Bestuurlijke, Juridische en Internationale Zaken
Rotterdam Wereldwijd Jaargang 3, nummer 7, winter 2011
Peter Potman, Consul-Generaal in Shanghai:
‘Deze stad is een magneet. Een enorm uitdagende plek om nu te zijn’ Shanghai is booming op dit moment. The place to be. De stad ontwikkelt zich in razendsnel tempo en trekt veel mensen aan. Ook steeds meer jonge Nederlanders. Mensen die hun opleiding net hebben afgerond en hun geluk willen beproeven in het buitenland. Dit stelt Peter Potman, sinds augustus 2011 de nieuwe Nederlandse Consul-Generaal in Shanghai. Hij noemt de stad een magneet. “Shanghai is een enorm uitdagende plek op dit moment. De stad bruist van de energie. Er gebeurt van alles. Niet alleen op het vlak van handel en economie, maar ook op het gebied van cultuur. This city never sleeps. Dan denk je aan New York, maar zo’n sfeer hangt er ook in Shanghai. De stad is het handelscentrum én het financiële centrum van China. De activiteiten gaan dag en nacht door. Er wordt keihard gewerkt. Shanghai is Hong Kong voorbij gestreefd en kan zich meten met steden als Londen, Parijs en New York.” Hoge kwaliteit infrastructuur Volgens Peter Potman heeft de World Expo in 2010 de stormachtige ontwikkeling van Shanghai nog eens een
extra boost gegeven. En dan heeft hij het niet over de economische spin-off, maar vooral over de uitstraling van de stad en de kwaliteit van de infrastructuur. “Shanghai heeft in de aanloop naar de World Expo de hele stad aangepakt en fors geïnvesteerd in goede verbindingen. Zo is er ruim 200 kilometer nieuwe metrolijn aangelegd. Er zijn tunnels, bruggen en ook kilometers verhoogde snelweg bijgekomen plus een compleet nieuwe vliegtuigterminal. Verdere ontwikkeling van het openbare vervoersnetwerk is een speerpunt. Door dit alles loopt het verkeer in het centrum van Shanghai niet vast. Natuurlijk is het druk. Heel druk zelfs. Maar het rijdt wel door, in tegenstelling tot Beijing. Daar staat de boel gewoon vast.” Peter Potman is sinds 1988 in dienst van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zijn eerste plaatsing was in Beijing (1989). Daarna woonde en werkte hij onder meer in Washington, Genève en Den Haag. Afgelopen zomer verhuisde hij met zijn gezin naar Shanghai. Het leven hier bevalt hem goed. Peter beschrijft zijn werk als totaalvoetbal. Veelzijdig, hectisch en boeiend. Hij vertelt: “Als
consulaat houden we ons vooral bezig met wat ik noem Triple-C. Dat staat voor Country, Commerce en Community. In grote lijnen betekent dit dat we Nederland vertegenwoordigen in Shanghai, goede contacten onderhouden met overheidsinstanties, visa regelen, voorlichting en advies geven aan het Nederlandse bedrijfsleven en in geval van calamiteiten hulp bieden aan de Nederlandse staatsburgers hier. Daarnaast vinden er tal van nevenactiviteiten plaats die vooral met handel en economie te maken hebben.” Op verschillende niveaus acteren en presteren De Consul-Generaal doet dit alles met een team van zo’n 35 mensen. Deels Chinees, deels Nederlands. “Het managen van zo’n team is leuk”, zegt hij. “Vanwege de mix van mensen en de aard van de werkzaamheden. Maar als Consul-Generaal heb ik vanzelfsprekend ook een sterke representatieve functie. Een groot deel van mijn tijd gaat op aan het ontvangen en begeleiden van handelsdelegaties. Ik ben aanwezig bij officiële bijeenkomsten en fungeer als schakel tussen het Nederlandse en het Chinese zakenleven.” Wat Peter Potman vooral zo aantrekt in zijn huidige functie, is het feit dat hij verschillende rollen moet spelen. Hij legt uit: “Het is mijn taak om het beste uit mijn mensen te halen. Dan moet je je niet te formeel opstellen want dat werkt niet. Maar als ik hoog bezoek ontvang, let ik als Consul-Generaal juist wel scherp op formele aspecten. Want dat is in die situatie belangrijk. En als ik een aantal Nederlands bedrijven adviseer over de wijze waarop ze het beste kunnen investeren, vervul ik weer een andere rol. Juist dat schakelen, dus op alle niveaus op de juiste manier acteren en presteren, daar geniet ik van.” De Consul-Generaal stelt verschillende kanten te hebben. “Ik ben enerzijds analytisch ingesteld en resultaatgericht. Ik houd van hard werken, van kennis vergaren en doelen bereiken. Maar ik houd ook van plezier maken en ontspannen. Van omgaan met mensen. Van kunst, cultuur en cabaret. Toen ik nog in Washington werkte, heb ik bijvoorbeeld in een band gezeten en in 2
