ers
en
Vind
n nde i b &
van
illig w j i r v
Routeboek XL Het vinden en binden van vrijwilligers staat bij veel verenigingen en clubs boven aan de agenda. Zonder voldoende mensen om alle activiteiten uit te voeren kan een organisatie nu eenmaal niet functioneren. En zijn die mensen eenmaal gevonden, dan is het geen kwestie van ‘… en ze leefden nog lang en gelukkig.’ Het binden van vrijwilligers is namelijk niet te vergelijken met een sprookje, eerder met een relatie. Is de klik er eenmaal, dan is het zaak de relatie te onderhouden en uit te bouwen. De ene relatie ontstaat als de vonk overslaat, bij de andere gaat er langere tijd overheen eer er een vlammetje gaat branden. Ook dat geldt net zo goed voor vrijwilligerswerk. In de ene situatie hoef je er weinig meer voor te doen. De wil om vrijwillig iets te doen voor een ander en voor de samenleving ontstaat of ontstaat niet. In de andere situatie is er energie nodig om te zorgen dat het vlammetje gaat branden en dat het blijft branden voor jouw organisatie. Welke aandachtspunten spelen hierbij een rol? Een handvat bij het vinden en binden is de methode van de 6 B’s. Oorspronkelijk waren dat er vijf (Binnenhalen, Begeleiden, Belonen, Behouden, Beëindigen), die zijn opgesteld door het kennisinstituut Movisie. Arcon heeft er een zesde ‘B’ van ‘Bezinnen’ aan toegevoegd. Via deze methode krijg je inzicht in wat vrijwilligersorganisaties vragen en bieden. Bovendien stel je door te denken vanuit de zes B’s de toekomstige vrijwilliger centraal, met de vraag: ‘Hoe kun je de toekomstige vrijwilliger verleiden om een taak te komen uitvoeren voor mijn vereniging of club?’ In dit Routeboek XL vind je meer informatie over de betekenis van de zes B’s en tips en handreikingen die van toepassing zijn voor iedere organisatie die met vrijwillige medewerkers werkt. Daarnaast wordt ingegaan op de zes B’s in de sectoren cultuur, kunst, natuur, milieu, onderwijs, religie, sport, welzijn en zorg. Kijk niet alleen bij de sector waarin je zelf werkt, maar ook bij de andere. Creatieve oplossingen ontstaan juist door buiten de hokjes te denken! Tot slot: heb je zelf binnen je club of vereniging goede voorbeelden? Laat het ons weten! Die willen we graag delen met anderen. Veel inspiratie toegewenst.
1 BEZINNEN
2 EN BINNENHAL
3 N BEGELEIDE
4 BELONEN
5 BEHOUDEN
6 BEËINDIGEN
1
1
1
2
3
BEZINNEN
BINNENHALEN
BEGELEIDEN
BEZINNEN
4 BELONEN
5
6
BEHOUDEN
BEËINDIGEN
Voor je een vuurtje gaat stoken moet je nadenken waar je het vuur wilt hebben, waar je het voor nodig hebt, hoe groot het dus moet zijn en welk materiaal je ervoor gebruikt. De ene keer hoef je alleen aan een knop te draaien, de andere keer moet er een groot kampvuur komen en moet je alles regelen. Vergeet dan ook niet de brandblusser klaar te zetten, want werken met vuur brengt risico’s met zich mee. Ken die risico’s en anticipeer erop, zodat je uit de problemen blijft.
Kijk voor je gaat werven kritisch naar je
Hoe vinden nieuwkomers aansluiting in
werken, hoe meer ze op hun schouders
eigen organisatie. Wat vraag je van de
een bestaande, hechte groep? Vraag je
nemen. Inventariseer dat werk en splits
mensen die je zoekt en wat heb je hen
af hoe open jouw groep is voor nieuwe
het op, want je hebt er niets aan dat
te bieden? Verplaats je in hen en bedenk
medewerkers.
de nieuwe vrijwilliger binnen korte tijd
wat hun motieven zijn om iets voor je vereniging te doen. Komt het beeld dat
overbelast is. Wees flexibel in het verdeDoelgroep bepalen: zoek je jonge-
len van de taken.
de ‘buitenwereld’ van jullie organisatie
ren, volwassenen, ouderen of een mix
heeft overeen met wat jullie willen uit-
van alle leeftijdsgroepen? Als je jongeren
stralen? Mogelijk is het effectiever daar
zoekt terwijl je organisatie die nu niet
tie’: vrijwilligers melden zich aan om
eerst aan te werken voordat je mede-
heeft, praat dan met de jongeren die je
te doen. Overleggen en vergaderingen
werkers gaat werven. Sta open voor
op het oog hebt. Hoe kijken zij tegen je
horen daarbij, maar zorg dat die niet
verandering van je eigen club.
organisatie aan? Is de organisatie voor
de overhand krijgen, tenzij het om een
hen interessant? Spreekt je aanbod hen
bestuursfunctie gaat.
Waarom jouw organisatie: waarom
Vergadercultuur of ‘doe organisa-
aan? Wat zijn hun wensen, waar gaat Inzet in tijd: hoeveel uur per week,
willen vrijwilligers speciaal bij jouw
hun belangstelling naar uit? Waar liggen
club iets doen? Wat is er leuk, interes-
de overeenkomsten en hoe kunnen jullie
maand of jaar vraag je van de vrijwil-
sant, spannend, of vernieuwend aan je
samenwerken?
liger? Staat die tijd vast of is die flexibel
vereniging? Kunnen de vrijwilligers iets leren van hun werk, een cursus volgen,
in te delen? Vertel dat zo duidelijk en Opleiding, kennis en ervaring: wat
concreet mogelijk, want mensen willen
ervaring opdoen voor een opleiding of
moeten je nieuwe vrijwilligers in huis
wel vrijwilligerswerk doen, maar zelf de
hun curriculum vitae? Biedt het werk
hebben? Welke opleiding, kennis en
regie over hun tijd houden. Hoe flexibe-
mogelijkheden nieuwe contacten op te
ervaring verwacht je dat ze hebben?
ler je je opstelt, hoe groter de kans op
doen?
succes. Werkzaamheden: welke werkzaam-
Cultuur in de organisatie: binnen
heden moeten er uitgevoerd worden? Ga
Wat biedt jouw vereniging: is er een
groepen bestaan ongeschreven gewoon-
ervan uit dat een nieuwe vrijwilliger niet
onkostenvergoeding, zijn de vrijwilligers
ten en gebruiken. Die scheppen een
zomaar een-op-een alle taken van een
verzekerd, kunnen ze scholing volgen
veilige omgeving waarin de groepsleden
van je huidige vrijwilligers kan overne-
en/of deelnemen aan activiteiten (tegen
zich thuis voelen, maar voor nieuw-
men. Hoe langer vrijwilligers ergens
gereduceerd tarief)?
komers vormen ze een drempel. 2
1 BEZINNEN
2
2
3
EN BINNENHAL BINNENHALEN
4
BEGELEIDEN
BELONEN
5
6
BEHOUDEN
BEËINDIGEN
Elk vuur begint met een klein vlammetje. Wat is er nodig om het vlammetje aan te wakkeren tot een vuur? Er is gas nodig, of stroom, of droog brandhout. Maar hoe pak je het aan als het net geregend heeft? Afhankelijk van de situatie zijn kennis en ervaring onmisbaar om vanuit een klein vlammetje de stapel aan het branden te krijgen.
Positieve benadering: benader
Bijhouden interesses: inventariseer
Soms komen de vrijwilligers aanwaaien,
maar het kost ook weleens veel moeite
mensen niet vanuit jouw wens, maar
bij je eigen leden of achterban hun inte-
om ze te werven. Zijn jullie een orga-
spreek hen aan op hun eigen kwalitei-
resses, belangstelling, hobby’s en werk.
nisatie waar mensen graag bij willen
ten. Begin dus niet met de opmerking
Verzamel deze informatie in een data-
horen, die een positieve uitstraling heeft
dat je moeilijk vrijwilligers kunt vinden
base of kaartenbak. Als je dan iemand
en regelmatig laat zien wat ze doet?
en nu deze persoon benadert. Als je
zoekt, kan je nagaan voor wie die functie
Daar willen mensen zich graag voor
bijvoorbeeld een penningmeester zoekt,
interessant kan zijn. Een hulpmiddel
inzetten. De manier van vragen van vrij-
kun je tegen degene die je benadert
om iemands interesses te peilen is de
willigers is essentieel en vaak bepalend.
zeggen dat je gehoord hebt dat hij
Interessespeurder van Arcon.
