2
Inhoud:
pagina:
Voorwoord
5
Hoofdstuk 1 Organisatie
7
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8
Het Grafisch Atelier Ontwikkelingen in het werkplaatsenveld Het jaar 2014 een nieuw begin Doelstellingen Samenwerking Kunstencluster Gebruikersaantallen Bestuur Coördinatie, beheer en vrijwilligers
Hoofdstuk 2 Kennisoverdracht en educatie 2.1 2.2 2.3 2.4
Kenniscentrum en netwerkfunctie Cursussen voor kunstenaars en vormgevers Educatieve projecten Uitlokdag
Hoofdstuk 3 Exposities en projecten 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9
12
Opening werkplaats in maart Openingsproject GA Zichtbaar Han Klinkhamer en de jaarprent 2014 Kunstenaarspresentaties met Galerie Jan van Hoof Werkplaatspresentaties Nieuwe huisstijl GA Grafiekwinkel Vrienden Atelierroute
Hoofdstuk 4 Huisvesting, faciliteiten en milieu 4.1 4.2 4.3
11
17
Huisvesting Grafische faciliteiten Milieu en onderhoud
Hoofdstuk 5 Financiën 2014
20
Balans Kleuren mengen voor zeefdruk
Resultatenrekening Colofon
3
“Gedrukt in het GA” — Fotocollage van stagiaire Moniek Dams
4
Voorwoord Het Grafisch Atelier Den Bosch is een illustratie van hoe kunst, creativiteit en ambachtelijk werk samen komen in een inspirerende omgeving, de Willem II Fabriek. Een geweldig mooi voorbeeld hoe industrieel erfgoed kan worden ingezet voor een combinatie van creativiteit en diverse kunstuitingen. De verhuizing die begin 2014 heeft plaatsgevonden heeft nogal wat “voeten in de aarde” gehad, maar nu beschikken we over een ruimte die alle mogelijke faciliteiten biedt aan kunstenaars, geïnteresseerden in grafische technieken, educatie etc. Wel hebben we nog één grote wens en dat is meer ruimte en mogelijkheden om het resultaat van dit alles, de kunstwerken, op een meer permanente manier aan het publiek te kunnen tonen. Hopelijk vinden we daar in de nabije toekomst een oplossing voor. Ik wil op de eerste plaats mijn dank uitspreken aan de medewerkers en vrijwilligers die het afgelopen jaar een grote prestatie hebben geleverd om de verhuizing goed te laten verlopen. Ook hebben zij gezorgd voor een mooie opening van het GA in maart en later nog eens bij de officiële opening van de gerenoveerde Willem II Fabriek in september. Ook dank aan de “Vrienden van het GA” en de steun die zij ons hebben gegeven en hopelijk in toenemende mate willen blijven geven. Zonder de subsidie van de gemeente ’s-Hertogenbosch zouden wij niet kunnen bestaan en wij zijn dan ook veel dank verschuldigd aan het gemeente bestuur, college en ondersteunende ambtenaren. Onze financiële positie is wel een punt van zorg. Door in het afgelopen jaar strak te sturen op kosten hebben we het financiële verlies beperkt kunnen houden, ondanks het feit dat inkomsten beperkt waren vanwege de onderbreking door de verhuizing die bovendien extra kosten inhield. Het is nog een grote uitdaging om in de nabije toekomst kosten/uitgaven en inkomsten in balans te houden, maar daar zullen wij, bestuur en medewerkers, ons hard voor inzetten. Vooruitkijkend zullen we met de geweldige faciliteiten die het GA biedt ons nog meer dan voorheen profileren op het gebied van onderwijs/educatie, workshops, exposities en het uitbrengen en uitdragen van grafische kunst. Ik vertrouw erop dat wij in staat zijn het GA een onmisbare schakel te laten zijn en blijven in alles wat deze prachtige stad te bieden heeft aan kunst en cultuur! Jan Ramaekers Voorzitter Stichting Grafisch Atelier
5
Zeven-verhuizing
6
Hoofdstuk 1 Organisatie 1.1. Het Grafisch Atelier Het Grafisch Atelier Den Bosch is een stichting die al sinds 1982 bestaat. Ooit gestart als kunstenaarsinitiatief met als doel het samen delen van grafische voorzieningen. Intussen is het GA uitgegroeid tot een multidisciplinair grafisch productie-, presentatie- en kenniscentrum voor kunstenaars en vormgevers. Het beschikt over brede faciliteiten en goede voorzieningen voor professionals die technische ondersteuning zoeken voor hun plannen en projecten. Het GA biedt een activiteitenprogramma met workshops en masterclasses en organiseert grafische projecten en exposities in samenwerking met het kunstencluster Willem II Fabriek en externe partijen.
