Samenwerken met (georganiseerde) zelfstandigen als alternatief voor de ambtelijke aanstelling & de inkoop van
medewerkerscapaciteit bij bureaus
samenvatting Binnen de gemeente Amsterdam bestaat een groot tekort aan BWT medewerkers, zowel inspecteurs, plantoetsers als constructeurs. Onder verantwoordelijkheid van de Dienst Milieu- en Bouwtoezicht is een analyse gemaakt van de situatie en zijn initiatieven ontplooid om een oplossing te creëren. Het eerste deel van de oplossing is het, in samenwerking met de Hogeschool INHolland en ROC van Amsterdam zelf opleiden van BWT functionarissen. Daarnaast blijkt een ambtelijk dienstverband niet voor iedere potentiële medewerker de juiste samenwerkingsvorm. Daarvoor is een alternatief ontwikkeld: opdrachtverlening aan een coöperatieve vereniging waarbij gekwalificeerde ZZP BWT medewerkers zich hebben aangesloten.
Daarbij zijn de volgende aspecten aan de orde: •
fiscale consequenties en werkgeversaansprakelijkheid: •
De gemeente Amsterdam zou aansprakelijk gesteld kunnen worden wanneer belastingen en sociale lasten niet correct worden afgedragen door de ZZPʼer. De voorgestelde aanpak lijkt hierin te voorzien maar wordt vooraf getoetst bij de Belastingdienst om dit risico uit te sluiten.
•
integriteit: •
In de notitie zijn de de volgende waarborgen voor integriteit verwerkt: •
De aanstellingsprocedure voor medewerkers voldoet aan de richtlijnen van het bureau integriteit;
•
Het bewustzijn van verantwoordelijkheid en integriteit wordt bevestigd /gestimuleerd door aanstelling als onbezoldigd ambtenaar voor de duur van de opdracht;
•
In de lidmaatschapsvoorwaarden voor de coöperatie is opgenomen dat betrokkenen alleen opdrachten kunnen uitvoeren voor de (gemeentelijke) overheid. Daarmee wordt het risico dat de burger geconfronteerd wordt met één en dezelfde persoon in verschillende rollen uitgesloten.
•
vigerende beleid : •
Voorziet in de tijdelijkheid van inzet en terughoudendheid bij het inzetten van niet ambtelijk aangestelde medewerkers in de openbare ruimte. Een deel van de BWT functionarissen zal als inspecteur BWT handhavend dienen op te treden in de fysieke ruimte( bestuurshandhaving AWB). De driehoek dient hiermee in te stemmen.
•
De terughoudendheid wordt gevonden in een te hanteren mix van 75/25 ambtelijk aangestelden/ZZP BWT inspecteurs met toezicht- en handhavingstaken in de fysieke ruimte.
1 van 7
inleiding (en context) Situatie 2008 Een fors (en op dat moment -eind 2007/medio 2008- oplopend) tekort aan medewerkers Bouw- en Woningtoezicht heeft geleid tot de vraag waarom de aansluiting tussen de opleidings- en arbeidsmarkt en de behoefte aan BWT medewerkers hapert. Een inventarisatie leverde het volgende op: •
Het aantal leerlingen/studenten dat kiest voor een technische opleiding is klein.
•
De (naams)bekendheid van Bouw- en Woningtoezicht bij onderwijsgenietenden in de richtingen bouwkunde en bouwmanagement is minimaal. Voorts bleek de oriëntatie op een rol bij bouw- en woningtoezicht bij de betrokken studenten afwezig (men bereidde zich voor op een rol als architect (HBO) of bouwmanager(HBO) of als werkvoorbereider/uitvoerder(MBO).
•
De gemeentelijke overheid heeft een niet wervend imago.
•
De bestaande opleidings- en inwerkpraktijk (inclusief de benadering waarbij net of nog niet afgestudeerde MBO/ HBO medewerkers vanuit detacheringsbureaus worden geplaatst bij de gemeente die daarvoor het -verlaagdedetacheringstarief betaalt, de praktijkopleiding -naast de door het bureau vergoede AWB cursus- verzorgt) resulteert in een inwerkinvestering in nieuwe medewerkers die, wanneer ze rijp zijn voor de zelfstandige praktijk worden weggekocht door detacheringsbureaus met een beperkte salarisverhoging en een leaseauto. Dezelfde mensen worden dan tegen tarieven van 2,7 tot 3 maal het bruto maandsalaris weer verhuurd aan de gemeentelijke overheid.
