Rookmelders: alarm! Ariane Van Cutsem. 31 mai Stichting van openbaar nut. Riddersstraat Brussel

Rookmelders: alarm! Ariane Van Cutsem 31 mai 2005

Stichting van openbaar nut Riddersstraat 18 – 1050 Brussel

© REPRODUCTIE TOEGELATEN MITS DUIDELIJKE BRONVERMELDING EN VOORAFGAANDELIJKE TOESTEMMING VAN DE UITGEVER

Vooraf

© OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO © OIVO

Het OIVO pluist de reglementering betreffende de installatie van rookmelders in woningen grondig na. De situatie is complex aangezien er naar gelang van de regio andere regels gelden en omdat het niet gemakkelijk is om in de handel rookmelders te vinden die aan de voorschriften voldoen. Vanaf 1 juli 2005 wordt een rookmelder verplicht voor huurwoningen in de hoofdstad. Is de consument wel op de hoogte? Het OIVO analyseert het probleem en formuleert enkele aanbevelingen.

Te veel doden door brand ! Er vallen in België nog te veel doden door brand. Elk jaar worden ongeveer 25.000 branden geregistreerd, waarvan de helft zich voordoet in woningen. Balans: gigantische materiële schade, 900 personen met ernstige brandwonden, 120 doden! De huisbranden doden vooral de meest kwetsbare leeftijdsgroepen: 13% zijn kinderen van 0 tot 14 jaar oud; 36% zijn senioren ouder dan 651. Dit maakt van brand respectievelijk de 4de en 5de belangrijkste doodsoorzaak onder de ongevallen! Wanneer het vuur 's nachts ontstaat, moet er een alarm afgaan van zodra er nog maar rook ontstaat als je tijdig het hele gezin wil evacueren en de hulpdiensten wil oproepen: dat is de rol van de rookmelder met geluidsalarm. Diverse studies tonen aan dat het plaatsen van voldoende rookmelders in woningen zou volstaan om het aantal doden met 30 tot 50% of zelfs 70% - terug te dringen! In Groot-Brittannië en in de VS zijn 90% van de woningen met rookmelders uitgerust en zijn 70% van de dodelijke slachtoffers van woningbrand gevallen in woningen zonder een alarminstallatie. In 2004 heeft een bewustwording van dat feit ertoe geleid dat ons land een reglementering aangaande de installatie van rookmelders heeft uitgewerkt. Maar omdat de veiligheid van woningen een gewestelijke bevoegdheid is, verschilt die reglementering echter van gewest tot gewest.

Volgens de wet en naar gelang van het gewest is een rookmelder niet altijd verplicht ! Tot op heden beperkt het Vlaamse Gewest zich tot het aanmoedigen van het installeren van rookmelders door er ter beschikking te stellen van de gemeenten die erom vragen: het is dan aan de gemeenten om ze te plaatsen...2. Er is nog geen enkel uitvoeringsbesluit dienaangaande uitgewerkt en het installeren van rookmelders is dus niet verplicht in de woningen op Vlaamse bodem. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bepaalt een reglementering de aanvullende vereisten met het oog op brandpreventie in woningen die verhuurd worden, met name in het kader van de toepassing van de Brusselse Woonwet3.

1

Cijfers gebaseerd op gegevens van het NIS, 1997.

2

Cf. decreet van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 7 mei 2004, verschenen in het Belgisch Staatsblad op 28.06.2004.

2

Een jaar later moet die informatie opnieuw rondgestuurd worden naar de eigenaars en huurders van woningen, omdat de reglementering op 1 juli 2005 in voege treedt. Er zullen controles georganiseerd worden door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest5. In het Waalse Gewest wordt het installeren van rookmelders in bestaande woningen verplicht vanaf 1 juli 20066 (d.i. een jaar later dan in Brussel). Daar staat tegenover dat er reeds rookmelders moeten zijn in de woningen met een recent geplaatste elektrische installatie. Als de elektrische installatie ouder is dan 20 april 2005, legt de reglementering melders op die onderling verbindbaar zijn of aan een automatische alarmcentrale gekoppeld zijn. In tegenstelling tot de beschikkingen in het Brusselse Gewest beperkt het Waalse Gewest zich niet tot de woningen die te huur worden gesteld.