1.3 Het jaar 2014: een nieuw begin Het jaar 2014 stond in het teken van grote veranderingen voor het GA: De verhuizing naar de eerste verdieping, de herinrichting van de werkplaats, de oprichting van het Willem II Kunstencluster. In januari 2014 verhuisde het Grafisch Atelier naar een volledig nieuwe werkplaats op de eerste verdieping. De verbouwing van de Willem II duurde nog voort tot het derde kwartaal. Het GA was gedurende 3 maanden gesloten voor publiek en kunstenaars/gebruikers. Vanaf 17 maart waren de werkplaatsen weer open. In deze periode werd er met veel inzet van personeel en vrijwilligers gewerkt aan de herinrichting van de nieuwe werkplaats. De kwaliteit van de faciliteiten en de toegankelijkheid zijn in deze nieuwe setting geoptimaliseerd. De nieuwe ruimte is open en licht, de voorzieningen efficiënt en de uitstraling uitnodigend.
Het GA Den Bosch ontvangt een structurele subsidie van de gemeente ’s-Hertogenbosch en is daarnaast aangewezen op steeds meer eigen inkomsten uit activiteiten en voorzieningen en fondsen en donaties.
1.2 Ontwikkelingen in het werkplaatsenveld Na een periode van digitalisering en conceptualisering binnen het kunstenveld, vindt er de laatste jaren een herontdekking en herwaardering plaats van het ambachtelijke maakproces. Kunstenaars en vormgevers zoeken naar eigen, individuele oplossingen voor kleinschalige, dicht-bij-huis productie, waarbij duurzaamheid en “do-it-yourself” belangrijke kernwaarden zijn. Naast autonome kunstenaars raken ook steeds meer (jonge) vormgevers geïnteresseerd in de specifieke kwaliteiten van de grafische technieken.
Wel werd het GA in januari plotseling geconfronteerd met een wijziging in de toezegging voor een kantoorvoorziening. Het kantoor bevindt zich daarom nu noodgedwongen in de werkplaats, met een externe werkvoorziening in het kantoorlint achter de exporuimte op de eerste verdieping. Voor geluidsoverlast en akoestische problematiek die dat met zich meebrengt, wordt in samenspraak met het ingenieursbedrijf van de gemeente nog naar een oplossing gezocht.
7
1.4 Doelstellingen 1. Het bieden van grafische werkplaatsfaciliteiten voor kunstenaars. 2. Educatie en kennisoverdracht. 3. Aanbieden van exposities en projecten met een relatie tot grafische kunst en vormgeving. Het Grafisch Atelier brengt de traditionele langzame grafische technieken (ets, aquatint, litho, lino, houtdruk en zeefdruk) onder de aandacht maar ook de vertakkingen en ontwikkelingen naar technieken als fotografie en computerkunst. Het GA wil de ontwikkelingen tonen in de wisselwerking tussen verschillende disciplines en tussen nieuwe en oude technieken. Daarnaast wil het de zelfstandige plaats laten zien die de grafiek heeft in de beeldende kunst en vormgeving. Door middel van exposities en Vriendenprenten geeft het GA het publiek de mogelijkheid laagdrempelig grafiek van hoge kwaliteit te kopen.
1.5 Samenwerking Kunstencluster In de loop van 2014 kreeg het Kunstencluster Willem II steeds meer vorm. Nadat het GA in januari de eerste nieuwe huurder op de eerste verdieping was, volgden in de loop der tijd, na de gereedkoming van de verschillende ruimtes de andere partners in het kunstencluster. In de loop van het jaar werkte het GA op steeds meer fronten samen met de partners in de Willem II Fabriek: Het GA drukte visitekaartjes en zeefdrukken voor de installatie van WOT. Het GA drukte glow-in-the-dark tasjes voor het Playfull Arts Festival. Het GA faciliteerde het posterproject van festival De Boulevard. Het GA faciliteerde het posterproject van Nikki Nijsten en Niels Duffues. Het bedrukte tafelkleden en visitekaartjes voor het buurtrestaurantproject op de opening van de Willem II Fabriek. Het GA nam waar mogelijk deel aan de gebruikersoverleggen, de klankbordvergaderingen, de stuurgroep vergaderingen, pitches voor de huisstijl, huurdersvergaderingen, bouwbesprekingen en de organisatiebijeenkomsten rond de grote opening van het kunstencluster in september. Het GA organiseerde het openingsproject GA Zichtbaar in de benedenzaal van de Willem II Fabriek en een grote expositie van Han Klinkhamer in de grote zaal op de tweede verdieping. Het GA verzorgde een gratis grafiekworkshop voor alle vrijwilligers van het openingsproject van de Willem II Fabriek.
