Postkantoot % 902 197 197 www.correos.es Verkeersinformatie % 900 123 505 www.dgt.es Reddingsbrigade % 900 202 202
VERVOER IN SANTANDER AENA (Aeropuertos Españoles y Navegación Aérea) % 902 404 704 www.aena.es Spoorwegstation ADIF Plaza de las Estaciones % 902 240 202 Informatie buitenland % 902 242 402 www.adif.es
Spoorwegstation FEVE Avenida de Parayas, 39600 Maliaño % 942 209 522 Busstation Navas de Tolosa % 942 211 995 Havenkantoor % 942 360 611
SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.spain.info/be e-mail:
[email protected]
NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau Voor Vreemdelingenverkeer Laan Van Meerdervoort, 8A 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spain.info/nl e-mail:
[email protected]
Santander
Cantabrië
Alarmnummer % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091 Gemeentepolitie % 092 Consumenteninformatie % 010
Spanje
‘s Zomers geopend: Camaleño: 39587. Camaleño % 942 730 733 Comillas: 39520. Aldea, 6 % 942 720 768 Isla (Arnuero): 39195. Avenida Juan Hormaechea % 942 679 720 Liencres (Piélagos): 39120. Barrio de La Cruz % 942 579 878 Liérganes: 39727. Paseo del Hombre Pez % 942 528 021 Puentenansa (Rionansa): 39554. Puentenansa % 942 728 001 Ruente: 39513. Beneden in gemeentehuis % 942 709 104 Santander: 39005. El Sardinero Plaza de Italia % 942 740 414 Santoña: 39740. Palacio de Manzanedo, s/n % 942 660 066 San Vicente de la Barquera: 39540. Avenida del Generalísimo, 20 % 942 710 797 Somo (Ribamontán al Mar): 39140. Avenida Trasmiera % 942 510 600 Suances: 39340. Mirador Vuelta Ostreda % 942 810 924 Treceño (Valdáliga): 39592. Barrio La Plaza % 942 705 049
Cantabrië
Het hele jaar geopend: Cabezón de la Sal: 39500. Botín, 1 % 942 700 332 Castro Urdiales: 39700. Paseo Marítimo, s/n % 942 871 512 Laredo: 39770. Alameda de Miramar % 942 611 096 Noja: 39180. Plaza de la Villa % 942 630 306 Ontaneda: 39680 Barrio de la Estación % 942 594 914 Potes: 39570. Independencia, 12 % 942 730 787 Ramales de la Victoria: 39800. Beneden in gemeentehuis % 942 646 504 Reinosa: 39200. Avenida del Puente de Carlos III, 23 % 942 755 215 Santander: 39001. Plaza Porticada, 5 % 942 310 708, Jardines de Pereda % 942 203 000 Santillana del Mar: 39330. c/ Jesús Otero, 20 % 942 818 251 Torrelavega: 39300. Ruiz Tagle, 6 (Kamer van koophandel) % 942 892 982 Unquera: 39560. Carretera Nacional 623 (Santander-Oviedo), km. 279 % 942 719 680
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS
Spanje
TOERISTENINFORMATIEBUREAUS
AMBASSADES IN MADRID
ANDERE INFORMATIETELEFOONS Natuurpark “Parque de la Naturaleza de Cabárceno” % 942 563 736 Kabelbaan van Fuente Dé: % 942 736 610 Wintersportstation van Alto Campoo: % 942 779 223 Boekingscentrales voor overnachtingen Vereniging van Horecaexploitanten van Cantabrië % 942 367 030 www.aehcantabria.com
Zone van Saja-Nansa % 942 712 550 www.sajanansa.com Vereniging voor Ruraal Toerisme van Cantabrië % 942 217 000 www.turismodecantabria.com
België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166
Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565
MINISTERIO DE INDUSTRIA,TURISMO Y COMERCIO
H
Santander TURESPAÑA
I
N
H
O
U
D
INLEIDING
1
Geografische beschrijving
STADSROUTES Monumentaal Santander 6 Maritiem Santander 8 Santander en zijn stranden 10
De regio van Cantabrië ligt aan de noordkant van Spanje, tussen het Cantabrisch Gebergte en de Golf van Biskaje. Drie geofysisch verschillende gebieden vormen een gevarieerd territorium met een grote rijkdom aan landschappen: de kuststrook, de valleien die worden gevormd door de zeven rivieren die de regio van zuid
INLEIDING
ROUTES DOOR CANTABRIË Liébana en Picos de Europa Provinciekaart De zone van Saja-Nansa De westkust Het rivierdal van de Besaya Campoo en Valderredible De oostkust De valleien van Pas De valleien van Asón en Soba
29
RECREATIE EN CULTUUR
31
NUTTIGE GEGEVENS
36
13 14 17 19 21 22 24 26
DublIn
Verenigd Koninkrijk Londen
Ierland
Bestuurlijk vormt het 5.290 vierkante kilometer grote Cantabrië een uit slechts één provincie bestaande Autonome Gemeenschap. De bevolking telt iets meer dan een half miljoen inwoners, waarvan ongeveer tweehonderdduizend in de hoofdstad Santander; de tweede grootste stad is Torrelavega. De
Parijs
Frankrijk Golf van Biskaje Santander
Cantabrië Madrid
Portugal Lissabon
Middellandse Zee
Spanje
Atlantische Oceaan
Nationaal Park “Picos de Europa”. Fuente Dé
Ceuta
Voorpagina: San Vicente de la Barquera Achterpagina: Vuurtoren van Santander
Melilla
Tekst: Carlos González CREÁTICA
Druk: GRAFOFFSET, S.L. D.L. M-27139-2009
Een publicatie van: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo
Vertaling: Roland Bakker
NIPO: 704-09-304-7
Foto’s: Archieven van Turespaña
Gedrukt in Spanje
Ministerio de Industria, Turismo y Comercio
Grafisch ontwerp: Megacolor
naar noord doorsnijden en het hooggebergte van de Cordillera Cantábrica. De Ebro, die ontspringt in Cantabrië, verrijkt deze biodiversiteit bovendien nog met het grootste stuwmeer van Spanje. Er zijn maar liefst zes enclaves die genieten van een speciale beschermende status als Natuurpark of Natuurreservaat, wat een idee geeft van de kwaliteit van het milieu in deze regio.
bevolking is voornamelijk werkzaam in de industrie en dienstensector, maar is ook ruimschoots vertegenwoordigd in de primaire sector. Het vochtige en lauwwarme klimaat, zonder al te grote temperatuurschommelingen, maakt het mogelijk te genieten van zachte winters en zomers die zelden boven de 25 graden uitkomen. 1
4e uitgave
Natuurbezit
toeristenindustrie en horeca, met de dienstensector de belangrijkste pilaren onder de Cantabrische economie.
Cantabrië omsluit een uniek natuurbezit. Rivieren, stranden, kliffen, valleien, bergen en bossen vormen een contrastrijk landschappelijk mozaïek. Binnen het ontelbare aantal natuurgebieden zijn de belangrijkste die welke een bijzondere beschermde status hebben, hoewel ook de andere buitengewoon prachtige landschappen bieden, zoals de bronnen van de Asón, de baai van Santander, de kloof van de Pas, het Stuwmeer van de Ebro en de riviermonden van de Tina Mayor en de Tina Menor. De beschermde natuurgebieden van Cantabrië zijn de volgende: Het Parque Natural de las Dunas de Liencres, gelegen aan de riviermonding van de Pas, is het belangrijkste duingebied van het noordelijke schiereiland. Het Parque del Macizo de Peñacabarga omvat, aan de rand van het gebied, de karst van Cabárcena, een spectaculaire roodkleurige geologische formatie, met een natuurpark met half-wilde dieren. Het Parque Natural de Oyambre, is een fantastische streek tussen brak getijdenlandschap en weiland met op de achtergrond de Picos de Europa, waar de meest diverse ecosystemen naast elkaar bestaan. Het Parque Natural Saja-Besaya, tussen de rivierdalen van de Saja en de Besaya heeft uitgestrekte beuken- en
Verbindingen
Grotschilderingen van Altamira
eikenbossen, waarin bedreigde diersoorten als de bruine beer, de auerhaan of de steenarend hun habitat hebben. Het Reserva Natural de las Marismas de Santoña y Noja, omsluit een van de in ecologisch opzicht meest waardevolle estuaria van NoordSpanje waar gemakkelijk meer dan 80 verschillende vogelsoorten kunnen worden waargenomen. Het Parque Nacional de los Picos de Europa is het belangrijkste bergmassief van het Cantabrisch Gebergte, met toppen van boven de 2500 meter en aaneenschakelingen van lange kloven en diepe ravijnen.
Geschiedenis De archeologische resten van het laat-paleolithicum die gevonden werden op verschillende punten in de regio, waaronder Altamira en Puente Viesgo, getuigen reeds van menselijke aanwezigheid in de prehistorie. Het Cantabrisch gebied zou echter in de oudheid bekendheid krijgen – vanaf ongeveer 200 v. Chr. – vanwege het onbeteugelbare karakter van zijn krijgers die lang weerstand zouden 2
Geografisch gezien is Cantabrië goed toegankelijk vanuit de rest van Europa. De verbindingen over zee en over land zijn uitstekend. Over het land verbindt de A-8 Santander met Bilbao en Frankrijk, en de Cantabrische Kustweg (A-67) verzorgt de verbinding met Asturië. De belangrijkste verbindingen met het binnenland zijn de N-611 naar Palencia en de N-623 naar Burgos. Over zee is Cantabrië verbonden met Engeland door een veerdienst. De nationale RENFE verzorgt de treinverbindingen met de Meseta van Castilië en de regionale FEVE onderhoudt er de spoorlijnen. Door de lucht zijn er lijnvluchten vanaf het vliegveld van Parayas naar Barcelona en Madrid, en minder frequente verbindingen met andere bestemmingen.
