Report infokrant over techniek, bedrijven en activiteiten in Midden-Brabant, najaar 2007
in deze uitgave
Bekijk een bedrijf pagina 2
Universum programma pagina 3
Lectoraat mechatronica pagina 7
Meer animo VTB pagina 8
Colofon De nieuwsbrief Report is een uitgave van Platform Promotie Techniek MiddenBrabant Tekst: iNDEX, Hobeon Groep en Bureau & zo Marketing.Communicatie Vormgeving en productie: Bureau & zo Marketing.Communicatie Oplage: 1.000 stuks
kijk voor deze krant ook op www.platformpromotieentechniek.nl
Techniekonderwijs in Midden-Brabant krijgt massa De acties van scholen en bedrijven in Midden-Brabant om techniek te promoten, lijken steeds meer effect te gaan sorteren. De helft van alle basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs heeft inmiddels techniek als speerpunt en dit aantal stijgt nog. Daarnaast zien we een sterke groei van de instroom naar technische beroepsopleidingen. Zijn we nu eindelijk waar we willen zijn?
beroepsonderwijs fors stijgen, bij ROC MiddenBrabant en bij Avans Hogeschool zelfs met 20%.” In het basisonderwijs is het draagvlak echter nog dun en kwetsbaar. Veel basisscholen zijn nu gestart als projectschool techniek. Maar als het landelijke stimuleringsprogramma VTB is afgelopen en de overheid andere prioriteiten formuleert, kan het klimaat voor techniek weer snel slechter worden. Voor het voortgezet onderwijs geldt een vergelijkbaar verhaal. Het Platform Promotie Techniek werkt daarom de komende jaren extra aan kwalitatieve verbetering en verdieping van de techniekactiviteiten op deze scholen. “Daarnaast zien we de krapte op de markt nu snel groter worden”, memoreert Peter van Ierland. “De arbeidsmarkt voor techniek is zonder meer overspannen. Nieuwe medewerkers zijn steeds moeilijker te vinden, of het nu reguliere instromers zijn of zij-instromers. Maatwerktrajecten, kopklassen en EVC ofwel erkenning van verworven competenties worden steeds meer opgepakt door scholen of bedrijven om zo snel en goed mogelijk de marktvraag te bedienen.”
PPT-voorzitter Peter van Ierland: “Met de start van het Platform Promotie Techniek eind jaren ’90 kozen scholen, bedrijven en overheid in Midden-Brabant voor een structurele aanpak van techniekstimulering.” Vanaf dat moment niet meer met hap-snapactiviteiten, maar via een integrale aanpak van basisonderwijs tot en met HBO. En met op alle niveaus samenwerking tussen scholen en bedrijven. In het basisonderwijs en voortgezet onderwijs vooral via integratie van techniek in de reguliere programma’s. In MBO en HBO vooral via de ontwikkeling van geheel nieuwe programma’s. “We begonnen met een stuk of vijf basisscholen, Bekijk een Bedrijf (open-bedrijvendagen) en de ontwikkeling van de succesvolle Process Class (duaal MBO-traject Procestechniek)”, vervolgt Peter van Ierland. “Nu in 2007 zijn ruim 70 basisscholen in de regio actief en dit aantal gaat nog verder groeien. Ook worden netwerken van basisscholen uitgebreid met bedrijven.” Vijf van de zeven scholen voor voortgezet onderwijs profileren zich met extra bèta/techniekactiviteiten. Bekijk een Bedrijf wordt verder doorontwikkeld. En Mechatronica krijgt in de regio binnenkort (hopelijk) een extra kennisinjectie met de aanstelling van een lector en kenniskring van bedrijven en medewerkers van ROC Midden-Brabant en Avans Hogeschool.
We zijn er wel/niet Maar we zijn er nog niet. Peter van Ierland: “Techniek staat steeds meer en beter op de agenda van de scholen. Aarzelingen en reserves uit het verleden komen we steeds minder tegen. En we zien de instroom naar het technische
Techniekonderwijs in Midden-Brabant krijgt in de visie van Peter van Ierland dus massa, maar het ontslaat partijen niet van de opdracht om samen te blijven werken aan de missie van PPT: ‘meer en beter gekwalificeerden in de techniek in Midden-Brabant’. In deze krant presenteert het Platform zijn resultaten van het afgelopen jaar. Maar we gaan door! Op het achterblad staan de plannen voor de komende vier jaar. U bent van harte uitgenodigd om mee te doen. Meedenken is belangrijk, meedoen nog meer!
Meer weten? Meedoen? Peter van Ierland, voorzitter Platform Promotie Techniek: (013) 539 70 90 of via e e-mail:
[email protected]
links pagina 2 - rechts pagina 3
Overgang naar netwerkontwikkeling programma
Bekijk een Bedrijf inhoudelijk hoog gewaardeerd Het project Bekijk een Bedrijf kreeg in 2007 een compleet nieuwe uitstraling en het thema ‘Unieke kans voor jou’ mee. In de periode 12 tot en met 24 maart stelden 50 bedrijven hun deuren open of organiseerden ze een bezoek op een speciale locatie. Op een speciale website konden de kinderen een eenvoudige interessetest doen, waarna hun top 5 van bedrijven getoond werd. Door zich in te schrijven, bemachtigden de kinderen een gepersonaliseerde toegangspas. In totaal 1.300 bezoekers - inclusief ouders - namen deel aan één, twee of drie bezoeken, een evenaring van het aantal in 2006. Het project Bekijk een Bedrijf werd op 12 maart 2007 geopend op het 2College in Tilburg door de heren Bakker (wethouder Tilburg), de heer Hoppenbrouwers (directeur Hoppenbrouwers Elektrotechniek en Naaykens (voorzitter ROBOvoorzittersoverleg). Circa vijftig genodigden woonden de opening bij. Het programma kreeg ruime aandacht van Omroep Brabant en diverse lokale bladen. Vervolgens konden de kinderen - na bezoek aan de website – geselecteerde bedrijven bezoeken. Voorbeelden van activiteiten waren een bezoek aan zwembad Stappegoor - georganiseerd door de gezamenlijke installatiebedrijven -, B&S Technology waar bezoekers een dartpijl konden maken en het debat over de stadsinrichting van Tilburg door de dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente Tilburg.
Nieuwe accenten De reacties over de inhoud van de campagne waren positief (zie ook kader met citaten kinderen). Helaas was er geen groei van het aantal bezoekers. Mogelijke oorzaak is de opbouw van de website, waarbij een minimum leeftijdgrens voor deelname is vastgesteld. Bezoekers zijn zo wellicht tussentijds afgehaakt.