In tegenstelling tot de beschikkingen in het Brusselse Gewest beperken de voorschriften van het Waalse Gewest zich niet tot de woningen die te huur worden gesteld. Betrokken woningen Te huur gestelde woningen Andere woningen, bv door de eigenaar bewoond

Vlaanderen

Wallonië

Brussel

Geen wettelijke verplichting

Ja

Ja

Ja

Nee

VIER MILJOEN WONINGEN TE BESCHERMEN ! Voordat deze reglementeringen er waren, schat men dat slechts 6% van de woningen uitgerust was met rookmelders (geluidssignaal). Volgens het NIS waren er in 2001 wel 4.248.502 bewoonde private woningen. Het gehalte eengezinswoningen neemt eerder toe (met enkele % in 10 jaar tijd), alsook het gehalte aan woningen die door de eigenaar bewoond worden (dus worden er minder woningen verhuurd). Gemiddeld is de oppervlakte van de woningen tussen 1991 en 2001 afgenomen en hebben we nu 55,5% woningen op minder dan 85 m², 21,9% met oppervlakte tussen 85 en 104 m² en 22,6% op 105 m² of meer. Dat betekent veel ruimte om voldoende rookmelders voor te voorzien...

3 Cf. besluit van de regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 15 april 2004, verschenen in het B.S. op 05.05.2004 + erratum in het B.S. op 11.06.2004. 4

http://www.brandwonden.be

5

Cfr. besluit van 19/4/05 dat het evaluatierooster van woningen vastlegt voor de controle in verband met de minimumvereisten inzake veiligheid, bewoonbaarheid en uitrusting. 6

Besluit van de Waalse Regering betreffende de aanwezigheid van branddetectors in woningen van 21 oktober 2004 (B.S. 10.11.2004), in het kader van de toepassing van de Waalse woonwet.

3


Om die reglementering bij het grote publiek bekend te maken, heeft het Gewest een informatiecampagne gevoerd in mei en juni 2004, in samenwerking met verschillende acteurs waaronder de Belgische Brandwondenstichting, die meer dan 30.000 rookmelders verkocht heeft in 20044. De campagne "Interiora" toonde aan dat de prijs van een rookmelder (20 €) te verwaarlozen is als men denkt aan de schade die een brand aanricht. Diverse beroepsorganisaties hebben die informatie mee helpen verspreiden.

Welke rookmelder moet je kiezen?

Onderwerp van de reglementering

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Wallonië

Vlaanderen

Referentie van de reglementering

15 april 2004, verschenen in 21 oktober 2004, B.S. op 7 mei 2004, B.S. op Belgisch Staatsblad op 05.05.2004 10.11.2004 28.06.2004 + erratum gepubliceerd op 11.06.2004

Type rookmelder

Optisch (*)

Optisch (*)

-

Certificatie van de rookmelder

Door BOSEC

Door BOSEC (**)

-

of door een gelijkaardig erkend of door een gelijkaardig erkend Europees organisme Europees organisme Batterij met levensduur van meer dan 5 jaar (***) Of verbonden met elektriciteitsnet, met noodbatterij

Batterij Recente installaties: als er 4 of meer rookmelders nodig zijn, moeten ze gekoppeld worden aan het elektriciteitsnet (met noodbatterij) of deel uitmaken van een centrale voor branddetectie

Garantie van de fabrikant van de rookmelder

-

Minimum 5 jaar

Aantal te plaatsen rookmelders

1 in elke kamer waar mensen door moeten om de kamers te verbinden met de buitendeur van de woning (nvdr: de deur via dewelke mensen geëvacueerd zouden worden bij alarm)

- Min. 1 per verdieping waar Min. 1 in de woning minstens 1 "woonkamer" is

Stroomvoorziening van de rookmelders

Plaatsing van de rookmelders (door de verhuurder van de woning)

(*)

- Zoveel mogelijk midden het plafond - Op meer dan 30cm van de randen van het plafond en van de hoeken - Of op de muren: in de zone tussen 15 en 30 cm van het plafond en op 30 cm van de hoeken

-

- Min. 2 per verdieping als de oppervlakte meer dan 80 m² bedraagt Conform met de normen of de instructies van de fabrikant

de term "foto-elektrisch" komt ook voor; de rookmelders van het ionische type beantwoorden niet aan de reglementering

4


Afgaande op de wetgeving mogen de te plaatsen rookmelders verschillen van gewest tot gewest.