1.6 Gebruikersaantallen Zeefdrukafdeling - Individuele kunstenaars: 280 personen - Groepen (scholen e.d.): 120 personen Ets/lithoafdeling - Individuele kunstenaars: 215 - Groepen (scholen e.d.): 120 Opmerkingen: Bij de individuele kunstenaars zit een vaste kern van zo’n 50 personen die hier regelmatig aan het werk zijn. Daarnaast zijn er ook nieuwe kunstenaars die de weg naar het GA hebben gevonden. Dit geldt ook voor de groepen: scholen als Sint Lucas, St. Jans Lyceum werken vaker binnen een jaar in het GA, maar er zijn ook nieuwe groepen in de werkplaatsen aan het werk geweest: mensen uit de buurt en groepen die een bedrijfsuitje hadden in de vorm van een grafiekworkshop. Niet meegeteld in de cijfers van de werkplaatsbezetting: - Bianca Tangande gaf in het GA rondleidingen aan belangstellenden: circa 100 personen. - Peter Koene gaf uitleg en een grafiekdemonstratie aan rondleiders v.h. Noord-Brabants Museum: 10 personen. - Het GA organiseerde in nauwe samenwerking met Galerie Jan van Hoof een aantal middagen, waarbij kunstenaars vertelden over hun werk en lieten zien hoe ze hun grafiek maken. In totaal leverde dat zo’n 100 belangstellenden.
8
1.7 Bestuur In januari nam Joke van Hengstum afscheid als voorzitter van het bestuur. Na haar jarenlange sympathieke en voortvarende inzet gaf zij het stokje door aan een nieuwe voorzitter Jan Ramaekers. Gelijktijdig werd Gerard Pels als nieuw bestuurslid toegevoegd. Het bestuur bestond in 2014 uit: Voorzitter: Jan Ramaekers, voormalig directeur Philips Nijmegen. Penningmeester: Manfred de Witte, werkzaam bij Van Lanschot Bankiers ’s-Hertogenbosch. Overige leden: Judith Rozema, beeldend kunstenaar. Freek Lomme, Eindhoven, directeur Onomatopee en redactielid De Kantlijn. Willemijn van Dorp, beeldend kunstenaar. Gerard Pels, uitgever en boekverkoper.
1.8 Coördinatie, beheer en vrijwilligers Personele bezetting: Francine Steegs verzorgde de zakelijke en artistieke coördinatie met betrekking tot het functioneren van de werkplaats, de daaraan verbonden activiteiten en de administratie daarvan (16 uur). Mario Dijsselbloem was verantwoordelijk voor het algemene werkplaatsbeheer (technisch beheer, voorraad, begeleiding, cursussen, beheer milieu- en veiligheidszaken) (28 uur). Voor het beheer van de zeefdrukwerkplaats en begeleiding zeefdrukkers zorgde Lara de Greef (8 uur) De salarisadministratie werd verricht door administratiekantoor Van de Aker. Vrijwilligers grafiekwerkplaats: Elke dag is er een vrijwilliger / kunstenaar aanwezig, die waar nodig assisteert bij beheer en begeleiding. Iedere vrijwilliger heeft een grafische specialisatie en wordt, indien nodig, bijgeschoold in grafische technieken. In 2014 waren de GA vrijwilligers:Peter Koene: lithografie, hoogdruk en ets. Helma Veugen: lithografie. Maartje van der Kruijs: ets, zeefdruk, kartondruk. Willemijn van Dorp: zeefdruk. Bianca Tangande: polymeerets, zeefdruk. Roos Terra: materiaaldruk. Overige vrijwilligers: Ondersteuning financiële administratie: Hedwig van Grinsven. Jaarrekening en boekhoudkundige ondersteuning: Hans Schaeffer. Expositiecommissie en organisatie vriendenprent: Peter Koene, Paul van Dijk, Francine Steegs. 9
Het GA organiseerde in 2014 een aantal kleine exposities in de werkplaatsen. Behalve de kunstenaars die in het GA aan het werk zijn, trekt dat ook bezoekers, die de reguliere exposities in het Willem II gebouw bezoeken. Het aantal is nog beperkt, maar omdat we als proef ook open zijn op zaterdagmiddagen levert dat, vooral in de weekenden, toch extra bezoekers op, die dan ook meteen de werkplaatsen bekijken.
Werkplaatspresentatie van de resultaten van de hoogdrukworkshops van studenten.
