Ruggespraak. 8 Spunta en Annabelle zijn de grootste rassen op Cyprus. 16 Potato Days 2012 Een Gouden avond

Ruggespraak

4 8 Spunta en Annabelle zijn de grootste rassen op Cyprus 16 Potato Days 2012 Een Gouden avond

4 Aalt Dijkhuizen:

‘Trots op onze agri- en foodsector’

Relatiemagazine van HZPC • jaargang 14 • nummer 4 • december 2012

voorspraak

Meer erkenning voor onze sector De

aardappelhandel

en

-teelt staan in principe los van

enige

economische

ondersteuning vanuit de overheid. Hiermee staat de handel ook wat los van de politiek. Op zich is dat heel mooi, want de politiek is wispelturig en daardoor is het ook moeilijk om er goed beleid op te maken. De huidige Nederlandse regering is met een regeerakkoord gekomen en daar staan wel zaken in die ons raken.

Bij het lezen van het akkoord werd ik positief gestemd over de zinnen in een van de eerste hoofdstukken. Het kabinet schrijft: “De agrarische sector is een belangrijke economische motor. Nederland is de tweede exporteur van agrarische producten ter wereld.” Daarom pleit de regering onder andere voor de borging van publieke belangen en ruimte voor vernieuwing. Het is heel bemoedigend dat onze sector hier zo duidelijk wordt erkend. Vervolgens constateer ik:

• Ruggespraak

a. Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I) wordt omgezet in een ministerie van EZ. In een korte periode is de L opgeslokt door EZ. Dat lijkt een cosmetisch verhaal, maar dat is het niet. Dit betekent duidelijk dat de land- en tuinbouw minder aandacht krijgen. We hebben geen minister meer voor Landbouw en ook niemand die zich in het buitenland minister mag noemen.

2

Onze sector zou graag hebben gewild dat tijdens het recente staatsbezoek aan Turkije gesproken werd over de importeisen van Turkije voor zaaizaad en pootgoed. Turkije verhoogt nu sterk de importbelasting op pootgoed en sluit later waarschijnlijk haar grenzen volledig. Hier had een minister van Landbouw moeten spreken. Maar een Turkse minister praat wel met een Nederlandse minister, maar niet met een staatssecretaris. Onze minister van EZ en zijn staf zijn niet echt thuis in de ingewikkelde regels van levend materiaal. Het gevolg is dat tijdens dit staatsbezoek niet is gesproken over het sluiten van de grenzen voor ons pootgoed!

b. De product- en bedrijfschappen worden opgeheven. Een onderzoeksproject als het Erwinia-project is volledig gefinancierd uit product- en bedrijfschapsheffingen. Dat kan uiteraard ook op vrijwillige basis. Maar zodra een paar partijen niet mee willen doen omdat het hen op dat moment niet goed uitkomt, is het collectieve element verdwenen en wordt het heel lastig om sectorbreed dergelijke projecten uit te voeren. De product- en bedrijfsschappen hebben het Erwinia-project opgepakt omdat de overheid hier niet in wilde participeren. Dus we hoeven niet te verwachten dat de overheid, die de taken van de schappen gaat overnemen, dergelijke projecten gaat overnemen. Als brancheorganisaties het kunnen overnemen, is het heel mooi. Er zijn vele fytosanitaire zaken geborgd via de schappen. Ik hoop van harte dat de overheid deze taken serieus gaat oppakken. Het grote onderscheid van de agrarische sector ten opzichte van andere economische sectoren is dat we met levend materiaal werken. Af en toe moet je maatregelen nemen tegen het belang van een individu ten bate van de gehele sector. Daar is soms centrale sturing voor vereist. Maar zal EZ dat gaan doen? c. In het verlengde van het bovenstaande is de regering ook kritisch over de Zelfstandige Bestuursorganen (ZBO’s). ZBO’s kunnen snel inspelen op de veranderingen en praktijkmensen sturen mee. In de land- en tuinbouw verandert er veel van het ene op het andere seizoen door externe omstandigheden. We willen graag flexibel kunnen opereren. Een organisatie als de NAK kan dat. Als de NAK echt een verlengstuk van het ministerie wordt, zonder inbreng van de betrokkenen, zal die flexibiliteit verdwijnen. d. Positief is de uitspraak dat er extra geld komt voor fundamenteel onderzoek in onze Topsector. Dat zijn wel sigaren uit eigen doos. Netto zal er minder geld naar fundamenteel onderzoek gaan, maar de korting zal minder zijn dan in andere sectoren. We weten hoe belangrijk fundamenteel onderzoek is voor de vernieuwing op lange termijn. De land- en tuinbouw, en eigenlijk de totale voedselindustrie, krijgt veel belangstelling. Dat is begrijpelijk in economisch lastige tijden. Het is de sector die goed overeind blijft in een periode van laagconjunctuur. Mensen willen er weer graag werken, investeerders zoeken beleggingen in deze sector, agrariërs hebben weer vaker een opvolger op het bedrijf. Het is ook een sector om echt trots op te zijn. Het is een primaire sector die essentieel is voor de wereldvoedselvoorziening in de komende decennia. De Nederlandse agrarische sector is bijzonder sterk ontwikkeld en bezit bijzonder veel kennis. Dat Nederland de tweede exporteur is, betekent dat er heel veel waarde wordt gecreëerd op een klein stukje van de wereld. Ik hoop dat alle ambtenaren van EZ, die nu zonder L op hun naamkaartje verder moeten, dit heel goed begrijpen. Gerard Backx

In deze Ruggespraak 4

‘Trots op onze agri- en foodsector’



Interview Aalt Dijkhuizen, voorzitter rvb Wageningen UR

7

College van telers

8

 eelt in beeld - T internationaal Spunta en Annabelle zijn de grootste rassen op Cyprus

20 D  e wereld van jongeren 21 ‘Held van de smaak’

4

22 Uit de markt 24 R  ompertjes 2012, kids en meer

8

26

26 E  en dag uit het leven van Jaap Mazee

12 V  arkens in flats en voedsel uit de 3D-printer Interview met trendwatcher Adjiedj Bakas

12

29 M  oist and jummy muffins and ...

29

26 Nieuwe medewerkers

15 T  erugblik: Interpom 2012 16 Potato Days Een Gouden avond

20

31 Agenda 16

32 Kerstrecept

32

HZPC in top 500 bedrijven Het weekblad Elsevier toonde in nummer 47 van 24 november 2012 een nieuwe top 500: het Nederlandse bedrijfsleven gerangschikt naar brutoomzet. De lijst wordt aangevoerd door ‘grote jongens’ als Shell, Vitol en ING Groep, om maar een paar te noemen.

Gerard Backx voorzitter van Plantum Tijdens de algemene ledenvergadering van Plantum op 23 september is Gerard Backx voor de komende drie jaar benoemd tot voorzitter van deze branchevereniging voor bedrijven uit de sector plantaardig uitgangsmateriaal. Plantum behartigt de belangen van haar leden en treedt namens de sector op als gesprekspartner voor overheden en belangengroeperingen. Daarnaast functioneert Plantum als initiator van nieuwe ontwikkelingen en vraagbaak voor bedrijven. Onderdeel van Plantum is de campagne Major Earth, die gericht is op jongeren. Daarover meer op pagina 20.

Interessanter voor de Ruggespraaklezer is om de sector Landbouw, in groene balkjes, eens nader onder de loep te nemen. De eerste ‘groene’ naam die op de lijst prijkt is Forfarmers Group op plaats 58 met een omzet van 5.231 miljoen euro. Daarna is het lang stil, maar dan komt op plaats 249 AVEBE (omzet 578 miljoen euro). De derde en vierde plaats van deze groene ranglijst worden ingenomen door respectievelijk plaats 301 de Drents Overijsselse Coöperatie (DOC) Kaas (omzet 451 miljoen euro) en plaats 314 de Zuidelijke Aan- en Verkoopvereniging (omzet 426 miljoen euro). Vervolgens op plaats vijf en zes, respectievelijk plaats 368 Veehandel M.A. van Rooi (omzet 331 miljoen euro) en op 377 Paridaans en Liebregts Veehandel (omzet 321 miljoen euro). Het gaat natuurlijk om plaats zeven in de serie landbouw, daar prijkt op nummer 414 HZPC Holland (omzet 290 miljoen euro). Heiploeg, nummer acht, bekend van de garnalen, staat op plaats 416 met een omzet van 286 miljoen euro. De plaatsen negen tot en met elf worden ingenomen door AgruniekRijnvallei (224 miljoen euro) op plaats 486, Rijk Zwaan Zaadteelt en Zaadhandel (222 miljoen euro) op plaats 489 en de hekkesluiter is Van Rijn Group (222 miljoen euro) op plaats 490. Nummer zeven van de elf geplaatste bedrijven in de sector landbouw, da’s niet slecht.

3

inte r v iew

‘Trots op onze agri- en foodsector’ In september kreeg Aalt Dijkhuizen, voorzitter van de raad van bestuur van Wageningen UR, flink wat kritiek over zich heen. Bij de opening van het academisch jaar stelde hij dat de landbouw intensiever en efficiënter moet worden om te kunnen blijven voorzien in de toenemende vraag naar voedsel. De tegenstanders spuiden kritiek, maar Dijkhuizen werd er niet anders van. Hoogste tijd om uit de eerste hand te horen hoe de vork nu in de steel zit.

• Ruggespraak

Fotografie: Bas Westerbeek - Photography and Images

4

Afgelopen weekend was hij nog in Turkije. Dit bezoek ligt hem nog vers in het geheugen, dus de energieke Dijkhuizen begint vol enthousiasme zijn relaas. “Food en agri zijn wereldwijd hot items en Nederland is hierin wereldkampioen. Wij beseffen in Nederland niet goed hoe belangrijk dit is en hoe trots we mogen zijn op onze food- en agribusiness! We hebben hier enorm veel kennis en we produceren het efficiëntst van allemaal.” Dijkhuizen maakt zich echter wel zorgen of we alert genoeg zijn. “De food- en agrisector wordt wereldwijd steeds sterker. Niet alleen overheden, maar ook particulieren willen investeren in food. Om terug te komen op Turkije; een van de drie grootste bedrijven in Turkije, groot geworden in banken, tv-stations, auto-importen en onroerend goed, wil nu een food- en agridivisie opzetten. Zij zien duidelijk de potentie en het belang van deze sector. Want de wereld zit niet stil! Denk je dat ze in Turkije, India of Brazilië gaan zitten wachten tot wij weer met een nieuwe innovatie komen? Nee hoor, als het te lang duurt zoeken ze het elders of gaan ze er zelf mee aan de gang!”