Den Haag in een cabaret. Ik vind het leuk om op te treden. Zowel in mijn vrije tijd, als in een officiële setting. Theater zit in mijn bloed. Gelukkig zit het voor een deel ook in mijn vak. Het grappige is dat veel mensen van mij niet verwachten dat ik wel eens aan cabaret doe als vorm van ontspanning. Collega’s kunnen zeer verbaasd reageren. Dat zoeken ze simpelweg niet achter mij.” Genoeg kansen voor jonge Nederlanders Op dit moment wonen en werken er tussen de 2.500 en 4.000 Nederlanders in Shanghai. Tal van grote, internationaal opererende bedrijven bevinden zich al jaren in de snelgroeiende metropool. Het aantal Nederlanders dat wordt uitgezonden, groeit gestaag. Potman merkt ook dat steeds meer jonge, net afgestudeerde Nederlanders op eigen houtje naar Shanghai komen. Zij hopen hier een goede baan te vinden of een eigen onderneming op te zetten. Voor wie bereid is om hard te werken, zijn er genoeg kansen. Shanghai is bezig om de oorspronkelijk op export gerichte economie te herstructureren naar een economie die meer gebaseerd is op geavanceerde productietechnologie en een ontwikkelde dienstensector. Maar ook de creatieve industrie is sterk in opkomst. Daarnaast is de jaarlijkse groei van de afzetmarkt van koopkrachtige Chinezen net zo groot als de hele Nederlandse economie. Maar zaken doen in China kost tijd. Je moet geduld hebben. Een snelle deal is er niet bij. Peter Potman: “Je moet allereerst goed weten wat je wilt, vervolgens de markt verkennen en kennis vergaren. Aansluiting zoeken bij een netwerk of een organisatie. Pas daarna ga je praten met mogelijke zakenpartners. En die moet je laten voelen dat je de relatie waardevol vindt. Dat je belangstelling hebt voor de desbetreffende persoon. In het Westen zijn we gewend om alles met behulp van een contract vast te leggen. Daar vertrouwen wij op. Maar Chinezen vertrouwen op de kwaliteit van de relatie. Ze gaan niet zomaar met je in zee. Dus moet je de tijd nemen om een band te smeden. Pas als er een klik is, kunnen er zaken worden gedaan.”
Shanghai is de grootste wereldhaven, Rotterdam komt wereldwijd op de vierde plaats, in Europa op de eerste. Rotterdam en Shanghai zijn al 32 jaar zustersteden. Beide zijn de tweede stad in hun land, maar Shanghai is qua bevolking, bedrijvigheid en omvang van het havengebied tientallen keren groter dan Rotterdam. Rotterdam
Shanghai
Aantal inwoners
610.000
23.000.000
Aantal bedrijven
25.535
587.586
105,7 km2
3.619,6 km2
Stad
Haven
Omvang havengebied
(excl. Maasvlakte 2)
‘Cargo throughput’ (x mln ton) Containers (x 1.000 TEU’s)
429,9
650,0
11.146
29.070
Handel (2009) Export naar China
€ 4,6 miljard
Import vanuit China
€ 22 miljard
van een planeconomie naar een wat vrijere economie. “Maar dat is een kwestie van tijd”, zegt Peter Potman. “Het gaat voorzichtig de goede kant op.” Als het over internationalisering en de concurrentiepositie van Nederland gaat, wijst de Consul-Generaal op het belang van samenwerking tussen Nederlandse en Chinese universiteiten. Als voorbeeld noemt hij het contact tussen de Erasmus Universiteit in Rotterdam en de Fudan Universiteit in Shanghai, behorend tot de top 5 van China. Ook het feit dat er middelbare scholen zijn in Rotterdam waar leerlingen les krijgen in Chinese taal en cultuur en waar uitwisselingsprogramma’s aangeboden worden, getuigt volgens hem van visie. “China is voor veel landen de belangrijkste handelspartner en die positie wordt alleen maar versterkt de komende jaren. Daar moet Nederland van profiteren. In Rotterdam werkt men daar op alle fronten hard aan”, aldus de Consul-Generaal.