•
De gemeentelijke arbeidsvoorwaarden zijn afgestemd op/werken optimaal voor werkenden met een gezin of behoefte aan gezinsvorming. Veel faciliteiten sluiten (nog) niet aan op de behoefte van jonge(re) en allochtone instromers.
•
Het tekort aan BWT medewerkers zal de komende jaren in stand blijven, mede door de vergrijzing/de grote groep uitstromers als gevolg van de pensionering van de babyboom generatie.
Conclusies •
De beperkte instroom/beschikbaarheid van technisch geïnteresseerden/opgeleiden leidt tot een tekort.
•
De route eerst opleiden op school-dan opleiden in de praktijk is lang en inefficiënt. Bovendien kiezen veel opgeleiden voor de (commerciële) bouw.
•
De beschikbaar komende mensen worden ingewerkt op klassieke wijze (meester-gezel) hetgeen resulteert in langdurige inwerkroute(en de daaraan verbonden kosten).
•
Veel in de praktijk werkzame BWT medewerkers worden weggekocht door een commercieel detacheringsbureau, waardoor inwerkinspanningen (en daarmee inwerkkosten) van de gemeentelijke overheid teniet worden gedaan terwijl de medewerker terugkeert in het gemeentelijk circuit tegen een veel hoger tarief/veel hogere kosten.
2 van 7
Eind 2007 werd een initiatief ontwikkeld om een alternatief voor deze situatie te creëren. Dat initiatief valt uiteen in twee elementen: •
In samenwerking met hogeschool INHolland en het ROC van Amsterdam, een opleiding organiseren t.b.v. de gemeentelijke BWT organisaties, waarin direct voor de praktijk wordt opgeleid. Deelnemers worden geworven, ondergaan een assessment, verkrijgen een Verklaring Omtrent Gedrag en worden daarna binnen een jaar ‘ klaargestoomd’ voor de BWT praktijk. Daarna is men vier dagen actief als BWT medewerker in opleiding en wordt gedurende een dag in de week de opleiding voortgezet. De opleiding wordt verzorgd door INHolland(bachelor bouwmanagement) en het ROC van Amsterdam (MBO + bouwkunde). De kandidaten verbinden zich om vijf jaar te functioneren binnen de gemeentelijke setting. Na drie jaar volgt bij adequaat functioneren een ambtelijke aanstelling of (zie hierna) aansluiting bij een ZZP coöperatie van waaruit inleen plaatsvindt.
•
Het creëren van een coöperatie van aangesloten BWT ZZP ondernemers, waarmee de gemeente een overeenkomst kan krijgen.
In dit document zal het tweede idee nader worden toegelicht. Daarbij komen de volgende aspecten aan de orde: •
De gedachte opzet;
•
Fiscale consequenties en werkgeversaansprakelijkheid;
•
Regelgeving- en handhaving/vergunningverlening
•
Integriteit.
Gedachte opzet ZZP coöperatie Deskundige medewerkers die gekwalificeerd ingezet kunnen worden voor de uitvoering van BWT werkzaamheden schrijven zich in bij de Kamer van Koophandel en vragen een fiscaal nummer (BTW) aan bij de Belastingsdienst. Zij worden daarbij lid van de daarvoor opgerichte coöperatieve vereniging, die functioneert als capaciteitsplatform BWT capaciteit, onder de volgende voorwaarden: •
Voldoen aan de voorwaarden en/of aanstellingseisen voor de functie waarvoor men kan/wil worden ingezet (aantoonbare competenties/ VOG/ geheimhoudingsverklaring/ bereidheid tot evt. ambtseedaflegging of ondertekening integriteitsverklaring/ akkoord met opzegging lidmaatschap coöperatie bij integriteitsschendingen, akkoord met de voorwaarde dat alleen gewerkt wordt voor de -gemeentelijke- overheid);
•
Akkoord met een tarief dat wordt vastgesteld op 2 maal het schaalsalaris dat behoort bij de functie die hij/zij gaat vervullen (+ eventuele toeslagen/kortingen-zie hierna-). Inschaling binnen de schaal (periodieken) geschiedt op basis van een daarvoor ontwikkelde competentiegerelateerde belonings-/inschalingssystematiek (Competentie, Prestatie & Tegenprestatie systematiek).
