3-10-2014
www.pwc.nl
Aanbestedingsfraude drs. A.J. Mikkers RA 1 oktober 2014
Agenda Wat is een aanbesteding? Soorten aanbesteding? Hoe worden selectiecriteria geformuleerd en toegepast? Hoe en waar kan eventuele beïnvloeding plaatsvinden? Voorbeelden aanbestedingsfraude Motieven aanbestedingsfraude? Wie wint en wie wordt benadeeld? Welke ervaring hebben wij met fraude tijdens aanbestedingen?
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 2
1
3-10-2014
Wat is een aanbesteding? “Het proces waarbij een opdrachtgever een project wil laten uitvoeren en hierbij bedrijven verzoekt offertes in te dienen”
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 3
Soorten aanbestedingen • Openbare aanbestedingen • Niet-openbare aanbestedingen • Concurrentie gerichte dialoog • Onderhandelingsprocedure met bekendmaking • Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking • Onderhandse aanbesteding • Enkelvoudige uitnodiging
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 4
2
3-10-2014
Hoe worden selectiecriteria geformuleerd en toegepast? (1) Twee soorten criteria • Selectiecriteria - Criteria aan de hand waarvan de kwaliteit en betrouwbaarheid van de aannemer, leverancier of dienstverlener wordt beoordeeld • Gunningcriteria - Criteria waarop het product of dienst, zoals beschreven in de offerte, wordt beoordeeld
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 5
Hoe worden selectiecriteria geformuleerd en toegepast? (2) Selectiecriteria • Uitsluitingsgronden - Redenen op basis waarvan bij voorbaat gegadigden kunnen worden uitgesloten van verdere deelname aan de procedure • Financiële en economische draagkracht - Het overleggen van bewijzen om aan te tonen dat gegadigden financieeleconomisch gezien in staat zijn de opdracht uit te voeren • Beroepsbekwaamheid - Bevestiging dat het bedrijf ingeschreven is in het handelsregister in het land van vestiging •
Technische bekwaamheid - Referenties waar uit blijkt dat het bedrijf technisch vaardig genoeg is om de opdracht met succes uit te voeren
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 6
3
3-10-2014
Hoe worden selectiecriteria geformuleerd en toegepast? (3) Gunningcriteria • Laagste prijs • Economisch meest voor de hand liggende aanbieding, op basis van: - Prijs - Rentabiliteit - Leveringstermijn - Esthetische en functionele kenmerken - Gebruikskosten - Klantenservice - Kwaliteit - After-salesservices - Technische waarde Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 7
Hoe en waar kan eventuele beïnvloeding plaatsvinden? (1) • Tussen aannemers onderling (kartelvorming) - Illegale prijsafspraken
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 8
4
3-10-2014
Hoe en waar kan eventuele beïnvloeding plaatsvinden? (2) • Tussen overheid en de bouwbranche - Het begunstigen van bepaalde concerns
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 9
Hoe en waar kan eventuele beïnvloeding plaatsvinden? (3) • Op individueel niveau - Het fêteren van gezaghebbende ambtenaren
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 10
5
3-10-2014
6
3-10-2014
Motieven aanbestedingsfraude? Zeven motieven voor het maken van illegale afspraken (Jansen, 2002): • de wens de markt te verdelen; • de mogelijkheid preferentie verleend te krijgen; • de angst voor miscalculaties; • de behoefte aan een onkostenvergoeding; • het genereren van gelden in het ‘algemeen bouwbelang’; • pure inhaligheid, en; • het voorkomen van prijsbederf door leuren van de aanbesteder.
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 13
Wie wint en wie wordt benadeeld? • Verliezers? - Concurrerende bedrijven - Overheid - Samenleving als geheel • Winnaars? - Frauderende bedrijven - Overheid en samenleving? ◦ Is er eigenlijk wel teveel betaald? ◦ Is er een economisch voordeel of nadeel? Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 14
7
3-10-2014
Welke ervaring hebben wij met fraude tijdens aanbestedingen? (1) Onderzoek PwC: Public Procurement: costs we pay for corruption (2013)
http://www.pwc.be/en/publications/ 2013/public-procurement.jhtml
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 15
Welke ervaring hebben wij met fraude tijdens aanbestedingen? (2) 96 bestudeerde corruptiegevallen EU • Overzicht directe kosten bij openbare aanbestedingen
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 16
8
3-10-2014
Welke ervaring hebben wij met fraude tijdens aanbestedingen? (3) Soorten Corruptie • Bid Rigging: dit is samenspanning of vooroverleg tussen de gegadigden voor een aanbesteding waarbij het contract op voorhand aan één van de gegadigden wordt beloofd, met of zonder instemming van de beambte die de aanbesteding uitschrijft • Kickbacks: dit zijn de gevallen waarbij de beambte smeergeld vraagt of er alleszins voor open staat. Die steekpenningen worden mee opgenomen in het aanbestedingsproces, inclusief de administratieve afhandeling • Belangenconflict: dit is het geval wanneer de beambte persoonlijke belangen heeft in het bedrijf dat de aanbesteding wint • Overige: bewust mismanagement of onkundigheid waarbij de beambte in kwestie onvoldoende bepaalde controles of te volgen procedures uitvoert en/of bewust mismanagement vanwege een gegadigde aanvaardt of negeert Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 17
Welke ervaring hebben wij met fraude tijdens aanbestedingen? (4) 27 ‘red flags’ corruptie
Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 18
9
3-10-2014
Welke ervaring hebben wij met fraude tijdens aanbestedingen? (5) Maatregelen •
Onafhankelijke audits en evaluaties volgens de standaarden van de EU
•
Optimale transparantie in het volledige openbare aanbestedingsproces
• Verzameling en opslag van administratieve gegevens over openbare aanbestedingen, gegadigden, projecten en contractanten met het oog op controle, onderzoek en analyse • Effectieve doorlichting van contractanten en begunstigden • Inschakeling en verdere ontwikkeling van technologieën om signalen van corruptie te detecteren en op die manier corruptie effectiever te voorkomen en op te sporen • Corruption risk management, gericht op contractanten, onderaannemers en andere partijen die betrokken zijn bij de uitvoering van het contract • Gespecialiseerd en goed opgeleid overheidspersoneel dat zijn expertise op het vlak van openbare aanbestedingen met collega’s van andere lidstaten kan delen Aanbestedingsfraude PwC
oktober 2014 19
Vragen?
© 2014 PwC. All rights reserved. Not for further distribution without the permission of PwC. "PwC" refers to the network of member firms of PricewaterhouseCoopers International Limited (PwCIL), or, as the context requires, individual member firms of the PwC network. Please see www.pwc.com/structure for further details.
10
