Samenwerking tussen organisaties: wat met het personeel?

Samenwerking tussen organisaties: wat met het personeel? @AstridCoates @WimVanOpstal EMK vormingsaanbod 13 november 2013

Opstelling Waarom samenwerken? Juridische aspecten?  Rechtstreekse  Onrechtstreekse tewerkstelling  Terbeschikkingstelling

 CAO 32bis  Samenwerking met andere sectoren

Verandermanagement: aandachtspunten

 Functionele samenwerkingsverbanden  Feitelijke vereniging  Personele unie  Aanneming  Kostendelende vereniging

 Structurele samenwerkingsverbanden  Vzw  Vennootschap

 Fusie

 Samenwerken  Vacuüm invullen  Schaalvoordelen  efficiëntie en kostenbesparingen  versterken draagkracht en markttoegang  benutten van complementaire competenties

 Lokale verankering / maatschappelijke inbedding

Nieuwe markten aansnijden Markt marktconforme prijzen

inbreng x%

inbreng 1-x% Bedrijven Organisaties Brede publiek

VZW

Return On Investment

Return On Investment

Infrastructuur financieren

inbreng x%

huur

inbreng 1-x% Bedrijven Organisaties Brede publiek

VZW huur

Return On Investment

huur

Return On Investment

Topstructuren

VZW1

marktconforme prijzen

VZW2

VZW3

VZW4

Potentieel?

 Samenwerken  Vacuüm invullen

Personeelsimplicaties?

 Schaalvoordelen  efficiëntie en kostenbesparingen  versterken draagkracht en markttoegang  benutten van complementaire competenties

 Lokale verankering / maatschappelijke inbedding

Juridische aspecten 

Samenwerking: delen van know-how door uitwisseling van personeel, tijdelijke projectsamenwerking, gemeenschappelijk gebruik subsidies voor tewerkstelling, nieuwe structuur opzetten voor (rand)activiteiten, externe dienst opzoeken, personele unie, fusie,…

 Tewerkstelling niet op de juiste manier georganiseerd? = Problemen met samenwerking  Arbeidswetgeving?

Juridische aspecten  Terbeschikkingstelling van personeel  Een werkgever neemt een werknemer in dienst en leent deze nadien uit aan een gebruiker, die dan enig deel van het WG gezag uitoefent over de werknemer

 Cao 32 bis  Waarborgt het behoud van de rechten van de werknemers in alle gevallen van wijziging van werkgever ingevolge de overgang van een onderneming of van een gedeelte van de onderneming krachtens overeenkomst

Rechtstreekse tewerkstelling  Arbeidsovereenkomst  Een werknemer verbindt zich om tegen loon, onder gezag van een werkgever, arbeid te verrichten

 Gezag: ondergeschikt verband = cruciaal!  Het recht van de WG om gezag, leiding en toezicht uit te oefenen  Soevereine beoordelingsmacht feitenrechter  Kijken naar geheel van feitelijke elementen

Rechtstreekse tewerkstelling  Gezag? -> Feitelijke elementen:  geven van bevelen, instructies, richtlijnen  het moeten volgen van werktijden van de overige onderschikte WN binnen de onderneming  het uitbetalen van een vaste bezoldiging  de verplichting tot het bijwonen van vergaderingen

 het verplicht rapporteren van de geleverde werkzaamheden  het verplicht gebruik maken van de infrastructuur  het opleggen van sancties aan de WN in geval van tekortkomingen …

Rechtstreekse tewerkstelling  Arbeidsovereenkomst

 WN: presteert arbeid om een inkomen te verwerven  onbezoldigde arbeid: vrijwilligerswerk  WG:

 Dwingende arbeidsrechtelijke bescherming WN

normen

ter

 SZ bijdragen op brutoloon, progressieve schijven belastingsvoorheffing

Onrechtstreekse tewerkstelling?  Arbeidsrecht: aantal mogelijkheden  Iemand toch onder gezag tewerkstellen

 Zonder arbeidsOEK tussen de twee voornaamste actoren

= Toegelaten terbeschikkingstelling en uitzendarbeid

 Terbeschikkingstelling  Driehoeksverhouding:  Werkgever

 Werknemer  WN uitlenen aan een gebruiker  Gebruiker= oefent enig deel van het werkgeversgezag uit  In principe verboden!  art. 31 §1 Wet Terbeschikkingstelling  Strijd tegen vervoer,…

koppelbazerij:

bouw,

schoonmaak,

 Toegelaten terbeschikkingstelling 1. Precisering: Naleven verplichtingen door de derde  Geen uiting van uitoefening WG gezag, geen verboden TBS  m.b.t welzijn op het werk

bv. veiligheidsvoorschriften

 andere instructies  arbeids- en rusttijden  uitvoering overeengekomen werk

 werkmateriaal  personen met wie wordt samengewerkt  ...