Dijkhuizen is jarenlang hoogleraar geweest in Wageningen, maar maakte in 1998 de overstap naar het bedrijfsleven bij Nutreco. Dat beviel hem bijzonder goed, maar toen hij in 2002 gevraagd werd voor zijn huidige functie, was de keuze vrij vlot gemaakt: “Ik ben toch een echte Wageninger.” En wat doet een voorzitter van de raad van bestuur zoal? “Primair is dat het dagelijkse management, oftewel zorgen dat de organisatie goed draait. Ik ben veel op reis, maar gelukkig voorzien van alle moderne communicatiemiddelen. Ik kan dus eigenlijk overal aan het werk en nauw contact houden met de mensen. Dat geeft mij de vrijheid om buiten de deur te zijn en veel mensen te ontmoeten. Want buiten de deur gebeurt het, in de praktijk van alledag. Zo heb ik ook Gerard Backx leren kennen op een reis naar China en als het nodig is, weten we elkaar dan ook te vinden. Ik ben eindverantwoordelijk voor de organisatie en het gaat daarbij eigenlijk om drie hoofzaken: één is het bepalen van de strategie en zorgen dat die wordt uitgevoerd, twee is de positionering in

de buitenwereld, dus ik doe veel aan communicatie en netwerken, en drie is zoals gezegd de interne aansturing. Wageningen UR bestaat uit twee onderdelen, Wageningen University en de Stichting DLO, met elk ongeveer 3.000 medewerkers. De Stichting DLO (red.: waar onder andere LEI, PPO en PRI onder vallen) is een contractresearch-organisatie, een organisatie die haar opdrachten uit de markt moet halen. Dat betekent dus veel aandacht voor acquisitie en voor een juiste uitvoering. Iedere tiende werkdag hebben we de financiële cijfers van de hele organisatie beschikbaar, waarna ik maandgesprekken voer met de betrokken managing directors, waar-

‘Cisgenese is een ontwikkeling met geweldige perspectieven’ bij we kijken naar waar het efficiënter en beter kan. Ik ben iemand die qua management heel kort op de bal speelt. De universiteit is wat dat betreft iets robuuster. Het salaris van het vaste personeel komt uit overheidsfinanciering voor het geven van onderwijs. Voor je onderzoek moet je wel de markt op. Ik ben er ontzettend blij mee dat we zo gegroeid zijn in het aantal studenten. Van circa 400 nieuwe aanmeldingen van Nederlandse studenten eind jaren ’90 naar rond 1.500 nu. En samen met de buitenlandse studenten zelfs zo’n 2.300 per jaar.” En Dijkhuizen is trots op de studenten van tegenwoordig. “Het zijn zeer ondernemende en positief ingestelde mensen. Internationaal georiënteerd ook, ze communiceren gemakkelijk en er zit een enorme drive in!” De landbouw moet intensiever heeft u gezegd, waarom? “Over 40 jaar zijn er zo’n 2 miljard meer mensen te voeden op de wereld. Daarnaast gaan mensen in opkomende economieën steeds meer vlees en zuivel consumeren. Om aan deze vraag te kunnen voldoen, zal de voedselproductie per hectare moeten verdubbelen. Als er 2 miljard mensen bijkomen, moet je zorgen dat je zo efficiënt mogelijk produceert op de beschikbare grond. De aarde wordt nu eenmaal niet groter en al die extra mensen moeten ook nog eens ruimte hebben om te wonen, werken en recreëren. Botst dat niet, intensief en duurzaam? “Duurzaam vind ik een kreet die door iedereen anders uitgelegd wordt. Ik spreek liever over de factoren die hierbij spelen: zoals winstgevendheid, efficiënt omgaan met grondstoffen en zo schoon mogelijk produceren. En daarbij natuurlijk nog de sociaal-menselijke factor in het oog houden. Het gangbare systeem is helemaal niet slecht, integendeel. Uit onderzoek blijkt juist dat hoogproductief en intensief produceren per kg product de minste ruimte nodig heeft, de minste grondstoffen vraagt en de minste uitstoot aan broeikasgassen geeft.” Dijkhuizen vervolgt: “Je moet produceren waar je dat het efficiëntst kunt doen. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat je grondstoffen uit Brazilië haalt, hier produceert en het eindproduct weer exporteert. Dit kan efficiënter zijn in uitstoot, grond- en grondstofgebruik dan wanneer alles lokaal gedaan wordt. Je moet er voor oppassen alles regionaal te willen hou-

den. Dan heb je weliswaar het transport uitgeschakeld, maar als je maar de helft van de opbrengst realiseert, heb je uiteindelijk dus veel meer grond en grondstoffen nodig om dezelfde hoeveelheid voedsel te produceren.” Om toch terug te komen op de heersende discussies. De bekende ‘plofkip’, is dat niet een beetje zielig en wat moeten we daar dan mee? Dijkhuizen is zelf een boerenzoon en herinnert zich nog wel momenten wanneer koeien of kalveren van het bedrijf af gingen. “Dat is even een moeilijk moment, maar hoe je het ook wendt of keert, er komt altijd een eind aan het leven van een dier. Mensen willen vlees eten, dat is nu eenmaal zo. Je moet oppassen dat je geen menselijke gevoelens projecteert op een dier. Natuurlijk moet je een goed niveau van welzijn handhaven, maar meet dit objectief vanuit het dier, niet vanuit menselijke emotie. Er wordt wel veel gezegd over die kip, maar als je ze buiten laat lopen is er meer kans op ziekten en een grotere kans op dioxine in de eieren. Een vleeskip met meer ruimte en tragere groei is beter voor het welzijn, maar heeft meer voer en ruimte nodig en zorgt daardoor voor meer uitstoot aan broeikasgassen. Laat de consument de eerlijke feiten zien en laat ze zelf de afweging maken.” U geeft aan dat de Nederlandse landbouw een hoog niveau van efficiëntie en duurzaamheid heeft, maar dat we moeten zorgen dat we deze voorsprong blijven behouden. Welke ontwikkelingen ziet u op ons afkomen? “Neem de aardappel, een zeer belangrijk gewas waarmee ook bij ons veel projecten lopen. De huidige technieken, zoals bijvoorbeeld cisgenese, bieden een geweldige mogelijkheid om de rassen snel en efficiënt te verbeteren. In feite doe je daarmee hetzelfde als bij gewone rasontwikkeling, maar je kunt het beter sturen en sneller voor elkaar krijgen. Met nieuwe technieken kun je misschien ook een doorbraak forceren met betrekking tot phythophthora. Minder ziekte, meer opbrengst! En hé!”, gaat Dijkhuizen enthousiast verder, “dat is weer goed voor minder grond en grondstoffen, minder uitstoot aan broeikasgassen, minder bestrijdingsmiddelen en een betere kwaliteit van je product!”

‘Kom niet aan Prins Willem Alexander en Prinses Máxima!’ Ook in precisielandbouw is nog veel te halen volgens Dijkhuizen. “Kennis verzamelen en dit gebruiken voor de juiste toediening van bijvoorbeeld bemesting en gewasbeschermingsmiddelen, waardoor je een hogere productie krijgt. Meer met minder, zoals we dat noemen. We hebben steeds betere sensoren, satellieten die de informatie doorgeven en smartphones en tablets om de informatie waar ook ter wereld te ontvangen. Dat is dus allemaal geen probleem meer. Ik denk dat die informatietechnologie de komende 10 tot 20 jaar de wereld op z’n kop zal zetten, ook in de food- en agrisector.” Volgens Dijkhuizen is dat de kracht van Nederland: “Als wij dit soort kennis ontwikkelen en >>

5

c o llege va n tele r s >> toepassen, kunnen we er zelf van profiteren en het vervolgens ook exporteren waarmee we voorop blijven lopen in de wereld. Gelukkig zie ik heel veel goede ondernemers die dit oppakken.” U heeft ook een column geschreven in het nieuwe boek van Trendwatcher Adjiedj Bakas: ‘The future of food’. In het boek worden wat vergaande voorspellingen gedaan zoals groente-flats en vlees uit de printer. Moeten we daar serieus rekening mee houden? Dijkhuizen heeft zo zijn bedenkingen. ”Ik vind het wel goed om vijf stappen vooruit te denken. Dat geeft stof tot nadenken en je vraagt je af; zullen we zover komen? Vervolgens moet je snel met beide benen terug op de grond en dan stap voor stap ontwikkelen en kijken of je de goede richting op blijft gaan.” Hoe ziet u de rol van de Nederlandse aardappelsector? “Wereldwijd speelt de aardappel nu al een grote rol en ik zie dat er internationaal veel belangstelling voor is. Duidelijk een gewas met groeipotentie. Als Nederlandse aardappelsector moeten we voorop blijven lopen. Ik zeg altijd: elk probleem waar we tegenaan lopen moet je omzetten in een kans. Oplossingen vinden en te gelde maken.”Wageningen UR heeft veel projecten op het gebied van aardappelen, waarbij volgens Dijkhuizen de samenwerking met het bedrijfsleven van groot belang is. Ook HZPC heeft diverse projecten lopen, waaronder op het gebied van de cisgenese. “Kennis ontwikkelen en toepassen en samenwerken waar het elkaar past, dat is van groot belang voor de hele food- en agrisector.” U komt Prins Willem Alexander en Prinses Máxima nog wel eens tegen? “Ja regelmatig. De Prins houdt zich veel bezig met watermanagement en Prinses Máxima met voedselproductie, dus we hebben veel contact met hen. Dit weekend heb ik ze nog

ontmoet in Turkije en volgende week zijn we op werkbezoek in Brazilië. Food en agri zijn ook daar belangrijke onderwerpen. Ik spreek er op een symposium over wereldwijde voedselproductie wat Máxima zal afsluiten.”Vol vuur gaat Dijkhuizen verder: “Ze zijn beiden enorm goede ambassadeurs voor Wageningen en voor Nederland. Wij onderschatten

‘We beseffen onvoldoende hoe trots we mogen zijn op onze agri- en foodsector’ vaak het belang van de verbindingen die zij kunnen leggen in landen wereldwijd en op hoog niveau. Het zijn echt mensen van deze tijd en ze stralen een geweldig enthousiasme uit. Dat heeft een enorme impact. Waar zij komen merk ik dat er meer deuren open gaan voor Wageningen UR en voor Nederlandse bedrijven. Echt, kom niet aan Máxima en Willem Alexander!” Heeft u nog en boodschap voor onze lezers? “Mijn boodschap zou zijn: kijk naar de kansen! Laten we elkaar niet in de mineur drukken van ‘oh dit kan niet en dat kan niet’, de wereld ligt aan onze voeten. Zeker, het is niet altijd gemakkelijk, dat besef ik, maar food en agri heeft geweldig veel kansen! Zijn volgende afspraak zit alweer te wachten, maar Dijkhuizen neemt vrolijk de tijd om in de koude buitenlucht op de foto te gaan. Aardappelen in de hand en de moderne gebouwen van Wageningen UR op de achtergrond. Kennis en de aardappel; we gaan een geweldige toekomst tegemoet! Annemarie Blitterswijk

Uitdagingen Zo’n 33 jaar geleden hadden wij een ‘Future Farmers of America’ student een weekje in het gezin. Goed voor je Engels en erg leuk. Van de gesprekken met hem is één citaat mij bijgebleven: ”There is no such thing as problems, there are only challenges!” Typisch Amerikaanse houding, ok, er is iets wat me plaagt, maar ik ga er dan wel mee aan de slag! Ik moest hieraan denken op een voorlichtingsavond over de Erwinia-problematiek. Deze bacterie kost de keten veel geld en frustratie, maar wat kunnen we er nu nog méér aan doen? De NAK heeft met de PCR-toets een hulpmiddel ontwikkeld, een grove bezem waar een paar plukjes haar in ontbreken. We zullen hiermee komend seizoen in het veld onze ervaringen opdoen en de waarde van deze toets proberen te bepalen. HZPC op haar beurt is op dit moment druk doende het beste uitgangsmateriaal te reserveren voor uitplant waarbij behalve de NAK-cijfers ook de waarnemingen in het veld van teler en buitendienst meegewogen worden.

