Resultaten vragenlijst Mycobacteriën

FEDERALE OVERHEIDSDIENST, VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU COMMISSIE VOOR KLINISCHE BIOLOGIE

DIENST VOOR LABORATORIA VAN KLINISCHE BIOLOGIE COMITE VAN DESKUNDIGEN

GLOBAAL RAPPORT

EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSEN KLINISCHE BIOLOGIE

MICRO/SERO/PARA

Resultaten vragenlijst Mycobacteriën

WIV Dienst Klinische Biologie J. Wytsmanstraat, 14 1050 Brussel | België www.wiv-isp.be

Resultaten vragenlijst Mycobacteriën 2011 (Belgische + Luxemburgse laboratoria) 157 laboratoria hebben hun antwoordformulier teruggezonden (149 Belgische en 8 Luxemburgse). 1. Rechtstreeks onderzoek Aantal laboratoria die een kleuring uitvoeren Aantal labo’s 117 40

Voeren een kleuring uit Voeren geen kleuring uit

Principe van de gebruikte kleuringstechnieken Zuurvast + fluorescentie Zuurvast Fluorescentie

Aantal labo’s 27 65 25

Drie laboratoria die zowel een zuurvaste als een fluorescentie-techniek gebruiken, merken op dat de zuurvaste techniek enkel gebruikt wordt ter bevestiging van de fluorescentie techniek; één labo dat de zuurvaste techniek enkel in dringende gevallen gebruikt wordt en één labo dat de zuurvaste techniek slechts in uitzonderlijke gevallen gebruikt wordt. Één laboratorium vermeldt het gebruik van 2 verschillende zuurvaste technieken; een ander vermeldt niet welke zuurvaste techniek gebruikt wordt. Gebruikte zuurvaste technieken Ziehl-Neelsen Koude Ziehl-Neelsen (Kinyoun) Tan-Thiam-Hok Koude kleuring zonder bleachbehandeling Niet vermeld

Aantal labo’s 67 22 2 1 1

Gebruikte fluorescentie technieken Auramine Acridine

Aantal labo’s 51 1

2. Cultuur Aantal laboratoria die een cultuur uitvoeren Aantal labo’s 115 42

Voeren een cultuur uit Voeren geen cultuur uit

Principes van de gebruikte technieken Aantal labo’s Vloeibare en vaste bodem 3 vast + 1 vloeibaar 2 vast + 2 vloeibaar 2 vast + 1 vloeibaar 1 vast + 1 vloeibaar 1 vast (+ 1 vloeibaar: niet gepreciseerd welke) (1 vast: niet gepreciseerd welke) + 1 vloeibaar

1 1 7 38 1 1

1 vast

1

3 vast 2 vast 1 vast

1 10 13

2 vloeibaar 1 vloeibaar

1 40

Vaste bodem, planning overschakeling naar vloeibare Vaste bodem

Vloeibare bodem

Er worden met andere woorden 96 vaste bodems en 92 vloeibare milieus gebruikt. Overzicht van de gebruikte vaste methoden Löwenstein-Jensen Coletsos Ogawa Stonebrink 7H11 Niet gepreciseerd

Aantal labo’s 67 23 2 2 1 1

Gebruikte combinaties van de vaste methoden. Aantal labo’s 3 vaste bodems Löwenstein-Jensen + Coletsos + 7H11 Löwenstein-Jensen + Ogawa + Stonebrink

1 1

Löwenstein-Jensen + Coletsos Löwenstein-Jensen + Ogawa Löwenstein-Jensen + Stonebrink

16 1 1

2 vaste bodems

Overzicht van de gebruikte vloeibare methoden Bactec/MGIT MB Bact Bact/Alert Bactec 9000 MB Bactec TB Niet gepreciseerd

Aantal labo’s 50 32 6 2 1 1

Gebruikte combinaties van de vloeibare methoden. Aantal labo’s 2 methoden Bactec/MGIT + Bact/Alert MB Bact + Bact/Alert

1 1

Aantal positieve culturen per jaar < 10 ≥ 10 Geen antwoord

Aantal labo’s 56 47 12

Een aantal laboratoria hebben deze aantallen gepreciseerd; vooral in de groep van laboratoria die ≥10 positieve culturen per jaar hebben, lopen deze aantallen sterk uiteen, zoals weergegeven in onderstaande tabel. 10 - 15 20 – 40 50 – 100 1076 1250

Aantal labo’s 8 9 6 1 1

3. Identificatie Aantal laboratoria die een identificatie uitvoeren Voeren een identificatie uit Voeren geen identificatie uit

Aantal labo’s 18 139

Één labo vermeldt wel dat in geselecteerde gevallen een directe PCR voor M. tuberculosis complex uitgevoerd wordt en een ander dat identificatie via Genexpert MTB gepland wordt.

