That Address the Completeness, Accuracy, or Consistency of XBRL-Tagged Data”. In dit document is aangegeven welke activiteiten door een auditor kunnen worden uitgevoerd om de kwaliteit van een rapportage in XBRL-formaat te beoordelen. Een tweede publicatie is in 2012 verschenen getiteld “Principles and Criteria for XBRL-formatted Information”. In internationaal verband is nog geen ondersteuning in de vorm van bijvoorbeeld richtlijnen of Practice Statements beschikbaar. De IAASB heeft in 2009 wel een Task Force in het leven geroepen maar deze heeft tot op heden geen bruikbare resultaten opgeleverd. Wel hebben IIA in 2009 en IFAC/ISACA16 in 2011 informatieve publicaties uitgebracht waarin in algemene zin informatie wordt verstrekt over de gevolgen maar ook mogelijkheden van XBRL voor interne auditors, IT-auditors en accountants in business. Daarnaast is door een aantal landen guidance gepubliceerd die de verschaffers en gebruikers van informatie in XBRL helpen bij het samenstellen en het gebruiken van XBRL rapportages. Ook is onderzoek beschikbaar waaruit blijkt welke fouten voorkomen in XBRL rapportages17 en hebben een aantal wetenschappers voorstellen gepubliceerd op welke wijze 13

ACIFR, Draft Decision Memo, January 11, 2008. ACIFR, Draft Decision Memo, January 11, 2008, II.C: Assurance 15 “XBRL Building Efficiency”, by Greg Zegarowski (URS): INTERACTIVE BUSINESS REPORTING (iBR), Vol 02. Issue 03, August 2012 16 “Leveraging XBRL for Value in Organizations”, IFAC/ISACA White Paper, June 2011 17 Zie in dit verband www.xbrlcloud.com, waarin een overzicht wordt gegeven van de in XBRL-rapportages aangetroffen fouten. 14


8 | 21

invulling zou kunnen worden gegeven aan het verstrekken van vormen van zekerheid, zie onder meer18, 19, 20, 21, 22. Als bijdrage aan de discussie publiceert Deloitte NL al drie jaar haar Financial Statements ook in XBRLformaat, voorzien van een assurance-rapport van Ernst & Young. Zie in dit verband ook het artikel in de Accountant van december 2010 waarin is aangegeven dat XBRL-assurance een fundamentele discussie behoeft23.

4.4

Wat is de situatie in Nederland?

In de Nederlandse situatie heeft het SBR-Programma zich bij de verplichtstelling van XBRL/SBR niet afhankelijk willen maken van internationale oplossingen om vormen van zekerheid te kunnen verstrekken bij rapportages in XBRL/SBR-formaat. Zo heeft de Nederlandse overheid een aantal jaren geleden aan de NBA (toen nog het NIVRA) gevraagd om te komen met een generieke aanpak voor XBRL-assurance. Zo is in de consultatie voorafgaand aan het besluit tot verplichtstelling met de NBA afgesproken dat de accountants zo snel mogelijk met een oplossing zullen komen om het mogelijk te maken om jaarrekeningen met een controleverklaring in XBRL/SBR-formaat te kunnen publiceren en te deponeren. Dit om te voorkomen dat de eerder gepubliceerde uitspraak van het NIVRA in NIVRA Nieuws (8 februari 2007), dat de huidige accountantsverklaring niet gebruikt mag worden bij het digitaal deponeren van een jaarrekening in XBRL-formaat, de invoering van XBRL/SBR in Nederland zou kunnen vertragen. In dat kader past de eerder aangehaalde aankondiging van de NBA nog voor eind 2012 te komen met een NBA-aanpak voor SBR. Voorts heeft de NBA in oktober 2010 de Praktijkhandreiking 1114 “SBR Kredietrapportages” uitgebracht, waarin een samenstel-verklaring bij de door de accountant (AA of RA) verstrekte kredietrapportage verplicht is gesteld. Voorts is van belang te weten dat de Nederlandse overheid actief een verbreding van het aantal rapportagestromen nastreeft, naast de nu in het SBR-Programma opgenomen stromen (financiële verslaggeving, fiscale aangiftes, statistiek opgaven en kredietrapportages). Denk hierbij aan rapportagestromen in de gezondheidszorg, het onderwijs, de Agro-sector en de financiële dienstverlening. Een vergelijkbare ontwikkeling is in het buitenland zichtbaar, bijvoorbeeld in Europa waar in het bankentoezicht XBRL als rapportagestandaard verplicht is gesteld.