•
Een lidmaatschapsbijdrage van 2,5 % van de gerealiseerde omzet. Tegenover deze lidmaatschapsbijdrage staan de volgende tegenprestaties: •
Lidmaatschap (via de coöperatie)van een inkoopcoöperatie die tot taak heeft tegen gunstige voorwaarden verzekerings- en andere bedrijfvoeringsproducten in te kopen/beschikbaar te stellen zoals administratieen fiscale ondersteuning tegen een tarief van € 60 per maand (waarvan verplicht gebruik gemaakt wordt i.v.m. fiscale borging). Desgewenst kan gebruik worden gemaakt van een payroll optie, waardoor eventuele WW rechten blijven bestaan/ontstaan;
•
(Verplichte) coaching ter borging van de persoonlijke/ vakinhoudelijke ontwikkeling:
•
•
om de maand een collectief coachingsmoment van drie uur met maximaal 12 collega’s, ter bevordering van collegiaal leren en met aandacht voor de ontwikkelingen in het vakgebied;
•
om de maand een individueel coachingsgesprek m.b.t. persoonlijk en zakelijk functioneren;
•
jaarlijks een ondersteunde (functionerings)zelfevaluatie waarbij functioneringsperspectief en ontwikkelingsplan worden afgestemd en door betrokkenen vastgesteld.
Ondersteuning bij de verwerving van nieuwe opdrachten. 3 van 7
De gemeente sluit een raamovereenkomst met de coöperatie voor het leveren van BWT capaciteit. Daarbinnen wordt afgesproken: •
Dat de gewenste capaciteit door de opdrachtgever kwalitatief wordt geduid (dus géén inhuur van specifieke personen);
•
Dat het tarief voor de inzet wordt gesteld op 2 maal het bruto salaris van de bij de functie behorende salarisschaal + een toeslag van 3,5% voor de dienstverlening van de coöperatie;
•
Dat de volgende, van de inhuurtermijn afhankelijke, toeslagen & kortingen gelden: •
inhuur korter dan 1 maand (20 werkdagen): toeslag van 10%;
•
inhuur korter dan 3 maanden(60 werkdagen): toeslag van 5%;
•
inhuur 6-9 maanden: korting van 3%;
•
inhuur 9 maanden of langer: korting 5%.
De ZZP coöperatie is een vereniging met uitgesloten aansprakelijkheid, hetgeen betekent dat de individuele leden niet aansprakelijk zijn voor tekorten/verliezen van de coöperatie.
Voor- en nadelen
Voor de individuele ZZP ondernemer heeft dit construct de volgende voordelen: •
De mogelijkheid om te werken op een ondernemende basis binnen een maatschappelijk relevante context.
•
Fiscale faciliteiten die passen bij het ondernemerschap.
•
Op de specifieke behoefte aangepaste ondersteuning (administratief/ HR/ontwikkeling), inclusief rechten werknemersverzekeringen (payroll optie).
•
De inkoop van faciliteiten en diensten (verzekeringen, administratie) tegen gereduceerde tarieven.
•
Winstdeling in de resultaten van de coöperatie.
•
En.. (zoals uit onderzoek blijkt) een grotere (werk)tevredenheid vanwege de mogelijkheid om verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leven en werken.
Potentiële nadelen voor de ZZP ondernemer: •
Verminderde zekerheid t.o.v. een ambtelijke aanstelling (relatieve ontslagbescherming/-vergoeding & arbeidsongeschiktheid);
•
Niet kunnen gebruiken van specifieke secundaire aspecten arbeidsvoorwaarden gemeente Amsterdam.
Voordelen voor de inkopende gemeente: •
Inkoop op maat (competente & flexibele capaciteit) tegen een tarief dat gelijk is aan de (primaire/secundaire + -arbeidsongeschiktheid/ontslag- risico) kosten van een aangestelde medewerker;
•
Groter bereik bij de invulling van lastig te bezetten functies;
•
(Forse) beperking van de werkgeversrisico’s;
•
(Forse) beperking van de kosten van inhuur;
•
Relatieve inkoopzekerheid (en beperking prijsconcurrentie): als de capaciteit binnen de coöperatie beschikbaar is geldt voor alle aangesloten gemeentelijke organisaties hetzelfde tarief. Onderling wegkopen is daarmee niet aan de orde.
•
De compensatie is voor de ZZP’er zodanig hoog(wegens ondernemersvoordelen) dat werken voor commerciële detacheringspartijen oninteressant wordt. 4 van 7
Potentiële nadelen voor de inkopende gemeente: •
Fiscale risico’s (afgedekt door wijze van organiseren - zie hierna-).
