SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL ZUIDWEST & PLATFORM BÈTA TECHNIEK
2014-2016 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Den Haag 2 april 2014
INLEIDING De uitvoering van het Techniekpact 2020 kent voor een groot deel een regionale uitvoering: de vijf landsdelen en de subregio’s daarbinnen zijn aan zet. Het Platform is door de landelijke overheid gevraagd de landsdelen desgewenst te ondersteunen en faciliteren bij de uitvoering van deze regionale ambities en techniekagenda’s. Daarnaast is het Platform ook landelijke uitvoerder van (delen van) het landelijk beleid, vaak ook met andere landelijke partners, op het gebied van bètatechniek voor de Techniekpact-actielijnen 1) “Kiezen voor techniek” en 2) “Leren in de techniek”. De afgelopen periode is er – sinds de ondertekening van het Techniekpact – al volop samengewerkt tussen het landsdeel en het Platform. Op 6 februari 2014 is tijdens een gesprek tussen de landsdelen, het Platform en het ministerie van Economische Zaken de wens uitgesproken deze samenwerking de komende drie-vier jaar voort te zetten en verder te concretiseren in een samenwerkingsarrangement. Uitgangspunt van dit samenwerkingsarrangement is vraaggerichtheid en daarmee maatwerk voor elke regio. Het samenwerkingsarrangement bestaat uit drie onderdelen: 1) Generieke ondersteuning, facilitering en procesondersteuning 2) Samenwerking op en/of doorontwikkeling van landelijke programma’s in de regio 3) Overige maatwerkafspraken
LANDSDEEL ZUIDWEST Landsdeel Zuidwest is onderverdeeld in de subregio’s: Rotterdam-Rijnmond, Drechtsteden, WestBrabant, Haaglanden, Holland Rijnland en Zeeland. In de Techniekpact-samenwerking op landsdeelniveau hebben de zes subregio’s van het landsdeel Zuidwest hun bestaande Techniek-, Human Capital- en Economische Agenda’s verbonden. Deze agenda’s hebben er al toe geleid dat bedrijfsleven, onderwijs en overheden in Zuidwest de afgelopen jaren constructief zijn gaan samenwerken aan toekomstbestendig en aantrekkelijk technisch onderwijs op verschillende niveaus, aantrekkelijk werkgeverschap en helder geprofileerde (top)sectoren. 1. GENERIEKE ONDERSTEUNING, FACILITERING EN PROCESONDERSTEUNING Het Platform Bèta Techniek ondersteunt het landsdeel Zuidwest op organisatorisch niveau door onder meer plaats te nemen in de werkgroep Techniekpact Zuidwest. Daarnaast treedt het Platform op als linking pin tussen zowel landsdelen als deelregio’s in deze landsdelen. Door ook het gesprek aan te gaan met stakeholders, is het Platform op de hoogte van activiteiten op het gebied van het Techniekpact in het landsdeel, en kan het verbindingen leggen tussen de diverse betrokken partijen.