Vind je een geïnteresseerde vrijwilliger,
nauwkeurig werkt.
ga dan niet alleen uit van wat jij vindt dat de vrijwilliger moet doen, maar kijk
samen welke deal je kunt maken.
belangstelling: hierdoor voelen mensen
Geef hen zo de gelegenheid kennis te
zich gekend en erkend en zijn ze eerder
maken met je club. Vinden ze het leuk
geneigd iets voor je te doen.
iets bij jullie te doen, vraag hen dan voor
Persoonlijke benadering: 95% van
Aanspreken op interesse en
Werk in stapjes: vraag mensen
eerst om te helpen bij een korte klus.
de mensen die vrijwilliger worden, doet
een iets langere klus. Op deze manier
dit na persoonlijk gevraagd te zijn.
loods je hen het vrijwilligerswerk in.
3
1 BEZINNEN
2
2
3
EN BINNENHAL BINNENHALEN
BELONEN
5
6
BEHOUDEN
BEËINDIGEN
of televisie. Levert het geen nieuwe
• Je huidige vrijwilligers weten wat er
vrijwilliger op, dan in ieder geval publi-
ondernemen: bedrijven of organisaties
gevraagd wordt en kunnen veel over
citeit. Let daarbij op het imago dat je
die graag iets voor de maatschappij
het vrijwilligerswerk in de organisatie
uitstraalt. Past dat bij de doelgroep die
doen, bijvoorbeeld in plaats van een
vertellen. Geef hen informatiemateriaal
je zoekt?
bedrijfsuitje gezamenlijk een lokaal of
waarmee ze in hun eigen kennissen-
• Sociale media: Twitter, Facebook en
gebouw verven of opknappen. Soms
kring kunnen werven.
Hyves. Een vermelding hierop gaat snel
bestaat die maatschappelijke inzet ook
• Vraag aan leden en vrijwilligers
de wereld rond. Reageer direct, anders
uit het ‘uitlenen’ van een specialist die
wie in hun familie of kennissenkring
is de kans voorbij. Zeker als je jongeren
jullie club kan adviseren. Denk aan een
over speciale kennis, vaardigheden of
wilt bereiken is dit dé methode.
adviseur van een bank, een communica-
contacten beschikt waar jullie naar
• Vacaturebank van de Vrijwilligerscen-
tiemanager of een ICT’er.
op zoek zijn. Voorbeeld: bij het maken
trale of het Steunpunt vrijwilligerswerk
van een flyer kunnen contacten in de
in jullie gemeente. Zij helpen je graag
ontwerp-, reclame- of drukkerijwereld
verder.
elk jaar voeren vrijwilligers gedurende
heel waardevol zijn.
• Plaats een vacature voor een nieuwe
een of twee dagen een klus uit bij een
• Plaats oproepen waar je maar kunt:
vrijwilliger via de site www.allesbegint-
club of vereniging.
in het ledenblad, op de website, in het
vrijwillig.nl.
Kanalen:
BEGELEIDEN
4
eigen mededelingenblad of nieuwsbrief, Maatschappelijke stages van
Maatschappelijk betrokken
Doe mee aan NL Doet. In maart van
Reïntegratiebedrijven: vraag die of
op het prikbord in de eigen locatie of in
bibliotheken, buurthuizen, kulturhuzen,
jongeren. Neem contact op met een
een opstap nodig hebben naar betaald
kerken, moskeeën, sportclub e.d.
middelbare school of het Steunpunt
werk. In het vrijwilligerswerk leren ze
• Netwerk: maak gebruik van je netwer-
vrijwilligerswerk in de gemeente. Bekijk
sociale en praktische vaardigheden die
ken met andere organisaties.
samen waar jongeren voor een korte tijd
hen verder kunnen brengen in de maat-
• Breng de vacature onder de aandacht
iets kunnen doen voor de vereniging of
schappij.
via huis-aan-huisbladen, lokale omroep
club.
zij mensen in hun bestand hebben die
4
1
2
BEZINNEN
BINNENHALEN
3
3
4
N BEGELEIDE BEGELEIDEN
BELONEN
5
6
BEHOUDEN
BEËINDIGEN
Heb je een vlam aan het branden, dan vraagt het aandacht om deze gaande te houden. Gaat het niet te hard of te zacht? Moeten we de toevoer minderen, de vlam juist aanwakkeren of een scherm eromheen zetten?
Bij het uitvoeren van een taak kan een
nieuwe vrijwilliger niet zonder goede
bijvoorbeeld twee maanden af. Bekijk
Proeftijd: spreek een proeftijd van
met algemene informatie over de orga-
begeleiding en communicatie over het
daarna samen of en hoe de samenwer-
nisatie en zaken die voor vrijwilligers
werk. Vaak gelden in een organisatie
king wordt voortgezet. Mogelijk heeft de
van belang zijn: wie vormt het bestuur,
geschreven en ongeschreven regels die
vrijwilliger andere capaciteiten die ook
wat is het doel van de vereniging, wat
voor nieuwe medewerkers onbegrijpe-
ingezet kunnen worden in de vereniging.
is de structuur van de organisatie, wat
lijk zijn. Een aanspreekpunt of maatje
Handleiding: maak een handleiding
betekenen veel gebruikte termen, hoe
voor de nieuwe vrijwilliger voorkomt dat
Luister: als organisatie kun je van
hij verdwaalt en voortijdig afhaakt. Met
nieuwe vrijwilligers veel leren. Zij staan
een goede begeleiding motiveer je de
onbevangen tegenover de organisatie en
medewerkers. Schenk bij het bege-
laten je met andere ogen kijken naar de
leiden naast het functionele gedeelte
huidige gang van zaken bij je club.
zich inzetten om iets te doen. Geef hen
aandacht aan de sociale aspecten:
en waar kunnen declaraties worden ingediend, etc. Resultaten: vrijwilligers willen
vooral in het begin werkzaamheden
voelt de vrijwilliger zich op zijn plaats,
Werkgroep: begeleiding kan ook
klikt het met de andere vrijwilligers,
plaats vinden in werkgroepoverleg-
beroepskrachten en de mensen met wie
gen, waar tevens zaken afgestemd en
hij tijdens het werk in contact komt?
besproken worden.
waarvan ze op korte termijn resultaten zien.
Verantwoordelijkheid: durf verant-
woordelijkheid aan de nieuwe mede
Vaste begeleider: aanspreekpunt
bij vragen. De mate van begeleiding
werker te geven en kom tussendoor samen om de voortgang te bespreken.
hangt af van de taak en de zelfstandigheid van de vrijwilliger.
5
4
1
2
3
BEZINNEN
BINNENHALEN
BEGELEIDEN
4 BELONEN
BELONEN
5
6
BEHOUDEN
BEËINDIGEN
Wil je het vuur brandend houden, dan is toevoer van voldoende zuurstof, brandstof, droog hout of olie nodig.
Vrijwilligers werken onbetaald en on-
ziekte in de familie daarvoor medeleven
ligersprijs, zie www.overijsselsevrijwil-
verplicht. Het zijn vaak de kleine dingen
wordt getoond.
ligersprijs.nl. Ook kun je een vrijwil-
die het doen: op z’n tijd wat aandacht,
liger die zich bijzonder heeft ingezet,
een schouderklopje of een bedankje.