18

Michael Ales, Glen Gray: “A Relative Cost Framework of Demand for External Assurance of XBRL filings”, Journal of Information Systems,Vol 26, No 1, Spring 2010, pages 103-126. 19 Richard Fisher, Peter Oyelere, Fawzi Laswad: “Corporate reporting on the Internet, Audit issues and content analysis of practices´, Managerial Auditing Journal, Vol. 19, No. 3, 2004, pages 412-439. 20 David Plumlee, Marlene Plumlee: “Assurance on XBRL for Financial Reporting”, University of Utah, February 2008; available at HTTP://SSRN.COM/ABSTRACT=1104245. 21 Rajendra P. Srivastava, Alexander Kogan: “Assurance on XBRL Instance Document: A conceptual framework of assertions”, International Journal of Accounting Information Systems, 11 (2010), pages 261-273. 22 Jan Pasmooij, Jerry Trites, Bill Swirsky: “INTERACTIVE DATA: THE IMPACT ON ASSURANCE. NEW CHALLENGES FOR THE AUDIT PROFESSION”. Research Paper published by the Assurance Working Group of XBRL Int., (november 2006); available at HTTP://WWW.XBRL.ORG/ANNOUNCEMENTS/INTERACTIVE-DATA-ASSURANCE-2006-11-10.PDF. 23 “XBRL-assurance behoeft fundamentele discussie”, Accountant, december 2010.


9 | 21

5.

Wat betekent dit nu voor de accountant en de accountantsopleiding?

5.1

Inleiding

Op grond van het voorgaande is naar wij aannemen duidelijk dat de accountant, de administratieve dienstverlener en fiscaal adviseur, ieder afhankelijk van zijn rol in de rapportageketen, in hun beroepspraktijk te maken krijgen met XBRL/SBR. Dit standpunt wordt onderstreept door keur aan artikelen die in de SBR Body of Knowledge24 zijn opgenomen en die ingaan op de te verwachten veranderingen en impact op de beroepspraktijk. Zie in dit verband onder meer de standpunten van de AICPA25, FEE26, IFAC27, ACCA28, PWC29 en 30, CICA31 en 32, PCAOB33 onder ‘Ontwikkelingen’, ‘Impact’ en “Internationaal’. Onderstaand treft u onze voorstellen aan voor inbedding van XBRL/SBR in de accountantsopleiding. Deze voorstellen zijn mede gebaseerd op de eerder genoemde artikelen en de uitkomsten van een rondetafelconferentie· met een 20-tal deskundigen werkzaam bij de overheid, in de accountancy, het accountancyonderwijs en in de administratieve dienstverlening. Tijdens deze rondetafelconferentie hebben de deelnemers een verkenning uitgevoerd met als doel inzicht te krijgen in de kennis waarover accountants (en administratieve dienstverleners en fiscaal adviseurs) in het kader van hun beroepsuitoefening zouden moeten beschikken.

5.2

Gehanteerde uitgangspunten

Bij het uitwerken van onze voorstellen hebben wij de volgende uitgangspunten gehanteerd: 5.2.1 XBRL/SBR onderdeel van een algemene ontwikkeling De ontwikkelingen met betrekking tot XBRL/SBR vinden hun oorsprong in veel grotere internationale ontwikkelingen op het terrein van de administratieve dienstverlening en verslaggeving. Wereldwijd vindt op het terrein van informatie-uitwisseling en verslaggeving standaardisering, normalisering en harmonisering plaats in combinatie met verregaande digitalisering en integratie van processen, die leiden tot vormen van ketenautomatisering en gestandaardiseerde rapportages in elektronische vorm. XBRL maakt deze ontwikkeling mogelijk. SBR is het concept waarin in Nederland invulling wordt gegeven aan de verregaande standaardisering, normalisering, harmonisering en digitalisering van de informatie-uitwisseling tussen het bedrijfsleven en de overheid en overheden onderling. Dit betekent dat XBRL/SBR in deze context moet worden geplaatst om de ontwikkeling en het gebruik van XBRL/SBR te kunnen begrijpen. Daarom is het van belang dat de accountant zeker in algemene 24

