Ruimte maken in 40 dagen Een online programma rond de vraag: tegen welke dingen in jouw leven wil je nee zeggen, om zo ruimte te maken voor een ja tegen wat er werkelijk toe doet?
sarine zijderveld papieren spiegel bv noldijk 3 - 2991 vh barendrecht 06 5352 6009
[email protected] www.papierenspiegel.nl kvk 24349555 iban NL21 ABNA 0406 5718 99
18 februari tot en met 5 april 2015
Dag! Fijn dat je meedoet aan het programma ‘Ruimte maken in 40 dagen’. In de periode van 18 februari tot en met 5 april (de vastentijd) krijg je elke dag een mailtje als impuls om stil te staan bij het ja en nee in je leven. Wat is vulling en wat is voeding? Wat leidt je af, wat verleidt je – en waar wil je je liever naartoe keren? Hoe ziet dat er in de praktijk uit? En voel je de lichtheid van ‘vallen en opstaan’, van steeds opnieuw mogen beginnen?
Laat je niet afschrikken door de omvang van dit document. Als je tijd en zin hebt, lees je het helemaal en dan hoop ik dat het je inspireert. Maar als je weinig tijd en zin hebt, kun je alleen de teksten in de kaders lezen; dan neem je in elk geval de belangrijkste dingen mee.
Inhoud van dit startdocument: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Inleiding Drie manieren om met dit programma om te gaan Suggesties voor je doen en laten: je eigen manier van vasten Een kijk op je bezinningsproces Weblog; ervaringen uitwisselen Een startopdracht (voor wanneer je maar instapt) Gratis Hoe verder
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
1
1. Inleiding Van oudsher zijn de veertig dagen voor Pasen de tijd om te vasten: door uiterlijk gedrag (niet of weinig eten) schep je innerlijk ruimte voor een nieuw begin. Het is bij uitstek een tijd om stil te staan en naar jezelf te kijken. Stiller worden, eenvoudiger worden, weer contact maken met wat je ten diepste beweegt. Dit kan te maken hebben met spiritualiteit en religie (‘re-ligare’ betekent letterlijk: opnieuw verbinden), en ook met concrete dingen zoals je tijdbesteding, leefwijze en prioriteiten. In onze moderne tijd kunnen we op veel verschillende manieren vasten. Het hoeft niet (alleen) in eten en drinken te zitten, het kan ook gaan om minder televisie kijken, minder met je smartphone bezig zijn of maar één keer per dag je mail doen. En, niet te vergeten: wat doe je met de ruimte die als gevolg van dat “nee” ontstaat? Waar zeg je bewust “ja” tegen, waar wil je meer van hebben, meer mee doen, jezelf meer mee voeden? Wanneer je op wikipedia.nl zoekt op ‘vastentijd’ vind je veel informatie en verdere links die je inzicht geven in de betekenis en symboliek van deze periode. Met het programma ‘Ruimte maken in 40 dagen’ wil ik je graag handreikingen bieden waarmee je deze tijd betekenisvol en inspirerend kunt laten zijn.
De opzet van ‘Ruimte maken in 40 dagen’:
Je krijgt elke dag een mailtje met bijv. een citaat, reflectievraag of een aandachtoefening. Elke zondag krijg je een mail die je laat terugkijken op de afgelopen week en vooruitkijken naar de komende. Na afloop van de veertigdagentijd krijg je een afsluitende reflectieopdracht. Je bepaalt zelf hoe intensief je met dit programma omgaat: o alleen lezen o erover schrijven o iets veranderen in je doen en laten De mailtjes bevatten verschillende onderdelen en je kiest zelf waar je wel of niet mee aan de slag gaat. Alle deelnemers krijgen dezelfde mailtjes; je hoeft dus geen variant te kiezen. Gedurende het traject kun je wisselen: de ene dag heb je misschien alleen tijd om het mailtje te lezen, de andere dag kun en wil je erover schrijven. Je kunt zonder problemen één of meer dagen overslaan. Je hoeft dan niets in te halen. Als je het leuk vindt, kun je wel terugkijken naar de dagen die je gemist hebt om te zien of daar iets bij zit waar je alsnog iets mee wilt doen. Het belangrijkste is: het programma is er voor jou, en niet omgekeerd. Het is geen huiswerk of ‘moeten’, maar een uitnodiging om op zoek te gaan naar wat voor jou werkt bij het maken van ruimte voor wat er echt toe doet.