Daar doen ze het voor! Het kan ook
indien mogelijk, in aanwezigheid van
groter door het geven van een kerst-
publiek, zodat iedereen ervaart dat
pakket, een gezamenlijk uitstapje of
zonder vrijwilligers de activiteit niet
een lintje: heeft een vrijwilliger zich
een speciale vrijwilligersbijeenkomst
uitgevoerd kan worden. Het is een
bijzonder ingezet, meld deze dan aan
waar het sociale aspect voorop staat.
suggestie voor het publiek ook een
voor de plaatselijke vrijwilligersprijs of
Dit zorgt ervoor dat vrijwilligers plezier
keer mee te werken. Organiseer ter
een andere actie waarbij vrijwilligers
in hun werk houden en voelen dat ze
afsluiting van een grote activiteit een
in de schijnwerpers worden gezet. Een
zinvol bezig zijn.
gezellige bijeenkomst, specifiek voor
bijzondere vrijwilliger kun je natuurlijk
de vrijwilligers.
ook voordragen voor een lintje met
Bedanken na activiteit: doe dit,
Schouderklopje: spreek als
daarvoor voordragen. Plaatselijke vrijwilligersprijs of
Koninginnedag (zie www.lintjes.nl).
bestuur, beroepskrachten en vrijwilli-
gers onderling regelmatig je waardering
willig.nl zijn certificaten voor vrijwil-
Certificaat: via www.allesbegintvrij-
uit (schouderklopje) en bedank elkaar
ligers te bestellen en hen zo in het
als een klus goed gaat.
zonnetje te zetten.
nement van bijvoorbeeld een halfjaar
Wees daarmee op tijd! Abonnement tijdschrift: een abon-
op een tijdschrift naar keuze is een leuk
Feestdagen/ziekte: veel vrijwil-
Overijsselse Vrijwilligers Prijs:
idee voor een cadeautje. Geef het aan
ligers waarderen het wanneer zij met
vind je dat jullie organisatie heel goed
je huidige vrijwilligers in ruil voor het
Kerst een cadeautje krijgen, of met hun
bezig is en een voorbeeld voor andere
aanmelden van een nieuwe vrijwilliger
verjaardag een felicitatie of een (digi-
organisaties, laat je dan voordragen
die minstens een halfjaar blijft.
tale) kaart, maar ook als er in geval van
voor de jaarlijkse Overijsselse Vrijwil-
6
1
2
3
4
BEZINNEN
BINNENHALEN
BEGELEIDEN
BELONEN
5
5
BEHOUDEN BEHOUDEN
6 BEËINDIGEN
Brandt het vuur goed, dan kun je er meer mee doen. Je kunt er stokbrood op bakken of marshmallows op roosteren: lekkere dingen waarvan je nog meer energie krijgt. Vuur heeft regelmatig aandacht nodig. Maar, vuur kan alle kanten opgaan. Het kan snel uitgaan, maar ook ineens aanwakkeren. Het kan dan anderen aansteken of juist een uitslaande brand worden.
Vrijwilligers ontwikkelen zich in hun
doen? Vrijwilligers groeien in hun werk
vrijwilligerswerk. De vrijwilligers voelen
werk. Biedt het werk hun de juiste
en willen soms na verloop van tijd meer
zich dan gekend en erkend en dat moti-
uitdaging of moet er passender werk
of ander werk. Vraag hun wat ze willen
veert hen zich te blijven inzetten.
gezocht worden? Welke mogelijkheden
en geef duidelijkheid over de mogelijk-
hebben ze om zich verder te ontwikke-
heden die je organisatie biedt, bijvoor-
len? Deelname aan cursussen, work-
beeld op het gebied van cursussen.
staander naar bestuurslid is voor veel
shops of studiebijeenkomsten brengt
Doorgroeien: de stap van buiten-
mensen te groot. Wie van de huidige Overbelasting: wees alert op
en houdt hun kennis op peil. Op zichzelf
kan dit al een prima reden zijn om vrij-
vrijwilligers die (veel) te veel doen.
te groeien naar een bestuursfunctie en
williger te worden en te blijven.
Misschien is het verstandig om hun taak
hoe kun je dat stimuleren?
vrijwilligers heeft capaciteiten om door
te splitsen of hen de taak te laten delen In organisaties met veel oudere vrijwil-
met een ander.
ligers vraagt de taakbelasting aandacht.
Zelfregie vrijwilliger: in welke
mate kan de vrijwilliger zelf bepa-
Kunnen de vrijwilligers het nog aan of
moeten we hen lichtere taken geven?
goede sfeer in de organisatie is erg
Soms is regelmaat noodzaak, maar is
belangrijk en werkt sterk motiverend.
onderling ruilen mogelijk? Voor roos-
Evalueren: vraag als begeleider van
Ontwikkelingen organisatie: een
len wanneer het werk wordt gedaan.
Komen er veranderingen binnen de
termakers is dit een crime, maar met
vrijwilliger(s) regelmatig hoe de vrijwil-
organisatie, communiceer daar tijdig en
gebruikmaking van moderne communi-
liger het vrijwilligerswerk ervaart. Past
open over naar de vrijwilligers. Doe dat
catiemiddelen (twitter, mail, gedeelde
het werk bij hem, zijn er zaken in de
niet alleen op papier, maar praat met
agenda’s) is dit eenvoudig te regelen.
organisatie waar hij tegenaan loopt? Zo
hen en betrek ze bij de veranderingen,
ja, wat is eraan te doen en wie gaat dat
zeker als die betrekking hebben op het
7
1
2
3
4
BEZINNEN
BINNENHALEN
BEGELEIDEN
5
BELONEN
BEHOUDEN
6
6
BEËINDIGEN BEËINDIGEN
Een vlam kan niet altijd blijven branden. De toevoer stopt een keer. Een kampvuur kun je langzaam uit laten gloeien, of gecontroleerd doven door er zand of water op te gooien. En bij gas en elektriciteit is het simpel om de knop dicht te draaien op de juiste tijd.
Gaat een vrijwilliger weg, dan is het
hoe hij het heeft gevonden, wat er goed
Kennisoverdracht: een vertrekken-
goed de reden daarvan te weten. Daar
ging en wat beter kan. Vraag of je zijn
de vrijwilliger beschikt over een schat
kun je als organisatie veel mee. Zorg
gegevens mag opslaan en hem voor
aan kennis en ervaring. Het mooiste is
voor een goede overdracht van het werk.
toekomstige klussen mag benaderen.
als dat allemaal rechtstreeks aan de nieuwe vrijwilliger wordt overgedra-
Mantelzorg geven kan een reden
gen. Als dat niet kan, spreek dan af wat
Hoe wil de vrijwilliger afscheid nemen?
De een vertrekt graag met stille trom,
zijn voor een vrijwilliger om af te haken.
de belangrijke punten zijn om over te
terwijl een ander het leuk vindt de
Denk na over oplossingen waardoor de
dragen en vraag dit vast te leggen. Dit
periode af te sluiten. Dit kan bijvoor-
vrijwilliger het werk kan blijven doen,
kan op een Cd-rom of usb-stick, maar
beeld met een informeel samenzijn of
ook omdat vrijwilligerswerk een goede
ook op het netwerk, indien dit mogelijk
een receptie, met of zonder cadeaubon,
afleiding kan bieden.
is.
van anderen waarmee men samen-
werkte. De vertrekkende vrijwilliger
vrijwilliger niet meer in de organisatie.
liger afscheid nemen? Dit kan variëren
kijkt dan met plezier op het werk terug
Sluit ook dan het werk op een goede
van met stille trom vertrekken, een
en verspreidt goede verhalen over de
manier af. Bespreek wat het afscheid
gezellig samenzijn in de eigen (werk)
organisatie. Betere gratis PR is er niet.
noodzakelijk maakt, maar ook wat er
groep tot en met een receptie.
bloemen, getuigschrift of waardering Goede afsluiting: soms past een
Afscheid nemen: hoe wil de vrijwil-
goed is gegaan in het verleden. Ga uit elkaar zonder rancune. Denk mee over
genaam zijn voor de organisatie, maar
waar deze persoon beter op zijn plaats
nog iets betekenen voor de vertrek-
je kunt er ook je voordeel mee doen.
is en geef advies.
kende vrijwilliger? Bijvoorbeeld een
Reden van vertrek: het kan onaan-
Referentie: kun je als organisatie
Heeft iemand zich eenmalig ingezet
certificaat waarop staat welke werk-
om iets te doen, vraag diegene ook dan
zaamheden door de vrijwilliger zijn uitgevoerd, of een bewijs voor het C.V.
8
CULTUUR Veel culturele activiteiten ontstaan uit enthousiasme: mensen worden geboeid door historische voorwerpen, gebouwen, plekken en gebeurtenissen en zetten zich met een enorme gedrevenheid in om iedereen te laten meegenieten van hun verhalen hierover. Nieuwsgierigheid en onderzoek naar achtergronden zorgen aan de ene kant dat het eindresultaat vaak steeds professioneler wordt. Aan de andere kant blijft heel veel werk in de sector onbetaald, soms met ondersteuning van beroepskrachten. Typerend voor de cultuursector is de trouw van veel vrijwilligers: vaak zijn mensen jarenlang actief. Dat betekent ook dat het aandeel van 55-plussers onder de vrijwilligers relatief groot is. Terwijl die groep slinkt doordat mensen vroeg of laat toch stoppen, is er onvoldoende aanwas van jongere vrijwilligers. Op welke manier vind en bind je vrijwilligers binnen de sector cultuur?
