MINISTERIO DE INDUSTRIA, TURISMO Y COMERCIO TURESPAÑA. Zaragoza Huesca Teruel

Informazioni Generali-NUTTIGE TELEFOONNUMMERS

Boekingscentrale Calle Requena, 3 28013 Madrid % 902 547 979 ) 902 525 432 www.paradores.es

Sos del Rey Católico (Zaragoza)

% 948 888 011 ) 948 888 100 Alcañiz (Teruel)

% 978 830 400 ) 978 830 366

Bielsa (Huesca) % 974 501 011 ) 974 501 188

Spanje

Aragon

PARADORES

Teruel

% 978 601 800 ) 978 608 612

Aragon

Gemeentepolitie % 092 Consumenteninformatie % 010 Postkantoor % 902 197 197 www.correos.es

Spanje

Spoedeisende hulp % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091

SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË. Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.spain.info/be e-mail: [email protected]

NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau Voor Vreemdelingenverkeer Laan Van Meerdervoort, 8A 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spain.info/nl e-mail: [email protected]

MINISTERIO DE INDUSTRIA,TURISMO Y COMERCIO

AMBASSADES IN MADRID België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166

Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565

H

TURESPAÑA

Zaragoza Huesca Teruel

Aragon leren kennen

Inhoud Aragon leren kennen Een wandeling door de provinciehoofdsteden Zaragoza Huesca Teruel Genieten van Aragon Pyreneeën Pyrenees laaggebergte Het akkerland De oever van de Ebro Het zuidelijk stroomgebied van de Ebro De bergketens van Teruel Belangrijke informatie Nuttige gegevens

1

te voelen. Een regio met een beperkte oppervlakte, maar een wereld aan verrassingen. Aragon is 47.669 vierkante kilometer groot en is verdeeld in drie provincies, Zaragoza (17.252 km2), Huesca (15.613 km2) en Teruel (14.785 km2) met 729 kleine gemeenten. Het gebied is onderverdeeld in 33 gewesten.

De streek 8 13 16 19 21 23 27 29 33 37 41 48

Verenigd Koninkrijk Dublin

Aragon is geen streek om alleen maar als doorgangsroute te gebruiken, maar een gebied dat een uitgebreid bezoek waard is. Deze Autonome Gemeenschap met een geheel eigen, bijzondere en aantrekkelijke persoonlijkheid biedt een gevarieerd landschap,

Aragon ligt in het midden van het noordoostelijke kwadrant van Spanje, grenst aan vier autonome

Londen

Ierland

Parijs

Frankrijk Cantabrische Zee

Aragon Atlantische Oceaan Portugal

Madrid

Lissabon

Canarische Eilanden

Huesca

Zaragoza

Spanje

Ceuta

Teruel

Middellandse Zee

Melilla

Voorpagina: Plaza del Pilar

Miguel Caballú Albiac

Druk: GRAFOFFSET, S.L.

Achterpagina: Matarrañarivier. Teruel

Vertaling: Marianne Moester Blom

D.L. M. 26.296-2009 NIPO: 704-09-295-0

Foto´s: Archief Turespaña

Gedrukt in Spanje

Utigave: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo Ministerio de Industria, Turismo y Comercio

Tekst:

Grafisch ontwerp: Florencio García

Valle de Pineta (Huesca)

een interessant cultureel erfgoed en talrijke toeristische attracties die zelfs de meest veeleisende reiziger volkomen tevreden zullen stellen. Een heel complete zone waar men van velerlei aspekten zonder overdadigheid kan genieten. Een gebied waar de toerist nog de ruimte krijgt voor het ontdekken van contrasten en nuances zonder zich een nummer

gemeenschappen en Frankrijk, en wordt omringd door de belangrijkste bevolkingscentra van het Schiereiland. Van de Spaanse bevolking woont 76% op minder dan 450 km afstand van Zaragoza. Aragon ligt midden in de kom van de Ebro met in het noorden de Pyreneeën en in het zuiden het Iberisch Gebergte. De Ebro, de grootste rivier van 1

3e editie

Spanje, loopt 330 km lang door deze streek; meer dan de helft van het stroomgebied van 86.000 km2 bevindt zich in Aragon. Toch zijn Las Bárdenas in het westen en Los Monegros in het oosten spectaculaire woestijnachtige gebieden, een goed voorbeeld van de grote diversiteit. Iets meer naar het

meter hoge toppen. Op de grens met de Valenciaanse Gemeenschap bevinden zich de bergen van Cucalón en San Justo. De belangrijkste rivieren zijn de Jalón-Jiloca, Huerca, Martín en Guadalope. Het zowel mediterrane als continentale klimaat zorgt voor een aangename lente en herfst. Gemiddeld is de neerslag gering (350 mm) hoewel deze in de Pyreneeën kan oplopen tot 2000 mm. De reiziger kan genieten van 2.960 zonuren per jaar en zelfs biedt Aragon een geheel eigen hogedrukgebied waardoor el cierzo het dal schoonwaait dat er dientengevolge buitengewoon stralend uitziet.

Sos del Rey Católico (Zaragoza)

Aragon beschikt over een dicht 10.101 km lang wegennet bestaande uit verscheidene soorten wegen. Er zijn 266 km snelwegen en bijna 200 km autowegen die nog steeds verder uitgebreid worden, alsmede 962 km spoorwegen met de hogesnelheidstrein (in aanbouw) die Aragon verbinden met alle delen van het land en die een toegang tot Spanje verschaffen vanuit de rest van Europa.

noorden, op de grens met Frankrijk, vormen de Pyreneeën het belangrijkste hooggebergte. De Pico Aneto is 3.404 meter hoog, maar in de Pyreneeën zijn er nog 26 andere bergtoppen met een hoogte van meer dan 3000 meter. Negentig kilometer van deze bergketen bevindt zich in Aragon, van de rivier de Gállego tot aan de rivier Noguea Ribagorzana, met 20 Pyrenese gletchers in een landschap van valleien, parkachtige zones en prachtige natuurgebieden. Ook de zijrivieren Aragón en Cinca lopen door deze streek.

Van de actieve bevolking werkt 54% in de dienstensector, voornamelijk toerisme. Het is niet verwonderlijk dat Aragon één van de belangrijkste toeristische bestemmingen binnen Spanje is geworden. Binnen een dergelijk gevarieerd gebied bieden sneeuw, avontuurlijke sporten, plattelandstoerisme en culturele

Ten zuiden van de Ebro verrijzen de toppen van de Moncayo (2.345 m) en de bergketens van Albarracín, Montes Universales en Javalambre met meer dan 2.000 2

Het Koninkrijk Aragon ontstond in de Pyreneeën als reactie op de islamitische overheersing, gedreven door motieven van zowel verdediging als verovering. Vanuit Jaca begon graaf Aznar halverwege de IXe eeuw een veroveringstocht op de Arabieren die een hoogtepunt vormt uit de geschiedenis van dit gebied. De eerste koning was Ramiro I. Pedro I veroverde Huesca (1096) en Alfons I de Strijdvaardige de stad Zaragoza (1118) die hoofdstad werd van Aragon. Met de verovering van Teruel (1177)

bestemmingen een breed scala aan mogelijkheden die zelfs de meest veeleisende toerist uiterst tevreden zullen stellen.

De Geschiedenis De reiziger zal talrijke getuigenissen uit het verleden tegenkomen. De Ebro die door Aragon stroomt en waarnaar het Iberisch Schiereiland vernoemd is, kan verhalen van vele volkeren en culturen. De Indo-europese stammen en de Iberiërs hebben honderden nederzettingen en archeologische overblijfselen achtergelaten. De dankzij de gunstige ligging vroegtijdig ingezette romanisering is uitgebreid terug te vinden in praalgraven, bruggen, thermen en aquaducten. De legioenen van Cesar stichtten de steden Huesca (Osca), Calatayud (Bilbilis) en zelfs Zaragoza (Cesaraugusta), in het jaar 23 v.Chr. richtte Sertorius de eerste Romeinse school op in Osca, voorganger van de middeleeuwse universiteiten. De aanwezigheid van de Arabieren is vanaf de VIIIe eeuw wijd verbreid in heel Aragon met uitzondering van de steile Pyrenese valleien. Hun cultuur heeft een wezenlijk stempel gedrukt op de volksaard en hun belangrijke monumentale erfenis is terug te vinden in de torens en kerken, oude minaretten, talrijke monumenten met hun technieken en materialen, alsmede in gewoonten en gebruiken die in gekerstende vorm voortleven.

Romeins mausoleum. Fabara (Zaragoza)

door Alfons II werd een geografisch gebied bepaald dat sinds de XIIe eeuw praktisch niet meer gewijzigd is. Door het huwelijk van Petronila van het Huis van Aragon met de Graaf van Barcelona (1137) begon de opmerkelijke historische werkelijkheid van de Kroon van Aragon. 3

Statuut dateert uit 1982 en is gewijzigd in 1992; momenteel worden de competenties uitgebreid.

De Kroon van Aragon is een opmerkelijk politiek complex dat onder eenzelfde heerser - de koning van Aragon onafhankelijke staten rond de Middellandse Zee verenigde: Catalonië, Majorca, Valencia, Sicilië, Corsica en Sardinië, Athene, Neopatria. Gebeurtenissen als het Compromis van Caspe (1412), waarbij de macht van de rede boven de rede van de macht gesteld werd, of de oprichting van de instelling Justiciazgo, pionier in Europa in de verdediging van de burgerrechten, of het politieke recht uitgedrukt in de Fueros of wetten sinds 1247, onderstrepen de bekwaamheid van de Aragonezen om hun eigen

Het erfgoed op kunstgebied Aragon is als het ware een levend en bedrijvig openluchtmuseum. Langs de rivierbeddingen, onder en op de heuvels liggen talrijke archeologische vindplaatsen uit de tijd vóór de Romeinen. In de streek Bajo Aragón en de rivier de Vero bevinden zich ook rotstekeningen. Uit de Romeinse tijd stammen de praalgraven van Fabara, Caspe en Chiprana of die van Sádaba en Sofuentes. Prachtige voorbeelden van Romeinse kunst kan men vinden in de stad Bilbilis niet ver van Calatayud, in Celsa met een speciaal Museum bij Velilla de Ebro, evenals in Los Bañales op de weg naar Uncastillo. Het mooiste voorbeeld van mohammedaanse kunst is het Kasteel-Paleis La Aljafería van Zaragoza. In dit recent gerestaureerde bouwwerk is het Parlement van Aragon gevestigd; een bezoek hieraan is zeer de moeite waard. Calatayud is met vijf kastelen en lange stadswallen het oudste vestingstadje van Spanje (IXe eeuw).

Casino van Huesca

geschiedenis te schrijven. Koning Karel V accepteerde de Aragonese Fueros nog, maar door Filips II belandde het Koninkrijk in een historische periode van besluiteloosheid. Door de Spaanse Grondwet van 1978 en Staat van de Autonomieën veranderde Aragon in één van de zeventien Gemeenschappen die tesamen Spanje vormen. Het Autonome

De Romaanse periode (XIe-XIIIe eeuw) komt bij uitstek naar voren in de streek Alto Aragon en in Huesca zijn talrijke monumenten in Romaanse stijl te bewonderen. 4

Langs de Route van Santiago, die tegelijkertijd met het Koninkrijk Aragon tot bloei kwam, zijn vele bouwwerken uit deze periode te zien: kathedralen, kloosters, kapellen, kerken, kastelen ... Heel Huesca is een lofzang op de Romaanse kunst. In de provincie Zaragoza kan de reiziger in het gewest Cinco Villas enige hoogtepunten uit die tijd bezoeken. In Uncastillo is het Studiecentrum voor Romaanse Kunst gevestigd. Kathedraal van Teruel

Cisterciënzer kunst (XIIe-XIIIe eeuw) vindt men in de kloosters van Veruela, Piedra en Rueda, enkele van de belangrijkste toeristische attracties van Aragon. Prachtige voorbeelden van gotische kunst zijn de Kathedraal van Huesca, Tarazona en La Seo van Zaragoza, recent gerestaureerd, alsmede de kerken van de streek Bajo Aragón.

mudejarkunstwerken. Teruel is een ware mudejarstad en de torens zijn door de UNESCO tot Werelderfgoed verklaard. De renaissancekunst heeft een buitengewone stimulans betekend voor de civiele bouwkunst van Aragon. Naast La Lonja van Zaragoza zijn er talrijke paleizen van rijke families die in de XVIe eeuw naar de hoofdstad kwamen. Vele daarvan zijn tegenwoordig in gebruik als museum; in het bijzonder de Gemeentehuizen in de streken Moncayo en Bajo Aragón zijn zeer de moeite waard.