http://www.wikixl.nl/wiki/sbr/index.php/Body_of_Knowledge. “The Shifting Paradigm in Business Reporting and Asuurance”, AICPA, 2008. 26 “eXtensible Business Reporting Language (XBRL) – The impact on accountants and auditors”, Policy Statement, december 2009. 27 “XBRL: THE EMERGING LANDSCAPE”, Staff Questions and Answers, AAISB, januari 2010. 28 “XBRL: The Views of Stakeholders”, ACCA, Research Report 111, 2009 (ISBN: 978-1-85908-454-0). 29 ste Mike Willis, Bruno Tesnière, Alison Jones: “Corporate Communications for the 21 Century”, 2002. 30 “Van heilige naar veilige huisjes”, PWC, mei 2012. 31 “DATA LEVEL ASSURANCE”, CICA Reseach Study, 2011 (ISBN: 978-1-55385-485-2). 32 “AUDIT & CONTROL IMPLICATIONS”, CICA, december 2005. 33 “ATTEST ENGAGEMENTS REGARDING XBRL FINANCIAL INFORMATION FURNISHED UNDER THE XBRL VOLUNTARY FINANCIAL REPORTING PROGRAM ON THE EDGAR SYSTEM”, PCAOB Staf Questions and Answers, mei 2005. 25


10 | 21

zin op de hoogte is van de (internationale) ontwikkelingen en de gevolgen hiervan op zijn dienstverlening en business case. 5.2.2 XBRL/SBR staat dus niet op zich zelf De problematiek van XBRL/SBR moet dan ook vanuit de algemene ontwikkelingen worden benaderd en niet als een op zich zelf staande ontwikkeling. De invoering van XBRL/SBR is een natuurlijke stap in de verdere integratie en digitalisering van processen. Om die reden is een bespreking van het onderwerp XBRL/SBR in speciale colleges niet op zijn plaats, maar past het de verschillende facetten van de invoering en het gebruik van XBRL/SBR te behandelen in de (bestaande) vakken. Als voorbeeld kunnen de gevolgen voor de interne beheersing worden behandeld in het vak ‘Bestuurlijke Informatieverzorging/Interne Beheersing’ en de internationale taxonomieën (IFRS en US-GAAP) en de Nederlandse Taxonomie in het vak ‘Verslaggeving’. 5.2.3 Benodigde kennis en vaardigheden (competenties) afhankelijk van de rol De benodigde kennis van XBRL/SBR en de daarbij behorende vaardigheden zijn afhankelijk van de rol van de accountant en zijn betrokkenheid bij het feitelijk gebruik van XBRL/SBR in de rapportageketen. Dit betekent dat in de verdere uitwerking verschillende profielen zijn onderkend, die gegeven hun rol behoefte hebben aan andere kennis en vaardigheden. 5.2.4 Assurance deels uitgewerkt In het voorliggende voorstel is al wel rekening gehouden met de huidige ontwikkelingen op het terrein van het afgeven van vormen van zekerheid bij XBRL/SBR-rapportages. Nadere uitwerking kan pas plaatsvinden, nadat de NBA meer duidelijkheid schept over de wijze waarop in Nederland vormen van zekerheid kunnen worden verstrekt bij XBRL-rapportages en wat in dat kader op het terrein van XBRL/SBR aan kennis en vaardigheden van de accountant wordt verwacht/vereist. Wel is op grond van onderzoek duidelijk dat het verstrekken van assurance bij XBRL-rapportages impact zal hebben op het object van onderzoek en daarmee op de inhoud van de af te geven verklaringen, de daarvoor uit te voeren werkzaamheden, naast het proces van openbaarmaking en het ondertekenen van de verklaring met het beroepscertificaat34. 5.2.5 Voorstellen niet alleen voor de accountant De voorstellen richten zich primair op de accountant maar gelden ook voor medewerkers die werkzaam zijn in de administratieve dienstverlening en/of als fiscaal adviseur of IT-auditor. 5.2.6 Feitelijke invulling is aan de onderwijs en –kennisinstellingen Het is uiteindelijk aan de onderwijs- en kennisinstellingen om een keuze te maken welke kennis en vaardigheden worden aangeboden en op welke wijze deze worden ingebed in de ‘bestaande’ opleidingen. Deze zullen afhankelijk zijn van de doelgroep voor de opleiding. Daarom zijn deze voorstellen bruikbaar voor zowel het MBO, HBO als het wetenschappelijk onderwijs of particuliere onderwijsinstellingen die accountantsopleidingen aanbieden, alsmede onderwijsinstellingen die opleidingen in het kader van de permanente educatie aanbieden. 34

Zie in dit verband de eerder aangegeven onderzoeken en de publicaties onder meer opgenomen in het de SBR Body of Knowledge onder ‘Ontwikkelingen’, ‘Internationaal’, ‘Impact’ en ‘Assurance’.