De resultaten van het Erwinia-onderzoek worden trouwens binnenkort op kennisakker.nl geplaatst, dan kunt u het thuis nog eens nalezen. Het college wenst u een voorspoedig vervolg van het sorteerseizoen en de beste wensen voor het nieuwe jaar. Tammo Schreuder, secretaris

Daarnaast wil HZPC het aantal veldgeneraties verder inkorten. In combinatie met een bredere basis van uitplantmateriaal zal dit moeten leiden tot minder bacterieproblemen. Dan wij als telers. Het Erwinia-project heeft ons geen simpele oplossing gebracht. Wel is er meer kennis verworven, zijn indicaties van risico-omstandigheden in kaart gebracht en adviezen geformuleerd. Het is onze eigen verantwoordelijkheid wat wij hiermee gaan doen op onze bedrijven. Tot slot zijn er nog bacteriën waar wij absoluut 100% vrij van moeten blijven. Om dit te borgen is een hygiëne protocol ontwikkeld. Op de TIB’s

6

heeft u daarvoor zelfs nog verbeterpunten aangewezen, die ook toegepast zullen gaan worden. Belangrijk gegeven is dat we als sector nu kiezen voor een duidelijke aanpak. Dat verandert problemen in uitdagingen…

opname van het ondere foto. Zoals deze zolder’ bij HZPC een bijz ‘op je vind toe en was er toen af al Zo Jongerencollege blematiek? In elk gev sprake van de Erwinia-pro al n toe er s Wa verzekerde 9. zelf 193 ep jongerencollege uit erd. Wat rest is een gro miniknollen geproduce n gee ook er n is er van die t rde Wa we t. geen PCR-toets en ook, in de camera kijk stig, een beetje hautain ern , pak het hebben ze in en jes wd net , jonge mannen die rleefd? Zijn ze getrou ze allemaal de oorlog ove ben Heb en? leest een om ien gek sch cht mis jonge mannen tere nog net kunnen. Of ende? Dat zou misschien rlev ove l over een esta nog me n er Is gaa n kinderen gekregen? of opa... Boerenbedrijve kent die lezer zijn vader her r: en naa ak il pra ma ges een Rug van hun kinderen dan weten. Stuur dan op de foto? Laat het ons and iem u t ken Her . n(s) van vader op zoo wd. zpc.com. We zijn benieu redactieruggespraak@h

7

T eelt in beeld i n t e rn at i on a a l De rode grond geeft de aardappelen die typische ‘Cyprus look’, die nu nog steeds in veel traditionele markten geliefd is. De smaak van de Cyprus-aardappelen, geteeld in die volle vulkanische rode klei, wordt meer gewaardeerd dan die van de aardappelen geteeld in het woestijnzand van bijvoorbeeld Israël of Egypte. In de loop der tijd werden er steeds meer gewassen aardappelen via de supermarkten verkocht. Wat eens een voordeel was, die typische rode ‘Cyprus look’, werd nu een nadeel, want die zware rode grond liet zich niet gemakkelijk van de aardappelen wassen. Waren de traditionele markten destijds nog heel belangrijk, nu wordt in Nederland 90% van de verse aardappelen verkocht via de supermarkt en slechts 10% via de weekmarkten, de groothandel of direct van de teler. Een mooi glad schilletje werd voor de supermarkten belangrijker dan een heerlijke volle smaak, want de consument koopt in de eerste plaats met de ogen, zo werd geredeneerd.

Export Als exporteur van primeuraardappelen hebben Israël en Egypte, allebei rond de 200.000 ton export per jaar, Cyprus al lang als grootste leverancier verdrongen. Ook landen als Portugal en Spanje zijn Cyprus inmiddels voorbijgestreefd. Maar ook die landen hebben het moeilijk, omdat steeds meer supermarkten zo lang mogelijk product van eigen bodem verkopen en de telers in West-Europa de aardappelen steeds beter en langer kunnen bewaren. De aardappelen van Cyprus worden dus steeds meer een niche product. Tegenwoordig schommelt de export uit Cyprus tussen de 40.000 tot 50.000 ton per jaar, met nog steeds een dalende tendens. Het grootste ras, Spunta, wordt voornamelijk geteeld voor de lokale bevolking en gedeeltelijk voor export naar Griekenland. Annabelle aardappelen klaar voor de Duitse markt

• Ruggespraak

Spunta en Annabelle zijn de grootste rassen op Cyprus

8

Annabelle Het tweede grootste ras op Cyprus is inmiddels Annabelle. Voor het eerst in 2004 op Cyprus geteeld, het jaar dat de export niet meer uitsluitend door de staatsorganisatie CPMB georganiseerd werd, maar vrijgegeven werd voor de handel.

Een tijd van nieuwe initiatieven! Een delegatie handelaren en telers kreeg destijds een presentatie over hoe HZPC de toekomst zag en welke rassen voor export geteeld konden worden. De keuze was snel gemaakt. Annabelle, bekend om zijn heerlijke smaak, en ook nog een ras dat in de Duitse markt als die ‘herrliche Salatkartoffel’ al bijzonder geliefd was. In Duitsland wordt de Cyprus-aardappel met zijn rode glans, net als bij ons de Malta’s, door de liefhebbers om zijn smaak geroemd. Annabelle en rode grond: de perfecte combinatie! Een project met de beste telers werd opgezet, onder leiding van Andreas Pilavakis, een vooruitstrevende boer en handelaar en inmiddels uitgegroeid tot de beste en één van de grootste exporteurs van Cyprus.

Duitsland grootste afnemer Het werd een groot succes. Inmiddels wordt er jaarlijks meer dan 10.000 ton Annabelle uit Cyprus geëxporteerd. En dat in een nog steeds krimpende markt! Duitsland is de grootste afnemer, waar Annabelle alle andere rassen van de markt verdrongen heeft. Maar ook België, Nederland en Oostenrijk importeren Annabelle uit Cyprus. Een echte niche aardappel, waarbij de groothandel voor een kilo Annabelle vaak bijna een euro neertelt! Afgelopen seizoen zijn we een project gestart om de Annabelle weer meer via de supermarkt te verkopen. Want voor de supermarkten wordt smaak gelukkig een steeds belangrijker element. Een concept waarbij voorjaar, handgerooid, smaak en genieten centraal staat. Komend jaar zal dit concept weer in een aantal nieuwe landen gelanceerd worden. Voor export naar de Engelse markt werden de afgelopen jaren ook rassen als Carlita, Sifra en Vivaldi met succes geïntroduceerd op Cyprus. Mede door al deze initiatieven om markten te ontwikkelen heeft HZPC, ook na het vrijkomen van de Spunta, met haar rassen op Cyprus een indrukwekkend marktaandeel weten te behouden! Jelle Bos, salesmanager Retail Fresh

Cyprus was in de tachtiger jaren één van de grootste exporteurs van primeuraardappelen voor de West-Europese markt. De aardappelen werden in die tijd nog ongewassen aan de consument aangeboden. In de hoogtijdagen werd er vanuit Cyprus per jaar meer dan 200.000 ton aardappelen geëxporteerd, vooral het ras Spunta was zeer populair.

>>

9

T eelt in beeld i n t e rn at i on a a l ( v e r v o lg )

fin a ncieel nieuw s

len op geteeld worden, variëren in grootte van 0,5 tot 2 hectare. Hij vertelt dat hij voor de wintercrop het liefst pootgoed heeft dat als pootgoedgewas in Nederland heel vroeg is afgerijpt. De kiemrust is dan het beste doorbroken. Veel pootgoed wordt met de hand gesneden tot soms wel vier stukken per knol. Het poten gebeurt vaak met een kleine tweerijige pootmachine. Zonder goede beregening is aardappelteelt onmogelijk, maar in de winter kan het ook voorkomen dat langdurige regen de grond verzadigt. Januari is de meest kritische periode, omdat er een kleine kans op nachtvorst is. Bij toerbeurt ‘waken’ de telers en kijken ’s nachts of er ook beregend moet worden tegen de vorst. Mocht het kritiek zijn, dan gaat een heuse telefoonboom (meneer A belt een aantal tevoren afgesproken mensen, die op hun beurt weer gaan bellen totdat iedereen op de hoogte is) in werking. Ook wordt hij goed op de hoogte gehouden door zijn exporteur.

‘Op de wind’

Onze agent op Cyprus: Nicolas Georgallides (links) met Socrates Pilavakis.

Annabelle overwintert op Cyprus Het klimaat Wie aan Cyprus denkt, heeft al snel een beeld van zonnige stranden en mooie toeristische stadjes. De rijke historie van het Romaanse rijk heeft ervoor gezorgd dat er nog vele oude voorwerpen in de vruchtbare bodem gevonden worden, vaak in zeer goede staat. Dat je in februari in het gebergte van Cyprus op de ski’s kunt staan is veel minder bekend. Toch is deze combinatie van bergen en bodem een unieke combinatie, waardoor het telen van aardappelen van de befaamde ‘rode grond’ mogelijk is. Het water van de smeltende sneeuw en de regen van het gebergte wordt opgevangen in grote reservoirs. Dat Cyprus ook meer en meer met klimaat-extremen te maken krijgt bleek wel in de zomer van 2008. Na vier zeer droge zomers moest zelfs water per schip worden aangevoerd uit het nabijgelegen Griekenland.

• Ruggespraak

Teelt is gericht op export

10

We zijn op bezoek bij Alexandros Stavrou, een teler vlakbij het dorp Xylofagou, het aardappelgebied op het oostelijk deel van Cyprus. Na toetreding van Cyprus tot de EU in 2004 moest Alexandros ook Global GAP gecertificeerd zijn. Een aanloopperiode was er niet, dus direct investeren in goede opslag voor bestrijdingsmiddelen en bemesting was de ommekeer en kans voor Annabelle!

Op Cyprus kan men twee keer per jaar aardappelen telen, de zogenaamde ‘wintercrop’ en ‘springcrop’. De wintercrop is heel anders dan de springcrop. Nederlandse pootgoedtelers die vroeg leveren naar Cyprus, zullen dit voornamelijk doen voor de teelt van de springcrop of voorjaarsteelt. Deze teelt is deels voor de levering van primeuraardappelen naar Noordwest-Europa. De bestemming van een ander deel van de springcrop is lokale pootgoedteelt, bedoeld als uitplant voor de wintercrop. Het poten van deze wintercrop start eind augustus. De dagtemperaturen zijn dan nog zeer hoog, maar ’s nachts begint de temperatuur al iets af te koelen. Veel aardappelrassen kunnen slecht tegen deze extremen, maar goede uitzonderingen zijn de rassen Spunta en Annabelle. Vervolgens wordt er tot eind november geplant. Op deze manier kan er in principe vanaf december tot en met mei nieuwe oogst uit Cyprus geëxporteerd worden.

Het seizoen De zware klei met een afslibbaarheid van rond de 60% moet eerst beregend worden om de harde kluiten broos te maken. De grond is rijk aan mineralen, waar zes keer de normale waarden van Magnesium, Borium en Koper gemeten worden. Alexandros is een relatief grote teler met een areaal van ca. 10 hectare aardappelen. Zijn percelen, waar ieder jaar aardappe-

Op het moment dat er op een veld gerooid wordt. staat het nieuwe pootgoed alweer klaar.