Hechte relatie tussen Shanghai en Rotterdam De relatie tussen Shanghai en Rotterdam, sinds 1979 zustersteden, wordt door de Consul-Generaal hecht genoemd. Volgens hem hebben ze veel met elkaar gemeen. “Beide steden liggen aan de monding van een grote rivier die de stad in tweeën deelt en beschikken over een uitgestrekt havengebied. De haven van Shanghai is sinds 2005 de grootste ter wereld, uitgedrukt in tonnage. Rotterdam is de vierde wereldhavenstad en de grootste havenstad van Europa. Meer dan een derde van alle containers die in Rotterdam binnenkomen, is afkomstig uit China. Een constante stroom van goederen en grondstoffen verbindt de havens met elkaar. Verder vormen beide steden voor hun land een belangrijke economisch factor. Shanghai concurreert met Hong Kong, Rotterdam met Amsterdam. Maar verschillen zijn er ook. Vooral als het op de aantallen neerkomt. Zo telt Rotterdam ongeveer 610.000 inwoners tegen zo’n 23 miljoen in Shanghai.” Wat de gemeente Rotterdam vooral moet blijven doen, is investeren in de samenwerking met Shanghai, aldus Peter Potman. “Rotterdam heeft een dijk van een reputatie. De stad heeft al 25 jaar een eigen vertegenwoordiging in Shanghai en de zusterstad-relatie bestaat zelfs al bijna 33 jaar. Daar kan Rotterdam nog lange tijd op bouwen. Maar ondanks dit alles is het belangrijk om continu te blijven zorgen voor uitwisseling van kennis en ervaring. Shanghai gaat zo hard nu en er zijn meer kapers op de kust. Ik denk dat het verstandig is als Rotterdam de krachten bundelt met steden als Delft, Den Haag en Leiden en de aandacht vestigt op WestNederland. Want de rol die China vervult in de wereldeconomie wordt steeds belangrijker.” Niet gewend aan investeren in Europa Op dit moment zijn Chinezen nog niet echt gewend aan investeren in Europa. Ze zijn nog maar net overgestapt
3
Eric Verwaal, voormalig Consul-Generaal, over kansen voor Nederlands bedrijfsleven:
‘Chinese bedrijven hebben in diverse branches internationale ervaring nodig’ Toen hij net terug was in Nederland moest Eric Verwaal, oud Consul-Generaal in Shanghai, wel even schakelen. Maar dat duurde niet lang. “Ik stapte van de ene leuke baan over naar de andere. Dat scheelt”, zegt hij. “En daarbij vind ik dat ons land ook een hoop te bieden heeft. Shanghai is een fantastische stad om te werken, maar niet bepaald de meest gezonde plek om te leven. Na 4½ jaar fijnstof inademen, geniet ik iedere dag opnieuw van de luchtkwaliteit in Nederland. Die is hier een stuk beter dan in Shanghai.” Aan de vooravond van zijn vertrek terug naar Nederland, op 28 juli 2011, kreeg Eric Verwaal de Erasmusspeld uitgereikt. Tijdens een diner bij hem thuis. “Fantastisch. Ik ben apetrots op deze onderscheiding en beschouw het als een enorm groot Voormalig Consul-Generaal compliment,” zegt de voorEric Verwaal kreeg van malig Consul-Generaal, wethouder Antoinette Laan inmiddels plaatsvervangend (Sport, Recreatie, Kunst en secretaris van Hare Cultuur) de Erasmusspeld, Majesteit de Koningin. vanwege zijn bijdragen aan Eric Verwaal ontving de de goede betrekkingen Erasmusspeld uit handen tussen Rotterdam en van wethouder Antoinette Shanghai. Laan (Sport, Recreatie, Kunst en Cultuur) vanwege zijn bijdragen aan de goede betrekkingen tussen Rotterdam en Shanghai. Samengevat heeft Eric de afgelopen jaren getracht zoveel mogelijk verbindingen te leggen met als doel het bevorderen van de Nederlandse economische