De volksbouwkunst is rijk gevarieerd met heel verschillende bouwwerken in de bergen in vergelijking met die in de dalen. De meest bijzondere kunstuiting van Aragon is echter de mudejarstijl (XIIe-XIVe eeuw), een ode aan de baksteen en de Arabische verbeeldingskracht, tot uitdrukking gebracht door na de herovering achtergebleven Arabieren, mudéjares genoemd, die gebruik maakten van bouwtechnieken van de christelijke veroveraars. De dorpen in het dal van de rivieren Jiloca en Jalón vormen met hun prachtige kerken tesamen een rozenkrans van

De XVIIe- en XVIIIe-eeuwse baroken neoklassieke stijl is terug te vinden in vele kerken en ook in enkele burgerlijke en bisschoppelijke paleizen. De basiliek van El Pilar in Zaragoza en talrijke altaarstukken in de hele streek getuigen van de schitterende Aragonese barokstijl. Van het modernisme en 5

historisme zijn prachtige voorbeelden te zien in Teruel en bij openbare gebouwen in Zaragoza (Heelkundefaculteit, Provinciaal Museum, Slachthuis, Markt). Ook de hedendaagse architectuur is bijzonder genoeg om bij het erfgoed gevoegd te kunnen worden, zoals bijvoorbeeld de concertzalen, tentoonstellingsruimten en sportpaviljoenen. Er wordt veel tijd en aandacht besteed aan restauratiewerkzaamheden.

De Moncayo, de hoogste berg van de Cordillera Ibérica, is eveneens een Natuurpark met een rijke flora en fauna. In de bergen van Teruel Albarracín en Montes Universales met hoogvlaktes en afgeplatte heuvels waar de rivier de Taag ontspringt tussen het weelderig gebladerte; Javalambre, Sierra de Gúdar met mooie dennenbossen en veel verschillende soorten bomen; El Maestrazgo met het Cultuurpark

Pastriz en het breed uitwaaierende stuwmeer Mar de Aragón. Een waar spektakel vormen de watervogels bij La Estanca de Alcañiz, het stuwmeer van La Sotonera en vooral bij de Lagune van Gallocanta, die duidelijk staan aangegeven op wegenkaarten en routebeschrijvingen.

Ibón de Plan. Valle de Chistau (Huesca)

Los Monegros (Zaragoza)

De Aragonezen Aragon telt 1.183.234 inwoners (1998). Het regionale gemiddelde inkomen per inwoner ligt boven het landelijk gemiddelde. Meer de helft van de bevolking woont in de hoofdstad van de grootste provincie, Zaragoza. Teruel telt 136.840 mensen in 236 gemeenten. In Huesca 204.956 inwoners in 202 gemeenten. De provincie Zaragoza met 291 gemeenten telt 841.438 inwoners.

Het erfgoed op natuurgebied Aragon beschikt over een buitengewoon gevarieerd prachtig landschap. In de Pyreneeën bevinden zich in de zone van de valleien van Ansó en Hecho enorme bossen met Atlantische invloeden en een rijke fauna; het uit de ijstijd daterende Dal van Tena met het kuuroord Panticosa; het Nationaal Park van Ordesa y Monte Perdido dat reeds in 1918 uitgeroepen werd tot beschermd gebied vanwege de bijzondere natuur; en de PosettsMaladeta zone met de hoogste toppen van de Pyreneeën en de zuidelijkste permanente gletchers van Europa. In het Pyrenees laaggebergte het Natuurgebied van Landelijk Belang San Juan de la Peña en de beroemde Mallos de Riglos, spectaculaire formaties als gevolg van erosieprocessen; in de Sierra de Guara diepe ravijnen, steile rotswanden en diep uitgesleten bergengtes en in La Ribagorza de kloven en het Massief van Turbón.

El Parrisal (Teruel)

van Molinos en de bijzondere Kristalgrotten en de Bergpassen van Beceite met het landschap van El Parrisal vormen de belangrijkste natuurgebieden in de Aragonese bergen, die vaak over bezoekerscentra beschikken. In de dalen zijn de rivieren Mesa en Piedra dichtbij Nuévalos noemenswaardig, evenals in de Ebro Los Galachos de Juslibol, het Natuurreservaat van Galachos de 6

7

Puente de Santiago

P. La nu z

TO

18

AU

19

Plaza San Felipe

14 AN GR

V IA

Plaza del La Seo

Ja rdi el

5 6

O SE PA

13 n Sa

Ign

C.

io ac

de

CO NS TIT UC

Fc o.

IÓN

Pa u Vic en

n

H.I bar ra

el

A.

Manue la ita

Mi

S. M ore t

9

Ca nale jas

na

Pº rpi Gu

Vi to r ia ón Le

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

1 Plaza del Pilar 2 Basiliek van Nuestra Señora del Pilar 3 Gemeentehuis 4 La Lonja 5 Kathedraal van La Seo 6 Boog van De Deken 7 Museum Camón Aznar 8 Plaza de Los Sitios 9 Museum voor Archeologie en Schone Kunsten 10 Basiliek van Santa Engracia 11 Postkantoor 12 Plaza de Aragón 13 Patio de la Infanta

Sancho

Huerva

Río

Z ur

20

SO

de

Cos ta

8

Mig u

la

e

len

a

ent

Sa

Ca lle

L CO

Call e

Cle m

Ma yo r Sa nL ore nz o Jo rge

Ag us tín

Per a

l

DE San

Esc ar

LA

Plaza San Pedro Nolasco Sa n

C.

C. Ve rón ica Teatro Principal

Isa ac lle

10

Ca lle

de

Ca lle

Ca lle

EN DE NC IA

11 DE

i

Call e

IN DE P

LA PA S

Plaza Santa Engracia

uil

Plaza Ariño

E

San

EO

o

Br

12

Plaza Paraíso

Felip e

Loy ola

a

NA

d Cerra

Sa nti ag o Mi na

7

16

Ca

c

DE

ez

za n

a

Po n

fra n

ed

én

lle

ro ag A lm

r cto Do

Ca n

Calle Sagasta

C.

15 Jim

Ca

s rté Co H.

i

Es po zy

CA BA LLE RO

te

de CE

ID N

C. Al va r

Puerta del Carmen

LL

Diputación Cin co de Provincial Ma rzo

E

da

A

17

A

Hospital Ntra. Sra. de Gracia

C. Alv are

C

Santiago

Rafo ls

Plaza San Roque

SAR

Cajal

Ramó ny

re

4

l

CON DE Agus DE t. de AR Aragó AN n DA

3

Ca lle

I

G

CALL E

Ma d

1

Al fon so

ro

Puente de Piedra

2

XI II

Bogg ie

Da nza s Ma Plaza nife del Justicia stac ión

US

25

22

RO

Y

I

Armas Calle Plaza San Pablo Blas San Pablo

21

Plaza César Augusto

23 a

Cereros C. Sa n

Álvare z

Las

EB

i 24

dores

Ma gda

Calle

LO MP PA

Plaza del Pilar

Casta

TÍN US AG

Voor een korte stadswandeling kan men vertrekken vanaf het Plaza del Pilar (1), het uitnodigende plein, met de enorme barokke Basiliek van Nuestra Señora del Pilar (2). Dit is het meest karakteristieke monument van Zaragoza en

Predica

lle Ca

Zaragoza (603.367 inwoners) is het ontmoetingspunt van Aragon, in het midden van de streek gelegen, met goede verbindingen, internationale toegangspoort, brug naar Latijns Amerika, met allerlei faciliteiten en toeristische attracties. Een cosmopolitische en open stad.

Calle

V

Zaragoza

Aragon, elk jaar bezocht door acht miljoen mensen. Het bouwwerk staat aan de rivier de Ebro en biedt onderdak aan de Zuil die volgens de overlevering door de Maagd Maria persoonlijk daar is neergezet in de nacht van 2 januari van het jaar 40 van de christelijke jaartelling. Het gebouw heeft gigantische afmetingen (127 meter lang bij 65,5 meter breed) en is gedurende twintig eeuwen steeds verder uitgebreid zonder dat de Zuil ooit verplaatst werd. De traditie is onlosmakelijk verbonden met de Aragonezen en vormt een bindende factor in de regio. Op de elf koepels ziet men fresco’s van Ramón en Francisco Bayeu en van Francisco de Goya – wereldwijd wellicht de meest bekende Aragonees. Vier torens, waarin één met een lift naar boven voor een indrukwekkend vergezicht, flankeren de hoeken. Het Hoofdaltaar uit 1515 door Damián

A

Een wandeling door de provinciehoofdsteden

. AVDA ÑA LU CATA

RÍO

PASEO ECHEGARAY Glorieta Pío XII

Jai me

ZARAGOZA

de

Paleontologisch Museum Paseo de la Independencia Plaza de España Sástagopaleis Pablo Gargallo Museum Forteatoren Magdalenatoren Sint Pieterskerk Markt Romeinse Stadswallen Zudatoren La Aljafería

i Toeristische informatie

9

Información Turística

De Kathedraal van La Seo (5) (XIIe-XVIIIe eeuw) vormt de beste samenvatting van de kunstgeschiedenis van Aragon vanwege de vele verschillende stijlen die in dit bouwwerk samenkomen. Het is de eerste kathedraal van Zaragoza en het meest opmerkelijke monument. Het is de moeite waard even te kijken naar de ornamenten in mudejarstijl op de muur van La Parroquita op weg naar de gerestaureerde Boog van De Deken (6) (XVIe eeuw). In het nabijgelegen Palacio de Armijo (XVIe eeuw) zetelt de Justicia de Aragón, een voor Aragon kenmerkende instelling die vergeleken kan worden met de Ombudsman. Vlakbij bevinden zich verscheidene paleizen in Aragonese renaissancestijl, zoals dat van de

Forment is van gekleurde albast. De Heilige Kapel die dienst doet als kerk binnen de basiliek is versierd met geaderd en gewoon marmer en goudkleurig brons en herbergt Het beeld en de Zuil, een werk van Ventura Rodríguez (1765). In de Zijkapel van de Maagd bevindt zich temidden van 77 sterren van zuiver goud en juwelen de Heilige Zuil van 1,80 meter hoog en een doorsnede van 24 centimeter en La Sagrada, een van 38 centimeter hoog beeld van verguld hout daterend uit halverwege de XVe eeuw. De gelovigen kussen de Zuil aan de achterzijde en men kan duidelijk waarnemen hoe het marmer is uitgesleten door in vervoering geraakte lippen. Een bezoek kan gebracht worden aan het aan de Zuil gewijde museum met schilderijen, juwelen, kronen en mantels van de Maagd. Sinds de XVIe eeuw zetten kinderen traditiegetrouw hun eerste stappen voor de Heilige Maagd. De Aragonezen bezoeken de Zuil voor een schietgebedje, om de Maagd te bewonderen of om de Zuil te kussen.

gevestigd is ligt vrijwel aan het altijd drukke Plaza de Aragón (12). De Patio de la Infanta (13), een prachtig voorbeeld van een Aragonese binnenplaats, is steen voor steen overgebracht naar het moderne gebouw van Ibercaja; hier kan men ook schilderijen van Goya bewonderen. Daartegenover is in de Oude Faculteit Geneeskunde het Paleontologisch Museum (14) gevestigd. Boog van De Deken

Op de terugweg kan men de sfeer van de stad goed proeven door via de Paseo de la Independencia (15)

familie Pardo, het Museum Camón Aznar (7) en het Montezumo Museum waar de kranten- en tijdschriftenbibliotheek en het Gemeentearchief zijn gevestigd. Buiten het door Romeinse wallen ommuurde middeleeuwse stadsgedeelte van Zaragoza voert de wandeling naar het Plaza de Los Sitios (8) met in het midden een modernistisch monument dat herinnert aan de manhaftige verdediging van Zaragoza tegen de troepen van Napoleon. Daarnaast staat het Museum voor Archeologie en Schone Kunsten (9) met een twaalftal werken van Goya. In dit elegante deel van de stad bevindt zich de Basiliek van Santa Engracia (10) (XVIe eeuw) met een voorgevel in renaissancestijl die Romeinse sarcofagen en de overblijfselen van de Ontelbare Martelaren van Zaragoza herbergt. Het gebouw in neomudejarstijl waar het Postkantoor (11) (XXe eeuw)

Hiernaast bevindt zich het Gemeentehuis (3) (XXe eeuw), het paleis La Lonja (4) in renaissancestijl (XVIe eeuw) met prachtige ranke vierkante zuiltjes en kruisgewelven waar regelmatig tentoonstellingen gehouden worden en overblijfselen van het Forum Romanum (Ie eeuw), als museum toegankelijk met dezelfde openingstijden.