N 1 BEZINNE • Verjonging: je werkt als vrijwilliger bij een museum met veel
• Hoe flexibel ben je? Potentiële medewerkers willen vaak wel
55-plussers en wilt meer 30- tot 45 jarigen bereiken. Past de
iets doen, maar niet altijd op het moment dat de organisatie dit
huidige werkwijze bij die nieuwe leeftijdsgroep?
wil. Documenten maken of materialen opknappen kan prima
Voorbeeld: een museum is overdag geopend en draait voorna-
thuis gebeuren.
melijk op vrijwilligers.
• Wat biedt jouw organisatie? Laat betrokken vrijwilligers
Welke 30- tot 45-jarigen benader je om iets voor je organisatie
gratis een introducé meenemen naar de opening, geef hem
te doen? Suggesties: mensen met onregelmatige werktijden,
kaartjes, of bied hem bijvoorbeeld bijscholing op een terrein
deeltijdwerkers, mensen die tijdelijk of blijvend buiten het
dat zijn interesse heeft.
arbeidsproces staan. Inventariseer ook welke werkzaamheden op andere momenten (’s avonds, in het weekend) of andere manieren (thuis, via de computer, via sociale media) gedaan
ALEN 2 BINNENH
kunnen worden.
• Spreek mensen persoonlijk aan op hun interesse en belang-
• Benoem duidelijk welke opleiding, kennis en ervaring je
stelling. Een voorbeeld? Zeg eens: “Ik weet dat jij het leuk vindt
zoekt bij vrijwilligers. Voorbeeld: als plaatselijk museum zoek
om met mensen om te gaan. Is het iets voor jou om als gids in
je een vrijwilliger met interesse in de plaatselijke geschiede-
ons museum rondleidingen te geven?”
nis, belangstelling voor oude gebruiksvoorwerpen, iemand die
• Geef mensen gelegenheid om ervaring op te doen. Maak
nauwkeurig kan werken, goed kan documenteren en tentoon-
iemand niet meteen bestuurslid als hij geen bestuurlijke erva-
stelling kan samenstellen. Bedenk zelf de eigenschappen en
ring heeft, maar vraag hem om eerst een periode uitvoerend
vaardigheden waar je naar op zoek bent. Echter niet allemaal
vrijwilligerswerk te doen. Ook een vrijwilliger moet kunnen
bij dezelfde persoon.
groeien in zijn werk.
9
• Gebruik je netwerk. Elke organisatie zoekt van tijd tot tijd
Zo krijgen de vrijwilligers maximale waardering.
kennis en vaardigheden. Wil je museum graag een maquette
Daar komt bij dat het voor mensen in het publiek
hebben? Informeer, vraag rond, ga in gesprek. Hoe meer je dat
een motivatie kan zijn om ook eens mee te werken.
doet, hoe sneller iemand je een goede tip zal geven. Wees dan
• Vermeld in een tentoonstellingsboekje de namen van de
ook bereid om zelf iets te doen of op te zoeken voor een collega.
vrijwilligers die hebben meegewerkt, of geef aan welke werk-
• Doe mee aan het Museumweekend. Laat zien wat je doet,
zaamheden door vrijwilligers zijn uitgevoerd. Maak duidelijk
knoop gesprekken aan met bezoekers, interesseer hen voor je
dat er achter de schermen meer gebeurt dan de bezoeker kan
museum en suggereer hen ook eens te komen helpen.
zien.
• Maak zichtbaar dat je organisatie dankzij vrijwilligers het
• Plaats bij de uitgang van het museum een grote foto met
museum kan inrichten en openstellen. Staat dat al op de web-
alle (vrijwillige) medewerkers en vermeld dat zij het werk van
site? Vermeld vooral dat vrijwilligers van harte welkom zijn.
het museum mogelijk maken.
EN 3 BEGELEID
EN 5 BEHOUD
• Zet je vrijwilligers in als gastvrouw of gastheer bij een
• In functies zoals vrijwillig baliemedewerker is het goed om
evenement? Let dan eens op of zij ook klantvriendelijk om gaan
te werken volgens gezamenlijke richtlijnen. Baliemedewerkers
met de bezoekers en geef zo nodig tips.
ontvangen bezoekers, beantwoorden de telefoon, verwerken de
• Iedere rondleider heeft zijn eigen stijl, dat is vaak de
post, behandelen klachten van bezoekers etc. Bied deze vrijwil-
charme van een rondleiding. Help potentiële rondleiders over
ligers eventueel een passende cursus aan.
de drempel tijdens een bijeenkomst waarin ze iets leren over
• Houd in de gaten dat de motivatie van de vrijwilliger over-
rondleiden. Laat hen meelopen met ervaren rondleiders om
eenkomt met het werk dat hij doet. Geef iemand die graag
praktische informatie op te doen.
mensen wil ontmoeten geen onderhouds- of archiefwerk, maar
• Zoek een middenweg tussen alles wat moet volgens de
laat hem baliewerk doen, rondleidingen geven of sponsors
regels en de vrijheid van de uitvoerder om taken op eigen wijze
werven.
in te vullen. Dit laatste geeft de vrijwilliger vaak motivatie iets te ontwikkelen en daarmee nieuwe initiatieven voor de vereniging te creëren.
EN 6 BEËINDIG • Neem afscheid op een plek in het museum die voor de vrij-
4 BELONEN
williger een speciale betekenis heeft.
• Bedank bij het afsluiten van een activiteit de vrijwilligers als groep voor hun inzet. Doe dit indien mogelijk met publiek erbij.
Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
10
KUNST Kunst is overal: talloze mensen genieten van schilderkunst, beeldhouwwerken, poëzie, muziek en toneel. Er zijn professionele, commerciële dan wel gesubsidieerde kunstinstellingen, maar bij elke vorm wordt kunst met evenveel passie door allerlei mensen beoefend en beleefd als hobby en vanuit interesse. Beleving, vrijheid en improviserend vermogen staan bij die laatste groep vaak voorop. Maar bijna in de gehele kunstwereld geldt dat geen expositie, voorstelling of concert kan slagen zonder de betrokkenheid van vrijwilligers. Hoe vind en bind je vrijwilligers als amateur- of (semi)professioneel gezelschap?
N 1 BEZINNE
ALEN 2 BINNENH
• Opleiding, kennis en ervaring: welke opleiding, kennis en
• Aanspreken op interesse en belangstelling: hierdoor voelt
ervaring zoek je bij de nieuwe vrijwilligers?
men zich gekend en erkend.
Voorbeeld: voor decorbouwers: mensen die kunnen timmeren,
Voorbeeld: “Ik weet dat jij het leuk vindt om kleding te ontwer-
tekenen, schilderen, lassen, decoreren, creatief zijn, enzo-
pen. Kun je voor onze uitvoering helpen met de kostuums?”.
voorts. Zoek de mensen ook op deze kennis.
Voorbeeld: wil je in je gemeente een kunstwerk realiseren,
• Wat biedt jouw organisatie aan de vrijwilliger: is er een
vraag mensen via je website, de lokale radio, lokale tv en het
onkostenvergoeding, is men verzekerd, welke scholing kan
huis-aan-huisblad mee te denken en werken aan de realisatie
men volgen, of kan men deelnemen aan een activiteit (tegen
van dit kunstwerk.
gereduceerd tarief)?
• Doe mee aan de Week van de Amateurkunst en laat zien wat
Voorbeeld: meewerken aan een festival houdt in, dat de vrijwil-
je aan kunst doet en probeer zo mensen te interesseren voor je
liger gratis de optredens bij woont.
organisatie en het vrijwilligerswerk daarin.