•
Aanstellingsvraag in het kader van regelgeving en handhaving: wanneer opsporingsbevoegdheid dient te worden verbonden aan de functie is aanstelling in overheidsdienst vereist. Voor de functies die geen opsporingsbevoegdheid eisen maar wel bestuursrechtelijke handhavingbevoegdheid opleveren in het kader van de AWB is dit niet noodzakelijk (CAR-UWO/NRGA/Ministeriële Regeling BOA/AWB).
Fiscale consequenties en werkgeversaanprakelijkheid belasting en sociale verzekeringen/ arbeidsongeschiktheid De werkgever is verantwoordelijk voor de afdracht van loonbelasting en premies werknemersverzekeringen. Ondernemers zijn daarvoor zelf verantwoordelijk en aansprakelijk. In de genoemde opzet wordt de verantwoordelijkheid (en daarmee de aansprakelijkheid) van de gemeente als volgt afgedekt: •
De gemeente leent capaciteit in bij de coöperatie. Die is als zelfstandig rechtspersoon contractpartner van de gemeente, niet de individuele ZZP ondernemer. Dientengevolge kan de gemeente niet worden aangesproken op fiscale aspecten/werknemersverzekeringen.
•
De coöperatie verstrekt de capaciteit m.b.v. haar leden. Die voldoen ieder individueel aan de eisen van ondernemerschap (aan te tonen met een Verklaring Arbeids Relatie verstrekt door de Belastingdienst) of hebben gekozen voor een payroll constructie (waardoor de payroll organisatie optreedt als werkgever en aansprakelijk is voor de afdracht van loonbelasting en premies werknemersverzekeringen).
•
In de lidmaatschapsvoorwaarden van de coöperatie is opgenomen dat ieder lid verplicht is zijn administratie onder te brengen bij de administratieve dienstverlener van de coöperatie. Daarbij is ook de verplichting opgenomen belastingverplichtingen en afdrachten werknemersverzekeringen volledig te voldoen.
•
Door het ontbreken van een arbeidsrelatie ontstaan geen verplichtingen (tot doorbetaling)wegens arbeidsongeschiktheid, noch eventuele boetes.
•
De coöperatie opzet wordt vóór invoering voorgelegd aan de dienst Rijksbelastingen waarbij hen gevraagd wordt om een oordeel (ruling) waarmee het risico voor de gemeente om aangesproken te worden voor de werknemers-/ werkgeverslasten wordt uitgesloten.
•
De coöperatie maakt geen deel uit van de gemeentelijke organisatie doch wordt opgericht t.b.v. haar leden.
Regelgeving en handhaving/vergunningverlening Vigerende regelgeving Burgers hebben recht op een betrouwbare overheid, vertegenwoordigd door bekwame(competente) ‘overheidsdienaren’. Dit geldt zeker als de burger en/of particuliere organisaties afhankelijk zijn van die overheid doordat toestemming kan worden gegeven/onthouden en gedrag conform de regelgeving kan worden afgedwongen kortom: als de overheidsvertegenwoordiger macht heeft. De aanstelling tot ambtenaar is de formele bevestiging van het feit dat een burger/organisatie van doen heeft met een overheidsvertegenwoordiger. De ambtelijke status is echter niet automatisch verbonden aan een ambtelijke aanstelling en/of arbeidsovereenkomst. De CAR/UWO, vertaald naar de De Nieuwe Rechtspositieregeling Gemeente Amsterdam (NRGA) benoemt de mogelijkheid van aanstelling tot onbezoldigd ambtenaar (wanneer aan de functie geen buitengewone opsporingsbevoegdheid is gekoppeld). In dat geval is de NRGA niet van toepassing(NRGA artikel 1.2 lid e). Daarmee is de regelgeving ingericht op het belasten van derden met verantwoordelijkheden namens de -gemeentelijkeoverheid. Deze mogelijkheid wordt benut voor inhuur en/of uitbesteding van diverse overheidstaken zoals o.a. parkeerbeheer, toezicht en inning van belastingen. Hetzelfde is van toepassing op vergunningverleners.
5 van 7
Vigerend beleid Het Bestuursakkoord 2006-2010 voorziet in terughoudendheid bij de inzet van particulieren of particuliere organisaties bij toezicht en handhaving in de openbare ruimte. De daarbij geformuleerde voorwaarden hebben vooral betrekking op particuliere toezichthouders openbare orde/openbare ruimte. Voor de BWT medewerkers is geen landelijke regelgeving geformuleerd. Voor een deel van de BWT medewerkers (inspecteurs buitendienst) zou kunnen worden verondersteld dat ze zich in een een soortgelijk domein bewegen als de hiervoor genoemde toezichthouders/handhavers. De daarbij voorgenomen terughoudendheid tot inzet kan worden geborgd door een voorgestelde mix (ZZP/ ambtelijk aangesteld) van 25/75 voor BWT inspecteurs met toezicht- en handhavingstaken in de fysieke ruimte.