Online aanmelden Om de kinderen naar de website te verwijzen zijn in groten getale flyers, posters en een DVD met een introductiefilm verspreid via speciaal geselecteerde jongerenplekken en scholen. Een deel van de scholen werd bezocht door leerlingen van de opleiding Acteurs, die de flyers op een ludieke wijze aan de kinderen overhandigden. Ook werden 15 leerlingenambassadeurs van drie VO-scholen opgeleid en vervolgens ingezet ter ondersteuning van de promotie naar de jongeren. Hoppenbrouwers Electrotechniek en Campina verzorgden speciaal voor hen een voorbeeldbezoek. Dit bezoek stond centraal tijdens de briefing van alle rondleiders. Ruim de helft van de bedrijven was hierbij aanwezig met een of meer medewerkers.
Voor het schooljaar 2007-2008 leeft de behoefte om Bekijk een Bedrijf sterker te positioneren als programma voor netwerkontwikkeling tussen scholen en bedrijven. PPT zal scholen aanspreken op hun verantwoordelijkheid op het gebied van schoolloopbaanoriëntatie en hen op weg helpen in het daartoe ontwikkelen van netwerken met bedrijven. Ondertussen zijn de voorbereidingen voor de 9e editie in maart 2008 zijn alweer in volle gang.. Er worden onder de inschrijvingen zelfs prijzen verloot, waaronder een customized bike.
Ervaringen van werkgevers Gebr. Versteijnen Transport is een logistiek bedrijf met ruim 110 enthousiaste medewerkers. Vrachtwagenchauffeurs, magazijn- en kantoor medewerkers, werken aan hun eigen toekomst en die van het bedrijf. P&O medewerkster Marieken Kusters: “Ook in 2007 hebben we ongeveer tien kinderen en hun ouders rondgeleid. En opvallend, zowel jongens als meisjes. In 2008 laten we de 12-jarigen actief meedoen, bijvoorbeeld door ze op een heftruck te laten meerijden”
Over bekijk een bedrijf Bekijk een Bedrijf is in 2000 gestart als formule om jongeren én hun ouders of verzorgers kennis te laten maken met bedrijven in de regio. Dit is uitgegroeid tot een niet meer weg te denken regionale activiteit. Ruim 50 bedrijven en verschillende brancheorganisaties maken dit jaarlijks terugkerende project mogelijk. De formule is simpel. Via school wordt de leerling geïnformeerd over het project, vervolgens is er de mogelijkheid om in te schrijven via de website. Samen met een ouder brengt de leerling dan een bezoek aan het gekozen bedrijf. Voor de beeldvorming over beroepskeuze is het belangrijk dat ouders erbij worden betrokken. Het bedrijf verzorgt een rondleiding en een praatje. Als de leerlingen zelf iets mogen ervaren, verhoogt dit de beleving van het bezoek. De doelgroep van Bekijk een Bedrijf bestaat uit leerlingen uit groep 7 en 8 van de basisschool én de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Deze leerlingen staan voor de keuze van een profiel (HAVO/ VWO) of sector (VMBO). De Renova Group BV is BMW en Mini dealer en bezit vestigingen in Tilburg, Breda en Waalwijk. In het kader van Bekijk een Bedrijf bezochten vijftien jongens vestiging Tilburg. “Natuurlijk ging de aandacht vooral uit naar de werkplaats“, vertelt vestigingsdirecteur Louis van Rooij. “Het was goed om te zien dat die 12-jarigen direct geïnteresseerd waren. Belangrijk voor ons bedrijf, want goede monteurs worden steeds schaarser.” Bedrijven en scholen kunnen zich vanaf januari 2008 weer aanmelden via de website www.bekijkeenbedrijf.nl
Reacties van leerlingen:
p betere kijk o goed n e e ij m t f e ft het een Bedrijf he ‘Bekijk een leiding gegeven. Ook hee stage kan n op mijn vervolg ver waar ik het beste ee ar willen o ja n beeld gegeve dankt dat jullie dit elk akkelijker.’ Be m gaan lopen. o is een keuze maken ge Z organiseren! leerzaam, als n e k u le g r e ezoeken heel r bedrijven ‘Ik vond de b volgend jaar graag wee ik het kan wil bezoeken.‘ at we dingen D l. o co g r e t cool.’ bedrijf heel ‘Ik vond het en mochten doen, was ech g kregen en din
‘Het was een beetje saai. Er waren alleen maar vragen over techniek en ik wil iets met paarden doen later.’ ‘Ik vind het zeer interessant. Het was heel leerzaam. Alle mensen waren ook heel vriendelijk.’ ‘Ik had wel 14 bedrijven uitgekozen waar ik wilde kijken. Ik vond het heel moeilijk om er maar drie uit te mogen kiezen.’
Beatrix college onderdeel Universum programma
Het succes van Toegepaste Natuurwetenschappen In 2004 is het openbare Beatrix College in Tilburg gestart met Toegepaste Natuurwetenschappen. Dit vak wordt gesubsidieerd uit het Universum programma van het Platform Bèta Techniek. Geld dat hard nodig is omdat de overheid het aantal exacte vakken en dus uren juist terugbrengt. Het vak wordt gegeven in 4 havo en 5 vwo en bevat modules als robotica, gedragsonderzoek en forensische wetenschap. Het gaat om facultatieve vakken waarbij de leerlingen bovenal praktisch bezig zijn. Hoe staan de zaken er voor in schooljaar 2007-2008? Sinds enkele jaren doet het Beatrix College (vmbo-havo-vwo) aan vernieuwingen binnen de bètavakken. De gedachte was om leerlingen te enthousiasmeren door hen te laten ontdekken wat er op toepassingsgebied allemaal kan en hoe vakken met elkaar samenhangen. Het resultaat: Toegepaste Natuurwetenschap voor de bovenbouw havo/vwo. Docente en initiatiefnemer Rinske Stelwagen: “We willen het imago van bètavakken opschroeven door te laten zien dat techniek niet alleen voor nerds is, maar juist cool. En bovendien willen we de echte exacte leerlingen een beetje prikkelen door een eigentijdse invulling aan techniek te geven.”
