#4
voorjaar 2009
REPORT Magazine van Reynaers Aluminium
bodegas protos Een beeldmerk voor een wijnhuis Focus Kosten efficiënte architectuur
royal city Prismatische architectuur in Plovdiv
#4
Verantwoordelijke uitgever: Birgit Huybrechs Productie: RSM co-publishers rechtzetting In Report #2 werden de verkeerde afbeeldingen geplaatst bij het artikel over het ARP Museum. Reynaers leverde een zonwering voor dit project, maar het louvresysteem dat op de foto’s wordt getoond, is niet van ons. Wij verontschuldigen ons voor deze vergissing.
Ventalis (zie Innovaties, pagina 58) 4
Standaard
I
n deze moeilijke economische tijd moet iedereen leren omgaan met de gevolgen van wat zich vorig jaar eerst in de Verenigde Staten manifesteerde in de vorm van een kredietcrisis. Op dit ogenblik is het nog niet heel duidelijk welke gevolgen deze crisis zal hebben op de bouwindustrie en de architectuursector. Als het verleden tot voorbeeld mag dienen, liggen veranderingen op gebied van architectuur voor de hand. Een terugblik in de vorige eeuw leert ons dat de grootste crises van de 20ste eeuw – de beurscrash van 1929 en de oliecrisis van de jaren ’70 – hebben geleid tot een andere soort architectuur. Spectaculaire gebouwen zoals het Chrysler Building en het Empire State Building in New York, waarvan al met de bouw was begonnen voordat de eerste crisis uitbrak en die werden voltooid in economisch moeilijker tijden, werden niet langer gebouwd in de jaren ’30. In de jaren ’70 maakte de aantrekkingskracht van strak ontworpen, grootschalige modernistische bouwwerken, gekenmerkt door transparantie en openheid, plaats voor een kleinschaliger, menselijker en gesloten type van architectuur. Het zou dus geen heel grote verassing zijn, als de huidige golf van spectaculaire architecturale monumenten, die overal – van Sjanghai tot Londen en van Dubai tot Moskou – te zien zijn, plots tot stilstand zou komen. Het zou dus ook helemaal niet zo gewaagd zijn te voorspellen dat als reactie op deze iconische architectuur het tegenovergestelde op de voorgrond zal verschijnen: een vorm van architectuur die veel minder is toegespitst op het bereiken van een speciaal effect en oplossingen vindt in vormen en ontwerpen, die veel soberder en gereserveerder zijn. De door Reynaers Aluminium geleverde systemen zijn zeer goed geschikt voor dit type van architectuur. Niet alleen kunnen op maat gemaakte oplossingen worden gecreëerd, waarbij gebruik wordt gemaakt van Reynaers’ klantgerichte producten, ook de beschikbare systemen maken het mogelijk om ontwerpen, die voldoen aan de hoogste kwaliteitsnormen, efficiënt en vernuftig te realiseren. Ook in dit vierde nummer van Report is het voor Reynaers een groot genoegen u een brede waaier van gebouwen voor te stellen. Ze zijn het product van de nauwe samenwerking van alle van Reynaers-teams met architecten en constructeurs. Maciej Przybylski, Directeur Reynaers Centraal-Europa
in dit nummer
4
58
Kostenefficiënte architectuur
Recente innovaties en optimaliseringen
FOCUS
innovaties
10
60
Bodegas Protos, Peñafiel 10 Rams Business Center, Boekarest 20 Wooncomplex Balans, Leidsche Rijn 28 Autoassemblage workshop, Bahrein 34 Private woning, Leiria 38 Complex ‘Royal City’, Plovdiv 44 Kantoorgebouw op Piccadilly, Londen 50
Een overzicht van projecten waartoe Reynaers heeft bijgedragen
projecten
referenties
focus
4
kosten efficiënte architectuur
De vrijheid van unifor miteit
Tekst: Hans Ibelings
5
O
pen eender welk architectuurmagazine en je zou gemakkelijk de indruk kunnen krijgen dat architectuur vooral bestaat uit experimenten die men vroeger nooit heeft geprobeerd. Natuurlijk zijn innoverende gebouwen niet alleen spectaculaire monumenten van hedendaagse architectuur. In de bouwsector moedigen zij ook vaak het gebruik aan van baanbrekende technieken. Door de grenzen terug te dringen van wat mogelijk is op gebied van constructie, engineering, ontwerp of conceptuele formaliteit, spelen zulke projecten een voortrekkersrol in de architectuur. En uiteindelijk breiden zij onze concepties uit van wat haalbaar is in standaardprojecten.
6
FOCUS
Regelmaat en efficiëntie: de natuur biedt tal van referenties en inspiratiebronnen voor de ontwikkeling en toepassing van gestandaardiseerde oplossingen.
Deze experimentele projecten zijn uitzonderingen op de regel en dat zullen ze ook blijven, omdat de bouwsector voor het grootste gedeelte bestaat uit normale orders voor normale systemen met normale budgetten. Hiervan is de architectuur in Centraal-Europa een goed voorbeeld. Volgens Maciej Przybylski, directeur van Reynaers Centraal-Europa in Piaseczno, Polen, worden in 95% van de gevallen standaardproducten gebruikt. “De kostfactor speelt beslist een rol. Onze ervaring is dat het meeste werk wordt uitgevoerd met systemen die gemakkelijk verkrijgbaar zijn. Wij zijn dikwijls betrokken bij een project in een zeer vroeg stadium, over het algemeen zelfs voordat een hoofdaannemer is geselecteerd. Het resultaat in deze gevallen is dat de werktekeningen gebaseerd kunnen worden op de werkelijke afmetingen van de door Reynaers geleverde systemen. De uitzonderingen verwijzen alleen naar enkele grootschalige projecten, waarbij de bestaande Reynaers-systemen voor ramen of gevels moeten worden aangepast, omdat de afmetingen van de structuur van de betonnen gebouwen bepalend zijn.” Hoewel overwegingen van efficiëntie en besparing duidelijk een aanpak zouden kunnen opleggen, waarbij architecten eerst onderzoeken of een standaardoplossing mogelijk is, blijft het even duidelijk dat architecten zeer dikwijls van de norm afwijken. Maar er is ook een kleine groep architecten, die het uitzonderlijke niet zoekt, maar in plaats daarvan de bedoeling heeft om het
zichtbaar in het KCAP-bouwproject op de plaats Leidsche Rijn in Utrecht, Nederland (zie p. 28). De poging om de standaard verder te perfectioneren en een soort normale en regelmatige architectuur te creëren kan worden omschreven als een vorm van realisme in architectuur. Hierbij is het belangrijkste aspect niet een idealistische benadering om de wereld te veranderen, maar eerder een pragmatische poging om de wereld, zoals wij hem kennen, praktisch zo goed mogelijk te maken binnen de belangrijke economische beperkingen. Deze benadering van architectuur heeft een lange en achtbare geschiedenis en kent veel verdedigers. In de 19de eeuw analyseerde de Franse architect J.N.L. Durand systematisch de architecturale vormen en composities in zijn studieboeken. In de 20ste eeuw werkte Ernst Neufert aan de standaardisatie op een encyclopedisch niveau. Zijn boek uit 1938 over het onderwerp met als titel “Bau-Entwurfslehre” is in een groot aantal verschillende talen gepubliceerd en is uitgegroeid tot de standaardreferentie, waarnaar eenvoudigweg wordt verwezen als “Neufert”. De Fransman Jean Prouvé is een ander voorbeeld. In de jaren ’30 en ’40 spitste hij zijn aandacht toe op de bouw van geprefabriceerde aluminium huizen. De broers Keck en Richard Buckminster Fuller deden hetzelfde in dezelfde periode in de Verenigde Staten. En tenslotte is er nog John Habraken, de Nederlandse architect die zich sinds de jaren ’60 heeft geconcentreerd op een nieuwe benadering op gebied van woningbouw. Hij ontwierp een concept waarin steunstructuren beschikbaar werden gesteld die het voor de individuele
er is ook een kleine groep architecten, die het uitzonderlijke niet zoekt, maar de bedoeling heeft om het gebruik van standaardcomponenten te perfectioneren gebruik van standaardcomponenten te perfectioneren. Gelijkmatigheid Deze groep vertegenwoordigt een belangrijke beweging in de hedendaagse architectuur. In een groot aantal landen zijn er toonaangevende architecten die niet op zoek gaan naar uitzonderingen maar naar regels, niet naar eenmalige toepassingen maar naar weerkerende applicaties, bijvoorbeeld door systematisch gebruik te maken van de beschikbare materialen. Eén manier om dit doel te bereiken, is door te garanderen dat alle openingen voor ramen en deuren dezelfde afmetingen hebben. Een voorbeeld van deze aanpak is duidelijk
7
De mens als maat van alle dingen: illustratie uit Bau-Entwurfs lehre (1938) 4
bewoner mogelijk maakten gestandaardiseerde inbouwcomponenten te gebruiken om een woning te creëren die paste bij zijn of haar eigen behoeften.
