Alternatief voor de dekkingsgraad Themadag Platform Deelnemersraden Den Haag – 4 oktober 2013
ir. Arno van Mullekom, RBA
Aanleiding Wat is het probleem? De dekkingsgraad is geen goede graadmeter voor de gezondheid van een pensioenfonds (bij gebruik van risicovrije RTS), want
– pensioenen worden niet verdiend met rente maar met rendementen – waardering op risicovrije RTS is waardering op liquidatiewaarde Andere maatstaf voor gezondheid nodig
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 2
Is er voldoende?
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 3
Gezondheid pensioenfondsen DÉ VRAAG Is het pensioenvermogen toereikend om alle uitkeringen aan alle pensioengerechtigden te verstrekken nu en in de toekomst?
ANTWOORD Dan moet je weten of het pensioenvermogen voldoende rendeert in de tijd. We introduceren het Benodigd Rendement Het Benodigd Rendement is het theoretisch rendement dat je minimaal moet realiseren zodat alle pensioengerechtigden hun uitkering kunnen krijgen. Eerst een gestyleerd rekenvoorbeeld, daarna een praktijkcase. Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 4
Gestyleerd rekenvoorbeeld UITKERING (rechter-as)
700
35
600
30
500
25
400
20
300
15
200
10
100
5
0 2012
2022
2032
2042
2052
2062
Benodigd Rendement : Rendement over pensioenvermogen : Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
2072
2082
Miljoenen
Miljoenen
PENSIOENVERMOGEN (linker-as)
0 2092
3,13% 3,08% Pagina 5
Benodigd rendement Momenten van grote rentebewegingen. Bij pensioenfondsen met een grote rentehedge fluctueert het pensioenvermogen heftig en dus ook het benodigd rendement.
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 6
Rendement (µ)
Analysekader
Analyse in termen van rendement per eenheid risico. Het risico (op de horizontale-as) wordt vaak uitgedrukt in de spreiding van beleggingsopbrengsten. Het wiskundige begrip hiervoor is ‘standaarddeviatie’, ook wel afgekort tot st.dev. of σ. Op de verticale-as staat het BENODIGD rendement.
Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 7
Analysekader
Rendement (µ)
Vraag: waar zit de data uit de grafiek ?
Benodigd rendement bij σ=0. Dat wil zeggen er is GEEN spreiding in gerealiseerde rendementen verondersteld.
Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 8
Alternatief voor de dekkingsgraad Het startpunt van het verhaal is verteld. In een realistisch praktijkvoorbeeld spelen een drietal extra invloeden, te weten:
1. Onvoorwaardelijke indexatie 2. Spreiding in beleggingsopbrengsten 3. Vereiste uitkeringszekerheid
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 9
Gestyleerd rekenvoorbeeld 700
70
600
60
500
50
400
40
300
30
200
20
100
10
0 2012
2022
2032
2042
2052
2062
2072
Onvoorwaardelijke indexatie :
0,50%
Benodigd rendement :
3,64%
Rendement over pensioenvermogen : Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
2082
Miljoenen
Miljoenen
PENSIOENVERMOGEN (linker-as) UITKERING (rechter-as) GEÏNDEXEERDE UITKERING (rechter-as)
0 2092
3,13% Pagina 10
1. Effect onvoorwaardelijke indexatie
Rendement (µ)
Vraag: waar zit de data uit de grafiek ?
Benodigd rendement bij σ=0. Dat wil zeggen er is GEEN spreiding in gerealiseerde rendementen verondersteld.
Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 11
Rendement (µ)
2. Effect spreiding beleggingsopbrengsten
Benodigd rendement bij σ>0. Dat wil zeggen er is WEL spreiding in gerealiseerde rendementen verondersteld.
Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 12
3. Effect uitkeringszekerheid
Rendement (µ)
Ambitie is bijvoorbeeld dat in 97,5% van de gevallen het rendement hoog genoeg is om alles uit te kunnen keren.
Ambitie is bijvoorbeeld dat in 95% van de gevallen het rendement hoog genoeg is om alles uit te kunnen keren.
Risico (σ) Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 13
Efficiënt en robuust beleggen
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 14
Kenmerken pensioenkaders Dekkingsgraad
Pensioenvermogen Technische voorziening
Kenmerk
Nominaal kader
Voorwaardelijk kader
Maatstaf gezondheid
Dekkingsgraad
Benodigd Rendement
Sturing gericht op
Dekkingsgraad
Pensioenvermogen
Managementtype
Balansmanagement
Assetmanagement
Risicomanagement
Afdekken / hedgen risico’s
Beheersen risico’s
Beleggingsbeleid
Geen focus op risicopremies
Focus op risicopremies
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 15
Theorie Markowitz – Verwacht rendement
Rendement (µ)
Efficiënte grenslijn. Mix van risicovolle beleggingen Aandelen
Obligaties
Risico (σ)
Verticale-as is nu VERWACHT rendement op werkelijke beleggingsportefeuille Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 16
Rendement (µ)
Benodigd- en verwacht rendement Portefeuille constructie gebied Benodigd
Maakbaar
Risico (σ)
Het geschikte portefeuille constructie gebied is daar waar het verwachte rendement hoger is dan het benodigde rendement gegeven de spreiding en de vereiste uitkeringszekerheid Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 17
Recent praktijkvoorbeeld
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 18
Dank voor uw aandacht
[email protected] 06 13 718 736
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 19
Literatuur “Crisis is een keuze” – Joseph en Van Mullekom – Financial Investigator 2011 speciale uitgave
Webartikel IPNederland, De Jong, Joseph en Van Mullekom – 5 maart 2013 – Opinie: “Alles gaat op de schop, maar dekkingsgraad blijft buiten schot” “Alternatief voor de dekkingsgraad” – De Jong, Joseph en Van Mullekom – IPN magazine februari 2013 publicatie in AENORM (publicatie van UvA), vol. 21 (79) juni 2013
Themadag platform deelnemersraden - 4 oktober 2013
Pagina 20
