Samenvatting Hedendaags visitekaartje voor

FEB 2015

Samenvatting

Hedendaags visitekaartje voor Stadsrandhistorische stadjes

zones met kwaliteit

‘Stadsrandzones met kwaliteit’: bewoners, ondernemers, recreanten en een team van experts werken samen aan sterke visie voor Vollenhove en Blokzijl

Vollenhove en Blokzijl Uitvoeringsprogramma

Wat kunnen we doen om de kwaliteit van de stadsranden in Vollenhove en Blokzijl hoog te houden? Hoe zorgen we dat entrees van de voormalige Zuiderzeestadjes aantrekkelijke visitekaartjes blijven, met een sterke en ook duurzame uitstraling? Vragen die centraal staan in de toekomstvisie ‘Stadsrandzones met kwaliteit’ van de gemeente Steenwijkerland, die door de raad is vastgesteld.

T O E K O M S T V I S I E S TA D S R A N D E N V O L L E N H O V E E N B L O K Z I J L | F E B R U A R I 2015

1

Stadsrandzones met kwaliteit Coproductie van partijen

Een handvol voorbeelden

De visie is een coproductie van partijen geworden. Het is het resultaat van intensief veldwerk, bijeenkomsten, initiatievenmarkten en ruim honderd gesprekken met bewoners, schoolkinderen, recreanten, ondernemers. Maar ook met vakexperts; stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en specialisten op gebied van duurzaamheid en recreatie. Samen kwamen ze tot een flinke stapel bouwstenen als basis voor nieuwe initiatieven in de toekomst. Zaken die soms redelijk simpel en snel kunnen worden gerealiseerd. Soms ook plannen die wat meer (procedure)tijd vergen. Maar het begin is er. De integrale visie voor twee stadsranden die nu voor ligt, geldt als pilot van het gelijknamige provinciale project: Stadsrandzones met kwaliteit.

Een paar voorbeelden. De recreatieve rol van het omringende water kan verder worden uitgediept. Veel méér doen met de lokale, historische beleving; denk aan de geschiedenis van adel en parkgroen, van de voormalige strategische ligging aan de Zuiderzee. Maar ook: werken aan een betere zichtbaarheid van beide stadjes. Stadsentrees kunnen een stuk aantrekkelijker. Het bestaande fietsroutenetwerk behoeft op punten verbetering, beeldbepalende (verge)zichten naar en vanuit de stadskern verdienen versterking, en op sommige plaatsen herstel.

Een van de belangrijke eindconclusies: • Ideeën die kunnen worden uitgevoerd binnen Vollenhove en Blokzijl hebben al behoorlijk ramma 2014-2016’, die is bestaande programma’s. ndeling sluit aan op de deel• Ideeën die structuurversterkend zijn en als randvoorveel kwaliteit en authenticiteit in huis, enhove: Zuidrand, Oostrand, waarde optreden voor de visie. r Blokzijl: Zuid- en westrand • Ideeën die zicht hebben financiering. maak daarom gebruik vanopwat er is. Aan• Ideeën waarvoor breed draagvlak is. gevuld met fraaie, functionele en bij voorerd en geprioriteerd? keur duurzame ingrepen, op die bijzonen van een aantal ideeën. t ideeën die: dere grens van land en water. Duidelijk is overeenkomsten hebben dat er legio kansen en uitdagingen voor ). den uitgevoerd. de toekomst liggen.

014-2016 zijn weergegeven

ang zijn, maar samen elkaar

s van de visie. Daarbij is

eria:

dragen aan de stadsranden.

kunnen dienen en een aan-

ieuwe ideeën. ‘no-regret’ zijn; leveren een

unnen zonder meer worden

zijl

Toegankelijker oevers, water meer bruikbaar Wat waterrecreatie betreft valt er nog wel het een en ander te wensen. Betrokkenen uit de twee stadjes geven aan dat de oevers toegankelijker kunnen. De ligging aan het water bepaalt voor een groot deel de identiteit van Vollenhove en Blokzijl, maar het water tussen beide steden (het Vollenhovermeer en -kanaal) is nauwelijks bruikbaar. Het is ondiep, onbereikbaar voor vaarverkeer en vaak zelfs onzichtbaar. De ligging aan het water moet dus beter worden benut. Dat kan door het vaarnetwerk uit te breiden, de bereikbaarheid van routes te vergroten en het contrast tussen ‘oud en nieuw land’ beter aan te geven.