8
Efficiënt gebruik van middelen Het probleem dat inherent is aan eender welke vorm van standaardisatie is niet zozeer de uniformiteit van de dimensies, maar eerder het feit dat, vanuit het perspectief van de ontwerper, dit een compleet consistent systeem vereist, waarin alles in alles past en waarin elke verbinding werkt. Maar het interessante aspect dat samenhangt met woningen bouwen is het feit dat het mogelijk is een eenheid van ontwerp te creëren zonder totale uniformiteit. De interesse voor standaardisatie is soms te wijten aan de ontevredenheid onder architecten dat bijna iedere job een eenmalige aangelegenheid is en dat ieder bouwproject een opeenhoping is van uitzonderingen en incidentele oplossingen. De rationalisering van de bouwsector is een thema, waarbij architecten in de eerste plaats worden betrokken om alle mogelijke soorten praktische redenen: er is misschien geen geld of vraag om een oplossing te ontwerpen die afwijkt van de standaard. Maar ten dele zou het ook een kwestie van overtuiging kunnen zijn. In de jaren ’20 sprak de Nederlandse modernist Jan Duiker over dit aspect in termen van een “spirituele” economie. Volgens Przybylski zijn er tegenwoordig architecten in Centraal-Europa die heel graag andere oplossingen dan de standaardontwerpen
FOCUS
Duitse architect Paul Kahlfeldt ooit verklaarde, is er een goede reden om rechte hoeken in gebouwen te hebben: de zwaartekracht, want die oefent een neerwaartse kracht uit. Al wie voor zulke rationele benadering van architectuur is gewonnen (de zwaartekracht niet negeren), komt waarschijnlijk ook snel tot de conclusie dat het dan ook van gezond verstand getuigt gebruik te maken van materialen, producten en systemen die gemakkelijk beschikbaar zijn. Reynaers Aluminium kan op maat gemaakte oplossingen voor elke behoefte bieden. Maar dankzij de brede waaier van mogelijkheden kan het ook een hoge graad van architecturale diversiteit met standaardsystemen realiseren. Dit is mogelijk dankzij het hoge niveau met oog voor details en kwaliteit, dat eigen is aan de door Reynaers Aluminium ontwikkelde systemen. Zoals Przybylski al heeft bevestigd, kunnen deze standaardsystemen niet alleen voor nieuwe gebouwen worden gebruikt, maar ook voor de renovatie van bestaande gebouwen. Dit laatste element is niet alleen in Centraal-Europa maar ook elders een groeiende markt. “De toepassing voor renovatie vereist gewoonlijk niet meer dan een aanpassing voor het verankeren van geraamten van vensters of gordijngevels. De laatste jaren hebben we meestal gewerkt in de sector nieuwbouw, maar renovatie is beslist een domein dat in de nabije toekomst heel wat werk zal verschaffen. Het in de jaren ’70 opgetrokken gebouw waarin het bureau van ons Slowaaks filiaal is gevestigd, is nota bene een goed voorbeeld van de opportuniteiten die zulke renovaties bieden. In dit geval zijn wij bezig met de renovatie van
niet alleen in nieuwbouw, maar ook in renovaties kan veelal gebruik gemaakt worden van een van de standaardsystemen
zouden willen creëren. Maar zij kunnen dit helaas niet doen wegens de kosten die deze aanpak dan met zich meebrengt. Er zijn echter ook architecten die heel bewust streven naar een beperkte vorm van eenvoud. Zij doen dit niet om esthetische redenen om de een of andere vorm van abstract minimalisme te creëren, maar gewoonweg om een tegengewicht te vormen tegen een subjectieve en architecturale vorm van eigenzinnigheid en tegen de extravagante visuele excessen, die in de huidige bouwsector schering en inslag zijn. Zij bereiken dit doel door hun gebouwen een zo eenvoudig mogelijke vorm te geven. Daarom ook lijken hun eindoplossingen eerder eenvoudig en zijn rechte hoeken overvloedig aanwezig. Zoals de
de gevels en de oude fabrieksgebouwen (CS 38-SL). En onlangs waren wij ook betrokken bij de renovatie van de muren van de drie torengebouwen die door het Slowaaks Ministerie van Sociale Zaken in Bratislava worden gebruikt. Hiervoor werd CS 77-HV Verbundfenster gebruikt.” Zulke projecten tonen de flexibiliteit aan van de systemen die door Reynaers Aluminium worden geleverd. Ze weerleggen ook de argumenten als zouden deze systemen de vrijheid van de architect aan banden leggen. Het tegendeel blijkt echter waar te zijn. Hun goed doordachte toepassing opent een nieuwe bron van mogelijkheden en doet er ons ook nog eens aan herinneren dat vrijheid alleen maar mogelijk is binnen een geregeld en systematisch kader.
9
3 Standaardsystemen toegepast in woningbouw Balans in Utrecht van KCAP (zie pagina 28)
Het Slowaaks Ministerie van Sociale Zaken in Bratislava 4
10
project
Bodegas Protos Peñafiel, Spanje Tekst: María Alvarez en Lucía Perelétegui Fotografie: Wenzel
Richard Rogers creëerde een beeldmerk voor een wijnhuis
11
I
n Spanje zijn de wijnindustrie en de toeristische sector de laatste jaren dichter bij elkaar gebracht. Particuliere bodega’s, de traditionele Spaanse wijnhuizen die vroeger uitsluitend op de wijnproductie waren gericht, veranderen in echte musea. Om die reden wordt aan de meest toonaangevende architecten gevraagd om aan de oppervlakte te brengen wat zich normaal gesproken ondergronds bevindt. Het wijnhuis Protos in Peñafiel, dat in particuliere handen is maar als een coöperatie wordt beheerd, is één van de bedrijven die zich, met behulp van het architectenteam van Richard Rogers, op deze vernieuwing in de wijnindustrie heeft gestort.