Plaza de España

naar het Plaza de España (16) te wandelen, met een bezoek aan het prachtig gerestaureerde Sástagopaleis (17) (XVIe eeuw) waaraan de Europa Nostra Prijs is toegekend. In het Argillopaleis aan het San Felipeplein is het Pablo Gargallo Museum (18) gevestigd. Ook staan hier de middeleeuwse Forteatoren (19) en een Gedenkteken ter herinnering aan

Kathedraal van La Seo 10

11

de voormalige Nieuwe Toren, omgevallen doordat hij scheef stond, die gebouwd was in de stijl van de Magdalenatoren (20) en de Sint Pieterstoren (21) die nog te zien zijn in het historische centrum. Via de modernistische Markt (22) bereikt men de Romeinse Stadswallen (23) en de Zudatoren (24), ooit een mohammedaans paleis, vlakbij het Plaza del Pilar, beginpunt van de wandeling. Deze stadswandeling kan te voet in ongeveer drie uur afgelegd worden. Iets verder weg ligt het mohammedaanse paleis La Aljafería (25) (XIe eeuw), een pas gerestaureerd bouwwerk dat zeker een bezoek waard is. In Zaragoza kan men heerlijk winkelen. Naast de grote winkelcentra zijn er zones als de Sector Alfonso en Don Jaime I met 250 kleine winkeltjes, of rond het Gran Hotel met iets luxere zaken. In Las Delicias, waar één van de tien Aragonezen woont, bevindt zich het grootste voetgangersgebied van de stad.

La Aljafería

Het Gemeentelijke Toeristenbureau, organiseert speciale wandelingen gewijd aan de Romeinse, de middeleeuwse of de renaissanceperiode met gids en excursies per toeristentaxi tegen een overeengekomen tarief. Ook worden routes per Toeristenbus geboden. Op sommige daarvan, zoals die gewijd aan Goya, kan men fresco’s, meer dan twintig olieverfschilderijen en verscheidene verzamelingen gravures bewonderen. Aangeraden wordt daarna via de Ruta de Goya vijf plaatsen te bezoeken met werken van de geniale meester uit Fuendetodos. Zaragoza kan niet in een paar uur bezocht worden. Het uitgebreide hotelaanbod, de toeristische attracties, mogelijkheden voor vermaak en ook het werk maken de stad tot een Congresstad en een ideaal uitgangspunt voor het verkennen van Aragon.

Huesca De reiziger zal gemakkelijk onder de bekoring raken van het lieflijke Huesca (45.485 inwoners) met het elegante oude centrum. Een kennismaking met de stad betekent een reis door de geheel eigen geschiedenis van het Koninkrijk Aragon. Het oude stadsgedeelte ligt op een heuvel waar Iberiërs, Romeinen, Arabieren en de eerste christelijke Aragonezen gewoond hebben. De steil oplopende straten leiden naar de hooggelegen Kathedraal. De reiziger kan de stadswandeling beginnen op het Plaza del Seminario (1) met het Provinciaal Museum (2) waar volgens de overlevering Ramiro II de Monnik in de crypte twaalf belangrijke edelen onthoofdde om respect af te dwingen in het Koninkrijk; van hun hoofden maakte hij een klok. In een ander vertrek werd zijn dochter Doña Petronila geboren, die door met de Graaf van Barcelona te trouwen Aragon en Catalonië met elkaar verenigde. In het nabijgelegen Gemeentehuis (3) (XVIe eeuw), een typisch Aragonees fors gebouw, hangt een olieverfschilderij waarop het incident van de Klok, die nog harder klonk dan een bronzen klok, is uitgebeeld.

Kathedraal

het Bisschoppelijk Museum (5) zeer belangrijke Handschriften en een bijzondere Sacristie. Het altaarstuk is van fijnbewerkt albast, een in Aragon veelvuldig gebruikt bouw- en decoratiemateriaal. Via steile straatjes bereikt men het Marktplein (6) en het Klooster van Sint Pieter de Oude (7) (XIIe eeuw) met het Koninklijk Pantheon en één van de mooiste Romaanse kloostergangen van Spanje. Iets verderop staat de Basiliek van Sint Laurentius (8), een uit Huesca afkomstige heilige die levend geroosterd werd door de Romeinen. De kerk heeft de vorm van een omgekeerde grill. In augustus vieren de inwoners vrolijke patroonfeesten waarbij de jonge meisjes boeketjes

Naast de gotische Kathedraal (4) met een indrukwekkende voorgevel waarop 62 beelden te zien zijn, met afdak en details in renaissancestijl, bevinden zich in 13

C.

Arnedo

BAJO

lma Pa

Flo

am

er Cl h

ZO

ec

EN

igu

R LO

Plaza del Seminario Provinciaal Museum Gemeentehuis Kathedraal Bisschoppelijk Museum Markt Klooster van Sint Pieter de Oude Basiliek van Sint Laurentius Park Provinciehuis Kerk van Las Miguelas Salaskapel

res

Call eR

e

HE S G ALICIA

z

ll Ca

PORC

íre m Ra

Plaza San Félix

C.

Plaza Salas sca Hue

C. Fatas

C. Olmo

o

8

SAN

re Pad

Pl. Concepción Arenal

O

ch

LE

Z RA CO AL

S

n Sa

C AL

Calasanz

C.

O

Plaza Urreas

C.

de

Plaza de Navarra

C

Here dia

de Lanuza Plaza Justicia

e Call

C. G oya

CALLE

er gu re Be

C.

C.

Quinto

C. de las Cortes

nilla Costa

del

de

e Call

o

Se r to rio

Ped ro

C. JOAQUÍN COSTA

Su sp ir o

Az ar a

C.

yes o Re

C. Artigas

10

Iglesia de Sto. Domingo Pl. Sto. Domingo Perena

Canellas

7 Cuatr

ya Mo C.

Archivo Histórico

año eng

Plaza de López Allúe

lle Ca

Des

I so lfon

Pl. San Pedro

6

Calle Tenerias

Pl. Unidad Nacional

Pl. del Temple

Pl. Fueros de Aragón

ue rq Pa

C. San José

8 9 10 11 12

a

Plaza Latre

i

Estación de Autobuses

1 2 3 4 5 6 7

dí a an ar

ca

era

TO AL

l de

9

ll sti Ca r Aba

Pl. de la Inmaculada

rvet l Se igue C. M

Parque Municipal Miguel Servet

sa

ho nc Sa

ard

ed

A in

SO to

Calle Petronila

Z C.

lle

CO

lle Ca

C C.

re

4

A C.

Ca

lle Ca

C. Lo

Plaza de Toros

C.

LLE CA

ía ar ra M do C. xilia n

5

OS STIN AGU

L Sa

ge Jor

NDA RO

EA

lle Ca

N GÓ ARA NT E MO

NR

rt afo Ric

HUESCA

Pl. San Vicente

C. Forment

Plaza Catedral

3

o ngañ Dese

MO

hi uc ap

Plaza San Juan de la Peña

s na

del

Plaza Universidad

2

Ro m er

IV

1

C.

Calle

11

12

basilicum, kenmerkend kruid van de stad, dragen. Als men heuvelafwaarts loopt naar de voormalige stadswallen, tegenwoordig El Coso, bereikt men het nieuwe gedeelte van de Stad met moderne straten, waar zich een romantisch Park (9) bevindt met tweehonderd verschillende soorten bomen, het huisje van Sneeuwwitje en de Rozentuin. Ter hoogte van Cuatro Esquinas bij Porches de Galicia kan men de levendigheid van de stad goed observeren. Het nog nieuwe Provinciehuis (10) herbergt een uitstekende tentoonstellingsruimte en een grote plafondschildering van de plaatselijke schilder Saura. De Kerk van Las Miguelas (11) (XIIe eeuw) bij de Isuela aan de weg naar Canfranc en Frankrijk, en de Salaskapel (12) aan de buitenkant van de stad, eveneens uit de XIIe eeuw, vervolmaken het Romaanse kunstbezit van Huesca.

Gemeentehuis

Er zijn beroemde restaurants met een traditionele en fantasievolle kookkunst. Het bekendste gerecht is pollo al chilindrón (kip met tomaat en paprika). Tot het mohammedaanse erfgoed op culinair gebied behoren de marsepeinen kastanjes.

Rozentuin

Plaza de la Universidad

i Toeristische informatie 14

Klooster van Sint Pieter de Oude 15

C. Rincón

í

AMBELES

z

iner

Mu ño

Jard

Estación d Autobuse

Plaza Bolamar

AD

ÍA

Ro s

ar i

o

DE

Sa lva do r NUE VA

La

C.

Paseo del Óvalo Toren van El Salvador Toren van Sint Maarten Kathedraal Gemeentehuis Paleis van de Gemeenschap (Provinciaal Museum) LISTA DE MONUMENTOS 7 Viaduct 8 Plaza del Torico 1. Paseo del Óvalo 9 Sint Pieterskerk 2. Torre del Salvador 10 Mausoleum van de Geliefden 3. Torre de San Martín 11 Plaza de San Juan 4. Catedral

Sa n

An

Ca lle

Sa nR am ón

C.

Plaza Goya

ND

Parra

Paseo Glorieta

O G. PIZARR

O

M. VALLÉS

A

Huesca

RO

SA N

LL E

CA

na

la

BLA

ue teb

e

n te

San Esteban

Calle

11

Ó VA L

CU

en

lle ÁN Ca O R T

li lca Va

AB

Andrés

U ARNA

DEL

E CTRA. D

Fu

O

an teb

San

gués

CAJAL

Barón

N

1

Es

B.

C.

Y

UÍN JOAQ

O PA S E

E S TA C I Ó

Estación RENFE

Plaza Juderia

busch

EA

i

as

deria C. Ju

CTE. F ORT

C. Tomás No

2

ÓN

LE AL

10

a d re

ito

C

R AM

n Be

LA

lle Ca

E

n Sa

DE

El

9

M. Abad

O

Co

C. Ai ns

en Hartz

CA L L

o ag nti Sa

C

8

Sa la s

A ST Plaza CO Domingo Gascón

m

IS

da d

l co ra Ca

C

S

e

AS

N

uñ oz

ll Ca

M

A

TE

UÍN AQ JO

ar ía

yor Ma

DÁ

AN

M

s

La Alforj

n

A

R

le al C

O

Paseo del Óvalo

AM

de

St a.

eo

D

F

IN

nu onder de Toren van El Salvador (2) door, die bezocht kan worden. Via de Calle Santiago bereikt de reiziger iets verderop de Toren van Sint Maarten (3); beide torens zijn tot Werelderfgoed verklaard. Via de Calle Amantes voert de route naar het Plein van de Kathedraal (4) met mudejartoren, een vakwerkplafond in gotische mudejarstijl en een plateresk altaarstuk. Aan hetzelfde plein staat het Gemeentehuis (5) van de Stad en niet ver daarvan het Paleis van de Gemeenschap met het Provinciaal Museum (6).

e

N

M

Toren van Sint Maarten

Plaza de C. la Catedral M. M

C

in Pir

C.

N

A

Plaza Y Cristo Rey agü

5

O

S

LO S

R

E

D E

4

6 uni om

el av Cl

L

EL GU MI

L

o

Carme

Plaza Bombardera a der bar Bom

Plaza Fray A. Polanco

MER CED

DA JA

ar Pom

a

lle Ca

lin

A

Te m pr ad

Pl. Venerable F. de Aranda

er

Co

C

ld a

u Piq

C.

C Plaza AL LE Pérez Prado

ip a

lle

N SA

sta

C. R

co cis

Ca

ria

e Cu

3

de

C.

Alcañ íz

C.

la

JO

a

BA

Plaza San Miguel

an Fr

A

u ill

MA RT Ca ÍN lle

t an Ch

B

aq

7

ñez uel Ibá C. Mig

CAL LE

Reina

d An

CA

Men kan een wandeling door Teruel beginnen op de Paseo del Óvalo (1) waar een reliëf op een imposante trap met mudejarkenmerken de dood van de Geliefden uitbeeldt. Men loopt

e ent Pu

S

ina Re

Teruel Deze stad van de Liefde (29.320 inwoners) is in de ban van de legende van de Geliefden Diego en Isabel; hun geest waart nog steeds rond tussen de mudejartorens. De moriscos, de tot christen bekeerde moslims, hebben de stad tot het belangrijkste openluchtmuseum van de mudejarstijl van Spanje gemaakt. De mudejar bouwstijl is een mohammedaanse kunsttraditie ontwikkeld in een christelijke maatschappij. In de klokkentorens komt de Aragonese mudejarstijl nog het duidelijkst tot uiting. Keramiek krijgt hier een bouwkundige en decoratieve functie. Deze traditie is nooit verloren gegaan: in het Provinciaal Museum kan men keramiek uit vroegere eeuwen bewonderen en in de winkels is moderne pottenbakkunst te koop.