 Toegelaten terbeschikkingstelling 1. Precisering: Naleven verplichtingen door de derde  Andere instructies = cumulatieve voorwaarden:  In uitvoering van een geschreven OEK tussen de derde en de WG  In OEK uitdrukkelijk en gedetailleerd bepaald zijn welke instructies precies door de derde kunnen worden gegeven  Instructierecht mag WG gezag niet uithollen  De feitelijke uitvoering van de OEK moet volledig overeenstemmen met de uitdrukkelijke bepalingen van de OEK

 Toegelaten terbeschikkingstelling 1. Precisering: Naleven verplichtingen door de derde  Procedure informatieverstrekking vertegenwoordiging over bestaan OEK

aan

WN

 Secretaris van de OR  Persoon aangeduid in huishoudelijk reglement van CPBW  Leden vakbondsafvaardiging  Procedure niet volgen  Derde zal afschrift moeten bezorgen van het gedeelte van de OEK waarin instructies zijn bepaald die door een derde aan de WN van de WG kunnen worden gegeven

 Toegelaten terbeschikkingstelling 2. Uitzonderlijk, vaste WN voor beperkte tijd TBS  Niet behoren tot gewone activiteiten van de WG  Akkoord tussen gebruiker vakbondsafvaardiging/WN org. vertegenwoordigd in PC  Voorafgaande toestemming Toezicht Sociale Wetten

Administratie

 Een C.A.O. gesloten in de NAR kan het begrip 'beperkte tijd' preciseren

 Toegelaten terbeschikkingstelling 3. Samenwerking  Tussen ondernemingen van eenzelfde econ. en fin. entiteit  Kortstondige uitvoering van gespecialiseerde opdrachten die een bijzondere beroepsbekwaamheid vereisen

Een C.A.O. gesloten in de NAR kan het begrip ‘kortstondige uitvoering’ en ‘gespecialiseerde opdrachten die een bijzondere beroepsbekwaamheid vereisen’ preciseren Admin. Toezicht Sociale Wetten minstens 24u op voorhand verwittigen

 Aandachtspunten  Voorwaarden + duur TBS: geschrift

 Ondertekend door WG, WN en gebruiker  Voor het begin van de uitvoering  Tenzij stilzwijgende toestemming gewoonte is in bedrijfstak  ArbeidsOEK WG-WN blijft bestaan!  Gebruiker:  Wetgeving m.b.t reglementering en bescherming van de arbeid (plaats van werk)  Hoofdelijk aansprakelijk  Betaling verschuldigde bijdragen SZ, lonen, vergoedingen, voordelen  Niet lager dan die welke de vaste WNs van de gebruiker ontvangen

 Onregelmatige terbeschikkingstelling?  Nietigheid van de TBS overeenkomst  OEK heeft nooit bestaan

 WN en G geacht rechtstreeks verbonden te zijn door een ArbeidsOEK voor onbepaalde tijd vanaf het begin van de uitvoering  WN kan arbeidsOEK beëindigen zonder opzeggingstermijn of –vergoeding  Tot op de datum waarop zij normaal nt meer TBS w gesteld

 Gebruiker en WG hoofdelijk aansprakelijk voor betaling van sociale bijdragen, lonen, vergoedingen en voordelen uit (nieuwe) arbeidsOEK  Misdrijf: strafrechtelijke vervolging en strafsancties

 Btw?  Vrijstelling: Art. 44 §2, 2° WBTW  Diensten en leveringen van goederen die nauw samenhangen met maatschappelijk werk, met de SZ en met de bescherming van kinderen en jongeren en die worden verricht door publiekrechtelijke lichamen of door andere orgs die door de overheid als instellingen van sociale aard worden erkend

 Btw?  Vrijstelling: Art. 44 §2, 2° WBTW  Voorwaarden:  De handeling wordt verricht door een in artikel 44 §2, 2° WBTW beoogde zorginstelling  De handeling moet rechtstreeks betrekking hebben op een prestatie die tot doel heeft het stellen van een diagnose, behandeling, genezing, opvang, begeleiding, verzorging van een zorgbehoevende persoon (noodzakelijk)  Het vrijstellen van de prestatie mag niet leiden tot concurrentieverstoring tov een niet-vrijgestelde belastingplichtige