Grotschilderingen van Altamira
blijven bieden aan de Romeinse overheersing. In de late middeleeuwen werden de eerste dorpskernen gevormd rond de verschillende kloosters, waar men toevlucht zocht voor de Moorse invasie. In die tijd beginnen zich de grenzen af te tekenen van de verschillende marken waarmee de grenzen van het huidige Cantabrië, hoewel dit iets kleiner is, goeddeels samenvallen. De strategische situatie van Cantabrië gaf al vroegtijdig een impuls aan de overzeese handel op de belangrijkste Europese en later ook Amerikaanse havens. De twaalfde en dertiende eeuw betekenden voor Cantabrië een tijd van sterke expansie die gepaard zou gaan met een belangrijke emigratiegolf naar de nieuwe wereld. De negentiende eeuw bracht de eerste industriële activiteiten en de bloei van het bankwezen en de gegoede burgerij. Tegenwoordig zijn, hoewel de tuinbouw, de veeteelt en de visserij nog steeds werk verschaffen aan een goed deel van de bevolking, de 3
SANTANDER IDEALE STAD Het is niet bekend wanneer Santander precies ontstond, maar de meest verbreide theorie verbindt de oorsprong van de stad met de Romeinse Portus Victoriae. De eerste getuigenis van het bestaan van een klooster, waaromheen later de stad zou ontstaan, dateert uit de elfde eeuw. De stad groeide en gesteund door de zee en de gunstige geografische ligging zou er al spoedig een bloeiende buitenlandse
drukken. Als vrucht van dit goede ontwikkelingsklimaat ontstond het huidige stadsplan en hoewel een grote brand in 1941 de oude stad in de as zou leggen en de oorspronkelijke smalle straatjes van de kaart zou vagen, bleven enkele van de meest karakteristieke en iets uit het centrum gelegen gebouwen, zoals het Gran Casino en het Hotel Real, gespaard.
Santander
handel ontstaan. De vijftiende eeuw stortte de plaats in een zware demografische en economische crisis waarvan zij zich niet zou herstellen tot ver in de achttiende eeuw. De vestiging van bloeiende bedrijven en instituties zou de deuren openzetten voor een groeiende gegoede burgerij die in de loop van de negentiende en begin twintigste eeuw zijn stempel op de stad zou
De toeristische roeping van de Cantabrische hoofdstad manifesteerde zich reeds in de 19de eeuw met de eerste ‘golfbaden’ op het strand van El Sardinero, en zou een hoogtepunt bereiken met het bezoek, verschillende zomers achtereen, van de koning en koningin die met hun aanwezigheid dank betuigden aan het volk dat bij openbare inschrijving het 4
koningspaar het indrukwekkende paleis Palacio de la Magdalena had geschonken. Als toeristische pionier wist Santander zich open te stellen voor invloeden van buitenaf en toch een geest te bewaren van goede harmonie met de natuur, zodat zowel de eigen bevolking als de passanten van buiten konden genieten van de talloze natuurgebieden, waaronder speciale bekendheid genieten de parken van Mesones en Mataleñas, tuinen als die van Piquío of Pereda, of unieke plekken als het schiereiland van La Magdalena. Zuidwaarts kijkt Santander uit over een besloten en perfect in het stedelijk landschap opgenomen baai, terwijl de wijk van El Sardinero uitkijkt over een keur van zeer mooie stranden. Met dit natuurlijk potentieel is het gemakkelijk zich een voorstelling te maken van de mogelijkheden aan sport en vrije tijd die hier worden geboden. Zeilen, wind- en golfsurfen en wandelen langs de waterlijn, tegen de achtergrond van buitengewone vergezichten. De cultuur vormde haar eigen bolwerk. De Universidad Internacional Menéndez Pelayo, als prestigieus forum op alle vlakken van de wetenschap, en het Festival Internacional de Música y Danza, hebben generaties lang de meest vooraanstaande persoonlijkheden bijeengebracht en de stad een
Gran Casino
eclectisch en kosmopolitisch aanzien verleend. Als we maar even een kijkje nemen in de meest centrische straten, die van San Francisco, Burgos, San Fernando..., krijgen we al snel een indruk van de intense commerciële activiteiten met de meest vooruitspringende modewinkels en gerenommeerde juweliers. Ook het bruisende nachtleven biedt rond verschillende uitgaanscentra zijn beste gezicht tot in de kleine uurtjes van de nacht. Het hedendaagse Santander is een kalme stad met een zeer hoog levenspeil, maar is tegelijkertijd ook rusteloos en open: een ideale stad om te leven en om te bezoeken.
5
STADSROUTES Monumentaal Santander Om kennis te maken met het monumentale Santander beginnen we bij het Palacete del Embarcadero (1), een bevoorrecht uitkijkpunt over de baai. Als we met de ogen het silhouet volgen komen we uit bij de Jardines de Pereda, waar tussen palmen en ceders standbeelden zijn geplaatst ter nagedachtenis van de meest illustere stadsgenoten. Daar tegenover vormt de Banco de Santander (2) het symbool van een stad die pionier was voor het Spaanse bankwezen, en aan de achterzijde daarvan de Plaza de Pombo, met statige gebouwen als dat van de koninklijke jachtvereniging, de Real Club de Regatas (3), of de voormalige Banco Mercantil (4). Als we doorwandelen over de Paseo de Pereda (5), komen we bij het Plaza de Alfonso Xlll, ook bekend als de ‘lantaarns’, met een monument aan Pedro Velarde (6), een held uit de onafhankelijkheidsoorlog, en een
tweede gewijd aan de heropbouw van de stad na de brand van 1941. Aan het Plaza de Atarazanas, achter het postkantoor (7), staat de kathedraal (8), ontsproten uit een voormalige 13de-eeuwse abdij die de kiem legde voor deze stad. Deze domkerk bestaat uit de Crypte van Christus, een sobere en nauwe ruimte onder platte gewelven waar Romeinse resten gevonden zijn, en daar bovenop de verschillende malen herbouwde hoofdtempel. Opmerkelijk in zijn interieur is het graf van Menéndez Pelayo, vanwege het beeldhouwwerk van de hand van Victorio Macho. Dwalende door de omgeving van het populaire galerijenplein, de Plaza Porticada (9), jarenlang de wat atypische zetel van het internationale dans- en muziekfestival van Santander, raken we verzeild in een bruisend winkelcentrum. Verdergaande over de promenade San Francisco, komen we bij de Plaza del Gemeentehuis
1 2 3 4 5 6
Palacete del Embarcadero Banco de Santander Koninklijke Watersportvereniging Banco Mercantil Paseo de Pereda Monument aan Pedro Velarde
7 Postkantoor 8 Kathedraal 9 Gallerijenplein 10 Gemeentehuis 11 Plaza de la Esperanza 12 Museum voor Schone Kunsten
i Toeristeninformatie P Parkeerplaats Spoorwegstation
Busstation H Ziekenhuis Politie
7
de koninklijke jachtvereniging, Real Club Marítimo (14). Dit is een van de meest typische hoekjes van de stad, met gezellige terrassen en een levendige horeca. Hier dichtbij vinden we het Museo de Prehistoria y Arqueología (15). De aangrenzende Calle de Castelar valt op door de architectonische contrasten van de gebouwen, met bijvoorbeeld het klassieke ontwerp van de Banco Vitalicio en het Siboney-gebouw dat met zijn ronde vormen een toonbeeld is van hedendaagse architectuur. Vandaar onderscheiden we het Palacio de Festivales (16), een monumentaal gebouw van Francisco Javier Sáenz de Oiza, dat onder andere elk jaar in augustus onderdak biedt aan het prestigieuze Festival Internacional de Santander. Daarnaast, twee puur maritieme gebouwen: De zeevaart- en de zeilschool: Escuela de Náutica en Centro de Alto Rendimiento de Vela. Doorwandelend over de Avenida de Gamazo komen we langs de resten van een voormalige scheepswerf en droogdok. Aan het einde van de kade staat het Cantabrisch scheepvaartmuseum, Museo Marítimo de Cantábrico (17); een bezoek zeker waard. In deze zone vindt u een van mooiste vergezichten van Santander. De baai in al zijn pracht, omringd door de uitgestrekte stranden van El Puntal en Somo. Het eerste is te bereiken met een veerbootje dat vanaf het Palacete del Embarcadero vertrekt en de
Banco de Santander
Generalisimo, met daartegenover het Gemeentehuis (10) en daarachter, aan het Plaza de la Esperanza (11), een typisch en drukbezocht marktgebouw van modernistische snit en toonzaal van de beste produkten uit de zee van de Golf van Biskaje. Via de aangrenzende Calle de Miguel Artigas eindigen we de wandeling bij het kunstmuseum Museo de Bellas Artes (12). Museo de Bellas Artes C/ Rubio, 6 Over het algemeen zijn de musea op dinsdag tot en met zaterdag´s morgens en zijn deze op maandag gesloten. Voor verdere informatie dient men contact op te nemen met de toeristenbureaus.