10
Hoofdstuk 2 – Kennisoverdracht en educatie 2.1 Kenniscentrum en netwerkfunctie Elke grafische techniek en elk instrument kent zijn eigen handleiding. Het GA heeft medewerkers in dienst en werkt met freelance docenten met specifieke kennis over bijvoorbeeld zeefdruktechniek, hoogdruk, digitale drukvoorbereiding, lithografie, ets en droge naald, polymeerdruk en drukken op bijvoorbeeld textiel, keramiek en andere dragers. 2.2 Cursussen voor kunstenaars en vormgevers * Masterclass zeefdrukken op textiel Er werd in november 2014 een masterclass textielzeefdruk gegeven, speciaal voor gevorderde zeefdrukkers. Het was een eendaagse workshop, gegeven door Wim Habraken van zeefdrukbedrijf Kurtface in Den Bosch. Aantal deelnemers 10. * Toyobodruk In deze workshop werd gewerkt met toyoboplaten van kunststof, voorzien van een lichtgevoelige laag. Met een niet-toxische methode wordt er beeld op de toyoboplaten belicht. De platen kunnen als zowel diepdruk als hoogdruk afgedrukt worden. De workshop werd gegeven door Jiri Buunk, beheerder van de grafiekwerkplaats van Academie St. Joost in Den Bosch. Aantal deelnemers: 12. 2.3 Educatieve projecten Het Grafisch Atelier beschikt over goed uitgeruste werkplaatsen, waar voor groepen leerlingen workshops op maat kunnen worden gegeven. Het Grafisch Atelier heeft diverse ervaren docenten voor begeleiding op oproepbasis ter beschikking. In de eerste maanden na de heropening startte het GA met een sterke uitbreiding van de aanvragen voor educatieve projecten en cultuurparticipatie. Dat betrof zowel workshops voor basisschool leerlingen, middelbaar en hoger onderwijs, als volwassenen cultuurparticipatie tot buurtgerichte projecten en gespecialiseerde workshops voor professionals. Er zijn goede ervaringen in de jaarlijks terugkerende educatieve projecten voor (middelbare) scholen en MBO -vakonderwijs, zoals voor het St. Lucas uit Boxtel. Door middel van kennismaking met de handmatige grafische oorsprong van hedendaagse drukmethoden, ontstaat verdieping van het grafische inzicht en vormbewustzijn. Het GA biedt mogelijkheden die er binnen het reguliere onderwijs niet meer zijn, zoals bijzondere toepassingen van zeefdruk op textiel, leer, kunststof en hout en keramische zeefdruk als onderdeel van een ontwerpproces. Educatieve workshops in 2014 * In april volgden 16 leerlingen van Sint lucas een workshop hoogdruk van drie dagdelen. De workshop werd gegeven door José op ten Berg met Florence Husen. Naar aanleiding van deze workshops organiseerde Husen een tentoonstelling in het Sint lucas gebouw in Boxtel en in het GA. * Rob Klaassen verzorgde twee workshops zeefdrukken op textiel, voor leerlingen Sint Lukas Boxtel, ca 30 leerlingen, april 2014. * Saskia Pouwels gaf twee workshop zeefdrukken voor leerlingen van Sint Lukas Boxtel, mei 2014. * Sarah Linde gaf een workshop zeefdruk op T-shirts aan 10 leerlingen van een middelbare school. * Bianca Tangande zeefdrukte in het kader van een buurtproject met 10 buurtgenoten. * Het Sint Jans Lyceum volgde met 4 groepen van 10 leerlingen een workshop zeefdrukken op textiel. * Het Sint Jans Lyceum volgde met 3 groepen van 14 leerlingen een workshop diepdruk / materiaaldruk. 2.4 Uitlokdag Het GA nam in september deel aan de uitlokdag en liet zo’n 60 leerlingen van middelbare scholen middels workshops kennis maken met de grafiek. 11
3. Exposities en projecten Het GA beschikt in de nieuwe setting van het kunstencluster niet meer over een eigen permanente expositieruimte, zoals de afgelopen decennia het geval was. Het podium voor grafische activiteiten en exposities moet daarom gezocht worden in projecten en samenwerkingsverbanden in de Willem II Fabriek. Het wachten was daarbij op de oplevering van de bouw in september 2014, waarna het programma in de Willem II op stoom kwam. Het wegvallen van een permanente expositieruimte heeft vooralsnog een negatief effect op de verkoopinkomsten van het GA.
Zeefdrukdetails GA zichtbaar: Your nearest neighbour.