CSI-sferen Een belangrijk uitgangspunt van de lessen is het stimuleren van samenwerking onder leerlingen. Bijvoorbeeld bij de module Robotica waarbij leerlingen een robot bouwen met behulp van lego. Deze robot is voorzien van sensoren, die zij met behulp van een computer van een zelfgeschreven programma voorzien. Daardoor kan de robot zelfstandig beslissingen nemen. Ook is er samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven, waar een practicum plaatsvindt waarbij de leerlingen zelf een microprocessor in elkaar solderen en programmeren. Altijd succesvol is de module Forensische Technieken
VMBO Toegepaste Technieken Binnen het VMBO biedt het Beatrix College - in de lijn met het Universum Programma - het vak Toegepaste Technieken aan. Hiervoor ving ze dit jaar een stimuleringspremie van het Platform Bèta Techniek. Reden voor de aanvraag is dat eindexamenprogramma’s van natuurkunde, scheikunde, biologie, wiskunde en informatiekunde weinig ruimte bieden voor projectgestuurde, probleemgestuurde en contextrijke leeromgevingen. Daardoor worden leerlingen onvoldoende uitgedaagd hun capaciteiten optimaal aan te spreken. Dat heeft vervolgens weer consequenties voor hun motivatie, waardoor veel leerlingen niet het maximale uit zichzelf halen. Toekomstig arbeidspotentieel voor het MBO blijft hierdoor wellicht onaangesproken. Het Beatrix college gebruikt de premie voor de aanschaf van betere (computer)apparatuur die meer mogelijkheden biedt voor contextrijke leerarrangementen. Ook wordt een eigen werkplaats voor TT binnen de school ingericht. Met extra budget kan de school meer naar buiten treden, zowel de leerlingen als docenten. Concreet bedrijven bezoeken en zien hoe de praktijk van de wereld van techniek daadwerkelijk in elkaar zit. Oftewel, het slaan van bruggen tussen theorie en praktijk. iNDEX Technocentrum nodigt VMBO-scholen in Midden-Brabant met ambities voor Bèta Techniek uit om hun plannen in te sturen, t.a.v. Mieke van den Berg. Informatie over het VMBO Ambitieprgramma lezen de scholen uit Midden-Brabant op www.index-tc.nl onder VMBO Ambitie.
waarbij via forensisch onderzoek een misdadiger opgespoord moest worden. Bij deze opdracht draaide alles om wetenschappelijk correcte onderzoeksmethoden, inclusief het zorgvuldig bijhouden van het labrapport. Bij de module Constructies moeten leerlingen met beperkt materiaal en een scherp ingekaderde opdracht een ontwerp verzinnen én realiseren, bijvoorbeeld een brug of een toren. Nieuw dit schooljaar is de module over evolutie, een module over vuurwerk is in ontwikkeling. “Ook het externe netwerk hebben we uitgebreid”, vult Rinske Stelwagen aan. “We werken nu ook samen met Hogeschool Avans in Den Bosch, met de Universiteit Wageningen en met personen uit technische beroepsgroepen die komen vertellen over hun werk.
Ervaringen Leerlingen uit 4 HAVO en 5 VWO volgen één jaar lang Toegepaste Natuurwetenschappen als extra keuzevak. En het animo onder leerlingen is groot. Rinske Stelwagen: “Ons atheneum bijvoorbeeld
kent slechts slechts één klas met N-profiel. Dit jaar heeft het overgrote deel van de leerlingen het extra vak gekozen!” Ter compensatie hoeven leerlingen geen profielwerkstuk te maken: de som van activiteiten telt als zodanig. Ze leggen ook geen examen af. Vier docenten – natuurkunde, wiskunde, scheikunde en biologie – verzorgen de lessen. In vier periodes van acht weken volgen ze steeds een andere module, steeds uitgaand van twee extra lesuren per week. Leerlingen zijn enthousiast zolang het praktisch is. Natuurlijk zijn er nog verbeterpunten. De docenten zijn bijvoorbeeld nog steeds op zoek naar manieren om de technische diepgang te vergroten en om beter aan te sluiten bij de hedendaagse ‘hot-items’ zoals bijvoorbeeld nanotechnologie. “De balans opmakend, is het vak Toegepaste Natuurwetenschappen nog steeds heel succesvol”, besluit Rinske Stelwagen. “Om dit met harde cijfers te ondersteunen: binnen de HAVO NT-groep is afgelopen schooljaar 91% een technische studie gaan doen aan de HTS.”
Over het Universum programma Het Platform Bèta Techniek heeft van de overheid de opdracht gekregen om te zorgen voor voldoende en kwalitatief goed opgeleide bèta’s en technici. Het is daarom belangrijk dat jongeren een duidelijk beeld hebben van bèta- en technische studies, interessant en aantrekkelijk onderwijs krijgen en de juiste jongeren uiteindelijk voor deze studies kiezen. Daarom heeft het Platform voor het voortgezet onderwijs (havo/vwo) het Universum Programma ontwikkeld. De doelstellingen van het Universum Programma voor het voorgezet onderwijs zijn dat 15% meer leerlingen kiezen voor de natuurprofielen en dat 15% meer leerlingen doorstromen naar bètatechnische vervolgopleidingen in het hoger onderwijs. Het Beatrix College behoort tot de eerste 29 scholen die zijn uitgenodigd om deel te nemen aan het Universum Programma.
links pagina 4 - rechts pagina 5
Vraag naar technici blijft
Totaal aantal banen groeit amper, verschuiving naar hogere niveaus Uit de regioanalyse die iNDEX Technocentrum jaarlijks maakt ten behoeve van haar activiteitenplan, komt naar voren dat de verwachte kwalitatieve en kwantitatieve vraag naar technisch geschoold personeel in Nederland en in Brabant ook in de (nabije) toekomst groter zal zijn dan het aanbod. Brabant en in het bijzonder West-Brabant kent een sterkere vergrijzing dan landelijk. De procesindustrie vormt een belangrijke factor voor de Brabantse economie (zie onderstaande tabel). Voor de toekomstige economische groei moet Brabant het vooral hebben van de industrie, de bouwnijverheid inclusief installatiebedrijven, de dienstensector, transport en communicatie. Opmerkelijk genoeg groeit de werkgelegenheid niet het hardst in de sectoren waar de toekomstige economische groei het grootste is.
de metaalsector. Voor de middelbare functies wordt vooral bij de sectoren bouw en handel een positieve ontwikkeling verwacht; die een zeker tegenwicht biedt aan de afname van de vraag in de overige (m.n. diensten) sectoren. Voor de hogere beroepsniveaus is de verwachting dat in vrijwel alle onderscheiden sectoren een uitbreiding van de vraag plaatsvindt in de periode 2006-2012.
Voor de periode tot 2010 wordt vooral een toename van de werkgelegenheid voor personen van middelbare of hogere technische opleidingen verwacht. De werkgelegenheid op laag niveau blijft vrijwel constant.