 Btw?  Vrijstelling: Art. 44 §2, 2° WBTW  TBS personeel tussen instellingen (spontaan)?  Verpleegster, kinderequipe CGG, een in ouderenzorg gespecialiseerd team CGG, ziekenhuisapotheker,…  zorgpersoneel dat dmv een arbeidsOEK verbonden is aan een zorginstelling (beoogd door art. 44 §2,2° WBTW)  waarbij het doel van deze TBS het stellen van een diagnose, behandeling, genezing, opvang, begeleiding of verzorging van een zorgbehoevende persoon is = Zorgfinaliteit?

 Btw?  Vrijstelling: Art. 44 §2, 2° WBTW  TBS personeel tussen instellingen (spontaan)?  Ander personeel dan zorg personeel = wel aan BTW onderworpen  Behoudens indien de TBS van dergelijke bijkomstig is aan een vrijgestelde hoofdprestatie

personen

 Zorginstelling moet bewijzen dat verstrekte handelingen vrijgesteld zijn = samenwerkingsovereenkomst

C.A.O. nr. 32bis van 7 juni 1985  Doel: het behoud van de rechten van de werknemers waarborgen in alle gevallen van wijziging van werkgever ingevolge de overgang van een onderneming of van een gedeelte van de onderneming krachtens overeenkomst

C.A.O. nr. 32bis van 7 juni 1985  Toepassing: op elke werkgever die onderworpen is aan de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités = ondernemingen uit de privé-sector

 Niet: de overgang van de rechten van de werknemers die voortspruiten uit de stelsels inzake ouderdoms-, overlevings- en invaliditeitsuitkeringen, toegekend uit hoofde van aanvullende regimes van sociale voorzieningen

Overgang van overeenkomst

onderneming

krachtens

1. een wijziging van werkgever  Telkens het juridisch statuut van werkgever wijzigt  Vb. de fusie, de splitsing, de oprichting, …

2. een overgang van een onderneming of van een gedeelte ervan 3. een overeenkomst tussen de werkgever die zijn onderneming overdraagt en de werkgever die de onderneming overneemt

 Voorafgaandelijke informatie en consultatie  Ondernemingsraad

 vóór enige bekendmaking inlichten en raadplegen  O.m. over de weerslag op de vooruitzichten inzake de tewerkstelling van het personeel, de organisatie van het werk en het tewerkstellingsbeleid in het algemeen

 Vakbondsafvaardiging (indien geen OR)  Werknemers (indien geen OR of VA)  de datum of de voorgenomen datum van de overgang  de reden van die overgang  de juridische, economische of sociale gevolgen van de overgang voor de werknemers  de ten aanzien van de werknemers overwogen maatregelen

 Gevolgen 1. Automatische overdracht van de arbeidsOEK

 de arbeidsovereenkomst afgesloten tussen de werknemer en de vervreemder wordt van rechtswege overgedragen naar de verkrijger  geen sprake van een nieuwe overeenkomst  de oorspronkelijke arbeidsovereenkomst afgesloten bij de vervreemder wordt verder uitgevoerd onder dezelfde voorwaarden als voorheen

 Gevolgen 2. De overgang is voor de werknemer geen reden tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst  Geen toestemming WN vereist  Geen contractbreuk

 Geen bijlage bij de arbeidsOEK opstellen  Het recht de verderzetting van de arbeidsrelatie met de verkrijger te weigeren  ontslag nemen, tenzij de weigering gesteund is op een substantiële wijziging van een essentieel element van de arbeidsovereenkomst

 Gevolgen 3. Geen ontslag  door de vervreemder, korte tijd vóór de overgang  door de verkrijger, ná de overgang  WN bescherming cao nr. 32bis ontzeggen!  2 uitzonderingen  Ontslag wegens dringende reden  Ontslag om een economische, technische of organisatorische reden

 na alle mogelijkheden tot herinschakeling in arbeidsproces van de werknemer te hebben nagegaan  bewijzen

het

 Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang  Individuele arbeidsvoorwaarden  de bezoldiging, met daarin begrepen de voordelen krachtens overeenkomst  de beroepskwalificatie  de anciënniteit

 de verantwoordelijkheden  het arbeidsregime …

 Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang

 Uitzonderingen  verkrijger niet gehouden tot de overname van de regimes aangaande een groepsverzekering of aangaande een pensioenfonds van de vervreemder  tenzij anders partijen

is

overeengekomen

tussen

de

 tenzij deze aanvullende regimes voortspruiten uit een collectieve arbeidsovereenkomst

 Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang

 Collectieve arbeidsvoorwaarden  Al de bij de vervreemder toepasbare collectieve arbeidsovereenkomsten, die zijn afgesloten op het niveau van de sector of op het niveau van de onderneming, dienen te worden gerespecteerd door de verkrijger

 Totdat zij ophouden uitwerking te hebben

 Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang  Collectieve arbeidsvoorwaarden  Sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten  Wanneer de vervreemder en de verkrijger dezelfde soort activiteit uitoefenen = hetzelfde PC  Wanneer de hoofdactiviteit van de onderneming van de verkrijger verschilt van deze van de onderneming van de vervreemder? Bepalingen van de sectorale collectieve overeenkomsten die van toepassing waren bij de vervreemder eerbiedigen? = In de rechtsleer en rechtspraak betwist

 Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang  Collectieve arbeidsvoorwaarden  Collectieve overeenkomsten op ondernemingsniveau  De op het ogenblik van de overgang van de onderneming of van een gedeelte ervan toepasbare collectieve overeenkomsten  Die het voorwerp zijn geweest van onderhandelingen binnen de onderneming gevoerd met de vakbondsafvaardiging en die zijn neergelegd bij de F.O.D. Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg = moet men eerbiedigen

 Gevolgen 5. Hoofdelijkheid vervreemder en verkrijger  Schulden die bestaan op tijdstip van overgang  met uitzondering van de schulden uit hoofde van aanvullende regimes van sociale voorzieningen

 WN heeft dus twee schuldenaars  Schulden na overgang?  In de rechtsleer en rechtspraak betwist  Recente rechtspraak:  vervreemder is niet gehouden tot de betaling van de schulden van de verkrijger die ontstaan na de overgang

 Wat bij samenwerking met andere sectoren?  Andere arbeidsvoorwaarden? Andere PC?  Cao’s gesloten in elk PC: bepalen arbeidsvoorwaarden in de onderneming

loon-

en

 Activiteit die werkelijk wordt uitgeoefend door de WG op het Belgisch grondgebied  Die het bestaan van de onderneming rechtvaardigt en de aard bepaalt van de onderneming  Activiteiten die worden onderaanbesteed door een onderneming moeten niet in aanmerking worden genomen

 Wat bij samenwerking met andere sectoren?  Andere arbeidsvoorwaarden? Andere PC?  In principe valt iedere WG onder 1 PC: “de bijzaak volgt de hoofdzaak”  Hoofdact: de economische act waaraan arbeidsuren worden besteed of waaraan personeelsleden worden tewerkgesteld

de de

meeste meeste

 Uitz: bv. onderneming die verschillende act uitoefent, zonder onderling verwantschap, in verschillende lokalen en met personeel dat uitsluitend wordt ingezet voor elk van deze activiteiten = verschillende PCs

 Wat bij samenwerking met andere sectoren?  Niet zeker welk PC?  Advies vragen aan:  Sociaal secretariaat  FOD Werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg

 Advies aan Algemene Directie van de Collectieve Arbeidsbetrekkingen: [email protected]ë.be Advies heeft geen bindende kracht en geen juridisch gevolg

Enkel arbeidsrechtbank kan bindend besluit nemen Enkel echter voor individuele geschillen Geen invloed op sectoraal niveau

 Basiskeuzes bij een veranderprogramma 

Verbeteren versus vernieuwen



Het tempo



Het object (of domein) van verandering



De speelruimte in een programma



De mate van participatie



Opleiding



Het aangrijpingspunt van de verandering

 De fasering van organisatieverandering 1. Belichten 2. Richten 3. Inrichten 4. Verrichten

 Uitdagingen bij horizontale integratie 

Omgaan met verschillen in identiteit



Sterke ondersteunende ICT configuratie



Verschuivende autonomie



(On)omkeerbaarheid



Draagvlak

 Cultuurverandering  Strategische visiebepaling  Loyaliteit en draagvlak bij de top van de organisatie  Modelgedrag top-down  Maak structuren en processen dienend voor het te bereiken doel  Selectie, socialisatie en evaluatie i.f.v na te streven gedrag  Investeer in gevoeligheid voor ethische en juridische kwesties