3.1 Opening werkplaats in maart Op zondag 16 maart openden wij de nieuwe werkplaats met een feestelijk tintje. Na een openingswoord door coördinator GA Francine Steegs en intendant Willem II Fabriek Ivonne van de Velden werd de werkplaats weer officieel in gebruik genomen. Het publiek kon daarna voor het eerst een kijkje te nemen in de nieuwe werkplaats, en meewerken aan de realisatie van een levensgrote hoogdruk. Ook de partners op de eerste etage kregen de kans zich te presenteren in een preview: W2 Poppodium, bART/DW en de AtelierBeheerStichting ’sHertogenbosch. In het GA werd een diapresentatie getoond “Van oud naar nieuw Grafisch Atelier”.
Expositie GA Zichtbaar, Willem II Fabriek opening
3.2 Openingsproject GA zichtbaar Op 19 september werd de vernieuwde Willem II Fabriek groots geopend. De openingsfestiviteiten van de startten met een scala aan activiteiten, zoals een raamserenade, groots defilé met bijzondere acts, inwijdingsritueel door kunstenaars, games, films, exposities en swingende bands. Ook op zaterdag en zondag was het open huis. Er waren rondleidingen, exposities, buurt-horeca, geluidswandelingen en meer. Bij deze gelegenheid presenteerde het GA het grafiekproject GA Zichtbaar, een samenwerkingsproject waarin het GA de kwaliteit van grafiek toonde aan een breed publiek. Onder begeleiding van Vormgeversburo de Letterproeftuin nodigde het GA een tiental winkeliers uit de Bossche binnenstad uit om een samenwerking aan te gaan met een vormgever. De resultaten van het project waren zowel in een expositie in de Willem II als in een grafiekroute in de Bossche binnenstad te zien. In de presentatieruimte op de begane grond van de Willem II Fabriek kregen bezoekers naast de eindresultaten ook een kijkje achter de schermen van de maker en de ondernemer door foto’s, filmpjes en schetsen uit het voortraject van de samenwerking. 12
Ontwerpen van FoURPAcK-ontwerpers voor slagerij Slenders i.h.k. van GA Zichtbaar
Gekoppelde winkels/deelnemers GA Zichtbaar: - Snoepwinkel Tum Tum / Ilse Weisfelt - Otten Speelgoed / Studio Boot - Boekhandel Adr. Heinen / LOVA - De broodspecialist / Nearest Neighbour - Silvester Stripboekenwinkel / Joren Joshua - De Kwast / Studio Turbo - Locals Skatestore / Detlet - Slager Slenders / FoURPAcK ontwerpers, - Copy Shop Den Bosch / Stephan Lerou
WOT (Wave of Tomorrow) ontwierp i.s.m Grafische Vormgevers ATTAK de plattegrond.
Studio Boot ontwierp dit affiche voor Otten Speelgoed
Etalage van Snoeperij Tum Tum door Ilse Weisfelt
13
3.3 Han Klinkhamer en de Jaarprent 2014 Elk jaar geeft het GA in samenwerking met een gerenommeerde kunstenaar een prent uit. Ditmaal hebben wij de Brabantse kunstenaar Han Klinkhamer bereid gevonden de Jaarprenten te maken. De keuze voor de techniek stond dit keer in het teken van de digitalisering binnen het grafische landschap. Han Klinkhamer leverde 4 tekeningen die gemaakt zijn op een tablet, geprint op Japans papier en verlijmd op paneel. Afmeting van elke tekening: 18 x 24 cm. Opening expositie Han Klinkhamer
3.4 Kunstenaarspresentaties met Galerie Jan van Hoof Nieuw in 2014 waren de contacten met Galerie Jan van Hoof. Het GA organiseerde in nauwe samenwerking met Van Hoof een aantal middagen, waarbij kunstenaars, door het GA uitgenodigd, aan Vrienden van Van Hoof en van het GA een kijkje in hun “keuken” gaven: ze vertelden over hun werk en lieten zien hoe ze hun grafiek maken. In totaal leverde dat zo’n 100 belangstellenden op en werd er een aantal werken verkocht.
3.5 Werkplaatspresentaties Voor deze tentoonstellingen worden kunstenaars uitgenodigd, die regelmatig in het Grafisch Atelier aan het werk zijn. De exposities worden samengesteld op basis van samenhang of contrast in het werk. Wij zien ernaar uit om met deze combinatie van kunstenaars een reeks aantrekkelijke exposities te maken met als oogmerk: aanboren van – nieuw – publiek en - niet in de laatste plaats - ons eigen plezier! Kunstenaars die hun werk lieten zien in de werkplaatspresentaties in 2014: John Dohmen, Willemijn van Dorp, Tijs Kierkels, Jan Krul, Lisetteh, José op ten Berg, Peter Koene, Paul van Dijk, Maartje van der Kruijs, Helma Veugen, Truzanne Lousberg, Francine Steegs, Roos Terra, Margriet Luyten, Judith Rosema, leerlingen van Sint Lucas, stagiaire Moniek Dams, stagiaire Triumph Odita.