Voor de komende jaren is in de regio Middenen West-Brabant vanuit de bestaande werkgelegenheid - per saldo - in totaliteit nauwelijks een uitbreidingsvraag naar technisch personeel te verwachten. Behalve de hogere beroepsniveaus, waar wel een uitbreidingsvraag is te voorzien.
Vraagontwikkeling technische beroepen 2006 - 2012 Uit het onderzoek naar de vraagontwikkeling technische beroepen 2006 – 2012 dat in opdracht van iNDEX Technocentrum door ETIN adviseurs is uitgevoerd, wordt geconcludeerd dat per saldo de werkgelegenheid daalt in absolute aantallen voor technici in de industrie. Maar de bouw echter geeft een vrij aanzienlijke stijging te zien. Zowel feitelijke ontwikkelingen als verwachtingen (van bijvoorbeeld het CWI en ROA) wijzen op een ontwikkeling waarbij een (verdere) verschuiving in de functieniveaus zal optreden in de komende jaren. Per saldo zal met name het aandeel lagere functies kleiner worden ten gunste van de hogere functieniveaus De grootste afname van lager geschoolden wordt verwacht in de industrie, i.c. de procesindustrie (voedings- en genotmiddelen en chemie) en Ontwikkeling 2006-2012:
Instroombehoefte technische personeel Ten aanzien van de instroombehoefte aan technisch personeel wordt de jaarlijkse vervangingsvraag geschat op ongeveer 3% van alle banen. De grootste instroombehoefte, ca. 1.600 personen op jaarbasis, wordt gegenereerd door de middelbaar technische beroepen, ondanks dat hier geen uitbreidingsbehoefte is becijferd. Daarna volgen de lagere en de hogere technische beroepen, met een instroombehoefte van resp. ruim 1.000 en bijna 1.000 voor het laatste prognosejaar 2012.
voor de hoger opgeleiden (bijna 6%), voor de helft veroorzaakt door de verwachte uitbreidingsbehoefte. Opmerkelijk is dat ondanks de verwachte krimp voor lager technisch geschoolden de instroombehoefte de komende periode toch redelijk groot blijft. Dat ligt aan de forse vervangingsvraag door leeftijdsuittredingseffecten enerzijds, maar ook aan het feit dat juist voor technisch personeel de vervangingsvraag vaak wordt ingevuld door lager geschoolden die na intreding via aanvullende scholingstrajecten doorschuiven naar middelbare en hogere beroepsgroepen.
Bezien naar sector komen enkele opvallende zaken naar voren. De expanderende bouwnijverheid zal in de komende jaren naar verwachting vooral behoefte hebben aan meer middelbaar technisch personeel. In de procesindustrie en daarbinnen i.h.b. in de chemie, zal de instroombehoefte voor hoger opgeleid personeel relatief groot zijn. In de rest van de industrie ligt het instroomaccent meer op het niveau van het middelbaar en ook wel op het lager technisch personeel.
Indicatie instroom-behoefte technisch personeel in het jaar 2012, naar beroepsniveau; regio Midden- en West-Brabant
Totaal instroom technische beroepen in 2012
w.v. lager
middelbaar
Hoger
Procesindustrie (+landbouw)
430
20
160
250
Metaal en overige industrie
810
280
370
160
Bouw
1.240
360
750
130
Diensten
1.140
420
350
370
Totaal abs.
3.620
1.080
1.630
910
Totaal instroom als % van het aantal banen per groep
3,6
3,0
3,3
5,9
Jaar 2012 (Samengestelde) sector
Bron: EBB
Instroom in het Technisch Beroepsonderwijs
VMBO
Uit de jaarlijkse door iNDEX Technocentrum uitgevoerde ‘Kwantitatieve regioanalyse technisch beroepsonderwijs’ (iNDEX 2007) komt het volgende beeld naar voren, voor wat betreft de instroom in het technische beroepsonderwijs
Regionaal een daling van het aantal leerlingen over de afgelopen vijf jaar (-9%; landelijk -11%), maar een stijging van 14% t.o.v. 2005/2006 (landelijk +1%).
Als aandeel van de aantallen technische beroepen is de instroombehoefte het grootst
Totaal
w.v. lager
middelbaar
Hoger
Landbouw
230
80
-150
300
Voedings- en genotsmiddelen industrie
-350
-590
-80
310
Chemie
-730
-610
-430
320
Metaal
-1.170
-1.290
-160
280
Overige industrie
-360
160
-650
120
Bouw
1.890
-180
1.670
390
Handel
440
-740
1.590
-410
Transport en communicatie
-180
-90
-60
-20
sector
Overige commerciële dienstverlening
200
530
-1.440
1.090
Niet commerciële dienstverlening
190
560
-700
330
Totaal 2006-2012
160
-2.150
-400
2.720
Bron: Vestigingenregister Noord-Brabant, 2006, CWI Arbeidsmarktprognose. 2007-2012, EBB 2000-2005; · bewerking ETIN Adviseurs
Gebied
‘02/’03
‘03/’04
‘04/’05
‘05/’06
‘06/’07
% tov ‘02/’03
% tov ‘05/’06
Regio MWBr
1.310
1.349
1.196
1.050
1.198
-9%
14%
Nederland
21.433
20.660
19.681
18.934
19.156
-11%
1%
HAVO/VWO De ontwikkeling in het aantal leerlingen havo/ vwo dat kiest voor het profiel Natuur & Techniek vertoont over de afgelopen jaren duidelijk een stijgende lijn. In 2006 was het aantal leerlingen binnen het profiel Natuur & Techniek 18% hoger
dan in 2002 en 4% hoger dan in 2005. Landelijk steeg het aantal leerlingen dat dit profiel over beide perioden ook, respectievelijk met 23% en 5%.
Gebied
‘02/’03
‘03/’04
‘04/’05
‘05/’06
‘06/’07
% tov ‘02/’03
% tov ‘05/’06
Regio MWBr
1.895
1.860
2.124
2.148
2.237
18%
4%
Nederland
30.304
29.539
33.886
35.571
37.194
23%
5%
MBO
HBO
In het MBO daalt het aantal deelnemers techniek de afgelopen vijf jaar met 6% (versus een landelijke, daling van 12%). Ten opzichte van het voorgaande jaar ‘slechts’ een afname van 2% (landelijk minus 3%). Bij het ROC Midden-Brabant is de daling het grootst (-12%), bij ROC WestBrabant was de daling aanzienlijk minder (-3%). Wanneer wordt gekeken naar de opleidingsrichtingen dan doet de belangrijkste
daling zich voor in de sector ‘installatie, elektro & metaal’ (Kenteq). Voor de sector ‘bouw & infrastructuur’ (Fundeon, voorheen Bouwradius en SBW) geldt een daling over de afgelopen vijf jaar (-4%), maar een stijging in het afgelopen jaar (+5%). Consistente stijger is de sector ‘proces milieu- & laboratoriumtechniek’ (PMLF, voorheen Vapro), +10% t.o.v. 2002 en t.o.v. 2005.