Tijdens het seizoen vindt nog een keer een bemesting plaats van ca. 80 kg N. Daarnaast is een goede bescherming tegen phytophthora in de milde winter noodzakelijk. Voor Annabelle is het noodzakelijk dat deze niet grover dan 55 mm groeit. Door de watertoevoer te stoppen ontstaat er een natuurlijke afrijping. In verband met de veiligheidstermijn van residuen vindt chemische loofvernietiging niet plaats. Alexandros maakt tijdens de oogst veel gebruik van losse werknemers uit Bulgarije en Roemenië. De aardappelen worden eerst op zwad gerooid en worden daarna met de hand geraapt en in kisten van ca. 400 kg gedaan. De ervaring heeft geleerd dat de aardappelen daarna drie dagen op de wind moeten drogen. De microbeschadigingen zijn dan afgehard en het meeste vocht is verdampt. Dit zorgt voor een betere kwaliteit en minder kiemlustige knollen. Alexandros herinnert zich nog dat in het eerste jaar de nieuwe oogst soms al binnen een week gekiemd was! Na het drogen levert hij de aardappelen naar de exporteur, die de aardappelen voornamelijk verpakt in de speciale 25 kg Annabellezak. Het grootste deel van zijn aardappelen wordt afgezet naar de groothandelsmarkt in Duitsland, maar de laatste jaren weet hij dat er door HZPC ook importprogramma’s worden ontwikkeld voor de supermarkten. Hij weet dat als de Nederlandse pootgoedteler in het voorjaar aan poten begint te denken, voor hem de oogstperiode bijna afgerond is. De zomer is vaak wat rustiger, maar half augustus begint hij al weer na te denken over rassen en areaal voor het volgende seizoen. Voor dit jaar zijn de verwachtingen wel hoger, maar hij weet ook dat het prijsverloop soms heel grillig kan zijn. Gemiddeld genomen is hij zeer tevreden met Annabelle, die voor hem toch een lieveling is geworden. Feico Born, productmanager Retail Fresh

11

t r end s

Varkens in flats en voedsel uit de 3D-printer

Hoe wordt iemand trendwatcher? Bakas blikt terug en zegt: “Het is 20 jaar geleden sinds ik hiermee ben begonnen. Daarvoor werkte ik voor KLM en NOS. Ik moest echter vaak boodschappen verkopen die geen trend waren. Ik dacht dan bij mezelf ‘dit klopt niet’ en ben dat toen gaan uitzoeken. Van het een kwam het ander. Ik was eigenlijk communicatieadviseur, maar de journalistiek noemde me op een gegeven moment trendwatcher en ja, dat bekte natuurlijk wel lekker.” Hoe worden trends bepaald? Bakas: “Je hebt zelf al bepaalde gedachten en dan ga je verifiëren wat er van waar is. Ik wissel veel informatie uit met universiteiten en banken en verder kijken we in databanken waar nieuwe innovaties en patenten worden gedeponeerd. Mijn researchteam koppelt alle data aan elkaar en dan denk je ‘ja, dit is een trend’. Ik word geholpen door vier researchmedewerkers en drie mensen op kantoor. Maar bij projecten zoals dit boek, krijg ik veel hulp bij mijn research. Voor ’The Future of Food‘ heb ik nauw samengewerkt met de Universiteit Wageningen”.

Het boek ’The Future of Food’

• Ruggespraak

Natuurlijk willen we deze trendwatcher graag even spreken om wat verder in te gaan op de inhoud van zijn nieuwe boek en zijn leven als trendwatcher. Bakas blijkt echter een gewild man, want volgens zijn PR-medewerkers is er geen gaatje vrij in de agenda, omdat Bakas volledig in beslag wordt genomen door de promotie van zijn nieuwe boek in binnen- en buitenland. Derhalve moesten we ons tevredenstellen met een telefonisch interview.

12

Adjiedj Bakas is al 20 jaar actief als trendwatcher en onlangs kwam zijn nieuwste boek uit, genaamd ’The Future of Food‘. Collega Herman Verveld heeft ook zijn bijdrage aan dit boek geleverd door een column te schrijven over de rol van de aardappel in de toekomst.

Adjiedj Bakas neemt enthousiast de telefoon op. Bakas: “Ik maak altijd tijd voor HZPC. Ik zeg ook tegen iedereen dat ze Pommonde moeten eten. Zeker nu met die nieuwe verpakking.” Welke aardappelen eet u zelf? “Ik kies altijd voor de kruimige variant van Pommonde. Wij Surinamers eten veel aardappelen, die we verwerken in onze roti’s en ook in de groente en het vlees.” Hij vervolgt: “Ik ben nu onderweg van Drachten naar Limburg, waar ik een lezing ga geven. Mijn boek loopt als een tierelier. De mensen vinden het enig. Ook het artikel van Herman is erg goed.”

Ondergetekende was zich ervan bewust dat de wereldbevolking een extreme groei doormaakt, maar toen ik in het boek las dat er dagelijks 220.000 mensen (netto) bijkomen, werd ik daar nog meer van doordrongen. Denkt u dat we in staat zullen zijn al deze mensen te voeden? Bakas: “Het hoeft helemaal geen probleem te zijn als we slimmer met voedsel omgaan. We zouden als het moet wel 24 miljard mensen kunnen voeden en daarbij ook nog de natuur intact laten. Ik ben ervan overtuigd dat het voedseltekort zal worden opgelost.” Hoe ziet u de toekomst voor de Nederlandse boer? “Een deel van de boeren zal moeten overgaan op industriële teelt omdat de schaalvergroting door zal zetten. Je ziet ook dat veel jongeren geen boer meer willen worden. Er zullen dus minder boeren zijn, maar wel met grotere bedrijven. De ecologische en biologische landbouw blijft wel bestaan, maar als producenten voor de nichemarkt.” Wat bedoelt u met de verticale boerderijen die in uw boek genoemd worden? Bakas: “Het areaal landbouwgrond is natuurlijk eindig en daarom zullen we overgaan op land- en tuinbouw in een soort industriële flatgebouwen. Wolkenkrabbers van 100 etages voor het telen van groentes maar ook voor het houden van varkens of kippen.” >>

13

T e r ugbli k

>> Ook las ik dat er Chinese ontwikkelingshulp komt voor de EU? Hierop reageert Bakas bevestigend: “China is hier al mee begonnen met de overname van havens in Piraeus en Porto. Daarmee hebben ze goedkope aanleverhavens voor hun goederen.” Interessant om te weten, want HZPC verscheept veel containers met aardappelen naar Piraeus. Bakas vertelt dat hij alweer met zijn volgende boek bezig is genaamd ‘Overvloed‘. “Het boek gaat over water, energie en grondstoffen. Veel informatie hiervoor kwam voort uit mijn research voor ’The Future of Food’. Sweco architects

Een ander fenomeen in uw boek is guerrilla-tuinieren, dit klinkt wat eng. “Nee hoor, niks engs aan”, lacht Bakas “Mensen gaan groentetuintjes aanleggen op al die braakliggende bouwgrond waarop toch niet gebouwd wordt.”

De boer als ’sekssymbool‘ In het boek worden nog veel meer opmerkelijke trends genoemd, waarbij ik als nuchtere plattelandsmeid toch al mijn verbeeldingskracht moet aanwenden om het voor me te zien. Wat dacht u bijvoorbeeld van ‘vet- en suikertaks‘, ’3D printers voor food‘, ’viagra voor stieren‘, ‘het eten van insecten‘ en ’de boer als sekssymbool‘. Van het laatste waren de meesten van u zich natuurlijk altijd al bewust maar om dit als trend op papier te zien, is toch een leuke opsteker. Bakas wil nog wel wat kwijt over voedselprinters en het eten

’De toekomst is niet voor bange mensen’

Bakas geeft ons nog een goede raad: “De toekomst is fijn, maar niet voor bange mensen. We moeten lef tonen, dan komt het goed.” Nadat we nog wat trends hebben doorgenomen bedank ik Adjiedj Bakas voor het gesprek. “Wordt het de coverstory?”, vraagt hij. Mijn antwoord stelde hem ietwat teleur. “Voor een coverstory nemen we geen genoegen met een telefonisch interview, dus de cover wordt nu gesierd door de heer Aalt Dijkhuizen.” Deze is welbekend bij Bakas want Dijkhuizen heeft ook een bijdrage geleverd aan zijn boek. Bakas: “Aalt Dijkhuizen is een heel goede man. Ook hij onderstreept mijn mening over grootschaligheid. Evenals Louise Fresco trouwens in haar nieuwe boek.” (red.: Louise Fresco is hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam en schreef onlangs het boek ‘Hamburgers in het paradijs - Voedsel in tijden van schaarste en overvloed’). Met “Jullie mogen altijd langskomen hoor”, beëindigt Bakas het gesprek. We wachten zijn volgende boek af en wellicht wordt dat dan toch een coverstory. Jacoba Vos-Feenstra

• Ruggespraak

van insecten. “In Wageningen staat al een 3D printer die kaas print. Ook beschikt men over machines die cellen reproduceren met eigen stamcellen. Een klein stukje kip groeit dan uit tot kipfilet. En wat het eten van insecten betreft, in Colombia heb ik zelf balletjes gemalen dikbilmieren gegeten. En bijvoorbeeld sprinkhanen bevatten heel veel vitamines. Als je ze vermaalt tot poeder, er kleine gehaktballetjes van maakt en kruiden toevoegt, wordt het een gezonde delicatesse.”Naast het boek geeft Bakas op zijn website de trends voor 2013. Ik leg hem enkele trends voor.

14

U ziet de euro geen lang leven meer beschoren? Bakas: “De euro is over een paar jaar verdwenen en ook de Europese Unie en de open grenzen. Van tevoren waren alle economen al tegen de euro. Er komt een keer een einde aan de bereidwilligheid om landen waar geen belasting wordt betaald financieel te ondersteunen. In plaats daarvan gaan landen hun eigen industrieën beschermen, Duitsland de auto-industrie, Nederland de landbouw en Frankrijk de eigen boeren. ‘Shift happens’ noem ik dat. Er komt een grote verschuiving die nu al aan de gang is. Provincies en gemeentes worden geclusterd. En bedrijven zullen veel meer onderlinge samenwerking zoeken in plaats van banken te benaderen.”

Fotografie: Irma Verschure

Interpom 2012 HZPC was eind november weer met een stand aanwezig op de Interpom in Kortrijk. Deze drie dagen durende beurs is volledig toegespitst op aardappelen. Met een bezoekersaantal van meer dan 17.500 werden de voorgaande edities ruim overtroffen. De zondag staat bekend als de ‘familiedag’ en was de drukst bezochte dag. Voor de standhouders kwam deze tweejaarlijkse beurs op een uitstekend moment. Gedreven door de hoge aardappelprijzen was de stemming optimaal bij de professionele bezoekers. Er was veel belangstelling voor onze fritesrassen en in het bijzonder voor Challenger. Dit ras heeft zich bewezen in een moeilijk teeltseizoen en de toekomst ziet er rooskleurig uit. Alhoewel deze beurs duidelijk een friteskarakter heeft, is er ook zeker plaats voor de tafelaardappelen. HZPC presen-

teerde naast de bekende rassen enkele nieuwe, veelbelovende nummers die binnenkort een naam zullen krijgen: BIW 02-82 en HZD 01-264. Bijzonder in de belangstelling stond onze presentatie van de ‘Pomme Couleur‘. Dit assortiment bestaat uit een aantal gekleurde rassen, rood- en paarsvlezig, motief in het vlees, rode oogjes, etc. Door de organisatie van Interpom werd dit onderdeel dan ook als ‘NEW’ betiteld, zodat er een bord met vermelding hiervan bij de aardappelen was geplaatst. De pers was hier zeer alert op en introduceerde onze Pomme Couleur, van alle NEW producten, dan ook als uitsmijter van de dag. Hiervan zijn tv-opnamen gemaakt en deze worden nog uitgezonden op de site: www.plattelandstv.be (via ‘land- en tuinbouw’, ‘Agro Actua’ en dan ‘Plattelandstv’). In ieder geval stond de aardappel weer volop in de gezonde belangstelling.

Oogstborrel bij ZOS Wehe den Hoorn

atesse in China en Azië. Een brochette zijderupsen is een delic

rkers, Op vrijdag 12 oktober werd voor de Groninger telers én hun medewe zonnetje het in eens wel ook en oogst de in steken energie en die ook veel tijd de oogst mogen worden gezet, een oogstborrel georganiseerd. Het afronden van optimiste iets toch bleek datum de gelukt, iedereen niet was jammer genoeg in de tisch gepland. Sommige telers waren nog niet klaar, terwijl andere tot diep de voor krijgen te binnen nog oogst de om erkt doorgew nacht hadden een voorspelde regen op vrijdag 12 oktober. In een sfeervolle entourage met wortelen uien, len, aardappe van tableau een en ine rooimach een oldtimer tractor, hield st bijeenkom deze Tijdens bijeen. mensen 250 ca. kwamen en suikerbieten van de gaf chets karakters een hij waarin inleiding korte een Klaas Pieter Zuideveld komende het voor ingen verwacht de op inging en r Groninge gemiddelde seizoen. Een geslaagd initiatief van de Buitendienst in Groningen.