Kunstenaarspresentatie materiaaldruk door Roos terra
14
3.6 Nieuwe huisstijl GA De verhuizing en venieuwing van het GA was ook aanleiding om de huisstijl weer eens goed neer te zetten. Yorit Kluitman van de Letterproeftuin heeft voor het Grafisch Atelier een compleet nieuwe huisstijl ontworpen, doorgevoerd in alle facetten van het GA, met een helder en nieuw GA logo.
15
3.7 Grafiekwinkel Op de website van het GA (www.GAdenbosch.nl) is onder andere de Grafiekwinkel te vinden, met grafische kunst die bij het GA te koop is. Het betreft onder andere zeefdrukken, houtdrukken, litho’s, ets- en polymeerdrukken. Het werk is geselecteerd op vakmanschap en kwaliteit. Er is werk van ruim vijfentwintig kunstenaars te zien. De werken zijn op voorraad in het Grafisch Atelier Den Bosch aanwezig.
Vriendencadeu “Wie goed doet, goed ontmoet”
3.8 Vrienden Voor € 45,- per jaar kan men Vriend worden van het Grafisch Atelier. Vrienden krijgen voorrang bij de inschrijving voor de Jaarprent, een aantal privileges en een vriendengeschenk. Het GA probeert door middel van deze donaties haar activiteiten en exposities te blijven ontwikkelen. Het vriendengeschenk van 2014 was een zeefdruk “Wie goed doet, goed ontmoet” van grafisch vormgeversduo Attak uit Den Bosch.
3.9 Atelierroute, open dagen en dag van de kunstenaarswerkplaatsen Het GA nam in 2014 ook weer deel aan een aantal weekendopenstellingen: tijdens het openingsweekend van de Willem II Fabriek konden de bezoekers een kijkje nemen in het GA of een (kinder)workshop volgen. Een week later waren de werkplaatsen open voor publiek in het kader van de KAR Atelierroute in Den Bosch en de landelijke dag van de kunstenaarswerkplaatsen, georganiseerd door de nieuwe stichting Platform Werkplaatsen. Vanaf september was het GA bovendien elke zaterdagmiddag open voor gebruikers van de werkplaats en bezoekers. Een team van vrijwilligers zorgde op toerbeurt voor ontvangst en toezicht.
16
Hoofdstuk 4 Huisvesting, grafische faciliteiten en milieu 4.1 Huisvesting Na een turbulent jaar, waarin het Grafisch Atelier omringd werd door het kloppen, bonken, piepen en schuren van sloop- en bouwwerkzaamheden, konden we begin 2014 beginnen in onze nieuwe ruimte. Terwijl de bouwvakkers beneden onze oude, vertrouwde ruimte stripten, begonnen wij met het opbouwen van een nieuwe werkplaats recht daarboven. De eerste weken kon er nog niet gedrukt worden in het Grafisch Atelier. Om zo snel mogelijk weer open te gaan is er hard gewerkt om de faciliteiten op orde te krijgen. Er zijn nieuwe kasten en tafels gebouwd, er is geschilderd en getimmerd. Dankzij een hoop extra handen van vrijwilligers en sympathisanten is dat allemaal gelukt. Het was druk in die eerste weken, kunstenaars en vormgevers waren blij dat ze weer in het Grafisch Atelier aan het werk konden. De nieuwe ruimte is groot en licht, en wordt door de gebruikers als een fijne werkplek ervaren. Leuk is ook dat de zeefdruk- en de ets- en lithowerkplaats zich nu samen in een ruimte bevinden, waardoor er nog meer contact is tussen de mensen die aan het werk zijn met de verschillende technieken. In de werkplaats is een wand gemaakt waarop altijd een kleine grafiek expositie te zien is. Al met al hebben we de nieuwe ruimte weten in te richten tot een prettige, praktische en duurzame grafiekwerkplaats, gericht op de toekomst.
17
4.2 Grafische faciliteiten Diepdruk en hoogdruk In GA Den Bosch zijn twee etspersen aanwezig, een van 100x200cm en een van 100x60 cm. De etspersen worden ook gebruikt voor lino- en houtdruk. Alle noodzakelijke voorzieningen zijn aanwezig, zoals een zinksnijmachine, verwarmingsplaat, droogrekken, etsbakken voor inbijten van zinken koperplaten. In GA Den Bosch wordt geen salpeterzuur meer gebruikt. Voor inbijten van zink- en koperplaten wordt gebruik gemaakt van kopersulfaat en ijzerchloride. In het Grafisch Atelier is het ook mogelijk te werken met polymeerfilm en toyoboplaten, waarmee beelden via lichtgevoelig materiaal worden overgebracht en dan als ets kunnen worden afgedrukt. Steendruk GA Den Bosch heeft de beschikking over een mooie lithopers: een hand aangedreven mechanische pers met een druktafel van 80x120 cm. Er zijn ongeveer 50 lithostenen aanwezig van variabele maat. Voor het schuren van de stenen is een natte schuurtafel aanwezig.