Maritiem Santander We beginnen onze wandeling in Puertochico (13), een voormalige vissershaven, nu gewijd aan de watersport, met het rechtstreeks aan het water ontstijgende gebouw van 8
13 14 15 16 17
Kleine haven, “Puertochico” Koninklijke Jachtvereniging Prehistorisch en archeologisch museum Festivalpaleis Cantabrisch maritiem museum
P Parkeerplaats H Ziekenhuis
9
mogelijkheid biedt om te genieten van een aangename wandeling met een ander uitzicht op Santander. Ook gaan er andere bootjes naar Pedreña of Somo, en er zijn er die een rondvaart bieden door de baai. Museo de Prehistoria y Arqueología C/ Casimiro Sainz, 4 Museo Marítimo del Cantábrico C/ San Martín de Bajamar
Santander en zijn stranden We beginnen onze wandeling op de heuvel van San Martín langs de Avenida de la Reina Victoria, een natuurlijk balkon met uitzicht over het keur van stranden dat de waterlijn bepaalt van Santander, en de klassieke toegangsweg tot een van de meest toeristische en elegante enclaves van de Spaanse kust: El Sardinero (18). Eerst bewonderen we het strand Playa de Los Peligros dat aansluit op dat van La Magdalena (19) welk behoort tot het gelijknamige schiereiland. Op de top van dit laatste staat het koninklijk paleis dat in 1913 werd ingewijd als zomerresidentie van koning Alfonso XIII. Op het schiereiland (openbaar toegankelijk) staan behalve het genoemde Paleis van La Magdalena, waar nu de Universidad Internacional Menéndez Pelayo is ondergebracht, ook nog de prachtige stoeterijen, een kleine dierentuin, vlak bij hoge kliffen;
Kleine haven, “Puertochico”
18 19 20 21 22 23 24 25
El Sardinero Schiereiland van La Magdalena Eerste strand Plaza de Italia Gran Casino Tweede Strand, Strand van Castañeda Park, Tuinen van Piquío Gemeentelijk golfveld van Mataleñas 11
i Toeristeninformatie P Parkeerplaats Spoorwegstation Busstation H Ziekenhuis Politie
ROUTES DOOR CANTABRIË Liébana en Picos de Europa
La Magdalena
Strand van El Sardinero
verder ligt er een uitgestrekt park met magnifieke bomen. Als we de landengte achter ons laten zien we aan de open zee het strand Playa El Camello, het ‘kameel’ , dat zijn naam ontleent aan de uit het water opstijgende rotsformatie. Dan, La Concha, ‘de schelp’, een besloten goudomzoomde baai, en het elegante Primera Playa (20), zeer druk bezocht bij mooi strandweer, met aan de ingang daarvan het oude kuurhuis. De Plaza de Italia (21), centraal knooppunt van El Sardinero, biedt mooie terrassen in de open lucht met ‘s zomers een bruisend nachtleven tot in de kleine uurtjes. De hele omgeving wordt beheerst door een van de meest kenmerkende gebouwen van Santander, het Gran Casino (22), een suggestief toonbeeld van de vrolijke jaren van de Belle Époque. Als we doorwandelen komen we bij het tweede strand Segunda Playa (23) ook bekend als Castañeda, volkser en uitgestrekter dan het vorige. Tussen deze twee stranden verdient het aanbeveling
even te stoppen bij de Jardines de Piquío (24), een ingang tussen de rotsen die bij hoogwater het eerste en het tweede strand van elkaar scheidt en vanonder platanen en palmbomen een spectaculair uitkijkpunt over de Cantabrische zee biedt. In de richting van de vuurtoren van de Cabo Mayor komen we langs een prachtig landgoed met een grote variëteit aan boomsoorten, en met een kleine dierentuin en het gemeentelijk golfterrein van Mataleñas (25). Met het strand van Mataleñas, een prachtige plek, toegankelijk via een steile trap, komen we aan het einde van de stranden binnen de bebouwde kom van Santander, een privilege waar maar weinig steden op kunnen bogen.
12
We beginnen de route in Unquera, aan de noordwestkant van Cantabrië, over de N-621, door de nauwe Desfiladero de la Hermida, die negentien kilometer lang tussen verticale wanden langs de slingerende bedding van de Deva loopt. Vanuit deze kloof kunnen we een stijl en moeizaam wandelpad nemen naar Tresviso, waar ambachtelijk een oude scherpe kaas wordt gemaakt met een eigen certificaat van oorsprong. Aan het einde van de kloof komen we bij Lebeña, waarvan de 10de-eeuwse kerk van Santa María het beste toonbeeld vormt van de mozarabische architectuur van Cantabrië. De beslotenheid van deze plek, net iets buiten het dorp, wordt nog benadrukt door de lommerrijke begroeiing rond het kerkje. Terug op de weg gaan we naar Potes, de streekhoofdstad van Liébana en het geografisch en commercieel centrum van de vijf omliggende valleien. Het pittoreske binnenstadje herbergt twee belangrijke 15de-eeuwse torens, de Torre del Infantado en de Torre de Oregón de la Lama. Het stadje is ook bekend als de
Kabelbaan van Fuente Dé
stad van de bruggen. Sinds mensenheugenis is het er elke maandag marktdag, wat een ideale gelegenheid is om de zeer geapprecieerde streekproducten te kopen: kleine kaasjes, orujo (brandewijn), honing, té del puerto (theesoort), kikkererwten en worsten. Vervolgens voert deze route ons naar de Vallei van Cameleño met het
R
Lebeña
Monasterio de Santo Toribio
Peña Sagra 2046
Potes
A LEÓN 84 Km
Piasca
Riaño
Valdeprado
P
Pas
El Puente
Ramales de la Victoria
Carranza
Zalla
Balmaseda
Sodupe
Emb. de Ordunte
Vega de Pas
Artziniega
623
San Pedro del Romeral
Llodio
Villasana de Mena
Espinosa de los Monteros
1178
Villasante
Amurrio
Bolmir
Quincoces de Yuso
629
Arija Arroyo
Orduña
Villarcayo
Soncillo
Ruinas de Julióbriga
Barruelo de Santullán
Portugalete Barakaldo
Villaverde de Trucios
Emb. del Ebro
Retortillo
Castro-Urdiales Santurtzi Getxo
Rasines
San Roque de Ríomiera
Corconte
Cervatos
Cervera de Pisuerga
Selaya
Río
634
San Pantaleón de Sosa
Medina de Pomar
Berberana
RÍO
Compuerto
Arredondo
Islares
Limpias
Ampuero Santuario de La Bien Aparecida
Villacarriedo
Espinilla
Reinosa
Colindres
Liérganes
Esles
611
Proaño
Brañosera Snelweg
Santa María de Cayón
Silió
ALTO CAMPOO
Emb. de Requejada
AutowegEmb. de
Suan
Mayor Molledo
Valdecebollas 2136 Espiguete 2450
Ría de
Com il
Puente Pumar Uznayo Santa Eulalia Abiada Mazandrero
Sarón
Ontaneda Alceda
A-8
Solares
Pámanes
Puente Viesgo
Arenas de Iguña
DE SAJA-BESAYA Bárcena
Peña Prieta 2536
Portilla de la Reina
Bostronizo Las Fraguas
Santoña Laredo
Ajo
El Astillero
San Vicente de Toranzo
San Sebastián Fresneda de Garabandal Tudanca PARQUE NATURAL
Noja
Arnuero
Pedreña (Bareyo) Escalante
Los Corrales de Buelna
Valle de Cabuérniga
a
Cosío
Brez Argüébanes Tanarrio Camaleño
P
las
te
La Hermida
Naranjo de Bulnes 2519
Fuente Dé
Play a de
Puentenansa Carmona Ruente
Cartes Vargas
O
A BILBAO 2 Km
Eu
Caldas de Besaya
C
Isla
Loredo Somo
Soto
Torrelavega
Cuevas de Altamira
I
Cabo de Ajo
A-67
P
ns
de
Ruiloba
Cabezón de la Sal
Emb. de Palombera
621
Cóbreces
Na
Río
P ic o s
Comillas
Pechón PARQUE NATURAL Pesues DE OYAMBRE Unquera El Tejo
Panes
Cares
R
SANTANDER
PARQUE NATURAL DUNAS DE LIENCRES
Liencres Suances Cuchia Mogro Santillana del Mar Maliaño
Río
Carreña
bia
icen
Colombres
la Ra
San V 634
Ría de
San Vicente de la Barquera
Llanes
p a Tresviso ro
Ría de
A GIJÓN 84 Km
Nueva
B
E
D
ces
E
Á
nde
V
T
Oste
A
N
Play a de
T
A
on
S
C
Oriñ
O
R
Ría de
C
A
Play a de Lang re Play a de G Play alizano a de Play Antuer ta a de Cub erris
M
Nationale weg
Santibáñez de la Peña
EBRO
Provinciale weg 1ste klasse Provinciale weg 2de klasse Lokale weg Guardo
Dehesa de Montejo
Basconcillos del Tozo
Congosto de Valdavia
Tubilla del Agua
Altotero 1176
Sedano
Bergüenda EBRO
Frías
Emb. de Sobrón
Oña
Villalta
Grot
Nationaal Park Car
Natuurpark rión
Camping Skistation
Alar del Rey
Buenavista de Valdavia
La Nuez de Arriba
Pisu
Villasarracino
611
Busto de Bureba
Pancorbo 978
120
A PALENCIA 47 Km
Hontomín
232
Briviesca
Villadiego
erga
Castrillo de Villavega
Poza de la Sal
Masa
I
Saldaña
Jachthaven
627
A-1
Badhuis
Luchthaven
Humada
Herrera de Pisuerga
Golfveld
Vuurtoren
Amaya 1373
0
Melgar de Fernamental A BURGOS 43 Km
Sotopalacios A BURGOS 10 Km
Monasterio de Rodilla A BURGOS 7 Km
10
20
30 Km
CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 Tel. 91 416 73 41 - 28002 MADRID - AÑO 2001 www.infonegocio.com/gcar
A VITORIA-GASTEIZ 31 Km
Parador - hotel Monument
RÍO
623 Río
Río
P
QuintanaMartín Galíndez
Trespaderne 232
Dobro
Spoorweg
Villalba Ruïne de Guardo
Escalada
Polientes
Aguilar de Campóo
klooster van Santo Toribio. Waarschijnlijk gesticht rond de 6de eeuw, bereikte het grote faam in de 9de eeuw dankzij de aanwezigheid van Beato de Liébana, auteur van de Commentaren op de Apocalyps, een meesterwerk onder de middeleeuwse miniaturen. Het interessantste van het geheel is de kerk; de huidige gotische architectuur is waarschijnlijk over de ruïnes van de eerste tempel gebouwd. Het geheel werd begin
feestdag van de heilige -16 april- op een zondag valt); rond het klooster bevindt zich een van de meest bijzondere kluizenaarsoorden van heel Spanje. Langs de route worden we voortdurend verrast door kleine en pittoreske dorpjes die hoog tegen de indrukwekkende hellingen van het oostelijk massief van de Picos de Europa hangen, als Argüebanes, Brez, Tanarrio of Mogrovejo, waarvan het silhouet zich onderscheidt door de
naar het centraal massief van de Picos de Europa. Bovenaan is het vergezicht onbeschrijfelijk. Andere excursies door de rest van de valleien van Liébana voeren ons naar Piasca, met zijn Romaanse Mariakapel (1174), of naar Llesba, bij de pas van San Glorio, vanwaar men een spectaculair uitzicht heeft over het Cantabrisch Gebergte.