12
Ondergronds Het perceel waarop dit gebouw zich bevindt, heeft een oppervlakte van ongeveer 7.000 m². Het ligt aan de voet van een hoge rots waarop het kasteel staat waarin op dit moment het Wijnmuseum is gehuisvest. Op dit perceel is 20.000 m² vloeroppervlak gerealiseerd, waarvan het grootste gedeelte ondergronds is gelegen. De productie van wijn vereist een rustige, stabiele omgeving, met een constante temperatuur tussen de 14 en 16°C. Deze thermische omstandigheden worden in de traditionele architectuur zonder enige vorm van koeling bereikt door de installaties onder te brengen op een diepte die kan variëren van twee tot wel dertig meter. De kosten van de aanleg zijn aanzienlijk door het grote oppervlak dat moet worden uitgegraven, maar de besparing tijdens het gebruik en de minimale impact op de omgeving, compenseren deze initiële investering ruimschoots. De ondergrondse positie van de vertrekken die voor de productie van de wijn dienen, maakt het ook mogelijk het nieuwe gebouw door middel van een tunnel met de bestaande bodega te verbinden. Naast dit functionele systeem dat is afgekeken van wat in dit gebied gebruikelijk was, is gebruik gemaakt van traditionele bouwmaterialen. Dit was mogelijk dankzij enerzijds de dialoog met de klant, die over een grote historische kennis van de wijnbereiding beschikte en anderzijds het feit dat men het gebouw geen industriële uitstraling wilde meegeven. Aardewerk, steen en hout zijn een aantal voorbeelden van materialen die in het gebouw worden gecombineerd. één met het landschap Het deel van de bodega dat boven de grond uitsteekt, bestaat uit vijf met elkaar vervlochten gewelven die ten opzichte van elkaar iedere keer
3 De tongewelven passen in het heuvelachtige landschap
13
2 Een grote oogvormige opening zorgt voor lichtinval in de kelder
14
een stukje inspringen en op een netvormige structuur steunen, die inloopt en zich aan de driehoekige vorm van het perceel aanpast. Door het dak in vijf kleinere stukken op te delen, lijkt het gebouw kleiner, waardoor het is opgenomen in de traditionele lappendeken van het landschap met uitgestrekte velden, wijngaarden en hier en daar het dak van een boerderij. Transparante gevel De overgang van het dak naar het grootste deel van het gebouw waar zich de ondergrondse wijnproductie bevindt, wordt gevormd door een glazen gevel die het pronkstuk vormt van de voorgevel. De glazen gevels, en ook de glazen binnenwanden, zijn gemaakt met het CW 50 systeem. Deze transparante oplossing werd enerzijds ingegeven door de noodzaak om een natuurlijke lichtinval te creëren, zowel voor de verwerking van de druiven als voor de laatste fase van de productie, wanneer het belangrijk is de natuurlijke kleur van de wijn te kunnen waarnemen. En anderzijds wordt hiermee een relatie tussen het dorp en de bodega tot stand gebracht, omdat de bodega er een min of meer openbaar karakter door krijgt. Dit laatste punt past perfect bij het idee achter het project, want veel leden van de coöperatie zijn ook inwoners van Peñafiel. Ongeveer 250 gezinnen uit het dorp zijn van de bodega afhankelijk. De vrije toegang vanaf de straat, het feit dat het terrein niet is afgesloten en dat de gebruikelijke bewegwijzering met een verplichte route ontbreekt, ondersteunen deze kenmerkende eigenschap van het project. De periode van de wijnoogst die over het algemeen begin oktober plaatsvindt, betekent een aantal dagen keihard werken, vaak ook ’s nachts. Op die momenten werkt het gebouw, dankzij die transparantie, als grote lantaarn die de plek verlicht, waar de druivenplukkers samenkomen. Functionaliteit Wegens de voorwaarde om een constante temperatuur te handhaven en tegelijkertijd bescherming tegen de zon te bieden, is gekozen voor een ventilerend dak met dakpannen. Dit werkt hetzelfde als de ventilerende gevel, waarbij een interne luchtstroom ontstaat, die de warmte verdrijft en in staat is de invloed van de zon tot wel 30 procent te verminderen. Daarbij komt nog het feit dat het dak voorbij de gevel doorloopt, zodat de gevel nog extra beschermd wordt tegen zonnestralen. Deze overhangende gewelven steunen op een aantal parabolen. Ze vormen op deze manier een dubbele structuur, een buitenste boog
15
3 De architectuur combineert transparantie met beschutting tegen de zon
16
2 CW 50 is een systeem voor gevels en daken dat, dankzij de minimale aanwezigheid van profielen, een maximum aan lichtinval biedt en daarenboven een onbeperkte creatieve vrijheid mogelijk maakt. Het systeem is verkrijgbaar in 11 verschillende varianten, waarbinnen dan nog tal van verschillende buitenafwerkingen mogelijk zijn. Alle combinaties van verticale en hellende vlakken en de integratie van alle types vleugels worden mogelijk dankzij een uitgebreid gamma. Dit brede gamma biedt eveneens geavanceerde technische oplossingen als antwoord op de verschillende prestaties die een gevel eist.
17
Het gebouw slaagt erin openheid te bieden aan een proces van wijnproductie dat voorheen onder de grond verborgen bleef
18
3
2 Een luie trap verbindt de hoofdverdieping met de kelder Constructief detail 4
LACITREV ÓICCES ROLIA RC EIFTNRIERVEÓ SSICECVEASRT ROIREFNI RESSEVART
Het wijnhuis met op de achtergrond het kasteel waarin het wijnmuseum is ondergebracht
19
en een binnenste parabool die de horizontale druk van de bogen van het grote dak in verticale krachten verandert en het hele gewicht op de grote netvormige draagconstructie van betonnen prefabkolommen overbrengt. Het gebouw van Richard Rogers slaagt erin om openheid te bieden aan een proces van wijnproductie dat voorheen onder de grond verborgen bleef. En het resultaat is van zo’n grote eenvoud dat het lijkt alsof de logische ontwikkeling van het wijnambacht wel moest uitmonden in een gebouw als dit. Bodegas Protos Architect: Rogers Stirk Harbour & Partners, London (UK) / Alonso Balaguer y Arquitectos Asociados, Barcelona Opdrachtgever: Bodegas Protos Aannemer: Arup / Boma / Agroindus Constructeur: Bellapart S.A.U., Olot Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50
project
Rams Business Center Arhi Grup maakt van een kantoorgebouw een opvallend complex
20 Boekarest, Roemenië Tekst: Stefan Ghenciulescu Fotografie: Andrei Mărgulescu
21
22
D
e ARHI GRUP toont aan hoe het buigen en creatief indelen van gevels dynamiek kan geven aan een vorm die aan officiële voorschriften en economische efficiëntie is gebonden. De glazen gordijngevel is zonder twijfel een van de krachtigste bouwkundige symbolen van het Roemenië na 1989. De gordijngevel die in het communistische landschap nauwelijks voorkwam
en alleen soms voor fabrieksgebouwen werd gebruikt, nam een hoge vlucht, toen het regime veranderde en de overgang naar een vrijemarkteconomie tot stand kwam. En hoewel in de eerste jaren na de revolutie alleen nog maar eenvoudige systemen en oplossingen voorhanden waren, kwamen er al snel geavanceerdere toepassingen. Daardoor konden na verloop van tijd nieuwe bouwkundige oplossingen tot stand worden gebracht, die zich qua complexiteit en creativiteit onderscheidden en veel verder gingen dan de standaardformule.
Rams Business Center is zo’n kantoorgebouw dat tot de bouwkundige top behoort en uitstijgt boven alles wat doorsnee is. Het gebouw ligt aan de rand van Boekarest, waar de laatste jaren een enorme groei heeft plaatsgehad. De voormalige fabrieksterreinen in het gebied ondergaan een snelle verstedelijking en er verrijzen verschillende woon- en kantoorcomplexen. De bouwverordening schreef een lomp volume voor, dat door een aantal creatieve ingrepen echter elegant is geworden. Het architectonische antwoord op deze bouwvoorschriften was een ontwerp waarin het gebouw in twee delen is verdeeld. De twee delen voldoen aan de vereiste hoogtes en verzachten de krachtige impact van het omvangrijke, negen verdiepingen tellende gebouw. Logischerwijs bevat het verbindingsstuk tussen de gebouwen zowel de ingang als de belangrijkste verkeerskern. Twee polyeders Het beeld van twee aparte blokken wordt bepaald door de verschillend uitkragende gevels en de opening van het terugliggende middendeel. Het totale volume is opgedeeld in twee onregelmatige polyeders die door een diepe opening van elkaar worden gescheiden. Door beide gebouwen van de voorgevels naar het verbindingspunt met een schuine lijn te doorsnijden, worden de dieper liggende ingang en de verkeersaders benadrukt. Aangezien de begane grond wat inspringt ten opzichte van de hoofdgebouwen, lijkt het of deze laatste iets boven de grond zweven. Deze vorm van decompositie wordt verder doorgevoerd door de verschillende behandeling van de gevels van de twee gebouwen. Het hoge, dikke gebouw lijkt op een semitransparant kristal, waarvan het gelijkmatige oppervlak overgaat in de balustrade (op de eerste verdieping) van een ingebouwd balkon. Het brede, lagere gebouw is bedekt met een groot aantal afwisselend doorzichtige en ondoorzichtige stroken. Ze zijn onderdeel van hetzelfde plan en zorgen voor een dubbelzinnigheid in de waarneming: je kunt de gevel als een doorlopend oppervlak lezen of de blik richten op de afwisseling van ramen en borstweringen. De elementen van deze gevel hebben geen regelmatig ritme. Sterker nog, de ondoorzichtige panelen zijn in drie kleuren geschilderd, waardoor het hele oppervlak een spel van willekeurig geplaatste elementen vormt. Het kleurenspel gaat de hoek om en loopt dan door tot aan de tegengestelde effen achterzijde van het gebouw en tot aan een deel van de zijgevel van het glazen gebouw. Daar komen het vezelcement en het glazen oppervlak samen in een diagonale rand, waardoor de twee verschillende stijlen van hetzelfde gebouw nog extra worden benadrukt.