Verrommeling ligt op de loer Onder stadsrand wordt een ongeveer 500 meter brede rand verstaan waar stad en buitengebied elkaar ‘ontmoeten’. Verschillende functies komen er samen, zoals wonen, parkeren, recreëren. Door dat multifunctionele karakter ligt het gevaar van verrommeling al snel op de loer. In Vollenhove is hiervan sprake aan de noordzijde van de N331. In Blokzijl zijn het de twee entrees vanaf het water die sporen van verrommeling vertonen, en de omgeving van het benzinestation aan de noordrand. Ook de nieuwbouw, aan de zuidrand van Blokzijl, wordt als storend ervaren in het landschap. Stadsuitbreiding is noodzakelijk, maar ook ontsierend voor het fraaie beeld van Blokzijl als groene vestingstad. Een van de conclusies uit de visie is dat het beter kan met de zichtbaarheid en toegankelijkheid van beide stadjes vanaf het water. Zo valt Vollenhove nu onvoldoende op vanaf het water; de haveningang wordt omringd door een hoge dijk met een nauwe doorgang naar de havenkom. Hierdoor is de stad zelf aan het oog onttrokken. Die laat zich pas op het laatste moment in volle glorie zien, met in ‘de etalage’ de Grote kerk en het eeuwenoude pand van Seidel.

2

Zuidwestrand Blokzijl (links) en De Voorst vanaf het Vollenhoverkanaal (rechts)

Zicht vanaf de Grote Kerk in Vollenhove richting de Noordoostpolder

T O E K O M S T V I S I E S TA D S R A N D E N V O L L E N H O V E E N B L O K Z I J L | F E B R U A R I 2015 9

6

Fiets- en wandelpaden

Het oog wil ook wat

Duurzaam én mooi

Ook op land kan het recreatieve netwerk worden versterkt. Als fietsregio scoort deze regio opvallend goed, maar er zijn zeker verbeterpunten: zoals meer voorzieningen langs de routes en een aantrekkelijker landschap. Heel concrete wensen zijn het verbinden van ‘missing links’ in het fietsroutenetwerk en meer te fietsen rondjes van verschillende lengte. Ook moeten er meer overstappunten en informatieplekken komen, bij voorkeur direct gekoppeld aan het water en historisch waardevolle locaties.

De stadsranden ontberen soms een duidelijke, eigen identiteit. Reden: recente bebouwing doet qua architectuur, kleur en vorm lang niet altijd recht aan de omgeving, aan de landschappelijke waarde. Maar het oog wil ook wat. Dus is ‘authenticiteit’ het credo als het gaat om beeldkwaliteit. Nieuwbouw zou dan ook veel beter moeten aansluiten op het karakter van het gebied. De realiteit is natuurlijk wel dat de ruimte moet worden gedeeld met meerdere functies. Ook voor economische ontwikkelingen en nieuwe bedrijvigheid zal plaats moeten zijn binnen de stadsranden. Een goede informatievoorziening en routing voor langzaam verkeer en vaarverkeer zijn van belang. Verkeersdruk en parkeermogelijkheden zijn gevoelige punten voor beide stadjes. Een kwestie van zoeken naar het juiste evenwicht. In het hoogseizoen kampt Blokzijl met stagnerend verkeer en files bij de sluis; slecht voor de leefbaarheid. Een nieuwe ontsluitingsweg aan de zuidzijde van Blokzijl is een grote wens van veel bewoners.