De zone van Saja-Nansa De rivierdalen van de Saja en de Nansa begrenzen de centraalwestelijke zone van Cantabrië. Vertrekkende over de N-634 vanuit Cabezón de la Sal, waar begin augustus de Dag van Cantabrië wordt gevierd, komen we bij Ruente, met de geologisch gezien interessante Fuentona. Dan: Valle, de hoofdstad van Cabuérniga met een kruising van wegen. Naar rechts slaan we af naar Carmona, Tudanca en Polaciones waarheen we onze route delen met de Nansa,
Klooster van Santo Toribio
18de eeuw voltooid met de bouw van de barokke kapel ter bewaring van het Lignum Crucis, het grootste bewaarde stuk van het kruis van Christus; volgens de overlevering werd dit hier gebracht door de Heilige Toribio, bisschop van Astorga. Het Klooster van Santo Toribio is naast de Weg naar Santiago een van de vier plaatsen op de wereld waar men volle aflaat kan krijgen (als de
ranke middeleeuwse toren tegen de achtergrond van het hooggebergte. Het zijn allemaal in een droomlandschap verzonken, betoverende landelijke gehuchtjes waar men kan genieten van het typische streekgerecht: de cocido lebaniego. Aan het einde van de weg komen we bij Fuente Dé, met het monumentale hotel Parador de Turismo, en een kabelbaan die ons omhoog voert 16
Kerk van Santa María. Lebeña
terwijl we, als we rechtdoor gaan, stroomopwaarts langs de Saja trekken. Als we het hebben over het rivierdal en de valleien van deze laatstgenoemde rivier dan hebben we het over eiken-, beuken- eh hulstbossen, het Nationaal Jachtreservaat – het grootste van Spanje – en het natuurreservaat Parque Natural Saja-Besaya; ware ecologische paradijzen met het meest representatieve van de Cantabrische flora en fauna. Langs deze routes komen we, via unieke dorpjes met uitmuntende
rurale architecturen, bij het cultuur-historisch geheel van Bárcena Mayor, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. In de hele vallei van Cabuérniga verdient het aanbeveling kennis te maken met het meest typische regionale gerecht: de cocido montañés. Als we vanuit Valle rechtsafslaan komen we bij een even opmerkelijk geheel van volksarchitectuur: Carmona. Tussen de huizen valt
plaatsje dat halfweg deze eeuw plotseling beroemd werd vanwege de vermeende verschijning van de Heilige Maagd voor een paar meisjes. Het tegen de berghelling gebouwde Tudanca bewaart nog het statige huis van de grote humanist en schrijver José María de Cossío (opengesteld voor het publiek). Bij het stuwmeer van La Cohilla komen we in de vallei van de Polaciones, met magnifieke
De westkust De Cantabrische westkust omvat zowel monumentale steden als kleine traditionele vissersdorpjes. We vertrekken vanuit Suances, een toeristisch stadje in de streek van Besaya met uitstekende stranden en
behoort tot architectonische bijdragen uit de 14de tot de 18de eeuw. We volstaan met het noemen van enkele architecturen uit de middeleeuwen (Torre del Merino, Torre de Don Borja), renaissance (Palacio de los Velarde) en barrok (herenhuizen van Villa,
Collegiale kerk van Santa Juliana
Carmona
het paleis op van Rubín de Celis, tegenwoordig een pittoresk hotel. In Carmona is nog het oude ambacht bewaard gebleven van de klompenmakerij, met de vervaardiging van de albarcas, een typische lokale klomp die hier nog steeds gebruikt wordt. Onze route voert dicht langs San Sebastián de Garabandal, een
voorbeelden van plaatselijke bouwkunst (Puente Pumar, Uznayo, Lombraña ... ) en met diepgewortelde muzikale tradities.
18
een voortreffelijke gastronomie. Santillana del Mar is cultuurhistorisch gezien de belangrijkste plaats van Cantabrië en een van de best bewaarde stadsgezichten van heel Spanje. Het is als een levend museum van een middeleeuws stadje (9de-eeuws), gebouwd rond de collegiale kerk van Santa Juliana, hoewel het merendeel van de opeengepakte behuizing
de aartshertog van Austria, de familie Valdivies). Toch biedt de stad, met deze verscheidenheid aan stijlen, vanaf de enige toegangsweg, de Calle de Santo Domingo, een harmonieuze en homogene aanblik. De oude binnenstad is alleen te voet toegankelijk en de enige straat splitst zich als een “Y” in tweeën; een van de twee straten voert naar
El Capricho, van Gaudí. Comillas
de Colegiata het belangrijkste Romaanse religieuze monument van Cantabrië. Deze kerk is opgetrokken over een oude 12deeeuwse kapel en het claustrum ervan is een waar meesterwerk vanwege het voortreffelijke beeldhouwwerk van de kapitelen. Santillana herbergt tussen al zijn gesteente drie interessante musea en biedt verder de mogelijkheid tot het nuttigen van de hier typische cake met melk. Op twee kilometer van Santillana bevinden zich de beroemde Grotten van Altamira. Deze werden ontdekt in 1879 en zijn door de UNESCO verklaard tot Werelderfgoed; op de grotwanden zijn 14.000 jaar oude paleolithische, polychromatische schilderingen te bewonderen van bizons. Het bezoek aan de grotten zelf is sedert jaren strikt beperkt, maar het is een interessante replica te bekijken. We rijden Altamira uit naar Comillas, maar stoppen eerst in Cóbreces, met een cisterciënzer abdij
(waar een uitstekende kaas wordt gemaakt) en een heerlijk strand. In Comillas vinden we een combinatie van volksarchitectuur, te zien rond het oude plein, met een parochiekerk en aan een aantal huizen in het oude centrum, en de plechtstatige gebouwen uit de bloeitijd die de stad doormaakte onder de bescherming van haar eerste markies. De bebouwde kom wordt beheerst door vier gebouwen: het neogotische paleis van Sobrellano, residentie van de markies van Comillas, dat in 1881 en 1882 diende als zomerverblijf voor de Spaanse koning; El Capricho, van de hand van Gaudí, naast het paleis, met een buitengewone ornamentele rijkdom en tegenwoordig restaurant; de begraafplaats met interessante modernistische mausolea en de beroemde Engel van Llimona; en tenslotte de monumentale neogotische Pauselijke Universiteit, met 20
mudejarinvloeden, waar bekende bisschoppen hun opleiding volgden. De route gaat verder naar San Vicente de la Barquera, havenstad bij uitstek, met een van de mooiste kustprofielen van Spanje tegen de buitengewone achtergrond van de besneeuwde toppen van de Picos de Europa. San Vicente heeft een aantal fantastische stranden, een oude en betoverende binnenstad, met kerk, kasteel en resten van een oude muur, en een aantal karakteristieke oude bruggen. De goed verzorgde gastronomie (vis en schaal- en schelpdieren) heeft als meest beroemd gerecht uit de traditionele keuken de sorropotún (soort visstoofpot). Museum en onderzoekscentrum van Altamira 39330 Santillana del Mar www.mcu.es/nmuseos/altamira
Het rivierdal van de Besaya De Besaya ontspringt in de buurt van Reinosa en komt samen met de Saja uit in de delta van Suances. Zijn loop doorkruist het centrum van de regio en is een voortdurende opeenvolging van scherpe bochten en brede valleien; sinds de Romeinse tijd was het de voornaamste toegangsweg tot de Castiliaanse Meseta. Vanuit Torrelavega, met het monumentaal geheel van Viérnoles, bestaande uit paleizen en herenhuizen uit de 18de tot de 20ste eeuw, en met de Nationale Veemarkt, komen we in Cartes bij de eerste dorpskern; we vinden hier een uitstekend toonbeeld van civiele berglandarchitecturen uit de 17de en 18de eeuw, waaronder vooral opvallen de twee met een boog verbonden torens die het symbool vormden van de middeleeuwse macht van het geslacht Manrique. Zowel Cartes als het naburige Riocorvo zijn verklaard tot cultuurhistorische stadsgezichten. Vlakbij de laatste verrijst de kerk van Santa María de Yermo, een prachtig toonbeeld van Romaanse bouwkunst. Wat verder op de route komen we bij Las Caldas, met zijn kuuroord en een midden
zeventiende-eeuws klooster dat een opmerkelijk en veel aanbeden altaarstuk herbergt. Als we verder trekken langs de Besaya door de vallei van Buelna komen we langs het magnifieke, gigantische monument van Barros (Cantabrisch
kleine 5 km) van de oude Romeinse weg die de nederzetting van Julióbriga (in Campoo) verbond met Portus Blendium (Suances).