Integriteit risico’s ZZP ers hebben belang bij continuïteit van werk. Daarbij geldt dat het werk als BWT inspecteur en plantoetser exclusief voor de -gemeentelijke- overheid voorkomt dus ook exclusief voor die gemeentelijke overheid kan worden uitgevoerd. Door zich aan te sluiten bij de coöperatie verwerven ZZP BWT medewerkers toegang tot een opdrachtpotentieel exclusief bij de overheid. In preventieve zin is die toegang qua integriteit maximaal geborgd (zie hierna). In de praktijk lopen de belangen van overheid en ZZPer parallel. Adequate en integere functievervulling leidt tot een grotere kans op continuïteit in de opdrachten bij (gemeentelijke) overheden. Voorts gelden dezelfde risico’s als voor andere ambtsdragers. Waarmee ook dezelfde regels en richtlijnen zullen gelden. preventie Het belang van de adequate overheidsvertegenwoordiging dient te worden geborgd voor alle BWT medewerkers. Daarbij de volgende overwegingen: •
Bureau integriteit gemeente Amsterdam heeft de volgende definitie geformuleerd voor integriteit: Definitie van integriteit als professionele verantwoordelijkheid Integriteit kan worden opgevat als een onderdeel van de persoonlijkheid, zoiets als rechtschapenheid. Dit is de definitie waar door veel mensen van wordt uitgegaan. Als deze definitie wordt gehanteerd, kan een gesprek over integriteit snel worden opgevat als een aanval op de persoon. Integriteit staat in onze visie voor professionele verantwoordelijkheid. Het gaat over de bereidheid van de ambtenaar of bestuurder verantwoordelijkheid te nemen en verantwoording af te leggen.
•
Bureau integriteit geeft in de Handleiding Screening Personeel ( besproken door de Commissie Integriteit dd 4 juni 2004) een aantal richtlijnen voor het aanstellen van nieuwe medewerkers: •
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vertrouwensfuncties, kwetsbare functies en algemene functies. Volgens de definitie zijn BWT functies kwetsbare functies. Daarop zijn de volgende screeningsinstrumenten van toepassing: •
sollicitatiegesprek
•
identificatie
•
check diploma’s/certificaten/cijferlijsten/curriculum vitae
•
ontslagbrieven/getuigschriften
•
referenties
•
Verklaring Omtrent Gedrag
6 van 7
•
Toepassing ten aanzien van opgeleiden in het BWT opleidingstraject/potentiële ZZPers: •
Het sollicitatiegesprek is binnen het BWT traject vervangen door een assessment van een dag, waarbinnen een middels een aantal opgaven de integriteit is getoetst(conform richtlijnen/ suggesties bij sollicitatiegesprek).
•
Voorts zijn identificatie, getuigschriften/diploma’s en eventuele getuigschriften opgevraagd/ en gemaakte kopieën aan het dossier toegevoegd.
•
Iedere deelnemer aan de opleiding beschikt over een VOG voor de functie (bij ontbreken daarvan wordt de opleiding beëindigd).
bewustzijn Binnen de opleiding zal uitgebreid aandacht worden besteed aan het onderwerp integriteit. Afstemming hierover met Bureau Integriteit en het Stedelijk Project Regelgeving en Handhaving wordt voorbereid.
borging Zoals hiervoor reeds genoemd is het mogelijk om de in te zetten ZZP BWT medewerkers te benoemen tot onbezoldigd ambtenaar voor de duur van hun functioneren. In dat geval is het afleggen van de ambtseed van de gemeente de ultieme borging van het integriteitsbewustzijn. Blijkt dit niet mogelijk dan is het ondertekenen van een integriteitsverklaring een door Bureau Integriteit gehanteerd alternatief. De benoeming tot onbezoldigd ambtenaar verdient echter de voorkeur omdat daarmee ook de status van ‘overheidsdienaar’ in het optreden t.o.v. burgers en organisaties wordt verkregen. Daarmee is voor de ZZP BWT medewerker eenzelfde niveau van integriteitsborging bereikt als voor medewerkers met een ambtelijke aanstelling.
Amsterdam, 2 maart 2009
marcel zwart
7 van 7