belangen in Shanghai. En daar is hij ronduit succesvol in geweest. Contrast geeft de stad diepte Eric Verwaal heeft Shanghai de afgelopen jaren zien uitgroeien van een grote Chinese stad tot een wereldstad met internationale allure. In 1985 was hij er voor het eerst. Hij studeerde Sinologie in Leiden en kwam als 22-jarige student via een uitwisselingsprogramma in Shanghai terecht. “De sfeer was toen compleet anders en het straatbeeld ook”, stelt Eric. “De staat bemoeide zich nog uitermate sterk met het leven van de mensen. Je proefde het socialisme overal. Mensen waren veel minder vrij. Altijd op hun hoede. Bang om beschuldigd te worden van spionage of het lekken van staatsgeheimen. Er was bijna geen aanbod op winkelgebied. Maar in relatief korte tijd heeft de Chinese economie een enorme 4
sprong voorwaarts gemaakt en is Shanghai veranderd in een moderne metropool. Mensen mogen ondernemen en lopen over straat met een iPad onder de arm of een iPhone in hun hand. Zo’n enorm verschil. Toch is het oude Shanghai ook nog zichtbaar. Tussen al het snelverkeer zie je bijvoorbeeld handkarren. Ik houd van dat contrast. Het geeft de stad diepte.” Inmiddels telt China zo’n 150 miljoen inwoners die behoorlijk wat te besteden hebben, dat is ruim een tiende van de bevolking. Dit aantal blijft groeien, evenals hun inkomen. Ons land is de tweede Europese handelspartner voor China. Daarnaast is Nederland de tweede EU-investeerder. Maar ook het aantal investeringen uit China in Nederland neemt toe. “Chinese bedrijven worden door de overheid aangemoedigd om te internationaliseren”, aldus de oud Consul-Generaal. “Dat doen ze door een eigen vestiging in het buitenland te openen of een fabriek of een distributiecentrum. Wat je steeds meer ziet, is dat een Chinees bedrijf aandelen neemt in een Europees bedrijf. Of het bedrijf overneemt. Daarnaast is er constante toename van middelgrote Chinese bedrijven die internationaal willen uitbreiden om de markt te verkennen. Dus niet zozeer om meteen te groeien. Veel Chinese bedrijven komen nog internationale ervaring tekort, bijvoorbeeld op het vlak van marketing, distributie en design.” Rotterdam kenniscentrum voor watertechnologie Kortom: de explosieve economische groei van China biedt het Nederlandse bedrijfsleven volop kansen. Daarnaast heeft China kennis van buitenaf nodig om hervormingen door te voeren. Dit schept onder meer mogelijkheden tot samenwerking op het vlak van landbouw, watertechnologie en milieutechnologie. Duurzame groei is een speerpunt in China. Maar het niveau van de Chinese milieutechnologiesector is nog niet hoog. Kansen voor buitenlandse producten en technologieën dus. Ook op het gebied van zuivering van afvalwater en drinkwater. De Chinese overheid investeert hier flink in en heeft strikte maatregelen opgelegd om vervuiling van water en mogelijke tekorten aan water te voorkomen. Zonder meer positief dus dat Rotterdam zich tijdens de World Expo in Shanghai heeft kunnen presenteren als innovatief kenniscentrum voor watertechnologie. Eric Verwaal: “In het paviljoen ‘Rotterdam Water City’ draaide alles om water, klimaat en waterbescherming en om vernieuwende oplossingen. Rotterdam heeft diverse ideeën en technieken gepresenteerd die ook in China toepasbaar zijn. Bezoekers van over de hele wereld konden ervaren hoe een wereldstad en wereldhaven als Rotterdam waterveilig is en blijft, ondanks een veranderend klimaat.”