Romeinse nederzetting van Julióbriga
Kapel van San Román de Moroso. Bostronizo
Campoo en Valderredible
grafmonument) en de toren van admiraal Pero Niño. Dicht daarbij toont Bostronizo ons een bezienswaardig geheel van 18deeeuwse landhuizen en een prachtige mozarabische kapel tussen de bomen. In Las Fraguas verreist op een prachtig landgoed het luxueuze Palacio de Hornillo, gebouwd in Engelse stijl, alsmede de bijzondere, neoklassieke kerk van San Jorge. Arenas de Iguña en de hele verdere vallei (vooral Silió) is een etnografisch referentiepunt, met traditionele uitingen als de marzas (liederen ter viering van de komst van de lente) en feesten als de Vijanera (gemaskerd feest op de eerste dag van het jaar). Tussen Pie de Concha en Somaconcha ligt nog een goed aangeduid stuk (een
Het volgende grote gewest is het meest zuidelijke van Cantabrië. Het bezit een rijk en vruchtbaar akkergebied dat wordt bevloeid door de Ebro, die vlak na te zijn ontsproten haar wateren verzamelt in een uitgestrekt stuwmeer; het klimaat en de vegetatie verschillen sterk van de rest van de regio. Het landschap is niet al te oneffen, behalve bij de toppen van Alto Campoo, waar het wintersportgebied ligt. De route over de N-611 vangt aan bij Reinosa, de grootste stadskern en streekhoofdstad. De oorspronkelijke middeleeuwse vesting zou zich al vroeg ontwikkelen dankzij de 22
strategische ligging aan de weg naar de Meseta. We vinden er een interessant geheel van architecturen in natuursteen uit de 16de en 17de eeuw. Een erg populaire lekkernij in Reinosa is de “pantortilla”, van zoet bladerdeeg. De weg naar het wintersportgebied van Alto Campoo voert ons naar de bronnen van de Ebro, in Fontibre (aan de voet van de weg), en naar het Kasteel van Argüeso, een middeleeuws fort, gevormd door twee torens verbonden door een centraal lichaam. In Espinilla vinden we een aantal grafzuilen, en in Proaño een prachtige toren, terwijl in Abiada een curieus volksfeest wordt gevierd: Los campanos, waar versierde koeien worden geshowd, met hun karakteristieke koebellen.
De bruine beer, in uitstervingsgevaar, snuffelt nog rond in de omgeving van Mazandrero onderweg naar de bergen van Peña Labra. Terug in Reinosa gaan we langs het stuwmeer naar Bolmir en Retortillo; deze twee plaatsjes vormen de kern van wat de voornaamste Romeinse nederzetting was van Cantabrië, Julióbriga, waar nog enkele ruïnes bewaard zijn gebleven. In Cervatos kunnen we de collegiale kerk van San Pedro bezichtigen, 12de eeuws, Romaans, gebouwd op een oud klooster. Ook in Arroyo, aan de voet van het stuwmeer, staat een kerk in Romaanse stijl, maar het centrum van devotie in deze streek is het Monasterio de Montesclaros, een eenzame plek in een zeer mooie
23
De oostkust
omgeving. Nabij Polientes, hoofdstad van Valderrible, zijn enkele Romeinse vindplaatsen (Santa María de Hito) en een groot aantal Romaanse monumenten te zien, waarvan het belangrijkste de collegiale kerk van San Martín de Elines is, alsmede een enkel verdedigingsbolwerk als de Toren
De oostelijke kust van Cantabrië strekt zich uit tussen de baai van Santander en de stad Castro Urdiales, op de grens met Baskenland. Dit stuk van de kust biedt een aaneenschakeling van kliffen, waardevolle getijdenlandschappen en magnifieke stranden. Vertrekkende vanuit Santander komen we bij Pedreña, waar een koninklijke golfclub is gevestigd, en waar men kan genieten van de heerlijke amayuelas, zeer fijne mosseltjes, exquisiet van smaak. Pedreña is via een brug verbonden met het eerste grote zandgebied van de kust: El Puntal de Somo (met tal van keramiekwerkplaatsen) en Loredo, met meer dan 4 kilometer prachtig zandstrand, waar elk jaar in de zomer zeer spectaculaire paardenrennen worden gehouden. Van Loredo naar Cabo de Ajo wordt de kust meer onherbergzaam maar toch zijn er nog prachtige stranden als dat van Langre en Galizano of, reeds bij Ajo, Antuerta en Cuberris. De volgende kustplaatsjes zijn het bij uitstek toeristische Isla en Noja. In het eerste zijn vooral de gerechten op basis van schaal- en schelpdieren (vooral langoest en zeekreeft) erg gewaardeerd; ten aanzien van de architectuur verdienen de aandacht drie prachtige torens en het paleis van de graaf van Isla, gebouwd in de 17de eeuw. Noja heeft vier ruime stranden die de hoge bezettingsgraad van de stad kunnen opvangen: Ris, Joyel, Noja en
Collegiale kerk van San Pedro. Cervatos
van Ruerrero. Maar het meest kenmerkende van deze streek zijn de primitieve in de rots uitgehouwen grotkapelletjes die een beeld bieden van het laatmiddeleeuwse, christelijke Cantabrië; de beste voorbeelden zijn te vinden in Cadalso, Arroyuelos, Santa María de Valverde en Campo de Ebro.
24
Castro Urdiales
Trengandín. Van Noja gescheiden door de punt van El Brusco die toegang geeft tot het strand van Berria, ligt Santoña, een havenstadje bij uitstek. Hier is een enorme conservenindustrie gevestigd (de belangrijkste van Spanje, goed voor 80% van de nationale productie), gericht op de tonijn en ansjovisvangst. Het belangrijkste monument hier is de Romaanse kerk van Santa María del Puerto, uit de 14de eeuw; karakteristiek zijn ook de militaire fortificaties die vanaf boven op de berg Buciero waakten over de begeerde en strategisch gelegen havenbaai waaraan de bakermat lag van de illustere zeeman Juan de la Cosa, de
reder van de Nao Santa María van Columbus. Laredo, de hoofdstad van de ‘Costa Esmeralda’, de kust van smaragd, gesitueerd tegenover de kade van Santoña, bezit een van de mooiste en meest uitgestrekte stranden van de regio: La Salvé; een immense zandvlakte van vijf kilometer waaromheen zich een krachtige toeristenindustrie heeft ontwikkeld. De oude binnenstad, de `Puebla Vieja’, heeft een regelmatig stratenpatroon, bekroond door de parochiekerk van Santa María, gotisch van ontwerp en met een magnifiek Vlaams altaarstuk. Het meest bekende en populaire feest, de bloemenstrijd, wordt gevierd aan het einde van de zomer en biedt een
annex vuurtoren, welke vanuit elk punt van het stadje te zien zijn. De taveernes en restaurants aan de haven zijn de plaatsen waar men op het Andreusfeest, zoals de lokale traditie gebiedt, slakken en zeebrasem komt eten; de rest van het jaar biedt de kaart uitstekende traditionele gerechten. De meest populaire feesten, officieel van regionaal toeristisch belang verklaard, zijn de Coso Blanco en La Pasión Viviente. Het eerste wordt elke eerste vrijdag van juli gevierd en bestaat uit een massale, nachtelijke optocht van door de lokale ambachtslui opgetuigde praalwagens; het tweede draait rond een enscenering van Goede Vrijdag die door de straten van de stad trekt.
Laredo
Santoña
De valleien van Pas
waar spektakel van licht en kleuren. Castro Urdiales, de oude Romeinse havenstad Flaviobriga, bewaart nog de elegante air van de vorige eeuwwisseling toen het een zomerbestemming werd voor de gegoede burgerij van het naburige Baskenland. De belangrijkste monumenten hier, van verschillende stijlen en tijden en met zeer rijke ornamentiek, steken sterk af tegen de sobere zeemansstijl van het betoverende oude binnenstadje. Het meest representatieve stadsgezicht van Castro Urdiales wordt geboden door het architectonisch geheel van de kerk van Santa María (belangrijkste toonbeeld van Cantabrische gotiek) met het kasteel
De streek van Pas heeft zonder twijfel het meest markante karakter van heel Cantabrië en hier bestaan nog vanuit etnografisch oogpunt zeer interessante traditionele leefwijzen voort. Het geografisch isolement, te wijten aan het sterke reliëf van dit groene landschap, afgelegen van de belangrijkste verbindingswegen, het extreem vochtige klimaat (met de meeste regenval van Cantabrië), alsmede het historische belang van de veeteelt gaven aanleiding tot een heel eigen vorm van nomadenbestaan: de muda. Dit bestaat uit het van hut naar hut trekken, met de complete familie en 26
San Roque de Riomiera
de hele inboedel, voortdurend op zoek naar de beste weidegronden voor het vee. Talloze hutten, met daken van gestapelde stenen, zijn verstrooid over de berghellingen en geven een eigen karakter aan het landschap hier. De streek van de Pas draait rond drie steden: Vega de Pas, San Pedro del Romeral en San Roque de Riomiera. De eerste twee liggen in de Valle de Pas, de vallei rond de gelijknamige rivier, en de derde ligt in de aangrenzende vallei, de Valle del Miera. Maar ook veel van de omliggende gemeenten, zoals Luena, Ruesga, Soba... delen de leefwijze en de gewoonten van de streek van de Pas.