23 3 De onregelmatige afwisseling van glas en gevelcementplaten geven het complex een unieke uitstraling
Glooien en overhellen Het plan is vrij eenvoudig: er is een open ruimte met een soort ruggengraat in het midden, waarin zich de technische ruimtes en verkeersaders bevinden. De as waarop de ingang is geplaatst, doorbreekt de ruggengraat net voor de verkeersaders. Het meest spectaculaire uitzicht is langs de voorgevel: het glooien en overhellen van de gevel en de verschillende uitsparingen van de verdiepingen zijn daar uitermate goed zichtbaar en zorgen ervoor dat de binnenkant een dynamische uitstraling krijgt. Op de gevel heeft men zich wat innovaties en bijzondere details betreft nog het meest kunnen uitleven. Er werden twee Reynaerssystemen gebruikt: CS 68 voor de buitendeuren en CW 50, het meest spectaculaire, voor de gevel. De ondoorzichtige panelen zijn in de gevel geïntegreerd en bestaan uit een metalen omlijsting, die zowel thermische isolatie als bescherming tegen brand biedt, waarin met klinknagels een vezelcementplaat is bevestigd. De tussenruimte tussen de omlijsting en de plaat zorgt ervoor dat het principe van de geventileerde gevel blijft behouden, zelfs in dit gebied. Binnen de gehele gevel is sprake van een beglazingssysteem met verborgen profielen achter het glas. De verticale voegen zijn bedekt met flexibele, luchtdichte profielen, terwijl de horizontale voegen een aluminiumcoating hebben. Zo komen de horizontale lijnen van de gevel nog beter tot hun recht, zonder dat het opvalt. Begrijpelijkerwijs vormden de randen waar de overhellende gedeeltes samenkomen, de meest delicate delen van de constructie. Hoewel het gebouw er tamelijk ingewikkeld uitziet, zijn er slechts drie van zulke randen. Deze randen werden
Detail van de hoekoplossing 8 34
82 °
2 De glazen hoek van het hoogste volume in aanbouw
034.1508.XX 080.9445.04 034.2027.XX 080.9514.04 34
24
15
bended alu sheet 2 mm C3
25
Een speciaal ontworpen aluminiumonderdeel verbindt het glazen oppervlak met het belangrijkste dragende element
in elkaar gepast door drie diagonale profielen die binnen de draagconstructie van de gevel werden geplaatst. Omdat de hoeken die vervolgens ontstonden, niet standaard waren, moesten deze profielen worden aangepast. Een speciaal ontworpen aluminiumonderdeel verbindt het glazen oppervlak met het belangrijkste dragende element. Deze innovatie biedt meer oplossingen voor het bestaande systeem, zodat een eindeloos aantal varianten van ‘ruimtelijke gevels’ kan worden geschapen. Het effect is indrukwekkend en het gebouw is een krachtig baken geworden binnen een
nogal rommelig gebied, ondanks de oorspronkelijke grootte, die door het vereiste totale vloeroppervlak en de bouwverordeningen werd opgelegd. Het feit dat de gebouwen nu ze af zijn, er bijna exact uitzien als de 3D-modellen uit het ontwerpstadium, bewijst wel hoe opmerkelijk er op de details is gelet en hoe goed de samenwerking was tussen architecten, leverancier en constructeur van de gevel. Rams Business Center Architect: ARHI GRUP (Bogdan Stoica, George Mihalache), Boekarest Opdrachtgever/investeerder: Euro Property Rentals Constructeur: Plus Confort, Boekarest Toegepaste Reynaerssystemen: CS 68, CW 50
26 3
2
Principedetails voorgevel
De gekleurde banen transformeren de schaal van het gebouw, dat uit meer lagen lijkt te bestaan dan in werkelijkheid
27
28
leidsche rijn, NEDERLAND Tekst: Anneke Bokern Fotografie: Wim Tholenaars
Dit terras vormige gebouw slaat een brug tussen twee zeer verschillende stedenbouw kundige situaties
29
project
woonComplex ‘balans’
H
oe kan een appartementencomplex een brug slaan tussen een drukke doorgaande weg en een wijk met rijhuizen – en dat terwijl beide nog niet eens bestaan? Voor deze opgave werd KCAP gesteld bij het ontwerp van het appartementenblok Balans in het nieuwbouwgebied Leidsche Rijn, vlakbij Utrecht. Het resultaat is een geraffineerd gebouw met afwisselende en voor Nederlandse begrippen ruim bemeten buitenruimten.
46 30
Leidsche Rijn is een twintig vierkante kilometer grote nieuwbouwlocatie ten westen van Utrecht, gelegen tussen de A2 en de A12. Momenteel telt het gebied circa 14.000 bewoners, maar tussen de verschillende woonwijken is nog volop ruimte op het voormalige akkerland, en de bouwwerkzaamheden zijn in volle gang. Tussen nu en 2015 moet het aantal bewoners toenemen tot 100.000 personen. Daarmee is Leidsche Rijn een van de grootste zogenaamde Vinex-wijken, die verrijzen in het kader van een woningbouwprogramma waarvoor de Nederlandse overheid in 1993 groen licht gaf. Vóór 2015 moeten in Nederland bij elkaar 750.000 woningen gerealiseerd worden in nieuwbouwwijken in en in de buurt van grote steden. Midden in Leidsche Rijn ligt Het Zand, een van de zeven wijken waaruit het gebied bestaat. Het behoort tot de later ontwikkelde delen en zal naar verwachting in 2011 opgeleverd worden. Het Zand, evenals de rest van Leidsche Rijn, zal grotendeels bestaan uit rijhuizen met tuintjes. Dwars door de wijk loopt echter een spoorlijn en evenwijdig daaraan komt een doorgaande weg, die Het Zand van west naar oost doorkruist en een rechtstreekse
De indeling zorgt voor een vloeiende overgang tussen de stedelijke sfeer van de hoofdas en de laagbouw erachter verbinding vormt met Utrecht. Langs deze as moet stedelijke hoogbouw verrijzen, waartoe ook het appartementsgebouw Balans van KCAP behoort. Trapsgewijze architectuur Grenst het Balans-complex in het noorden aan de hoofdas die in de toekomst waarschijnlijk te maken krijgt met de nodige verkeersdrukte, in het zuiden ligt een woonerf met landelijk karakter, zoals ze typerend zijn voor Leidsche Rijn. Het was
31
3 Wegens de geluidshinder bevinden de galerijen zich achter een glazen voorgevel 4
De woningen openen zich naar de gemeenschappelijke binnentuin
Detail van de gevel voor de galerijen 4
3 Aan de galerij liggen deuren en verdiepingshoge ramen
32
De zes meter hoge inkomhal 4
1 Dwarsdoorsnede
zaak deze twee extremen met architectonische middelen in elkaar te laten overlopen. Daarom gaf KCAP de vijftig koopappartementen met een woonoppervlak van 65 tot 180 vierkante meter de vorm van een hoefijzer, waarvan de twee zijvleugels een daktuin omarmen en een trapsgewijze daklijn hebben. Aan de doorgaande weg is het bakstenen gebouw zes verdiepingen hoog, maar verder naar het zuiden telt het nog maar drie verdiepingen. Daardoor konden alle appartementen in de zijvleugels een op het zuiden gelegen dakterras krijgen, dat in grootte varieert van 26 tot 60 vierkante meter. Voor Nederlandse begrippen zijn dat buitengewoon riante afmetingen. Tegelijkertijd zorgt deze indeling voor een vloeiende overgang tussen de stedelijke sfeer van de hoofdas en de laagbouw erachter. De ingang van het appartementsgebouw wordt gevormd door een zes meter hoge glazen hal, waar op de begane grond, aan de noordkant van het gebouw, drie werkruimten en een bedrijfsruimte zijn ondergebracht. Daarachter bevindt zich een op twee verdiepingen gelegen, half verzonken parkeergarage, met daarboven de aan drie kanten omsloten daktuin. Deze dient als gemeenschappelijke buitenruimte voor de bewoners en is voorzien van bankjes, plantenbakken en zelfs een petanquebaan. De appartementen die op dezelfde verdieping liggen als de daktuin hebben elk een eigen dakterras. De andere appartementen hebben hetzij een balkon met zicht op de daktuin of bevinden zich achter een bijzonder brede galerij die tevens dienst kan doen als buitenruimte.