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
2
2. Drie manieren om met dit programma om te gaan Je bepaalt zelf hoe intensief je deze veertigdagentijd wilt beleven: a. De lichte variant, LEZEN: momenten van inspiratie Je bekijkt het mailtje van de dag, staat er even bij stil, glimlacht misschien en gaat door met wat je aan het doen was. Zo verzamel je losse momenten van inspiratie. Je leest ze aan het begin of einde van de dag of als welkome onderbreking van je dagelijkse bezigheden. Dit zorgt ervoor dat je de veertigdagentijd meer bewust beleeft. En misschien is er ineens iets dat je raakt of waar je gedachten op blijven hangen. Dan kun je altijd nog gebruik maken van de schrijfsuggestie die in het mailtje gedaan wordt en zien of het schrijven je verdieping en inzicht brengt. b. De reflectievariant, SCHRIJVEN: een proces van in gesprek zijn met jezelf Je gebruikt het mailtje van de dag als aanzet om te schrijven over wat jou bezighoudt. Elk mailtje bevat – naast een citaat of een reflectievraag of een aandachtoefening – een korte schrijfopdracht, maar het programma is zo opgezet dat je die niet per se hoeft te maken. Je kunt dus zelf bepalen hoeveel en hoe vaak je wilt schrijven en je kunt zonder probleem één of meer dagen overslaan. Misschien vind je het leuk om een speciaal schrift of een losbladige map voor deze periode te gebruiken. >> Let op:
Je schrijft voor jezelf. Dit is dus geen cursus waarbij je teksten inlevert en er feedback op krijgt. Je krijgt ook geen teksten van anderen toegezonden.
De basis van het reflectieve schrijven bestaat uit twee dingen: a. Het gaat niet om het maken van een mooie of goede tekst, maar om het eerlijk opschrijven van je gedachten. Naar aanleiding van het mailtje komen er dingen bij je op, en die noteer je. Het is een momentopname. b. Meestal schrijf je in de vorm van een ‘sprintje’. Dat betekent: van tevoren kiezen hoeveel je gaat schrijven (bijv. 5 minuten of een A4-tje) en daarna je pen in beweging houden en opschrijven wat je denkt. Mijmeren op papier, en daarbij schrijf je iets sneller dan normaal. Als je even blokkeert, herhaal je steeds het laatste woord totdat er weer een nieuwe gedachte opkomt. Het is essentieel dat je niet pauzeert en corrigeert. Saskia de Bruin zegt er heel mooi over: je hebt modder nodig om goud te vinden. Wees dus niet bang om modder te schrijven, maar vertrouw op wat er in je opkomt. Pas achteraf kun je zien of ergens goud blinkt. Specifieke schrijftechnieken worden in de mailtjes uitgelegd zodra ze aan de orde zijn. Dit zorgt ervoor dat je niet steeds hoeft terug te grijpen op dit startdocument, want je krijgt in de mail de uitleg die je nodig hebt.
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
3
c. De gedragsvariant, DOEN EN LATEN: een proces van inkeer, omkeer en vallen en opstaan Dit is de meest intensieve variant, omdat je daadwerkelijk oefent met het veranderen van je gedrag. Zodra je met dit programma start (op 18 februari of misschien meld je je pas later aan) kies je jouw eigen ‘nee’ en ‘ja’ voor de periode tot aan Pasen, zondag 5 april. Je zegt tegen jezelf “ik wil ruimte maken door…” (iets niet te doen), en “ik wil ruimte maken voor…” (iets anders). Suggesties voor zo’n persoonlijke, moderne manier van vasten vind je in paragraaf 3. Het zijn maar ideeën, dus kies vooral je eigen weg en probeer niet teveel te willen. Vallen en opstaan hoort bij dit proces. Reflectief schrijven helpt er enorm bij, en daarnaast zijn de dagelijkse mailtjes natuurlijk een steun in de rug.