De kwaliteit van de melkproducten, bestemd voor, onder andere, een heel goede ambachtelijke boter, biedt de basis voor de sobaos en de quesadas, lekkernijen van een heerlijke smaak en samenstelling. Over de N-634 gaan we van Solares (mineraalwaterbron) naar Pámanes, waar in het barokke 17de-eeuwse paleis van Elsedo een interessant moderne-kunstmuseum is ondergebracht. Stroomopwaarts
langs de Miera komen we in Liérganes; gelegen aan de voet van twee kleine bergen, bekend als ‘de tieten’, herbergt het waardevolle classicistisch 17de- en 18de-eeuwse architecturen. Het stadje is bekend vanwege de sacristanes, bladerdeegkoekjes, en vanwege de legende van de “Visman” die wil dat
van Valvanuz, waarvoor de bevolking van de Pas grote devotie aan de dag legt. Een kilometer verderop ligt Villacarriedo, met het pompeuze Paleis van Soñanes (18deeeuws), een juweel van de Cantabrische barok. We keren voorts terug naar Selaya en komen door de kronkelige en altijd groene pas van Braguía bij Vega de Pas, een uniek ruraal dorpsgeheel met een etnografisch museum en een economie die draait rond de productie van de sobaos en de quesadas. Verder zuidwaarts ligt, reeds in de provincie Burgos, het laatste van de stadjes van Pas: San Pedro del Romeral, een betoverend plaatsje, omringd door groen berglandschap.
Vega de Pas
deze zich in de Miera wierp om later proestend op te duiken in Cadiz. Onmiskenbaar is ook de dualiteit van Liérganes met zijn negentiendeeeuwse kuuroord. Langs de loop van de Miera komen we bij San Roque de Riomiera, omringd door spectaculaire, in de winter vaak besneeuwde landschappen. We steken de vallei over naar Selaya, met het Sanctuarium van de Maagd
28
De valleien van Asón en Soba De streek rond de bedding van de Asón en de daarop bij Ramales instromende Gándara beslaat het oostelijke deel van Cantabrië. Het merendeel bestaat uit grote kalksteenbergen, doorregen met honderden grotten die een waar paradijs vormen voor liefhebbers van speleologie. Het is een gebied met belangrijke autochtone bossen en prachtige nauwelijks door mensenhand beroerde landschappen, waaronder vooral de bronnen van Asón met een indrukwekkende meer dan 50 meter hoge waterval vermelding verdienen. Stroomafwaarts tot de riviermonding van Treto biedt Limpias, een oude havenstad die bekend werd door het wondere beeld van Santo Christo de la Agonía, belangrijke civiele architecturen. Typisch zijn hier de plaatselijke wentelteefjes met warme chocolademelk. Niet ver van hier ligt Ampuero, een plaats met pittoreske beglaasde
Vallei van de Soba
galerijen waar begin september beroemde fiestas worden gehouden, bekend als pequeños sanfermines, met op het programma het loslaten van wilde stieren. De plaats biedt een uitstekende keuken en een heel gezellige sfeer in de weekeinden. Daar vlakbij voert een afslag ons naar de hoogte van Somahoz, vanwaar men een wonderschoon uitzicht heeft en waar de schutsvrouwe van
RECREATIE EN CULTUUR
Cantabrië haar kapel heeft in het Sanctuarium van La Bien Aparecida. Rond het kleine gotische heiligenbeeldje wordt op 15 september een belangrijke jaarmarkt gehouden ter nagedachtenis van de mysterieuze verschijning van de Maagd in 1605. Terug op de weg laten we Rasines achter ons (met een bijzondere, vierkante stierenarena), om aan te komen bij Ramales de la Victoria, de hoofdstad van de streek van de de Alto Asón, aan de bovenloop van de rivier. De stad dankt zijn bijnaam aan de victorie van de liberalen tijdens de Carlistenoorlog (1839); sindsdien viert men er de “Verbena del Mantón”, de Kermis van de Omslagdoek, zo geheten omdat er in de verwarring van de strijd een kist opdook boordevol met omslagdoeken uit Manilla. Ramales kent voorts een excellente gastronomische traditie en belangrijke grotformaties waarvan enkele (de Covalanas) magnifieke grotschilderingen hebben. Vanuit Ramales trekken we naar Arredondo, bijgenaamd ‘de wereldhoofdstad’ vanwege de talloze ‘Indianen’, emigranten naar Amerika, die uit dit dorp vandaan kwamen. Het plaatsje heeft een neoklassieke kerk, geflankeerd door een buitensporige cilindrische toren, van waaruit de ‘Indiaan’ Antonio Gutiérrez Solana de zee
Gastronomie
Limpias
pretendeerde te zien. In de omgeving vestigen we de aandacht op de grotkapel van San Juan de Socueca (10de eeuw) en een buitengewoon onderaards gangensysteem bekend als het Sistema Cueto-Coventosa.
30
Cantabrië is een land met grondstoffen van de hoogste kwaliteit en grootste variëteit, een ware biologische voorraadschuur, dankzij de uitzonderlijke geografische omstandigheden: de zee, de bergen, rivieren en bossen. Op de akkers, meestal bestemd voor eigen gebruik, vinden we zeer fijne erwten, bijvoorbeeld in Potes, verschillende soorten bonen, zoals de caricos de Trasmiera, paprika’s en tomaten, in bijvoorbeeld Isla, buitengewoon lekkere aardappelen, als die van Valderredible, of de geurrijke citroenen van Novales. Cantabrië heeft goede weidegronden die voedsel bieden voor het uitstekende rundvee (vooral in Campoo); onder de koeienrassen is er de autochtone Tudanca. Ook de verschillende soorten wild, vooral zwijnen en reeën, bieden in het jachtseizoen heerlijke bergkost. Aan de andere kant is er de natuurlijke voorraadkamer van de zee, wier koude en zoute wateren de grootst denkbare variëteit aan schaal- en schelpdieren en vissen bieden. Onder de eerste noemen we de eendenmosselen, de almejas (klein mosseltje), de nécora (krabachtige), de zeekreeft of de keizerskreeft; onder de vis: de zeebaars, zeebrasem, heek, zeeduivel,
schorpioenvis, mul, jargo, ansjovis en tonijn; deze laatste worden meesterlijk ingemaakt in Santoña. Onder de koppotigen zijn er de exquisiete rabas, inktvisringen door het meel gehaald en gebakken, en de maganos of de jibia, inktvis en pijlinktvis in inktsaus. De
Gastronomie
Cantabrische keuken heeft zich van oudsher onderscheiden door zijn kwaliteit, met grote eenvoud van samenstelling, zonder toevoegingen die de originele smaak en versheid van de producten zouden kunnen verbloemen. Vooral een volkse keuken; de traditionele gerechten genieten een welverdiende faam, zoals de cocido montañes (bonen, kool en worst), cocido lebaniego (kikkererwtengerecht, vergelijkbaar met cocido madrileño), met de zeer fijne en smakelijke erwten uit Potes 31
en exquisiete soepvulling. Onder de zeegerechten noemen we de stoofpotten marmita en sorropotún (deze laatste in San Vicente de la
mineraalwaterbronnen van erkend prestige (Solares en Corconte), een ambachtelijke kwaliteitshoning, vooral in Campoo, en een excellente brandewijn, de aguardiente de orujo, die wordt gedestilleerd in Liébana.
Inkopen Hoewel Cantabrië al sinds mensenheugenis een commerciële roeping aan de dag heeft gelegd is de commercie vooral tegenwoordig de onmiskenbare steunpilaar onder de regionale economie. In het algemeen zijn de gastronomie, het ambachtswerk en andere autochtone producten aanwezig in bijna elke plaats en dan vooral op de markten. Hoewel heel veel plaatsen hun marktdag hebben, verdient vooral aanbeveling de markt van Potes (iedere maandag) waar een grote verscheidenheid aan producten uit de streek van Liébana wordt aangeboden: kazen, worsten, honing, brandewijn, erwten, gedroogd fruit, enz. De markt op de Plaza de la Esperanza, in Santander, biedt een uitgebreid scala aan vis en schaaldieren van de Cantabrische kust, tuinbouwproducten uit alle streken en de typische sobaos en quesadas uit Valle del Pas. De meest drukbezochte inkoopcentra zijn Torrelavega en Santander waar het grootste aantal winkels zijn samengebracht. De onbetwiste kwaliteit strekt zich uit naar alle
Picón-kaas uit Tresviso-Bejes
Barquera), beide op basis van tonijn en aardappels. De uitstekende kwaliteit van de melk en melkproducten, vooral van de boter die het hart vormt van de traditionele desserts (pudding, melkrijst, gebakken melk) of de typische bladerdeegwaren als de corbatas uit Unquera, de polkas uit Torrelavega, de sacristanes uit Liérganes, en de pantortillas uit Reinosa. En bovenal, de sobaos en de quesadas uit Pas, hoogtepunt van het Cantabrisch banket en ware ambassadeurs van de plaatselijke gastronomie. Speciale vermelding verdienen ook de kazen, waarvan sommige een beschermde aanduiding van herkomst hebben zoals de Picón de Tesviso-Bejes, de Quesucos de Liébana en de traditionele Queso de Cantabrië, ook bekend als roomkaas (queso de nata). Cantabrië heeft 32
Feesten van toeristisch belang
sectoren, zoals de textiel, schoenen, cadeaus, en de in heel Spanje beroemde juweliers. Aparte vermelding verdienen de volksambachten, en dan vooral de producten van aardewerk en hout. De eerste zijn, met een groot aantal pottenbakkers, verspreid over het hele gebied (vooral in Somo) en de tweede zijn vooral te vinden in de
De Cantabrische feesten staan meestal in verband met kerkelijke vieringen en religieuze jaarmarkten, maar andere hebben een intrinsiek volkskarakter. Onder de talloze feestelijke activiteiten die door het jaar heen in de hele regio worden gevierd noemen we in chronologische volgorde diegene die zijn verklaard tot Fiestas de Interés Turístico: – Cabalgata de Reyes. Intocht van de Drie Koningen. Santillana del Mar, 5 januari. – Carnavales marineros. Zeemanscarnaval. Santoña, februari. – La Pasión Viviente. Passiespelen. Castro Urdiales, Goede Vrijdag. – La Folía. Passiespelen. San Vicente de la Barquera, zondag na paasdinsdag. Processies over land en over zee. – San Juan. Midzomernacht. Soto de la Marina, 24 juni. Kermis en vuren op het strand. – La Verbena del mantón. Kermis. Ramales de la Victoria, zaterdag na de dag van Sint Petrus. Danswedstrijd en omslagdoekenconcours. – La Virgen de la Salud. Mariafeest. Áliva, 2 juli. Bedevaartsoptocht op 1500 meter hoogte. – El Coso Blanco. Castro Urdiales, eerste vrijdag van juli. Nachtelijk praalwagen defilé.