• Cultuur in de organisatie: wil je weten in hoeverre jullie
• Kanalen:
organisatie is meegegaan met allerlei ontwikkelingen in het
Maak gebruik van je netwerken met andere organisaties en
verenigingsleven, doe dan eens de Verenigingsscan of de
maak je vereniging aantrekkelijker. Voorbeeld: zoek bijvoor-
Quickscan daarvan.
beeld als muziekvereniging samenwerking met een toneelclub voor kostuums en decors. Voorbeeld: organiseer je een kunstmanifestatie, betrek dan de bewoners uit de buurt hierbij. Dit werkt tweeledig, zij maken kennis met de organisatie en mogelijk vind je nieuwe vrijwilligers.
11
EN 3 BEGELEID
EN 5 BEHOUD
• Wegwijs in de organisatie: als nieuwe vrijwilliger in een
• Ontwikkelingsmogelijkheden: bied iemand uit de
organisatie ’verdwaal’ je in het begin soms in het doolhof van
expositiecommissie, die zich verder wil ontwikkelen in het
termen en afkortingen.
grafisch vormgeven van folders en posters, de mogelijkheid
Voorbeeld: maak een overzicht van de termen die in jullie
daarvoor een cursus te volgen.
toneelgroep gebruikelijk zijn. Vaak worden ze in het begin een
• Geef mensen gelegenheid om creatieve ideeën te
keer toegelicht, maar als ze op papier of op een netwerk staan,
ontwikkelen en stimuleer de uitvoering daarvan. Tijdens
zijn ze makkelijk na te lezen en beter te onthouden.
voorbereidingen van uitvoeringen passeren soms hele
• Veiligheid:
creatieve voorstellen de revue. Al kan niet alles direct
Voorbeeld: organiseer je als kunstvereniging exposities, instru-
gerealiseerd worden, noteer deze ideeën! Dan heb je voor
eer nieuwe vrijwilligers dan over de veiligheidsmaatregelen
een volgende keer al een voorraad.
die jullie hanteren. Hoe zijn de brandveiligheid en de bewaking
• Vrijwilligers voor festivals zijn na het festival vaak weer uit
geregeld?
beeld. Dat is jammer! Vraag of je bij een volgend evenement nog een keer een beroep op hen mag doen en noteer hun
4 BELONEN • Programmaboekje: vermeld welke vrijwilligers hebben meegewerkt of geef aan welke werkzaamheden door vrijwil-
gegevens.
EN 6 BEËINDIG
ligers zijn uitgevoerd. Laat zien dat er achter de schermen vaak
• Geef een vrijwilliger die afscheid neemt van een koor kaart-
veel meer gebeurt dan zichtbaar is. En dat veel kan dankzij de
jes voor de uitvoering van een ander koor of muziekevenement.
inzet van vrijwilligers. • Vrijkaartje: geef een vrijkaartje voor een uitvoering, voorstelling of tentoonstelling. • Serenade: een muziekvereniging die een vrijwilliger een serenade brengt als dank voor jarenlange vrijwillige inzet.
Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
12
LIEU I M & R U U T NA Velen zetten zich dagelijks in voor een betere natuur en een beter milieu. Sommigen steken de handen uit de mouwen en onderhouden natuurterreinen, anderen geven cursussen of leiden excursies of doen werk voor organisaties die zich inzetten voor bedreigde dier- en plantensoorten of het milieu.
N 1 BEZINNE
ALEN 2 BINNENH
• Mensen vinden het vaak leuk om iets te weten over de
• Benader mensen persoonlijk en maak gebruik van de
vogels in hun tuin, de planten die ze buiten tegenkomen, of de
interesse die zij al hebben voor natuur en milieu. Informeer
paddenstoelen in het bos giftig zijn, kortom, over de natuur in
hen hoe zij bij jouw organisatie deze interesse verder kunnen
hun omgeving. Wat is de specialiteit van jouw organisatie?
ontwikkelen.
Zorg dat je een enthousiast verhaal kunt vertellen waarmee
• Organiseer wandelingen, excursies, open dagen of informa-
je anderen inspireert en stimuleert om zich in de natuur te
tiebijeenkomsten en vertel de deelnemers hoe ze mee kunnen
verdiepen en er iets voor te doen.
werken in bijvoorbeeld een vogelwerkgroep of bij wandelingen.
• Kinderen zijn vaak geïnteresseerd in de natuur en vinden
• Bied cursussen aan over natuurbeleving, zodat mensen
het leuk om iets te doen. Wat heb je hen te bieden?
met de kennis die ze daar opdoen bijvoorbeeld werkgroepen of
• De interesses van jongeren veranderen naarmate ze
wandelingen kunnen leiden voor jouw organisatie.
opgroeien. Groeit jullie aanbod mee?
• Laat mensen in een eendaagse activiteit meewerken aan
• Via het enthousiasme van kinderen kun je ouders of groot-
natuurbehoud, bijvoorbeeld de heide opschonen.
ouders warm krijgen voor je activiteiten.
• Laat jongeren via maatschappelijke stages kennismaken
• Andersom werkt het ook: zorg dat je ouders en grootouders
met natuuronderhoud en vrijwilligerswerk in de natuur.
inspireert om hun kinderen en kleinkinderen enthousiast te maken voor de natuur. • Met enthousiasme ben je er nog niet. Zorg dat mensen hun passie voor natuur en milieu omzetten in actie. Maak ze ervan bewust dat werken voor jouw organisatie hen de kans biedt om hun kennis en inzicht uit te breiden en met anderen te delen.
13
EN 3 BEGELEID
• Vrijwilligers zijn soms zo gemotiveerd dat zij
• Voor vrijwilligers is het prettig om te weten waar zij terecht
steeds meer taken op zich nemen. Wees verdacht op
kunnen als ze vragen hebben over het vrijwilligerswerk. Zorg
overbelasting. Stimuleer dat vrijwilligers daar onderling
voor een aanspreekpunt.
op letten. Het stellen van prioriteiten in werkzaamheden
• Geef de mensen in je organisatie een cursus over het bege-
is dan een belangrijke eerste stap.
leiden van vrijwilligers, nu en in de toekomst.
• Jongeren vanaf 12 jaar haken snel af. Voorkom dit door te
• Zorg ervoor dat iemand, bijvoorbeeld een vrijwilligersco-
zorgen dat de leden zich verbonden voelen met de organisatie.
ördinator, contact onderhoudt met diverse werkgroepen en
Ze hebben er een vriendengroep opgebouwd, voelen zich thuis
knelpunten signaleert.
binnen de groep en willen zich er graag voor inzetten. Dit is het moment om een lid meer verantwoordelijkheid en eigen
4 BELONEN
inbreng te geven. Laat merken dat ze erbij horen en dat hun stem gehoord wordt.
• Laat regelmatig zien wat het resultaat van de inspanningen
• Ook wanneer jeugdleden volwassen worden verandert hun
van vrijwilligers is. Bijvoorbeeld dat planten of vogels in een
interessegebied. Bespreek met hen waarin ze geïnteresseerd
bepaald gebied terugkomen dankzij het goede onderhoud.
zijn en op welke manier ze zich willen inzetten voor de
• Wissel bezoeken uit met werkgroepen die voor andere
organisatie.
natuurgebieden zorgen. Dit werkt twee kanten op: de gasten
• Zorg dat vrijwilligers niet stilletjes verdwijnen als ze wat
hebben een interessante dag en doen inspiratie op en de groep
ouder worden, omdat ze lichamelijk werk in de natuur niet
die de gasten ontvangt laat zien hoe goed zij bezig is.
meer zien zitten. Vraag mensen op tijd of ze (ook) andere functies willen vervullen, zoals advies, kennisoverdracht aan
EN 5 BEHOUD • Om vrijwilligers te behouden moet je hen ook iets kunnen bieden. Verzin speciaal voor hen een leuke activiteit.
andere vrijwilligers, artikelen schrijven, et cetera.
EN 6 BEËINDIG
• Bied ontwikkelingsmogelijkheden via cursussen, trainingen
• Vraag vrijwilligers die eenmalig aan een activiteit hebben
en uitwisseling van ervaringen en ideeën met andere groepen.
meegewerkt of ze bereid zijn een andere keer medewerking te
• Creëer betrokkenheid met de groep (erbij horen, vrienden)
verlenen en zo ja, waar hun belangstelling naar uit gaat.
of met de klus (leuk vinden om kennis over de natuur over te
• Probeer ook voor hen een afscheidsmoment te creëren om
dragen).
hen te bedanken voor hun inzet.
Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
14
ONDERWIJS Op vele manieren zijn moeders, vaders, oma’s of opa’s actief in het onderwijs. Dit kan structureel zijn in bijvoorbeeld de medezeggenschapsraad, het bestuur van de school, de ouderraad, als leesouder, verkeersbrigadier of klassenmoeder, maar ook meer incidenteel voor het organiseren en uitvoeren van de sportdag, de begeleiding bij de avondvierdaagse, een schoolreis, excursies, het organiseren van feesten, de aankleding en schoonmaak van het schoolgebouw, de luizencontrole en ga zo maar door. Maar hoe maak je het onderwijs aantrekkelijk voor een (potentiële) vrijwilliger?
N 1 BEZINNE • Door welke motieven worden ouders aangesproken om zich
• Veel vrijwilligerswerk gebeurt onder schooltijd. Dit beperkt
in te zetten voor de school van hun kind? Zij willen graag opti-
je doelgroep. Wil je werkende ouders bereiken, bekijk dan of er
male omstandigheden om het leren en de ontwikkeling van hun
ook in de avonduren klussen te doen zijn.
kind zo goed mogelijk te laten verlopen. Een actieve belang-
Voorbeelden: reparatiewerk, de schoolkrant vouwen, speel-
stelling van de ouders draagt daaraan bij. Spreek hen daar op
goed schoonmaken, helpen bij het omkleden bij de musical en
aan en laat zien hoe zij daaraan kunnen bijdragen.
oud papier inzamelen.
• Welke sfeer heerst er in de school? Is er een open sfeer,
• Steeds meer opa’s en oma’s staan op het schoolplein om
voelen ouders zich als vrijwilliger gewaardeerd? Is er ruimte
hun kleinkind op te halen. Kunnen en willen deze grootouders
voor nieuwe initiatieven? Dan zijn vrijwilligers wel te vinden.
niet iets voor de school betekenen? • Het wordt vaak niet zo gezien, maar buurtbewoners verrich-
ALEN 2 BINNENH
ten in feite een vorm van vrijwilligerswerk door ’s avonds, in de weekenden en vakanties toezicht te houden op de school en
• Het schoolplein is dé plek om nieuwe vrijwilligers te
indien nodig de politie te waarschuwen.
ontmoeten en te vragen iets binnen school te doen. Daarnaast
• Je bent klassenouder en moet chauffeurs regelen voor een
zijn regelmatige oproepen in de schoolkrant een informatie-
uitje, maar je hebt te weinig medewerkers. Vraag eens een
bron over wat ouders in de school kunnen doen.
ouder alleen voor de heenreis en een ander voor de terugreis.
• Wil je nieuwe ouders binnenhalen, wees dan duidelijk in wat
• Leerlingen uit groep 7 of 8 kunnen samen met een ouder de
je van hen vraagt. Voorbeeld: aan het begin van het schooljaar
verkeersbrigade doen.
wordt geïnventariseerd welke ouders aan activiteiten willen
• Organiseer je een groot feest, kijk dan of je een andere orga-
meewerken. Geef dan bij de Kerstviering de data en tijden door
nisatie er bij kunt betrekken. Voorbeeld: een scoutinggroep die
en licht toe wat het werk inhoudt. De aanmelders weten waar
pannenkoeken bakt en daarvoor een vergoeding krijgt voor de
ze zich voor opgeven en kunnen het inplannen.
eigen club.
15
EN 3 BEGELEID
EN 5 BEHOUD
• Maak als ouderraad draaiboeken voor terugkomende acti-
• Wil je het werk aantrekkelijk houden, verdeel de taken
viteiten, zoals Kerst, Pasen, schoolreisjes en dergelijke. Geef
goed en wees duidelijk wie waar verantwoordelijk voor is.
voorbeelden van bestellijsten, maak een overzicht van uit te
Bijvoorbeeld één lid van de ouderraad voor de schoolreis en
voeren werkzaamheden en de globale planning, etc.
een ander lid voor het organiseren van de feesten.
• Veel ouders maken soms dingen voor school, bijvoorbeeld
• Iedereen heeft ideaalbeelden van wat er op school zou
voor feestjes: eten, koekjes en versieringen. Zet een pot neer
moeten gebeuren. Valkuilen zijn:
waarin ouders desgewenst de bonnetjes van hun inkopen
- Het onderwijzend personeel heeft onvoldoende tijd om alles
kunnen doen, zodat ze hun kosten kunnen terugkrijgen.
te realiseren wat er moet gebeuren. Vrijwilligers worden voor
Hierdoor kunnen ook ouders die krap bij kas zitten iets doen.
van alles ingezet, maar niet altijd zijn dat vrijwilligerstaken. Een voorbeeld: hulp bij het afnemen van testen.
4 BELONEN
- Vrijwilligers worden overbelast door de vele vragen, waardoor ze afhaken.
• Vrijwilligers waarderen het wanneer het personeel, de
Het betekent dat zowel de school als ouders kritisch moeten
ouderraad, het bestuur of de medezeggenschapsraad regel-
kijken naar de takenpakketten.
matig hun waardering uitspreken voor hun inzet. • Komt er een verslag in de schoolkrant over het bezoek aan een museum, vermeld dan dat dit mogelijk was dankzij de inzet
EN 6 BEËINDIG
van ouders en bedank hen daarvoor .
• Ouders waarvan het jongste kind de school verlaat, zijn
• Vraag de vrijwilligers aan het einde van het jaar, een half uur
daarmee vaak automatisch niet meer vrijwilliger op school.
voor het uitgaan van de school, om op school te komen. Verras
Vraag of op hen nog eens een beroep gedaan mag worden, al is
hen met een ‘dank-je-wel lied’ door alle schoolkinderen.
het maar om een keer te rijden bij een excursie.
• Ouders zien het als een beloning voor hun vrijwillige inzet
• Van vrijwilligers wordt bijna geen officieel afscheid geno-
om gevraagd te worden als begeleiding bij een schoolreisje.
men, die verdwijnen gewoon. Besteed rondom de opvoering van de musical van groep 8 eens aandacht aan de mensen die nu ‘vrijwilliger-af’ worden.
Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
16
RELIGIE In de kerk, de moskee of de synagoge kunnen vrijwilligers van alles betekenen voor de gemeenschap: als koster, begeleider bij jeugdbijeenkomsten, koorlid, lector, collectant of koffieschenker na de dienst. Maar het vrijwilligerswerk beperkt zich niet tot de dagen van diensten, vieringen, samenkomsten of de locatie van het gebedshuis. Ook in doordeweekse bijeenkomsten en gespreksgroepen zijn vrijwilligers de motor. Daarnaast ondersteunen vrijwilligers mensen in moeilijke omstandigheden. Denk aan het bezoeken van zieken en ouderen, hulp (in natura) voor mensen met problemen, een voedselbank, een inloophuis voor mensen met psychiatrische problemen, de inzameling van gebruikte kleding, enzovoorts. Ook hier is de inzet van vrijwilligers onmisbaar. Waar kun je aan denken als je in een religieuze omgeving op zoek bent naar vrijwilligers?
ALEN 2 BINNENH
N 1 BEZINNE • Wat is de plaats van vrijwilligerswerk in de eigen geloofs-
• Een persoonlijke benadering werkt het best. Heb je iemand
gemeenschap? Is dit werk er bijzonder of is het juist vanzelf-
gevraagd voor een functie en de functie blijkt niet zo goed bij
sprekend dat je dit vanuit je geloof doet? Worden vrijwilligers
die persoon te passen, informeer dan wat zijn wensen zijn.
gewaardeerd vanwege hun werk?
Kijk samen hoe je als organisatie het beste aan deze wensen
• Vergroot de onderlinge verbondenheid door het creëren van
kan voldoen.
ontmoetingsmomenten. Denk aan: koffiedrinken na een dienst,
• In een religieuze omgeving komen mensen van alle
bijeenkomsten voor speciale groepen of gezamenlijke maal-
leeftijden. Maak daar gebruik van!
tijden. Voelt men zich er thuis, dan is men eerder geneigd een
klusje te doen.
het collecteren, uitdelen van het informatieblad of een
• Realiseer je wat er aan vrijwillige werkzaamheden uit te
liturgie. Vraag hiervoor per dienst telkens twee andere
voeren zijn en zorg dat de werkzaamheden behapbaar zijn en
kinderen, dat vinden ze vaak een hele eer.
blijven. Voorbeeld: vraag voor de schoonmaak van het gebouw
zoveel mogelijk mensen, zodat men niet elke keer aan de beurt
te gaan met koekjes, of de vuile kopjes en glazen op te
is en er onderling gewisseld kan worden.
halen. Regel dit zoveel mogelijk informeel.