Vincent Vleesenbeek, Politie Rotterdam-Rijnmond: “Het is mijn taak om onze internationale netwerken en contacten zoveel mogelijk te optimaliseren.”
criminaliteit. Door verbindingen te leggen en contacten te onderhouden, nationaal en internationaal, probeer ik mee te helpen de criminaliteit in onze stad te bestrijden.”
Vincent Vleesenbeek, Coördinator Internationale Betrekkingen Politie Rotterdam-Rijnmond:
Ons internationale beleid ondersteunt het operationele proces Hij omschrijft zichzelf als een netwerker. Als iemand die draadjes aan elkaar knoopt en verbindingen legt. Een duizendpoot. De diplomaat van het korps. “Het is mijn taak om onze internationale netwerken en onze contacten zoveel mogelijk te optimaliseren. Zodat iedereen, of het nu gaat om de korpsleiding, operationele teams, rechercheurs of wijkagenten, zo goed mogelijk kan werken. Want de core-business van de Politie Rotterdam-Rijnmond (PRR) is en blijft natuurlijk boeven vangen.” Aan het woord is Vincent Vleesenbeek, Coördinator Internationale Betrekkingen van de Politie RotterdamRijnmond. Hij maakt lange dagen en is veel op reis. “Ik heb een internationale functie en daar geniet ik van”, zegt hij. “Maar het is ook pittig. Voor mij en mijn gezin. Mensen die niet goed ingevoerd zijn, zien alleen de buitenkant. De reizen naar het buitenland. Natuurlijk is dat een heel leuke kant van mijn baan, maar het is ook hard werken. Intensief. Mijn functie vraagt veel van me. Want Rotterdam is een stad met een heel eigen dynamiek. Een bruisende wereldstad met een enorme diversiteit aan mensen en culturen. Belangrijk distributieknooppunt. Maar waar goederenstromen zijn, is ook 12
Samenwerking en uitwisseling stimuleren Wat Vincent Vleesenbeek met name doet binnen zijn functie als Coördinator Internationale Betrekkingen is het stimuleren van samenwerking en kennisuitwisseling tussen de PRR en andere korpsen wereldwijd. Met als belangrijkste doel het ondersteunen van het operationele proces van zijn eigen korps. Om dat te bereiken, werkt Vincent onder anderen nauw samen met mensen van de afdeling Bestuurlijke, Juridische en Internationale Zaken (BJI) van de gemeente Rotterdam. Hij beschouwt ze als naaste collega’s, ervaren vakmensen met veel (landen) kennis en een uitgebreid netwerk waar hij regelmatig gebruik van maakt. Daarnaast stelt Vincent dat het internationale beleid van de PRR veel raakvlakken heeft met dat van de gemeente. Zo voert het korps, net als het stadhuis, een special partnershipbeleid ten aanzien van belangrijke herkomstlanden en legt het de focus op een aantal zogeheten prioritaire landen en steden. Beleid gericht op alle bevolkingsgroepen “Vanzelfsprekend is ons beleid gericht op alle bevolkingsgroepen in Rotterdam. We zijn er voor iedereen”, zegt Vincent. “Maar ten aanzien van onze internationale contacten moeten we keuzes maken. Veiligheidsproblemen en operationele prioriteiten zijn leidend. Om die reden onderhouden we met name goede contacten met politiekorpsen in de herkomstlanden die voor ons het belangrijkst zijn. Dan hebben we het onder meer over Turkije, Marokko en Kaapverdië. Tussen die landen en Nederland bestaan criminaliteitsverbanden. Als korps willen we dat terugdringen. Dit alles maakt goede, vertrouwde contacten in de herkomstlanden én het delen van kennis noodzakelijk. Minstens zo belangrijk is dat we onze politiemensen goed toerusten voor het werk in een diverse stad als Rotterdam. We noemen dat multicultureel vakmanschap. Werk je in een wijk met een grote diversiteit of heb je in onderzoeken regelmatig te maken met bepaalde bevolkingsgroepen? Dan kom je als eerste in aanmerking voor uitwisselingsprogramma’s met onze herkomstlanden. We steken ook veel energie in hechte samenwerking met de verschillende gemeenschappen in Rotterdam. We zoeken ze altijd op met onze buitenlandse gasten. Stuk voor stuk inspirerende en leuke bijeenkomsten die ons netwerk in de stad en regio verstevigen. Economische spin-off In het geval van herkomstland Marokko heeft de PRR een samenwerkingsverband met het politiekorps in Casablanca. Ook met diverse andere steden wordt nauw samen gewerkt. Zo nauw zelfs dat een politie-initiatief soms ook spontaan een economische spin-off met zich meebrengt. Dat is onder meer het geval bij de stad Kayseri, een belangrijk handelscentrum in Turkije.