Principes van de gebruikte technieken Aantal labo’s 3 2

3 principes Moleculair + biochemisch + immunochromatografie 4 moleculaire methoden

1 Amplicor + Inno-Lipa-Rif-TB + Inno-Lipa-Mycobacteria + sequencing

1

3 moleculaire methoden

1 Genprobe + PCR + sequencing

Moleculair + biochemisch + HPLC

1 1

1 moleculaire methode

1 Sequencing

2 principes

1 5 4

Moleculair + biochemisch 3 moleculaire methoden

2 Genprobe + PCR + sequencing Genprobe + sequencing + seegene

1 1

2 moleculaire methoden

1 PCR + sequencing

1

1 moleculaire methode

1 Genprobe

Moleculair + immunochromatografie

1 1

1 moleculaire methode

1 Amplicor

1 principe

1 10 10

Moleculair 2 moleculaire methoden

2 Genprobe + Hain Inno-Lipa-Mycobacteria + Real accurate M. tuberculosis PCR kit (pathofinder)

1 moleculaire methode

1 1 8

Amplicor Inno-Lipa-Mycobacteria PCR

3 3 2

De moleculaire technieken kunnen dus als volgt samengevat worden: Sequencing Genprobe Amplicor Inno-Lipa-Mycobacteria PCR Inno-Lipa-Rif-TB Hain Seegene Real accurate M. tuberculosis PCR kit (pathofinder)

Aantal labo’s 6 5 5 5 5 1 1 1 1

Targets voor PCR

16S RNA IS6110 Niet gepreciseerd

Aantal labo’s 2 2 1

Targets voor sequencing

16S RNA 16S RNA + hsp65

Aantal labo’s 5 1

Overzicht van de uitgevoerde biochemische testen Indien moleculaire geen uitsluitsel geeft: pigmentatie, morfologie, katalase, urease, arylsulfatase Niacine, nitraatreductie, urease, tween 80, katalase 45 min., suikers, citraat, pikrine, nitriet Niacine, nitraat, tween 80, fotoinductie, arylsulfatase, ureum Nitriet, niacine, arylsulfatase Nitraatreductie, hydrolyse van tween 80, reductie van K-telluriet, arylsulfatase 3 d en 2 weken, ureum, niacine, citraat, katalase 68°C Niacine, pyrazinamidase, nitraat Niacine, nitraat

Overzicht van de immunochromatografische methoden

BD MGIT TBC Identification test IMMUNOCHROMATOGRAPHIE SD TBAg MPT64 Rapid (Bioline)

Aantal labo’s 2 1

Doorstuur van de identificaties 114 laboratoria hebben het doorstuurlabo vermeld: 112 die geen identificatie uitvoeren (inclusief het labo dat plant de identificatie zelf uit te voeren in de toekomst) 2 die de eigen identificatie laten bevestigen 27 laboratoria die geen identificatie bepalen, hebben het doorstuurlabo niet vermeld Doorstuurlaboratoria (voor de identificaties): WIV, Brussel Instituut Tropische Geneeskunde, Antwerpen Erasmusziekenhuis, Brussel UZ - GHB, Leuven ZNA Campus Stuivenberg, Antwerpen CHU Liège UZ Brussel AML, Antwerpen UCL Mont Godinne UCL - St. Luc, Brussel OLV Aalst Labomedic, Belgrade Laboratoire National de Santé, Luxembourg* AZ St.-Jan Brugge Hôpital de la Citadelle, Liège Clinique Louis Caty, Baudour Jessa ziekenhuis, Hasselt Institut Malvoz, Liège Laboratoire J. Collard, Liège OLV Lourdes, Waregem WIV, Brussel en Hôpital de la Citadelle, Liège CHU Liège en Hôpital de la Citadelle, Liège Instituut Tropische Geneeskunde, Antwerpen of OLV Aalst * Dit betreft Luxemburgse laboratoria

Aantal labo’s 48 12 8 8 7 4 3 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