“Los Campanos” uit Abiada
werkplaatsen van houten landbouwgereedschappen en de abarqueros (klompenmakerijen waar de lokale klomp, de abarca wordt gemaakt).
33
– Exaltación de la Santísima Cruz. Aanbidding van het Heilige Kruis. Santo Toribio en Potes, 14 september. Processie en volksmaaltijd. – La Bien Aparecida. Mariafeest. Marrón-Ampuero, 15 september. Schutsvrouwe van Cantabrië. Kerkdienst en bedevaartsoptocht. – San Cipriano. Heiligendag. Cohicillos (Cartes), 16 september. Bedevaartsoptocht. – Día de Campoo. Reinosa, laatste zondag van september. Folkloristisch treffen. – San Andrés. Heiligendag. Castro Urdiales, 30 november. Gastronomisch feest rond de zeebrasem en slakken.
Bergbeklimmen
– San Benito. Heiligendag. Barcenaciones (Reocín), 11 juli. Picknick en bedevaartsoptocht. – San Pantaleón. Heiligendag. Escobedo (Camargo), 27 juli. Bedevaartsoptocht. – San Carlos. Heiligendag. Bejes, eerste zondag van augustus. Eens in de vijf jaar: Bedevaartstocht naar de bergtop Pico San Carlos. – Día de Cantabria. Dag van Cantabrië. Cabezón de la Sal, tweede zondag van augustus. Viering van de Cantabrische identiteit. – Virgen de Valvanuz. Mariafeest. Selaya, 15 augustus. Gevierd in Pas. – Batalla de Flores. Bloemenstrijd. Laredo, laatste zondag van augustus. Defilé van bloemenwagens. – Romería del Faro. Bedevaartstocht naar vuurtoren. Santander, laatste zondag van augustus. – La Virgen Niña. Mariafeest. Ampuero, 8 september. Loslaten van stieren.
deze wilde wateren, waarbij niet onvermeld mogen blijven de traineras, visserssloepen die in een van de meest diepgewortelde regionale tradities worden gebruikt voor massale roeiwedstrijden. Cantabrië heeft sterke contrasten, met hoge toppen en diepe dalen. Het laag- en hooggebergte vormen een ideaal territorium voor de
afdalen van bergrivieren ...) en er zijn tal van bedrijfjes die deze activiteiten organiseren in de Cantabrische natuur. Een van de meest wijdverbreide sporten is ook het vissen op stromend water, met een aantal zalm- en forelrivieren die worden gerekend onder de beste van Spanje. Het wilde zwijn en het hert behoren tot de meest begeerde jachttrofeeën in de vele jachtgebieden die door de hele regionale geografie verspreid liggen, en bovenal in het Reserva Nacional del Saja, het grootste jachtgebied van Spanje en een waar botanisch en faunistisch paradijs. De faciliteiten van de koninklijke golfvereniging, Real Club de Golf de Pedreña, Spaanse pionier in deze sport, vormen, samen met het gemeentelijk terrein van Mataleñas te Santander en dat van Abra del Pas, in Mogro, een uitstekend aanbod voor de golfsporter. Tenslotte is er voor de meeste gewone sporten (tennis, voetbal ...) een goede infrastructuur beschikbaar van faciliteiten, goeddeels verschaft door de gemeentebesturen; deze laatste zorgen veelal ook voor het onderhoud van de kegelbanen, ontmoetingsplaatsen voor de meest autochtone sport van de regio, bekend als bolo-palma.
Sportactiviteiten De ruime keuze aan sportactiviteiten is voornamelijk te danken aan de buitengewoon gevarieerde natuur. De zee, de rivieren, het bos en het laag- en hooggebergte leveren een onuitputtelijk aantal mogelijkheden. Voor de liefhebbers van de watersportwereld is de Cantabrische kust met zijn talloze stranden, kliffen en baaien ideaal; voor de zeilsport beschikt Santander over een trainingscentrum, Centro de Alto Rendimiento, en een aantal plaatsen (Santander, Laredo ...) over watersportverenigingen die internationale wedstrijden organiseren. Ook vissen, duiken, surfen of zwemmen is mogelijk in 34
Golf
wandelsport, bergbeklimmen en skiën, terwijl speleologen, de wandelaars door de ingewanden der aarde, er magnifieke onderaardse routes vinden (Vallei van Asón, Soba ...) ter bevrediging van hun nieuwsgierigheid. In de afgelopen jaren heeft zich een enorme vraag ontwikkeld naar avontuursporten (parapente, paardrijden, bungy-jumping, 35
TOERISTENINFORMATIEBUREAUS NUTTIGE GEGEVENS International toegangsnummer van Spanje: % 34
De vakantielijn. Autonome regering van Cantabrië % 901 111 112 www.turismodecantabria.com Toeristenbureau. Regionaal bestuur van Cantabrië % 942 310 708
Toeristeninformatie TURESPAÑA www.spain.info
PARADOR-HOTELS Boekingscentrale: Calle Requena, 3. 28013 Madrid % 902 547 979 ) 902 525 432 www.parador.es
Parador de Santillana del Mar Plaza Ramón Pelayo, 11 39330 Santillana Del Mar % 942 028 028 ) 942 818 391 Plaza Ramón Pelayo 39330 Santillana Del Mar % 942 818 000 ) 942 818 391
Parador de Fuente Dé 39588 Fuente Dé % 942 736 651 ) 942 736 654
Het hele jaar geopend: Cabezón de la Sal: 39500. Botín, 1 % 942 700 332 Castro Urdiales: 39700. Paseo Marítimo, s/n % 942 871 512 Laredo: 39770. Alameda de Miramar % 942 611 096 Noja: 39180. Plaza de la Villa % 942 630 306 Ontaneda: 39680 Barrio de la Estación % 942 594 914 Potes: 39570. Independencia, 12 % 942 730 787 Ramales de la Victoria: 39800. Beneden in gemeentehuis % 942 646 504 Reinosa: 39200. Avenida del Puente de Carlos III, 23 % 942 755 215 Santander: 39001. Plaza Porticada, 5 % 942 310 708, Jardines de Pereda % 942 203 000 Santillana del Mar: 39330. c/ Jesús Otero, 20 % 942 818 251 Torrelavega: 39300. Ruiz Tagle, 6 (Kamer van koophandel) % 942 892 982 Unquera: 39560. Carretera Nacional 623 (Santander-Oviedo), km. 279 % 942 719 680
‘s Zomers geopend: Camaleño: 39587. Camaleño % 942 730 733 Comillas: 39520. Aldea, 6 % 942 720 768 Isla (Arnuero): 39195. Avenida Juan Hormaechea % 942 679 720 Liencres (Piélagos): 39120. Barrio de La Cruz % 942 579 878 Liérganes: 39727. Paseo del Hombre Pez % 942 528 021 Puentenansa (Rionansa): 39554. Puentenansa % 942 728 001 Ruente: 39513. Beneden in gemeentehuis % 942 709 104 Santander: 39005. El Sardinero Plaza de Italia % 942 740 414 Santoña: 39740. Palacio de Manzanedo, s/n % 942 660 066 San Vicente de la Barquera: 39540. Avenida del Generalísimo, 20 % 942 710 797 Somo (Ribamontán al Mar): 39140. Avenida Trasmiera % 942 510 600 Suances: 39340. Mirador Vuelta Ostreda % 942 810 924 Treceño (Valdáliga): 39592. Barrio La Plaza % 942 705 049
ANDERE INFORMATIETELEFOONS Natuurpark “Parque de la Naturaleza de Cabárceno” % 942 563 736 Kabelbaan van Fuente Dé: % 942 736 610 Wintersportstation van Alto Campoo: % 942 779 223 Boekingscentrales voor overnachtingen Vereniging van Horecaexploitanten van Cantabrië % 942 367 030 www.aehcantabria.com
Potes
36
Zone van Saja-Nansa % 942 712 550 www.sajanansa.com Vereniging voor Ruraal Toerisme van Cantabrië % 942 217 000 www.turismodecantabria.com
BELANGRIJKE TELEFOONNUMMERS Alarmnummer % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091 Gemeentepolitie % 092 Consumenteninformatie % 010
Postkantoot % 902 197 197 www.correos.es Verkeersinformatie % 900 123 505 www.dgt.es Reddingsbrigade % 900 202 202
VERVOER IN SANTANDER AENA (Aeropuertos Españoles y Navegación Aérea) % 902 404 704 www.aena.es Spoorwegstation ADIF Plaza de las Estaciones % 902 240 202 Informatie buitenland % 902 242 402 www.adif.es
Spoorwegstation FEVE Avenida de Parayas, 39600 Maliaño % 942 209 522 Busstation Navas de Tolosa % 942 211 995 Havenkantoor % 942 360 611
SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.spain.info/be e-mail:
[email protected]
NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau Voor Vreemdelingenverkeer Laan Van Meerdervoort, 8A 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spain.info/nl e-mail:
[email protected]
AMBASSADES IN MADRID België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166
Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565
Santander
a
l
ida Aven
Carrete
ra
Rive ro
ra
ario
Te tu án
de
de
los
s
zu e
Pa la
eg re
Al
a
st
Vi
Río
DÁ
VIL
go
ina
La
Avenid a
ña
Bra
La
Matilde la Torre
Polio
a d e
Baja d
lle
Ca
tes
Ca lle
e
Call
va n
Roque
Ave ni
da
Infa n te s Avda. los H ote
de
les
Ma 22 ura ta os Plaza Juan C Pombo n í qu Joa Luis Calle
20
21
Ca lle
ud
Te tu án
rín
Calle N az a
Ca lata y
ida
o Sáin z
Casim ir
ra
Bailén
Av en
Tu n
el
C. S evil la
C. Flo ri
C. Ce r
Av Alfonda. s XIII o
ORIA VICT
Rocío
E
Mayor
REINA
Pje. d e Peña
A
Peña Vieja
Playa del Camello
Punta Caballo
Avda.