(**)

certificatieorganisme van de rookmelders die geaccrediteerd is door BELCERT (Belgisch accreditatiesysteem)

(***)

worden die waarvan de fabrikant beweert dat ze 5 jaar levensduur hebben als geldig beschouwd?

De rookmelders op de Belgische markt Hebben de eigenaars al stappen ondernomen om de in Brussel verhuurde woningen tegen 1 juli 2005 van de vereiste rookmelders te voorzien? Waar worden er rookmelders verkocht die conform met de reglementering zijn? Zijn ze gemakkelijk verkrijgbaar in de handel? Hoeveel kosten ze? Om eigenaars en huurders op weg te helpen, heeft het OIVO een onderzoek ingesteld. In dat verband heeft het OIVO aan mystery shopping gedaan in doe-het-zelfwinkels van de 4 grootste ketens, verspreid over de 3 gewesten. Vaststellingen: -

Onvoldoende kennis van de voorzieningen in de reglementering, zoals betreffende het type rookmelder, de certificatie, de datum van in voege treden van de verplichting; De raad die wordt gegeven (aangaande type, aantal, plaats) is meer gebaseerd op een persoonlijke inschatting door de verkopers; er zijn er ook die over CO-detectors beginnen; In Vlaanderen worden voornamelijk ionische rookmelders verkocht; Op grond van de informatie die op de beschikbare modellen vermeld staat (type, merk, batterijvarianten) is het niet mogelijk om er absoluut zeker van te zijn dat de aangeboden rookmelders conform zijn met de reglementering die geldt voor het betreffende gewest.

De analyse van het aanbod van beschikbare rookmelders in de handelszaken, doe-het-zelfwinkels en groothandels in elektrisch materiaal levert ook enkele interessante conclusies op. Vaststellingen: -

-

Bepaalde ketens afficheren de reglementering die geldt voor het gewest waar het verkooppunt gevestigd is. Over het algemeen is het niet mogelijk om correcte informatie te bekomen (slechte kennis van de juiste betekenis van de logo's zoals CE, BOSEC, Vds, BS, ...). De handelaars verkopen zowel goedkope rookmelders (zonder naam van de fabrikant, zonder bewijs van certificatie door een bevoegd organisme, geleverd zonder batterij,...) als luxemodellen (onderling verbindbare of met alarmcentrale verbonden toestellen). Daardoor komt het dat er rookmelders die wel en niet aan de reglementering voldoen door elkaar in de winkelrekken liggen. Een zelfde merk biedt een heel uiteenlopend gamma aan: modellen die autonoom zijn of niet, verkocht met of zonder batterij (van verschillende types), met of zonder garantie van de fabrikant, tegen zeer verschillende prijzen.

5


Volgens de meest recente lijst van BOSEC-certificaties telt men 15 modellen van autonome optische huisdetectors, naast de optische rookmelders die op een alarmcentrale aangesloten moeten worden. 60% daarvan werken op een batterij met korte werking (alkalinebatterijen), 20% hebben een lithiumbatterij met 5 jaar werking en evenveel een lithiumbatterij met 10 jaar werking. Van de 3 rookmelders die een BOSEC-certificaat hebben en strikt aan de Brusselse reglementering voldoen, hebben wij er geen enkele gevonden in de gewone verkooppunten.