4. Antibiogram M. tuberculosis Aantal laboratoria die een antibiogram bepalen Aantal labo’s 15 142

Bepalen een antibiogram Bepalen geen antibiogram

Één labo vermeldt wel dat in geselecteerde gevallen een gevoeligheidsbepaling voor rifampicine uitgevoerd wordt. Overzicht der gebruikte technieken Vloeibaar medium Vloeibaar medium + vast medium Vast medium

Aantal labo’s 12 2 1

Er worden met andere woorden 14 vloeibare en 3 vaste media gebruikt (één labo gebruikt de vaste media enkel voor de 2e lijns antibiotica). Overzicht vloeibare methoden Bactec MGIT BBL MGIT met manuele aflezing

Aantal labo’s 13 1

Voor de vaste bodems betreft het steeds de proportionele methode van Canetti. Geteste antibiotica Isoniazide Rifampicine Ethambutol Pyrazinamide Streptomycine Capreomycine Kanamycine Cycloserine Ethionamide Ofloxacine

.

Aantal labo’s 15 15 15 8 4 2 2 1 1 1

Doorstuur van de AB tegen M. tuberculosis 114 laboratoria hebben het doorstuurlabo vermeld: 112 die geen AB uitvoeren 2 die het eigen AB laten bevestigen 30 laboratoria die geen AB uitvoeren, hebben het doorstuurlabo niet vermeld Doorstuurlaboratoria (voor antibiogram M. tuberculosis): WIV, Brussel Instituut Tropische Geneeskunde, Antwerpen Erasmusziekenhuis, Brussel UZ - GHB, Leuven ZNA Campus Stuivenberg, Antwerpen CHU Liège UZ Brussel AML, Antwerpen UCL Mont Godinne UCL - St. Luc, Brussel OLV Aalst Laboratoire National de Santé, Luxembourg* AZ St.-Jan Brugge Hôpital de la Citadelle, Liège Labomedic, Belgrade Institut Malvoz, Liège Laboratoire J. Collard, Liège OLV Lourdes, Waregem WIV, Brussel en Hôpital de la Citadelle, Liège CHU Liège en Hôpital de la Citadelle, Liège * Dit betreft Luxemburgse laboratoria

Aantal labo’s 54 12 8 7 7 4 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1

5. Antibiogram atypische Mycobacteriën Aantal laboratoria die een antibiogram bepalen Bepalen een antibiogram Bepalen geen antibiogram

Aantal labo’s 4 153

Overzicht der gebruikte technieken Vloeibaar medium Vast medium

Aantal labo’s 1 3

Één laboratorium vermeldt het gebruik van 2 vaste media: er worden met andere woorden 1 vloeibaar en 4 vaste media gebruikt. Het gebruikte vloeibare medium is de “Bactec radiometrisch”. Overzicht van de gebruikte vaste media. Proportionele methode van Canetti Microtiter plaat

Aantal labo’s 3 1

Geteste antibiotica Isoniazide Rifampicine Ethambutol Clarithromycine Ofloxacine Clofazimine Amikacine Caprazamycine Doxycycline Ethionamide Kanamycine Levofloxacine Moxifloxacine Pyrazinamide Rifabutine 2e lijn afhankelijk van identificatie

Aantal labo’s 4 4 4 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Doorstuur van de AB tegen atypische Mycobacteriën 121 laboratoria hebben het doorstuurlabo vermeld 32 laboratoria die geen AB uitvoeren, hebben het doorstuurlabo niet vermeld Doorstuurlaboratoria (voor antibiogram atypische Mycobacteriën): WIV, Brussel Instituut Tropische Geneeskunde, Antwerpen UZ Brussel ZNA Campus Stuivenberg, Antwerpen Erasmusziekenhuis, Brussel CHU Liège AML, Antwerpen UZ - GHB, Leuven OLV Aalst UCL - St. Luc, Brussel Laboratoire National de Santé, Luxembourg* AZ St.-Jan Brugge Hôpital de la Citadelle, Liège Labomedic, Belgrade Institut Malvoz, Liège Laboratoire J. Collard, Liège WIV, Brussel en Hôpital de la Citadelle, Liège CHU Liège en Hôpital de la Citadelle, Liège * Dit betreft Luxemburgse laboratoria

Aantal labo’s 65 12 7 7 6 4 3 3 3 2 2 1 1 1 1 1 1 1