• Inventariseer welke mensen een functie zouden kunnen
uitvoeren en spreek af wie hen daarvoor benadert. Voorkom dat
dienst, oppassen op kleine kinderen en bij het rond-
meerdere mensen dezelfde persoon vragen voor verschillende
brengen van het mededelingenblad.
functies. Vis niet allemaal in dezelfde vijver.
- Betrek jonge kinderen erbij met kleine taken: helpen bij
- Vraag kinderen en jongeren om bij het koffiedrinken rond
- Jongeren van 12-18 jaar kunnen assisteren bij de kinder-
- Vraag jonge ouders mee te draaien in de kinderoppas,
kinder- of jeugddienst. Stimuleer hen door te groeien naar andere activiteiten, zoals deel uitmaken van het bestuur.
17
• Maak er melding van als er extra handen nodig zijn voor
• Organiseer eens per jaar een medewerkers avond,
activiteiten. Richt je werving alleen op die activiteit. Een
die volop gelegenheid biedt voor sociale contacten.
volgende keer krijg je voor dezelfde activiteit dezelfde mensen
Geef tijdens die avond het podium aan de vrijwilligers,
of juist anderen.
zodat ze iets kunnen vertellen of laten zien van zichzelf,
• Hang een intekenlijst met kleine klussen op in een ontmoe-
bijvoorbeeld hun hobby.
tingsruimte waarop mensen kunnen aangeven wat ze willen doen. Zorg dat mensen die lijst ook online kunnen invullen. Komen er geen reacties, benader personen dan actief.
EN 5 BEHOUD
• Laat zien wie er allemaal vrijwilliger is en vraag anderen ook
• Werk niet te formeel, maar bied iedereen de mogelijkheid
een handje te helpen.
met initiatieven te komen en die uit te voeren. • Zorg voor kleine werkgroepen die zelfstandig kunnen
EN 3 BEGELEID
werken, waardoor weinig overleg nodig is en iedereen concreet aan de gang kan.
• Toon als leiding belangstelling voor werkzaamheden van
• Maak een digitaal rooster voor de inzet van de vrijwilligers
vrijwilligers. Vraag hoe de activiteit verloopt en of de vrijwilli-
bij diverse activiteiten. Vraag hen zelf aan te geven wanneer zij
gers het naar hun zin hebben.
niet beschikbaar zijn. Stel het rooster open voor de vrijwilli-
• Welke mogelijkheden zijn er binnen of buiten de geloofs-
gers. Laat vrijwilligers, indien gewenst, onderling ruilen en laat
gemeenschap om zich verder te ontwikkelen via cursussen of
hen dat zelf invoeren in het rooster.
bijscholing? Wat kan de bijdrage van het gebedshuis daarin
• Creëer een sfeer van vertrouwen in de organisatie. Hierdoor
zijn?
voelen mensen zich vrij om zich optimaal voor de organisatie in te zetten.
4 BELONEN • Reik je aan het begin van een viering een nieuwsblad uit,
EN 6 BEËINDIG
vermeld dan welke vrijwilligers hieraan een bijdrage leveren.
• Stopt een vrijwilliger met de werkzaamheden, vermeld dat
Denk aan: kosters, het koor, liturgische bijdragen, begeleiders
dan in het informatieblad en bedank de vrijwilliger voor de
van kinderdienst, jeugddienst, collectanten, koffieschenkers,
inzet.
degenen die voor de bloemen zorgen, kinderoppassers etc.
• Informeer bij hem/haar of je gemeenschap later nog eens
Zo is zichtbaar welke vrijwilligers meewerken.
een beroep mag doen voor hulp bij een andere activiteit.
Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
18
SPORT In de sport is het grootste aantal vrijwilligers actief: ruim 1 miljoen mensen, waarvan 2/3 deel man. Het aantal vrijwilligers blijft constant en stijgt eerder dan dat het daalt. Desondanks is er behoefte aan meer vrijwilligers, doordat organisaties professioneler (moeten) gaan werken en de allround vrijwilliger verdwijnt. Vrijwilligerswerk binnen de sportverenigingen varieert van bestuur, tot het geven van trainingen, coaching, onderhoudswerk en bardiensten.
N 1 BEZINNE • Wat is het vrijwilligersbeleid van de vereniging? Leg de
• Soms verplichten sportclubs hun leden enkele keren per
verantwoordelijkheden voor bijvoorbeeld de bardiensten en
jaar vrijwilligerswerk te doen, zoals een kantinedienst draaien.
trainers vast.
Alternatief is dit af te kopen. Jongeren doen dan tegen een
• Ouders betrekken bij de club kan onder het motto van
kleine vergoeding de taken.
bijdragen aan een goed sportklimaat voor hun kinderen. Vraag
• Schakel ouders in, die hun kinderen naar toernooien bren-
hen daarover mee te denken en zaken daarvoor uit te voeren.
gen, voor ondersteuning van wedstrijden. Vraag hen een cursus
• Het percentage mannelijke vrijwilligers ligt in het algemeen
te volgen voor bijvoorbeeld tijdwaarnemer of scheidsrechter.
hoog. Is dit een afspiegeling van de clubleden of zijn meer
• Een vrijwilligerscoördinator kan het vrijwilligerswerk in
vrouwen bij het vrijwilligerswerk in de sport te betrekken?
kaart brengen, vrijwilligers werven en bemiddelen.
• Welke doelgroepen heeft de club en doen deze vrijwilligers-
• Maak een overzicht van alle vrijwilligerstaken binnen de
werk? Denk aan jeugd, senioren, allochtonen, mensen met
organisatie. Vraag via een (digitale) enquête elk lid en ouders
een beperking et cetera. Hoe is hun deelname aan het vrijwil-
van de jeugd aan te geven wat men wil doen.
ligerswerk?
• Vraag jongeren om zelf verenigingsactiviteiten voor leeftijd-
ALEN 2 BINNENH
genoten te organiseren. • Heb je regelmatig een (vrijwillige) scheidsrechter van de eigen club nodig? Geef elke groep de verantwoording om een
• Houd jongeren betrokken bij de organisatie door hen vanaf
aantal keer voor bezetting te zorgen.
12-14 jaar mee te laten helpen bij de jongste groepen.
• Jongeren die via de maatschappelijke stage hebben
Bouw deze hulp uit tot het geven van trainingen voor jongere
gewerkt, kun je een trainers- of scheidsrechtersopleiding
groepen.
aanbieden. Zo blijven ze verbonden aan de club.
• Vraag bij aanmeldingen van jongeren aan de ouders welk vrijwilligerswerk zij willen doen.
19
EN 3 BEGELEID
EN 5 BEHOUD
• Kunnen vrijwilligers enige tijd meelopen/proefdraaien om te
• Geef leden en ouders scholingen om vrijwilligerstaken op
zien wat mogelijke taken zijn?
zich te kunnen nemen. Dit wordt vaak als beloning voor hun
• Is er een begeleider/mentor waar vrijwilligers terecht
inzet ervaren.
kunnen met vragen over het werk? Dit is zeker in de beginfase
• Ontwikkel een ouderbeleid dat stevig verankerd is in het
belangrijk.
verenigingsbeleid. Bespreek met hen regelmatig het reilen
• Zorg dat vrijwilligers zich kunnen ontwikkelen in het vrijwil-
en zeilen van de club. Zien zij het nut van maatregelen in, dan
ligerswerk. Bespreek met hen, bijvoorbeeld 1x per jaar, hoe zij
willen ze eerder meewerken aan realisatie daarvan.
het werk ervaren en wat ze zouden willen veranderen.
• Probeer de talenten van de ouders en andere vrijwilligers
• Probeer leden te stimuleren om tijdens trainingen de rol van
goed in beeld te krijgen en te houden. Dit is de bron voor
trainer, coach of scheidsrechter op zich te nemen. Zo kunnen
toekomstige vrijwillige medewerkers.
ze hiermee oefenen.
• Bied jongeren mogelijkheden om op gezette tijden eigen muziek te draaien in het clubhuis.