11 | 21

5.3

Uitwerking in profielen, deskundigheidsniveaus en kennisgebieden

5.3.1 Uitwerking profielen (rollen) Bij de uitwerking is uitgegaan van de verschillende rollen die accountants in de rapportageketen vervullen. Deze zijn uitgewerkt in profielen. Voorts is per profiel het vereiste deskundigheidsniveau aangegeven. Ook is een relatie gelegd met verschillende kennisgebieden, waarbij aansluiting is gezocht met de processen in de rapportageketen. Per kennisgebied zijn relevante kenniscomponenten aangegeven. De verschillende rollen kunnen als volgt schematisch worden weergegeven.

Figuur 1

Onder ‘Intermediair’ wordt in dit schema verstaan een accountant die werkzaam is in de samenstelpraktijk, evenals een medewerker werkzaam in de administratieve dienstverlening of een fiscaal adviseur.


12 | 21

De volgende rollen/profielen worden onderkend: Rol AB

Accountant in

Omschrijving rol

Competentieprofiel

De accountant werkzaam als ‘Accountant in Business’, mogelijk in de rol van CEO, CFO, controller of beslisser/gebruiker.

Deze doelgroep staat model voor de professional die vanuit zijn brede blik in algemene zin op de hoogte is van de ontwikkelingen op het terrein van standaardisering, normalisering, harmonisering en digitalisering van administratieve processen en verslaggeving, wat in de praktijk betekent algemene kennis over de concepten van XBRL/SBR en de toepassingsmogelijkheden daarvan.

De accountant werkzaam in de samenstelpraktijk en (eind)verantwoordelijk voor het samenstellen van rapportages in XBRL/SBR. Onder deze doelgroep vallen ook de fiscaal adviseurs die aangiftes in SBR opstellen en de medewerkers werkzaam in de administratieve dienstverlening die betrokken zijn bij het samenstellen van jaarrekeningen, kredietrapportages en/of toezichtrapportages in SBR.

AB

De accountant die werkzaam is in de controlepraktijk en (eind)verantwoordelijk voor de controle van rapportages in XBRL/SBR. Onder deze doelgroep vallen ook interne auditors.

AS

Business

AS

Accountant werkzaam in de Samenstelpraktijk

AC

Accountant werkzaam in de Controlepraktijk + Interne auditor

+ Met meer diepgang kennis van en ervaring met het gebruik van XBRL/SBR bij het samenstellen van XBRL/SBR-rapportages en de gevolgen voor de organisatie en de processen. Hij is in staat zijn in die rol de eindverantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de samengestelde XBRL/SBRrapportages te dragen.

+ Met meer diepgang kennis van en ervaring met het gebruik van XBRL/SBR bij het samenstellen en vooral het controleren van XBRL/SBR-rapportages. Hij is in staat in die rol de eindverantwoordelijkheid voor de beoordeling/controle van XBRL/SBRrapportages te dragen en dit zichtbaar te maken door het kunnen afgeven van een verklaring/conclusie.


13 | 21

Rol Aexpert

Accountant

Omschrijving rol

Competentieprofiel

De accountant die werkzaam is als expert op het terrein van XBRL/SBR.

AC

werkzaam als XBRL/SBR expert

+ Deze doelgroep staat model voor de professional die als expert vanuit zijn verantwoordelijk beschikt over diepgaande (technische) kennis van en ervaring met het gebruik van XBRL/SBR, inclusief de gebruikte taxonomieën en het vanuit die rol kunnen ondersteunen van ondernemingen / accountants bij het samenstellen en/of controleren/beoordelen van XBRL/SBR rapportages.

Figuur 2

5.3.2 Uitwerking deskundigheidsniveaus In de praktijk worden verschillende deskundigheidsniveaus onderkend. Van de accountant werkzaam in de controle als XBRL/SBR-expert wordt een heel ander niveau van deskundigheid verwacht dan de accountant werkzaam als ‘Accountant in Business’ bij een onderneming waar nog geen gebruik wordt gemaakt van XBRL/SBR. Hierbij is een vergelijking gemaakt met de aanpak van IFRS, waar van de algemene accountant algemene kennis van (het gebruik van IFRS) wordt verwacht en van de expert diepgaande kennis. De gehanteerde deskundigheidsniveaus 1 t/m 3 sluiten aan bij de door de CEA in de Eindtermen gehanteerde niveaus, met de aantekening dat in dit voorstel ook een deskundigheidsniveau 4 is aangegeven dat is bedoeld voor de expert. Niveau

Omschrijving

1

Basis

Het hebben van inzicht in en kennis van de concepten, de begrippen en definities, alsmede het gebruik van XBRL/SBR.