LO la

De grá n

Pte. la

TERUEL vas C. Cue

PT E. S ARCO NU EV O

1 2 3 4 5 6

5. Ayuntamiento 6. Palacio de la Comunidad (Museo Provincial)

7. Viaducto 8. Plaza del Torico 9. Iglesia de San Pedro 10. Mausoleo de los Amantes 11. Plaza de San Juan i Información Turística

Plaza del Torico

i Toeristische informatie

17

Via de Calle San Miguel bereikt men het Viaduct (7), een opmerkelijk bouwwerk met aquaduct uit de XVIe eeuw die twee delen van de stad met grote hoogteverschillen met elkaar verbindt. Vanaf dit punt kan men over de overblijfselen van de stadsmuur lopen, met verscheidene torens. Via “El Tozal” bereikt de reiziger het hart van de Stad, het Plaza del Torico (8) met in het midden, omgeven door modernistische huizen, een stenen zuil met een klein beeld van een stier, die tesamen met een ster het symbool van de stad vormt. Via trappen bereikt men van hier uit de Sint Pieterskerk (9) met onder de toren het Mausoleum (10) van beeldhouwer Juan de Ávalos waar de stoffelijke resten van de Geliefden rusten. De legende van de Geliefden is een tragisch liefdesverhaal uit de XIIIe eeuw. Diego wordt door de familie van zijn geliefde afgewezen omdat hij arm is. Hij verlaat Teruel om rijkdom te vergaren en keert terug op de dag dat de vijfjarige termijn die hem toegekend was verloopt en treft Isabel pas getrouwd aan. Hij slaagt erin haar te zien en vraagt haar om een kus die zij, gezien haar nieuwe hoedanigheid,

Modernistisch gebouw

Genieten van Aragón

weigert. Diego sterft van droevenis. De dag daarop bij zijn begrafenis nadert een in rouwkleding gestoken vrouw de doodskist, zij kust de overledene en valt ter plekke dood neer. Het was Isabel die haar dode geliefde de kus gaf die zij hem bij leven geweigerd had.

Deze streek biedt talrijke attracties. Om daar zo goed mogelijk van te kunnen genieten is een onderverdeling gemaakt in zes verschillende geografische zones met een aanbevolen route. Deze beginnen op de wegen vanuit andere Gemeenschappen of vanuit het midden, vanaf de noordzuidelijke as door Aragon die de drie provinciehoofdsteden met elkaar verbindt. Vanuit Zaragoza, Huesca of Teruel, naar gelang het gebied dat bezocht wordt, kan men weer bij het beginpunt uitkomen ofwel verschillende routes na elkaar rijden. In de beknopte routebeschrijving die voor elk hoofdstuk apart vermeld wordt, staan achter de relevante hoogtepunten van de route tussen haakjes de meest interessante nabijgelegen plaatsen vermeld.

Aan het nabijgelegen Plaza de San Juan (11) staan moderne openbare gebouwen en het Casino van Teruel. Bij de weg naar Valencia voeren twee nieuwe viaducten naar het Park van de Fueros de Aragón en het zeer moderne Jaarbeurscomplex.

Teruel

Matarrañarivier. Teruel

19

Pic d'Orhi 2021

Lumbier Sigües 240

Río

Siresa

Hecho 330

P

Jaca Puente la Reina “Santa Cruz de la Serós” Sos del Rey de Jaca a ñ Pe Sierra de la Oroel Católico 1769 Embalse de Yesa

“San Juan de la Peña”

Gállego

Pyreneeën Vignemale 3298

Arties

Panticosa

I

R Biescas

Pico Posets 3371

Bielsa Benasque Villanova

PARQUE NACIONAL DE ORDESA Y MONTE PERDIDO

I

Fiscal Sabiñánigo 330

3091

N

Broto Boltaña

erre Sierra de Javi

E

O2910 S

Río

Sangüesa

Aragón

El Portalet Formigal Sallent Canfranc

Visaurin Astún 2670

Ainsa-Sobrarbe 260

uara Sierra de G

Aneto 3404

Route door het oude Aragon

Viella

Cerler

230

Stuwmeer van Yesa (Hecho, Ansó, Selva de Oza), Puente La Reina de Jaca (San Juan de la Peña, Santa Cruz de la Serós, Canfranc, Astún), Sabiñánigo, Biescas (Panticosa, Sallent, Formigal, El Portalet), Broto (Nationaal Park van Ordesa y Monte Perdido), Ainsa (San Vitorian, Pineta, Bielsa), Castejón de Sos (Benasque, Cerler).

Castejón de Sos el Pont Laspaules de Suert

Campo

Sant Gervás 1834

Gebied: Noorden van Aragon. Enkele dalen die onder de inwoners van Huesca zeer geliefd zijn vanwege de prachtige natuur: Valle de Ansó met het Selva de Oza, een dicht bos met beuken en dennen, of het Gletcherdal van Tena omringd door meer dan 3.000 meter hoge bergtoppen met Nationaal Wildreservaat en door de UNESCO uitgeroepen Biosfeerreservaat. Het Nationaal Park van Ordesa y Monte Perdido (3.355 m.) is een waar juweel op natuurgebied met een buitengewone fauna en een spectaculair landschap. Een groot parkeerterrein en een shuttle busdienst waarborgen het behoud van het natuurschoon. In het Nationaal Wildreservaat van Posets (3.377 m.) en Maladeta (3.308 m.) met de Aneto (3.404 m.) bevinden zich de hoogste bergtoppen van de Pyreneeën en de zuidelijkste permanente gletchers van Europa. Op weg naar het toeristische stadje Benasque komt men langs het Massief van Turbón diepe

Río

Río

Río

Estadilla Benabarre

Nogue ra

Emb. de Barasona

Noguera

Ribag

orzan

Cinca

Roda de 230 Isábena Puente de Graus Montañana

a

Ansó

“San Pedro de Siresa”

Valle de Tena

Isaba

Valle de Hecho

Ezcároz

Valle de Ansó

2504

Valle de Broto (Huesca)

Formigal (Huesca)

Valle de Añisclo (Huesca)

21

ravijnen, smalle kloven en steile bergwanden. In het Pyrenees berggebied vindt men de Romaanse Jacastijl, vernoemd naar de Kathedraal van Jaca (XIe eeuw) met Bisschoppelijk Museum. Jaca is de toegangspoort en parel van de Pyreneeën, Europees en cosmopolitisch, gelegen op de Route van Santiago. Vanuit Jaca wordt een

reiziger beslist de Burcht te bezoeken, een mooi voorbeeld van de militaire bouwkunst uit de XVIe eeuw waar zich het enige standbeeld van Filips II in heel Aragon bevindt. Het is hier altijd feest. Het Carnaval van Bielsa is nog heel oorspronkelijk met overal bedevaarten naar plaatselijke kapellen. Eind juni is het feest van Santa Orosia met de dansers van Yebra de Basa. De festivals van de Pyreneeën, met internationale folklore, worden eind juli gehouden in oneven jaren. De laatste zondag van augustus veranderen de straatjes van Ansó in een levend museum van karakteristieke klederdracht. In september wordt in Ainsa het volksfeest van Moren en Christenen gehouden en de klucht van Graus. Dit gebied is een paradijs voor liefhebbers van wintersport, bergsporten, jacht en visserij. Paragliding en deltawingvliegen in Castejón de Sos, vliegen met ultralichte sportvliegtuigen in Ainsa, golf in Eriste en skiën in de vijf skioorden. Van de karakteristieke gastronomie kan men in de hele streek genieten: pollo al chilindron (kip met tomaat en paprika) en het eiergerecht huevos al salmorejo zijn slechts enkele voorbeelden van de heerlijke Pyrenese kookkunst. Geliefde nagerechten zijn condes en jaquesas, zoete lekkernijen uit Jaca.

Wildwatervaren in de Gállegorivier (Huesca)

bezoek aan drie kloosters aanbevolen: het vrouwenklooster van Santa Cruz de la Serós (Xe eeuw), dat van San Pedro de Siresa oorspronkelijk daterend uit de tijd van Karel de Grote en dat van San Juan de la Peña, met koninklijk pantheon, in verband gebracht met de legende van de Heilige Graal. In Jaca dient de

22

Pyrenees laaggebergte Route door het vriendelijke Aragonn Sos del Rey Católico (Petilla de Aragón, Castiliscar, Val de Onsella), Uncastillo (Biel, Luesia), Ayerbe (Loarre, Mallos de Riglos), Huesca (Parque de Guara, Casbas, Bolea), Barbastro (Torreciudad, Monzón, Alquézar), Graus (Roda, Obarra), Benabarre, Puente de Montañana (Alaón).

Gebied: Middelste gedeelte van de provincie Huesca en het meest noordelijke deel van de provincie Zaragoza. De horizon vormt hier een zacht golvende lijn. In het Pyrenees laaggebergte van Zaragoza bevinden zich de Bergen van Biel, Luesia en Santo Domingo die een natuurlijke begrenzing vormen van de korenvelden van Las Bardenas. In het oosten ligt het Parque de la Sierra met de Cañones de Guara, met door de rivieren diep uitgesleten rotspartijen en spectaculaire kalksteenformaties die een schilderachtige achtergrond vormen voor avonturensporten zoals Sos del Rey Católico (Zaragoza)

wildwatervaren en ravijnafdalingen met prachtige paden voor mountainbikes. Kortom de ideale plek voor het beoefenen van avontuurlijke sporten. (www.expediciones-sc.es) (www.pirineos.com) In dit vriendelijke landschap zal de reiziger verrast worden door de plaatsen Sos del Rey Católico, geboorteplaats van Ferdinand I, waar een Parador gevestigd is, en Uncastillo, erkend als het mooiste XIIe-eeuwse Romaanse monumentaal geheel van Spanje. Beide plaatsen zijn te bereiken vanuit Zaragoza via het dichtbevolkte Ejea de los Caballeros, aan het hoofd van het gewest Cinco Villas. In het bij Huesca behorende deel van het gebied zijn noemenswaardig het Kasteel van Loarre, van alle vierhonderd kastelen van Aragon wordt dit beschouwd als het meest grandioze en tot de verbeelding sprekende bouwwerk; het Kasteel en de Collegiale Kerk van Alquézar (XIe eeuw en later), kunst en geschiedenis geworteld in de rotsen; het indrukwekkende streng uitziende kasteel van Monzón uit de

Pic d'Orhi 2021

Ansó Lumbier Sigües 240 Emb. de Yesa

Siresa

330

P

Jaca

ña Sierra de la Pe

Río

Canfranc

Hecho

Puente la Reina de Jaca

“San Juan de la Peña”

Petilla de Aragón Catiliscar Biel Mallos de Riglos Uncastillo Luesia

Formigal

“Santa Cruz de la Serós” Oroel 1769 Gállego

I

3091

Arties

Panticosa

R Biescas

Fiscal Sabiñánigo 330

Vignemale 3298

I

Aneto 3404 Vielha

Pico Posets 3371

N

Broto Boltaña

erre Sierra de Javi

Bielsa Benasque Villanova

E

O2910 S

Ainsa-Sobrarbe 260

Cerler

230

Castejón de Sos el Pont Laspaules de Suert

Campo

GuaraRodellan Sierra de

Kathedraal van Roda de Isábena (Huesca)

Sant Gervás 1834

Roda de Lecina Nocito 230 Loarre Isábena PARQUE NATURAL Puente de Casbas Bolea Ayerbe SIERRA Y CAÑONES Graus Sádaba Murillo de Gállego Montañana DE GUARA Alquézar Nueno Emb. de Siétamo Emb. de La Puebla de Castro Barasona Sotonera 240 Benabarre Barbastro Estadilla Huesca Ejea de los Almudévar Caballeros

XIIIe eeuw of dat van Montearagón vormen de stenen geschiedenis van deze gemeenschap. Een hedendaagse uitdrukkingsvorm bevindt zich in het Heiligdom van Torreciudad, gewijd aan de Maagd Maria, onder de spirituele en materiële leiding van Opus Dei, een door de zalig verklaarde Josemaría Escrivá de Balaguer gestichte congregatie. De reiziger wordt aanbevolen een bezoek te brengen aan de Kloosters van Obarra en Alaón en aan de Kathedraal van Roda de Isábena, evenals aan het mooie stadje Graus. Deze route kan het beste vanuit de strategisch gesitueerde stad Huesca gereden worden, waar bovendien vele toeristische attracties geboden worden.

Nogue ra

Río

Uncastillo (Zaragoza)

Alquézar (Huesca)

230 Monzón Binéfar 240

Río

330

Río

Alcanadre

Río

Valareña

Noguera

Ribag

orzan

a

Cinca

Carcastillo

Visaurin 2670

Río

Sangüesa Sos del Rey Católico Sofuentes

Aragón

“San Pedro de Siresa”

Valle de Tena

Isaba

Valle de Hecho

Ezcároz

Valle de Ansó

2504

Balaguer

Deze streek is een uitgelezen wijngebied, met als bijvoorbeeld de wereldbefaamde wijn uit El Somontano. In Siétamo worden pompoenkoeken gemaakt en in Barbastro verfijnde lekkernijen met amandelen. Worsten, chiretas, varkensprodukten, met truffels gevulde kip in Graus, een internationale markt voor truffels. Geliefd is de recao van Binefar, een vleesstoofpot met bonen, rijst en paprika.