De studentenaantallen van het technisch hbo in de regio Midden- en West-Brabant zijn sinds 2002 sterk gedaald (-15%). Alleen binnen de opleidingen Biologie en medisch laboratoriumonderzoek, Chemie en Werktuigbouwkunde steeg het aantal studenten in deze periode (resp. +7%, +4% en +11%). Landelijk is het totale aantal techniekstudenten op hbo-niveau sinds 2002
met 2% gestegen. Dit volgt uit stijgingen in het aantal studenten binnen technische richtingen die niet in de regio Midden- en West-Brabant worden aangeboden, de studentenaantallen van degenen die wel worden aangeboden in Tilburg en Breda daalden landelijk met 4%.
‘02/’03
‘03/’04
‘04/’05
‘05/’06
‘06/’07
% tov ‘02/’03
% tov ‘05/’06
‘03/’04
‘04/’05
‘05/’06
‘06/’07
% tov ‘02/’03
% tov ‘05/’06
Gebied Regio MWBr
3.948
3.814
3.601
3.431
3.369
-15%
-2%
ROC Midden-Brabant 2.368
2.274
2.118
2.179
2.085
-12%
- 4%
Nederland*
30.742
30.232
29.670
29.304
29.564
-4%
1%
ROC West-Brabant
5.241
5.227
5.267
5.134
5.095
- 3%
- 1%
Regio MWBr
7.609
7.501
7.385
7.313
7.180
-6%
- 2%
Nederland
127.625
123.536
120.294
115.832 112.111 -12%
Gebied
1
‘02/’03
- 3%
In de berekeningen kon niet expliciet rekening gehouden worden met eventuele ‘maintenance-‘ impulsen in de regio gedurende de prognoseperiode. Indien die wel optreden, met aantoonbaar grote aantallen technisch personeel, zal de instroombehoefte dienovereenkomstig naar boven bijgesteld moeten worden.
Techniek in de lift Opgemerkt wordt dat de instroom in het technische beroepsonderwijs voor het schooljaar 2007 – 2008 over de gehele linie/ onderwijskolom in de regio maar ook landelijk een opmerkelijke stijging te zien geeft. De officiële cijfers hiervan worden pas later vrijgegeven en zijn nog niet verwerkt in bovenstaande gegevens.
De volledige onderzoeken zijn te downloaden op de website van iNDEX Technocentrum: www.index-tc.nl Kwantitatieve Regioanalyse Technisch Beroeps onderwijs, editie 2007 Technische Beroepen in Midden- en WestBrabant, 2006 - 2012
Nieuw Meerjarenprogramma PPT 2008 – 2011 Een jaar eerder dan gepland, start het Platform Promotie Techniek met een nieuw Meerjarenprogramma. Het beschrijft de strategie en aanpak voor de komende vier jaar: 2008 - 2011. De aanpak is breed: van techniekstimulering in het basisonderwijs tot en met leer-/werktrajecten voor zij-instromers op de arbeidsmarkt. Het PPT werkt aan de hand van meer jarenprogramma’s. Op dit moment is dat het 3e Meerjarenprogramma, met een looptijd van 2006 - 2008. Fred de Bruijn, coördinator van het Platform: “We zijn dus goed en wel over de helft. Het nieuwe bestuurscollege van de Provincie Brabant nodigde ons medio 2007 echter uit voor een nieuw Meerjarenprogramma. Een programma waaraan het bestuurscollege zich voor de duur van het gehele Bestuursakkoord 2008 – 2011 wil verbinden. We hebben het Programma eind oktober ingediend bij de Provincie, de gemeente Tilburg, iNDEX Technocentrum en andere potentiële medefinanciers.”
Knelsituatie vergroot Het plan begint met een beknopte analyse van de technologieontwikkeling in MiddenBrabant. De knelsituatie in de beschikbaarheid van medewerkers wordt de komende jaren alleen maar groter. Immers, de competentieeisen blijven stijgen en zijn in onbalans met het aanbod. Daarnaast leidt de grote vergrijzingsgolf de komende jaren ondanks leeftijdsbewust HRM-beleid tot grote uitstroom van ervaren medewerkers. En niet in de laatste plaats: de concurrentie ontwikkelt door. Stilstand in Midden-Brabant is dus achteruitgang.
Integrale benadering “We onderscheiden vier doelgroepen, die ieder een eigen aanpak vergen”, licht Fred de Bruijn toe.
“Jongeren die kiezen voor het beroepsonderwijs, zij-instromers die een volgende stap in hun loopbaan maken of langs de kant van de arbeidsmarkt komen te staan, risicogroepen en werklozen, met extra aandacht voor jeugdige werklozen en zittend personeel.” De gezamenlijke aanpak door scholen en bedrijven in de regio heeft de afgelopen jaren al veel resultaten opgeleverd. Ook op de landelijke podia, zoals de aanpak van techniek in het basisonderwijs en Mechatronica. Op het gebied van scholing van werkenden en werkzoekenden moeten het PPT met een meer samenhangende aanpak nog veel winst behalen. Die aanpak kan alleen succesvol zijn als bedrijven en opleiders ook hierin samen optrekken, met bedrijven in de ‘lead’ voor wat betreft het precies aangeven van de behoefte en het mede realiseren van leer-werktrajecten. Fred de Bruijn besluit: “Het nieuwe programma is vanuit de huidige activiteiten en ervaringen opgebouwd om die kansen en knelpunten voor de komende jaren aan te pakken. Het plan is daarom weliswaar ambitieus, maar in mijn ogen goed haalbaar.”