Het ‘verduurzamen’ van de woon- en leefomgeving kent in Vollenhove en Blokzijl haken en ogen vanwege de status beschermd stadsgezicht. Niet alles is mogelijk. Toch blijven er nu nog teveel kansen liggen voor zowel particulieren als (recreatieve) ondernemers. Die variëren van de installatie van zonneboilers of -panelen voor woningen en bedrijfspanden tot warmte- en koudeopslag in de bodem. Maar ook digitale haveninformatie op zonne-energie, het stimuleren van vuilwatertanks voor de recreatievaart, uitbreiding van het aantal inzamelpunten voor afvalwater en het stimuleren van elektrovaren. De stadsranden moeten passanten verleiden tot een bezoek. Gastvrij is het motto. De huidige entrees kunnen opener en vriendelijker. Soms door kleine ingrepen, zoals het verwijderen van borden met ‘verboden aan te leggen’.

Beleving van de stadshistorie Om de beleving van beide stadsranden te versterken moet meer worden gedaan met het verleden van Vollenhove en Blokzijl. Voor wat betreft inrichting van de openbare ruimte en architectuur kan veel meer gebruik gemaakt worden van nog zichtbare historische elementen. Vanuit Vollenhove is de wens geuit meer in te zoomen op het adellijke verleden, vooral aan de zuidrand. Ook de markante ligging van het stadje, op een hoge plek aan wat ooit Zuiderzee was, wordt als een sterk punt van Vollenhove gezien. Er is vraag naar een (uitgebalanceerd) aanbod horeca- en verblijfsvoorzieningen. Het versterken van die beleving ‘aan zee’ geldt ook voor Blokzijl, waar de royale handelsvloot uit de Gouden Eeuw is vervangen voor plezierboten. Doel is de aanwezige (historische) schepen alsook de aanlegmogelijkheid voor plezierjachten beter zichtbaar te maken in de stadsrand. Dat kan meer bezoekers trekken. Blokzijl moet investeren in de haven, in faciliteiten als openbare toiletten en het havenkantoor. Voor het Toeristisch Overstap Punt (TOP) en de opstapplek voor de EcoWaterliner (rondvaartboot) zou een betere locatie gezocht moeten worden.

Ook een factor om rekening mee te houden is de waterhuishouding. Bij nieuwe ontwikkelingen in de stadsranden is het van belang dat er in extreme situaties (zoals overvloedige regenval) voldoende opvang is. Het risico is nu groot dat delen van Vollenhove bij zwaar weer te nat worden. In Blokzijl is de waterhuishouding anders en bestaat juist eerder het risico op een watertekort. Dit kan leiden tot bodemverzakking, schade aan het rioolstelsel of aantasting van houten paalfunderingen.

Bouwstenen als basis De visie ‘Stadsrandzones met kwaliteit’ biedt al een flink aantal concrete bouwstenen om mee aan de slag te kunnen. Voor alle randen geldt dat duurzame initiatieven moeten worden gestimuleerd. Op het gebied van (bij voorkeur energieneutraal) bouwen, maar ook in waterbeheer, hergebruik en samenwerking. De boodschap in een notendop: zoek samen naar kansrijke ‘groene’ vormen van energie en behoud en versterk duisternis.