Sierra de Guara (Huesca)

25

Het akkerland Route door het droge Aragon

“San Juan de la Peña”

Erla Ejea de los Caballeros

Tauste Zuera Gallur A-68 Alcalá de Ebro Alagón Pedrola Pinseque Figueruelas

Leciñena Alcubierre Sariñena Lanaja

Pomar Alcolea de Cinca

Villanueva de Sigena M o n e g r o s Ballobar

“Cartuja de las Fuentes”

Villamayor L os

A-2

Benabarre

230 Monzón Binéfar 240

Albalate de Cinca Zaidín

Almacelles

Lleida “Villa Fortunatus”

Gebied: Een ander voorbeeld van een karakteristiek landschap, met een geheel eigen economische en culturele identiteit, is het akkerland tussen het Pyrenees laaggebergte en de oevers van de Ebro. Van het laaggelegen gewest Cinco Villas tot de Bajo Cinca met in het midden het bijzondere landschap van Los Monegros. In verband met de economische activiteiten lopen de belangrijkste wegen van Aragon van noord naar zuid; de toeristische routes lopen meestal horizontaal door de streek, naar gelang de geografische omstandigheden.

a

Zaragoza

Epila

Grañén

Hu erv

J al ón

Calcena

330

El Temple

232

Borja

Almudévar

Alquézar Emb. de Siétamo La Puebla de Castro Barasona 240 Barbastro Estadilla Huesca

Río

Tudela

“Monasterio de Veruela”

Nueno Emb. de Sotonera

N guera

Valareña

Ayerbe

Río

Murillo de Gállego Luna

230 Kasteel van Sádaba (Zaragoza)

Nogue ra

Sádaba

Loarre

Río

Carcastillo

Tarazona

Gállego

Petilla de Aragón Catiliscar Biel Uncastillo Luesia

Alcanadre

Olite

Río

Río

Sos del Rey Católico

Sádaba, Ejea (Erla, Luna, Tauste), Zuera, Sariñena (Lanaja), Sigena, Ballobar (Albalate de Cinca, Alcolea de Cinca), Fraga.

Fuentes de Ebro

EB R

O

A-2

N-II

Fraga

Vanaf elk van de vier torens van het robuuste kasteel van Sádaba (XIe eeuw) in het grensgebied met Navarra heeft men uitzicht op enorme graanvlaktes die doorlopen tot aan Las Ripas de Alcolea aan de Cinca. In Ejea de los Caballeros, aan het hoofd van het gewest Cinco Villas bevindt zich de kerk van de Maagd Maria (XIIe eeuw) en de kerk van El Salvador (XIIIe eeuw), beide Romaanse vestingkerken combineerden een religieuze met een militaire functie. Tauste is reeds van ver te ontwaren op de vlakte dankzij de achthoekige

Bujaraloz Mequinenza

Los Monegros (Zaragoza)

27

verblindende licht en de meer dan 3.000 zonuren per jaar maken Los Monegros tot een opmerkelijke 2.500 km2 grote woestijn binnen de grenzen van de Europese Unie, een open natuurlandschap. Met de Sierra de Alcubierra als ruggegraat met een maximum hoogte van 811 meter, wordt dit gebied in tweeën gedeeld, een deel in Huesca met Sariñena als belangrijkste kern en een deel in Zaragoza met Bujaraloz aan het hoofd. Niemand kan onverschillig blijven bij het zien van de schaarse flora, de interessante fauna en geheel eigen schoonheid. Irrigatieprojekten doen tegenwoordig vele hectaren woestijn in akkerland veranderen, hoewel getracht wordt de natuur zoveel mogelijk te sparen.

Kerk van El Salvador. Ejea de los Caballeros (Zaragoza)

toren in mudejarstijl, met geometrisch traceerwerk, een goed voorbeeld van hoe de islamitische erfenis een vloeiend geheel ging vormen met de bouwkunde van de christelijke veroveraars. Op de heuvel van Monlora bij Luna kan de reiziger een aan de Maagd Maria gewijde kapel bezoeken.

Van Zuera tot aan Fraga is het vooral het natuurschoon dat de aandacht vergt, hoewel hier ook veel kerken, kapellen, Iberische en Romeinse nederzettingen te vinden zijn, zoals bijvoorbeeld Villa Fortunatus bij de Cinca. Het Klooster van Villanueva de Sigena (XIIe eeuw) is een schitterend voorbeeld van een historisch bouwwerk in Romaanse stijl en niet ver van Lanaja staat het kartuizerklooster van Las Fuentes, waar barokke schilderingen 2.000 m2 gewelven en muren versieren.

In het voorjaar kleuren de akkers het landschap in prachtige groentinten. De Montes de Zuera en Castejón zijn een wildreservaat; de pijnbomen leveren hier een gevecht tegen de erosie en zorgen het hele jaar voor een groene aanblik. In Zuera vindt men industrie en hotels. De woestijnachtige steppe van Los Monegros is uiterst spectaculair. De ontbossing van de karakteristieke boom, de vrijwel zwarte jeneverbes waaraan de naam van deze streek is ontleend, de schaarse neerslag (minder dan 300 mm per jaar), de lage bevolkingsdichtheid, het

In de eenvoudige dorpshotels kan men genieten van sobere traditionele gerechten en wildschotels. Meer keuzemogelijkheden bieden de restaurants in Ejea, Zuera, Bujaraloz en Fraga.

28

De oevers van de Ebro

de negen kathedralen van Aragon wellicht de kleurrijkste, werd Kardinaal Cisneros gewijd. Rondom de polygonale stierenarena (XVIIIe eeuw) zijn woningen gebouwd. Het Gemeentehuis is het mooiste dat de Aragonese Renaissance te bieden heeft. Onder de schaduw van de Moncayo ligt Borja met een schitterende voormalige Collegiale Kerk en niet minder interessante paleizen van burgerlijke architectuur; deze plaats is het hoofd van El Campo, de voortzetting van de Ebrovlakte, waar goede wijn met aanduiding van herkomst geproduceerd wordt en waar interessante stadjes te vinden zijn met een rijke geschiedenis en belangrijk kunstbezit. Tussen beide steden staat het cisterciënser Klooster van Veruela (XIIe eeuw) temidden van een bekoorlijk landschap, dat een bezoek zeker waard is (‘s morgens en ‘s middags geopend, behalve op maandag).

Route door het vruchtbare Aragon Tarazona (Klooster van Veruela, Moncayo), Borja, Alagón (Remolinos, Figueruelas, Epila), Zaragoza (Cariñena, Fuendetodos, Belchite), Quinto, Caspe (Bujaraloz, Maella), Mequinenza.

Gebied: De Ebro verdeelt Aragon in twee delen van het noordwesten tot het zuidoosten. In Zaragoza vormt de rivier een brede baan met de provinciehoofdstad in het midden. Van Navarra tot Tarragona zorgt de Ebro 330 kilometer lang voor een levendig landschap en de 32 plattelandsgemeenten aan de oever zien er welvarend uit; de rivier vormt een soort economische as. Tegelijkertijd komen aan de linkeroever de in de Pyreneeën ontsprongen rivieren en aan de rechteroever die van het Iberisch Gebergte uit in deze meest waterrijke rivier van Spanje, de Ebro.

Bij de Ebro aangekomen, die hier evenwijdig aan het Canal Imperial de Aragon (XVIIIe eeuw) loopt, komt de reiziger langs vele mooie dorpen tot aan Zaragoza.

Bij de oorsprong verzamelt de rivier het water van de Moncayo waar de steden Tarazona en Borja twee goed geconsolideerde gewesten vormen. Tarazona, stad in mudejarstijl, is zetel van het bisdom en speelt sinds de Middeleeuwen een belangrijke rol als grensstad met Navarra, La Rioja en Castilië. De reiziger kan hier belangrijke monumenten en talrijke toeristische attracties bewonderen. In de Kathedraal (XIIIe-XVIe eeuw), van

Gemeentehuis van Tarazona (Zaragoza)

29

In Figueruelas is Opel España gevestigd, waar tienduizend mensen werkzaam zijn. In Pedrola bood het Paleis van de Hertogen van Villahermosa (XVIe eeuw) onderdak aan Don Quichot van La Mancha terwijl in het nabijgelegen Insula Barataría - Alcalá de Ebro zijn trouwe schildknaap Sancho Panza gouverneur was. Zaragoza is een waar middelpunt. Qua inwonertal de vijfde stad van Spanje is het de eerste in vele andere aspecten. De stad vormt een tegenwicht voor de hele streek Aragon waarvan de verst afgelegen plaats minder dan tweehonderd kilometer van de hoofdstad verwijderd is. Als men spreekt over Zaragoza denkt men aan Aragon, hoewel over Aragon denken veel meer betekent dan spreken over Zaragoza. Niet alleen voor de reiziger betekent Zaragoza een bijzondere ervaring, zoals uit deze gids zal blijken.

Alfaro Emb. de Barasona

Emb. de

Sotonera Trasmoz en El Moncayo (Zaragoza)

Valareña

Cintruénigo

Río

Alcanadre

Tudela

113

330

121

232

Tarazona

A-68

Borja

M

J al ón

2313 Moncayo

Calcena

A

Saviñán “Bilbilis”

Calatayud N-II

Alhama de Aragón

Albalate de Cinca Villamayor L o s

A-2

Zaragoza

Epila

Illueca

Cabrera 1433

Leciñena

I

Río

C

O

Klooster van Veruela (Zaragoza)

E

BR O Fuentes de Ebro Quinto Belchite

La Almunia de Doña Godina Morata B Villanueva de Jalón É 330 de Huerva Cariñena R Fuendetodos Paracuellos I de Jiloca Azuara 1299

Monegros

Ballobar

Zaidín

Vanuit Zaragoza dient men vooral een bezoek te brengen aan Belchite, een dorp dat in de Burgeroorlog volkomen verwoest werd en nu nog een blijvende herinnering aan de onzinnigheid van de mens vormt, een monument aan de vrede, of aan Fuendetodos waar Francisco de Goya geboren is, met zijn geboortehuis en het Gravuremuseum), dat in een verrassende omgeving ligt.

a

Agreda

Río

Tauste Zuera Gallur Alcalá de Ebro Alagón Pedrola Pinseque Figueruelas

“Monasterio de Veruela”

Hu erv

122

E

Geboortehuis van Goya. Fuendetodos (Zaragoza)

Fraga

Bujaraloz Gelsa Mequinenza Velilla de Ebro Emb. de “Monasterio Mequinenza de Rueda” 211

Aguasvivas

232

Lécera

A-2

N-II

Emb. de Ribarroja

Chiprana

Emb. de Caspe

Albalate del Arzobispo

La Estanca Las Saladas

Andorra

Caspe a Gu

da

lo p

e

Alcañiz

Fabara Maella Gandesa Calaceite

Langs de rivier vanuit Zaragoza liggen vruchtbare moestuinen soms vlak naast de droge akkers van Los Monegros. Via de weg naar Quinto, 31

bijna vijfhonderd “binnenstranden”, ideaal voor het beoefenen van watersport en een waar paradijs voor het vissen van meerval, een goed geacclimatiseerde Middeneuropese vissoort waarvan exemplaren van meer dan zeventig kilo gevangen zijn en van zwarte baars, een uit de Verenigde Staten geïmporteerde soort die zorgt voor een sportieve vangst aangezien dit een uiterst strijdlustige vissoort is. Kerk van Sint Maarten. Belchite (Zaragoza)

langs merkwaardige portales - boven de weg gebouwde kapelletjes – aan de hoofdweg, bereikt men het gewest Bajo Aragón, het laagst gelegen deel van Aragon waar de Ebro wonderlijk door het landschap slingert, alsof de rivier geen haast heeft om de zee te bereiken. Tussen Sástago en Escatrón staat het cisterciënzer Klooster van Rueda (XIIe eeuw), een gotisch stenen kunstwerk, in een prachtig landschap waar de Ebro uitloopt in het Mar de Aragón. Dit is een reusachtig stuwmeer met 1.530 miljoen m3 water, een lengte van meer dan honderd kilometer en

Stuwmeer Mar de Aragón

Vanaf Caspe volgen de toeristische attracties elkaar snel achter elkaar op, met routes langs gotische kerken, kastelen in oude grensstreken en lagunes met een eeuwenoude fauna. Een krachtige textiel- en sportartikelenindustrie maken het aantrekkelijk om in deze plaats te winkelen. Het stadje heeft een rijke folklore en speelde een belangrijke rol in de geschiedenis in de XVe eeuw met het Compromis van Caspe, met het Parlement voor de Vrede en in de XXe eeuw stond deze plaats aan de wieg van het Autonomiestatuut voor Aragon. Met Pasen wordt hier de Veracruz in processie meegedragen, 48 cm3 houtsplinters toegeschreven aan het Kruis van Christus.