Opbrengsten Meerjarenprogramma 2008 – 2011 1. Basisonderwijs - Doorgroei van 72 naar 100 van de 175 basisscholen in technieknetwerken - Bij 50 van die scholen techniek geheel verankerd in bestuur en beleid; 10 daarvan
gaan hierin zover dat zij een lichtend voorbeeld zijn voor andere scholen in de regio - 50 Basisscholen werken structureel samen met bedrijven (‘adoptierelatie’) - Positievere beeldvorming over techniek bij 25% van de kinderen 2. Bekijk een Bedrijf ‘Nieuwe Stijl’ (Overgang PO-VO) - Deelname van tenminste vier van de zeven VO-scholen aan de technieknetwerken van basisscholen in Midden-Brabant. - Jaarlijks tenminste 1500 deelnemers aan Bekijk een Bedrijf, waarvan minstens de helft in het kader van een door de school met het bedrijf geprogrammeerde techniekactiviteit. - Positievere beeldvorming over techniek bij 25% van de deelnemers 3. VMBO – MBO: “Vak 2Slag” - Alle vijf VMBO-scholen hebben het door stroomprogramma MBO – “Vak 2Slag”– duurzaam verankerd in jaar 2, 3, 4 - Het doorstroomprogramma richt zich op alle niveaus en op tenminste vijf opleidingen in het MBO - Bedrijven spelen een actieve rol in elk doorstroomprogramma - Alle leerlingen zijn positief over de bijdrage van deze activiteiten aan hun keuzeproces
4. VO-MBO/HBO: NLT en Jet-Net - Samenwerkingsverband tussen tenminste vier VO-scholen, ROC Midden-Brabant en Avans Hogeschool ter versterking van de technische profilering van het VO - Twee regionale Jet-Netbedrijven, die op tenminste vier VO-scholen activiteiten verrichten. 5. MBO/HBO: “Future Lab” Mechatronica/ Maintenance Eerste opzet van een innovatielab Mechatronica/ Maintenance (werknaam ‘Future Lab’) van en voor bedrijfsleven en MBO/HBO. 6. Arbeidsmarkt: Leer-/werktrajecten Operationele leer-/werktrajecten voor tenminste 15 zij-instromers op jaarbasis. 7. Organisatie Platform - Realisatie van de geplande opbrengsten binnen kaders van tijd/geld/kwaliteit. - Daartoe ondersteunen en versterken van de netwerken van scholen en bedrijven op de verschillende niveaus en aandachtsvelden.
Meer weten? Meedoen? Fred de Bruijn, programmacoördinator Platform Promotie Techniek: (070) 306 68 00 of via e-mail:
[email protected]. Het nieuwe Meerjarenprogramma plan is te downloaden via www.index-tc.nl
links pagina 6 - rechts pagina 7
Technisch MBO beter in beeld bij VMBO-leerlingen 2Slag is een oriëntatieprogramma op technisch MBO voor VMBO-scholieren in de Tilburgse regio. De vijf VMBO-colleges en het ROC Midden-Brabant verbeteren hierin samen de studiekeuze en doorstroom, zodat meer leerlingen - op basis van een betere afweging - kiezen voor techniek. Het programma is eind 2005 gestart in het 4e jaar VMBO en draait sinds afgelopen schooljaar ook in het 2e jaar. Op jonge leeftijd een keuze maken voor een beroepsopleiding is voor veel leerlingen niet eenvoudig. Hun beeld van beroepen en vervolgopleidingen, inclusief de leeromgeving, is erg bepalend voor die keuze. Hun beeld van techniek is meestal beperkt en ingevuld met negatieve stereotypen. Om dat te verbeteren, is 2Slag ontwikkeld. Vierdejaars VMBO-leerlingen volgen twintig weken lang een programma op het ROC. Hans van de Sande, projectleider 2Slag: “Via allerhande opdrachten maken ze kennis met ons onderwijs op niveau BOL-4, met het onderwijsconcept en met het gebouw en de voorzieningen. Ook geven we ze een prominente rol bij de Open Dagen Techniek van het ROC. Het belangrijkste is echter dat 2Slag hen veel blijkt te helpen om een goede keuze te maken. De meeste kiezen vervolgens overtuigd voor techniek; voor enkele heeft 2Slag duidelijk gemaakt dat een andere opleiding meer voor de hand ligt. Prima toch?”
De lucht in In het kader van de praktische sectororiëntatie maken tweedejaars leerlingen van de VMBOscholen kennis met techniek en technisch onderwijs door het bouwen van een modelzweefvliegtuig. Dit programma duurt 12 klokuren, door de school vrij te programmeren. “We hebben als ROC 500 bouwpakketten voor zweefvliegtuigen verspreid over de VMBO-scholen”, geeft Hans van de Sande aan. “We kregen deze van de Koninklijke Luchtmacht. Een instructeur van een vereniging voor modelvliegsport heeft de docenten getraind in het bouwen van de vliegtuigen. Technific uit Eindhoven heeft alle handleidingen ontwikkeld.” En dan de lucht in? Hans van de Sande: “Natuurlijk! ‘Proof of the pudding’ is natuurlijk het vliegen. Scholen hebben het programma afgerond
met een wedstrijd op schoolniveau. De eerste wedstrijd (op vliegbasis Gilze-Rijen) leverde de nodige publiciteit in de media. Helaas moest de gezamenlijke slotwedstrijd worden afgeblazen vanwege slecht weer. Maar de formule sloeg erg aan bij de leerlingen. Sommigen waren zelfs zo verknocht geraakt aan hun vliegtuig dat ze het niet wilden laten vliegen…!”
Plannen Voor de komende jaren staan diverse acties op stapel. Na acties in het 4e jaar en het 2e jaar is de volgende stap uitbreiding naar het 3e jaar. Hierbij wordt gefocust op vakken als natuurkunde en scheikunde. “Deze vakken zijn voor leerlingen vaak te abstract”, weet Hans van de Sande. “Om ze meer tot de verbeelding te laten spreken koppelen we thema’s uit deze vakken aan toepassingen in de praktijk.” Bedrijven kunnen hierin natuurlijk een rol spelen. De VMBOdocenten kunnen daarmee ideeën opdoen voor hun onderwijs. Het theoretische onderwerp kan ook gekoppeld worden aan een theorie- en praktijkles op het ROC. Daardoor kijkt de ROCdocent nog meer mee in de VMBO-keuken, wat de mogelijkheden voor kruisbestuiving vergemakkelijkt. Daarnaast geeft Hans aan: “2Slag richt zich nu op de doorstroom naar MBO-4. De bedrijven vinden ook de doorstroom naar niveau 2 en 3 belangrijk. In het nieuwe Meerjarenprogramma wordt het programma hiervoor ontwikkeld. Onze eerste gedachten zijn om hiervoor één programma te realiseren waarin de verschillende niveaus zijn gemixt.”