Vernuftige geluidswering Alle appartementen in Balans zijn uitgerust met hoge vensters, die deels als Franse balkons zijn gerealiseerd. Voor de vensterramen werd het driekamersysteem CS 68 gebruikt, voor een deel in de versie CS 68-FP, die een brandweerstand van 30 minuten heeft. De noordgevel vereiste speciale geluidswerende maatregelen, en daarom koos KCAP voor een gevel van dubbel glas, hetgeen niet alleen goede geluidsisolatie garandeert maar ook een natuurlijke ventilatie mogelijk maakt. De voorgevel is gebaseerd op het systeem CW 50, dat dankzij zijn 50 mm smalle profielen zeer slank is en veel licht naar binnen laat. Ook de beide zijgevels zijn voorzien van vernuftige geluidsisolatie: daar zijn de balkons half in het gebouw verzonken. Hoewel de stedelijke omgeving van Balans nog niet echt vastligt, heeft deze een grote invloed gehad op de vormgeving van het gebouw. Door de configuratie van de gebouwelementen en de gevels is een blok ontstaan dat behalve de noodzakelijke geluidsisolatie ook grote raamoppervlakken en veel buitenruimte biedt, en boven-dien een brug slaat tussen twee zeer verschillende stedenbouwkundige situaties. wooncomplex ’balans‘ Architect: KCAP, Rotterdam Opdrachtgever/investeerder: 2dvlop / BAM Vastgoed Hoofdaannemer: BAM Woningbouw Constructeur: Elementz BV, Oisterwijk Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CS 68, CS 68-FP
33
project
auto assemblage WORKSHOP
BIIC, BAHReIN Tekst: Hans Ibelings Fotograaf: Mohammed Al Najjar
34 Formule-1 ARCHITECTUUR
36
2 De zonwering is geïntegreerd in de profielen van het CW 50systeem
Detail van de gevel en de zonwering 8
D
e architectuur kent verbazingwekkende specialisaties. Een van de bijzondere specialisten is het architecten- en ingenieursbureau Tilke uit Aken in Duitsland, dat zich heeft toegelegd op de autosport. Het bureau is in 1994 opgericht en wordt geleid door civiel ingenieur Hermann Tilke en architect Peter Wahl. Talloze racecircuits zijn door hen ontworpen, gerenoveerd of uitgebreid. Van de Hockenheimring in Duitsland en het circuit van Zandvoort in Nederland tot de Formule-1-circuits van Duitsland (Neurenbergring), Spanje (Catalonië), China (Shanghai), Turkije (Istanbul), Maleisië (Sepang), Japan (Fuji Speedway) en Bahrein. Het bureau heeft daarmee aan liefst zeven van de vijftien van de huidige Formule-I-circuits gewerkt. Dat aantal is nog indrukwekkender wanneer wordt bedacht dat twee van de vijftien locaties waar Formule-1-races worden gehouden stratencircuits zijn. Dat betekent dus dat het portfolio van Tilke meer dan vijftig procent van de echte Formule-Icircuits omvat. Vooral spectaculaire tribunes zijn tot de signature architecture van het bureau gaan behoren. Veel ander werk van het bureau vloeit voort uit deze unieke specialisatie. Zo ook dit tweede project van Tilke in Bahrein. Het is een assemblagewerkplaats van de eveneens van oorsprong Duitse firma RUF, die net als Tilke een bijzondere specialisatie heeft, het opvoeren van de prestaties van Porsches. Daar is RUF in de jaren zestig van de vorige eeuw in Duitsland mee begonnen en inmiddels zijn er vestigingen van het bedrijf in Noorwegen en Zweden, Zuid-Korea en Japan, de Verenigde Staten van Amerika en in Bahrein.
Het door Tilke ontworpen onderkomen van de Bahreinse vestiging van deze auto tuner heeft dezelfde sportieve allure als de auto’s die er verbouwd worden. De architectuur van Tilke is op te vatten als een bouwkundige variant op de hightech van het autoracen. Dat geldt zeker ook voor dit complex dat een passend decor is voor de snelle auto’s die hier onder handen worden genomen, met de nadrukkelijke stroomlijn en de vormen die ontleend lijken te zijn aan die van spoilers and sideskirts, geavanceerde luchthappers en andere elementen die van race- en sportauto’s zulke indrukwekkende voertuigen maken. Het gebouw met een totaal vloeroppervlak van 3600 m² ligt nabij de Grand Prix racebaan van Bahrein. Het wordt gebruikt om Porsches te onderhouden en te herstellen tijdens het Formule–1–seizoen. De gevel is geproduceerd door de constructeur Abdul Aziz Aluminium. De grootste uitdaging was de perfecte uitvoering van de afgeronde vormen in de gevel, waarvoor speciaal op maat gemaakte profielen zijn gemaakt en de integratie van het BS-systeem van zonwering, dat speciaal voor dit project is aangepast. Het is opgenomen in de gordijngevel, die zonder buitenprofiel is gedetailleerd. De glazen gevels, gemaakt met systemen van Reynaers passen uitstekend in deze sfeer van geavanceerde technologie en dynamiek en versterken daarmee optimaal het karakter van deze architectuur. Ruf Car Architect: Tilke GmbH, Aachen (Germany) Aannemer: Al Moayyed Contracting, Bahrein Constructeur: Abdul Aziz Aluminium, Bahrein Toegepaste Reynaers-systemen: CS 59, CS 59Pa, CW 50 OS, Custom BS
De architectuur van Tilke moet opgevat worden als een bouwkundige variant op de hightech van HET AUTORACEN
37
project
PRIVATE WONING Leiria, Portugal Tekst: Carlos Sant’ana Fotografie: FG+ SG Architectural Photography
Contaminar geeft vorm aan een verscheidenheid van uitzichten
38
39
D
e Portugese architectuur heeft twee gezichten. Er is een groot contrast tussen de massa gebouwen, die in architectonisch opzicht weinig opmerkelijk is en een select aantal projecten van buitengewoon niveau. Deze laatste hebben ervoor gezorgd dat de Portugese architectuur een internationaal begrip is geworden. Van de Portugese architecten zijn Alvaro Siza en Eduardo Souto de Moura zonder meer de bekendste namen, maar de architectonische kwaliteit wordt gedragen door een bredere groep ontwerpers. Een van de bureaus die een bijdrage levert tot de huidige architectuur in Portugal, is het bureau Contaminar. Het bureau is internationaal nog niet zo bekend, maar maakt wel zeer opvallende architectuur, die past in wat intussen een Portugese traditie kan worden genoemd: een gevoelig modernisme dat rekening houdt met de context. Bureau Contaminar levert een opmerkelijke
40 De dagelijkse leefruimte op de eerste verdieping 4
1
3
Binnen een eenvoudige vorm biedt het huis een complexe ruimtelijkheid en een veelheid van uitzichten
De woonruimten op de eerste verdieping lopen via de schuifdeuren over in grote ingebouwde balkons
41
42
Dit project is een voorbeeld van samenhang tussen het abstracte concept en het bouwobject
3
2
De uitkragende slaapkamers op de bovenste laag
De woongedeelten en slaapkamers zijn ruimtelijk van elkaar gescheiden