15

p o tat o d ay s

Potato Days 2012 Dit jaar werden er ruim 50 porties Fish & Chips meer gebakken dan vorig jaar. Hebben we steeds meer bezoekers of wordt een bezoek aan HZPC bewust rond lunchtijd gepland? In ieder geval was het doorlopend gezellig druk in Joure tijdens de Potato Days 2012. Vanaf negen uur liet men zich de koffie met een gevulde koek goed smaken. Na de koffie en een praatje met de vele bekenden uit de aardappelwereld verdeelden de bezoekers zich over de verschillende verdiepingen om de uitgestalde aardappelen te bekijken, te bespreken en te beoordelen.

Op de bovenste etage bevond zich het ‘House of Concepts’. Promotie voor het veelzijdige ras Challenger, een stand van biologische tak Bonna Terra en mooie promotieposters voor Pommonde in Duitsland waren de eerst concepten die men tegenkwam. Verder in de ruimte viel de blik direct op een grote gekleurde koelkast: het aardappelschap van de toekomst. Uiteraard op de juiste bewaartemperatuur en voorzien van groen licht tegen verkleuring. Misschien was niet iedereen het eens met de verdeling van de vakken in het schap, maar de bedoeling was vooral om een discussie op gang te krijgen. Dat is zeker gelukt!

Daarnaast veel aandacht voor Annabelle. Dit ras komt in alle smaaktesten nog steeds naar voren als de lekkerste aardappel. Er was volop inspiratie voor de bezoekers door middel van de verschillende marketingconcepten met Annabelle uit onder meer Duitsland, Canada, Frankrijk en Nederland.

• Ruggespraak

Verder weer een overzicht van de Pomme Couleur serie van gekleurde aardappelen en de nieuwste bijzondere kruisingen van sectorveredelaar Jeroen Bakker. “Deze knollen moeten wel achter slot en grendel, ik heb er maar een paar van!” Als laatste kreeg het ras Colomba volop aandacht met een flitsende presentatie op het beeldscherm.

16

In de hal een grote display met de Promising Varieties. Onthoudt u dus vooral de namen Celandine, Ivory Russet, Navigator, Panamera, Flamenco, Memphis en Leonardo.

Potato man of the Year Ook dit jaar is op de woensdagavond weer een HZPC Potato man/woman of the Year Award uitgereikt. Deze keer was de eer voor onze agent in Portugal, José Fernandes da Silva. Gerard Backx typeerde hem als volgt: “José is al ruim 25 jaar actief voor HZPC en hij heeft een enorme drive en passie. Zijn klanten zijn zijn vrienden en zijn vrienden zijn zijn klanten. Hij is 24 uur per dag en 7 dagen per week actief voor HZPC, zowel in Portugal als in Madeira en Kaapverdië.” Helaas kon José niet zelf aanwezig zijn. Hij heeft de laatste tijd gezondheidsproblemen en kwam net uit het ziekenhuis. Als het aan José lag, was hij erbij geweest, maar de doktoren lieten hem niet naar Nederland reizen. Zijn collega (en vriend) Paulo Alves mocht de award in ontvangst nemen en bedankte HZPC met een brok in zijn keel namens José. Nieuwe technieken staan voor niets, dus José heeft de uitreiking kunnen volgen via Skype. Even later heeft hij zelf via een groot beeldscherm de gasten kunnen toespreken en bedankte hij HZPC voor deze bijzondere blijk van waardering.

17

p o tat o d ay s ( v e r v o lg )

Een Gouden avond

Zoals elk jaar stond de woensdagavond in het teken van onze klanten en relaties. Meer dan 200 genodigden uit binnen- en buitenland troffen elkaar en wisselden van gedachten over de nieuwe rassen en de aardappelhandel. Ondertussen werden zij voorzien van een driegangenbuffet waarbij de nodige aardappelgerechten vanzelfsprekend niet ontbraken. Hoogtepunt van de avond was ontegenzeggelijk het optreden van Epke Zonderland.

• Ruggespraak

Nadat er een brug met gelijke leggers in de hal werd geplaatst (de rekstok bleek helaas een te gevaarlijk project) en Hero Veenstra het podium beklom, stroomden alle gasten nieuwsgierig toe. Hero Veenstra hield een inleidend woordje en kondigde toen de Olympisch Kampioen aan die onder luid gejuich de trap af kwam lopen. Gekleed in zijn olympische outfit en met de gouden medaille om zijn hals, voegde Epke Zonderland zich bij Hero op het podium. Hero ging uitgebreid in op de wereldprestatie van Epke en vroeg hem wat er voor nodig is om op topniveau te turnen en uiteindelijk tot een gouden medaille te komen.

18

Epke dacht even na en zei toen “Bildtstar” en na even geaarzeld te hebben “en Annabelle”. Deze laatste toevoeging werd door de zaal met gejuich ontvangen. Nadat Epke nog enthousiast vertelde over de verschillende stichtingen waarvoor hij zich inzet, waaronder 100% Dope Free en de Ronald McDonald Hoeve in Beetsterzwaag, was het showtime. Na een korte warming-up, liet de turner een paar prachtige oefeningen op de brug zien. Wat een kracht en wat een souplesse. Nog even werd er teruggeblikt op zijn bovenmenselijke prestatie in Londen en kon een ieder genieten van de opnames van zijn gouden oefening. Na nog een kort afscheidswoord verdween de sympathieke Fries van het toneel en ging hij naar de tweede verdieping, waar alle gasten de kans kregen op de foto te gaan met de kampioen. Hier werd grif gebruik van gemaakt en het moet gezegd, Epke bleef de vriendelijkheid zelve. Zelfs bij de vijftigste foto lachte hij nog even oprecht en nam hij alle tijd. Dat hij vervolgens ook nog onverwachts aanschoof bij het diner, werd door de vrouwelijke collega’s van HZPC die bij hem aan tafel zaten, uiteraard zéér gewaardeerd.

Bescheiden maar welbespraakt vertelde Epke over zijn leven dat vooral de laatste twee jaar in het teken stond van intensieve trainingen en focussen op die ene belangrijke dag. Hero reageerde hierop met “Eigenlijk kun je het dus heel goed vergelijken met het kweken en introduceren van een nieuw aardappelras. Na zo’n vijftien jaren van intens werk en vele proeven over de gehele wereld, kan een commercieel ras op topniveau presteren. Ongeveer dezelfde periode heb jij nodig gehad om Olympisch kampioen te worden”. Epke stemde hiermee in en Hero noemde meteen nog een ander raakvlak Al met al was het een avond met een gouden randje waarbij “In onze business is het essentieel om innovatief te zijn zodat we kunnen concluderen dat Epke naast zijn gouden medaille, we maximale resultaten behalen uit de marketing van onze ook in het bezit is van een gouden hart. pootaardappelen. Als turner ben jij hét voorbeeld van innovatie. Jij was de enige die het aandurfde drie vluchtelementen op een rij te turnen in je oefening.” Epke: “Ik moest ook wel innovatief zijn en lef tonen om extra punten binnen te slepen en op die manier het verschil te maken“. Hierna sprak Hero nog zijn bewondering uit voor het feit dat Epke naast zijn turncarrière ook nog een studie medicijnen doet waarvoor hij vanaf december zijn co-schappen gaat lopen. Maar dat Epke zo’n energiek persoon is en moeiteloos topsport met een studie combineert, heeft ook alles te maken met zijn gezonde voedingspatroon waarin ook aardappelen niet ontbreken. Epke: “Dat komt omdat ik ben grootgebracht met aardappelen die vier à vijf keer per week op tafel stonden”. Hero was uiteraard blij dit te horen maar wilde nog wel wat we(Alletta, Henk met Epke vereeuwigen ten. “Weet je nog welke aardappelen é liet zich graag samen mit eco sati ani org van der het ny De helft van er werden gegeten thuis?” Born-Stok, en rechts Jan buurt). Links Annechien t in de en Rinze waren even nie ijk. ew Lod e uw Do Weide en

19

De wereld van jongeren Een jaar geleden schreven we al over de campagne Major Earth, een initiatief van Plantum NL om de instroom van jonge werknemers in de groene sector te bevorderen. Afgelopen maand kwam er een inspiratieboekje uit dat speciaal gericht is op de werkgevers in de groene sector. Het geeft een inkijk in de belevingswereld van jongeren en informatie over bijvoorbeeld hoe en met welke middelen je het beste met jongeren kunt communiceren, welke elementen belangrijk zijn om in een vacature te vermelden en wat hen wel of juist niet aanspreekt in communicatie. Leuk om te weten dat er twee HZPC-stagiaires in vermeld staan: Steven Kuiper (afdeling Human Resources) en Lucienne Parboeshingh (afdeling Research & Development).

‘Held van de smaak’

Opening Agricultural Business Centre Kroatië staan met dit familiebedrijf. Sjeme d.o.o. verkoopt hoofdzakelijk pootaardappelen via kleine winkeltjes, waar de mensen met een tuintje hun zakje pootaardappelen kopen.

• Ruggespraak

Zijn verkoopgebied strekt zich uit van Zadar tot Dubrovnik. Het afgelopen seizoen verkocht Sjeme meer dan duizend ton HZPC-pootaardappelen, waarvoor het bedrijf bij de opening van het nieuwe Agricultural Business Centre een speciale award van HZPC uit handen van verkoper Hero Veenstra kreeg overhandigd.

20

Na de privatisering van het bedrijfsleven in Kroatië heeft de heer Jure Kuvacˇic´ zijn eigen bedrijf Sjeme d.o.o. opgestart vanuit het voormalig (staats)inkoopbedrijf Agrariacoop. HZPC heeft vanaf oogst 1996 direct zaken gedaan met Sjeme d.o.o., waarna er een goede businessrelatie is ont-

Dit nieuwe Agricultural Centre moet een omzetverhoging teweegbrengen door een betere bereikbaarheid en ruime parkeergelegenheid. Het gebouw is gerealiseerd met EUsubsidie, omdat Kroatië per 1 juli 2013 officieel lidstaat van de Europese Unie zal worden. Dit bedrijf is er klaar voor! Onder grote belangstelling werd het bedrijf door mevrouw Kuvacˇic´ geopend, waarna men er traditionele gerechten uit de streek serveerde met een goed glas wijn. Hero Veenstra, salesmanager Traditional

Tijdens de ‘Week van de smaak’ begin oktober werd in elke provincie de ‘Held van de smaak 2012’ gekozen. Menko van Zwol, teler van onder andere het HZPC-ras Mozart, is verkozen tot ‘Groninger Held van de Smaak’. Alhoewel hij niet de landelijke winnaar is geworden, waren wij toch benieuwd naar deze Groningse held, wiens aardappelen onlangs het keurmerk ‘Gegarandeerd Groningen’ hebben ontvangen omdat ze geteeld worden in Groninger bodem met Groninger pootgoed en meststoffen. De boerderij van Menko van Zwol ligt op het hoge land tussen Roodeschool en Spijk. Wat zijn bedrijf zo bijzonder maakt is de eigen manier van afzet. Het merendeel van de oogst wordt namelijk rechtstreeks verkocht in de wat grotere plaatsen op het platteland, zoals Delfzijl en Appingedam. Dit werk wordt gedaan door twee verkopers, die in dienst zijn bij Van Zwol. Zijn vader, Harm van Zwol, is al in 1986 gestart met de directe afzet van consumptieaardappelen. Eerst aan een supermarktketen, maar toen zijn vader destijds vond dat deze te veel eisen begon te stellen, gooide hij het over een andere boeg en startte hij de huisverkoop. Menko van Zwol bouwde deze klantenkring steeds verder uit. Hij mag inmiddels ook veel migranten tot zijn klanten rekenen. Wat daarbij opvalt is dat die meer de vastkokende rassen, zoals Frieslander, Nicola en Mozart eten, terwijl geboren Groningers meer liefhebber zijn van de oude rassen, zoals Doré, Eigenheimer, Irene en Bildtstar. Vanaf Pinksteren worden ook de primeurs Nicola en Annabelle ingezet voor de verkoop. En wat voor elke handel geldt, geldt ook voor de huisverkoop van Van Zwol: het allerbelangrijkste is een constante en goede kwaliteit, daar wil men wel iets extra voor betalen!