Flexible DOKA-ruimtes Nadat het Grafisch Atelier verhuisde naar de eerste etage van de Willem II Fabriek was er geen ruimte meer beschikbaar voor een vaste, traditionele DOKA. Niettemin was er een plek nodig, waar gebruikers konden werken in een te verduisteren ruimte voor het werken met polymeer, toyobo-, en gomdruk. De belichtingsruimte en de uitspuitruimte in de zeefdrukafdeling zijn nu in een handomdraai aan te passen en te gebruiken als flexibele DOKA; dit geldt ook voor de lithoschuurruimte in de ets/ litho-afdeling. Het traditionele DOKA-foto-ontwikkelwerk is in het GA niet meer mogelijk.
Zeefdruk Het Grafisch Atelier beschikt over een praktische en complete zeefdrukfaciliteit. Er zijn vijf zeefdruktafels: een zeefdruktafel voor maximaal A1 formaat, drie tafels voor A2 formaat en een tafel voor A3 formaat. Zo is er voor onze grote collectie zeven van verschillende formaten altijd een juiste tafel. Bij elke zeefdruktafel staat een droogrek binnen handbereik. Er staat een grote werktafel in het midden van de ruimte en er zijn meerdere kleine verrijdbare tafeltjes zodat elke gebruiker zijn/haar werkplek zo praktisch mogelijk kan indelen. De uitspuitruimte bevindt zich in een aparte ruimte en veroorzaakt zo weinig geluidsoverlast. Ook de belichtingsruimte is afgescheiden, zodat de sterke lamp veilig gebruikt kan worden. Alle materiaal en benodigdheden om een zeefdruk te maken zijn in het Grafisch Atelier aanwezig, onder meer een ruim palet aan inkten in verschillende kleuren. Er kan worden gewerkt met papier- en textielinkten. De zeefdrukinkten zijn allemaal op waterbasis.
Computer / kopieermachine Voor beeldbewerking en beeldvoorbereiding t.b.v. grafische technieken is in het kantoor een PC beschikbaar. De kopieermachine, eveneens in het kantoor, is in gebruik voor administratieve doeleinden en voor het maken van transparanten tot A3 formaat voor zeefdruk, gom-, polymeer- en toyobodruk. Voor grotere formaten wordt er gebruik gemaakt van de voorzieningen van de kunstacademie AKV I Sint Joost.
18
4.3 Milieu en onderhoud Het GA voldoet aan de wettelijke normen t.a.v. het afvalstromenbeleid. Het GA streeft ernaar het milieu zo weinig mogelijk te belasten door onder andere: * voorzieningen te gebruiken die beletten dat steenslijpsel en inktresten in het afvalwater komen * uitsluitend waterinkten op de zeefdrukafdeling te gebruiken; * een efficiënte uitspuitwand en een grote spoelbak met een zeer ruime lamellenafscheider waarin het slibafval van de zeefdrukinkten wordt opgeslagen; eenmaal per jaar wordt dit slibafval, samen met het andere chemische afval, opgehaald door de Afvalstoffendienst; * de polymeeretstechniek en toyoboprint: milieu- en mensvriendelijk alternatieven voor het gebruik van zuren.
19
Hoofdstuk 5 – Financiën
In 2014 was het eindelijk zo ver. Na jarenlang plannen, voorbereiden, grote onzekerheid en flink onderhandelen met diverse belanghebbenden werd de Willem II Fabriek dan eindelijk opgeleverd. In januari werd de complete werkplaats van het Grafisch Atelier naar de eerste verdieping verhuisd. Dat was ook het moment om de ruimte opnieuw in te richten. Een enorm karwei, waarvoor ik de vrijwilligers en de vaste medewerkers van harte wil bedanken. Zonder hen zou het allemaal niet zijn gelukt en bovenal konden de kosten door hun inspanning beperkt blijven.
