De Private Stichting als modern alternatief voor successieplanning van ouders met een zorgenkind

De Private Stichting als modern alternatief voor successieplanning van ouders met een zorgenkind Annick Buggenhout Adviseur Estate Planning 18/10/2014 1

Agenda

 Uitgangspunt (praktijkvoorbeeld)  Geen planning: gevolgen

 Definitie en soorten  Juridische aspecten  Fiscale aspecten (Vlaams Gewest)

 Private stichting en bewind  Voor- en nadelen  Alternatieven

2

Reminder ANTIMISBRUIKBEPALING  Voor registratie-en successierechten is deze bepaling van toepassing op rechtshandelingen (of het geheel van rechtshandelingen die eenzelfde verrichting tot stand brengt) voltrokken vanaf 1 juni 2012

 Bedoeling: “kunstmatige constructies” aanpakken, die worden opgezet om belasting te ontwijken of een belastingvoordeel te verkrijgen (“fiscaal misbruik”)  Niet-limitatieve opsomming in de circulaire van 10/4/2013 van technieken die (op zich) geen of (zonder tegenbewijs) wel fiscaal misbruik zijn  Tegenbewijs “fiscaal misbruik” mogelijk aan de hand van andere dan fiscale motieven 3

Uitgangspunt (praktijkvoorbeeld)

 Ouders wonen meer dan 5 jaar in het Vlaamse Gewest  2 meerderjarige kinderen, Laurent en Ann

 Ann = “zorgenkind”  Vermogen ouders : 800.000 EUR Onroerend: 300.000 EUR

Roerend: 500.000 EUR  Geen huwelijkscontract  Geen testament

4

Geen planning: gevolgen  Na overlijden eerststervende ouder • Gemeenschappelijk vermogen wordt in 2 verdeeld • LLE : 1/2 VG + 1/2 BE(LLE kan vb. de woning niet meer alleen verkopen) • Elk kind verkrijgt 1/2e van de nalatenschap in BE

 Na overlijden langstlevende ouder • VG langstlevende dooft uit • Elk kind verkrijgt ½ van de nalatenschap in volle eigendom

 27 % successierecht (boven de schijf van 250.000 EUR)  Ann (zorgenkind): (handelings)bekwaam om vermogen te beheren? 5

 Bij overlijden Ann (geen kinderen): Laurent erft en betaalt tot 65 % successierecht (boven 125.000 EUR)

Geen planning : gevolgen  Devolutieprobleem : •

wat met het vermogen na het overlijden van het zorgenkind?

 Bestuursprobleem : •

kan het zorgenkind het aan hem toegekomen vermogen behoorlijk besturen?

 Financieel probleem : • impact van bepaalde goederen op tegemoetkomingen van de overheid • Hoeveel voorzieningen nodig voor verzorging kind in de toekomst?

 Fiscaal probleem : • tarieven successierecht zijn hoog • zorgkind onderworpen aan dezelfde tarieven, wel een abattement 6

Mogelijke oplossing : private stichting (“PS”)  Devolutieprobleem : • creatie van een doelvermogen • Private stichting wordt eigenaar van het ingebrachte vermogen • Zorgenkind krijgt zelf geen goederen

 Bestuursprobleem : • Bestuur gebeurt door private stichting (drie bestuurders)

 Fiscaal probleem : • 5,5% schenkingsrecht bij oprichting bij leven of 8,5% successierecht n.a.v. oprichting door overlijden

7

Definitie

 Rechtspersoon zonder leden, maten of vennoten waarbij een bepaald vermogen wordt bestemd voor de verwezenlijking van een bepaald belangeloos doel (de verzorging van het zorgenkind)  Kenmerken: • “zwevend” doelvermogen zonder eigenaar • “belangeloos doel”: in principe geen stoffelijk voordeel voor bestuurders, oprichter of andere personen tenzij in kader van doel

 PS beheert vermogen volgens wensen van de ouders  Zowel voor als na het overlijden

8

Definitie

 Ook mogelijkheid private stichting als administratiekantoor voor certificering aandelen van vennootschappen (splitsing juridische en economische eigendom)  In casu niet het onderwerp van deze uiteenzetting

9

Juridische aspecten OPRICHTING • Bij leven Via notariële akte

• Bij overlijden Via notarieel testament

• Oprichting door één of meerdere personen (vb. de ouders)

• Geen minimumvermogen vereist • Bekendmaking in Belgisch Staatsblad

10

Juridische aspecten

STATUTEN bevatten o.m.

• Identiteit stichters • Naam • Zetel

• Doel • Aanduiding bestuur, wijze besluitvorming • Statutenwijziging, ontbinding, bestemming vermogen • (…) 11

Juridische aspecten

ORGANEN

• Geen aandeelhouders • Raad van Bestuur (minstens 3 leden!) : • criteria voor samenstelling • opvolging

• Raad van Toezicht (eventueel) : • toezicht op werking en bestuur

12

Juridische aspecten

WERKING

 Boekhouding • Opmaak en neerlegging (vereenvoudigde) jaarrekening • Geen publicatievereisten (indien “kleine” private stichting)

13

Juridische aspecten

ONTBINDING

• Tussenkomst rechtbank vereist • Om reden van door de wet bepaalde gronden (vb. verstrijken duur of verwezenlijking doel) • Terugname ingebrachte goederen enkel mogelijk voor (erfgenamen van) de oprichter mits statutair voorzien

14

Juridische aspecten  Aantasting reserve ?  Principes: • Reservataire erfgenamen (echtgenoten en kinderen) recht op reserve in natura, vrij en onbelast • Voor bepalen omvang van reserve: samenstelling “fictieve massa” = vermogen van de erflater op het ogenblik van zijn overlijden + alle schenkingen gedaan tijdens leven + kapitalen van beleggingsverzekeringen