2

Middel

Basis + Het kunnen toepassen van XBRL/SBR als samensteller van rapportages. In dat kader inzicht hebben in het proces van het tot stand komen (inclusief het gebruik van taxonomieën) en de daarvoor noodzakelijke activiteiten, inclusief het proces van interne beheersing. Dit betekent niet dat de betrokkene zelf de activiteiten dagelijks uitvoert, deze zullen, afhankelijk van de gebruikte softwaretoepassingen, waarschijnlijk grotendeels geautomatiseerd verlopen. Maar dit betekent wel dat de betrokken accountant kennis heeft van de inhoud van deze processen, in staat is deze te beheersen, te bewaken en te beoordelen en daarvoor de verantwoordelijkheid te dragen. Dit mede met het oog op de verbreding die naar verwachting in de toekomst zal leiden tot meer vraag naar rapportages op maat, die dan door de samensteller moeten kunnen worden samengesteld.


14 | 21

Niveau 3

Omschrijving

Hoog

Middel + Het in algemene zin kunnen beoordelen/controleren van het op de juiste wijze toepassen van XBRL/SBR, inclusief het waar nodig kunnen aansturen van specialisten en het beoordelen van de kwaliteit van hun werk. Dit betekent in de praktijk dat de betrokken accountant, vergelijkbaar met de huidige aanpak van de accountantscontrole, in staat is een controleaanpak gericht op het beoordelen/controleren van het gebruik van XBRL/SBR te ontwerpen en deze uit te voeren.

4

Expert

35

Hoog + Het in detail en met grote diepgang kunnen beoordelen/controleren van het op de juiste wijze 36 toepassen van XBRL / SBR, inclusief de technische en inhoudelijke kwaliteit van XBRL / SBR rapportages. Deze expert zal naar verwachting de algemene accountant ondersteunen bij de uitvoering van zijn werkzaamheden gericht op XBRL/SBR.

Figuur 3

5.3.3 Uitwerking XBRL/SBR-kennisgebieden Kennis is onderverdeeld naar kennisgebieden, waarbij aansluiting is gezocht met de processen in de rapportageketen en de rollen (werkzaamheden) van accountants. De volgende kennisgebieden zijn onderscheiden:

Figuur 4

35 36

Vereist mede kennis en vaardigheden op het terrein van IT-auditing Samenstellen en/of verwerken/gebruiken


15 | 21

Per kennisgebied zijn op hoofdlijnen de relevante kenniscomponenten aangegeven. Voor een nadere invulling wordt verwezen naar de kenniscomponenten zoals opgenomen in de SBR Body of Knowledge.

A.

Algemene ontwikkelingen administratieve dienstverlening / verslaggeving / rapportering

Dit kennisgebied heeft betrekking op de (inter)nationale ontwikkelingen op het terrein van de administratieve processen, dienstverlening, verslaggeving en rapportering, veelal als gevolg van de globalisering van de economische markten. Onderwerpen als standaardisering, normalisering, harmonisering en digitalisering komen hier aan de orde, alsmede de impact hiervan de administratieve en rapportageprocessen van organisaties en de dienstverlening van accountants. Digitalisering leidt tot vormen van ketenautomatisering en -integratie, waarbij geautomatiseerde processen met elkaar verbonden worden en geïntegreerd, en meerdere partijen verantwoordelijk worden voor (de kwaliteit van) deze processen. De genoemde ontwikkelingen hebben onder meer gevolgen voor:  de inrichting en de volgorde van (administratieve) processen en de wijze van samenwerking tussen professionals;  de werkzaamheden in de administratieve dienstverlening en andere vormen van dienstverlening;  de inrichting van het toezicht, bijvoorbeeld HT;  het proces van samenstellen dat meer en meer geautomatiseerd zal gaan verlopen met als basis geautomatiseerde basissystemen waarin actuele informatie in gestandaardiseerde vorm beschikbaar is;  de controle-aanpak en -werkzaamheden van accountants. Objecten van onderzoek worden digitaal en kunnen bestaan uit rapportages of data, maar ook data(stromen) en processen. De toegevoegde waarde van de jaarrekening in de huidige vorm wordt steeds meer in twijfel getrokken. Roep om frequentere rapportages op maat voor specifieke gebruikers.

B.

XBRL

Dit kennisgebied heeft betrekking op XBRL als ‘Open Standaard’. Van belang is kennis te hebben van het concept van XBRL, de begrippen en definities en op welke wijze uitwisseling op basis van XBRL plaats kan vinden. Omdat kennis van de techniek noodzakelijk is om implementaties en processen te kunnen beoordelen, is ook kennis van de onderliggende taal XML, alsmede de XBRL-Specificaties, het gebruik van Linkbases, Formulas, Dimensions, Versioning, FRIS, FRTA, etc. Ook zijn de verschillende mogelijkheden waarop informatie in XBRL/SBR-formaat kan worden gepresenteerd (rendering) van belang.