Wat de boer niet kent... Sinds enkele jaren teelt Van Zwol ook Mozart. Dit is teelttechnisch voor hem een interessant ras vanwege de mooie rode kleur en het relatief weinige stikstofgebruik. De introductie van nieuwe rassen - zo is ook geprobeerd Saline en Innovator als fritesras aan de man te brengen - verloopt echter stroef. Groningers zijn wat hun eetpatroon betreft conservatief en kennen bovendien alleen de namen van de oudere rassen. De onbekendheid van de nieuwe rassen belemmert Van Zwol in uitbreiding van de afzet. Daar ligt, volgens hem, voor de handelshuizen nog een opgave. Als het lukt om ook deze groep consumenten te bereiken, zal er in de markt waar Van Zwol opereert meer plaats zijn voor deze nieuwkomers.

En verder... De sorteermachine en inpaklijn zijn speciaal toegesneden op de rassen met een hoog drogestofgehalte. Om blauw te voorkomen wordt op alle punten geprobeerd valhoogten te beperken. Er wordt verpakt in eenheden van 2 tot 20 kg. Ten slotte, hoe word je eigenlijk ‘Held van de smaak’? Menko van Zwol is voorgedragen door de ‘Stichting Gegarandeerd Groningen’. Dit is een overkoepelende organisatie voor alle bedrijven die zich bezig houden met de afzet van streekproducten uit de provincie Groningen aan ondermeer streekwinkels en horeca. Deze stichting heeft sinds kort ook de aardappelen van Menko van Zwol in hun pakket. Bennie Huizenga

21

TRADITIONAL

RETAIL FRESH

FRENCH FRIES

CRISPS

PEELED

uit de m a r k t

Traditional Zowel verkopen als leveringen liggen goed op schema en komen overeen met de verwachting. De problemen zijn niet anders dan in andere jaren, maar gelukkig kunnen we sneller leveren vanwege tijdige oogst, prima opbrengsten en goede visuele kwaliteit. Kopers verwachten dat we snel handelen, anderzijds vragen wij meestal gegarandeerde betaling die vaak op het laatste moment voor verlading binnenkomt. Positief is ook dat naast de vrije rassen, onze nieuwere rassen en andere monopolierassen een goede positie in de markt hebben. Dit is een bijzonder gewenste situatie die we verder willen uitbouwen. We moeten ervoor blijven waken dat de klant het product krijgt volgens de gestelde eisen, waarvoor hij een goede marktconforme prijs betaalt en dat aan zijn verwachtingen voldoet. Als team Traditional zitten we samen met veel HZPC-collega’s boven op de operationele zaken, die om veel redenen complexer of risicovoller zijn dan voorgaande seizoenen. De komende maanden werken we volop aan de leveringen, daarna zal er weer meer tijd besteed worden aan strategische en ontwikkelingszaken, waar we over enkele jaren de vruchten van zullen plukken. Ko Geelhoed - sectormanager Traditional

• Ruggespraak

Processing

22

Op dit moment, eind november, is de consumptieaardappeloogst in Europa nog steeds niet voltooid. Het is twijfelachtig of alles gerooid gaat worden en hoe de kwaliteit zal zijn van de aardappelen die nog geoogst moeten worden. Moeilijkheden doen zich voornamelijk voor in de UK, België en Frankrijk. Zo zien we dit seizoen een duidelijk verschil tussen de diverse belangrijke landen in Europa voor de productie van grondstof voor de frites. In Polen en Duitsland is de opbrengst zeer hoog geweest. Vooral in België en de UK was de opbrengst matig tot slecht en daartussen bevinden zich Frankrijk en Nederland. Dit gegeven maakt dat er veel beweging is van grondstof naar landen met een moeilijke

grondstofpositie. Deze omstandigheden hebben tot gevolg dat zowel de fysieke als de termijnmarkt op een hoog prijsniveau staan. In Noord-Amerika zijn alle aardappelen geoogst en is er een groot aanbod van fritesaardappelen. Vanwege het lagere prijsniveau van de grondstof in Noord-Amerika, zal dit continent goed kunnen concurreren op de internationale exportmarkt. Echter, in de totale markt voor frites is er dit jaar geen overcapaciteit in verwerking. Dit maakt het daarom niet eenvoudig om veel meer aardappelen tot frites te verwerken dan in het afgelopen jaar. In de crisps-markt zien we eveneens grote verschillen tussen landen. Landen met een relatief slechte oogst importeren op dit moment veel grondstof. Het verkoopseizoen voor ons pootgoed is in volle gang en de belangstelling voor pootgoed van onze rassen in French Fries en Crisps is goed. We zullen al het pootgoed nodig hebben om onze klanten te kunnen bedienen. In de komende maanden wordt ook de planning geactualiseerd voor de komende drie jaar, want een goede langetermijnplanning is van groot belang voor deze sectoren. Martin Jansen Klomp - sectormanager Processing

Retail Fresh Voor Retail Fresh zijn de verkopen en afroepen voor pootgoed weer begonnen. Traditiegetrouw zijn de regio’s Sicilië in Italië en Cartagena in Spanje de eerste afnemers. De markt lijkt iets beter dan vorig jaar. Dit komt mede door de hogere consumptieprijzen die in heel Europa gerealiseerd worden. In Nederland en Frankrijk zijn de consumptieprijzen zelfs erg hoog, voornamelijk door de grote vraag uit het Verenigd Koninkrijk. Maar ook in Italië, Spanje, Portugal, Tsjechië, Polen en Duitsland ontvangen telers goede prijzen voor hun consumptieaardappelen. Dit zorgt ervoor dat de stemming positief is. Echter, de hoge prijzen voor de één zijn vaak het gevolg van een lage opbrengst bij de ander. Dat betekent dat we alert moeten blijven op betalingsrisico’s. Ruud Kosters - operational manager Retail Fresh

23

Rompertjesparade

2012 Het jaar was nog maar net begonnen, of een foto van de eerste baby diende zich al aan. Dit is Paige Ruby Sellar, de kleindochter van Melvin McQuillan, werkzaam bij HZPC Americas Corp. Het was een beetje een gedoe om het lieve meisje goed op de foto te krijgen, want haar moeder mailt: ‘We struggled to get the picture. It is a funny expression on her face but the best I could do... cause she started crying when we were taking the pictures.’

De tweeling Tjerk Willem en Anna Gelske de Boer, kleinkinderen van Ytzen en Gelske van der Werff, zijn echte aardappeleters en vinden het helemaal geweldig in de loods. Panamera is een nieuw ras van kweker en teler Ytzen van der Werff.

Dit schatje is Annet, de dochter van Annagreet Tilma-Basteleur. Een echt voorjaarskindje. Annagreet werkt bij HZPC R&D op het secretariaat.

• Ruggespraak

En dan een jongetje: Doeke Bart Wassenaar is de zoon van Roel en Tjitske Wassenaar uit Nes. Roel is collega-teler. Zijn moeder schrijft: ‘Hjir in foto fan Doeke Bart, efkes mei heit it fjild yn, je kin net betiid genoach begjinne!’

24

Nathalie Schmitz is als interieurverzorgster werkzaam bij ZOS Emmeloord. Zij kreeg op 8 april een prachtige dochter die ze Allessia noemde. Dit lieve meisje heeft er duidelijk zin in!

ld (HZPC R&D) Nicolien, de dochter van Jilles Bijsterve in de supermarkt vond wel een heel opmerkelijk blik e aardappelen, in Ars en Ré, Frankrijk. Voorgekookt ilie Bijsterveld dus lekker makkelijk. Volgens de fam le campingwas het, als afwisseling tussen de snel toch niets boven pasta’s, wel te eten... Maar er gaat een vers piepertje!

Dit is Paul, de zoon van Christian Dietz, commercieel medewerker van de firma Kuhn in Mannheim. Kuhn verpakt aardappelen voor Duitse supermarkten. De firma Kuhn is een fan van Annabelle en heeft een mooie verpakking ontwikkeld die zeer goed ontvangen wordt door de Duitse consument. Ook de eenjarige Paul Dietz, is ‘gek op Annabelle’.

kids

Begin oktober, tijdens het ‘100 jaar Stadtman’ feest van aardappelhandel Stadtman in Duitsland, stal Till, de kleinzoon van directeur Karl-Heinz Wobbe de show met zijn mooie HZPC-klompjes.

25

e e n d a g u i t h e t l e v e n va n j a a p M a z e e

‘Ik geniet van elke dag en zie mijn werk als een belevenis’ Hij stond al een tijdje op m’n wensenlijstje en verleden week was het dan zover. Op naar de haven in Beverwijk om Jaap Mazee in actie te zien.

broodje gebakken ei willen. “Graag”, zegt Jaap, “daar ben ik wel aan toe. Jij wilt ook wel toch Jacoba?” Het is iets van half 8 en ik moet er niet aan denken. “Nee dank je, ik heb een ‘Snelle Jelle’ bij me.”

School was niks voor ’Japie’ We zijn aanbeland bij de, wat blijkt, turbulente schooljaren van kleine Japie. Jaap: “Ik heb de Lagere Land- en Tuinbouwschool gedaan en de laatste dag op school was de mooiste dag van mijn leven.” Nu zeggen veel mensen dat, maar bij Jaap komt het uit de grond van zijn hart. “Ik had al een hekel aan de kleuterschool. Geen één dag op school was leuk, behalve de sportdag misschien, ik vond het een straf van ongekende orde. Het leren vond ik wel leuk, alleen school zelf vond ik vreselijk.” Maar Japie die inmiddels Jaap was geworden, haalde dus wel zijn diploma. “Ik had zelfs een 10 voor boekhouden, maar die kreeg ik niet omdat ‘ik vier jaar lang niets had uitgevoerd’ zei mijn leraar.” Jaap moet weer lachen als hij eraan denkt.

Jaap Soldaat en liften van Israël naar huis Jaap praat enthousiast verder. “Ik heb een tijdje bij mijn vader gewerkt maar dat vond ik ook niks. Gelukkig kon ik toen in militaire dienst en werd ik Jaap Soldaat met lange haren en gympies. Ik was daar vrachtwagenchauffeur. Na mijn diensttijd ging ik werken voor de Machine-ring, een uitzendbureau voor agrarische diensten, maar dat was ik op een gegeven moment ook wel weer zat en ik dacht ‘ik wil de wereld zien’. Uiteindelijk ben ik in Israël terechtgekomen waar ik een jaar ben gebleven. Een prachtig jaar, sinaasappels en grapefruits plukken en leven in de kibboets. Ik moest echter liftend naar huis omdat ik mijn retourticket had verkocht wegens chronisch geldgebrek.” Jaap onderbreekt zijn verhaal even om zijn broodje ei naar binnen te werken en ik zet mijn tanden in ‘Snelle Jelle’.