kwaliteit in alles wat het ontwerpt en bouwt. Casa de Leiria — één van de referentieprojecten van dit bureau — is een goed voorbeeld van de samenhang tussen het abstracte concept en het bouw-object. Omdat de architect van de opdrachtgever de vrijheid kreeg, was het mogelijk om van een eenvoudig project - een eengezinswoning aan de rand van Leiria - iets bijzonders te maken. Via een ruimte tussen de twee onderste verdiepingen wordt toegang verschaft tot de woonkamer. Die staat rechtstreeks in verbinding met de tuin op de begane grond en met de dagelijkse gebruikszone op de eerste verdieping, met de ‘kamer voor dagelijkse bezigheden’ en de keuken, die beide bij de tuin worden betrokken door de grote ramen. Zo vervaagt de grens tussen binnen en buiten. Op de bovenste, meest intieme en afgeschermde verdieping treffen we de slaapkamers aan. Ze liggen naast elkaar en hangen over de hoofdgevel van de woning heen en vormen daardoor een overkapping boven de ingang. Scenario’s Voor de beweegbare elementen van buitendeuren en -ramen is gekozen voor twee verschillende aluminium systemen van Reynaers, die passend zijn voor hun gebruik en specifieke behoeften. Er is hierbij een keuze gemaakt voor schuif- en hefschuifelementen van het type CP 96, die een uitstekende verhouding bieden op gebied van duurzaamheid, kwaliteit en prijs. Voor andere deuren en ramen zijn Eco system-componenten gebruikt, die design combineren met een hoge kwaliteit. Bovendien draagt dit systeem bij tot de energie-efficiëntie, een thema waaraan in de huidige wetgeving en gebruiksnormen hoge eisen worden gesteld. Volgens de architecten ‘vormt ieder raam een ander kader. Via de ramen ontstaan scenario’s die niet kunnen worden gereproduceerd op andere plaatsen in het huis.’ Naast de onbetwistbare technische kwaliteiten is dit zonder twijfel één van de sterkste kanten van het aluminiumprofiel van Reynaers. PRIVATE WONING IN LEIRIA Architect: Contaminar, Leiria Constructeur: Perfilis, Leiria Toegepaste Reynaers-systemen: Eco system, CP 96
25 43
Prismatische architectuur in Plovdiv
project
44
Complex ‘Royal City’ Plovdiv, Bulgarije Tekst: Milena Fileva Fotografie: Julian Nedev, Atanas Panov
45
46
De driehoekige elementen van gewapend beton vormen een x-vormige kern en bieden bescherming tegen aardbevingen
47
De kantoortoren vormt de markering van het multifunctionele complex
R
oyal City is een nieuw multifunctioneel complex, dat zowel kantoren, woningen als winkels omvat. Het complex bevindt zich op een strategische locatie in het noorden van Plovdiv, de op één na grootste stad van Bulgarije, op het kruispunt tussen de drukke boulevards Dunav (Danube) en Pobeda (Victory), die het centraal station van Plovdiv met het busstation in het noorden verbinden en de uitvalswegen naar de International Plovdiv Fair en de hoofdstad Sofia. Het complex is ontworpen door Sector arch. De hoofdarchitect is Atanas Panov die tevens de auteur van het masterplan is. Het complex is functioneel in twee delen verdeeld. Het privégedeelte bestaat uit vijf woongebouwen, terwijl het openbare gedeelte een kantoortoren en vijf winkelruim-
tes van twee verdiepingen omvat. De woongebouwen liggen aan de noordelijke kant van het terrein, op enige afstand van de twee lawaaierige boulevards. De openbare gebouwen bevinden zich voor de woningen, nabij de boulevards, zodat ze de woningen afschermen van het drukke verkeer en het lawaai. Tussen de gebouwen liggen beschutte groenstroken voor de bewoners van het complex. Maximale flexibiliteit Op het kruispunt tussen de boulevards staat het boegbeeld van het hele ensemble: het 62,5 meter hoge kantoorgebouw waarin het hoofdkantoor van Vinprom Peshtera is gevestigd, de Bulgaarse producent van alcoholische dranken en één van de twee investeerders van het project. Het belangrijkste principe bij het ontwerp van het gebouw was maximale flexibiliteit nastreven en zo goed
De vijf winkelruimtes aan de straatzijde
48
mogelijk aan alle wensen van de huurders tegemoetkomen. Het was een dwingende regel om de structuur minimaal te houden en alle installaties in verhoogde vloeren en verlaagde plafonds te verbergen. Daardoor werd het zestien verdiepingen hoge kantoorgebouw een ontwerp in een heel eenvoudige vierkante vorm met afmetingen van 27 bij 27 meter. De kantoorruimtes liggen rond een centrale verticale as die 25° is geroteerd ten opzichte van de buitenste vorm. Daardoor is het gebouw beter bestand tegen aardbevingen. Dezelfde functie wordt vervuld door de driehoekige prismatische elementen van gewapend beton, die om de randen van de glazen gevel staan en een x-vormige kern vormen. De prismatische elementen zijn holle lichamen die de verschillende technische installaties van het gebouw verbergen. Hypermodern Met de onregelmatige geometrische vorm van de massieve elementen hebben de architecten een dynamische omlijsting rond de glazen gevel tot stand weten te brengen, zodat het gebouw als een kunstwerk lijkt te worden tentoongesteld. Het is alsof het gebouw zweeft, maar wordt gevangen in de omlijsting. De gordijngevel is modern asymmetrisch en lijkt nonchalant over de toren heen te zijn gedrapeerd. De verticale lijnen in de CW 50 gevel van Reynaers Aluminium komen nog beter tot hun recht door de ritmische afwisseling van doorzichtige en ondoorzichtige rechthoeken. Dit effect ontstaat door de borstweringen onder de ramen die de horizontale lijn doorbreken. Naast het glas
Begane grond (onder) en standaard verdieping van de kantoortoren
is er voor de prismavormen op de hoeken van de toren gekozen voor geventileerde panelen van grijs, thermisch gekoeld graniet. Door het sterke contrast tussen de lichtheid van het glas in combinatie met de elegante aluminiumprofielen en de zwaarte van het massieve graniet krijgt het gebouw een krachtige en dynamische uitstraling. Hoewel de toren vier identieke gevels heeft en er vanuit iedere hoek hetzelfde uitziet, krijgt iedere gevel een dynamische uitstraling door de spectaculaire scherpe uiteinden van de gordijngevel en de coating in steen. Alles onder één dak Royal City is een kwalitatief hoogstaand complex met meerdere functies onder één dak. Het is ontstaan als antwoord op het hectische bestaan van vandaag de dag. Het complex biedt mensen een plaats om te werken, te leven en plezier te maken zonder dat er kostbare tijd verloren gaat in het verkeer. De verschillende functies van het complex onderscheiden zich van elkaar door de verschillende materialen die zijn gebruikt: van de warme keramiek in het woongedeelte tot de imposante donkere steen van de winkels en het middelpunt van het complex, het Vinprom Peshtera gebouw. Deze torenflat geeft niet alleen het complex, maar ook de skyline van de hele stad karakter.
Kantoorgebouw en winkelcentrum ‘Royal City’ Architect: Sector Arch Ltd. (arch. Atanas Panov), Sofia Hoofdingenieur: Assoc. prof. Yordan Milev Opdrachtgever/ investeerder: Vinprom Peshtera SA, Plovdiv Aannemer: SK Arnaudov Ltd., Plovdiv Constructeur: Astral Ltd. / Kristian Neiko 90 Ltd., Sofia Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50 with POW, CS 68
49
project
Kantoorgebouw op Piccadilly
Londen, Verenigd Koninkrijk Tekst: Cordula Zeidler Fotografie: Nick Short
50
Een eigentijdse klassieker op een indrukwekkende locatie
51
E
en indrukwekkender locatie voor een nieuw kantoorgebouw in Londen is nauwelijks denkbaar. Dit is Piccadilly, een straat waar vijf eeuwen Britse architectuur samensmelten in een gevarieerd landschap van baksteen en natuursteen.