C.

SBR

Dit kennisgebied heeft betrekking op SBR als concept en toepassing. In dat kader zijn o.m. de volgende zaken van belang:  de achtergrond, aanleiding, doelstellingen, pijlers van het SBR initiatief, alsmede de governance structuur.  de verplichtstelling van SBR vanaf 2013.  de opzet, het beheer en onderhoud van de Nederlandse Taxonomie Architectuur (NTA) en de


16 | 21

C.

SBR       

D.

Nederlandse Taxonomie (NT). SBR-terminologie, zoals het onderscheid tussen standaardisatie, normalisatie en harmonisatie. de rol van het Forum Standaardisatie. het proces van aanleveren via Digipoort en het gebruik van certificaten. e-Herkenning en e-Machtigen. de rol en plaats van de verschillende partijen in de keten (aanleverende partijen, intermediairs, softwareleveranciers en uitvragende partijen). de verbreding naar andere organisatie(s) / ketens. de mogelijke gevolgen voor bedrijven / intermediairs / softwareleveranciers / uitvragende partijen / gebruikers (voordelen / nadelen / randvoorwaarden).

XBRL/SBR in internationaal perspectief

Dit kennisgebied heeft betrekking op de internationale ontwikkelingen en de verschillende implementatievormen van XBRL/SBR wereldwijd. Voorbeelden hiervan zijn:  het gebruik van XBRL/SBR in verschillende landen. Voorbeelden hiervan zijn o.m. de verplichte aanlevering door beursgenoteerde bedrijven in Japan, China, Korea en Singapore.  de verplichte aanlevering door in de VS beursgenoteerde bedrijven bij de SEC, met het in de VS toegestane gebruik van industrie- en/of bedrijfsspecifiek extensies.  het gebruik van XBRL door de banken in het kader van het toezicht door Europese toezichthouders. In dit onderdeel kan ook aandacht worden besteed aan internationaal georiënteerd onderzoek en de visie van internationale organisaties (beroepsorganisaties, vertegenwoordigers van gebruikers, toezichthouders) op de ontwikkeling en het gebruik van XBRL/SBR.

E.

SBR rapportages / Nederlandse Taxonomie

Dit kennisgebied heeft betrekking op de opzet (architectuur) en de inhoud van de Nederlandse Taxonomie (NT). Hierbij moeten de verschillende SBR-rapportages aan de orde komen die op dit moment in de NT zijn opgenomen, alsmede de verschillende kredietrapportages. Als besloten wordt dat ook in Nederland gebruik mag worden gemaakt van extensies op de NT, zal in dit kennisgebied nader worden ingegaan op wat het betekent om in relatie tot de NT ‘eigen’ gegevenselementen te definiëren en in de SBRrapportage te gebruiken. Ook moet aandacht worden besteed aan het gebruik van internationaal beschikbare taxonomieën, zoals IFRS of US-GAAP, omdat accountants in de openbare praktijk hiermee geconfronteerd kunnen worden.


17 | 21

F.

Het proces van samenstellen

Dit kennisgebied heeft betrekking op het proces van het samenstellen van XBRL/SBR-rapportages. Onderwerpen die hierbij aan moeten komen zijn onder meer:  de verschillende implementatievormen van XBRL/SBR (Bolt-on versus Embedded). 37  het proces van samenstellen, te onderscheiden naar de verschillende rapportages onder te verdelen in de verschillende stappen / activiteiten, de daarbij optredende risico's en de interne beheersingsmaatregelen om deze risico’s te mitigeren.  de mogelijke gevolgen van de invoering en het gebruik van XBRL/SBR voor de bestaande processen, controlemaatregelen en dienstverlening.

G.

Het proces van controle / verstrekken van vormen van zekerheid

Dit kennisgebied heeft betrekking op de (mogelijke) gevolgen van de invoering en het gebruik van XBRL/SBR op de controleaanpak en -werkzaamheden van de accountant. Hierbij komt uitgevoerd onderzoek op dit terrein aan de orde alsmede initiatieven om tot vormen van zekerheid te komen. In dit kader wordt ook aandacht besteed aan al beschikbare referentiekaders voor de beoordeling van XBRL/SBR-rapportages (Instances) en het proces van samenstellen. Ook aan de orde komt onder meer:  inmiddels opgedane ervaringen met het beoordelen van XBRL/SBR-rapportages, inclusief uitgevoerd onderzoek.  de visie van internationale organisaties op de invulling van het verstrekken van zekerheid zoals IFAC, FEE, PCAOB, ACCA, AICPA en de NBA.  de invulling van de controle-aanpak en -werkzaamheden door de NBA. Figuur 6