2
Uit de gesprekken met de deelregio’s bleek dat er voor het Platform als overkoepelende organisatie een belangrijke rol is weggelegd voor wat betreft kennisdeling en uitwisseling van best practices tussen de deelregio’s en landsdelen. Het beschikbaar stellen van cijfers en informatie over het landsdeel wordt erg op prijs gesteld. Ook de rol van “expert” en de vraaggerichte ondersteuning worden gewaardeerd. Enkele regio’s waar de Techniekpactagenda nog volop in ontwikkeling is, geven aan het Platform graag in te zetten als critical friend. Daarnaast ondersteunt het Platform de regiostructuur (governance), wat moet leiden tot een verbeterde continuïteit en onderlinge samenwerking. Het Platform ondersteunt het landsdeel om bestaande deelverbanden tussen de regio’s (‘strikjes’) verder uit te werken en te branden; ook gaat het helpen nieuwe mogelijkheden te identificeren. Bestaande deelverbanden zijn het Maritieme Cluster (van Moerdijk tot Rotterdam), de Agro & Foodsector (Rijnmond en Haaglanden), Biobased Economy (Rijnmond, Drechtsteden, West-Brabant, Zeeland) en High Tech Systems & Materials (Holland Rijnland, Rijnmond, Drechtsteden). Propositie Tijdens het gesprek op 6 februari 2014 tussen de landsdelen, het Platform en het ministerie van Economische Zaken is de gespreksnotitie met daarin de proposities van het Platform positief ontvangen (zie bijlage). Deze proposities hebben betrekking op de gebieden waarop het Platform ondersteuning kan bieden aan de landsdelen door landelijke programma’s regionaal (door) te ontwikkelen. Het tweede deel van dit samenwerkingsarrangement omvat de afspraken die gemaakt zijn met de deelregio’s naar aanleiding van de proposities. Tijdens de gevoerde gesprekken kwam naar voren dat twee proposities met name van toepassing zijn op het gehele landsdeel:
De ondersteuning die het Platform biedt bij het opzetten van een succesvolle Publiek-Private Samenwerking wordt door het landsdeel op prijs gesteld. De deelregio’s gaven aan graag gebruik te maken van de expertise op dit gebied. Ook voor de expertise en programma’s op het gebied van Wetenschap en Technologie in het basisonderwijs is veel interesse vanuit de regio’s. De komende periode zet het Platform zich dan ook in het gehele landsdeel in om Wetenschap en Technologie te integreren in het basisonderwijs.
Uiteraard is dit geen statisch document en kan de inzet van het Platform in overleg met het landsdeel op basis van ontwikkelingen (van deelregio’s) binnen het landsdeel worden aangepast. 2. SAMENWERKING OP EN/OF DOORONTWIKKELING VAN LANDELIJKE PROGRAMMA’S In het landsdeel Zuidwest wordt in uiteenlopende samenstellingen samengewerkt op basis van verschillende regiovisies. De verschillende deelregio’s zijn allen actief in zeer uiteenlopende sectoren en hebben ieder te maken met verschillende uitdagingen. In dit document worden de doelstellingen en samenwerkingen dan ook op deelregionaal niveau gespecificeerd.
3
Rijnmond In de regio Rijnmond zijn de topsectoren goed vertegenwoordigd. De regio streeft ernaar deze topsectoren beter te benutten. Naast de sectoren Water, Chemie en Logistiek wil Rijnmond ook Agri & Food en High Tech Systems & Materials beter op de kaart zetten. Samen met het Platform wordt gekeken hoe dit het beste vorm kan krijgen. Niet alle relevante sectoren in Rijnmond vallen onder de topsectoren, terwijl ze wel van belang zijn voor de (technische) arbeidsmarkt, zoals de (creatieve) maakindustrie, ICT en bouw/installatie/infra. Deze sectoren worden in alle acties meegenomen. Voor een beter overzicht van techniekactiviteiten in het onderwijs wil de regio graag samenwerken met het Platform aan het opstellen van een ‘menukaart’ voor scholen en bedrijven. Deze lijst zal bestaan uit landelijke en regionale initiatieven op het gebied van loopbaanoriëntatie, techniekpromotie en samenwerkingsvormen tussen bedrijven en scholen in de hele onderwijskolom. Daarnaast wil de regio graag inzichtelijk maken welke bedrijven landelijk actief zijn op het gebied van techniekpromotie en loopbaanoriëntatie, maar in de regio Rijnmond nog geen aansluiting hebben gevonden. Door regionale en landelijke programma’s te stroomlijnen, streeft de regio naar een doorlopende loopbaanoriëntatie van basisschool tot universiteit. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de expertise en de netwerken van het Platform. In het regionale Techniekpact is opgenomen dat het netwerk van grote en kleine bedrijven in de regio dat het onderwijs ondersteunt uitgebreid dient te worden. Hierbij wordt onder meer gedacht aan Jet-Net. Er zijn op dit moment te weinig bedrijven in de regio aangesloten bij Jet-Net om aan de vraag van de scholen te voldoen. Het Platform zet zich, in samenwerking met Jet-Net in om het bedrijvennetwerk van Jet-Net uit te breiden. Enkele scholen, waaronder Technasia, zouden echter graag een samenwerking aangaan met meerdere bedrijven om de diversiteit van de techniek te benadrukken, iets wat binnen Jet-Net op dit moment niet mogelijk is. De regio zou graag samen met het Platform een manier bedenken om dit probleem om te lossen, waarbij gedacht wordt aan een uitbreiding van de verbindingen binnen Jet-Net zodat scholen verbonden zijn met een carrousel van bedrijven. De huidige gang van zaken met betrekking tot het programma Toptechniek in bedrijf wordt gewaardeerd door de regio. Toch is ook in het vmbo en mbo uitbreiding of versterking van het bedrijvennetwerk noodzakelijk. Dit moet op termijn leiden tot meer stageplaatsen in het mbo en carrièrestartgaranties. Er is op dit moment onduidelijkheid over de rol die regionale gemengde MKBbedrijven hierin kunnen spelen, omdat het type stageplaats vanwege de gemengde aard van het bedrijf lastig te definiëren is. De regio geeft aan dat ondersteuning gewenst is om de bestaande Technetkringen nog beter te laten functioneren. Het Platform kan zijn ervaring gebruiken om de Technetkringen in samenwerking met TT.nu een impuls te geven. Drechtsteden De regio Drechtsteden wordt in haar techniekactiviteiten gesterkt door de sector Maritiem. Dit komt ook terug in het regionale Techniekpact. Het Platform zet zich in om de Topsector Water nog verder te versterken in de regio. Daarnaast wordt door de regio de verbinding gezocht tussen de sectoren Maritiem, Energie en Bio-Based. Tevens wordt de mogelijkheid onderzocht tot een cross-over te komen tussen de sectoren in Drechtsteden en omliggende regio’s. Met het regionale Techniekpact zet de regio onder meer in op het verbeteren van de aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs. 4
De expertise van het Platform zal in de regio ingezet worden om de ontwikkeling van de vakmanschaps- en technologieroute te ondersteunen. In het kader van Programmalijn 1: Vmbo en mbo techniek van Toptechniek in bedrijf is hierover al contact met het Platform. De aanpak van de regio met betrekking tot het (primair) onderwijs richt zich op het ontwikkelen van techniekactiviteiten en het vinden van aansluiting bij programma’s als Jet-Net. Het Platform biedt ondersteuning bij het structureren en in het curriculum verankeren van deze activiteiten. Daarnaast wil de regio docenten in het voorgezet onderwijs kennis laten maken met technische bedrijven. Hiervoor vormt het Platform de verbinding tussen de regio en bestaande programma’s en netwerken. De komende tijd worden in de regio Drechtsteden meerdere gesprekken gevoerd waarin op strategisch en uitvoerend niveau de acties met betrekking tot het Techniekpact en de inzet van het Platform daarbij besproken worden. West-Brabant West-Brabant maakt gebruik van het techniekplatform Tune Techniek, een onderdeel van Brabant voor Techniek om jongeren te enthousiasmeren voor techniek. Tune Techniek zorgt voor samenwerkingen tussen scholen en bedrijfsleven en draagt zorg voor aansluiting bij programma’s als Jet-Net en Technet. Door activiteiten op het gebied van techniekpromotie te bundelen wordt een onderlinge samenhang bereikt die leidt tot techniekpromotie op alle niveaus. Toptechniek in bedrijf is al actief in de regio