52
Ten westen van het terrein ligt het juweeltje van Edwin Lutyens, een voormalig bankgebouw uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Het gebouw is een charmante kubus van rode baksteen met versieringen van Portland-steen en indrukwekkende schuiframen. Zij bieden het zonlicht toegang tot de voormalige bankhal, waar zich nu de galerie van Hauser & Wirth bevindt. Daarnaast ligt één van de meesterwerken van Christopher Wren, de St James’ Church, waarvan de bouw startte rond 1670. De kerk ligt iets terug ten opzichte van de straat en vormt met zijn opvallend smalle torenspits een alom geprezen oriëntatiepunt voor de omgeving. Aan de oostkant van het terrein bevindt zich een modern architectonisch hoogtepunt van architect Joseph Emberton uit 1935. Het gebouw werd jarenlang door warenhuis Simpson gebruikt, maar is tegenwoordig een boekenwinkel. De opvallendste kenmerken van het gebouw zijn de brede horizontale randen onder de ramen en de elegante etalages. En het gaat maar door: aan de overkant van de straat wordt het allemaal zelfs nog plechtstatiger met het kolossale Piccadilly Hotel van Norman Shaw dat begin twintigste eeuw werd gebouwd. Daarnaast staat Burlington House dat meerdere functies heeft gekend en tegenwoordig door de Royal Academy wordt gebruikt. Verder naar het oosten vinden we de meer intieme tuintjes uit de Georgian periode,
6
De ramen dragen bij tot het klassieke reliëf van de gevel 7
Het kantoorgebouw naast het voormalige bankgebouw van Edwin Lutyens
53
54
Het gebouw werd gedeeltelijk uitgevoerd in het systeem CS 68 Renaissance, dat goed bij de classicistische stijl past
55
die onderdeel uitmaken van de gebouwen van The Albany van William Chambers, waarvan de bouw eind achttiende eeuw werd begonnen.
42 56
Een nieuw bouwproject Zulke architectonische zwaargewichten stellen hoge eisen aan een nieuwe aanwinst in hun midden. Een nieuwkomer zou gevolg moeten geven aan de gevarieerde mix van stijlen en materialen en kwaliteit aan het gebied moeten toevoegen. De lokale overheid en semi-overheidsinstellingen als CABE (Commission for Architecture and the Built Environment) houden de voorstellen die in zo’n gebied worden gedaan, nauwlettend in de gaten. Er was een eerste poging om de plaats in de oude staat te herstellen, maar dit plan mislukte. Het probleem bestond niet alleen uit de kostbare buren, maar ook uit het feit dat het hier niet ging over een leeg bouwterrein, maar een terrein met een goed gebouw uit de laat-negentiende eeuw. Het gebouw was misschien een beetje sjofel voor deze prominente plek, maar op de kwaliteit viel weinig aan te merken. De gevel was zorgvuldig ontworpen en uitgevoerd in Portland-steen met mooie erkers. Dit was geen gebouw dat je zomaar even sloopte om er iets minder mooi voor in de plaats te zetten. Standard Life Investments, die het bouwterrein in eigendom had, nam toen contact op met Robert Adam Architects. Zij slaagden erin de planologen van het gemeentebestuur en CABE ervan te overtuigen dat een gebouw dat alleen maar als neoclassicistisch omschreven kan worden, perfect op deze locatie zou passen. Het negentiende-eeuwse gebouw van Portland-steen werd vervangen door een nieuw gebouw, eveneens van Portland-steen. Het was een simpele truc die op een misschien wel verrassende, maar kostenbesparende manier werd uitgevoerd. Het nieuwe gebouw werd opgebouwd uit een stalen frame waarop grote stenen platen zijn aangebracht. De voegen zijn met een steenstofmix bespoten om de indruk van een traditionele constructie te wekken. De gevel werd vervolgens versierd met enorm grote langwerpige urnen op het dak en beelden van artiest Sandy Stoddart op de hogere verdiepingen. De hoek naar het westen wordt gekenmerkt door een lijvige toren, die de verbinding markeert tussen een kleine wandelboulevard en Piccadilly. Als het gebouw de hoek tegenover St James’ Church omdraait, wordt alles opeens ingrijpend anders. De opstand verandert in baksteen, maar daarboven bevindt zich een ingewikkeld daklandschap dat meer dan één ding tegelijk probeert te zijn. Eerst is er een mansardedak van twee verdiepingen waarin dakkapellen zijn geplaatst en daarboven bevindt zich een penthouse-achtig paviljoen, dat vaag doet denken aan een Griekse tempel en boven de rest van het geheel uittorent.
In het voetspoor van de buren In het gebouw zijn winkels en kantoren gevestigd. De bovenste verdiepingen zijn door Apax Partners in gebruik genomen. Zij stemde ermee in om het gebouw al te huren, voordat het klaar was. Daardoor werd het een succesvol speculatief bouwproject. Apax wilde een herkenbaar hoofdkantoor en ze zijn nu inderdaad in een gebouw getrokken, dat heel wat heeft losgemaakt en moeilijk te negeren is. De ingang van Apax Partners ligt aan de achterkant van het gebouw, in Jermyn Street, de straat die parallel aan Piccadilly loopt. De begane grond is op het moment nog dichtgetimmerd, maar biedt ruimte aan een groot aantal winkelruimtes waar de winkeliers nog moeten intrekken. Het interieur wordt vormgegeven door de huurders. Robert Adam Architects heeft zich tot de uiterst belangrijke buitenkant van het gebouw beperkt. En in hoeverre past deze nieuwkomer nu op deze locatie? Paul Hanvey, één van de directeurs van Robert Adam Architects, vindt dat het gebouw goed in de omgeving past. Er is goed gekeken naar het naastgelegen warenhuis Simpson, waarvan de raampartijen op dezelfde hoogte doorlopen, terwijl de opstand aan de westkant tegenover de kerk veel bescheidener is en met zijn baksteen voortborduurt op de baksteen van de buren. Voor een gedeelte van het gebouw werd gekozen voor het Reynaers Aluminium CS 68 Renaissance systeem wegens het geprofileerde uiterlijk van het systeem. Daardoor krijgen de ramen wat meer diepte, wat goed past bij de classicistische stijl van het gebouw. Daarnaast wordt op deze manier aan het oog onttrokken dat het hier om een gebouw met airconditioning gaat, waar de ramen alleen maar om onderhoudsredenen opengaan. Piccadilly 198-202 Architect: Robert Adam Architects, Londen Aannemer: GVA Second Wall, Londen Constructeur: Clapton Glass, Londen Toegepaste Reynaers-systemen: CS 68 Renaissance
Robert Adam beheerst het classicisme tot in de kleinste details 7
57
2
3
Het toegepaste profiel CS 68 Renaissance
Achterzijde, gelegen aan Jermyn Street
Reynaers Aluminium blijft op zoek naar mogelijk heden om systemen te verbeteren. Een greep uit de recente innovaties en optimaliseringen.