Hettema Keurkeet

Vroeg op…

• Ruggespraak

De werktijden van Jaap wijken wat af van de mijne. Daarbij ben ik absoluut geen ochtendmens, hetgeen mijn collega’s kunnen bevestigen. Als op de bewuste dag m’n wekker dan ook afgaat om 04.00 uur, sla ik hem uit en draai me om. Dit ritueel herhaalt zich drie keer tot mijn man me enigszins ruw wakker schudt en ik me realiseer dat ik om 05.00 uur op de carpoolplaats moet staan. Snel rond ik m’n ochtendritueel af en maak ik een kop koffie voor onderweg. En zowaar, om 05.05 uur begroet ik Jaap.

26

Onderweg praten we wat over ditjes en datjes en we komen om 06.00 uur aan in de haven. Bij binnenkomst in De Wijkerhaven, treffen we collega Ko Geelhoed aan alsmede de Cubaanse delegatie die aan een ontbijt van tosti’s zit. Ook in de rest van het restaurant zitten al meerdere gasten en nadat er wat ’haventaal‘ over en weer wordt uitgewisseld, schuiven we aan en bestellen koffie.

Even later komen ook de inspecteurs uit Syrië binnen, vergezeld door onze agent, Basel Tarabichi en gezamenlijk rijden we naar keurhok 2. De eerste vrachtwagens rijden voor en zowel de inspecteurs als Jaap zijn goed te spreken over de kwaliteit. Ik neem wat foto’s en maak een praatje met Basel en een van de inspecteurs. Ondertussen realiseer ik me hoe onwerkelijk het eigenlijk is dat ik hier in een keurhok sta tussen mensen uit Syrië, een land dat al twee jaar wordt geteisterd door een burgeroorlog en hoe mooi het is dat we toch aardappelen kunnen leveren aan dit land.

Jonge Jaap Omdat het nog even duurt tot de volgende auto verschijnt, ontvluchten we de kou en keren we terug naar De Wijkerhaven. Ik gebruik dit moment meteen om Jaap wat vragen te stellen en we beginnen bij zijn achtergrond. Jaap vertelt: “Ik ben geboren in Medemblik, waar mijn vader boekhouder was. In 1959, toen ik drie was, ben ik samen met mijn ouders en drie jongere zusjes, naar de Noordoostpolder verhuisd. Aan de Enserweg begon mijn vader een klein tuinbouwbedrijfje van vier hectare met groenten, tulpen en ook een hectare aardappelen. Het was dag en nacht werken. Toen mijn vader stopte op zijn 65ste, ben ik met mijn gezin verhuisd naar de Enserweg.” We worden even onderbroken door de altijd charmante gastvrouw Ria die vraagt of we een

Jaap heeft weinig aansporing nodig want hij heeft zichtbaar plezier in deze duik in zijn levensverhaal. “Terug in Nederland pakte ik allerlei soorten werk op en zo kwam ik in 1980 ook twee weken bij Hettema aan het werk. Er moesten aardappelen gerooid worden aan de Espelerweg. Lekker op de trekker dacht ik, maar dat viel wat tegen. Het betrof een proefveld waar de aardappelen geraapt moesten worden, die ook nog eens schots en scheef en op bulten lagen. In de pauze vroeg Bauke van der Leest, toenmalig medewerker van het kweekbedrijf, me hoe ik het werken vond. ‘Wel aardig’ zei ik ‘maar het land ligt er niet handig bij’. ‘Kun jij het beter?’, zei Bauke. ‘Nou, slechter kan het in elk geval niet’ was mijn reactie. Nadat ik een half uur op de trekker had gezeten, was Bauke meer dan overtuigd. ‘Dat ding is van jou’, zei hij, ‘ik kom er niet meer aan’. Na twee weken zei ik Bauke gedag en klom ik in mijn volkswagenbusje op weg naar Portugal. Bij terugkomst kon ik weer aan het werk bij Hettema en dat ging zo een tijdje door met tussenpauzes. Dit beviel mij goed maar Herman Hettema, directeur van het kweekbedrijf, zei toen dat het zo niet langer ging en dat ik moest blijven. Ik wilde echter niet mijn hele vrijheid opgeven en kreeg toen een contract waarbij ik twee maanden per jaar onbetaald verlof kon opnemen. Ook opvolger Jan van Loon kon hiermee leven. Het werken op het kweekbedrijf lag me goed, ook omdat het zo gevarieerd was.” En privé, was je ondertussen al onder de pannen? “Ja, ik had in die tijd verkering met Janneke

gekregen waarmee ik eerst in Drachten heb gewoond omdat ze daar werkte en later in Emmeloord, toen ze werk in IJsselmuiden kreeg. Bij Hettema kregen we ondertussen steeds meer personeel op het kweekbedrijf maar dat veranderde niets aan de goede sfeer die daar heerste.”

’Ik doe het niet’ En dit had nog jaren mogen duren van Jaap maar het lot, of misschien moet ik zeggen Ad Ploeg, besloot anders. Ondergetekende weet zich dat nog wel te herinneren want het bericht dat Ad wegging bij Hettema sloeg in als een bom. Ad Ploeg en de haven in Beverwijk waren onlosmakelijk aan elkaar verbonden en wie moest hem in vredesnaam gaan vervangen? Jaap haakt hierop in: “Toen het net bekend was, dacht ik nog ‘als ze mij maar niet vragen’. Ik had het super naar mijn zin op het kweekbedrijf. Ik had echter weinig keus want technisch directeur Harry Plat riep me bij zich en zei ‘Jaap, we hebben een andere functie voor je’, waarop ik zei ‘maar wil ik dat wel?’ Deze luisterde echter niet en zei ‘jij bent de enige die volgens Ploeg geschikt is.’ Daar kon ik het mee doen. Ad Ploeg kwam bij me en zei ‘Jaap, maak je geen zorgen, ik help je wel’. Ik ben toen overstag gegaan en uiteindelijk ben ik ook zeker blij met deze carrièreswitch.”

‘Supercargo’ De officiële functie van Jaap is ‘quality manager’ maar in de wandelgangen staat hij beter bekend als ‘supercargo’. Wanneer ben je precies begonnen als supercargo? “Volgens mij in 1991. Het begin was wel even wennen natuurlijk en de hulp van Ad bestond uit een inwerkperiode van twee dagen waarna ik op mezelf was aangewezen. ‘Zo leer je het het snelst Jaap’ zei Ad, die soms wel even kwam kijken en op de achtergrond wel alles in de gaten hield. We worden onderbroken want Jaap moet naar de keurkeet. Ik laat dit keer de keurkeet voor wat die is, want het bevalt me goed in de warme, knusse Wijkerhaven.

Helse belevenis Jaap, Ko en de mannen komen weer terug en we pakken de draad weer op. Jaap vertelt verder over zijn beginperiode: “Het was echt een helse belevenis. We gingen in die tijd net over van los naar gepalletiseerd verladen en de keuringen waren een beproeving. Heel veel inspecteurs zag ik komen en gaan en daarbij kwam nog de bruinrotproblematiek. Gelukkig is er heel wat veranderd want nu is alles tot op de millimeter en minuut georganiseerd. De dagen zijn ook niet meer zo lang als voorheen. Ik begin om zes uur en om drie uur, half vier komt de laatste auto. Vroeger kwamen er om negen uur of half tien ’s avonds nog wel auto’s. En ook laden op zaterdag kwam veelvuldig voor. Nu gebeurt dat nog heel zelden. Bovendien heb ik Adam Elsinga als mijn onmisbare maatje. Hij maakt het schema voor binnenlands vervoer en we hebben dagelijks contact.”

Hoeveel maanden sta je doorgaans in de haven? “Zo’n vier maanden. Begin oktober beginnen we met Cuba en daarna volgt de rest tot ongeveer eind januari. Daaraan voorafgaand ben ik al wel bezig met proefrooimonsters. De rest van het jaar verricht ik allerlei hand-en-spandiensten waaronder de controle en afwikkeling van klachten. In de zomer heb ik het dan rustiger en besteed ik meer tijd aan mijn duiven.” Duiven? Dat moet ik dan ook nog vragen. Maar eerst dit... >>

27

c o n s ument >>

Wat zijn de leuke en minder leuke kanten van je werk? “Het werken in het westen bevalt me heel goed, omdat de mentaliteit daar me beter past dan die van het noorden.” Als geboren Friezin kan ik die in m’n zak steken. “Daarbij spreekt het werk zelf me aan. Al die aardappelen, prachtig toch! En ik ben geen kantoorman. Hier in de haven heb ik de vrijheid waarbij ik ondertussen een goed contact onderhoud met de verkopers. Ze laten zich ook regelmatig zien in Beverwijk en zijn heel betrokken. En daarbij is het werken met al die verschillende inspecteurs overal vandaan een belevenis op zich.” Ko, die tot nu toe wonderbaarlijk genoeg zijn mond heeft gehouden, wil hierover ook nog wel iets kwijt: “De band die wij met de inspecteurs hebben is van essentieel belang. Het vertrouwen dat ze in ons hebben, hebben we opgebouwd en waargemaakt. Dat neemt niet weg dat je dit constant moet meten en bewaken om het te behouden. Vroeger wilden ze ook zeker 36 zakken zien vanaf de onderste laag op de vrachtwagen. Dat hoeft nu niet meer.” Jaap voegt toe: “Zoals ik al eerder aangaf, is alles veel strakker georganiseerd. Ook de verkopen. Daarbij is de kwaliteit met sprongen vooruitgegaan.”

Jaap de duivenmelker “Privé ben ik eerlijk gezegd nogal traditioneel en saai. Ik ben al meer dan 30 jaar gelukkig getrouwd met Janneke en we hebben drie kinderen. Clemens van 28, Thomas van 26 en Elize van 23. En mijn verdere leven bestaat volledig uit de postduivensport.” Eindelijk zijn we aangekomen bij de grootste passie van Jaap. “Ik ben altijd al gefascineerd geweest door vogels. Op mijn lagere schoolrapport stond ook ‘Jaap kan veel meer, maar ziet alle vogels vliegen’. Op mijn vijftiende ben ik begonnen met een paar duiven die ik in de schuur had gevangen. Ik had een hokje van één vierkante meter maar dit werd al snel vier meter. Nu heb ik 36 meter aan duivenhokken met in totaal zo’n 300 duiven.” Jaap is bijna extatisch als hij over zijn duiven praat: “In de wintermaanden moet ik ze ’s nachts nog te eten geven en het hok schoonhouden. En ik moet ze blijven trainen uiteraard. Er zijn 40

duiven die ik niet loslaat, want die zijn puur om te fokken. Ik kan niet het risico lopen dat ze worden opgegeten door een roofvogel. Ik, of eigenlijk mijn duiven, doe alleen mee aan marathonwedstrijden. De belangrijkste is Barcelona met een afstand van 1.289 kilometer hemelsbreed vanaf Ens.” Ik weet dat Jaap veel aanzien geniet in de duivenwereld en vraag hem hoe hij zo succesvol is geworden. Jaap blijkt er een hele studie van te hebben gemaakt en het fokken heeft hem dan ook geen windeieren gelegd. “Ik ben nationaal kampioen geweest en heb menig wedstrijd gewonnen. Dat levert het nodige prijzengeld op. Maar daarbij koop ik ook weer voor duizenden euro’s. Mijn winst haal ik uit de handel. Hoewel de meeste duiven slechts 1 euro waard zijn, bestaan er ook duiven met een waarde van 250.000 euro.” En wij maar denken dat er in aardappelen veel geld omgaat! We komen nog even terug op HZPC en Jaap zegt: “Ik geniet van elke dag en zie mijn werk als een belevenis. En zet maar boven het artikel ‘Beverwijk, grootste pootgoedexporthaven van de wereld’.” Ik rond het gesprek af en Jaap zegt: “Kom, we gaan nog even bij de Cubaboot en de containerladingen kijken.” Buiten hijst hij me in een vies rood jasje waarna we naar de kade rijden en het schip met bestemming Cuba beklimmen. Op het schip zelf kijken we even rond en dalen we via twee hele steile trapjes naar het laadruim af. Jaap kijkt vol trots in het rond en wijst: “Kijk maar hoe strak de pallets in het ruim geladen zijn. Daar kan niks verkeerd mee gaan.” We klimmen weer uit het ruim en zeggen gedag tegen een matroos die ons uitcheckt. Nadat we ook nog hebben gekeken bij de containerverladingen, spoeden we ons terug naar Ria, die de warme hap heeft klaarstaan. Om half twee neem ik afscheid van Jaap en stap ik bij Ko in de auto voor de terugreis. Jaap, bedankt voor een dagje haven wat voor een kantoormiep als ik toch een hele belevenis is. Er was maar één minpuntje. Voor nacht en ontij opstaan… Jacoba Vos-Feenstra