Het zuidelijk stroomgebied van de Ebro

van Aragon, met een goed hotelaanbod en talrijke toeristische attracties. Het stadje ligt aan de voet van vijf kastelen uit de Arabische periode en twee torens in mudejarstijl, die van Sint Andreas en die van de Heilige Maria. Er is een museum dat gedeeltelijk gewijd is aan de nabijgelegen stad Bilbilis, de belangrijkste Romeinse vindplaats van Aragon, met een Bezoekerscentrum. Verder vindt men hier belangrijke burgerlijke en religieuze monumenten. In de kerk van Sint Jan bevinden zich schilderijen van Francisco de Goya. Vanuit het winkelcentrum vertrekken talrijke toeristische

Route aan de voet van het Iberisch Gebergte Ariza, Alhama (Monasterio de Piedra, Nuévalos, Jaraba), Calatayud (Aniñon, Illueca, Morata), Daroca, Caminreal (Monreal, Peracense), Montalbán (Aliaga, Ariño), Calanda, Alcañiz (Andorra), Calaceite (Valderrobres, Beceite).

Gebied: Op deze route ziet de reiziger enkele belangrijke rivierbekkens en mijnstreken. Heel verschillende gewesten, in het zuiden grenzend aan de bergen van Teruel en in het noorden aan het Ebrogebied. De route begint in Castilla en loopt door een uiterst toeristische zone, met bergengtes zoals die van Calmarza waar één van de grootste koloniën vale gieren huist, tot aan de romantische kuuroorden van Alhama de Aragón, Jaraba en Paracuellos in een aan water gewijd gebied dat een hoogtepunt vindt in Monasterio de Piedra, het Natuurpark met de grootste bezoekersaantallen van Aragon met een cisterciënzer klooster waar in de kelder het Wijnmuseum is gevestigd voor wijnen met herkomstbenaming Calatayud.

Monasterio de Piedra (Zaragoza)

excursies via de rivier de Manubles, de Ribota, de Perejiles, de Grio of de Jiloca. In deze zone is de meeste mudejarkunst te bewonderen.

Calatayud, kruising van wegen, aan de oever van de rivier de Jalón, is het hoofd van dit gebied. Het is de vier na grootste plaats

Via de rivier de Jiloca bereikt de reiziger Daroca, eveneens een stad waar de Arabische 33

stadswallen een erfgoed omringen die deze hele plaats tot een openluchtmuseum maken dat een bezoek meer dan waard is. Iets verderop ligt Gallocanta (6.720 inwoners), met de grootste steppelagune van Spanje waar elke winter meer dan 100.000 vogels te zien zijn en het belangrijkste ontmoetingspunt in Europa is van kraanvogels. Dichtbij ligt Cariñena, befaamd om de wijn en de bodega’s, en het universiteitsstadje La Almunia, ook bekend vanwege de fruitteelt. Stadswallen. Daroca (Zaragoza)

Vanuit Daroca rijdt de reiziger de provincie Teruel binnen langs de rivier de Jiloca tot aan de industriestad Calamocha, waar de geliefde hamsoort Jamón de Teruel bereid wordt, en Caminreal. Vanuit deze plaats kan men het middeleeuwse kasteel van Peracense bezichtigen, dat tegen de rotsen aan gebouwd is, en een opmerkelijk Saffraanmuseum in Monreal bezoeken. Montalbán, Utrillas en Escucha bevinden zich in het gebied dat De Mijnstreek genoemd wordt vanwege de bruinkool die hier tegenwoordig aan de oppervlakte gewonnen wordt. De kerk van G Santiago de Montalban is eveneens in mudejarstijl gebouwd met militaire elementen.

o 2313 Moncayo

M

Calcena

234

A

Embid de Ariza

a

Illueca

Torrelapaja

Cabrera 1433

I

La Almunia de Doña Godina Morata B de Jalón É 330

Saviñán “Bilbilis”

Calatayud

Cariñena Paracuellos de Jiloca

N-II

Ariza

Alhama de Aragón

Río

Jaraba

Zaragoza Epila

Nuévalos

R I

1299

Daroca 234

Cubel

Fonfría Laguna de Gallocanta

Vivel del Río Martín

Caminreal Monreal

Gallo

Santa Eulalia

Si

er ra

Al

San Felipe

ba

rra

cín

La Estanca Las Saladas

Alfambra

420

da

lo p

e

211

Mas de las Matas

Calaceite Valjunquera

Valderrobres Fuentespalda Monroyo

Als men door de Bajo Aragón in T de provincie Teruel via Calanda rijdt, kan men een bezoek brengen aan Andorra, met de thermische energiecentrale, gemakkelijk te herkennen aan de

R ío

Morella

Aliaga Aguilar del Alfambra

Fabara Maella

Alcañiz

Andorra

Castellote

Perales del Alfambra Palomera 1498 234

a Gu

Calanda Montalbán

Escucha

Cella de

Muniesa

ra mb A l fa

Orihuela del Tremedal

Albalate del Arzobispo

Utrillas

Jiloca

Río

Molina de Aragón

232

Retuerta 1491

Calamocha

Embid

211

Herrera 1346

Lécera

O

“Monasterio de Piedra”

Azuara

C

Río

Río

E

Hu erv

T

Río

cay

Valderrobres (Teruel)

ón

S

Jal

l M on

Kasteel van Peracense (Teruel)

Mirambel Cantavieja

232

Traiguera 35

De bergketens van Teruel

343 meter hoge schoorsteen, die 188.000 kg steenkool per uur verbruikt. De weg naar Alcañiz, de belangrijkste plaats van dit gewest, loopt langs Las Saladas en La Estanca, voorbeelden van het bijzondere stelsel van lagunes in dit gebied. Een monument aan de trommel verwijst naar de bijzondere Paasvieringen die hier gehouden worden. Negen plaatsen in de Bajo Aragón zijn bekend vanwege de processies die hier gedurende de Paasweek gehouden worden, met duizenden grotere en kleinere trommels die perfect op de maat roffelen, en een geliefde toeristische en religieuze bezienswaardigheid vormen.

Route door het binnenland van Teruel

Kristalgrotten. Molinos (Teruel)

vindplaatsen en heel interessante rotstekeningen in Val del Charco del Agua Amarga en Alacón. De meest representatieve gotische kunst vindt men in de kerken van Valderrobres, Molinos of in de monumentale Lonja van Alcañiz. In het Calatravokasteel, tegenwoordig Parador de Turismo, is het middeleeuwse deel met gotische schilderingen behouden gebleven. Bijzondere voorname Gemeentehuizen in renaissancestijl vindt men in Calaceite, La Fresneda of Alcañiz, met een eveneens interessante Collegiale Kerk in barokstijl. Er zijn middeleeuwse kastelen, enkele daarvan paleisachtig zoals dat van Valderrobres, en industriële of volksbouwkunst, tegenwoordig in gebruik als hotel zoals in Villarluengo en Fuentespalda.

De rivier de Matarraña biedt spectaculaire vergezichten bij de Bergpassen van Beceite. El Parrisal is een 200 meter lange kloof van zestig meter diep en slechts twee meter breed. Het natuurschoon vormt eveneens een toeristische attractie in de Kristalgrotten van Molinos met opmerkelijke grillig gevormde stalactieten. In de Bajo Aragón bevinden zich talrijke archeologische Gemeentehuis en Lonjapaleis. Alcañiz (Teruel)

In dit gebied vindt men de beste olijfolie van Spanje, wijn van Valderrobres, de perziken van Calanda, de paprikakoeken van Alcañiz en de geliefde kaas van Samper de Calanda. Er zijn internationaal erkende prima restaurants en eenvoudige hotels.

36

Albarracín (Bronchales, Orihuela), Teruel (Cella, Puebla de Valverde), Mora de Rubielos (Rubielos de Mora, Alcalá de la Selva, Valdelinares), Cantavieja (Iglesuela del Cid, Villarluengo, Mirambel).

Gebied: Zuidgrens van Aragon. Van de Montes Universales waar de rivier de Tajo ontspringt die naar de Atlantische Oceaan loopt en het Berggebied van Albarracín waar de Gudalaviar-Turia ontspringt die naar de Middellandse Zee loopt, tot aan de Sierra de Gúdar waar de Guadalope ontspringt die in de Ebro uitloopt, met in het midden de Javalambre en El Maestrazgo. Harde streken, bekoorlijk vanwege hun ongerepte en sobere uitstraling. Prachtige bergpassen zoals die van Albarracín, hoogvlaktes zoals Albarracín (Teruel)

Muela de San Juan, met in de dennenwouden veel verschillende soorten insekten en paddestoelen. Javalambre is een bergmassief met de hoogste top van Teruel (2.020 m) en een wetenschappelijk bezien zeer interessante flora, met roofvogels en in de rivieren forel. De Sierra de Gúdar is eveneens een hoog bergmassief (met de 2.019 m hoge bergtop Peñarroya) met dennenwouden, eiken en esdoorns op de hellingen. El Maestrazgo loopt door tot aan de Middellandse Zee met spectaculaire ravijnen zoals Los Órganos de Montoro, grillige rotswanden die lijken op reusachtige orgelpijpen en als je goed kijkt kun je de organist achter zijn instrument zien zitten. In de dorpen van El Maestrazgo is een middeleeuwse sfeer bewaard gebleven, zoals in Cantavieja, een toevluchtsoord gedurende de Carlistenoorlogen in de XIXe eeuw, Mirambel waaraan de Europa Nostra Prijs voor

Órganos de Montoro (Teruel)

Calamocha

Gallo

rra

San Felipe 1839

Alfambra Cedrillas

Albarracín Bezas

cín

Terriente

Huélamo

Peñarroya 2024

330

Mija res

Si

Camarena de la Sierra

Collado Bajo 1833

Sarrión

232

Traiguera

Cañete

Torrijas

420

Abejuela Carboneras de Guadazaón

Landete 330

Ja

Manzanera va

la

Peñagolosa 1814

Torre de Embesora

m

Salada 581

br

e

Segorbe

la Vall d'Uixo

A-7

Oropesa Benicasim

Alcora

Castellón de la Plana

Onda

234

In de Serranía de Albarracín vindt de reiziger dorpen met mooi traliewerk en interessante volksbouwkunst; belangrijke rotstekeningen behorend tot de mediterrane kunst. In Cella bevinden zich een in de rotsen uitgehouwen Romeins aquaduct en de grootste welput van Europa. Het stadje Albarracín is

340

er

Javalambre r a 2020 de

Ulldecona

La Iglesuela del Cid

Alcalá de Linares la Selva de Mora Mora de Rubielos Rubielos de Mora

La Puebla de Valverde

Villel

Mirambel Cantavieja

Allepuz

Teruel Río

Jabalón 1695

Morella

Aguilar del Alfambra bra

ra

ba

Valderrobres Fuentespalda Monroyo

Aliaga

420

Palomera 1498 234

restauratie is toegekend, met vijf arcades en stadsmuren, La Iglesuela del Cid boven twee ravijnen, Mora de Rubielos met een indrukwekkend middeleeuws kasteel-paleis dat wedijvert met Rubielos de Mora, een prachtig stadje met grote tussen stadswallen gelegen herenhuizen.

R ío

m Alfa

er

Noguera Al

Perales del Alfambra

Cella Bronchales

Si

de

Utrillas Escucha

Jiloca

Río

Orihuela del Tremedal

Santa Eulalia

Mas de las Matas Castellote

Montalbán

Vivel del Río Martín

Caminreal Monreal

Río

Embid Molina de Aragón

Rubielos de Mora (Teruel)

Almassora 340

Burriana

39

één groot openluchtmuseum met een kasteel uit de Arabische periode, stadsmuren, renaissancekunst in de Parochiekerk en een pas gerestaureerd Bisschoppelijk Paleis met museum, herenhuizen, paleizen en kent ook bijzondere gerechten zoals bijvoorbeeld almohábanas, een zoete lekkernij uit de islamitische erfenis.

belangstelling. In Albarracín wordt het begin van de lente gevierd met het zingen van los mayos, het meilied, in de nacht van 30 april in de steile middeleeuwse straatjes van de stad. In Teruel zijn het in juli gehouden Feest van de Engel, ook wel “de jonge stier” genoemd, en het Feest van de Ham met proeverijen in september landelijk bekend.

Mirambel (Teruel)

Men kan hier wintersport en bergsporten beoefenen, jagen en op forel vissen. Een uitgebreid netwerk aan restaurants en karakteristieke hotels waar men kan genieten van de ham van Teruel, pekelvlees en varkensvleesprodukten. De patroonfeesten in de dorpen waarbij veelal stierengevechten gehouden worden, genieten veel

Deze bergstreken zijn alle voor een toeristisch uitstapje goed te bereiken vanuit de provinciehoofdstad Teruel.