5.3.4 Relatietabel kennisgebieden / profielen / deskundigheidsniveaus In onderstaand overzicht is de relatie weergegeven tussen het kennisgebied, het profiel van de auditor en het daarbij behorende deskundigheidsniveau. Kennisgebieden Profielen AB

AS

AC

A-Expert

A: Algemene ontwikkelingen adm. dienstverlening / verslaggeving

1

1

1

1

B: XBRL

1

2

3

4

C: SBR-concept

1

2

3

4

D: XBRL/SBR in internationaal perspectief

1

1

1

1

E: SBR-rapportages / Nederlandse Taxonomie

1

3

3

4

F: Proces van samenstellen

1

3

3

4

G: Proces van controle / het verstrekken van vormen van zekerheid

1

2

3

4

Figuur 7

37

Zoals: Jaarrekeningen, fiscale aangiftes, kredietrapportages, statistiek opgaven, toezichtrapportages.


18 | 21

6.

Inbedding in de (bestaande) accountantsopleiding

In figuur 8 is aangegeven op welke wijze de diverse XBRL/SBR kennisgebieden kunnen worden ingebed in de (bestaande) accountantsopleiding. Zoals eerder in een interview in Accountant38 aangegeven, zijn wij van mening dat XBRL/SBR niet als een zelfstandig onderwerp in speciale colleges aan de orde zou moeten komen, maar wel als een nieuwe verschijningsvorm, waarbij de verschillende facetten van de invoering en het gebruik van XBRL/SBR behandeld worden in de (bestaande) vakken. Dat in de overgangsfase gebruik wordt gemaakt van gastcolleges is logisch, maar uiteindelijk moet XBRL/SBR onderdeel uitmaken van de te doceren stof te geven door de docent die verantwoordelijk is voor dat vak / college. De algemene ontwikkelingen in de administratieve dienstverlening, verslaggeving en rapportering, alsmede XBRL/SBR in internationaal perspectief moeten in de verschillende vakken aan de orde komen. XBRL als standaard kan aan de orde komen in het onderdeel “ICT”. Het proces van samenstellen van rapportages, alsmede de problematiek van interne beheersing hoort aan de orde te komen in het vak ‘Bestuurlijke Informatieverzorging’. Het gebruik van taxonomieën moet aan de orde komen in het vak ‘Verslaggeving’. Belangrijke standardsetters zoals de FASB (US GAAP) en de IASB (IFRS) zijn ook verantwoordelijk voor het onderhoud en de juiste toepassing van de respectievelijk de US-GAAP en de IFRS-taxonomie. Assurancevraagstukken met betrekking tot het gebruik van XBRL/SBR passen in het vak dat zich richt op de beoordeling of controle van rapportages en/of processen. Relatietabel kennisgebieden / vakgebieden bestaande opleidingen Kennisgebieden

B: XBRL

X

Verslaggeving

Financial Auditing

A: Algemene ontwikkelingen adm. dienstverlening / verslaggeving

BIV / AO

ICT

Vakgebieden bestaande opleidingen

X

X

X

X

C: SBR-concept

X

X

X

D: XBRL/SBR in internationaal perspectief

X

X

X

X

X

E: SBR-rapportages / Nederlandse Taxonomie F: Proces van samenstellen G: Proces van controle / het verstrekken van vormen van zekerheid

X

39

40

X X

Figuur 8

38 39 40

“SBR dringt langzaam door in het onderwijs”, Accountant, juni 2012 Veronderstelt dat de student kennis heeft van dit onderdeel om assurancevraagstukken te kunnen begrijpen Veronderstelt dat de student kennis heeft van dit onderdeel om assurancevraagstukken te kunnen begrijpen


19 | 21

7.

SBR Body of Knowledge

7.1

Inleiding

Het SBR-Programma heeft als aanvulling op de al bestaande website www.sbr-nl.nl een SBR Body of Knowledge (afgekort BoK) ontwikkeld, die in de vorm van een Online kennisplatform voor XBRL/SBR gratis aan belangstellenden beschikbaar wordt gesteld.