De mailtjes die je dagelijks krijgt, zijn meestal als volgt ingedeeld: 1. Inspiratie Een citaat, tekst, aandachtoefening of iets dergelijks. 2. Schrijven Een korte reflectieve schrijfopdracht. 3. Spiritualiteit Een stukje uit de bijbellezingen van de dag en/of een link naar die teksten, een gebedstip of iets dergelijks. 4. Informatie Een link naar dit startdocument, bedoeld voor mensen die pas na 18 februari instappen en dan alsnog deze informatie nodig hebben. Deze indeling maakt het gemakkelijk om te kiezen wat je wilt doen. Heb je weinig tijd, dan lees je alleen wat bovenaan de mail bij ‘inspiratie’ staat. En als je meer tijd hebt en een diepgaandere vastentijd aan het beleven bent, dan kun je iets extra’s doen met de opdrachten en tips die daaronder volgen bij ‘schrijven’ en ‘spiritualiteit’. Voel je vrij in je keuze. Elke dag biedt iets nieuws en je kunt mailtjes overslaan als dat zo uitkomt. Deze indeling zorgt er ook voor dat je je eigen interesse kunt volgen. Als je de vastentijd wilt gebruiken om tot geloofsverdieping te komen, dan zul je vooral iets hebben aan de onderdelen ‘spiritualiteit’ en ‘schrijven’. En als je meer praktisch/zakelijk bezig bent met de vastentijd, dan gaat je interesse uit naar ‘inspiratie’ en misschien ‘schrijven’. Mijn advies is: neem de hele inhoud licht op. Beschouw het dagelijkse mailtje als een boeket met allerlei bloemen; je plukt gewoon wat je aanspreekt en laat de rest in de vaas
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
4
3. Suggesties voor je doen en laten: je eigen manier van vasten Als je kiest voor variant C (iets veranderen in je doen en laten), maak je je eigen manier van vasten. Een paar ideeën ter inspiratie:
Plaats maken Je kunt een plek inrichten die past bij deze periode. Het kan een plek zijn waar je gaat schrijven, maar bijvoorbeeld ook een tafel (of een huisaltaartje) waarop je dingen plaatst die van betekenis zijn. Je kunt er gaandeweg ook dingen aan toevoegen, zoals iets wat je meeneemt van een wandeling of een kaartje van een tentoonstelling die je gezien hebt, de liturgie van een kerkdienst, een foto etc.
Lezen Je kunt je met lezen beperken tot één boek (of bijbelboek) en dat langzaam en vol aandacht lezen in deze periode. Het boek wordt dan een reisgenoot die je inspireert en perspectieven aanreikt voor je proces.
Rituelen Misschien vind je het mooi om een handeling te kiezen die past bij de betekenis die je aan deze tijd wilt geven en deze regelmatig te doen, eventueel dagelijks, bijvoorbeeld: o o
o o
o o o
stil zijn aan het begin en/of einde van de dag; een kaars aansteken met een bepaalde intentie voor jezelf en/of voor anderen (je kunt een namenlijstje maken van mensen die je met je mee wilt dragen en elke dag in het bijzonder aan één iemand denken); een buiging maken met iemand of iets in gedachten en/of in een bepaalde richting (naar de opkomende zon, naar een ikoon, etc.); een korte (gebeds-)tekst uitspreken aan het begin of einde van de dag; als je intensief bezig wilt gaan met je gebedsleven, kun je via www.ignatiaansbidden.org dagelijkse mailtjes daarvoor krijgen, wellicht maakt dat een mooie combinatie; je bureau opruimen aan het begin of einde van de dag; je radio niet aanzetten in de auto; niet naar je iPod/iPhone luisteren in de trein – of juist wél bepaalde muziek maken of afspelen; je lunch niet zittend aan je bureau eten terwijl je doorwerkt, maar gezellig met een collega of in stilte buiten.
Omkeren Een tijd van bezinning is vaak ook een tijd van bekeren, in de zin van omkeren. Kijken of je nog op de goede weg loopt en zonodig je koers bijstellen. Wat kun je qua gewoontes doen of laten dat jou helpt en opbouwt in deze tijd? Laat het niet te moeilijk zijn, maar ook niet te makkelijk. Benedictus, stichter van een kloosterorde 1500 jaar geleden, zegt hierover: het moet iets van je vragen, maar niet zoveel dat het onhaalbaar wordt, want dan demotiveert het je. Dus beter twee dingen die je kunt volhouden en die jou inspireren en energie geven dan tien dingen die maar half lukken en waarover je innerlijk ‘gedoe’ krijgt.