3

VOLLENHOVE Highlights uit de visie

VOLLENHOVE | ZUIDRAND

VOLLENHOVE | NOORDRAND

 Behoud van het open, weidse karakter  De noordflank is een ‘anonieme’ rand, van de Bentpolder. omdat het verkeer op de N331 domineert en er door bedrijfsgebouwen, de vlas Inspelen op mogelijke wateroverlast, in schuur en het zwembad geen vrij uitzicht laagtes en kwetsbare plekken. Toekomstige over het landschap mogelijk is. Nieuwe, waterberging zo inrichten dat het een zichtbeperkende bebouwing moet beperkt recreatief ‘uitloopgebied’ wordt met nablijven. tuurwaarden.  Vrijhouden van open ruimte tussen  Het zicht op de Sint Nicolaaskerk moet vrij nieuwe buurten, met zicht op park Old blijven. Ruitenborgh.  De oevers op in elk geval één plek openbaar toegankelijk maken.  De zuidhelling van het park verder ‘vergroenen’. Bijvoorbeeld door het terug Langs de oevers van het Vollenhovermeer brengen van de oude stadsplantage, in is ruimte voor extra wandel- en fietsroutes. nieuwe stijl.  Meer samenhang creëren tussen (grote) bedrijven als Royal Huisman, de leefomge Ruimte voor uitbreiding van de dierenving en het toeristische karakter van werkweide en nieuwe wandel-, speel- en sporten werfstad Vollenhove. mogelijkheden. Extra paden bieden meer mogelijkheden voor aantrekkelijke omme Grote daken zijn geschikt voor zonnepatjes. nelen, van de opbrengst zouden ook bewoInitiatief: ners uit het aangrenzende beschermd  Knooppunten van routes voorzien van goe• Een initiatief is een verder uitgewerkt idee. Hierbij is kunnen meeprofiteren. de informatie over (de geschiedenis van) duidelijk wie de trekker/initiatiefnemer is,stadsgezicht of en wie de overige betrokken partijen zijn, of én welke finanVollenhove. ciering er nodig of mogelijk is. • Devan gemeente toetst  De letterlijke hoogtepunten stad enhet initiatief aan de stadsrandenvisie en overige beleidskaders. landschap beter zichtbaar beleefbaar • en Gemeente geeft initiatiefnemer aan wat nodig is voor het uitwerken van het initiatief tot project. Dit kan maken. door bijvoorbeeld nadere onderzoeken te verrichten, misschien is een vergunning nodig of moet er een procedure worden gevolgd zoals een wijziging van het bestemmingsplan. Zodoende wordt bij de initiatiefnemer duidelijk welke stappen nog verricht

VOLLENHOVE | OOSTRAND moeten worden voordat tot uitvoering kan worden

overgegaan. Met die informatie kan de initiatiefnemer overgaan tot het opstellen van een projectplan.

• Daarnaast gekeken naar mogelijkheden voor  De oostflank, gedomineerd door wordt bedrijfinanciering (gereserveerde gelden of cofinanciering venterreinen, ligt in het keileemlandschap vanuit o.a. plaatselijke belangen, subsidies, fondsen, giften, et cetera). en kent zodoende ook karakteristieke couOm van initiatief naar project te komen zijn handreikingen lissen, houtwallen en hagen. Door het toebeschikbaar. Deze zijn via de website van de gemeente Steenwijkerland en vervolgens de sub site ‘kernen en voegen van houtwallen, passend nieuw wijken’ beschikbaar. Zoals een aanvraagformulier voor groen en wandel- en fietspaden diechecklist aan-voor onderzoeken en procekoppengeld, een dures, een checklist voor financiering en een routeboekje sluiten op het netwerk van de stad, zijn voor ontwikkeling en een actorenlijst (met wie krijg je te maken, wiemogelijk. kan je waarvoor inzetten?). meer aantrekkelijke ommetjes  De Schaarweg, die vanuit het oosten via de Project: Weg van Rollecate naar de Voorpoort De initiatiefnemer stelt een projectplan op met daarbij -loopt, geldt als groene •ruggengraat van een planning en een begroting. Vollenhove. Deze lijn verdient een meer passende laanbeplanting. Uitvoering:  Meer aandacht schenken• aan stevige erfDe initiatiefnemer voert het project zelf uit of begeleidt de uitvoering van het project. beplanting langs de bedrijventerreinen (hagen, laantjes, houtwallen en bomen).  De oostkant leent zich goed voor gezamenlijke duurzame initiatieven met rendement. De grote dakoppervlakken van bedrijven zijn geschikt voor zonnepanelen. Stadsrandenvisie Vollenhove en Blokzijl

4


15

BLOKZIJL VOLLENHOVE | WESTRAND

BLOKZIJL | ZUID- EN WESTRAND

 Dit is het waterfront van de stad. Een fraaie entree, al is het water beperkt toegankelijk vanuit de stad en is er nu te weinig historische beleving van ‘Vollenhove aan zee’. Het hoge keileemreliëf van De Voorst moet hersteld worden.  De entree van de havens is te bescheiden en er zijn te weinig voorzieningen voor oeverrecreatie. De ‘saaie’ haven verdient een kwaliteitsimpuls. Een uitnodigender buitenhaven biedt meerwaarde aan Vollenhove als poort naar de waterrijke regio van Steenwijkerland, Nationaal park Weerribben-Wieden en als tussenstop tussen de Randmeren en de Kop van Overijssel.