West-Brabant. Dit programma wordt ingezet om de ambitie van kennisuitbouw en kennisontwikkeling in het bedrijfsleven en het onderwijs te realiseren. West-Brabant zet onder meer in op de ontwikkeling van doorlopende leerlijnen op het gebied van techniekopleidingen. Samen met het Platform wordt gewerkt aan implementatie van onderwijsmateriaal uit mbo-opleidingen in het vmbo. Hiervoor wordt scholing van vmbo-docenten als belangrijk instrument ingezet. Haaglanden De regio Haaglanden maakt voor de uitvoering van het Techniekpact gebruik van de regionale Techniekagenda Haaglanden. Onlangs is besloten enkele vraagstukken met betrekking tot het Techniekpact verder uit te werken in een tweede versie van de actieagenda “Geslaagd in het vak”. Deze agenda bouwt voort op actielijn 1 van het Techniekpact: “Kiezen voor de techniek” en omvat onder meer actiepunten ter verbetering van de aansluiting van primair onderwijs en vmbo, het invoeren van Wetenschap en Techniek in het primair onderwijs en het professionaliseren van leerkrachten. Binnen het programma Toptechniek in bedrijf wordt al succesvol samengewerkt aan de verbinding tussen onderwijs en bedrijfsleven. De regio streeft ernaar deze verbinding in te zetten in het primair onderwijs, ter versterking van de theoretische leerweg op het vmbo en ter bevordering van de doorlopende technologieroute. De ambities voor het primair onderwijs zijn helder: in 2016 moeten alle scholen in Haaglanden gebruik gemaakt hebben van het aanbod van activiteiten uit het Techniekmagazijn. Daarnaast moeten ouders van leerlingen in groep 7 en 8 geïnformeerd worden over techniek in de vervolgopleiding van hun kind. Tevens ziet de regio scholen graag aansluiten bij Jet-Net jr. waarvan de pilot begin dit jaar gestart is. Ter ondersteuning van de ambities voor het primair onderwijs zou de
5
regio graag een eigen Kenniscentrum Wetenschap & Techniek oprichten. Het Platform onderzoekt samen met de regio Haaglanden hoe deze wensen gerealiseerd kunnen worden. Ook in de regio Haaglanden is er aandacht voor loopbaanoriëntatie. Gepleit wordt voor een doorlopende loopbaanoriëntatie van de laatste twee jaar van het primair onderwijs tot aan het mbo. Hiervoor dient de samenwerking met het bedrijfsleven en het vmbo versterkt te worden. In de regio is aandacht voor een doorlopende stage vmbo-mbo. Deze ambitie sluit aan op de actielijn uit het regionale Techniekpact waarin gesproken wordt over doorlopende leerlijnen voor verschillende sectoren. Het Platform vervult een makel- en schakel rol om de regionale processen af te stemmen op het landelijk beleid met betrekking tot de vakmanschaps- en technologieroute. Holland Rijnland In de regio Holland Rijnland spelen de topsectoren Life Sciences & Health en High Tech Systems & Materials een belangrijke rol. De aantrekkelijke sectoren dragen bij aan het vergroten van de interesse van jongeren in de regio voor techniekopleidingen. In het kader van “Toptechniek voor Rijnland”, een regionale programmalijn van Toptechniek in bedrijf, zijn enkele prestatieafspraken vastgelegd met betrekking tot instroom en doorstroom in technische opleidingen. Echter, op het gebied van samenwerkingen tussen onderwijs en bedrijfsleven zijn er in de regio grote verschillen. Het Platform maakt gebruik van zijn eigen netwerk en ervaring met het leggen van contacten tussen scholen en bedrijfsleven. Daarnaast geeft de regio aan graag gebruik te maken van het netwerk van VHTO vanwege de mogelijkheid leerlingen kennis te laten maken met het bedrijfsleven. De regio streeft naar een aansluitend onderwijsprogramma voor vmbo-mbo. Het Platform zal zijn expertise op het gebied van doorlopende leerlijnen inzetten om lopende initiatieven te versnellen en verbanden te versterken. In Leiden is met de Leidse Instrumentenmakers School (LiS) al een goed functionerend Centrum voor innovatief vakmanschap aanwezig. Op dit moment wordt nagedacht over een tweede Publiek-Private Samenwerking op het gebied van Life Sciences & Health. Hiervoor loopt contact met