1a Bodemoplossingen nieuwe CS-deuren 1b CS 86-HI deur detail 1c CS 68 deur toegepast in kantoorgebouw L-Palace in Zilina (Slowakije)
INNOVATIES Nieuwe deuren CS-reeks oor drie systemen uit de CS-reeks van Reynaers Aluminium zijn sinds kort nieuwe, hoogwaardige deuren beschikbaar: CS 86-HI, CS 77 en CS 68. De voordelen van deze deuren zijn legio, zowel voor architecten als voor constructeurs. Een van de voordelen is dat ze flexibele strips hebben die uitzetting en krimp door warmteverschillen kunnen opvangen, waardoor ze doorbuiging in de hoogte voorkomen. De vernieuwde deuren zijn beschikbaar met verschillende bodemoplossingen: met borstel, met valdorpel of met aanslag en dorpel, waardoor het systeem voldoet aan de verschillende vereisten of voorkeuren in de markt. Kenmerkend is dat in elke oplossing een optimale wind- en waterdichtheid wordt geboden. Dat maakt dit systeem ideaal voor de toepassing als terrasdeur of in gebouwen die veel tocht vangen. Het profiel van de CS-deuren is zodanig ontworpen dat standaardaccessoires eenvoudig kunnen worden ingebouwd. Deze verbeterde inbouw is verwezenlijkt door de optimalisatie van het bevestigingsdetail voor accessoires. De opening tussen kader en vleugel is vergroot tot 6 mm. Ook de kamers in de profielen werden verruimd, waardoor de stabiliteit aanzienlijk verbetert. Voor de verwerking van deze profielen is het mogelijk de zogenaamde multi-tool te gebruiken. Het multi-tool principe geeft een optimale vrijheid naar de keuze van de verschillende bewerkingen en hun opstelling. Het hoogwaardige deurconcept is geïmplementeerd in de verschillende CS-reeksen, zodat meerdere keuzes van isolatieniveau aangeboden kunnen worden. Binnen elk systeem is een breed gamma van toepassingsmogelijkheden beschikbaar: naar binnen of naar buiten draaiende deuren, raamdeuren, vlakke deuren, met profielen in verstek of met deursokkels. Bovendien is er voor de CS 86-HI deur een designoplossing beschikbaar voor een uniform beeld van pvc en aluminium. Die maakt de combinatie van deze twee bouwmaterialen mogelijk. Er is ook een toepassing als vluchtdeur mogelijk, volgens de normen EN 179 en EN 1125. Alle deuren hebben een WK2-inbraakveiligheidsniveau. De nieuwe deuren bieden architecten een grote vrijheid, zowel in de toepassing als in de verschijningsvorm. Doordat het aantal standaardoplossingen hiermee is uitgebreid, hebben architecten meer mogelijkheden om binnen de CS 86-HI, CS 77 en CS 68 deze speciale deuren toe te passen. De nieuwe deuren kunnen vervaardigd worden tot een hoogte van maximaal drie meter. Ze zijn beter en eenvoudiger afstelbaar en kunnen door optimalisatie van de fabricage sneller worden geproduceerd. Bovendien is de tolerantie verbeterd, wat ook in het voordeel is van de constructeur.
V
58
Ventalis eynaers Aluminum heeft een reeks nieuwe oplossingen voor de ventilatie in aluminiumdeuren en -ramen ontwikkeld: Ventalis. Vaak gaat een efficiënt energiegebruik ten koste van goede ventilatie. Ventalis is een antwoord op dit probleem. Dit nieuwe ventilatiesysteem is een cruciaal onderdeel om energiezuinigheid te combineren met een perfect gecontroleerde ventilatie, met een optimale temperatuur en luchtvochtigheid. Het Ventalissysteem bestaat uit instelbare elementen aan de bovenzijde van ramen en deuren. Deze elementen bevatten een zelfregulerende eenheid die verschil in luchtdruk automatisch compenseert. Het ventilatieniveau kan ook altijd handmatig worden aangepast. Voor constructeurs is het een gemakkelijk te verwerken systeem. De ventilatie-units worden eenvoudig geplaatst in de ruimte tussen het ventilatieprofiel en het raam. Ventalis kan nu al worden geïntegreerd in de systemen Eco system, CS 68 en CS 77 van Reynaers Aluminium, maar wordt verder uitgebreid voor andere raam-, deur- en schuifsystemen.
R
2a 2b
Ventalis doorsnede Ventalis binnenzicht
CW 65-EF en CW 65-EF-SG aast de reeds bekende CW 86 Element Façade werd CW 65-EF ontwikkeld met een aanzichtbreedte van 65 mm. Het nieuwe façadesysteem voldoet aan de esthetische behoeften van architecten naar nog slankere profielen en is uitermate geschikt voor hoogbouw. CW 65-EF biedt een verhoogde isolatie met een Uf-waarde tot 2.6 W/m²K. Het slanke profiel is sterk en kan worden toegepast met een maximale breedte van 1600 mm en een hoogte van 3700 mm. Opengaande elementen zoals een top hung en parallel opening raam kunnen geïntegreerd worden. Bij de CW 65-EF/SG-variant wordt structurele beglazing op een zeer esthetische manier toegepast. Tussen twee glasplaten zit een minimale voeg van 16 mm die is afgewerkt met een verdiept liggende EPDM-dichting. De glasplaat wordt rechtstreeks op een voorgeassembleerd kader verlijmd, waardoor het benodigde aantal onderdelen wordt verminderd en de productietijd wordt verkort.
N
3
CW 65-EF (links) en CW 65-EF-SG (rechts)
CS 68
1a
CS 77
CS 86-HI
2a 1b
2b 1c
3
REFERENTIES oostende, belgië Stijlvolle transformatie van het voormalige Feest & Cultuurpaleis tot winkelcentrum
FEEST EN CULTUUR PALEIS Architect: Architectenbureau Berteloot-Verbaenen, Gent Constructeur: Tant Eddy, Poelkapelle Reynaers-systemen: CS 68, CP 155
60
Bratislava, Slowakije Expressief en krachtig, een kantoorgebouw in constructivistische sfeer Kantoorgebouw 3S Architect: Branislav Somora Reynaers-systemen: CW 50-HL, CS 68
Branislav Somora: ‘Een combinatie van twee prismatische vormen, de ene van glas, de andere van beton’
Kiev, Oekraïne
Een bowlinghal met klassieke allure
Bowling club Architect: O. Nazarenko, Kiev Aannemer: Eurobud Ltd, Kiev Constructeur: MaksiBud Engineering Ltd Reynaers-systemen: CW 50
61
referenTIES
62
Varna, Bulgarije
Een van de bedrijfsgebouwen van architecten Svetoslav Stanislavov en Delian Jechev
Kantoor- en handelscentrum Beegarden Architect: Architectural studio Dizarh Ltd, Varna Opdrachtgever: Izo Garant, Varna Constructeur: Technoplast Ltd, Varna Reynaers-systemen: CW 50, CW 50-RA
63
referenTIES
Praag, Tsjechië
Toparchitectuur voor een topclub
Sporthal Sparta Praag Architect: Omikron-K, Praag Opdrachtgever: AC Sparta Praha , Praag Aannemer: Syner s.r.o., Liberec Constructeur: Galdo s.r.o., Benešov Reynaers-systemen: CW 50, CS 68, CS 59Pa
64
gdynia, POLen Kantoorgebouw in de nabijheid van de containerterminal in de haven van Gdynia
Kantoor in het havengebied Architect: Kenton Małgorzata, Rafał Ickiewicz, Gdańsk Opdrachtgever: Zarządu Portu Morskiego Gdynia S.A., Gdynia Aannemer: Korporacja Budowlana DORACO Spółka z o.o., Gdańsk Constructeur: PROFAL Sp. z o.o., Wiślina Reynaers-systemen: CW 50, CW 50-HL, CW 50-SC, CS 68, CS 59Pa
cHARTRES, frankrijk Een voorgevel met een twist GROUPAMA Architect: Agence Franc Gérard, Parijs Opdrachtgever: Groupama Centre Manche, Charters Constructeur: SERALU Monsieur Vincendeau, Mouchamps Reynaers-systemen: CW 50-FV
65
referenTIES Lichtenvoorde, Nederland Marianum College Architect: GAJ Architecten, Arnhem Constructeur: Aluberg Aluminium B.V., Gemert Reynaers-systemen: CS 38-SL, CW 50
Met een reeks van uitbreidingen, verbouwingen en renovaties is een middelbare school in Lichtenvoorde getransformeerd door GAJ Architecten. De meest recente toevoeging is het glazen hart, een hal die zowel ontmoetingsruimte als theater is. Daaromheen liggen de leerwerkomgevingen
66
67
Zilina, slowakije
Een strakke stapeling van restaurant, kantoren en appartementen
kantoor- en appartementen gebouw ‘L-Palace’ Architect: Frantisek Lancos Reynaers-systemen: CS 68, CW 50
WE BRING ALUMINIUM TO LIFE
BELGIË - REYNAERS ALUMINIUM N.V. Oude Liersebaan 266 · B-2570 · Duffel t +32 (0)15 30 85 00 · f +32 (0)15 30 86 00 www.reynaers.be ·
[email protected]