Korpschef Frank Paauw, Vincent Vleesenbeek en de Nederlandse Liaison Officer in Turkije Sezgin Sezer tijdens een bezoek aan een scholengemeenschap en de wijkpolitie in Kayseri. Beide korpsen hebben inmiddels succesvolle uitwisselingsprojecten gedraaid m.b.t. verkeersveiligheid en preventie rond scholen, maar ook huiselijk geweld en terrorismebestrijding.
Vincent: “Een groot deel van de Rotterdammers van Turkse afkomst komt uit deze stad en provincie. Aanleiding voor het korps om enige tijd geleden contact te zoeken met Kayseri. Er werd een uitwisselingsprogramma op poten gezet met als nevenresultaat ook economische samenwerking. Prachtig, vind ik dat. Overigens nemen afgevaardigden van ons korps, op verzoek van de gemeente Rotterdam, ook wel eens deel aan een reis die gericht is op de promotie van Rotterdam als wereldhaven. Shanghai is daar een goed voorbeeld van.” Goede contacten met korpsen in buurlanden De PRR behoort tot één van de grootste politieregio’s van Nederland. Zeven dagen per week, dag en nacht, is het korps in de weer voor de 1,2 miljoen mensen die in de regio wonen en werken. Goede contacten met korpsen in de buurlanden zijn even vanzelfsprekend als noodzakelijk. Met onder meer België, Frankrijk en het Verenigd Koningrijk wordt regelmatig informatie uitgewisseld en kennis gedeeld. Engelstalige partners bieden tal van mogelijkheden voor studiebezoeken en
buitenlandstages, onder anderen voor de nieuwe recherchekundigen. De regio Kent (Verenigd Koninkrijk) is een partnerkorps, evenals Toronto (Canada) en San Diego (Verenigde Staten). Vast staat dat het internationale beleid van de PRR goed is ontwikkeld én vruchten afwerpt. Hopelijk wordt daar in de komende tijd niet te veel aan gesleuteld. Want, zoals bekend, wordt het politiebestel hervormd. Van 26 regionale korpsen gaan we in 2012 naar één landelijk korps. “Het invoeren van de Nationale Politie is een omvangrijke en ingewikkelde operatie. Een grote kans om het politiewerk in Nederland efficiënter en effectiever in te richten. Dat geldt niet in de laatste plaats voor de internationale samenwerking. Sommige taken zullen worden gecentraliseerd op landelijk niveau”, stelt Vincent. Toch heeft hij er alle vertrouwen in dat de hervormingen niet ten koste zullen gaan van het huidige (internationale) beleid van de PRR. “De werkwijze van ons korps is al jaren een voorbeeld voor veel andere korpsen. We staan als Rotterdam-Rijnmond landelijk heel goed bekend. Daarbij ben ik persoonlijk nauw betrokken bij het ontwikkelen van het internationale beleid van het Korps Nationale Politie.” “Ik ben aangesloten bij de landelijke werkgroep en heb meegeschreven aan het advies Internationale Politiesamenwerking en Rechtshulp. In die zin heb ik dus een stevig Rotterdams geluid kunnen afgeven. Maar het blijft natuurlijk nog wel even onzeker wat er uiteindelijk uitrolt. Ook voor mij is het nu afwachten.” 13