Het Online kennisplatform heeft als doel een bijdrage te leveren aan de kennisontwikkeling, -borging en -verspreiding door het op gestructureerde en toegankelijke wijze ontsluiten en beschikbaar stellen van kennis op het terrein van XBRL/SBR. In de BoK is niet alleen actuele informatie opgenomen, maar ook informatie uit voorgaande jaren. De gebruiker wordt een zo compleet mogelijk beeld geboden van de ontwikkelingen van XBRL en SBR. Waar de website van het SBRProgramma zich met name richt op de Nederlandse situatie, is in de BoK ook veel informatie opgenomen over het gebruik van XBRL en SBR in andere landen. Het kennisplatform richt zich niet enkel op de het domein van de accountant maar streeft ernaar alle doelgroepen te ondersteunen.

7.2

De inhoud van de SBR BoK

De BoK is een gestructureerde verzameling kenniscomponenten, die gericht is op het gebruik door verschillende doelgroepen. Kenniscomponenten zijn voorzien van diverse verwijzingen, op basis waarvan deze zijn ontsloten en via zoekfuncties kunnen worden benaderd en geselecteerd. De in de BoK opgenomen kenniscomponenten zijn ontsloten door het opnemen van de volgende verwijzingen:  Identificerende gegevens: Titel / Inhoud (beknopt) / Auteur / Datering / Taal / Vorm / Locatie (Bron);  Aandachtsgebied (Kennisgebied): Het gebied of de gebieden waarop een kenniscomponent betrekking heeft;  Besturingsniveau: Operationeel / Tactisch / Strategisch  Kennisniveau: Algemeen / Beginnend / Gevorderd / Expert  Invalshoek: Technisch / Bestuurlijk / Organisatorisch / Bedrijfseconomisch Kenniscomponenten kunnen bestaan uit:  een artikel, flyer, brochure, white paper, FAQ, handleiding of handreiking, factsheet, aansluitdocument, maar ook een belangrijk nieuwsbericht;  een boek, wetenschappelijke publicatie of onderzoek, case studie, scriptie of referaat;


20 | 21

   

een presentatie, video of webcast; een training of cursus; en hulpmiddel dat een gebruiker van SBR ondersteunt bij het beschikbaar krijgen van de benodigde informatie; een link naar een kennisbron van derden, bijvoorbeeld een website.

In het Online kennisplatform worden verschillende zoekmogelijkheden aangeboden, zoals zoeken: • via directe links naar o.m. ‘Doelgroepen’ en ‘Aandachtsgebieden’ (kennisgebieden); • via een specifieke zoekfunctionaliteit; • via een algemene zoekfunctionaliteit.

7.3

Het gebruik van de SBR BoK

Partijen zoals onderwijsinstellingen of branche-, kantoor- en beroepsorganisaties mogen de aangeboden kennis(componenten) gebruiken voor de ontwikkeling van voorlichtings- en/of lesmateriaal. Het SBR-Programma streeft er naar om de gebruiker van de BoK een zo volledig mogelijk beeld van XBRL/SBR te bieden, maar pretendeert zeker niet volledig te zijn. Gebruikers van de BoK worden dan ook uitgenodigd om via [email protected] aan te geven welke belangrijke informatie zij missen, maar ook om kenniscomponenten aan te dragen die in de BoK kunnen worden opgenomen.

8.

Kort over de auteurs

Drs. Marc van Hilvoorde RA CISA is sedert 2002 in diverse rollen betrokken bij de ontwikkelingen van XBRL en SBR:  Voorzitter van de XBRL International (XII) Domain Working Group en Rendering Working Group;  Lid Standards Board van XII;  Lid van de IFRS XBRL Advisory Committee;  (Co)auteur van 'XBRL for Dummies';  Sedert 2005 (met onderbreking) onderdeel van het managementteam van het SBRProgramma en verantwoordelijk voor de (architectuur van de) Nederlandse Taxonomie;  Auteur van verschillende artikelen over XBRL/SBR en assurance-vraagstukken. Jan Pasmooij RE RA RO is sinds 2000 actief betrokken bij de ontwikkelingen van XBRL/SBR, als o.m.:  Voorzitter van XBRL Nederland (2002-2010) en in die hoedanigheid lid van XII Steering Committee van XBRL International;  Voorzitter van XBRL Europe (2007-2010);  Voorzitter van Assurance Working Group van XII (2004-2006);  Auteur van diverse artikelen op het terrein van XBRL en assurance;  Sedert 2011 werkzaam voor het SBR-Programma met als belangrijk aandachtgebied kennisontwikkeling en –verspreiding;  Parttime aanstelling Erasmus Universiteit als plv. Program Director opleiding IT-Auditing & Assurance.


21 | 21

SBR! Een voorstel voor discussie. Auteurs: Jan Pasmooij RA RE RO Drs. Marc van Hilvoorde RA CISA

Recommend Documents