Magdalena
lle
Ca
Dársena de Maliaño
19
Punta El Higar
Palacio Real Universidad Internacional Menéndez Pelayo
Playa de Biquinis
Isla Horadada
de
Sotileza
Muelle de Maliaño
B A H Í A
D E
S A N T A N D E R
0
200
400
600 m
CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 Tel. 914167341 - 28002 MADRID - AÑO 2001 www.infonegocio.com/gcar
4e uitgave
Punta del Puerto
Isla la Torre
N
Ensenada
II. Maritiem Santander 13. Kleine haven, “Puertochico” 14. Koninklijke Jachtvereniging 15. Prehistorisch en archeologisch museum 16. Festivalpaleis 17. Cantabrisch maritiem museum
Playa de la Concha
Jardines de San Roque Plaza Sardinero Azul AV EN ID Mar tínez
Calle Mª Luisa Pelayo
del
S PA
José
la
Calle
n
II
A BILBAO 100 km
Esp
Mac
Alcalde
Call e
ata
Re g
La
lle
Ca
uco
Cale r
A LIENCRES 12 km
C. del
A OVIEDO 200 km
Call e
da C. Gravin a
San
Sa
A BURGOS 150 km
o
nve nto
iera
24
A ED
Prad
Co
Tra sm
do an rn rón Fe lde C. Ca
de
Calle
los
GEN ERA L
s
lo
I. Monumentaal Santander 1. Palacete del Embarcadero 2. Banco de Santander 3. Koninklijke Watersportvereniging 4. Banco Mercantil 5. Paseo de Pereda 6. Monument aan Pedro Velarde 7. Postkantoor 8. Kathedraal 9. Gallerijenplein 10. Gemeentehuis 11. Plaza de la Esperanza 12. Museum voor Schone Kunsten
18
Pl. de las Brisas
AÑ ST
DEL
CASTROS
rga
tina
Calle
de
LOS
Playa de Molinucos
C A N T Á B R I C O
CA
do
tillo
C. María Cr is
Honduras
Ferna n
Spoorwegstation Busstation Politie H Ziekenhuis
Cabo Menor
M A R
DE
n de l Cas
DE
Pontejos
de
Calle
C. Ju a
EO
Glorieta Avda. de AVDA. los Castros Calle S imón
23
A Pl. VE Doctor NID A Fleming
de
PA S
Parque Altamira
Stadium
C. Carlos III
de
Zorrilla
Marqués
Ruiz
Grafisch ontwerp: Megacolor
Varadero
Calle
Ministerio de Industria, Turismo y Comercio
Calle
Avenida
Gedrukt in Spanje
Calle
Puerto Pesquero
Alba
Foto’s: Archieven van Turespaña
NIPO: 704-09-304-7
de
Een publicatie van: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo
de
Marqués
Lonja de Pescado
Glorieta de la Universidad
a
cí Gar
Jardines de Mesones
Avenida
UNIVERSIDAD
o
r Fa
o A Ca C. Sta. nes cisc lle Teresa Call Fran e Tantí Luis Gue 11 e n 12 l C l a vara DE lle FERNANDO EO Calle Burgos Ca Iglesia San MENÉN Plaza Los Vargas C. La PAS Iglesia de C. Jesú DEZ del Calle redo Pl. s de Francisco Remedios PELAYO lle C. Fern los Jesuitas Plaza Ca Alto de C Mo ández al Tres de Noviembre S le o Río Pila l de Isla na 10 Juan d Miranda e Calle Iglesia de H s S t T anta er Isaac etuán Calle Cajal errera Ramón Sta. Lucía Peral Plaza io Lucía Avd Calle Cañadio 4 C. Da C. Ba de Túnel Calle a. d Alta oiz 9 rrio C Calle e Ca B o y a n ifaz lvo S Vela mino Pl. José Asamblea otelo Calle Herná rde Calle Antonio Regional 7 n 15 O 3 Gene Corté 8 2 ral C. Ca C na s lejas Jardines Ju alle Mola Calle DE Cádiz PÉREZ San Plaza Matias C an d GALDÓS 5 de Pereda AL Montero 6 LE e la Co Mar tí C. Calderón de la Barca 1 n Ca CA sa lle ST ORIA 13 EL VICT ez AR 14 Castilla Lóp Planetario AVEN INA Ga IDA E Plaza R ma del Progreso zo Playa de LA DE Dársena de Molnedo la Magdalena Avenida Luis io Playa de 16 n Ca rrero Bla to los Peligros nco An Hermida la 17 Instituto Punta de Oceanográfico Dique de Gamazo los Peligros
Calle Isabel
VI
LA
Racing
del
Calle
ba
la
nte
Magalla
DE
Estadio Municipal El Sardinero
Ca
e Vía Corn
Alta
Calle
Calle
Avenida de Pontejos
ela
XXIII
Universidad Internacional Menéndez Pelayo
Avenid a
rn
Mo
Calle Plaza Numancia San
Ruiz
Vertaling: Roland Bakker
Druk: GRAFOFFSET, S.L. D.L. M-27139-2009
Calle del Racing
a
AVEN IDA C. Bla s Cab rera
Co
Juan
Cisneros
Calle
Tekst: Carlos González CREÁTICA
Parque de la Marga
nida Ave C. Gregorio Marañón
Cantabria
SARDINERO
Universidad de Cantabria
a
Calle
Floranes Pl. Alcalde Pérez Cossio
lle
l
és Díaz
SAN de
Ca
de
C. Fe rnand o
Valdenoja
nid Ave
Ví
ILA
DÁV
dr
Calle
Calle
Ca lle
lle
de
GA
oza
Plaza Venezuela Plaza de Toros Montevideo
nc o
VE
An
C. Jimémez
DE CALLE Calle
es
del
Ca
EL
CASTROS
Calle A. Mend
Melilla
Pl. Cuatro Caminos
Bla
Juan
Atlantische Oceaan
Juan
GENERAL
O NS
San
Mies Valle
Spanje
Ceuta
Simancas
A ID EN AV Calle
Juzgados
Middellandse Zee
lle
Ca
O AL
a ell
Madrid
Lissabon
DEL
ez M
Portugal
o C. Miguel de Unamun
Calle
Berg
lo Consue Conch a
Calle
Lamera
DE
u ázq C. V
Cantabrië
Bajada
LOS
PASEO
Cantabria
de
Avenida
la
de
Matilde
Torre
Calle Alcalde Vega
AUT OVÍA
San
Golf van Biskaje
de
José
P Parkeerplaats
Zoo
25
Avenida
31 36
Autonomía
i Toeristeninformatie
Faro
do
C.
os
Se púl ved a
Parque de Mataleñas de l
Estrañi
Calle
Legenda
Playa de Mataleñas
Calle
lle Ca
BEZANA
AVENIDA
Frankrijk
e Cu
Bola
ter Can
Jorge
Calle
de
29
to
he Avic
Bajada
Parijs
C. Resconori o
ar
Londen
Ierland
Santander
Voorpagina: San Vicente de la Barquera Achterpagina: Vuurtoren van Santander
Nova
Inés a Bellavist Calle
SANTANDER
del
te
Calle
lle
Ca
Verenigd Koninkrijk
lM de
NUTTIGE GEGEVENS
DublIn
dro Pe C. San
RECREATIE EN CULTUUR
13 14 17 19 21 22 24 26
de
o
rre
ar
STADSROUTES Monumentaal Santander 6 Maritiem Santander 8 Santander en zijn stranden 10 ROUTES DOOR CANTABRIË Liébana en Picos de Europa Provinciekaart De zone van Saja-Nansa De westkust Het rivierdal van de Besaya Campoo en Valderredible De oostkust De valleien van Pas De valleien van Asón en Soba
cio
Faro
Tonett i
Can
Dieg
Ca
1
o Hipódrom
El
Hnos.
D
Ganda
U
Jesús
O
M
INLEIDING
H
a
N
l o de edr San P
I
Faro de la Cerda
III. Santander en zijn stranden 18. El Sardinero 19. Schiereiland van La Magdalena 20. Eerste strand 21. Plaza de Italia 22. Gran Casino 23. Tweede Strand, Strand van Castañeda 24. Park, Tuinen van Piquío 25. Gemeentelijk golfveld van Mataleñas