4 BELONEN • Met het bieden van faciliteiten toon je je waardering aan de vrijwilliger. Zorg dat er voldoende materialen zijn om een training te geven en dat ze in orde zijn, maar denk ook aan
• Zijn de verschillende doelgroepen van de club betrokken bij het clubblad en hebben zij daar inbreng in?
EN 6 BEËINDIG
vakliteratuur, goede bureaumaterialen et cetera.
• Heeft de vrijwilliger lang in clubverband de sport beoefend,
• Heeft iemand een cursus voor trainer of coach gevolgd,
stel dan een groep samen met oud-medespelers en laat deze
waardeer dit met een certificaat of getuigschrift.
een afscheidswedstrijd spelen.
• Een certificaat kan ook worden gegeven als de vrijwilliger
• Geef een vrijkaartje voor een wedstrijd of sportevenement.
goed kan omgaan met apparatuur en deze goed kan bedienen.
• Verras een vertrekkende vrijwilliger met een cadeaubon van een sportwinkel. Laat ondanks het vertrek toch je waardering voor de inzet blijken.
Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
20
N J I Z L E W & G ZOR Heel veel belangrijk werk in de zorg wordt gedaan door vrijwilligers: koffie schenken in verzorgingshuizen, bezoeken van ouderen, zieken of mensen met een beperking, begeleiden van activiteiten of uitstapjes, tijdelijke vervanging van een mantelzorger, als maatje optrekken met iemand die speciale begeleiding nodig heeft, zitting nemen in een cliëntenraad, deelnemen in het bestuur van een organisatie in de zorg en ga zo maar door. In het welzijn is dat niet anders. Denk aan activiteiten in buurt- en clubhuizen, kulturhuzen, bibliotheken, speeltuinen, allochtonenorganisaties, ouderenwerk, jeugd- en jongerenwerk, politieke partijen, kringloopwinkels, wereldwinkels, bewonerscommissies van woningbouwverenigingen, de lijst is eindeloos.
N 1 BEZINNE • Wat is de plaats van de vrijwilliger in de organisatie? Werken er voornamelijk vrijwilligers die ondersteuning krijgen van beroepskrachten en/of bestuursleden? Of zijn de vrijwilligers ondergeschikt aan beroepskrachten of bestuur en moeten ze vooral opdrachten uitvoeren? Dit vraagt verschillende soorten vrijwilligers. • Wat zijn de verwachtingen van de vrijwilliger en die van de organisatie? Uitvoering van het werk staat bij de organisatie voorop. Een vrijwilliger zoekt werk dat bij hem past, leuk is en in een prettige sfeer gebeurt. Hoe zijn deze verwachtingen te matchen? • De grens tussen professioneel werk en vrijwilligerswerk verschuift in tijden van bezuinigingen. Maak duidelijk welke verantwoordelijkheden de beroepskrachten hebben en welke de vrijwilliger. • Is de organisatie ingesteld op vrijwilligers die flexibel of incidenteel willen werken? • Heeft de organisatie een vrijwilligersbeleid en wat is daarin geregeld? • Ga eens op zoek naar jonge professionals die zich willen inzetten voor de maatschappij, maar die flexibel willen werken. Benader hen via bedrijven die hier als maatschappelijk betrokken onderneming aan mee willen werken.
ALEN 2 BINNENH
• Vergroot de bekendheid van de organisatie en haal de buitenwereld naar binnen. Laat op een open dag zien, wie de cliënten zijn en wat vrijwilligers voor de cliënten doen en betekenen. • Denk ook aan de kennissen, familie, vrienden en buren van huidige vrijwilligers. Zij kennen via de vrijwilliger de organisatie enigszins. Een kijkje nemen in die omgeving kan hen net het laatste zetje geven ook vrijwilliger te worden. • Stimuleer op zo’n open dag dat bezoekers echt in contact komen met de cliënten, door gezamenlijk koffie te drinken, een stukje te wandelen, samen iets doen enzovoorts. • Nodig de mensen uit de buurt uit voor een bezoek. Soms weet men weinig van de organisatie af. • Gebruik je de krant voor je werving, laat dan een vrijwilliger over het vrijwilligerswerk vertellen. Zorg dat een foto iets van het werk laat zien. • Vraag de huidige vrijwilligers of zij mensen kennen die vrijwilliger willen worden. • Denk ook eens aan werknemers die bijna met pensioen gaan. Vraag bedrijven of zij informatie over jullie vrijwilligerswerk willen verspreiden.
21
EN 3 BEGELEID • Vrijwilligerscoördinatoren bemiddelen tussen de uit te voeren werkzaamheden en de inzet van vrijwilligers. Wat doen zij met verschuiving van werk tussen professionals en vrijwilligers? • Houd een intakegesprek met de vrijwilliger om wensen, behoeften, maar ook drempels inzichtelijk te maken. • Bied vrijwilligers een proefperiode aan om kennis te maken met het werk. Bespreek na de proefperiode wat de ervaringen over en weer zijn. Laat dit een leidraad zijn voor hoe de vrijwilliger het beste aan de slag kan. • Inventariseer bij vrijwilligers die langdurig actief zijn hoe de vrijwilliger het werk ervaart. Heeft hij het naar de zin, welke wensen heeft hij, wat kan beter etc. • Denk bij het aanwijzen van een contactpersoon voor een vrijwilliger ook aan diegenen die als maatje van een cliënt werken. • Vrijwilligers in een maatjesproject maken uitstapjes met hun cliënt. Welke afspraken zijn er over de verantwoordelijkheden tijdens deze uitstapjes en wie betaalt de kosten van de vrijwilliger? • Beroepskrachten die samenwerken met een vrijwilliger moeten zich ervan bewust zijn dat zij niet dezelfde eisen kunnen stellen als aan een collega. • Vrijwilligers komen soms in aanraking met omstandigheden die hen emotioneel sterk kunnen raken, bijvoorbeeld een cliënt die ernstig ziek wordt of overlijdt. Wees als begeleider hierop attent en overleg met de vrijwilliger of deze het werk nog aan kan. • Heb je als organisatie een goed beeld van de competenties van vrijwilligers? Stimuleer hen inzichtelijk te maken waar hun competenties liggen. Zie hiervoor www.investereninvrijwilligers.nl.
4 BELONEN • Vrijwilligers vinden vaak een groot deel van hun beloning in de positieve reacties van de cliënten. • Werk aan teambuilding tussen vrijwilligers en beroepskrachten.
EN 5 BEHOUD • Welke scholingen, trainingen e.d. kan de instelling bieden aan de vrijwilliger die zijn kennis wil verbreden om zijn werk beter te doen? Een voorbeeld: voor het omgaan met dementerenden kan een training erg veel uitmaken. • Zorg voor een goede relatie tussen beroepskrachten en vrijwilligers. Stimuleert de beroepskracht eigen initiatieven van de vrijwilliger of bepaalt deze de grenzen. Mag een vrijwilliger leren met de bewoners om te gaan, of moet het direct 100% goed gebeuren?
EN 6 BEËINDIG • Stuur een vrijwilliger die de werkzaamheden heeft beëindigd een (digitale) verjaardagskaart, zodat de vrijwilliger wordt herinnerd aan de goede tijd bij de organisatie. • Kijk als instelling kritisch naar de functie die vrij komt. Is het nodig deze op dezelfde manier in te vullen, of juist op te splitsen, samen te voegen of op te heffen? Soms zijn werkzaamheden door de tijd ingehaald of worden ze via andere methoden uitgevoerd. • Ga na enige tijd eens om de tafel zitten met een oud-vrijwilliger en vraag hem terug te kijken. Wat ging goed, wat kan beter? Wees niet bang voor kritiek, maar doe er je voordeel mee. Kijk voor algemene tips bij de uitleg van de 6 B’s
22
s r e g illi
n
e Vind
ijw r v an v n e
nd i b &
In samenwerking met:
Colofon Arcon Azelosestraat 25 7622 NC Borne T: 074 242 65 20 E:
[email protected] I: www.arcon.nl
o.b.s. De Stapvoorde
Aan deze uitgave werkten mee: Tekst:
Adrie van Nieuwenhuijzen
Redactie:
Femke Jonkman
Marten Schulp
Vormgeving: www.zwietart.nl Foto p18 - www.annemiekpunt.nl
23