-

Het is duidelijk dat er grote verwarring heerst op de rookmeldermarkt, zowel onder de handelaars als onder de consumenten. Voeg daar nog bij dat de lithiumbatterijen (3V of 9V) die de beschikbare rookmelders van stroom voorzien, momenteel niet aan particulieren verkocht worden in de winkels en het wordt helemaal een soep ! De enige mogelijkheid vandaag de dag om aan zulke batterijen te geraken, bestaat erin een groothandel te contacteren of via het internet te kopen.

De rookmelders staan niet altijd op punt ! Bij het installeren van de rookmelders heeft het OIVO ook enkele problemen vastgesteld met een aantal rookmelders zonder BOSECcertificatie: -

Het knipperlicht dat aangeeft dat de rookmelder (nog) werkt, is moeilijk te zien wanneer het apparaat aan het plafond bevestigd is. De elektrische contactpunten zijn defect en de batterij blijft niet op haar plaats in de daarvoor voorziene behuizing. De behuizing is moeilijk opnieuw op haar drager vast te maken. De fabricagedatum wordt niet altijd duidelijk aangegeven. De gebruiksaanwijzing is niet altijd expliciet en geeft soms informatie die verschilt van die op de verpakking (bijv. duur van de garantieperiode voor de rookmelder).

Tips voor eigenaars en huurders Nauwelijks 3 euro per jaar volstaan om een kleine woning conform met de reglementering van rookmelders te voorzien. Het OIVO beveelt aan om alle woningen met rookmelders uit te rusten, ongeacht of ze verhuurd worden of niet, of regelmatig bewoond worden of niet. Nog enkele bijkomende aandachtspunten zijn: Bij de aankoop -

Koop een rookmelder met BOSEC-certificatie of gelijkwaardig. Koop enkel nieuwe rookmelders (geen tweedehandse stukken of stukken zonder verpakking of etiket) en die een lange levensduur (min. 5 jaar) garanderen. Kies voor onderling verbindbare rookmelders (draadloos bestaat) zodat het alarm in de hele woning weerklinkt van zodra één detector rook opmerkt. Installeer voor doven en slechthorenden rookmelders met een flash (ook in de kamers). Bewaar de verpakking, de gebruiksaanwijzing en het kasticket of de factuur (met de aanduiding van het model rookmelder).

Bij de installatie -

Lees aandachtig de gebruiksaanwijzing die de fabrikant/importeur meelevert en richt u tot de verkoper, een erkende elektricien of de ANPI branden diefstalpreventie vzw wanneer u twijfelt. Preciseer in de boedelbeschrijving en het huurcontract waar de rookmelders geplaatst zijn in de woning, alsook wie verantwoordelijk is voor de vervanging van de rookmelders/batterijen.

6


-

Een zelfde product wordt onder verschillende merknamen verkocht tegen een prijs die gaat van 4,50€ (weinig informatie beschikbaar, alkalinebatterij meegeleverd) tot 17€. De winkels in het Brusselse Gewest kunnen moeilijk zeggen welke rookmelders beantwoorden aan de beschikkingen van de reglementering en vinden moeilijk leveranciers. Meer in het bijzonder is het een heel karwei om in de handel rookmelders te vinden die autonoom zijn, met een batterij die langer dan 5 jaar (nl. 7 of 10 jaar) werkt en waarvan de certificatie duidelijk is.

Voor het onderhoud -

-

Conclusies De belangrijkste problemen die uit deze studie blijken, zijn: 1. de grote verschillen tussen de reglementeringen van het Brusselse en van het Waalse Gewest: hoe kan een eigenaar van meerdere woningen nog weten wat hem precies te doen staat in verband met het type rookmelders dat hij moet kopen, het aantal dat hij moet plaatsen en waar hij ze moet plaatsen, de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van de rookmelders, enz.? 2. voor de meeste rookmelders die in de handel verkrijgbaar zijn, is het moeilijk uit te maken of ze beantwoorden aan de gewestelijke reglementering; 3. de rookmelders die op alle punten beantwoorden aan de reglementering, zijn niet gemakkelijk te vinden in de handel, zeker niet in Brussel.