 De internationale allure van Royal Huisman gebruiken als uitgangspunt door terrein en aangezicht te versterken.  De westkant is kwetsbaar voor wateroverlast op lange termijn, maar er zijn mogelijkheden voor waterberging en natuurontwikkeling.  Duurzame kansen zijn er genoeg in dit stadsdeel: daken voor zonnepanelen, duurzaam steigermateriaal in de haven, elektrische oplaadpunten voor fiets, auto en boot.

4.

Versterken beeldkwaliteit en aanzichten randen met voldoende speelruimte voor mogelijke initiatieven.

5.

Samenwerken aan een duurzame aanpak van de stadsranden.

3

Relatie visie en initiatieven

 Aan de zuidelijke stadsrand zou de vesting Blokzijl kunnen worden hersteld. Mogelijke verplaatsing van camping De Sas biedt die kans. Het wandelpad over het herstelde bolwerk kan dan verlengd worden.  Een mogelijke, nieuwe locatie zoeken voor het Toeristische Overstap Punt (TOP).  Karakter behouden van centrumschil en vestingwal. Het huidige silhouet waarin de kerk domineert, koesteren. De weidse ruimte rond de vesting moet openblijven.  Beter inspelen op de wens van bewoners om vanuit de nieuwbouwwijk te kunnen varen en aan te sluiten op het vaarnetwerk.  De oude zeedijk, die door onder meer de rotonde is ondergesneeuwd, beter zichtbaar maken.  De stadsrand is geschikt voor verduurzaming.

De 12 opgaven en ambities uit de visie staan hieronder genoemd. Deze bieden een duurzaam toetsingskader voor de initiatieven en projecten in de stadsranden. Ze vormen

BLOKZIJL | NOORD- EN OOSTRAND

het fundament voor de visie en dienen als toetsingskader voor (nieuwe) initiatieven. 1.

Wordt met dit initiatief voortgebouwd op de landschappelijke en stedenbouwkundige onderleggers?

2.

Vergroot dit initiatief de zichtbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van het water en de oevers?

3.

Draagt het initiatief bij aan verzorgde stadsranden en de aanpak van rommelige randen?

4.

Versterkt het initiatief het recreatieve netwerk op land en water?

5.

Draagt het initiatief bij aan aantrekkelijke en multifunctionele entrees?

6.

Draagt het initiatief bij aan het streven om meer te doen met het verleden?

7.

Worden met het initiatief zichtrelaties gerespecteerd, hersteld en versterkt?.

8.

Versterkt het initiatief de recreatieve (verblijfs)kwaliteit?

9.

Heeft het initiatief aandacht voor beeldkwaliteit?

10. Biedt het initiatief ruimte voor economische ontwikkeling en sociaal-economische vitaliteit? 11. Biedt het initiatief ruimte aan (nieuwe) initiatieven van onderop? 12. Draagt het initiatief bij aan het consequent duurzaam handelen gericht op de verduurzaming van de randen en een meer collectieve aanpak?

4

Totstandkoming uitvoeringsprogramma

Vanuit onder andere het participatieproces zijn meer dan

 De noordzijde is de monumentale stadsrand met een krachtig silhouet dat gekoesterd wordt. De huidige ‘looks’ van de camping (Tussen de Diepen) passen hier niet goed bij. De witte en lichte kleuren vallen uit de toon. Bovendien zouden er meer (openbaar toegankelijke) rietrijke en natuurlijke oevers moeten komen.  Op de zuidelijke kop van camping Tussen de Diepen moet een beeldbepalende stadsentree komen, die openbaar toegankelijk is. Gedacht kan worden aan gecombineerde voorzieningen voor boten (elektrische oplaadpunten, schoon en vuil water, horeca). Zo wordt dit knooppunt van land- en vaarroutes aantrekkelijker voor een grotere doelgroep.  Door twee dammen in het Zuiderdiep te vervangen voor lage bruggen, met doorvaart voor kano’s en sloepjes, ontstaat een nieuw vaarrondje richting het Giethoornse Meer.  Er is meer ruimte voor zonne-energie in de stadsrand.