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
5
Vraag jezelf eens af wat jou helpt ruimte te maken voor wat er echt toe doet. En denk dan niet alleen aan dingen die je van jezelf niet zou ‘mogen’, maar vooral ook aan dingen die je leuk lijken en waar je graag meer tijd voor zou hebben. Nú is de tijd om er tijd voor te maken, hier is je kans Bijvoorbeeld: Ruimte maken door…
Ruimte maken voor…
-
-
-
een bepaalde tijd per dag/week stil zijn een bepaalde tijd per dag/week alleen zijn geen of minder televisie kijken de radio niet aanzetten in de auto beperken van mail en internet, bijv. twee keer per dag één dag per week computervrij je telefoon niet naast je bed hebben, eventueel een ouderwetse wekker kopen iets vroeger op te staan een bepaalde periode zonder sociale media geen krant lezen jezelf in het lezen beperken tot één boek geen of minder afspraken in de avond of in het weekend niet snoepen geen koffie of alcohol drinken opruimen, dingen weggeven zuinig leven, niets of weinig kopen taken die niet wezenlijk zijn stoppen, verkleinen of overdragen
-
iets doen dat jouw spiritualiteit stimuleert iets doen dat jouw creativiteit stimuleert (tekenen, kleuren, fotograferen, werken met klei) stilte, schrijven, mediteren en/of lezen elke dag of een bepaald aantal keren per week wandelen, fietsen of sporten gezond en lekker koken, bijzondere gerechten maken vroeger naar bed gaan (proberen te) herstellen: spullen repareren, relaties en/of jezelf herstellen dingen doen met aandacht en behoedzaamheid iets doen voor of met anderen iets maken voor anderen (opnieuw) inrichten/aankleden van een ruimte die belangrijk voor je is voorrang geven aan taken die wezenlijk zijn of deze vergroten c.q. jouw rol daarin vergroten
4. Een kijk op je bezinningsproces Als je kiest voor variant B (reflectief schrijven) en/of variant C (doen en laten), kies je in feite voor een bezinningsproces. Het helpt dan om van tevoren kaders voor jezelf te scheppen. Net zoals je bij een retraite voor een bepaalde tijd op een bepaalde plaats verblijft (of ernaartoe reist), zo is ook deze bezinningsperiode gebaat bij duidelijkheid over het proces. Want door afspraken met jezelf te maken over het proces, geef je meer ruimte aan de inhoud die kan ontstaan. Simpel gezegd: je onderhandelt ook niet elke avond met jezelf of je je tanden zult poetsen. Als je dat wel zou doen, zou het geen eenvoudige handeling meer zijn, maar zou het elke avond een innerlijk gedoe worden (en je tanden worden daar niet schoner van). Tips:
Bepaal wat voor jou als vastentijd geldt. Dat is minder logisch dan het lijkt, want de tijd tot Pasen bestaat in feite uit meer dan 40 dagen. Traditiegetrouw wordt op zon- en feestdagen niet gevast. Kies dus van tevoren hoe je daarmee wilt omgaan: wil je jouw vorm van vasten op die dagen wel of niet voortzetten? Als er een vakantie in de veertigdagentijd valt of als er verjaardagen zijn,
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
6
wat wil je dan met jezelf afspreken? Of misschien wil je één bepaalde dag per week vasten, als dat al uitdaging genoeg voor je is.
Praat, indien van toepassing, met je huisgenoten, vrienden en/of collega’s over wat je aan het doen bent. Maak afspraken en regel ruimte en privacy waar nodig, bijvoorbeeld met betrekking tot wat je schrijft.
Het zal een tijd zijn van vallen en opstaan; dat hoort bij de reis die je maakt en bij de oefening die het van je vraagt. Het woord ‘discipline’ hoort niet voor niets bij het woord ‘discipel’, leerling. Het is een tijd van training van jezelf, een tijd van blijven proberen en oog hebben voor de waarde van de weg die je hiermee gaat. Het is een oefening in aandacht en liefde voor jezelf en voor wat/wie/Wie wezenlijk is. Dit betekent ook dat je jezelf niet met een hard oordeel, maar met mildheid op het goede spoor zet, zo vaak als dat nodig is. Dat is geen falen, dat is je steeds opnieuw richten naar de bronnen die voor jou van waarde zijn.
Ik garandeer dat de dagelijkse mailtjes je teveel gaan worden. Dat je de neiging krijgt ze ongeopend weg te gooien – en dat je dat ook echt gaat doen. Of dat je ze alleen maar opent om ze snel op te slaan “voor later”. Omdat je oprecht van plan bent er “later” nog iets mee te doen. Ik begrijp dat helemaal! Ze zeggen niet voor niets: ‘we teach what we need to learn’. En ik begin natuurlijk niet voor niets aan een programma rond dit thema ;-) Maar ik roep jou en mezelf op om licht te reizen. Dat betekent: o proberen in elk geval iedere dag het mailtje te lezen, ook al heb je geen tijd om er verder iets mee te doen; o mailtjes van voorbije dagen niet inhalen, maar loslaten: meebewegen met de tijd, want gisteren komt niet terug en morgen is er nog niet, dus je doet het met vandaag; o niet uit te lopen door mailtjes te bewaren en later te doen: Pasen komt op 5 april, DV, dus dan mag je klaar zijn; o opdrachten naar (letterlijk) hartenlust te veranderen, uit te breiden, in te korten, te negeren, te herhalen – net wat past bij je proces; o niet op te geven en steeds weer opnieuw te beginnen als je verlangen daarom vraagt; o vriendelijk, onderzoekend en lerend naar jezelf te kijken: letten op wat lukt en werkt, daar blij mee zijn en er meer van doen.