Ondanks wat tegenslagen (oranje wanden en het op moeten geven van de kantoorvoorziening) is de nieuwe werkplaats een lust voor het oog; ruimte en veel lichtinval, uitnodigend voor gebruikers en geïnteresseerden. Op financieel gebied was 2014 geen geweldig jaar. Door alle verhuisperikelen kon er minder aandacht en tijd worden besteed aan onze kernactiviteiten. De werkplaats was, ondanks de vroege verhuizing, enkele maanden dicht en pas in maart konden de eerste kunstenaars gebruik maken van de faciliteiten en werden de eerste workshops gegeven. Hierdoor werden minder inkomsten gegenereerd. De verwachting is dat in 2015 deze inkomsten zullen herstellen. Het ontbreken van een eigen expositieruimte zorgt wel voor enige financiële onrust. Deze activiteit was in het verleden een belangrijke inkomstenbron. Hoewel er in 2014 nog wel een paar interessante en druk bezochte exposities gehouden zijn, liepen de inkomsten fors terug. De eigen inkomsten halveerden van € 48.473 naar € 21.480. Daarbij gingen de huisvestingskosten door alle veranderingen van € 6.637 naar € 23.937. Deze worden door aanvullende subsidies van de gemeente grotendeels gecompenseerd, maar worden wel jaarlijks afgebouwd. Ook de overbruggingssubsidie van € 15.000 was eenmalig. Het Grafisch Atelier zal in de komende tijd nieuwe bronnen van inkomsten moeten vinden. De kosten zijn een gegeven en kunnen nauwelijks naar beneden. De vaste medewerkers werken meer dan de afgesproken uren en ook de vrijwilligers zijn continue belangeloos actief voor het GA.
Een alternatieve inkomstenbron werd tijdens de officiële opening van het gebouw door het nieuwe bestuurslid Gerard Pels met groot succes ter hand genomen. Eigenhandig lukte het hem om een flink aantal nieuwe 'vrienden' te binden aan het Grafisch Atelier. Hopelijk wordt het aantal in de komende tijd groter. Naast de vriendenactie werd een succesvolle workshop georganiseerd voor een aantal medewerkers van Het Centraal Plan Bureau en werd in samenwerking met Jan van Hoof Galerie een tweetal rondleidingen verzorgd, waarbij enkele werken zijn verkocht. De komst van een nieuwe voorzitter, Jan Ramaekers, leverde energie en nieuwe inzichten op. Met name de contacten met de gemeente zijn een belangrijk aandachtspunt, maar ook het niet te onderschatten netwerk met andere organisaties in de stad hebben zijn aandacht. Voor mij is dit het laatste jaarverslag in de functie van penningmeester. Het is tijd voor een penningmeester die het 'nieuwe' Grafisch Atelier op de kaart zet bij potentiële sponsoren in de stad. Langs de zijlijn zal ik dit mooie instituut blijven volgen en ik wens medewerkers, kunstenaars, vrienden en andere stakeholders veel plezier en succes toe in de nieuwe omgeving. Manfred de Witte, penningmeester
20
Balans per 31 december 2014 Alle bedragen zijn in euro’s ACTIVA
31-12-2014
31-12-2013
Vlottende activa Diverse te vorderen posten, resp.vooruitbetaalde posten
4.521
2.019
Banken
18.839
22.535
Totaal activa
23.360
24.554
Belastingen en premies sociale verzekeringen
5.764
5.241
Diverse te betalen posten, resp. vooruitontvangen posten
2.541
2.062
8.305
7.303
Voorzieningen
15.055
17.251
Totaal passiva
23.360
24.554
Liquide middelen
PASSIVA Schulden op korte termijn
21
Resultatenrekening over 2014 Alle bedragen zijn in euro’s Werkelijk 2014
Begroting 2014
Werkelijk 2013
23.937 54.187 3.251 13.902 2.512 13.553
26.973 55.634 6.142 16.072 4.300 20.279
6.637 54.182 3.224 20.899 4.958 10.914
111.342
129.400
100.814
21.480 87.436 230
35.888 86.512 -
48.473 50.680 435
109.146
122.400
99.588
Kosten Huisvestings- en organisatiekosten Personeelskosten Bureaukosten Werkplaatskosten Cursussen en educatie Kosten activiteiten
Opbrengsten Eigen inkomsten Subsidies Overige opbrengsten
- 2.196-
Resultaat
22
- 7.000-
1.226-
Colofon: Inleiding: Jan Ramaekers Tekst: Francine Steegs, Mario Dijsselbloem, Maartje van der Kruijs, Willemijn van Dorp Hoofdstuk Financiën: Manfred de Witte Fotografie: Grafisch Atelier, de Letterproeftuin Tekstverwerking en lay-out: Francine Steegs Ontwerp omslag jaarverslag en jaarrekening: Peter Koene Jaarrekening: Hans Schaeffer Grafisch Atelier Den Bosch Boschveldweg 471A 5211 VK Den Bosch 073-6134277
[email protected] www.gadenbosch.nl Geprint bij:
Zeefdrukdetails GA zichtbaar: Your nearest neighbour.
23