het Platform over ondersteuning bij het schrijven van het business model. Zeeland De provincie Zeeland gebruikt het Techniekpact om de bestaande ambities en acties door te ontwikkelen. Eén van de ambities is het bundelen en structureren van de vele initiatieven die er zijn op het gebied van techniekpromotie en techniekonderwijs. De initiatieven die er op dit moment zijn hebben er al toe geleid dat in Zeeland meer leerlingen voor techniek kiezen dan elders. Initiatieven voor het primair onderwijs en Pabo worden gecoördineerd vanuit het Technocentrum Zeeland. Het Technocentrum maakt onderdeel uit van het W&T samenwerkingsverband waarin ook het Platform vertegenwoordigd is. Samen geven zij aan dat het Technocentrum en andere sectoren goed bezig zijn op het gebied van techniek in het primair onderwijs. Daarnaast wordt er gewerkt aan een Zeeuws Huis voor de Techniek waarin bestaande organisaties, initiatieven en projecten gebundeld worden. Onderwijs, overheid en bedrijfsleven werken samen aan de totstandkoming van dit huis. Aan de indiening van het plan wordt op dit moment gewerkt. Er dreigt krapte te ontstaan op de technisch georiënteerde Zeeuwse arbeidsmarkt. Om dit tegen te gaan dienen er goede samenwerkingen te ontstaan tussen vmbo en mbo scholen. Hierbij richt de provincie zich op het ontwikkelen van doorlopende leerlijnen, gedeelde docenten en gecombineerde 6
klassen en groepen. Het programma Toptechniek in bedrijf is al actief in de regio en kan ingezet worden om de verbinding tussen scholen en bedrijfsleven te versterken. Daarnaast ondersteunt het Platform het opzetten van een Centrum voor innovatief vakmanschap. De verdere invulling van de techniekagenda in Zeeland wordt mede gebaseerd op de arbeidsmonitor van de regio. Deze wordt in april 2014 verwacht. Het Platform wordt als critical friend betrokken bij de invulling van de techniekagenda. 3. OVERIGE MAATWERKAFSPRAKEN Tijdens de gesprekken met de deelregio’s kwam naar voren dat het aanbod van het Platform om ook te ondersteunen op Techniekpact-gerelateerde activiteiten die buiten de besproken proposities vallen erg op prijs wordt gesteld. Echter, de regionale techniekpactagenda’s richten zich op dit moment voornamelijk op het organiseren en structureren van het aanbod en het doorontwikkelen van lopende processen. Het landsdeel geeft aan dat wanneer dit proces voltooid is, er gekeken gaat worden naar nieuwe specifieke initiatieven waarbij de inzet van het Platform gewaardeerd wordt. Desalniettemin is er een aantal punten genoemd waarop het Platform in de komende tijd ondersteuning kan bieden. Rijnmond De regio Rijnmond geeft aan ook aandacht te willen besteden aan de doorstroom van werkenden in de techniek. Een nieuw te ontwikkelen instrument kan de competenties van de werknemer meten en inzichtelijk maken welke competenties aangevuld moeten worden voor een vloeiende doorstroom in een ander beroep. Daarnaast is de wens geuit voor meer onderlinge afstemming tussen de Centra voor innovatief vakmanschap en centers of expertise in de regio. Hiervoor zal het Platform bijeenkomsten organiseren waarin kennisdeling centraal staat. Ook zal het Platform de verbinding maken met techniekpromotieprogramma’s die zich in het bijzonder richten op meisjes en jongeren met een niet-westerse achtergrond en hun ouders. Haaglanden Binnen de Techniekagenda Haaglanden bestaat een sterke infrastructuur tussen onderwijs, ondernemers en over. De regio wil graag, gebruikmakend van deze infrastructuur, de vraag naar W&T vanuit de schoolbesturen in kaart brengen. Daarnaast wil de regio meer draagvlak creëren voor W&T in het primair onderwijs door middel van interventies voor leerkrachten en besturen. Het Platform biedt ondersteuning in het formuleren van de vraag en het organiseren van de interventies die moeten leiden tot meer draagvlak voor W&T. Verder wil de regio inzetten op meisjes in de techniek. Hiervoor zoekt het graag de aansluiting bij VHTO. Het Platform verzorgt de verbinding tussen de regio en het programma.
7