Meer weten? Meedoen? Hans van de Sande, projectleider Vak 2Slag: (013) 539 70 90 of via e-mail: hvdsande01@ rocmb.nl
Resultaten effectmeting Bekijk een Bedrijf 2007 iNDEX Technocentrum liet een instrument ontwikkelen om de keuze van jongeren voor een technische opleiding te analyseren. Aan de hand van exploratief en toetsend onderzoek is inzicht verkregen in de rol van motivaties aan de attitude. Op basis van deze wetenschappelijke onderzoeksresultaten is een instrument ontwikkeld waarmee de effecten van techniekactviteiten gemeten kunnen worden. Een samenvatting van het onderzoeksrapport Inzicht in Technische opleidingskeuze van ing. Karin Saris-Paulussen van de Tu/e is te vinden op www.index-tc.nl. Invloed van rolmodellen Leerlingen in het VMBO baseren hun sectorkeuze voornamelijk op het zien van beroepen in hun eigen familie. Op de tweede plaats komen lessen, projecten en meeloopdagen. Voor meisjes is het moeilijk zich te identificeren met Techniek. Slechts 5% van de meisjes in het VMBO kennen vrouwen in de Techniek. De meiden kennen over het algemeen wel mannen in hun omgeving die in de Techniek werken. De resultaten uit het onderzoek naar technische opleidingskeuze betekenen dat voor effectieve voorlichting, het voorlichten van de sociale omgeving, (ouders, familie, leraren, decanen) het startpunt moet zijn. Voor meisjes is het van belang dat vrouwelijke rolmodellen getoond worden.
Focus op basisschool Het instrument voor effectmeting is toegepast op Bekijk een Bedrijf 2007. Bezoekers van een bedrijf ondergingen een voor- en een nameting. Er blijkt een duidelijk verschil te zijn tussen deelnemers uit het voortgezet onderwijs en deelnemers uit het basisonderwijs. Terwijl bij meisjes van de basisschool de helft geïnteresseerd is in Techniek, is dit onder de bezoekers uit het voortgezet onderwijs nog maar 10% van de meisjes. Willen we vrouwen naar de techniek krijgen, dan is dit vooral zinvol op de basisschool. Daarna is de kans groot dat de sector/profiel techniek via afstrepen is verdwenen uit het blikveld. Voor jongens gelden deze verschuivingen niet. Bezoekers van
basisscholen hebben niet alleen nog een brede interesse, ze scoren zeer hoog op intrinsieke motivatie. Ze zijn nieuwsgierig naar wat er in een bedrijf gebeurd, wat er in frisdrank zit, hoe het is om op een podium te staan etc.
Geen grote verschillen De scores in de voor- en nameting leverde geen significant verschil. Er kan niet aangetoond worden dat een bezoeker van Bekijk een Bedrijf na deelname eerder voor een technische studierichting gaat kiezen. De ervaring van een interventie zoals een bezoek van Bekijk een Bedrijf voegt de leerling toe aan bestaande ervaringen op het gebied van techniek die de 10jarige bezoeker al in zijn leven heeft opgedaan. Ervaringen variërend van speelgoed tot verhalen van vaders, ooms, buren en andere rolmodellen. Het Bekijk een Bedrijf-effect is een middeling van indrukken. Het effect wordt in zeer sterke mate bepaald door de verschillende bedrijven. Het uitblijven van een significant verschil kan daarnaast verklaard worden door de attitude van de bezoekers in de voormeting. Meer dan 1/3 van de bezoekers, vooral jongens doen mee aan Bekijk een Bedrijf, zijn al geïnteresseerd in techniek. Zij worden hooguit bevestigd in hun attitude, motivatie en gedragsintentie. Bezoekers daarentegen die NIET (potentieel) geïnteresseerd zijn in Techniek, hebben andere argumenten om mee te doen met Bekijk een Bedrijf. Eigenlijk willen ze iets met paarden ...
Lectoraat voor extra impuls mechatronica in Midden-Brabant Midden-Brabant onderscheidt zich landelijk door de samenwerking tussen scholen en bedrijven op het gebied van mechatronica. Vanaf 2004 hebben zij een doorlopende leerweg Mechatronica VMBO-MBO-HBO gebouwd. Voor die samenwerking ontving de regio tweemaal een prijs van de metalectrobedrijfstak. De eerste afgestudeerden komen volgend jaar op de arbeidsmarkt. Voor de volgende stap - een lectoraat Mechatronica – is de financiering bijna rond. een paar honderd lectoren. Zij richten zich op het HBO en op bedrijven op overeenkomstig denk- en werkniveau.
Uniek combinatie
Een lector in het beroepsonderwijs is te vergelijken met een buitengewoon of bijzonder hoogleraar aan een universiteit. Hij of zij heeft tot doel om vanuit de praktijk een vakgebied in het beroepsonderwijs verder te ontwikkelen en de wisselwerking met bedrijven te versterken. Dat kan door het uitvoeren van onder meer toegepast onderzoek, ondersteunen van de onderwijsontwikkeling, scholing van docenten en begeleiden van afstudeerprojecten. Sinds de start van de eerste lector in 2001 kent Nederland
ROC Midden-Brabant en Avans Hogeschool werken sinds eind 2006 aan een lectoraat Mechatronica op MBO/HBO-niveau. Een in Nederland unieke combinatie. Rocco Bastiaansen, directeur van ondermeer de Mechatronica-opleidingen van het ROC Midden-Brabant: “Voor onze leerlingen en docenten ligt hier een fantastische mogelijkheid om mee te gaan in de nieuwste ontwikkelingen op mechatronicagebied en om die vervolgens door te geven aan onze bedrijven via onze leerlingen en afstudeerprojecten. Via projecten met Avans bouwen we samen een doorgaande leerlijn; voor onze leerlingen, maar ook voor onze medewerkers!” Harrie de Werd, directeur van de Academie voor Technologie en Management van Avans Hogeschool vult aan: “Een eerste
inventarisatie in de ROBO (Regionaal Overleg Bedrijfsleven Onderwijs) Mechatronica leidde meteen tot vijf-zes onderzoeksvragen op zowel HBO- als MBO-niveau. Door hieraan te werken bedienen we niet alleen de absolute voorlopers in de bedrijfstak maar ook de grote groep bedrijven
die hier direct op volgt. Voor de regionale economische ontwikkeling een absolute must.”