150 ideeën verzameld voor de stadsranden. De verza– melde ideeën zijn groot en klein, groen en rijp en voor oud en jong. Het is niet mogelijk deze ideeën allemaal tegelijkertijd en op korte termijn tot uitvoering te brengen. Daarom is voor de periode 2014-2016 gekozen voor een

Zicht door de Sas naar de Kolk in Blokzijl

clustering en prioritering. De uitvoerings- en ontwikkelT O E K O M S T V I S I E S TA D S R A N D E N V O L L E N H O V E E N B L O K Z I J L | F E B R U A R I 2015

14

5

ame energieketen camping, zwembad en

Gemeente, waterschap

OP Duurzame energieketen camping, zwembad en 2-3-4-5-7-8-10-11-12 5 agrariërs

Camping Tussen de Diepen


Gemeente

Gemeente, grondeigenaren

Camping, zwembad,

rs

agrariërs

ng Tussen de Diepen voorzien van passende

Camping, zwembad, agrariërs

2-3-4-5-7-8-10-11-12

5

OP Camping Tussen de Diepen voorzien van passende Camping Tussen de Diepen 1-2-3-7-9-10-12 1-4-5 2015 e.v. identiteit (inpassen van recreatievoorzienigen)


1-2-3-7-9-10-12

1-4-5

OP Aanbrengen groen/blauwe afronding achterzijde 1-2-3-7-9-12 3-4-5 beeldverstorende nieuwbouw

Gemeente, grondeigenaren

1-2-3-7-9-12

3-4-5

Toekomstvisie stadsranden Vollenhove en Blokzijl

eit (inpassen van recreatievoorzienigen)

engen groen/blauwe afronding achterzijde

erstorende nieuwbouw

Gemeente, waterschap

2015

Gemeente 2014-2015

-

UP = Uitvoeringsproject

* soort project:

OP = Ontwikkelproject

ct:

Uitvoeringsproject

Ontwikkelproject



UP: Uitvoeringsproject



OP: Ontwikkelproject

Helder, hoe nu verder? De visie is inhoudelijk helder en door de gemeenteraad vastgesteld. Nu de praktijk nog. Al meer dan 150 uiteenlopende ideeën zijn tot nu toe verzameld. Alles in één keer uitvoeren lukt niet, dus zijn prioriteiten gesteld voor de periode 2014-2016. Ondernemers, particulieren, instellingen en samenwerkingsverbanden met ideeën die aansluiten bij de criteria en ambities van de stadsrandenvisie,Stadsrand Blokzijl vanaf de noordoostzijde melden zich bij plaatselijk belang of de gemeente. 20 Gezocht wordt naar partners of een koppeling Stadsrandenvisie Vollenhove en Blokzijl met bestaande projecten. De gemeente faciliteert. Misschien is nader onderzoek nodig, een vergunning, of moet een bestemmingsplan worden gewijzigd. Allemaal zaken die tijd en aandacht vergen. Verder wordt gekeken naar de financiën. Bijvoorbeeld in de vorm van subsidie, fondsen of giften. Concrete tips staan op de website van de gemeente Steenwijkerland (onder ‘kernen en wijken’). Zoals een aanvraagformulier voor Koppengeld, een handige checklist voor onderzoeken, procedures, financiering en een ‘routeboekje’ van het proces van plan tot uitvoering. Met andere woorden: what’s next? Met wie of welke instanties krijg je te maken? En wie spreek je daarvoor aan? Alles op een rijtje: dan is het tijd voor spijkers met koppen. De initiatiefnemer(s) is/zijn zelf verantwoordelijk voor een projectplan met planning en begroting. En vervolgens voor de uitvoering of de begeleiding daarvan.

1 40521 Colofon

Dit is een uitgave van de gemeente Steenwijkerland. Postbus 162 8330 AD Steenwijk telefoon 140521 www.steenwijkerland.nl [email protected]

Vormgeving en fotografie | Teresa Jonkman (bno) Februari 2015

Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

6


21

Samenvatting Hedendaags visitekaartje voor

Recommend Documents