5. Weblog; ervaringen uitwisselen Gedurende de looptijd van het programma en nog enige tijd erna is een weblog beschikbaar om ervaringen en tips uit te wisselen. Op dit moment is de technische kant nog niet helemaal duidelijk, dus de uitleg over dit weblog volgt zo spoedig mogelijk in een apart document. NB: Je hoeft niets met het weblog te doen; de mailtjes zijn in principe voldoende. Het weblog is alleen bedoeld als manier om contact te hebben met andere deelnemers als je dat wilt. Onderling contact kan leuk en behulpzaam zijn.
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
7
Je kunt natuurlijk ook samen met vrienden of collega’s een groepje vormen en af en toe rond dit thema ‘Ruimte maken’ bij elkaar komen om te schrijven of te praten over het nee en ja in jullie leven. Bespreek bijvoorbeeld waarom je aan dit programma meedoet, welke citaten of opdrachten je iets brengen en wissel uit wat werkt bij het maken van heilzame keuzes. Als je handreikingen wilt voor dergelijke groepsbijeenkomsten, kun je altijd contact met me opnemen.
6. Een startopdracht (voor wanneer je maar instapt) In elk mailtje zal een link staan naar dit startdocument. Op die manier krijgen mensen die later instappen alsnog de nodige informatie. Om diezelfde reden geef ik hier alvast de eerste opdracht:
Startopdracht Of je nu meteen vanaf de start op 18 februari meedoet of dat je later instapt, de vraag voor jouw eerste dag is als volgt:
Zoek een voorwerp of afbeelding als symbool van jouw motivatie om aan dit programma mee te doen. Misschien weet je precies waarom je meedoet en heb je er een concreet plan mee, maar dat hoeft niet. Het kan ook nieuwsgierigheid zijn of een vaag verlangen waar je nog geen woorden voor hebt. Hoe dan ook, zoek intuïtief een voorwerp of afbeelding die iets laat zien van jouw motivatie en verlangen.
Schrijf er iets over op: wat zegt dit voorwerp/deze afbeelding, waarom deze keuze, welke associaties heb je erbij?
Zet het voorwerp of de afbeelding op een plek die jij passend vindt. Waar en wanneer wil je ernaar kunnen kijken?
7. Gratis Graag stel ik dit programma aan zoveel mogelijk mensen ter beschikking. Ik geloof dat het een mooi en zinvol thema is waar je veel aan kunt hebben. Ik gun het ook aan mensen voor wie kosten een bezwaar zouden zijn. Daarom dus gratis, onder het motto: geniet ervan, verrijk jezelf en je omgeving ermee. En, net als bij Wikipedia, mocht je er toch een bedrag(je) naar keuze voor over hebben, dan kun je dat overmaken en ben ik je er dankbaar voor. De bankgegevens zijn: NL21 ABNA 0406 5718 99 ten name van Papieren Spiegel BV, graag met vermelding van ‘Ruimte maken’ en je naam. Voel je vooral niet verplicht.
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
8
8. Hoe verder Als je vragen hebt, kun je ze stellen via het (komende) weblog of via mail of telefoon. Ik wens je toe dat je in deze bijzondere tijd gezegend wordt met innerlijke rust en ruimte, inspiratie, creativiteit en een nieuw begin in datgene wat voor jou belangrijk is. Dat we een vruchtbare tijd met elkaar mogen beleven! Hartelijke groet,
Sarine Zijderveld Barendrecht, 14 februari 2015
Sarine Zijderveld Papieren Spiegel bv Noldijk 3 2991 VH Barendrecht mail: telefoon: twitter: facebook:
[email protected] 06 5352 6009 @papierenspiegel sarine zijderveld
Aanmelden voor dit programma blijft mogelijk gedurende de hele periode tot Pasen. Nieuwe deelnemers krijgen een link naar dit startdocument en maken dan vanzelf een kortere variant. Aanmelden gaat via het inschrijfformulier op de website: http://www.papierenspiegel.nl/portfolio-item/ruimtemakenin40dagen/
foto: www.sxc.hu, bernadg
© 2015, Sarine Zijderveld, www.papierenspiegel.nl
Ruimte maken in 40 dagen
9