15

Juridische aspecten • Concreet : reserve van de kinderen is afhankelijk van het aantal kinderen Aantal kinderen

Reserve

Beschikbaar deel

1

1/2

1/2

2

2/3

1/3

3 of meer

3/4

1/4

• Inkorting mogelijk indien schenkingen/legaten meer bedragen dan grootst beschikbaar deel

16

Juridische aspecten • Overdrachten om niet aan PS zijn schenkingen/legaten en in principe vatbaar voor inkorting • Mogelijke tegenargumenten (maar onzeker): • Private stichting evenwel in belang van zorgenkind

• Eventueel: alternatieve beschikking in testament

17

Fiscale aspecten

BIJ OPRICHTING BIJ LEVEN

• Verplichte registratie van akten van Belgische notarissen • Overdracht vermogen door oprichter(s): in principe 5,5 % schenkingsrecht op ingebrachte vermogen

(zowel roerend als onroerend)

18

Fiscale aspecten

BIJ OPRICHTING N.A.V. OVERLIJDEN

• 8,5 % successierecht op legaten (roerende of onroerende goederen) aan PS

19

Fiscale aspecten TIJDENS BESTAAN: (bijkomende) overdracht vermogen:

• Notariële schenking van roerende of onroerende goederen: • Voor Belgische notaris: 5,5 % registratierecht • Voor buitenlandse (Nederlandse) notaris: geen schenkingsrecht maar heffing successierecht (8,5 %) bij overlijden overdrager/oprichter binnen 3 jaar na schenking

• Bank (of hand)gift van geldsommen of effecten: geen schenkingsrecht maar tevens heffing successierecht (8,5 %) bij overlijden overdrager/oprichter binnen 3 jaar na schenking

• Overdrachten om niet > 100.000 EUR: machtiging Ministerie van Justitie vereist tenzij bank(of hand-)gift

20

Fiscale aspecten TIJDENS BESTAAN : IN HOOFDE VAN PS : Inkomstenbelastingen : • Jaarlijkse aangifte rechtspersonenbelasting • voorwaarde: geen winstgevend oogmerk • slechts bepaalde categorieën van inkomsten belastbaar

• Jaarlijkse aangifte taks ter vergoeding van de successierechten (0,17 % op het vermogen)

21

Fiscale aspecten

TIJDENS BESTAAN : IN HOOFDE VAN BEGUNSTIGDE :

 Verstrekking van voordelen kadert in principe binnen belangeloos doel zoals omschreven in statuten  Wijze van voordelen verstrekken: in statuten omschreven  Verstrekken van voordelen door private stichting aan (in statuten aangeduid) zorgenkind en uitkeringen van geldsommen binnen kader statutair doel zijn in principe niet belastbaar • noch personenbelasting • noch schenkings- of successierechten (individuele rulings 29.11.2011 en 04.12.2012) 22

Fiscale aspecten

 Voorzichtigheidshalve voorkeur voor onrechtstreekse voordelen, bijvoorbeeld terbeschikkingstelling van goederen (woning, wagen), organiseren van reizen, financieren van opleidingen,…) omwille van art. 8 W. Succ. (beding ten behoeve van een derde) (toepassing art. 8 W. Succ. in voormelde individuele rulings evenwel uitgesloten) of ruling vragen  opletten met art. 8 W.Succ./inkomstenbelastingen i.g.v. vaste uitkeringen  ruling aanvragen?

23

Fiscale aspecten

ONTBINDING • Terugname van ingebrachte goederen door (erfgenamen van) oprichter mogelijk indien statutair voorzien • Gevolgen op vlak van successierecht: volgens bepaalde rechtsleer bijvoeglijke aangifte en bijkomende successierecht indien terugname door rechthebbenden oprichter

24

Private stichting en bewind

 Private stichting is de enige rechtspersoon die kan worden aangeduid als bewindvoerder van een onder bewind geplaatste persoon (sinds 01.09.2014)

25

Wetsvoorstel  “Wetsvoorstel tot wijziging van de wetgeving wat de private stichting als beschermingsmaatregel betreft” ingediend 15.09.2014 (CD&V) Beperkt tot private stichtingen met als begunstigden kinderen die voldoen aan de voorwaarden om onder beschermingsmaatregel te kunnen worden geplaatst (artikel 488/1 B.W.: onbekwaamheid wegens medische toestand) Doelstellingen: o.m. probleem van de reserve oplossen door mogelijkheid certificering

26

Voor – en nadelen  Voordelen : • Mogelijkheid tot creatie afgezonderd doelvermogen dat beheerd wordt volgens wensen oprichter, ook na overlijden • Dagelijkse kosten erfgenamen worden gedragen door PS • Geen nieuwe successie bij erfgenamen

 Nadelen : • Kosten structuur (oprichting, boekhouding,…) • Problematiek reserve • 3 bestuurders vereist • Geen discretie • Fiscaliteit van vaste uitkeringen

27

Alternatieven  Via clausules in HC : • Uitstel erfrecht totdat LL ouder is overleden

 Opmaak testament • Toekenning reserve • Omvang erfdeel bepalen rekening houdend met reserve • Bepalen met welke goederen dit erfdeel wordt opgevuld • Gecombineerd met restlegaat

 Eventueel schenkingen bij leven • Gecombineerd met restschenking 28

Alternatieven

 Bestuursprobleem oplossen • via voorlopig bewind

• Via controlestructuur : vb. burgerlijke maatschap

29

Dank voor uw aandacht.

30