‘Moist and jummy muffins with chocolate chips’ Deze zomer deed Jens Vos, zoon van collega Jacoba, mee aan een dagje aardappelrecepten testen en fotograferen bij HZPC. Het recept waar hij zich de hele dag op verheugde, was dat van de aardappelcupcakes met chocolade! De cupcakes lukten goed en vielen erg in de smaak, waardoor Jens besloot zijn recept met foto in te sturen naar de Tros CupCakeCup voor kinderen. Jens mocht uiteindelijk niet meedoen aan de CupCakeCup, maar hij was wel een van de gelukkigen die een masterclass mochten volgen bij ‘Meester Patissier’ Robèrt van Beckhoven in Oisterwijk. Begin december is de masterclass uitgezonden op tv. Zo zie je maar hoe een aardappelrecept kan leiden tot een tv debuut. Het recept voor de ‘Moist and jummy muffins with chocolate chips’ vindt u op http://en.colomba.co/find-your-recipe bij de ‘fun’ recepten.

• Ruggespraak

Mevrouw en Mijnheer Aardappel

28

In een van zijn colums mijmert Wouter Klootwijk - bekend van het tv programma ‘De wilde keuken’ - over het benoemen van aardappelen. Hij stelt dat de aardappel niet snel zal overkomen wat bijvoorbeeld een nieuwe tulp of roos wél overkomt. Een nieuw aardappelras wordt niet vernoemd naar Karin Bloemen of Linda de Mol. Mevrouw wil geen aardappel zijn. Toch kan het er van komen, want in Londen zag hij een aardappel liggen die Chopin is genoemd. Dat wisten wij natuurlijk allang. Onze rassen hebben klinkende namen als Annabelle, Asterix, Chopin, Cleopatra, Cyrano, Dali en wie kent niet Desiree, eens het grootste ras ter wereld. Of Mozart, van Gogh en Vivaldi... Hij is een echte aardappelliefhebber, die Klootwijk. Hij eet, als hij de kans krijgt, aardappelen als een zachtgekookt eitje, ‘s morgens vroeg als ontbijt. En dan het stickertje. Fruittelers doen het allang; die plakken een stickertje op hun appels en peren. Hij had nooit gedacht dat dat met aardappelen ook zou kunnen, maar in Engeland trof hij ze toch aan: rijen kisten aardappelen met op elke aardappel apart de naam geplakt. Dat maakt van een aardappel een persoonlijkheid, zo stelt hij. Nu nog in de rest van de wereld...

29

nieuwe medewe r k e r s Fabian Mestwerdt (18) Woont in Bruchhausen-Vilsen, 35 km ten zuiden van Bremen. Hij is sinds 1 augustus werkzaam bij HZPC Deutschland. Wat is je functie bij HZPC en wat houdt het in? Ik ben trainee en actief in de groothandel en export. Daarbij probeer ik ook kennis te verwerven op het technische vlak want het product aardappel spreekt me erg aan. Wat heb je hiervoor gedaan? Ik heb een commerciële studie gedaan om goed voorbereid aan de slag te gaan bij HZPC Deutschland. Waarom HZPC? Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in landbouw en HZPC is een internationaal bedrijf actief in vijf sectoren, wat me zeer aansprak. Wat zijn je ervaringen tot nu toe bij HZPC en wat is je opgevallen? Tijdens mijn korte tijd bij HZPC heb ik al veel geleerd op zowel het commerciële vlak alsook over het product aardappel.

Nieuwe rassen Navigator

Agenda

di v e r s en

Personeel

Teler Informatie Bijeenkomsten (TIB)

HZPC

Datum Tijd Locatie

In dienst

27 feb. 20.00 uur ‘Ons Huis’ Beuckelaerstraat 2 St. Annaparochie 28 feb. 20.00 uur ‘De Butler’ Hoofdstraat West 46 Uithuizen 4 maart 16.00 uur ‘Bij de Buren’ Brinkweg 15 Wieringerwerf 5 maart 20.00 uur ‘Koch’ Molenstraat 120, Kruisland 6 maart 20.00 uur Hotel van der Valk Hooiveld 9, Emmeloord

Arie Assenberg van Eijsden, kasmedewerker te Metslawier per 16-11-2012 Yifu Pei, trainee sales te Joure per 03-12-2012

Uit dienst Marien Verhulst, buitendienst medewerker per 31-10-2012 Jannie van der Weij, klantexpediënt te Joure per 31-10-2012

HZPC Sweden In dienst Jonas Kjellberg, sales- en marketingmanager per 26-11-2012 Jubilea: 26-12-2012 Annemarie Blitterswijk, 12,5 jaar in dienst

23-24 januari 2013

Biovak

Zwolle www.biovak.nl

Wojciech Cysarz (39)

• Ruggespraak

Is getrouwd en heeft twee kinderen, een zoon van 17 en een dochter van 11 jaar oud. Ze wonen in Pila, een stad in het noorden van Polen. Op 1 oktober 2012 is hij in dienst gekomen bij HZPC Polska. Wat is je functie bij HZPC en wat houdt het in? Ik ben productmanager en verantwoordelijk voor de productie van pootaardappelen. Ik sta in nauw contact met de telers en zorg ervoor dat de partijen klaar worden gemaakt voor levering aan de klanten. Ook zorg ik voor de juiste documenten en inspecteer ik de kwaliteit van de poters. Wat heb je hiervoor gedaan? Hiervoor heb ik zestien jaar bij een producent van aardappelzetmeel gewerkt. Mijn werkzaamheden omvatten distributie, veldproductie, contact onderhouden met telers en verkopen aan de zetmeelindustrie. Waarom HZPC? Ik heb voor HZPC gekozen omdat ik graag voor een internationale onderneming wilde werken en dan ook nog het liefst bij een aardappelbedrijf. Wat zijn je ervaringen tot nu toe bij HZPC en wat is je opgevallen? Ik ben blij dat ik me verder kan ontwikkelen op het internationale vlak en verder ben ik druk bezig mijn Engels te verbeteren. Wil je nog iets delen met je nieuwe collega’s? Ik hoop dat mijn aardappelkennis van toegevoegde waarde kan zijn voor HZPC.

30

HZPC Holland B.V. P.O. Box 88 8500 AB Joure The Netherlands

Phone Fax E-mail Internet

+31 (0)513 48 98 88 +31 (0)513 48 98 44 [email protected] www.hzpc.com

HZPC Schaaktoernooi 2013

Kweker J. Zingstra, hij is helaas overleden, stond aan de oorsprong van het nieuwe ras Navigator (ZIN 00- 43). Zijn familie - twee zoons komen jaarlijks op de Potato Days behartigt nu de belangen van deze mooie nalatenschap. Ook kweker Ytzen van der Werff lanceerde het nieuwe ras Panamera.

Panamera

Zaterdag 26 januari a.s. vindt voor de 37ste keer het HZPC schaaktoernooi plaats op het hoofdkantoor in Joure. Het begint om 10.00 uur en vanaf 9.30 uur staat de koffie klaar. Natuurlijk zal de vaste kern van schakers weer van de partij zijn. Zij hebben inmiddels al een persoonlijke uitnodiging ontvangen. Schaakliefhebbers die een relatie hebben met HZPC worden van harte uitgenodigd om deel te nemen aan dit gezellige toernooi. Kent u mensen in uw omgeving die aan deze criteria voldoen, maak hen enthousiast! Voor meer informatie kunt u terecht bij Jan Visser, tel. 0513-489915 of bij Douwe Lodewijk, tel. 0513-489828. Graag tot ziens op 26 januari.

6 t/m 8 februari 2013

Fruit Logistica

Berlin, Germany www.fruitlogistica.de

COLOFON Hoofdredacteur Annemarie Blitterswijk Eindredacteur Martin Jansen Klomp Redactieleden Bennie Huizenga, Jan Hendrik van der Tas Redactie Jessica de Bey Redactiesecretariaat Annechien Born-Stok, Janny van der Weide Vormgeving De Bey Communicatie & Vormgeving B.V. Druk Graphic Support Aan dit nummer werkten mee Feico Born, Jelle Bos, Gwen Rassemusse, Hero Veenstra en Jacoba Vos-Veenstra e.a. Fotografie Douwe Lodewijk, Ad van Luyk, Roelof Varkevisser e.a. Adres Postbus 88, 8500 AB Joure Telefoon 0513 - 489 888 Fax 0513 - 489 800 E-mail [email protected] Internet www.hzpc.com Ruggespraak is een uitgave van HZPC Holland B.V. Verschijnt vier maal per jaar. Oplage 2.250 ex. Jaargang 14

11-12 September 2013

Jacoba Vos-Feenstra

Potato Europe 2013 HZPC Holland B.V. P.O. Box 88 8500 AB Joure The Netherlands

Phone Fax E-mail Internet

+31 (0)513 48 98 88 +31 (0)513 48 98 44 [email protected] www.hzpc.com

Emmeloord www.potatoeurope.com

Copyright © HZPC, Joure. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

31

Fijne kerstdagen en een gezond 2013

HARTIGE AARDAPPELROZETTEN

TAARTJES VAN HZPC

Dit jaar een recept van de Parijse kok Gwen Rassemusse. Zij heeft voor ons de ‘fun, fast & easy’ recepten met het ras Colomba bedacht. Aangezien u rond de feestdagen vast druk genoeg bent, hier één van haar recepten uit de categorie ‘easy’. Makkelijk en origineel, bijvoorbeeld als hapje bij de borrel. Ingrediënten: 2 kleine Colomba

• Verwarm de oven voor op 200°C. • Was de Colomba-aardappelen of een ander ras en snijd ze in heel dunne schijfjes (zo mogelijk met een mandoline).

1 eidooier

een diameter van ca. 10 à 12 cm en plaats ze op een bakplaat met

-fr).

1 pakje bladerdeeg

• Was de aardappelschijfjes niet. Steek uit het bladerdeeg rondjes met

bakpapier. Prik enkele malen in de schijven.

(eng

aardappelen

ba.

lom

co

• Leg de aardappelschijfjes in de vorm van een rozet op de

: w ww .

deegschijfjes. Bestrijk de schijfjes nogmaals met het

en

eimengsel en bestrooi ze met komijnzaad, ce

pt

zeezout en de peper.

re

versgemalen peper

en bestrijk de deegschijfjes.

• Bak de rozettentaartjes in circa 20 minuten

a-

zout, zeezout en

co

• Meng de eidooier met een mespuntje zout en een eetlepel water 1 eetlepel komijnzaad

gaar en serveer ze warm of koud. M

ee

r

C

o ol

m

HZPC Holland B.V. Edisonweg 5, 8501 XG Joure Postbus 88, 8500 AB Joure

b

T F E I

0513 48 98 88 0513 48 98 00 [email protected] www.hzpc.com