40

Belangrijke informatie

Informatie over sneeuwcondities van de skipistes 976 20 11 12 www.nievedearagon.com

Sport

De bergen hebben altijd al een uitdaging gevormd. In Aragon vindt men naast het prachtige natuurschoon een moderne infrastructuur waardoor men kan genieten van allerlei activiteiten zoals bijvoorbeeld bergbeklimmen met of zonder gids, oriëntatietochten, bergwandelingen en paragliding. Voor bergwandelingen zijn er een aantal kortere routes uitgezet door de Pyrenese dalen, waaronder zelfs één tussen Zaragoza en Fuendetodos, de geboorteplaats van Goya, door een woest bijna onwerkelijk landschap. Ook zijn er langere routes zoals bijvoorbeeld de GR-1, van de Middellandse Zee tot de Atlantische Oceaan, 150 km door het Pyrenees laaggebergte via Parque de la Sierra en Cañones de

Aragon beschikt over buitengewoon gunstige voorwaarden voor het beoefenen van bergsporten. Een bijzondere attractie vormt de sneeuw van Aragon: zeven skioorden en negen zones waar men kan langlaufen met meer dan driehonderd kilometer pistes voor beide vormen van skisport. Sinds 1991 beschikt men over sneeuwkanonnen voor het kunstmatig aanbrengen van sneeuw. De skioorden van de Pyreneeën zijn: in de omgeving van JacaHuesca Candanchú, de oudste wintersportplaats van de Aragonese Pyreneeën. Bij de bergpas van Somport Astún, omgeven door bergen die voor luwte zorgen. Formigal, met een groot hotelaanbod waar internationale wedstrijden worden gehouden. Panticosa, een skioord voor het hele gezin in een plaatsje waar de typische bergtradities behouden zijn gebleven. Cerler, één van de meest ongerepte skioorden, bevoorrecht gelegen in een prachtig natuurgebied. De Skioorden van het Iberisch Gebergte liggen niet ver van Teruel: Valdelinares in een bekoorlijk landschap van de Sierra de Gúdar voor minder ervaren skiërs en Javalambre, het nieuwste skioord met moderne sneeuwkanonnen.

Skioord. Formigal (Huesca)

41

Guara, of zoals de GR-11 in het hooggebergte door de hele Pyreneeën van de Middellandse Zee tot aan de Cantabrische Zee.

Gastronomie

Mora, de Contradans van Cetina en de Patroonfeesten van Zaragoza op 12 oktober, die van Huesca op 10 augustus en die van Teruel in juli.

Traditionele Aragonese sporten zijn tiro de barra, waarbij een 80 cm lange en 7,257 kg zware ijzeren staaf geworpen wordt, en tiro de bola met een 5 kg zware bal, beoefend op het platteland van Zaragoza van Borja tot Calatorao. In Aragon vindt men verscheidene moderne sportfaciliteiten, zoals bijvoorbeeld het voetbalveld van La Romareda en het Paviljoen Principe Felipe.

Feest van El Pilar. Volksdansen (Zaragoza)

Beurzen, volksfeesten en festivals In Aragon worden veel beurzen georganiseerd: vier en veertig grotendeels jaarlijkse Beurzen of Jaarmarkten, waarvan er dertig buiten Zaragoza gehouden worden. Zowel Zaragoza als Huesca en Teruel beschikken over een prachtig jaarbeursgebouw. Een bijzondere vermelding waard zijn de Internationale Beurzen voor Landbouwmachines (FIMA), Machines voor Bouwwerken (SMOPYC), Waterthema’s (SMAGUA), Installaties voor Bodega’s (ENOMAQ), Veeteelt (FIMA GANADERA), Sport (TECNODEPORTE), enz.

Aragon telt zes wildreservaten: Benasque, Los Circos, Los Valles en Viñamal in de Pyreneeën en Los Montes Universales en Bergpassen van Beceite in Teruel. Er zijn talrijke plaatsen waar men kan vissen langs het Mar de Aragon bij Caspe en in de forelrijke rivieren in de Pyreneeën, de Piedra of de Guadalope. Er worden verscheidene internationale sportwedstrijden gehouden: Kunstschaatswedstrijden in Jaca, Autoraces op het Circuit van Alcañiz, de autorally Baja Aragón door het woestijngebied van Los Monegros, de Wereldkampioenschappen Biketrial in Tabuenca, Europese kampioenschappen zwarte baars vissen in Caspe, paragliding in Castejón de Sos.

Het kenmerk van de traditionele Aragonese keuken is tweeledig: de eenvoudige toebereiding en het gebruik van authentieke nobele ingrediënten die geen ingewikkelde bewerking nodig hebben. Eenvoudige, solide en smakelijke gastronomie. Sober en substantieel. Met weinig kunstgrepen of concessies.

Aragon biedt de toerist een groot aantal internationale festivals gericht op ontspanning en ontwikkeling: het festival van de Pyreneeën (Oloron-Jaca) sinds 1950, dat van de Route van Santiago, Theater Muziek en Dans, Poppen en Marionetten in Huesca; het festival van Folklore en Muziek in Zaragoza en Teruel. Het Oude Muziekfestival van Daroca en dat van Levende Muziek van Veruela, alsmede de Internationale Festivals voor Muziek Theater en Dans van Alcañiz of Ainsa, het Filmfestival van Huesca, Fotografie in Tarazona, Pyrenese Cultuur in Ansó. Er zijn gravurecursussen in Fuendetodos en de Universiteit van Zaragoza biedt Zomercursussen voor buitenlanders in Jaca en de Universiteit Menéndez y Pelayo in Formigal.

In de bergen van Huesca en Teruel staan overwegend vlees en worst op het menu. De longanizaworst van Graus en Capella geniet internationale erkenning. De kwaliteit van de aromatische ham van Teruel wordt gegarandeerd door een nauwgezet vrijwel ambachtelijk bereidingsproces. De meer avontuurlijke reiziger eet met een bordje huevos al salmorejo voldoende calorieën voor de hele dag. Het stokvisgerecht bacalao al ajoarriero is overal verkrijgbaar, maar het frisse water van de bergrivieren in het noorden in Jaca en in het zuiden in Villarluengo zorgt ook voor heerlijk verse forel.

Overal in Aragon kan men genieten van volksfeesten, van de klederdrachten van Ansó tot de meiliederen van Albarracín. Aanbevelenswaardig zijn het Carnaval van Bielsa, de Bedevaart van Santa Orosia in Yebra de Basa, de Klucht van Graus, de clowneske Cipotegato van Tarazona, de Moren van Ansa, de Corporales van Daroca, de versierde stieren van Rubielos de 42

Lamsbout

43

Tarazona, Radiquero en zeer goede wijn onderverdeeld in vier verschillende Appellations: Calatayud, Cariñena, Borja in de provincie Zaragoza en Somontano in de provincie Huesca. Mousserende cavawijn wordt geproduceerd in Ainzón, Somontano en Cariñena. Een bijzonder interessante bijdrage tot de gastronomie is de olijfolie uit de streek Bajo Aragón, met een lage zuurgraad, fruitig en zeer verfijnd, in staat elk gerecht te verbeteren en andere tot een onvergetelijke ervaring maken.

Kipgerecht met tomaat en paprika

In de valleien worden voortreffelijke groenten verbouwd. Bernagie, een typische groente uit de Ebrostreek, bereid met aardappelen en goed op smaak gebracht, is een eenvoudig doch zeer smaakvol gerecht, soms geserveerd met schelpdieren. Een populaire groente is bisaltos, een soort ongedopte erwten. Vruchten genieten in Aragon van de voordelen van een warm klimaat en veel soorten fruit vinden hun weg naar kwaliteitsmarkten. Het zogenaamde Aragonees Fruit is een lekkernij gemaakt van in donkere chocolade gedompelde stukjes geconfijte vruchten. In deze zone kan men overal genieten van het geliefde en haast mythische gerecht ternasco, een 70 tot 100 dagen oud lam geroosterd met patatas a lo pobre (aardappelen, ui en paprika). In elke zone wordt weer een andere variatie op varkensvleesgerechten bereid. Befaamde kaas komt uit Tronchón - bezongen door Cervantes Samper de Calanda, Caspe,

Aan zoete lekkernijen, hier lamines genoemd, is hier geen gebrek: coc uit Fraga, trenzas uit Almudevar, torta de balsa uit Caspe, tortillas uit Alagón, crespells uit Maella, farinosos uit Monzón, panadons uit Nonaspe, refollaos uit Ayerbe, bizcocho uit Barbastro, tortas de alma uit Alcañiz, almohábanas uit Albarracín, rosquillas uit Daroca, bizcochos uit Calatayud. En niet te vergeten guirlache: in donkergebrande suiker gebedde amandelen met anijs.

44

Folklore en volkskunst

Zaragoza) staan honderdvijftien ambachtslieden ingeschreven die zich bezighouden met glas, kunstsmeedwerk, creatieve keramiek, albast, leer, handweefgetouwen, etc. Vooral keramiek wordt in vrijwel de hele streek vervaardigd (Alhama, Bandaliés, Naval, Fraga, Magallón ...). De pottenbakkunst van Teruel vertoont de karakteristieke paarse en groene kleuren, in Muel wordt meer blauw gebruikt; hier is de Pottenbakkersschool van de Diputación de Zaragoza gevestigd.

De Aragonese klederdracht is het resultaat van een aangepaste versie van in de XVIIIe eeuw door voorname mensen gedragen kledij. Er is meer dan één model maar in de meest representatieve versie dragen de mannen - ook wel baturro, maño, jotero genoemd – een wit overhemd zonder kraag, een onderbroek van eenvoudige stof aan de knie gebonden, zichtbaar vanonder een bovenbroek van laken of wol; een hes van bonte stof of zwart laken en vooral op hun hoofd gebonden een zakdoek, de cachirulo. De vrouwen dragen meer verschillende modellen maar over het algemeen in ieder geval een witte bloes en onderrok, lange rok met schort, witte of zwarte kousen, jakje of omslagdoek, met op het hoofd een doek, de bancal. In Aragon heeft men altijd allerlei soorten dansen uitgevoerd, maar daarvan is vooral de jota het populairst geworden. Befaamd zijn de Contradanza van Cetina, de Seguidillas van Leciñena, de Bolero van Caspe, de dansen van Arcos of Yebra de Basa, die van de Moorse feesten van Ainsa, Robres o Sariñena. De gezongen jota’s doen volkswijsheden weerklinken, vooral als deze in koor gezongen worden door zogenaamde rondallas. De volkskunst op allerlei gebied wordt nog steeds druk beoefend. Bij de Asociación de Artesanos de Aragón (Plaza del Pilar 16, 50001

Keramiek. Teruel

45

Transport en wegennet

Zaragoza heeft een internationaal vliegveld voor personen- en goederenvervoer met direkte vluchten naar Madrid, Palma, Barcelona, Tenerife, Valencia, Parijs, Londen en Frankfurt. In Jaca ligt een kleiner vliegveld.

Dankzij de geografische ligging en als enclave tussen zich sterk ontwikkelende gemeenschappen beschikt Aragon, en vooral ook de hoofdstad Zaragoza, over een uitgebreid wegennet. In Zaragoza komen de Snelweg A-2 van Zaragoza naar Frankrijk (E-90) en de Snelweg van de Ebro A-68 uit Bilbao samen. Ook bevindt zich hier de kruising van de N-II van Madrid naar Frankrijk via Barcelona, de N-232 van Logroño naar Castellón en de N-330 die van Teruel naar Frankrijk door Aragon loopt via de pas van Somport.

Accommodatie en restaurants Er is een uitgebreid aanbod aan overnachtingsgelegenheden. Aragon heeft 524 hotels, waarvan een vijfde gedeelte in de stad Zaragoza. In Aragon vindt men ook woningen voor plattelandstoerisme, ingeschreven bij de Central de Reservas de Turismo Verde (reserveringscentrale voor ecologisch toerisme), en bij de Federación Aragonesa de Asociaciones de Alojamientos Rurales. In Aragon bevinden zich 83 campings.

Twee andere wegen lopen horizontaal door deze streek: de N-211 doorkruist de provincie Teruel via Caminreal naar Caspe en Fraga en de N-240 van Tarragona naar Pamplona via Huesca. Een dicht netwerk van provinciale wegen zorgen voor perfecte verbindingen die steeds verder uitgebreid worden.

Ook zijn er verscheidene Kuuroorden. Asociación de Termas Aragonesas www.balnearios.org

De spoorlijn doorkruist Aragon van Madrid naar Barcelona en van Valencia naar Canfranc. Er zijn direkte treinverbindingen met Malaga, Sevilla, Madrid, Barcelona, Huesca, Teruel en Valencia. Hogesnelheidslijnen verbinden Zaragoza binnenkort met Madrid en Barcelona.