Roer Het Platform werkt nauw samen met brancheorganisatie FEDA (Federatie Aandrijven en Automatiseren). “Vanwege de grote technologische dynamiek is de beschikbaarheid van voldoende en goed gekwalificeerde medewerkers voor mechatronciabedrijven een strategisch item van de eerste orde “, geeft branchemanager André Braakman aan. “We spannen ons daarom erg in om regionaal de samenwerking tussen scholen en bedrijven te stimuleren. Op dit moment onderscheiden we vijf regio’s waar die samenwerking al sterk is of kansrijk. Midden-Brabant is er daar zonder meer één van. Het initiatief van het PPT om te komen tot een lectoraat spoort helemaal met onze strategie. Samen met de scholen willen we aan het roer staan van het lectoraat.” Opzet is dat de lector in een netwerk (“kenniskring”) opereert met medewerkers van de scholen en van bedrijven. Vijf bedrijven uit de regio hebben al aangegeven hieraan te willen bijdragen; mogelijk worden dat er nog meer. Als de financiering van het lectoraat rond is, kan de werving starten. We houden u op de hoogte!
Meer weten? Meedoen? Harrie de Werd, Avans Hogeschool: (013) 595 8326 of
[email protected] en Rocco Bastiaansen, ROC Midden-Brabant: (013) 539 71 84 of
[email protected]
Regionaal VTB-steunpunt bedient 72 basisscholen
Steeds meer animo voor techniek in primair onderwijs De regio Midden-Brabant is een pionier op het gebied van betrekken van basisscholen bij techniek. Er zijn al sinds jaar en dag actieve basisscholen, en ook de PABO en onderwijsbegeleidingsdienst SOM steunen de scholen. In het afgelopen jaar is de vierde tranche van Verbreding Techniek Basisonderwijs (VTB) van start gegaan en bij de toewijzing van nieuwe projectscholen is Midden Brabant relatief gezien ruim bedeeld. Een succesvol traject waarbij tegelijkertijd nog veel werk aan de winkel is! De landelijke doelstelling van VTB is dat in 2010 eenderde van de basisscholen techniek volledig moet hebben ingevoerd. “Natuurlijk is het niet de bedoeling dat de basisschool een beroepsopleiding tot technisch vakman of vakvrouw wordt”, vertelt Erik Haest, projectleider VTB Midden-Brabant. “Het is wel belangrijk dat kinderen al vroeg leren wat er in de techniek omgaat, zodat ze met een realistisch en hopelijk positief beeld een keuze kunnen maken voor een vervolgopleiding.”
72 scholen Midden Brabant heeft in de vierde tranche 14 nieuwe scholen toegewezen gekregen. De 19 scholen die zich wel aangemeld maar niet zijn ‘ingeloot’, zijn volgschool geworden. Dat betekent een toename van 38%. In Midden Brabant zijn er nu 72 scholen verbonden aan het Regionaal Steunpunt; 32 uit de Gemeente Tilburg en 40 uit regiogemeenten. “Natuurlijk hebben die nog een weg te gaan voor ze techniek volledig hebben ingevoerd”, vervolgt Eric Haest. “Onder auspiciën van het Platform hebben de SOM en de PABO daarom een Steunpunt ingericht.”
Het ministerie van Onderwijs, technische bedrijfstakken en de vakbeweging willen techniek een structurele plek geven in het basisonderwijs. Techniek is volgens deze partijen bij uitstek een middel om een eigentijdse, aantrekkelijke en motiverende leeromgeving voor kinderen te creëren. Ook vinden ze het belangrijk dat kinderen een realistisch beeld krijgen van wat de betekenis van techniek en technologie is voor de maatschappij. Zodat een eventuele keuze voor techniek in het voortgezet onderwijs een interessante en volwaardige optie wordt. Het resultaat is het succesvolle programma Verbreding Techniek in het Basisonderwijs (VTB). Vanaf het schooljaar 2008-2009 kunnen in totaal 2500 basisscholen aan dit programma meedoen, met een budget van 37 miljoen euro. Het bedrijfsleven draagt daarnaast nog 12 miljoen euro bij. Elke school ontvangt 12.000 euro om techniek en wetenschap in het lesprogramma te integreren. Het Platform krijgt subsidie voor de ondersteuning van VTB in Midden-Brabant tot 2010.
Techniek Torens Alle scholen zijn onderverdeeld in vier netwerken die elk vier keer per jaar bij elkaar komen. Tot dit schooljaar zijn de activiteiten van de scholen vooral naar binnen gericht geweest: men focust zich vooral op de onderwijskundige invulling van techniek in de school. Daarbij wordt relatief veel gekozen voor de aanschaf en implementatie van het lesconcept Techniek Torens als ingang voor de invoering van het ‘vak’.
Over VTB
Bekijk een bedrijf De scholen die al wat langer in het traject zitten, gaan hun vizier in het schooljaar 2007 - 2008 naar buiten richten en zoeken onder meer contacten met bedrijven in het regionale netwerk. Die beloven tot op heden bij de meeste scholen nog buiten beeld. Erik Haest: “Veel scholen moeten
Basisschool uit Tilburg wint techniekwedstrijd Basisschool Meander uit Tilburg – aangesloten bij het steunpunt - bewijst wat een focus op techniek concreet kan opleveren. Bij een landelijke competitie met 95 concurrerende scholen is de eerste prijs behaald. De Tronenwedstrijd is een initiatief van Savantis, een kenniscentrum voor de bedrijfstak afbouw en onderhoud. Deze instantie wil het schildersvak op speelse wijze promoten. De opdracht was het beschilderen van een troon; Meander koos voor een grote bruine beer. Deze winnende troon was goed voor een heel toepasselijke prijs: drie Techniek Torens met daarin materialen, leskisten en lesbeschrijvingen voor 80 technieklessen!
een drempel over, terwijl de koppeling met het bedrijf juist wezenlijk is. Voor de beeldvorming van het kind, maar ook voor de verankering van techniek binnen de school. Bedrijven moeten uit die anonimiteit.” Op dit moment worden concrete plannen opgesteld in samenwerking met iNDEX Technocentrum en ook met het Regionaal Steunpunt West Brabant. De nieuwe formule van ‘Bekijk een bedrijf’ zal hierin ook een rol kunnen gaan spelen.
Symposium Het VTB –programma maakt onderdeel uit van een symposium dat op 5 maart 2008 plaatsvindt. “Een samenwerkingsverband met Fontys PABO Tilburg “, licht Erik Haest toe. “Voor ons de kans om alle verworvenheden tot op heden te communiceren!” Wilt u meedoen met uw school of bedrijf, of meer informatie? Neem contact op met Eric Haest, projectleider VTB Midden-Brabant: (0416) 67 44 00 of via e-mail:
[email protected]