DE EISEN VAN HET OIVO Met het oog op de nieuwe reglementeringen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in het Waalse Gewest met betrekking tot de installatie van rookmelders in de woningen en rekening houdend met de resultaten van een eigen marktonderzoek trekt het OIVO aan de alarmbel om de verschillende betrokken partijen te interpelleren: De fabrikanten/importeurs moeten -

de rookmelders helemaal identificeren met aanduiding van: merk, model, naam en adres van fabrikant of importeur, certificatie- en licentienummer, productiedatum; volledige en expliciete gebruiks- en onderhoudsinstructies meeleveren; producten verkopen die gebruikmaken van de recentste technologische ontwikkelingen die de beste veiligheidswaarborgen voor de consument bieden; meer rookmelders te koop aanbieden die aan de geldende reglementeringen voldoen.

De distributeurs moeten -

de consumenten vóór de aankoop inlichten over de reglementering die van toepassing is en over de producten die ermee in overeenstemming zijn; rookmelders in de handel brengen die voldoen aan de geldende reglementeringen; het afficheren van de reglementering in de verkooppunten aanmoedigen. 7


-

Controleer geregeld de goede werking van de rookmelder (rood knipperlichtje) en van de batterij (met behulp van de alarmtestknop). Haal nooit de batterij uit het apparaat wanneer de rookmelder ongewild/onnodig alarm slaat (verplaats liever de detector!) of wanneer de batterijverklikker een bijna lege batterij aangeeft (als het geluidssignaal, niet hetzelfde als het alarmsignaal, u eraan herinnert dat de batterij vervangen moet worden, wacht daar dan niet mee: doe het onmiddellijk!). Als de rookmelder slecht werkt (ondanks naleving van de plaatsings- en onderhoudsinstructies), maak dan gebruik van de verkoopgarantie. Als er alkalinebatterijen gebruikt worden (toegelaten in Waalse woningen), vervang ze dan allemaal op dezelfde datum, bijvoorbeeld als er een huurprijsindexatie is of bij de overschakeling op het winteruur.

De overheid moet

-

in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de wetgeving zo aanpassen dat de optische rookmelders met een "batterij voor 5 jaar" beschouwd worden als conform met de reglementering; de reglementering op nationaal niveau harmoniseren, onder andere voor welke woningen de verplichting geldt, welke rookmelders worden aanvaard en hun certificatie, type stroomvoorziening, aantal rookmelders, de verantwoordelijkheid van de eigenaars en de huurders; de organismen aanduiden die advies aan de burgers mogen verstrekken (onder andere in verband met de plaatsing en het onderhoud van de rookmelders); regelmatige informatiecampagnes voeren in samenwerking met de partners die gespecialiseerd zijn op het gebied van brandpreventie.

NUTTIGE CONTACTEN •

Foto's van rookmelders on line op de website van het OIVO, www.oivo-crioc.org, 02/547.06.11

•

Belgische Brandwondenstichting, www.brandwonden.be, 02/649.65.89

•

ANPI (Brand- en diefstalpreventie vzw), www.anpi.be, 010/475211

•

BOSEC (Belgian Organisation for Security Certification), www.bosec.be, 02/234.36.10

•

BELCERT, Belgisch accreditatiesysteem voor certificatieorganismen, www.belac.be/belcert/home_nl.htm: 02/208.36.30

•

Ministeries van Huisvesting: o

Brussels Hoofdstedelijk Gewest: www.bruxelles.irisnet.be, 02/506.32.11-02/506.33.11

o

Wallonië: www.gov.wallonie.be, 081/25.38.11

o

Vlaanderen: www.vlaamseregering.be, 02/552.65.00

8


-


Verantwoordelijke uitgever : Marc Vandercammen

OIVO Riddersstraat 18 1050 BRUSSEL Tel. 02 547.06.11 - Fax. 02 547.06.01 www.oivo.be

Uitgave 2005 Catalogusref.: 770-05 D-2005-2492-28

© OIVO - Reproductie toegelaten mits duidelijke bronvermelding en voorafgaandelijke toestemming van de uitgever 9

Rookmelders: alarm! Ariane Van Cutsem. 31 mai Stichting van openbaar nut. Riddersstraat Brussel

Recommend Documents