De Autonome Regering van Aragon geeft een prachtige Toeristische Servicegids uit die jaarlijks bijgewerkt wordt www.staragon.com

46

Parador van Alcañiz (Teruel)

NUTTIGE GEGEVENS Internationaal netnummer

% 34

Diputación General de Aragón. Informatiebureau % 902 477 000 Huesca Turismo Verde (ecologisch toerisme): www.turismoverdehuesca.com Patronato Provincial de Turismo Zaragoza % 976 212 032

Toeristische Informatie Telefoon voor toeristische informatie TURESPAÑA www.spain.info

Bureaus voor toeristische informatie Zaragoza Plaza del Pilar % 976 393 537 Torreón de la Zuda % 976 201 200 Plaza de España, 2 % 976 212 032 Huesca Plaza López Allué % 974 292 170 Teruel San Francisco, 1 % 978 641 461 Albarracín Diputación, 4 % 978 710 251 Alcañiz Mayor 1 % 978 831 213 Barbastro Avenida de la Merced, 64 % 974 308 350 Benasque San Sebastian, 5 % 974 551 289 Calatayud Plaza del Fuerte % 976 886 322

Canfranc Plaza del Ayuntamiento % 974 373 141 Caspe Plaza de España % 976 636 533 Daroca Plaza de España, 4 % 976 800 129 Formigal % 974 490 196 Jaca Plaza de San Pedro, 11–13 % 974 360 098 Rubielos de Mora Plaza Hispano América, 1 % 978 804 096 Tarazona Plaza de San Francisco, 1 % 976 640 074 Uncastillo Santiago % 976 679 061

Informazioni Generali-NUTTIGE TELEFOONNUMMERS Spoedeisende hulp % 112 Medische spoedgevallen % 061 Guardia Civil % 062 Rijkspolitie % 091

Gemeentepolitie % 092 Consumenteninformatie % 010 Postkantoor % 902 197 197 www.correos.es

PARADORES Boekingscentrale Calle Requena, 3 28013 Madrid % 902 547 979 ) 902 525 432 www.paradores.es

Sos del Rey Católico (Zaragoza)

% 948 888 011 ) 948 888 100 Alcañiz (Teruel)

% 978 830 400 ) 978 830 366

Bielsa (Huesca) % 974 501 011 ) 974 501 188

Teruel

% 978 601 800 ) 978 608 612

SPAANSE BUREAUS VOOR TOERISME IN HET BUITENLAND BELGIË. Brussel Office Espagnol du Tourisme Rue Royale 97, 5º 1000 BRUXELLES % 322/ 280 19 26 ) 322/ 230 21 47 www.spain.info/be e-mail: [email protected]

NEDERLAND. Den Haag Spaans Bureau Voor Vreemdelingenverkeer Laan Van Meerdervoort, 8A 2517 AJ DEN HAAG % 3170/ 346 59 00 ) 3170/ 364 98 59 www.spain.info/nl e-mail: [email protected]

Transport AENA (Aeropuertos Españoles y Navegación Aerea) % 902 404 704 www.aena.es

Busstation: Zaragoza % 902 490 690 Huesca % 974 210 700 Teruel % 978 617 579

ADIF

Wegeninformatie

% 902 240 202

% 900 123 505

Informatie buitenland

www.dgt.es

% 902 242 402 www.adif.es

AMBASSADES IN MADRID België Paseo de la Castellana, 18 % 915 776 300 ) 914 318 166

Nederland Avenida Comandante Franco, 32 % 913 537 500 ) 913 537 565

BILBAO 60 km

Inhoud

Pic d'Orhi 2021

Cantabrische Zee

Aragon

Huesca

P

Agreda l M o

S

nc

Borja

ay

o

T

2313 Moncayo

SORIA

PARQUE NATURAL DEHESA DEL MONCAYO

E 234

Calcena

M

Gómara Torrelapaja

Leciñena Alcubierre Sariñena Lanaja

Pa lla r

rzana

Ribag o

230

es

a

la Seu d'Urgell Boumort 2070

Tremp

No g u

era

Noguera

Emb. d'Oliana

Villamayor A-2

Los

gr e Se

Solsona

Pomar

Río

Río

230 Monzón Binéfar

Río

Artesa de Segre

Balaguer

240

Alcolea de Cinca Albalate de Cinca Villanueva de Sigena Monegros Zaidín Ballobar

Almacelles Cervera

LLEIDA “Villa Fortunatus”

N-II

Tárrega

Mollerussa les Borges Blanques

A-2 Fraga EB N-II RO Fuentes La Almunia de Bujaraloz 240 de Ebro Montblanc Doña Godina Saviñán Morata Mequinenza Gelsa Embid Quinto Villanueva A-2 Emb. de de Jalón 330 “Bilbilis” Velilla de Ebro Mequinenza Prades de Ariza de Huerva I “Monasterio 1201 Calatayud Emb. de de Rueda” Belchite Cariñena 211 Valls Ribarroja N-II Fuendetodos Aguasvivas B Paracuellos Chiprana Alhama Ariza Emb. Flix 232 Reus Caspe de Jiloca de Aragón de Caspe Azuara Lécera É 1299 Río pe o l 420 Fabara Albalate del Jaraba Nuévalos da Medinaceli Daroca ua Arzobispo TARRAGONA G “Monasterio de Piedra” Herrera Maella La Estanca Gandesa 1346 P Cambrils Las Saladas A-7 234 Muniesa Alcañiz P Cubel Calaceite Vandellós Fonfría Andorra Sigüenza Alcolea Laguna de Valjunquera Gallocanta N-II del Pinar Retuerta l'Ametlla de Mar 340 Calanda L'Espina 1491 Calamocha Embid 1182 211 Mas de Montalbán 211 P Valderrobres las Matas Vivel del Caminreal Autopista Tortosa Snelweg Fuentespalda Río Martín Utrillas Castellote Molina Monreal Autovía Monroyo Autoweg CapTortosa de Aragón Escucha o Amposta Carretera nacional Nationale weg Rí Perales Sant Carles Ctra. Red básica 1erGemeenschap orden Eersterangsweg Autonome Morella Ulldecona del Alfambra Aliaga de la Rápita Ctra. Red básica 2º Gemeenschap orden Santa Tweederangsweg Autonome 232 420 Eulalia Palomera Aguilar del Mirambel Carretera local Alcanar Orihuela Traiguera B-weg 1498 Alfambra del Tremedal Cantavieja 234 Ferrocarril Spoorweg Vinarós Alfambra Cella Caminovan deSantiago Santiago Route Bronchales La Iglesuela P r a Noguera Allepuz Cedrillas P Parador Parador 340 del Cid Benicarló de Peñarroya P Al Albarracín Santuario-Monasterio 2024 Heiligdom-Klooster ba VALDELINARES rracín Peñíscola San Felipe TERUEL Castillo Bezas Kasteel Alcalá de 1839 Linares Terriente la Selva Monumento Torre de Monument La Puebla Jabalón de Mora Villel 1695 N Embesora de Valverde Ruinas históricas Historische ruïne Mora de Rubielos Peñagolosa A-7 1814 Huélamo Camarena Parque nacional Nationaal park Rubielos de la Sierra Sarrión de Mora Parque natural Natuurpark Collado Bajo Oropesa JAVALAMBRE Mija 1833 Alcora res Puerto deportivo Jachthaven Benicasim Javalambre a Camping Camping 2020 d e Manzanera Cañete CASTELLÓN DE LA PLANA Campo de golf Golfbaan Onda Torrijas J a v 234 0 10 20 30 40 50 Km 420 Balneario al Almassora Kuuroord am Abejuela Aeropuerto br la Vall Vliegveld e Burriana d'Uixo Salada Landete CARTOGRAFÍA: GCAR, S.L. Cardenal Silíceo, 35 Estación de esquí Carboneras Skioord 340 Segorbe 581 de Guadazaón 330 Tel. 91 4167341 - 28002 MADRID - AÑO 2001 111

A

Cabrera 1433

Almazán

Río

Rí o

GUADALAJARA 46 km

O

Jiloca

o

Río

Gallo

Melilla

bra am Alf

S

ie

r

Foto´s: Archief Turespaña

Gedrukt in Spanje

Grafisch ontwerp: Florencio García

3e editie

TARANCÓN 31 km

D.L. M. 26.296-2009 NIPO: 704-09-295-0

Río

Vertaling: Marianne Moester Blom

rr

Achterpagina: Matarrañarivier. Teruel

ie

Druk: GRAFOFFSET, S.L.

MAR MEDITERRÁNEO

S

Miguel Caballú Albiac

Utigave: © Turespaña Secretaría de Estado de Turismo Ministerio de Industria, Turismo y Comercio

Sant Gervás 1834

Benabarre

Estadilla

P

260

Vilas del Turbón

Roda de Isábena Puente de Montañana Graus

Emb. de Barasona

ANDORRA LA VELLA

C

Middellandse Zee

Voorpagina: Plaza del Pilar

Tekst:

Castejón de Sos el Pont S Laspaules de Suert

“Cartuja de las Fuentes”

ZARAGOZA Epila

Illueca

Valle de Tena

Río

“Monasterio A-68 de Veruela”

Campo

Emb. de Grado

Alquézar Siétamo La Puebla de Castro 240 Barbastro HUESCA

Grañén

Tauste Zuera Gallur Alcalá de Ebro Alagón Pedrola Pinseque Figueruelas

Tarazona

122

O

PARQUE NACIONAL DE AIGÜES TORTES Y LAGO DE SANT MAURICI

a

I Matute 1419

de

Lecina

Hu erv

a

lón

rr

PARQUE NATURAL SIERRA Y CAÑONES DE GUARA

330

El Temple

232

Rí

Ceuta

ie

S

121

2910

260 Emb. de Mediano

Nueno

Almudévar

113

E

Ainsa-Sobrarbe

230

I

Spanje

S

Broto N Boltaña

ra GuaRodellan Sierra de

Nocito

CERLER

Cerler

R

Teruel

Portugal Lissabon

Cervera del Río Alhama

Cebolla 2142

Ejea de los Caballeros

Tudela

330

Bielsa Benasque Villanova

PARQUE NACIONAL DE ORDESA Y MONTE PERDIDO

ierre Sierra de Jav

2077

Emb. de Sotonera

Valareña

Cintruénigo

Ayedo 1719

I

Fiscal Sabiñánigo

Ayerbe

Sádaba Murillo de Gállego

Alfaro

R

Biescas

Pic d'Estats 3145

Salardú

o

Madrid

Loarre

de Búbal

P

P Aneto 3404 Vielha

Pico Posets 3371

P

Rí

Zaragoza

Atlantische Oceaan

Uncastillo

Carcastillo

P

Calahorra

Gállego

Petilla de Aragón Biel Luesia

Arties

PANTICOSA Emb. -LOSLAGOS

Alcanadre

A-68

I

330

Jaca

3091

Vignemale 3298

Panticosa

Canfranc

Emb. Puente la Reina “Santa Cruz de Yesa de la Serós” Sos del Rey de Jaca eña Oroel P a l e d ra Sier Católico 1769

Catiliscar

A-15 232

P

“San Juan de la Peña”

Sofuentes

121

Hecho

FORMIGAL

Formigal

CANDANCHÚ

Río

Olite

LOGROÑO

P

Ja

EL BURGO DE OSMA 41 km BURGOS 113 km

Frankrijk

Sangüesa P

1491

Ansó

de

Tafalla

Río

1414

Aragón

ASTÚN

Visaurin 2670

Siresa

MOTILLA DEL PALANCAR 37 km

UTIEL 52 km

VALENCIA 55 km

MANRESA 43 km IGUALADA 33 km BARCELONA 80 km

Parijs

240

Valle de Hecho

Puente la Reina

Ansó

“San Pedro de Siresa”

PUIGCERDÀ 48 km

Londen

Lumbier Sigües

111

111

33 37 41 48

Estella

Río

Villanueva de Cameros

Ierland

Isaba

Arga

Santa Cruz de Campezo

Arnedo

Dublin

Ezcároz

a Cinc

Verenigd Koninkrijk

135

A-15

PAMPLONA

Argomaniz

Río

8 13 16 19 21 23 27 29

MIRANDA DE EBRO 42 km

P

2504

Río

1

FOIX

138

AltsasuAlsasua

Valle

VITORIAGASTEIZ

N-I

Aitzgorri 1544

Ega

Aragon leren kennen Een wandeling door de provinciehoofdsteden Zaragoza Huesca Teruel Genieten van Aragon Pyreneeën Pyrenees laaggebergte Het akkerland De oever van de Ebro Het zuidelijk stroomgebied van de Ebro De bergketens van Teruel Belangrijke informatie Nuttige gegevens

Canarische Eilanden

SAN SEBASTIÁN 82 km